پرش به محتوا

پیش‌نویس:نوموفوبیا: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌ترتفاوت با ویرایش جدیدتر ←
دیداریویکی‌متن
ابرابزار
خط ۱: خط ۱:
[[پرونده:17-6-7-1542331.jpg|جایگزین=نموفوبیا|بندانگشتی|نموفوبیا]]
[[پرونده:17-6-7-1542331.jpg|جایگزین=نموفوبیا|بندانگشتی|نموفوبیا]]
'''<big>نوموفوبیا</big>'''؛ ترس و اضطراب شدید از نداشتن یا در دسترس نبودن تلفن همراه.
'''{{درشت|نوموفوبیا}}'''؛ ترس و اضطراب شدید از نداشتن یا در دسترس نبودن تلفن همراه.


گسترش فزایندۀ استفاده از تلفن‌های همراه در دو دهۀ اخیر موجب اختلالی روانشناختی به‌نام نوموفوبیا شده است. امروزه استفاده از تلفن همراه، محدود به تماس تلفنی نیست و کارکردهای گوناگونی دارد؛ از جمله ارتباط در شبکه‌های اجتماعی، [[برنامه‌ریزی]] روزانه، یادآوری‌ها، ضبط صدا و تصاویر، استفاده از مکان‌یاب، گوش دادن به [[موسیقی]] و رادیو یا مشاهده تلویزیون و حتی ماهواره، ارزیابی هوشمند محیط اطراف و فعالیت‌های اقتصادی. وابستگی شدید انسان امروزی به تلفن همراه، [[ترس]] و [[اضطراب فراگیر|اضطراب]] شدید از نداشتن یا در دسترس نبودن آن را برای برخی افراد، به‌همراه دارد. نوموفوبیا یا بی‌موبایل هراسی، افراد را با مشکلات جدی تحصیلی، خانوادگی و اجتماعی روبرو می‌کند.
گسترش فزایندهٔ استفاده از تلفن‌های همراه در دو دههٔ اخیر موجب اختلالی روانشناختی به‌نام نوموفوبیا شده است. امروزه استفاده از تلفن همراه، محدود به تماس تلفنی نیست و کارکردهای گوناگونی دارد؛ از جمله ارتباط در شبکه‌های اجتماعی، [[برنامه‌ریزی]] روزانه، یادآوری‌ها، ضبط صدا و تصاویر، استفاده از مکان‌یاب، گوش دادن به [[موسیقی]] و رادیو یا مشاهده تلویزیون و حتی ماهواره، ارزیابی هوشمند محیط اطراف و فعالیت‌های اقتصادی. وابستگی شدید انسان امروزی به تلفن همراه، [[ترس]] و [[اضطراب فراگیر|اضطراب]] شدید از نداشتن یا در دسترس نبودن آن را برای برخی افراد، به‌همراه دارد. نوموفوبیا یا بی‌موبایل هراسی، افراد را با مشکلات جدی تحصیلی، خانوادگی و اجتماعی روبرو می‌کند.
==واژه‌شناسی نوموفوبیا==
 
فوبیا به ترس بیش از حد و غیرمنطقی گفته می‌شود که موجب اختلال در زندگی عادی فرد ‌شود.<ref>[https://www.imna.ir/news/477017/%D9%81%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%A7-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B9-%D8%AA%D8%B3%D8%AA-%D9%85%D8%B9%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86 «فوبیا چیست؟ + انواع، تست، معنی و درمان»، خبرگزاری ایمنا.]</ref> نوموفوبیا یا بی‌موبایل هراسی (Nomophobia مخفف NO Mobile Phone Phobia)، یک گروه روانشناختی از علائم است که افراد هنگام دسترسی نداشتن به تلفن همراه، آنتن نداشتن یا تمام شدن باطری گوشی، دچار ترس یا اضطراب شدید می‌شوند.<ref>[https://dr-sanaie.com/%D9%86%D9%88%D9%85%D9%88%D9%81%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%A7-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%9F/ سنایی، «نوموفوبیا چیست؟»، وب‌سایت تخصصی روانشناسی کامیار سنایی.]</ref> این اصطلاح برای اولین‌بار سال 2008م توسط روان‌شناسان بریتانیایی در مؤسسه تحقیقاتی YouGov<ref>[https://www.iribnews.ir/fa/news/2943073/%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%86%D9%88%D9%85%D9%88%D9%81%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%A7-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D9%88-%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B1% «بیماری نوموفوبیا چیست و چگونه از بین می‌رود؟»، خبرگزاری صدا و سیما.]</ref> به‌کار برده شد.<ref>[https://drmohammadkhani.com/%D9%86%D9%88%D9%85%D9%88%D9%81%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%A7-%DB%8C%D8%A7-%D8%A8%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C/ محمدخانی، «نوموفوبیا یا بی ‌موبایل ‌هراسی: علل و پیامدها»، وب‌سایت دکتر محمدخانی.]</ref>  
== واژه‌شناسی نوموفوبیا ==
فوبیا به ترس بیش از حد و غیرمنطقی گفته می‌شود که موجب اختلال در زندگی عادی فرد شود.<ref>[https://www.imna.ir/news/477017/فوبیا-چیست-انواع-تست-معنی-و-درمان «فوبیا چیست؟ + انواع، تست، معنی و درمان»، خبرگزاری ایمنا.]</ref> نوموفوبیا یا بی‌موبایل هراسی (Nomophobia مخفف NO Mobile Phone Phobia)، یک گروه روانشناختی از علائم است که افراد هنگام دسترسی نداشتن به تلفن همراه، آنتن نداشتن یا تمام شدن باطری گوشی، دچار ترس یا اضطراب شدید می‌شوند.<ref>[https://dr-sanaie.com/نوموفوبیا-چیست؟/ سنایی، «نوموفوبیا چیست؟»، وب‌سایت تخصصی روان‌شناسی کامیار سنایی.]</ref> این اصطلاح برای اولین‌بار سال ۲۰۰۸م توسط روان‌شناسان بریتانیایی در مؤسسه تحقیقاتی YouGov<ref>[https://www.iribnews.ir/fa/news/2943073/%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%86%D9%88%D9%85%D9%88%D9%81%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%A7-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D9%88-%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B1% «بیماری نوموفوبیا چیست و چگونه از بین می‌رود؟»، خبرگزاری صدا و سیما.]</ref> به‌کار برده شد.<ref>[https://drmohammadkhani.com/نوموفوبیا-یا-بی-موبایل-هراسی/ محمدخانی، «نوموفوبیا یا بی موبایل هراسی: علل و پیامدها»، وب‌سایت دکتر محمدخانی.]</ref>


== وضعیت‌شناسی نوموفوبیا ==
== وضعیت‌شناسی نوموفوبیا ==
خط ۱۰: خط ۱۱:


=== نوموفوبیا: اختلال و اعتیاد رفتاری قرن ۲۱ ===
=== نوموفوبیا: اختلال و اعتیاد رفتاری قرن ۲۱ ===
امروزه با توسعه علم و فن‌آوری، محصولاتی به‌منظور آرامش و راحتی انسان به زندگی بشر وارد شده است، اما در عمل مشکلاتی را برای او ایجاد کرده است. تلفن همراه به‌عنوان پرکاربردترین این محصولات، نماد خروج بشر از عصر مدرن و ورود به عصر اطلاعات یا دوران تاریخ فرامدرن شناخته شده است.<ref>[https://www.sid.ir/paper/214548/fa#downloadbottom آزادمنش و دیگران، «ساخت و هنجاریابی پرسش‌نامه بی‌ موبایل ‌هراسی»، 1395ش، ص2.]</ref>
امروزه با توسعه علم و فن‌آوری، محصولاتی به‌منظور آرامش و راحتی انسان به زندگی بشر وارد شده است، اما در عمل مشکلاتی را برای او ایجاد کرده است. تلفن همراه به‌عنوان پرکاربردترین این محصولات، نماد خروج بشر از عصر مدرن و ورود به عصر اطلاعات یا دوران تاریخ فرامدرن شناخته شده است.<ref>[https://www.sid.ir/paper/214548/fa#downloadbottom آزادمنش و دیگران، «ساخت و هنجاریابی پرسش‌نامه بی موبایل هراسی»، 1395ش، ص2.]</ref>


