پیشنویس:گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی: تفاوت میان نسخهها
حمید گلزار (بحث | مشارکتها) اصلاح ارقام |
|||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
از مفاهیم کلیدی در ضربالمثل گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی، کلمۀ «[[صبر]]» است. صبر در لغت به [[بردباری]] و شکیبایی معنی شده است<ref>[https://vajehyab.com/amid/%D8%B5%D8%A8%D8%B1?q=%D8%B5%D8%A8%D8%B1 عمید، فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه صبر.]</ref> و در اصطلاح علم [[اخلاق]] به حفظ نفس از [[اضطراب]]، اعتراض و شکایت شناخته میشود.<ref>مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج6، 1360ش، ص182.</ref> صبر از عوامل موفقیت و پیروزی انسان در عرصههای مادی و معنوی بهشمار میآید.<ref>[http://pajoohe.ir/%D8%B5%D8%A8%D8%B1__a-38998.aspx محجوب و مؤذنی، «صبر»، وبسایت پژوهه.]</ref> [[قرآن کریم]] به صبر و بردباری، بسیار پرداخته و انسانها را به بهرهگیری از این ویژگی اخلاقی مهم در زندگی، سفارش کرده است، بهویژه [[انبیا]]، اولیا و [[مومنان|مؤمنان]] را به صبر و [[استقامت]] در برابر سختیها و مشکلات دعوت کرده و به انسانهای صبور بشارت همراهی خود را در سختیهای زندگی داده<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/%D8%A2%DB%8C%D9%87_155_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A8%D9%82%D8%B1%D9%87 سوره بقره، آیه 155] و [https://wiki.ahlolbait.com/%D8%A2%DB%8C%D9%87_157_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A8%D9%82%D8%B1%D9%87 آیه 157.]</ref> و نعمتهای ویژهای به آنها عنایت کرده است.<ref>مکارم شیرازی و دیگران، تفسیر نمونه، 1374ش، ج1، ص530-531.</ref> | از مفاهیم کلیدی در ضربالمثل گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی، کلمۀ «[[صبر]]» است. صبر در لغت به [[بردباری]] و شکیبایی معنی شده است<ref>[https://vajehyab.com/amid/%D8%B5%D8%A8%D8%B1?q=%D8%B5%D8%A8%D8%B1 عمید، فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه صبر.]</ref> و در اصطلاح علم [[اخلاق]] به حفظ نفس از [[اضطراب]]، اعتراض و شکایت شناخته میشود.<ref>مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج6، 1360ش، ص182.</ref> صبر از عوامل موفقیت و پیروزی انسان در عرصههای مادی و معنوی بهشمار میآید.<ref>[http://pajoohe.ir/%D8%B5%D8%A8%D8%B1__a-38998.aspx محجوب و مؤذنی، «صبر»، وبسایت پژوهه.]</ref> [[قرآن کریم]] به صبر و بردباری، بسیار پرداخته و انسانها را به بهرهگیری از این ویژگی اخلاقی مهم در زندگی، سفارش کرده است، بهویژه [[انبیا]]، اولیا و [[مومنان|مؤمنان]] را به صبر و [[استقامت]] در برابر سختیها و مشکلات دعوت کرده و به انسانهای صبور بشارت همراهی خود را در سختیهای زندگی داده<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/%D8%A2%DB%8C%D9%87_155_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A8%D9%82%D8%B1%D9%87 سوره بقره، آیه 155] و [https://wiki.ahlolbait.com/%D8%A2%DB%8C%D9%87_157_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A8%D9%82%D8%B1%D9%87 آیه 157.]</ref> و نعمتهای ویژهای به آنها عنایت کرده است.<ref>مکارم شیرازی و دیگران، تفسیر نمونه، 1374ش، ج1، ص530-531.</ref> | ||
واژۀ صبر و مشتقات آن | واژۀ صبر و مشتقات آن ۱۰۳ بار در [[قرآن]] آمده است.<ref>[http://pajoohe.ir/%D8%B5%D8%A8%D8%B1__a-38998.aspx محجوب و مؤذنی، «صبر»، وبسایت پژوهه.]</ref> از مهمترین آیات قرآنی که با ضربالمثل «گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی» معنا و مفهوم مشترکی دارد، آیۀ «اِنَّ مَعَ العُسرِ یُسراً»<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/%D8%A2%DB%8C%D9%87_6_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%B4%D8%B1%D8%AD سوره شرح، آیه 6.]</ref> است. این ضربالمثل نشان میدهد که از شرایط سخت و دشوار میتوان به نتایج شیرین و خوشایندی دستیافت و آیۀ مزبور نیز به این مطلب اشاره دارد که حتماً پس از هر سختی و دشواری، تسهیلات و آسانیهایی وجود دارد. در تفسیر این آیه آمده است انسانی که سختیها را تحمل کرده و ایستادگی کند قطعا میوۀ شیرین آن را میچشد و مسیر تکامل و [[پیشرفت]] برای وی هموار خواهد شد. این آیه و ضربالمثل هردو به ایجاد انگیزه و [[امید]] در مخاطب خود تأکید دارند.<ref>[http://tadabbor.org/?page=tadabbor&SOID=94&AYID=5&TPIV=T2 «فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْراً»، وبسایت تدبر.]</ref> | ||