برخی روان‌شناسان، نوموفوبیا یا ترس از بی‌گوشی ماندن را به‌عنوان اختلال قرن 21 معرفی کرده‌اند.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/473687/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D9%87-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%B3-%D8%AA%D9%86%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%88-%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%A6%D9%85-%D8%A7%D9%81%D8%B3%D8%B1%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D9%86% حسینی طبقدهی، «رابطه بین احساس تنهایی و علائم افسردگی با نوموفوبیا (بی‌ موبایل ‌هراسی) در دانشجویان»، 1400ش، ص69.]</ref> نوموفوبیا به‌عنوان یک اعتیاد رفتاری شناخته شده است که ویژگی‌های مشترکی با اعتیاد به مواد مخدر دارد.<ref>[https://drnedafarzaneh.com/%D9%85%D9%87%D9%85%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%86%DA%A9%D8%A7%D8%AA-%D9%86%D9%88%D9%85%D9%88%D9%81%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%A7-%D8%A8%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%B3/ فرزانه، «مهم‌ترین نکات نوموفوبیا یا بی موبایل هراسی»، وب‌سایت دکتر ندا فرزانه.]</ref>
برخی روان‌شناسان، نوموفوبیا یا ترس از بی‌گوشی ماندن را به‌عنوان اختلال قرن ۲۱ معرفی کرده‌اند.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/473687/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D9%87-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%B3-%D8%AA%D9%86%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%88-%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%A6%D9%85-%D8%A7%D9%81%D8%B3%D8%B1%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D9%86% حسینی طبقدهی، «رابطه بین احساس تنهایی و علائم افسردگی با نوموفوبیا (بی موبایل هراسی) در دانشجویان»، 1400ش، ص69.]</ref> نوموفوبیا به‌عنوان یک اعتیاد رفتاری شناخته شده است که ویژگی‌های مشترکی با اعتیاد به مواد مخدر دارد.<ref>[https://drnedafarzaneh.com/مهمترین-نکات-نوموفوبیا-بی-موبایل-هراس/ فرزانه، «مهم‌ترین نکات نوموفوبیا یا بی موبایل هراسی»، وب‌سایت دکتر ندا فرزانه.]</ref>


=== آمار جهانی و ملی استفاده از تلفن همراه و پیامدهای آن ===
=== آمار جهانی و ملی استفاده از تلفن همراه و پیامدهای آن ===
طبق آخرین داده‌های آماری، امروزه 76 درصد مردم جهان یعنی حدود شش میلیارد نفر، از تلفن همراه استفاده می‌کنند و این وسیله به راحتی در اختیار کودکان هم قرار گرفته است، به‌طوری که یک کودک در سن ده‌سالگی صاحب گوشی هوشمند می‌شود و نیمی از کودکان بیشتر وقت خود را در تلفن‌ همراه می‌گذرانند.<ref>[https://www.isna.ir/news/1402122216062/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DA%86%D9%82%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%88%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D9%85%DB%8C-%DA%A9%D9%86%D8%A «جامعه ایرانی چقدر از موبایل استفاده می‌کند؟»، خبرگزاری ایسنا.]</ref>
طبق آخرین داده‌های آماری، امروزه ۷۶ درصد مردم جهان یعنی حدود شش میلیارد نفر، از تلفن همراه استفاده می‌کنند و این وسیله به راحتی در اختیار کودکان هم قرار گرفته است، به‌طوری که یک کودک در سن ده‌سالگی صاحب گوشی هوشمند می‌شود و نیمی از کودکان بیشتر وقت خود را در تلفن همراه می‌گذرانند.<ref>[https://www.isna.ir/news/1402122216062/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DA%86%D9%82%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%88%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D9%85%DB%8C-%DA%A9%D9%86%D8%A «جامعه ایرانی چقدر از موبایل استفاده می‌کند؟»، خبرگزاری ایسنا.]</ref>


بر اساس آمارهایی که در سایت statista ارائه شده در سال 2022م، نزدیک 66 میلیون ایرانی صاحب تلفن همراه بوده‌اند و هر سال هم به این میزان اضافه می‌شود و ایران در رتبه چهاردهم میزان استفاده از تلفن همراه در جهان قرار دارد. بر اساس این آمار چین، هند و ایالات‌ متحده آمریکا رتبه‌های اول تا سوم کاربران گوشی‌های هوشمند در دنیا را دارند.<ref>[https://www.asriran.com/fa/news/937994/%D9%85%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%DA%AF%D9%88%D8%B4%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%87%D9%88%D8%B4%D9%85%D9%86%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB% «میزان استفاده از گوشی‌های هوشمند در جهان؛ ایران در رده چهاردهم»، وب‌سایت عصر ایران.]</ref>
بر اساس آمارهایی که در سایت statista ارائه شده در سال ۲۰۲۲م، نزدیک ۶۶ میلیون ایرانی صاحب تلفن همراه بوده‌اند و هر سال هم به این میزان اضافه می‌شود و ایران در رتبه چهاردهم میزان استفاده از تلفن همراه در جهان قرار دارد. بر اساس این آمار چین، هند و ایالات متحده آمریکا رتبه‌های اول تا سوم کاربران گوشی‌های هوشمند در دنیا را دارند.<ref>[https://www.asriran.com/fa/news/937994/%D9%85%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%DA%AF%D9%88%D8%B4%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%87%D9%88%D8%B4%D9%85%D9%86%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB% «میزان استفاده از گوشی‌های هوشمند در جهان؛ ایران در رده چهاردهم»، وب‌سایت عصر ایران.]</ref>


همچنین حدود 30 درصد از مردم دنیا روزانه بیش از شش ساعت وقت خود را در تلفن همراه سپری می‌کنند و از سوی دیگر میزان گفت‌وگو در [[خانواده]] ایرانی به 15 دقیقه رسیده است که این امر می‌تواند به استحکام بنیان خانواده‌ها ضربۀ بزرگی وارد کند.<ref>[https://www.isna.ir/news/1402122216062/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DA%86%D9%82%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%88%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D9%85%DB%8C-%DA%A9%D9%86%D8%A «جامعه ایرانی چقدر از موبایل استفاده می‌کند؟»، خبرگزاری ایسنا.]</ref>
همچنین حدود ۳۰ درصد از مردم دنیا روزانه بیش از شش ساعت وقت خود را در تلفن همراه سپری می‌کنند و از سوی دیگر میزان گفت‌وگو در [[خانواده]] ایرانی به ۱۵ دقیقه رسیده است که این امر می‌تواند به استحکام بنیان خانواده‌ها ضربهٔ بزرگی وارد کند.<ref>[https://www.isna.ir/news/1402122216062/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DA%86%D9%82%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%88%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D9%85%DB%8C-%DA%A9%D9%86%D8%A «جامعه ایرانی چقدر از موبایل استفاده می‌کند؟»، خبرگزاری ایسنا.]</ref>


=== گستردگی و شیوع نوموفوبیا در میان کاربران ===
=== گستردگی و شیوع نوموفوبیا در میان کاربران ===
بر اساس یافته‌های پژوهش‌ها جوانان بیشترین تمایل را به استفاده از این وسیله نشان داده‌اند و نوجوانان و میان‌سالان در رده‌های بعدی قرار دارند. بر اساس تحقیقات صورت گرفته اغلب مردم نمی‌توانند بدون موبایل به زندگی خود ادامه دهند، اما نیمی از آنها به بیماری نوموفوبیا یا بی‌موبایل هراسی مبتلا هستند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/355828/fa#downloadbottom عسگری و دلاور، «بررسی رابطه میان الگوی مصرف موبایل و احساس بی ‌موبایل ‌هراسی در میان کاربران تلفن همراه کلانشهر تهران»، 1396ش، ص197-198.]</ref> همچنین 70 درصد زنان و 61 درصد مردان از جداشدن از موبایل خود ترس دارند و حدود 73 درصد از افراد با تلفن همراه خود می‌خوابند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/355828/fa#downloadbottom عسگری و دلاور، «بررسی رابطه میان الگوی مصرف موبایل و احساس بی ‌موبایل ‌هراسی در میان کاربران تلفن همراه کلانشهر تهران»، 1396ش، ص202.]</ref>  
بر اساس یافته‌های پژوهش‌ها جوانان بیشترین تمایل را به استفاده از این وسیله نشان داده‌اند و نوجوانان و میان‌سالان در رده‌های بعدی قرار دارند. بر اساس تحقیقات صورت گرفته اغلب مردم نمی‌توانند بدون موبایل به زندگی خود ادامه دهند، اما نیمی از آنها به بیماری نوموفوبیا یا بی‌موبایل هراسی مبتلا هستند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/355828/fa#downloadbottom عسگری و دلاور، «بررسی رابطه میان الگوی مصرف موبایل و احساس بی موبایل هراسی در میان کاربران تلفن همراه کلانشهر تهران»، 1396ش، ص197-198.]</ref> همچنین ۷۰ درصد زنان و ۶۱ درصد مردان از جداشدن از موبایل خود ترس دارند و حدود ۷۳ درصد از افراد با تلفن همراه خود می‌خوابند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/355828/fa#downloadbottom عسگری و دلاور، «بررسی رابطه میان الگوی مصرف موبایل و احساس بی موبایل هراسی در میان کاربران تلفن همراه کلانشهر تهران»، 1396ش، ص202.]</ref>


==زمینه و عوامل مؤثر بر نوموفوبیا==
== زمینه و عوامل مؤثر بر نوموفوبیا ==
[[پرونده:662761 152.jpg|جایگزین=نموفوبیا در مترو|بندانگشتی|نموفوبیا در مترو]]
[[پرونده:662761 152.jpg|جایگزین=نموفوبیا در مترو|بندانگشتی|نموفوبیا در مترو]]


=== زمینه شکل‌گیری نوموفوبیااینترنت ===
=== زمینه شکل‌گیری نوموفوبیااینترنت ===
محدودشدن بخش زیادی از سرگرمی افراد به فضای مجازی و هزینۀ پایین وقت گذرانی در این فضا نسبت به دیگر سرگرمی‌ها و تفریحات از عوامل مهم اعتیاد به تلفن همراه هستند<ref>[https://www.isna.ir/news/1402122216062/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DA%86%D9%82%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%88%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D9%85%DB%8C-%DA%A9%D9%86%D8%A «جامعه ایرانی چقدر از موبایل استفاده می‌کند؟»، خبرگزاری ایسنا.]</ref> که استفاده و نفوذ بیش از اندازۀ آن، موجب تغییر در سبک زندگی و عادت‌ها و رفتارهای افراد می‌شود و مشکلاتی را در زندگی آنها به‌وجود می‌آورد. نوموفوبیا یکی از مشکلاتی است که افراد با آن مواجه می‌شوند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/363321/fa#downloadbottom داوودی و همکاران، «مقایسه اثربخشی ذهن آگاهی نوجوان محور با درمان شناختی رفتاری و درمان هیجان مدار بر تنظیم هیجان نوجوانان دختر دارای علائم بی موبایل هراسی»، 1398ش، ص18.]</ref>
محدودشدن بخش زیادی از سرگرمی افراد به فضای مجازی و هزینهٔ پایین وقت گذرانی در این فضا نسبت به دیگر سرگرمی‌ها و تفریحات از عوامل مهم اعتیاد به تلفن همراه هستند<ref>[https://www.isna.ir/news/1402122216062/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DA%86%D9%82%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%88%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D9%85%DB%8C-%DA%A9%D9%86%D8%A «جامعه ایرانی چقدر از موبایل استفاده می‌کند؟»، خبرگزاری ایسنا.]</ref> که استفاده و نفوذ بیش از اندازهٔ آن، موجب تغییر در سبک زندگی و عادت‌ها و رفتارهای افراد می‌شود و مشکلاتی را در زندگی آنها به‌وجود می‌آورد. نوموفوبیا یکی از مشکلاتی است که افراد با آن مواجه می‌شوند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/363321/fa#downloadbottom داوودی و همکاران، «مقایسه اثربخشی ذهن آگاهی نوجوان محور با درمان شناختی رفتاری و درمان هیجان مدار بر تنظیم هیجان نوجوانان دختر دارای علائم بی موبایل هراسی»، 1398ش، ص18.]</ref>


=== عوامل فردی، خانوادگی و شخصیتی نوموفوبیا ===
=== عوامل فردی، خانوادگی و شخصیتی نوموفوبیا ===
بر اساس تحقیقات صورت گرفته، عوامل فردی و خانوادگی، عوامل فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، عوامل مداخله‌گر و نقش رسانه‌ها از عوامل مؤثر بر بروز پدیدۀ نوموفوبیا هستند. در میان این متغیرها، عواملی مانند عدم خودآگاهی و اضطراب، عدم [[اعتماد به نفس]]، [[عزت نفس]] پایین، درون‌گرایی و برون‌گرایی زیاد، خودنمایی، سواد رسانه، میزان وابستگی و دل‌بستگی به تلفن همراه و فضای مجازی، کتاب‌خوانی، مهارت و خودکنترلی ارتباط زیادی با بروز این بیماری دارند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/507242/fa#downloadbottom دستغیب شیرازی و همکاران، «تحلیل نگرش صاحب‌نظران علوم ارتباطات اجتماعی درباره عوامل مؤثر بر بی‌ موبایل ‌هراسی در میان دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی»، 1400ش، ص131.]</ref>
بر اساس تحقیقات صورت گرفته، عوامل فردی و خانوادگی، عوامل فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، عوامل مداخله‌گر و نقش رسانه‌ها از عوامل مؤثر بر بروز پدیدهٔ نوموفوبیا هستند. در میان این متغیرها، عواملی مانند عدم خودآگاهی و اضطراب، عدم [[اعتماد به نفس]]، [[عزت نفس]] پایین، درون‌گرایی و برون‌گرایی زیاد، خودنمایی، سواد رسانه، میزان وابستگی و دل‌بستگی به تلفن همراه و فضای مجازی، کتاب‌خوانی، مهارت و خودکنترلی ارتباط زیادی با بروز این بیماری دارند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/507242/fa#downloadbottom دستغیب شیرازی و همکاران، «تحلیل نگرش صاحب‌نظران علوم ارتباطات اجتماعی درباره عوامل مؤثر بر بی موبایل هراسی در میان دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی»، 1400ش، ص131.]</ref>


همچنین عواملی مانند بی‌ثباتی عاطفی و هیجانی و استفادۀ بیش از اندازه از تلفن همراه به‌منظور کسب آرامش در روابط عاطفی بین افراد که ریشه در ارتباط عاطفی و سبک تربیتی افراد در دوران کودکی دارد، زمینه‌های ایجاد این اختلال را بیشتر می‌کنند.<ref>[https://drnedafarzaneh.com/%D9%85%D9%87%D9%85%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%86%DA%A9%D8%A7%D8%AA-%D9%86%D9%88%D9%85%D9%88%D9%81%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%A7-%D8%A8%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%B3/ فرزانه، «مهم‌ترین نکات نوموفوبیا یا بی موبایل هراسی»، وب‌سایت دکتر ندا فرزانه.]</ref>
همچنین عواملی مانند بی‌ثباتی عاطفی و هیجانی و استفادهٔ بیش از اندازه از تلفن همراه به‌منظور کسب آرامش در روابط عاطفی بین افراد که ریشه در ارتباط عاطفی و سبک تربیتی افراد در دوران کودکی دارد، زمینه‌های ایجاد این اختلال را بیشتر می‌کنند.<ref>[https://drnedafarzaneh.com/مهمترین-نکات-نوموفوبیا-بی-موبایل-هراس/ فرزانه، «مهم‌ترین نکات نوموفوبیا یا بی موبایل هراسی»، وب‌سایت دکتر ندا فرزانه.]</ref>


=== ارتباط دوسویه نوموفوبیا با احساس تنهایی و افسردگی ===
=== ارتباط دوسویه نوموفوبیا با احساس تنهایی و افسردگی ===
بین احساس تنهایی و برخی ویژگی‌های شخصیتی مانند اضطراب و افسردگی و افزایش ابتلا به نوموفوبیا ارتباطی دوسویه وجود دارد. بر اساس مطالعات صورت گرفته، نوموفوبیا موجب بروز احساس تنهایی، افسردگی، اختلال اضطراب اجتماعی و اختلال [[وسواس فکری|وسواس]] و اجبار می‌شود.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/473687/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D9%87-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%B3-%D8%AA%D9%86%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%88-%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%A6%D9%85-%D8%A7%D9%81%D8%B3%D8%B1%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D9%86% حسینی طبقدهی، «رابطه بین احساس تنهایی و علائم افسردگی با نوموفوبیا (بی‌ موبایل ‌هراسی) در دانشجویان»، 1400ش، ص69.]</ref>
بین احساس تنهایی و برخی ویژگی‌های شخصیتی مانند اضطراب و افسردگی و افزایش ابتلا به نوموفوبیا ارتباطی دوسویه وجود دارد. بر اساس مطالعات صورت گرفته، نوموفوبیا موجب بروز احساس تنهایی، افسردگی، اختلال اضطراب اجتماعی و اختلال [[وسواس فکری|وسواس]] و اجبار می‌شود.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/473687/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D9%87-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%B3-%D8%AA%D9%86%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%88-%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%A6%D9%85-%D8%A7%D9%81%D8%B3%D8%B1%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D9%86% حسینی طبقدهی، «رابطه بین احساس تنهایی و علائم افسردگی با نوموفوبیا (بی موبایل هراسی) در دانشجویان»، 1400ش، ص69.]</ref>
 