صبر در روایات اسلامی به سه قِسم دستهبندی شده است: صبر بر اطاعت، صبر بر معصیت و صبر بر مصیبت.<ref>[http://pajoohe.ir/%D8%B5%D8%A8%D8%B1__a-38998.aspx محجوب و مؤذنی، «صبر»، وبسایت پژوهه.]</ref> از مهمترین راهکارهای تقویت صبر و استقامت عبارتند از: | صبر در روایات اسلامی به سه قِسم دستهبندی شده است: صبر بر اطاعت، صبر بر معصیت و صبر بر مصیبت.<ref>[http://pajoohe.ir/%D8%B5%D8%A8%D8%B1__a-38998.aspx محجوب و مؤذنی، «صبر»، وبسایت پژوهه.]</ref> از مهمترین راهکارهای تقویت صبر و استقامت عبارتند از: | ||
| خط ۸۲: | خط ۸۲: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{آغاز منابع}} | |||
*قرآن کریم. | *قرآن کریم. | ||
*«ابعاد صبر مردم غزه مطرح شده در بیانات رهبر انقلاب اسلامی»، وبسایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیتالله خامنهای، تاریخ درج مطلب: | *«ابعاد صبر مردم غزه مطرح شده در بیانات رهبر انقلاب اسلامی»، وبسایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیتالله خامنهای، تاریخ درج مطلب: ۹ فروردین ۱۴۰۳ش. | ||
*ادیب الممالک، دیوان اشعار، رباعیات طنز، وبسایت گنجور، تاریخ بازدید: | *ادیب الممالک، دیوان اشعار، رباعیات طنز، وبسایت گنجور، تاریخ بازدید: ۳ آذر ۱۴۰۳ش. | ||
*«اسطوره های صبر و استقامت»، پرتال امام خمینی، تاریخ بازدید: | *«اسطوره های صبر و استقامت»، پرتال امام خمینی، تاریخ بازدید: ۶ آذر ۱۴۰۳ش. | ||
*«ایرانیان صبر و مقاومت خود را به جهانیان اثبات کردند»، جوانآنلاین، تاریخ درج مطلب: | *«ایرانیان صبر و مقاومت خود را به جهانیان اثبات کردند»، جوانآنلاین، تاریخ درج مطلب: ۳۰ تیر ۱۳۹۸ش. | ||
*«برنامههای دشمنان برای شکست انقلاب و عدم تحقق اهداف آن»، وبسایت دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای، تاریخ درج مطلب: | *«برنامههای دشمنان برای شکست انقلاب و عدم تحقق اهداف آن»، وبسایت دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای، تاریخ درج مطلب: ۱۰ بهمن ۱۳۹۵ش. | ||
*بهنامی، محمد، «صبر در زندگی اسوههای آسمانی»، مجله شمیم یاس، شماره | *بهنامی، محمد، «صبر در زندگی اسوههای آسمانی»، مجله شمیم یاس، شماره ۳۸، ۱۳۸۵ش. | ||
*«بیانات، فهرست سورهها، سوره شرح، آیه | *«بیانات، فهرست سورهها، سوره شرح، آیه ۶»، وبسایت دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای، تاریخ بازدید: ۶ آذر ۱۴۰۳ش. | ||
*«تأکید بر نقش صبر در مسیر دانشاندوزی/ بزرگترین عذاب روز قیامت چیست»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: | *«تأکید بر نقش صبر در مسیر دانشاندوزی/ بزرگترین عذاب روز قیامت چیست»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۲۶ اسفند ۱۳۹۲ش. | ||
*«ترجمه و شرح حکمت | *«ترجمه و شرح حکمت ۱۵۳ نهجالبلاغه: پیروزی، نتیجۀ صبوری»، وبسایت مؤسسه تحقیقات و نشر معارف اهلالبیت، تاریخ درج مطلب: ۵ شهریور ۱۳۹۶ش. | ||
*حاج منوچهری، فرامرز، «ایوب»، وبسایت مرکز دائرۀالمعارف بزرگ اسلامی، تاریخ درج مطلب: | *حاج منوچهری، فرامرز، «ایوب»، وبسایت مرکز دائرۀالمعارف بزرگ اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۲۰ خرداد ۱۳۹۹ش. | ||
*«داستان گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی»، وبسایت علمی و پژوهشی آسمان، تاریخ بازدید: | *«داستان گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی»، وبسایت علمی و پژوهشی آسمان، تاریخ بازدید: ۳ آذر ۱۴۰۳ش. | ||
*««دفاع مقدس»؛ دوران طلایی و تمدنی جمهوری اسلامی ایران، مقاومت ایران در مقابل ۸۰ کشور شرقی و غربی»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: | *««دفاع مقدس»؛ دوران طلایی و تمدنی جمهوری اسلامی ایران، مقاومت ایران در مقابل ۸۰ کشور شرقی و غربی»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۳۱ شهریور ۱۴۰۳ش. | ||