 
از سوی دیگر احساس تنهایی و افسردگی نیز با نوموفوبیا ارتباط معناداری دارند. افرادی که احساس تنهایی می‌کنند و احساس صمیمیت با دیگران ندارند، به‌منظور دریافت محبت از طریق شبکه‌های مجازی در تلفن همراه جایگزینی برای روابط اجتماعی پیدا می‌کنند. همچنین افرادی که افسردگی دارند و یا زمینۀ ابتلا به آن را دارند، به‌دلیل نداشتن اعتماد به نفس و رهایی از احساسات ناخوشایند به دنبال راهی برای آرامش می‌گردند. این افراد با دسترسی نداشتن به تلفن همراه کنار خود، دچار سردرگمی و اضطراب می‌شوند. همچنین زندگی آنها به‌خاطر فعالیت زیاد در شبکه‌های مجازی و ارسال پیامک و تماس‌های زیاد، دچار اختلال می‌شود.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/473687/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D9%87-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%B3-%D8%AA%D9%86%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%88-%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%A6%D9%85-%D8%A7%D9%81%D8%B3%D8%B1%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D9%86% حسینی طبقدهی، «رابطه بین احساس تنهایی و علائم افسردگی با نوموفوبیا (بی‌ موبایل ‌هراسی) در دانشجویان»، 1400ش، ص78-80.]</ref>
از سوی دیگر احساس تنهایی و افسردگی نیز با نوموفوبیا ارتباط معناداری دارند. افرادی که احساس تنهایی می‌کنند و احساس صمیمیت با دیگران ندارند، به‌منظور دریافت محبت از طریق شبکه‌های مجازی در تلفن همراه جایگزینی برای روابط اجتماعی پیدا می‌کنند. همچنین افرادی که افسردگی دارند یا زمینهٔ ابتلا به آن را دارند، به‌دلیل نداشتن اعتماد به نفس و رهایی از احساسات ناخوشایند به دنبال راهی برای آرامش می‌گردند. این افراد با دسترسی نداشتن به تلفن همراه کنار خود، دچار سردرگمی و اضطراب می‌شوند. همچنین زندگی آنها به‌خاطر فعالیت زیاد در شبکه‌های مجازی و ارسال پیامک و تماس‌های زیاد، دچار اختلال می‌شود.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/473687/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D9%87-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%B3-%D8%AA%D9%86%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%88-%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%A6%D9%85-%D8%A7%D9%81%D8%B3%D8%B1%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D9%86% حسینی طبقدهی، «رابطه بین احساس تنهایی و علائم افسردگی با نوموفوبیا (بی موبایل هراسی) در دانشجویان»، 1400ش، ص78-80.]</ref>


=== عوامل مرتبط با میزان و دلیل استفاده از تلفن همراه ===
=== عوامل مرتبط با میزان و دلیل استفاده از تلفن همراه ===
* '''میزان استفاده:''' در برخی تحقیقات انجام شده، نوموفوبیا با عواملی چون سن، جنس، سطح تحصیلات، سطح درآمد، وضعیت تأهل و تعداد اپلیکیشن‌ها و ابزارهای هوشمند در تلفن همراه ارتباط ندارد و تنها با میزان زمان استفاده از تلفن همراه ارتباط دارد.<ref>[https://www.sid.ir/paper/507242/fa#downloadbottom دستغیب شیرازی و همکاران، «تحلیل نگرش صاحب‌نظران علوم ارتباطات اجتماعی درباره عوامل مؤثر بر بی موبایل هراسی در میان دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی»، 1400ش، ص131.]</ref>
* '''وابستگی به کارکردها:''' عوامل دیگری مانند؛ احساس عدم امکان ارتباط با دیگران، احساس قطع بودن از جهان، احساس از دست دادن گنجینه اطلاعات خود و احساس از بین رفتن آسایش و دشوار شدن فعالیت‌ها، موجب شکل‌گیری نوموفوبیا در افراد می‌شود.<ref>[https://motamem.org/نوموفوبیا/ «نوموفوبیا چیست؟ آیا شما هم گرفتار آن هستید؟»، وب‌سایت متمم.]</ref>


* '''میزان استفاده:''' در برخی تحقیقات انجام شده، نوموفوبیا با عواملی چون سن، جنس، سطح تحصیلات، سطح درآمد، وضعیت تأهل و تعداد اپلیکیشن‌ها و ابزارهای هوشمند در تلفن همراه ارتباط ندارد و تنها با میزان زمان استفاده از تلفن همراه ارتباط دارد.<ref>[https://www.sid.ir/paper/507242/fa#downloadbottom دستغیب شیرازی و همکاران، «تحلیل نگرش صاحب‌نظران علوم ارتباطات اجتماعی درباره عوامل مؤثر بر بی‌ موبایل ‌هراسی در میان دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی»، 1400ش، ص131.]</ref>
=== نقش عوامل بیرونی (همه‌گیری کرونا) ===
البته بیماری کرونا هم به‌دلیل قرنطینه و امکان نداشتن حضور در مدارس و دانشگاه‌ها و آموزش دروس در فضای مجازی، در شیوع نوموفوبیا بین جوامع اثر زیادی داشته است.<ref>[https://drnedafarzaneh.com/بهترین-درمان-نوموفوبیا-بی-موبایل-هراس/ فرزانه، «بهترین درمان بی موبایل هراسی نوموفوبیا»، وب‌سایت دکتر ندا فرزانه.]</ref>


* '''وابستگی به کارکردها:''' عوامل دیگری مانند؛ احساس عدم امکان ارتباط با دیگران، احساس قطع بودن از جهان، احساس از دست دادن گنجینه اطلاعات خود و احساس از بین رفتن آسایش و دشوار شدن فعالیت‌ها، موجب شکل‌گیری نوموفوبیا در افراد می‌شود.<ref>[https://motamem.org/%D9%86%D9%88%D9%85%D9%88%D9%81%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%A7/ «نوموفوبیا چیست؟ آیا شما هم گرفتار آن هستید؟»، وب‌سایت متمم.]</ref>
== علائم نوموفوبیا ==
# اضطراب؛ در مواردی مانند چک‌کردن زودبه‌زود تلفن همراه برای کشف تماس‌های از دست رفته و بازبینی پیام‌های کوتاه، شنیدن صداهای خیالی مانند به صدا درآمدن زنگ تلفن همراه، چک کردن جیب یا کیف برای اطمینان از بودن تلفن همراه؛<ref>[https://www.sid.ir/paper/214548/fa#downloadbottom آزادمنش و دیگران، «ساخت و هنجاریابی پرسش‌نامه بی موبایل هراسی»، 1395ش، ص7.]</ref>
# افسردگی، احساس تنهایی و پوچی؛
# ناکامی؛ با دوری از تلفن همراه، افراد دچار احساس عصبانیت، ناکامی و نادیده گرفتن می‌شوند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/214548/fa#downloadbottom آزادمنش و دیگران، «ساخت و هنجاریابی پرسش‌نامه بی موبایل هراسی»، 1395ش، ص19-20.]</ref>


=== نقش عوامل بیرونی (همه‌گیری کرونا) ===
== پیامدهای نوموفوبیا ==
البته بیماری کرونا هم به‌دلیل قرنطینه و امکان نداشتن حضور در مدارس و دانشگاه‌ها و آموزش دروس در فضای مجازی، در شیوع نوموفوبیا بین جوامع اثر زیادی داشته است.<ref>[https://drnedafarzaneh.com/%D8%A8%D9%87%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%86%D9%88%D9%85%D9%88%D9%81%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%A7-%D8%A8%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%B3/ فرزانه، «بهترین درمان بی موبایل هراسی نوموفوبیا»، وب‌سایت دکتر ندا فرزانه.]</ref>
استفاده از تلفن همراه می‌تواند برای ارتباط با خانواده و دوستان، امکان دست‌یابی به حمایت و همراهی در فضای مجازی از طریق اینترنت و تنظیم عواطف مورد استفاده قرار گیرد، اما در عین حال می‌تواند به دلایلی مانند فشار کاری زیاد، ارتباط بین فردی زیاد، گردش سریع اطلاعات موجب ایجاد استرس در زندگی افراد شود و پیامدهایی را به دنبال داشته باشد، از جمله:
* افت تحصیلی دانش‌آموزان و دانشجویان به‌دلیل عدم تمرکز بر درس‌ها؛
* افزایش اضطراب و استرس، لرزیدن و عرق کردن، افزایش ضربان قلب و مشکل در تنفس هنگام در دسترس نبودن تلفن همراه؛<ref>[https://drnedafarzaneh.com/بهترین-درمان-نوموفوبیا-بی-موبایل-هراس/ فرزانه، «بهترین درمان بی موبایل هراسی نوموفوبیا»، وب‌سایت دکتر ندا فرزانه.]</ref>
* کاهش میزان [[رضایت از زندگی]]؛
* از بین بردن فضای امن و آرام در کنار خانواده؛
* ایجاد اختلال در خواب شبانهٔ افراد به‌دلیل چک کردن مداوم گوشی در زمان خواب؛<ref>[https://drnedafarzaneh.com/مهمترین-نکات-نوموفوبیا-بی-موبایل-هراس/ فرزانه، «مهم‌ترین نکات نوموفوبیا یا بی موبایل هراسی»، وب‌سایت دکتر ندا فرزانه.]</ref>
* کاهش تعاملات چهره به چهرهٔ افراد و افزایش ارتباطات از طریق ابزارهای الکترونیکی؛
* ایجاد مشکلات جسمی مانند درد آرنج، گردن یا دست، به‌دلیل استفادهٔ مداوم در حالت‌های ثابت؛
* واکنش‌های غیرمنطقی و افراطی افراد دارای این اختلال در مکان‌هایی که استفاده از تلفن همراه دارای محدودیت است، مانند فرودگاه‌ها، بیمارستان‌ها یا محل کار افراد؛
* نگه‌داشتن موبایل به‌صورت مداوم در دست و جدانشدن از آن؛
* احساس طردشدگی، تنهایی و ناامنی در صورت تماس نداشتن یا ورودی کم تماس و پیام.<ref>[https://drnedafarzaneh.com/بهترین-درمان-نوموفوبیا-بی-موبایل-هراس/ فرزانه، «بهترین درمان بی موبایل هراسی نوموفوبیا»، وب‌سایت دکتر ندا فرزانه.]</ref>


==علائم نوموفوبیا==
== راه‌های درمان ==
#اضطراب؛ در مواردی مانند چک‌کردن زودبه‌زود تلفن همراه برای کشف تماس‌های از دست رفته و بازبینی پیام‌های کوتاه، شنیدن صداهای خیالی مانند به صدا در آمدن زنگ تلفن همراه، چک کردن جیب یا کیف برای اطمینان از بودن تلفن همراه؛<ref>[https://www.sid.ir/paper/214548/fa#downloadbottom آزادمنش و دیگران، «ساخت و هنجاریابی پرسش‌نامه بی‌ موبایل ‌هراسی»، 1395ش، ص7.]</ref>
استفاده از ابزارهای ارتباطی در خلق‌وخو و هیجانات افراد تأثیر زیادی دارد. در صورت وابستگی به تلفن همراه، زمانی‌که افراد آن را به هر دلیلی خارج از دسترس خود می‌بینند، علائم و نشانه‌های بی‌موبایل هراسی به آنها هجوم می‌آورد که در قدم اول تنظیم هیجان افراد را دچار اختلال می‌کند. روان‌شناسان در درمان نوموفوبیا به احساسات دردناک و هیجانات بیماران خود توجه می‌کنند و درمان‌های متعددی را به کار می‌گیرند، مانند:
#افسردگی، احساس تنهایی و پوچی؛
# درمان هیجان‌محور: این روش موجب رشد مهارت‌های هیجانی افراد می‌شود و الگوی ذهنی مؤثری را در فرد به‌وجود می‌آورد.
#ناکامی؛ با دوری از تلفن همراه، افراد دچار احساس عصبانیت، ناکامی و نادیده گرفتن می‌شوند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/214548/fa#downloadbottom آزادمنش و دیگران، «ساخت و هنجاریابی پرسش‌نامه بی‌ موبایل ‌هراسی»، 1395ش، ص19-20.]</ref>
# درمان شناختی-رفتاری: در این روش سطح تنظیم مثبت هیجانی افزایش می‌یابد و عوامل منفی و ناکارآمد تنظیم هیجان ضعیف می‌شود.
==پیامدهای نوموفوبیا==
# درمان ذهن‌آگاهی: در این روش که به‌طور ویژه برای [[کودک|کودکان]] استفاده می‌شود با هدف افزایش توجه و کاهش اضطراب در کودکان به‌کار گرفته می‌شود. این روش موجب افزایش مهارت‌های اجتماعی، کنترل بهتر توجه و تمرکز، افزایش حافظه فعال، بالارفتن عزت نفس و احساس آرامش در کودکان می‌شود.<ref>[https://www.sid.ir/paper/363321/fa#downloadbottom داوودی و همکاران، «مقایسه اثربخشی ذهن آگاهی نوجوان محور با درمان شناختی رفتاری و درمان هیجان مدار بر تنظیم هیجان نوجوانان دختر دارای علائم بی موبایل هراسی»، 1398ش، ص18.]</ref>
استفاده از تلفن همراه می‌تواند برای ارتباط با خانواده و دوستان، امکان دست‌یابی به حمایت و همراهی در فضای مجازی از طریق اینترنت و تنظیم عواطف مورد استفاده قرار گیرد، اما در عین حال می‌تواند به‌ دلایلی مانند فشار کاری زیاد، ارتباط بین فردی زیاد، گردش سریع اطلاعات موجب ایجاد استرس در زندگی افراد شود و پیامدهایی را به دنبال داشته باشد، از جمله:
# دارودرمانی: تجویز داروهایی مانند کلونازپام یا ترانیل سیپرومین توسط روان‌پزشک به‌منظور کمک به درمان نوموفوبیا.<ref>[https://dr-sanaie.com/نوموفوبیا-چیست؟/ سنایی، «نوموفوبیا چیست؟»، وب‌سایت تخصصی روان‌شناسی کامیار سنایی.]</ref>
*افت تحصیلی دانش‌آموزان و دانشجویان به‌دلیل عدم تمرکز بر درس‌ها؛
*افزایش اضطراب و استرس، لرزیدن و عرق کردن، افزایش ضربان قلب و مشکل در تنفس هنگام در دسترس نبودن تلفن همراه؛<ref>[https://drnedafarzaneh.com/%D8%A8%D9%87%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%86%D9%88%D9%85%D9%88%D9%81%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%A7-%D8%A8%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%B3/ فرزانه، «بهترین درمان بی موبایل هراسی نوموفوبیا»، وب‌سایت دکتر ندا فرزانه.]</ref>
*کاهش میزان [[رضایت از زندگی]]؛
*از بین بردن فضای امن و آرام در کنار خانواده؛
*ایجاد اختلال در خواب شبانۀ افراد به‌دلیل چک کردن مداوم گوشی در زمان خواب؛<ref>[https://drnedafarzaneh.com/%D9%85%D9%87%D9%85%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%86%DA%A9%D8%A7%D8%AA-%D9%86%D9%88%D9%85%D9%88%D9%81%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%A7-%D8%A8%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%B3/ فرزانه، «مهم‌ترین نکات نوموفوبیا یا بی موبایل هراسی»، وب‌سایت دکتر ندا فرزانه.]</ref>
*کاهش تعاملات چهره به چهرۀ افراد و افزایش ارتباطات از طریق ابزارهای الکترونیکی؛
*ایجاد مشکلات جسمی مانند درد آرنج، گردن یا دست، به‌دلیل استفادۀ مداوم در حالت‌های ثابت؛
*واکنش‌های غیرمنطقی و افراطی افراد دارای این اختلال در مکان‌هایی که استفاده از تلفن همراه دارای محدودیت است، مانند فرودگاه‌ها، بیمارستان‌ها یا محل کار افراد؛
*نگه‌داشتن موبایل به‌صورت مداوم در دست و جدانشدن از آن؛
*احساس طردشدگی، تنهایی و ناامنی در صورت تماس نداشتن یا ورودی کم تماس و پیام.<ref>[https://drnedafarzaneh.com/%D8%A8%D9%87%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%86%D9%88%D9%85%D9%88%D9%81%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%A7-%D8%A8%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%B3/ فرزانه، «بهترین درمان بی موبایل هراسی نوموفوبیا»، وب‌سایت دکتر ندا فرزانه.]</ref>
==راه‌های درمان==
استفاده از ابزارهای ارتباطی در خلق‌وخو و هیجانات افراد تأثیر زیادی دارد. در صورت وابستگی به تلفن همراه، زمانی‌که افراد آن را به هر دلیلی خارج از دسترس خود می‌بینند، علائم و نشانه‌های بی‌موبایل هراسی به آنها هجوم می‌آورد که در قدم اول تنظیم هیجان افراد را دچار اختلال می‌کند. روان‌شناسان در درمان نوموفوبیا به احساسات دردناک و هیجانات بیماران خود توجه می‌کنند و درمان‌های متعددی را به کار می‌گیرند، مانند:  
#درمان هیجان‌محور: این روش موجب رشد مهارت‌های هیجانی افراد می‌شود و الگوی ذهنی مؤثری را در فرد به‌وجود می‌آورد.
#درمان شناختی-رفتاری: در این روش سطح تنظیم مثبت هیجانی افزایش می‌یابد و عوامل منفی و ناکارآمد تنظیم هیجان ضعیف می‌شود.
#درمان ذهن‌آگاهی: در این روش که به‌طور ویژه برای [[کودک|کودکان]] استفاده می‌شود با هدف افزایش توجه و کاهش اضطراب در کودکان به‌کار گرفته می‌شود. این روش موجب افزایش مهارت‌های اجتماعی، کنترل بهتر توجه و تمرکز، افزایش حافظه فعال، بالارفتن عزت نفس و احساس آرامش در کودکان می‌شود.<ref>[https://www.sid.ir/paper/363321/fa#downloadbottom داوودی و همکاران، «مقایسه اثربخشی ذهن آگاهی نوجوان محور با درمان شناختی رفتاری و درمان هیجان مدار بر تنظیم هیجان نوجوانان دختر دارای علائم بی موبایل هراسی»، 1398ش، ص18.]</ref>
#دارودرمانی: تجویز داروهایی مانند کلونازپام یا ترانیل سیپرومین توسط روانپزشک به‌منظور کمک به درمان نوموفوبیا.<ref>[https://dr-sanaie.com/%D9%86%D9%88%D9%85%D9%88%D9%81%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%A7-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%9F/ سنایی، «نوموفوبیا چیست؟»، وب‌سایت تخصصی روانشناسی کامیار سنایی.]</ref>
روانشناسان قبل از این‌که بیماری نوموفوبیا به مراحل حادتری برسد، انجام کارهای ساده را در درمان و پیشگیری از بیماری نوموفوبیا مؤثر دانسته‌اند، از جمله این موارد عبارتند از:
روانشناسان قبل از این‌که بیماری نوموفوبیا به مراحل حادتری برسد، انجام کارهای ساده را در درمان و پیشگیری از بیماری نوموفوبیا مؤثر دانسته‌اند، از جمله این موارد عبارتند از:
#عدم [[برنامه‌ریزی]] روزانه بر اساس استفادۀ مداوم از تلفن همراه و جایگزین کردن کارهایی مانند خواندن کتاب‌های کاغذی به جای کتاب‌های صوتی و دیجیتال؛
# عدم [[برنامه‌ریزی]] روزانه بر اساس استفادهٔ مداوم از تلفن همراه و جایگزین کردن کارهایی مانند خواندن کتاب‌های کاغذی به جای کتاب‌های صوتی و دیجیتال؛
#پیچیده کردن قفل گوشی؛
# پیچیده کردن قفل گوشی؛
#خاموش کردن اعلان‌های هشدار؛
# خاموش کردن اعلان‌های هشدار؛
#گذاشتن آلارم برای استفاده از تلفن همراه در زمان‌های ثابت؛
# گذاشتن آلارم برای استفاده از تلفن همراه در زمان‌های ثابت؛
#دور نگه‌داشتن گوشی از خود؛
# دور نگه‌داشتن گوشی از خود؛
#استفاده از نرم‌افزارهای محدود کنندۀ گوشی؛<ref>[https://www.iribnews.ir/fa/news/2943073/%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%86%D9%88%D9%85%D9%88%D9%81%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%A7-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D9%88-%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B1% «بیماری نوموفوبیا چیست و چگونه از بین می‌رود؟»، خبرگزاری صدا و سیما.]</ref>
# استفاده از نرم‌افزارهای محدود کنندهٔ گوشی؛<ref>[https://www.iribnews.ir/fa/news/2943073/%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%86%D9%88%D9%85%D9%88%D9%81%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%A7-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D9%88-%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B1% «بیماری نوموفوبیا چیست و چگونه از بین می‌رود؟»، خبرگزاری صدا و سیما.]</ref>
#استفاده از درمان‌های شناختی رفتاری مانند تغییر دادن افکار درباره استفاده از موبایل، استفاده از جایگزین‌های مناسب‌تر و یا رفتن به طبیعت و مکان‌هایی که استفاده از گوشی و اینترنت در آنها امکان ندارد.<ref>[https://www.imna.ir/news/707263/%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%86%D9%88%D9%85%D9%88%D9%81%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%A7-%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%A6%D9%85-%D9%88-%D8%B1%D8%A7%D9%87%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7% «مروری بر بیماری نوموفوبیا؛ علائم و راهکارهای رهایی»، خبرگزاری ایمنا.]</ref>
# استفاده از درمان‌های شناختی رفتاری مانند تغییر دادن افکار دربارهٔ استفاده از موبایل، استفاده از جایگزین‌های مناسب‌تر یا رفتن به طبیعت و مکان‌هایی که استفاده از گوشی و اینترنت در آنها امکان ندارد.<ref>[https://www.imna.ir/news/707263/%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%86%D9%88%D9%85%D9%88%D9%81%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%A7-%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%A6%D9%85-%D9%88-%D8%B1%D8%A7%D9%87%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7% «مروری بر بیماری نوموفوبیا؛ علائم و راهکارهای رهایی»، خبرگزاری ایمنا.]</ref>
==پانویس==
 