*سنایی، دیوان اشعار، وبسایت گنجور، تاریخ بازدید: | *سنایی، دیوان اشعار، وبسایت گنجور، تاریخ بازدید: ۴ آذر ۱۴۰۳ش. | ||
*«صبر»، حدیث شماره | *«صبر»، حدیث شماره ۱۰۲۸۰، پایگاه اطلاعرسانی حدیث شیعه، تاریخ بازدید: ۴ آذر ۱۴۰۳ش. | ||
*«ضربالمثل، آيينه فرهنگ ملتها»، وبسایت راسخون، تاریخ درج مطلب: | *«ضربالمثل، آيينه فرهنگ ملتها»، وبسایت راسخون، تاریخ درج مطلب: ۱۱ اسفند ۱۳۸۶ش. | ||
*عمادی، سید محمدمهدی، «رابطه علم و صبر»، وبسایت عمادی آنلاین، تاریخ بازدید: | *عمادی، سید محمدمهدی، «رابطه علم و صبر»، وبسایت عمادی آنلاین، تاریخ بازدید: ۷ آذر ۱۴۰۳ش. | ||
*عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، وبسایت واژهیاب، تاریخ بازدید: | *عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، وبسایت واژهیاب، تاریخ بازدید: ۲ آذر ۱۴۰۳ش. | ||
*«فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْراً»، وبسایت تدبر، تاریخ بازدید: | *«فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْراً»، وبسایت تدبر، تاریخ بازدید: ۶ آذر ۱۴۰۳ش. | ||
*«گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی»، وبسایت نماشا، تاریخ بازدید: | *«گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی»، وبسایت نماشا، تاریخ بازدید: ۳ آذر ۱۴۰۳ش. | ||
*«گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی به انگلیسی»، وبسایت pardistalk، تاریخ بازدید: | *«گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی به انگلیسی»، وبسایت pardistalk، تاریخ بازدید: ۳ آذر ۱۴۰۳ش. | ||
*محجوب، محبوبه و مؤذنی، محمد، «صبر»، وبسایت پژوهه، تاریخ درج مطلب: | *محجوب، محبوبه و مؤذنی، محمد، «صبر»، وبسایت پژوهه، تاریخ درج مطلب: ۲۴ آبان ۱۳۹۳ش. | ||
*«مردم غزه با صبر خود، وجدان بشری را به حرکت در آوردند»، پایگاه اطلاعرسانی دفتر مقام معظم رهبری، تاریخ سخنرانی: | *«مردم غزه با صبر خود، وجدان بشری را به حرکت در آوردند»، پایگاه اطلاعرسانی دفتر مقام معظم رهبری، تاریخ سخنرانی: ۱۰ آبان ۱۴۰۲ش. | ||
*مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن، تهران، کتاب، | *مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن، تهران، کتاب، ۱۳۶۰ش. | ||
*مصطفیپور، محمدرضا، «صبر و شکیبایی»، نشریه پاسدار اسلام، شماره | *مصطفیپور، محمدرضا، «صبر و شکیبایی»، نشریه پاسدار اسلام، شماره ۱۷، ۱۳۸۸ش. | ||
*«معنی ضربالمثل گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی+داستان»، وبسایت نمناک، تاریخ بازدید: | *«معنی ضربالمثل گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی+داستان»، وبسایت نمناک، تاریخ بازدید: ۳ آذر ۱۴۰۳ش. | ||
*«معنی ضربالمثل گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی+داستان و انشا»، وبسایت دانشچی، تاریخ بازدید: | *«معنی ضربالمثل گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی+داستان و انشا»، وبسایت دانشچی، تاریخ بازدید: ۳ آذر ۱۴۰۳ش. | ||
*«معنی ضربالمثل گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی+داستان و تاریخچه»، وبسایت ماگرتا، تاریخ بازدید: | *«معنی ضربالمثل گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی+داستان و تاریخچه»، وبسایت ماگرتا، تاریخ بازدید: ۳ آذر ۱۴۰۳ش. | ||
*مکارم شیرازی، ناصر، برگزیده تفسیر نمونه، تنظیم بابایی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، | *مکارم شیرازی، ناصر، برگزیده تفسیر نمونه، تنظیم بابایی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۸۶ش. | ||
*مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، | *مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۴ش. | ||
*«۱۲ ضربالمثل چینی انگیزشی به همراه متن اصلی»، وبسایت علمداد، تاریخ درج مطلب: | *«۱۲ ضربالمثل چینی انگیزشی به همراه متن اصلی»، وبسایت علمداد، تاریخ درج مطلب: ۱۴ مرداد ۱۴۰۰ش. | ||
{{پایان منابع}} | |||
نسخهٔ ۱۴ شهریور ۱۴۰۴، ساعت ۲۲:۰۹
گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی؛ ضربالمثلی امیدبخش دربارۀ نقش و اهمیت صبر در رسیدن به موفقیت.
گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی» از ضربالمثلهای پندآموز فارسی است که به اهمیت بردباری در زندگی اشاره دارد. این ضربالمثل به افراد یادآوری میکند که با صبر و حوصله در کارها و سختیهای زندگی میتوان به نتایج مطلوب و شیرین رسید.
مفهومشناسی ضربالمثل
ضربالمثل «گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی» به این برمیگردد که زمان زیادی نیاز است تا غورۀ ترش برسد و تبدیل به انگور شیرینی شود و بعد از آن انگور به شیره تبدیل شده و سپس بتوان با آن حلوا درست کرد.[۱] ضربالمثل مذکور این فرآیند زمانبر و نیازمند صبر و شکیبایی را همچون نمادی برای زندگی انسانها تصویر کرده است. در جامعه، بعضی افراد تمایل دارند که خیلی سریع به موفقیت برسند، اما در واقعیت اینگونه نیست و پشت هر موفقیتی تلاش و صبر زیادی وجود دارد؛ بهعنوان مثال یک کارآفرین برای اینکه بتواند در کار خود موفق شود باید سالها به سختی کار کند و تجربه کسب کند تا بتواند در کسبوکار خود موفق شود. در حوزۀ خانواده نیز افراد برای رسیدن به یک رابطۀ پایدار باید بتوانند بهمرور زمان یکدیگر را بشناسند و در این راه صبر و گذشت داشته باشند تا بتوانند کنار هم رشد کرده و به رابطهای عمیق و پایدار دست پیدا کنند.[۲]
صبر در سبک زندگی اسلامی
از مفاهیم کلیدی در ضربالمثل گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی، کلمۀ «صبر» است. صبر در لغت به بردباری و شکیبایی معنی شده است[۳] و در اصطلاح علم اخلاق به حفظ نفس از اضطراب، اعتراض و شکایت شناخته میشود.[۴] صبر از عوامل موفقیت و پیروزی انسان در عرصههای مادی و معنوی بهشمار میآید.[۵] قرآن کریم به صبر و بردباری، بسیار پرداخته و انسانها را به بهرهگیری از این ویژگی اخلاقی مهم در زندگی، سفارش کرده است، بهویژه انبیا، اولیا و مؤمنان را به صبر و استقامت در برابر سختیها و مشکلات دعوت کرده و به انسانهای صبور بشارت همراهی خود را در سختیهای زندگی داده[۶] و نعمتهای ویژهای به آنها عنایت کرده است.[۷]
واژۀ صبر و مشتقات آن ۱۰۳ بار در قرآن آمده است.[۸] از مهمترین آیات قرآنی که با ضربالمثل «گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی» معنا و مفهوم مشترکی دارد، آیۀ «اِنَّ مَعَ العُسرِ یُسراً»[۹] است. این ضربالمثل نشان میدهد که از شرایط سخت و دشوار میتوان به نتایج شیرین و خوشایندی دستیافت و آیۀ مزبور نیز به این مطلب اشاره دارد که حتماً پس از هر سختی و دشواری، تسهیلات و آسانیهایی وجود دارد. در تفسیر این آیه آمده است انسانی که سختیها را تحمل کرده و ایستادگی کند قطعا میوۀ شیرین آن را میچشد و مسیر تکامل و پیشرفت برای وی هموار خواهد شد. این آیه و ضربالمثل هردو به ایجاد انگیزه و امید در مخاطب خود تأکید دارند.[۱۰]
صبر در روایات اسلامی به سه قِسم دستهبندی شده است: صبر بر اطاعت، صبر بر معصیت و صبر بر مصیبت.[۱۱] از مهمترین راهکارهای تقویت صبر و استقامت عبارتند از:
- تقویت پایههای ایمان و یقین انسان؛ مسلمانی که به این باور برسد که دنیا محل گذر است و از آن سو به نعمتها و عذابهای الهی در آخرت ایمان داشته باشد، در سختیها و مصائب زندگی، شکیبایی بیشتری دارد؛ زیرا معتقداست خدا به مقتضای حکمت و رحمت عمل میکند.