{{پانویس}}  
== پانویس ==
==منابع==
{{پانویس}}
*آزادمنش، حمیرا و دیگران، «ساخت و هنجاریابی پرسش‌نامه بی موبایل هراسی»، نشریه اندازه‌گیری تربیتی، دوره 6، شماره 23، 1395ش.
 
*«بیماری نوموفوبیا چیست و چگونه از بین می‌رود؟»، خبرگزاری صدا و سیما، تاریخ درج مطلب: 15 آذر 1399ش.
== منابع ==
*«جامعه ایرانی چقدر از موبایل استفاده می‌کند؟»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: 22 اسفند 1402ش.
{{آغاز منابع}}
*حسینی طبقدهی، لیلا، «رابطه بین احساس تنهایی و علائم افسردگی با نوموفوبیا (بی موبایل هراسی) در دانشجویان»، سال دوازدهم، شماره 1، 1400ش.
* آزادمنش، حمیرا و دیگران، «ساخت و هنجاریابی پرسش‌نامه بی موبایل هراسی»، نشریه اندازه‌گیری تربیتی، دوره ۶، شماره ۲۳، ۱۳۹۵ش.
*داوودی، روژین و همکاران، «مقایسه اثربخشی ذهن آگاهی نوجوان محور با درمان شناختی رفتاری و درمان هیجان مدار بر تنظیم هیجان نوجوانان دختر دارای علائم بی موبایل هراسی»، نشریه مدیریت ارتقای سلامت، دوره 8، شماره 4، 1398ش.
* «بیماری نوموفوبیا چیست و چگونه از بین می‌رود؟»، خبرگزاری صدا و سیما، تاریخ درج مطلب: ۱۵ آذر ۱۳۹۹ش.
*دستغیب شیرازی، زهرا و همکاران، «تحلیل نگرش صاحب‌نظران علوم ارتباطات اجتماعی درباره عوامل مؤثر بر بی موبایل هراسی در میان دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی»، نشریه مطالعات فرهنگ-ارتباطات، دوره 22، شماره 55، 1400ش.
* «جامعه ایرانی چقدر از موبایل استفاده می‌کند؟»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۲۲ اسفند ۱۴۰۲ش.
*سنایی، کامیار، «نوموفوبیا چیست؟»، وب‌سایت تخصصی روانشناسی کامیار سنایی، تاریخ درج مطلب: 21 اردیبهشت 1401ش.
* حسینی طبقدهی، لیلا، «رابطه بین احساس تنهایی و علائم افسردگی با نوموفوبیا (بی موبایل هراسی) در دانشجویان»، سال دوازدهم، شماره ۱، ۱۴۰۰ش.
*عسگری، سعید و دلاور، علی، «بررسی رابطه میان الگوی مصرف موبایل و احساس بی موبایل هراسی در میان کاربران تلفن همراه کلانشهر تهران»، نشریه ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، دوره 6، شماره 4، 1396ش.
* داوودی، روژین و همکاران، «مقایسه اثربخشی ذهن آگاهی نوجوان محور با درمان شناختی رفتاری و درمان هیجان مدار بر تنظیم هیجان نوجوانان دختر دارای علائم بی موبایل هراسی»، نشریه مدیریت ارتقای سلامت، دوره ۸، شماره ۴، ۱۳۹۸ش.
*«فوبیا چیست؟ + انواع، تست، معنی و درمان»، خبرگزاری ایمنا، تاریخ درج مطلب: 5 اسفند 1399ش.
* دستغیب شیرازی، زهرا و همکاران، «تحلیل نگرش صاحب‌نظران علوم ارتباطات اجتماعی دربارهٔ عوامل مؤثر بر بی موبایل هراسی در میان دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی»، نشریه مطالعات فرهنگ-ارتباطات، دوره ۲۲، شماره ۵۵، ۱۴۰۰ش.
*فرزانه، ندا، «بهترین درمان بی موبایل هراسی نوموفوبیا»، وب‌سایت دکتر ندا فرزانه، تاریخ بازدید: 1 مرداد 1403ش.
* سنایی، کامیار، «نوموفوبیا چیست؟»، وب‌سایت تخصصی روان‌شناسی کامیار سنایی، تاریخ درج مطلب: ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۱ش.
*فرزانه، ندا، «مهم‌ترین نکات نوموفوبیا یا بی موبایل هراسی»، وب‌سایت دکتر ندا فرزانه، تاریخ بازدید: 31 تیر 1403ش.
* عسگری، سعید و دلاور، علی، «بررسی رابطه میان الگوی مصرف موبایل و احساس بی موبایل هراسی در میان کاربران تلفن همراه کلانشهر تهران»، نشریه ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، دوره ۶، شماره ۴، ۱۳۹۶ش.
*محمدخانی، شهرام، «نوموفوبیا یا بی موبایل هراسی: علل و پیامدها»، وب‌سایت دکتر محمدخانی، تاریخ به‌روزرسانی: 24 ژوئن 2020م.
* «فوبیا چیست؟ + انواع، تست، معنی و درمان»، خبرگزاری ایمنا، تاریخ درج مطلب: ۵ اسفند ۱۳۹۹ش.
*«مروری بر بیماری نوموفوبیا؛ علائم و راهکارهای رهایی»، خبرگزاری ایمنا، تاریخ درج مطلب: 15 آذر 1402ش.
* فرزانه، ندا، «بهترین درمان بی موبایل هراسی نوموفوبیا»، وب‌سایت دکتر ندا فرزانه، تاریخ بازدید: ۱ مرداد ۱۴۰۳ش.
*«میزان استفاده از گوشی‌های هوشمند در جهان؛ ایران در رده چهاردهم»، وب‌سایت عصر ایران، تاریخ درج مطلب: 4 بهمن 1402ش.
* فرزانه، ندا، «مهم‌ترین نکات نوموفوبیا یا بی موبایل هراسی»، وب‌سایت دکتر ندا فرزانه، تاریخ بازدید: ۳۱ تیر ۱۴۰۳ش.
*«نوموفوبیا چیست؟ آیا شما هم گرفتار آن هستید؟»، وب‌سایت متمم، تاریخ بازدید: 1 مرداد 1403ش.
* محمدخانی، شهرام، «نوموفوبیا یا بی موبایل هراسی: علل و پیامدها»، وب‌سایت دکتر محمدخانی، تاریخ به‌روزرسانی: ۲۴ ژوئن ۲۰۲۰م.
* «مروری بر بیماری نوموفوبیا؛ علائم و راهکارهای رهایی»، خبرگزاری ایمنا، تاریخ درج مطلب: ۱۵ آذر ۱۴۰۲ش.
* «میزان استفاده از گوشی‌های هوشمند در جهان؛ ایران در رده چهاردهم»، وب‌سایت عصر ایران، تاریخ درج مطلب: ۴ بهمن ۱۴۰۲ش.
* «نوموفوبیا چیست؟ آیا شما هم گرفتار آن هستید؟»، وب‌سایت متمم، تاریخ بازدید: ۱ مرداد ۱۴۰۳ش.
{{پایان منابع}}