- ممارست و تمرین؛ با تمرین و تلاش و روبرو شدن با حوادث گوناگون میتوان این ویژگی اخلاقی را در وجود خود نهادینه کرد. از منظر امام علی در نهج البلاغه، کسی که گرفتاریهای زمانه پی در پی به او وارد شود، فضیلت صبر به وی عطا میشود.[۱۲]
- شناخت ماهیت دنیا؛ دنیا دار تضادها و تزاحمها است و پایداری و مقاومت لازمۀ این تضادها و اصطکاکها است. انسان صبور علاوه بر غلبه بر تضادها و مقاومت در برابر آنها میتواند به نعمات نیز دستیابد.[۱۳]
رابطه صبر و ظفر
حقیقت صبر، استقامت و ایستادگی در برابر موانعی است که انسان را در مسیر پیشرفت متوقف میکند و اگر انسان در مواجهه با چالشها و مشکلات زندگی، ایستادگی و استقامت نکند، نمیتواند به پیروزی و اهداف خود برسد. همانگونه که همواره تاریخ گواه این مطلب بوده که پیروزی در انتظار افراد صبور است. ضربالمثل «مَن صَبَرَ ظَفَرَ» میان اعراب و شعر «صبر و ظفر هر دو دوستان قديمند *** بر اثر صبر نوبت ظفر آيد»، نشاندهندۀ نهادینگی این مفهوم میان مردم است. این در حالی است که امروزه سرعت و تکنولوژی صبر را از انسانها گرفته و عجله و شتاب به آسیب شایعی در زندگی مردمان امروزی تبدیل شده است. افراد توقع دارند که ره صد ساله را یک شبه بپیمایند و همین عجله و شتاب در رسیدن به اهداف موجب شده تا افراد راحتتر شکست بخورند و میزان استرس و اضطراب در افراد جامعه بالا برود.[۱۴]
انسان صبور با صبر خود، تمرکز و دقت بیشتری در کارها به خرج میدهد و همین امر موجب میشود تا در آخر نتیجۀ مطلوبی به دست آید، بر عکس انسان عجول فقط به انجام کار فکر میکند و به نتیجۀ کار توجهی ندارد. صبر علاوه بر اینکه سبب موفقیت انسان میشود انسان را در برابر چالشهای زندگی مقاومتر میکند.[۱۵] در روایتی از امام علی نیز صبر و استقامت کلید پیروزى معرفی شده است.[۱۶]
رابطه صبر و علم
بنا بر روایات اسلامی رابطۀ بین صبر و علم دو سویه است؛ زیرا علم سرچشمۀ صبر و شکیبایی و از سوی دیگر صبر میتواند منشأ علم و آگاهی بیشتر شود. همانگونه که حضرت موسی از خضر خواست تا علومش را به وی آموزش دهد، اما خضر در جواب موسی گفت تو نمیتوانی کنار من شکیبایی کنی؛ زیرا تو اسرار کارهای مرا نمیدانی و همین عدم آگاهی سبب بیصبری تو خواهد شد.[۱۷] از آن سو دانشمندان، عالمان دینی و مکتشفان که با علم و دانش خود به جامعۀ بشری خدمت کردهاند در سایۀ صبر و استقامت توانستهاند به جایی برسند؛ زیرا راه علم و معرفت راه بسیار مشکلی است که افراد بدون صبر و ایستادگی نمیتوانند به آن مرحله برسند.[۱۸]
اسوههای صبر و استقامت
حضرت زینب میان شیعیان بهدلیل تحمل سختیها و مصائب در کربلا و وقایع بعد از عاشورا به اسوۀ صبر و تقوا معروف است.[۱۹] ایوب پیامبر نیز به سبب صبر بر مصیبتها و بلاهایی که در زندگی به وی و خانوادهاش وارد شد، به اسوۀ صبر مشهور است. در فرهنگ عامه نیز ضربالمثل «صبر ایوب» رواج زیادی دارد و در جایی بهکار میرود که فردی بسیار صبور است یا اینکه فرد باید صبر زیادی داشته باشد تا به نتیجۀ مطلوبی در کارش برسد.[۲۰] پیامبران دیگری چون یعقوب، نوح، ادریس، ذوالکفل، خضر، موسی و ابراهیم نیز با این ویژگی مثبت اخلاقی در قرآن معرفی شدهاند.[۲۱]
سنایی غزنوی هم در دیوان اشعار خود از اسوههای صبر چنین یاد میکند:[۲۲]
در دنیای امروزی نیز صبر مردم فلسطین و غزه در برابر رژیم اسرائیل، صبری تاریخی و مثالزدنی شمرده میشود. آیتالله خامنهای در سخنرانیهای خود بیان میکند که مردم غزه با صبوری خود توانستند وجدان بشری را به حرکت در بیاورند، بهگونهای که در کشورهای غربی مانند انگلیس، فرانسه، ایتالیا و ایالتهای مختلف آمریکا، مردم به خیابانها آمده و علیه اسرائیل شعار میدهند و اعتراض خود را به جنایتهای اسرائیل در این منطقه نشان میدهند.[۲۳] وی همچنین معتقد است صبر مثالزدنی مردم غزه موجب عقبنشینی اسرائیلیها شده و آنها هرگز نمیتوانند به اهداف راهبردی خود دست پیدا کنند و همین صبر و شجاعت مردم است که تا کنون غزه را نگه داشته است. مردم غزه هم با اعتقاد به آیۀ «اِنَّ مَعَ العُسرِ یُسرا» بر ایستادگی و صبر خود پافشاری میکنند تا فرج و پیروزی حاصل شود.[۲۴]