نسخهٔ ۳۰ شهریور ۱۴۰۴، ساعت ۱۴:۴۵

نموفوبیا
نموفوبیا

نوموفوبیا؛ ترس و اضطراب شدید از نداشتن یا در دسترس نبودن تلفن همراه.

گسترش فزایندهٔ استفاده از تلفن‌های همراه در دو دههٔ اخیر موجب اختلالی روانشناختی به‌نام نوموفوبیا شده است. امروزه استفاده از تلفن همراه، محدود به تماس تلفنی نیست و کارکردهای گوناگونی دارد؛ از جمله ارتباط در شبکه‌های اجتماعی، برنامه‌ریزی روزانه، یادآوری‌ها، ضبط صدا و تصاویر، استفاده از مکان‌یاب، گوش دادن به موسیقی و رادیو یا مشاهده تلویزیون و حتی ماهواره، ارزیابی هوشمند محیط اطراف و فعالیت‌های اقتصادی. وابستگی شدید انسان امروزی به تلفن همراه، ترس و اضطراب شدید از نداشتن یا در دسترس نبودن آن را برای برخی افراد، به‌همراه دارد. نوموفوبیا یا بی‌موبایل هراسی، افراد را با مشکلات جدی تحصیلی، خانوادگی و اجتماعی روبرو می‌کند.

واژه‌شناسی نوموفوبیا

فوبیا به ترس بیش از حد و غیرمنطقی گفته می‌شود که موجب اختلال در زندگی عادی فرد شود.[۱] نوموفوبیا یا بی‌موبایل هراسی (Nomophobia مخفف NO Mobile Phone Phobia)، یک گروه روانشناختی از علائم است که افراد هنگام دسترسی نداشتن به تلفن همراه، آنتن نداشتن یا تمام شدن باطری گوشی، دچار ترس یا اضطراب شدید می‌شوند.[۲] این اصطلاح برای اولین‌بار سال ۲۰۰۸م توسط روان‌شناسان بریتانیایی در مؤسسه تحقیقاتی YouGov[۳] به‌کار برده شد.[۴]

وضعیت‌شناسی نوموفوبیا

نموفوبیا در مترو
نموفوبیا در مترو

نوموفوبیا: اختلال و اعتیاد رفتاری قرن ۲۱

امروزه با توسعه علم و فن‌آوری، محصولاتی به‌منظور آرامش و راحتی انسان به زندگی بشر وارد شده است، اما در عمل مشکلاتی را برای او ایجاد کرده است. تلفن همراه به‌عنوان پرکاربردترین این محصولات، نماد خروج بشر از عصر مدرن و ورود به عصر اطلاعات یا دوران تاریخ فرامدرن شناخته شده است.[۵]

برخی روان‌شناسان، نوموفوبیا یا ترس از بی‌گوشی ماندن را به‌عنوان اختلال قرن ۲۱ معرفی کرده‌اند.[۶] نوموفوبیا به‌عنوان یک اعتیاد رفتاری شناخته شده است که ویژگی‌های مشترکی با اعتیاد به مواد مخدر دارد.[۷]

آمار جهانی و ملی استفاده از تلفن همراه و پیامدهای آن

طبق آخرین داده‌های آماری، امروزه ۷۶ درصد مردم جهان یعنی حدود شش میلیارد نفر، از تلفن همراه استفاده می‌کنند و این وسیله به راحتی در اختیار کودکان هم قرار گرفته است، به‌طوری که یک کودک در سن ده‌سالگی صاحب گوشی هوشمند می‌شود و نیمی از کودکان بیشتر وقت خود را در تلفن همراه می‌گذرانند.[۸]

بر اساس آمارهایی که در سایت statista ارائه شده در سال ۲۰۲۲م، نزدیک ۶۶ میلیون ایرانی صاحب تلفن همراه بوده‌اند و هر سال هم به این میزان اضافه می‌شود و ایران در رتبه چهاردهم میزان استفاده از تلفن همراه در جهان قرار دارد. بر اساس این آمار چین، هند و ایالات متحده آمریکا رتبه‌های اول تا سوم کاربران گوشی‌های هوشمند در دنیا را دارند.[۹]

همچنین حدود ۳۰ درصد از مردم دنیا روزانه بیش از شش ساعت وقت خود را در تلفن همراه سپری می‌کنند و از سوی دیگر میزان گفت‌وگو در خانواده ایرانی به ۱۵ دقیقه رسیده است که این امر می‌تواند به استحکام بنیان خانواده‌ها ضربهٔ بزرگی وارد کند.[۱۰]

گستردگی و شیوع نوموفوبیا در میان کاربران

بر اساس یافته‌های پژوهش‌ها جوانان بیشترین تمایل را به استفاده از این وسیله نشان داده‌اند و نوجوانان و میان‌سالان در رده‌های بعدی قرار دارند. بر اساس تحقیقات صورت گرفته اغلب مردم نمی‌توانند بدون موبایل به زندگی خود ادامه دهند، اما نیمی از آنها به بیماری نوموفوبیا یا بی‌موبایل هراسی مبتلا هستند.[۱۱] همچنین ۷۰ درصد زنان و ۶۱ درصد مردان از جداشدن از موبایل خود ترس دارند و حدود ۷۳ درصد از افراد با تلفن همراه خود می‌خوابند.[۱۲]

زمینه و عوامل مؤثر بر نوموفوبیا

نموفوبیا در مترو
نموفوبیا در مترو

زمینه شکل‌گیری نوموفوبیااینترنت

محدودشدن بخش زیادی از سرگرمی افراد به فضای مجازی و هزینهٔ پایین وقت گذرانی در این فضا نسبت به دیگر سرگرمی‌ها و تفریحات از عوامل مهم اعتیاد به تلفن همراه هستند[۱۳] که استفاده و نفوذ بیش از اندازهٔ آن، موجب تغییر در سبک زندگی و عادت‌ها و رفتارهای افراد می‌شود و مشکلاتی را در زندگی آنها به‌وجود می‌آورد. نوموفوبیا یکی از مشکلاتی است که افراد با آن مواجه می‌شوند.[۱۴]

عوامل فردی، خانوادگی و شخصیتی نوموفوبیا

بر اساس تحقیقات صورت گرفته، عوامل فردی و خانوادگی، عوامل فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، عوامل مداخله‌گر و نقش رسانه‌ها از عوامل مؤثر بر بروز پدیدهٔ نوموفوبیا هستند. در میان این متغیرها، عواملی مانند عدم خودآگاهی و اضطراب، عدم اعتماد به نفس، عزت نفس پایین، درون‌گرایی و برون‌گرایی زیاد، خودنمایی، سواد رسانه، میزان وابستگی و دل‌بستگی به تلفن همراه و فضای مجازی، کتاب‌خوانی، مهارت و خودکنترلی ارتباط زیادی با بروز این بیماری دارند.[۱۵]

همچنین عواملی مانند بی‌ثباتی عاطفی و هیجانی و استفادهٔ بیش از اندازه از تلفن همراه به‌منظور کسب آرامش در روابط عاطفی بین افراد که ریشه در ارتباط عاطفی و سبک تربیتی افراد در دوران کودکی دارد، زمینه‌های ایجاد این اختلال را بیشتر می‌کنند.[۱۶]

ارتباط دوسویه نوموفوبیا با احساس تنهایی و افسردگی

بین احساس تنهایی و برخی ویژگی‌های شخصیتی مانند اضطراب و افسردگی و افزایش ابتلا به نوموفوبیا ارتباطی دوسویه وجود دارد. بر اساس مطالعات صورت گرفته، نوموفوبیا موجب بروز احساس تنهایی، افسردگی، اختلال اضطراب اجتماعی و اختلال وسواس و اجبار می‌شود.[۱۷]