صبر ایرانیان در تاریخ
صبر ایرانیان در طول تاریخ بهعنوان یک ویژگی فرهنگی و اجتماعی شناخته شده و نقش مهمی در شکلگیری هویت ملی و اجتماعی آنان ایفا کرده است. صبر علاوه بر اینکه یک فضیلت اخلاقی بهشمار میآمده است، عامل مؤثری در پیروزیها و موفقیتهای ایرانیان نیز بوده است. از دوران باستان ایرانیان در برابر حملات خارجی و چالشهای داخلی صبوری نشان دادهاند. بعد از ورود اسلام به ایران، صبر بهعنوان یک فضیلت اخلاقی میان ایرانیان تقویت شد و الگوهای معرفیشده در قرآن مورد توجه ایرانیان قرار گرفتند. در صد سال اخیر ایرانیان در چندین برهه صبر خود را به منصۀ ظهور رساندهاند؛ اول در دوران انقلاب اسلامی که مردم در برابر ظلمهای رژیم پهلوی ایستادگی کردند و با صبر و مقاومت خود به پیروزی رسیدند.[۲۵]
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در جنگ تحمیلی رژیم بعثی حاکم در عراق نیز ایرانیان با صبوری و ایستادگی برابر دشمنان خارجی از سرزمین خود دفاع کردند و الگویی از صبر و مقاومت را برای آیندگان خود بر جای گذاشتند؛[۲۶] بهویژه اسیران جنگ تحمیلی که اسطورههای صبر و استقامت شناخته شدند و همینطور خانوادههای آنها که با صبوری این دوران را تحمل کردند.[۲۷] به اعتقاد آیتالله خامنهای صبر و توکل آنان همه چیز را در جهت مصلحت ملت ایران و صابران پیش برد.[۲۸]
در سه دهۀ پس از جنگ تحمیلی نیز آمریکا و کشورهای غربی تحریمهای اقتصادی بسیاری را بر ایرانیان تحمیل کردند تا آنها را در پایبندی به آرمانهای انقلاب اسلامی، تضعیف کنند؛[۲۹] اما فشارهای اقتصادی، تبلیغات منفی، تلاش برای ناامیدی مردم دربارۀ وضعیت ایران، تهاجم فرهنگی و تهدیدات نظامی در ایرانیان کارگر نیفتاد و آنها با پیشهکردن صبر و استقامت، این چالشها را به فرصت تبدیل کردند و به پیشرفتهای بسیاری دست یافتند.[۳۰]
داستانهای معروف مربوط به ضربالمثل
پیرامون ضربالمثل «گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی»، دو حکایت وجود دارد که مفهوم آن نقش صبر در رسیدن به نتیجۀ مطلوب است. نخست، حکایت پدری است که از چهار فرزند خود خواست تا هر کدام به ترتیب در فصلهای چهارگانه، به سراغ درخت معینی بروند و سپس هرکدام تعریف خود را از آن درخت ارائه دهند. پس از یک سال پسرها پیش پدر رفته و هریک تعریف خود را از درخت در فصلهای بهار، تابستان، پاییز و زمستان ارائه دادند. پدر به آنها گفت که تعریف هرکدام از آنها از درخت درست بوده، اما آنها فقط یک فصل سال را تعریف کردهاند و این مانند زندگی آدمی است که نمیتوان انسان را فقط در یک برهه از زمان قضاوت کرد بلکه زندگی هر انسانی حاصل لذت، شوق و رنج و سختی است که در تمام زندگی خود کشیده است. بهطور مثال اگر انسان در سرمای زمستان تسلیم شود دیگر نمیتواند امید شکوفایی بهار، زیبایی تابستان و باروری پاییز را داشته باشد. صبر و بردباری در لحظات سخت زندگی حتما لحظات بهتری را بهدنبال خواهد داشت.[۳۱] دوم، حکایت سنگ مرمر و مجسمهای زیبا در یک موزه است که سنگ مرمر از عدم توجه مردم به خود شکایت داشت. مجسمۀ زیبا در پاسخ به او گفت که آن هم سنگ مرمری بوده ولی با تحمل رنجها و سختیها توسط مجسمهساز به مجسمهای زیبا تبدیل شده است.[۳۲]
کاربرد ضربالمثل
از گذشتههای دور ریشسفیدان و بزرگان ایرانی با استفاده از ضربالمثل «گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی» به جوانانی که در کارهای خود عجله کرده و صبر و حوصله نداشتند توصیه میکردند که شکیبایی و بردباری را پیشه کنند تا به اهداف خود رسیده و موفق شوند. این ضربالمثل به مخاطب گوشزد میکند که صبر کلید همۀ موفقیتها است و با گذشت زمان و تلاش سختترین چالشهای زندگی هم به فرصتی شیرین تبدیل میشود.[۳۳] درونمایههای مفهومیِ ضربالمثل «گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی» عبارت است از:
- کارها با صبر و بردباری به بهترین وجه انجام میشوند.
- جهان متعلق به افراد صبور است و در راستای اهداف آنها میچرخد.
- رستگاری و نیکفرجامی با صبر بهدست میآید.
- صبر و شکیبایی بهترین تمرین برای تربیت نفس آدمی است.[۳۴]
- با صبر و بردباری غیر ممکنها، ممکن میشوند،[۳۵] مانند همین غوره که کسی حتی تصورش را نمیکند که بتوان از آن حلوا درست کرد.[۳۶]
ضربالمثل در ادبیات فارسی
ضربالمثل «گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی» در رباعی سرودۀ ادیب الممالک اینگونه آمده است:[۳۷]
معادل ضربالمثل در دیگر زبانها
برای مفهوم صبر در زبان انگلیسی این جملهها استفاده میشود:
Good things come to those who wait:
اتفاقات خوب برای افرادی که انتظار میکشند، میآید.[۳۸]
rome wasn't built in a day:
روم در یک روز ساخته نشده است.[۳۹]
در فرهنگ غربی ضربالمثل «صبر کلید همۀ موفقیتها است» با جملهPatience is the key to success بیان میشود و نشاندهندۀ این است که بهمنظور دستیابی به موفقیت باید صبر داشت. در فرهنگ هندیها نیز صبر یک فضیلت اخلاقی مهم شناخته میشود و ابزاری برای رسیدن به آرامش روحی و تعادل روانی معرفی میشود. ژاپنیها بر اهمیت صبر در مواجهه با مشکلات تأکید دارند و صبر را در کارهای گروهی و اجتماعی بسیار مهم میشمارند.[۴۰] چینیها با ضربالمثل «آب، سنگ را سوراخ میکند» معتقدند با صبر و مداومت میتوان بر مشکلات غلبه کرد.[۴۱]
پانویس
- ↑ «گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی»، وبسایت نماشا.
- ↑ «معنی ضربالمثل گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی+داستان و تاریخچه»، وبسایت ماگرتا.
- ↑ عمید، فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه صبر.
- ↑ مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج6، 1360ش، ص182.
- ↑ محجوب و مؤذنی، «صبر»، وبسایت پژوهه.
- ↑ سوره بقره، آیه 155 و آیه 157.
- ↑ مکارم شیرازی و دیگران، تفسیر نمونه، 1374ش، ج1، ص530-531.
- ↑ محجوب و مؤذنی، «صبر»، وبسایت پژوهه.
- ↑ سوره شرح، آیه 6.
- ↑ «فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْراً»، وبسایت تدبر.
- ↑ محجوب و مؤذنی، «صبر»، وبسایت پژوهه.
- ↑ «صبر»، حدیث شماره 10280، پایگاه اطلاعرسانی حدیث شیعه.
- ↑ مصطفیپور، «صبر و شکیبایی»، 1388ش.
- ↑ «گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی»، وبسایت نماشا.
- ↑ «داستان گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی»، وبسایت علمی و پژوهشی آسمان.
- ↑ اَلصَّبْرُ مِفْتاحُ الظَّفَرُ، حکمت 153 نهجالبلاغه، وبسایت مؤسسه تحقیقات و نشر معارف اهلالبیت.
- ↑ عمادی، «رابطه علم و صبر»، وبسایت عمادی آنلاین.
- ↑ «تأکید بر نقش صبر در مسیر دانشاندوزی/ بزرگترین عذاب روز قیامت چیست»، خبرگزاری مهر.
- ↑ حاج منوچهری، «ایوب»، وبسایت مرکز دائرۀالمعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ مکارم شیرازی، برگزیده تفسیر نمونه، 1386ش، ج3، ص184.
- ↑ بهنامی، «صبر در زندگی اسوههای آسمانی»، 1385ش، ص26.
- ↑ سنایی، دیوان اشعار، ترجیعات، بند 9، وبسایت گنجور.
- ↑ «مردم غزه با صبر خود، وجدان بشری را به حرکت در آوردند»، پایگاه اطلاعرسانی دفتر مقام معظم رهبری.
- ↑ «ابعاد صبر مردم غزه مطرح شده در بیانات رهبر انقلاب اسلامی»، وبسایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیتالله خامنهای.
- ↑ «ایرانیان صبر و مقاومت خود را به جهانیان اثبات کردند»، جوانآنلاین.
- ↑ «دفاع مقدس؛ دوران طلایی و تمدنی جمهوری اسلامی ایران، مقاومت ایران در مقابل ۸۰ کشور شرقی و غربی»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ «اسطوره های صبر و استقامت»، پرتال امام خمینی.
- ↑ «بیانات، فهرست سورهها، سوره شرح، آیه 6»، وبسایت دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای.
- ↑ «ایرانیان صبر و مقاومت خود را به جهانیان اثبات کردند»، جوانآنلاین.
- ↑ «برنامههای دشمنان برای شکست انقلاب و عدم تحقق اهداف آن»، وبسایت دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای.
- ↑ «معنی ضربالمثل گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی+داستان و انشا»، وبسایت دانشچی.
- ↑ «معنی ضربالمثل گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی+داستان»، وبسایت نمناک.
- ↑ «گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی»، وبسایت نماشا.
- ↑ «داستان گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی»، وبسایت علمی و پژوهشی آسمان.
- ↑ «معنی ضربالمثل گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی+داستان و انشا»، وبسایت دانشچی.
- ↑ «داستان گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی»، وبسایت علمی و پژوهشی آسمان.
- ↑ ادیب الممالک، دیوان اشعار، رباعیات طنز، شماره 55، وبسایت گنجور.
- ↑ «گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی به انگلیسی»، وبسایت pardistalk.
- ↑ «داستان گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی»، وبسایت علمی و پژوهشی آسمان.
- ↑ «ضربالمثل، آيينه فرهنگ ملتها»، وبسایت راسخون.
- ↑ «۱۲ ضربالمثل چینی انگیزشی به همراه متن اصلی»، وبسایت علمداد.
منابع
- قرآن کریم.
- «ابعاد صبر مردم غزه مطرح شده در بیانات رهبر انقلاب اسلامی»، وبسایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیتالله خامنهای، تاریخ درج مطلب: ۹ فروردین ۱۴۰۳ش.
- ادیب الممالک، دیوان اشعار، رباعیات طنز، وبسایت گنجور، تاریخ بازدید: ۳ آذر ۱۴۰۳ش.
- «اسطوره های صبر و استقامت»، پرتال امام خمینی، تاریخ بازدید: ۶ آذر ۱۴۰۳ش.
- «ایرانیان صبر و مقاومت خود را به جهانیان اثبات کردند»، جوانآنلاین، تاریخ درج مطلب: ۳۰ تیر ۱۳۹۸ش.
- «برنامههای دشمنان برای شکست انقلاب و عدم تحقق اهداف آن»، وبسایت دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای، تاریخ درج مطلب: ۱۰ بهمن ۱۳۹۵ش.
- بهنامی، محمد، «صبر در زندگی اسوههای آسمانی»، مجله شمیم یاس، شماره ۳۸، ۱۳۸۵ش.
- «بیانات، فهرست سورهها، سوره شرح، آیه ۶»، وبسایت دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای، تاریخ بازدید: ۶ آذر ۱۴۰۳ش.
- «تأکید بر نقش صبر در مسیر دانشاندوزی/ بزرگترین عذاب روز قیامت چیست»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۲۶ اسفند ۱۳۹۲ش.
- «ترجمه و شرح حکمت ۱۵۳ نهجالبلاغه: پیروزی، نتیجۀ صبوری»، وبسایت مؤسسه تحقیقات و نشر معارف اهلالبیت، تاریخ درج مطلب: ۵ شهریور ۱۳۹۶ش.
- حاج منوچهری، فرامرز، «ایوب»، وبسایت مرکز دائرۀالمعارف بزرگ اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۲۰ خرداد ۱۳۹۹ش.
- «داستان گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی»، وبسایت علمی و پژوهشی آسمان، تاریخ بازدید: ۳ آذر ۱۴۰۳ش.
- ««دفاع مقدس»؛ دوران طلایی و تمدنی جمهوری اسلامی ایران، مقاومت ایران در مقابل ۸۰ کشور شرقی و غربی»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۳۱ شهریور ۱۴۰۳ش.
- سنایی، دیوان اشعار، وبسایت گنجور، تاریخ بازدید: ۴ آذر ۱۴۰۳ش.
- «صبر»، حدیث شماره ۱۰۲۸۰، پایگاه اطلاعرسانی حدیث شیعه، تاریخ بازدید: ۴ آذر ۱۴۰۳ش.
- «ضربالمثل، آيينه فرهنگ ملتها»، وبسایت راسخون، تاریخ درج مطلب: ۱۱ اسفند ۱۳۸۶ش.
- عمادی، سید محمدمهدی، «رابطه علم و صبر»، وبسایت عمادی آنلاین، تاریخ بازدید: ۷ آذر ۱۴۰۳ش.
- عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، وبسایت واژهیاب، تاریخ بازدید: ۲ آذر ۱۴۰۳ش.
- «فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْراً»، وبسایت تدبر، تاریخ بازدید: ۶ آذر ۱۴۰۳ش.
- «گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی»، وبسایت نماشا، تاریخ بازدید: ۳ آذر ۱۴۰۳ش.
- «گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی به انگلیسی»، وبسایت pardistalk، تاریخ بازدید: ۳ آذر ۱۴۰۳ش.
- محجوب، محبوبه و مؤذنی، محمد، «صبر»، وبسایت پژوهه، تاریخ درج مطلب: ۲۴ آبان ۱۳۹۳ش.
- «مردم غزه با صبر خود، وجدان بشری را به حرکت در آوردند»، پایگاه اطلاعرسانی دفتر مقام معظم رهبری، تاریخ سخنرانی: ۱۰ آبان ۱۴۰۲ش.
- مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن، تهران، کتاب، ۱۳۶۰ش.
- مصطفیپور، محمدرضا، «صبر و شکیبایی»، نشریه پاسدار اسلام، شماره ۱۷، ۱۳۸۸ش.
- «معنی ضربالمثل گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی+داستان»، وبسایت نمناک، تاریخ بازدید: ۳ آذر ۱۴۰۳ش.
- «معنی ضربالمثل گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی+داستان و انشا»، وبسایت دانشچی، تاریخ بازدید: ۳ آذر ۱۴۰۳ش.
- «معنی ضربالمثل گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی+داستان و تاریخچه»، وبسایت ماگرتا، تاریخ بازدید: ۳ آذر ۱۴۰۳ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، برگزیده تفسیر نمونه، تنظیم بابایی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۸۶ش.
- مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۴ش.
- «۱۲ ضربالمثل چینی انگیزشی به همراه متن اصلی»، وبسایت علمداد، تاریخ درج مطلب: ۱۴ مرداد ۱۴۰۰ش.