از سوی دیگر احساس تنهایی و افسردگی نیز با نوموفوبیا ارتباط معناداری دارند. افرادی که احساس تنهایی می‌کنند و احساس صمیمیت با دیگران ندارند، به‌منظور دریافت محبت از طریق شبکه‌های مجازی در تلفن همراه جایگزینی برای روابط اجتماعی پیدا می‌کنند. همچنین افرادی که افسردگی دارند یا زمینهٔ ابتلا به آن را دارند، به‌دلیل نداشتن اعتماد به نفس و رهایی از احساسات ناخوشایند به دنبال راهی برای آرامش می‌گردند. این افراد با دسترسی نداشتن به تلفن همراه کنار خود، دچار سردرگمی و اضطراب می‌شوند. همچنین زندگی آنها به‌خاطر فعالیت زیاد در شبکه‌های مجازی و ارسال پیامک و تماس‌های زیاد، دچار اختلال می‌شود.[۱۸]

عوامل مرتبط با میزان و دلیل استفاده از تلفن همراه

  • میزان استفاده: در برخی تحقیقات انجام شده، نوموفوبیا با عواملی چون سن، جنس، سطح تحصیلات، سطح درآمد، وضعیت تأهل و تعداد اپلیکیشن‌ها و ابزارهای هوشمند در تلفن همراه ارتباط ندارد و تنها با میزان زمان استفاده از تلفن همراه ارتباط دارد.[۱۹]
  • وابستگی به کارکردها: عوامل دیگری مانند؛ احساس عدم امکان ارتباط با دیگران، احساس قطع بودن از جهان، احساس از دست دادن گنجینه اطلاعات خود و احساس از بین رفتن آسایش و دشوار شدن فعالیت‌ها، موجب شکل‌گیری نوموفوبیا در افراد می‌شود.[۲۰]

نقش عوامل بیرونی (همه‌گیری کرونا)

البته بیماری کرونا هم به‌دلیل قرنطینه و امکان نداشتن حضور در مدارس و دانشگاه‌ها و آموزش دروس در فضای مجازی، در شیوع نوموفوبیا بین جوامع اثر زیادی داشته است.[۲۱]

علائم نوموفوبیا

  1. اضطراب؛ در مواردی مانند چک‌کردن زودبه‌زود تلفن همراه برای کشف تماس‌های از دست رفته و بازبینی پیام‌های کوتاه، شنیدن صداهای خیالی مانند به صدا درآمدن زنگ تلفن همراه، چک کردن جیب یا کیف برای اطمینان از بودن تلفن همراه؛[۲۲]
  2. افسردگی، احساس تنهایی و پوچی؛
  3. ناکامی؛ با دوری از تلفن همراه، افراد دچار احساس عصبانیت، ناکامی و نادیده گرفتن می‌شوند.[۲۳]

پیامدهای نوموفوبیا

استفاده از تلفن همراه می‌تواند برای ارتباط با خانواده و دوستان، امکان دست‌یابی به حمایت و همراهی در فضای مجازی از طریق اینترنت و تنظیم عواطف مورد استفاده قرار گیرد، اما در عین حال می‌تواند به دلایلی مانند فشار کاری زیاد، ارتباط بین فردی زیاد، گردش سریع اطلاعات موجب ایجاد استرس در زندگی افراد شود و پیامدهایی را به دنبال داشته باشد، از جمله:

  • افت تحصیلی دانش‌آموزان و دانشجویان به‌دلیل عدم تمرکز بر درس‌ها؛
  • افزایش اضطراب و استرس، لرزیدن و عرق کردن، افزایش ضربان قلب و مشکل در تنفس هنگام در دسترس نبودن تلفن همراه؛[۲۴]
  • کاهش میزان رضایت از زندگی؛
  • از بین بردن فضای امن و آرام در کنار خانواده؛
  • ایجاد اختلال در خواب شبانهٔ افراد به‌دلیل چک کردن مداوم گوشی در زمان خواب؛[۲۵]
  • کاهش تعاملات چهره به چهرهٔ افراد و افزایش ارتباطات از طریق ابزارهای الکترونیکی؛
  • ایجاد مشکلات جسمی مانند درد آرنج، گردن یا دست، به‌دلیل استفادهٔ مداوم در حالت‌های ثابت؛
  • واکنش‌های غیرمنطقی و افراطی افراد دارای این اختلال در مکان‌هایی که استفاده از تلفن همراه دارای محدودیت است، مانند فرودگاه‌ها، بیمارستان‌ها یا محل کار افراد؛
  • نگه‌داشتن موبایل به‌صورت مداوم در دست و جدانشدن از آن؛
  • احساس طردشدگی، تنهایی و ناامنی در صورت تماس نداشتن یا ورودی کم تماس و پیام.[۲۶]

راه‌های درمان

استفاده از ابزارهای ارتباطی در خلق‌وخو و هیجانات افراد تأثیر زیادی دارد. در صورت وابستگی به تلفن همراه، زمانی‌که افراد آن را به هر دلیلی خارج از دسترس خود می‌بینند، علائم و نشانه‌های بی‌موبایل هراسی به آنها هجوم می‌آورد که در قدم اول تنظیم هیجان افراد را دچار اختلال می‌کند. روان‌شناسان در درمان نوموفوبیا به احساسات دردناک و هیجانات بیماران خود توجه می‌کنند و درمان‌های متعددی را به کار می‌گیرند، مانند:

  1. درمان هیجان‌محور: این روش موجب رشد مهارت‌های هیجانی افراد می‌شود و الگوی ذهنی مؤثری را در فرد به‌وجود می‌آورد.
  2. درمان شناختی-رفتاری: در این روش سطح تنظیم مثبت هیجانی افزایش می‌یابد و عوامل منفی و ناکارآمد تنظیم هیجان ضعیف می‌شود.
  3. درمان ذهن‌آگاهی: در این روش که به‌طور ویژه برای کودکان استفاده می‌شود با هدف افزایش توجه و کاهش اضطراب در کودکان به‌کار گرفته می‌شود. این روش موجب افزایش مهارت‌های اجتماعی، کنترل بهتر توجه و تمرکز، افزایش حافظه فعال، بالارفتن عزت نفس و احساس آرامش در کودکان می‌شود.[۲۷]
  4. دارودرمانی: تجویز داروهایی مانند کلونازپام یا ترانیل سیپرومین توسط روان‌پزشک به‌منظور کمک به درمان نوموفوبیا.[۲۸]

روانشناسان قبل از این‌که بیماری نوموفوبیا به مراحل حادتری برسد، انجام کارهای ساده را در درمان و پیشگیری از بیماری نوموفوبیا مؤثر دانسته‌اند، از جمله این موارد عبارتند از:

  1. عدم برنامه‌ریزی روزانه بر اساس استفادهٔ مداوم از تلفن همراه و جایگزین کردن کارهایی مانند خواندن کتاب‌های کاغذی به جای کتاب‌های صوتی و دیجیتال؛
  2. پیچیده کردن قفل گوشی؛
  3. خاموش کردن اعلان‌های هشدار؛
  4. گذاشتن آلارم برای استفاده از تلفن همراه در زمان‌های ثابت؛
  5. دور نگه‌داشتن گوشی از خود؛
  6. استفاده از نرم‌افزارهای محدود کنندهٔ گوشی؛[۲۹]
  7. استفاده از درمان‌های شناختی رفتاری مانند تغییر دادن افکار دربارهٔ استفاده از موبایل، استفاده از جایگزین‌های مناسب‌تر یا رفتن به طبیعت و مکان‌هایی که استفاده از گوشی و اینترنت در آنها امکان ندارد.[۳۰]

پانویس

  1. ↑ «فوبیا چیست؟ + انواع، تست، معنی و درمان»، خبرگزاری ایمنا.
  2. ↑ سنایی، «نوموفوبیا چیست؟»، وب‌سایت تخصصی روان‌شناسی کامیار سنایی.
  3. ↑ «بیماری نوموفوبیا چیست و چگونه از بین می‌رود؟»، خبرگزاری صدا و سیما.
  4. ↑ محمدخانی، «نوموفوبیا یا بی موبایل هراسی: علل و پیامدها»، وب‌سایت دکتر محمدخانی.
  5. ↑ آزادمنش و دیگران، «ساخت و هنجاریابی پرسش‌نامه بی موبایل هراسی»، 1395ش، ص2.
  6. ↑ حسینی طبقدهی، «رابطه بین احساس تنهایی و علائم افسردگی با نوموفوبیا (بی موبایل هراسی) در دانشجویان»، 1400ش، ص69.
  7. ↑ فرزانه، «مهم‌ترین نکات نوموفوبیا یا بی موبایل هراسی»، وب‌سایت دکتر ندا فرزانه.
  8. ↑ «جامعه ایرانی چقدر از موبایل استفاده می‌کند؟»، خبرگزاری ایسنا.
  9. ↑ «میزان استفاده از گوشی‌های هوشمند در جهان؛ ایران در رده چهاردهم»، وب‌سایت عصر ایران.
  10. ↑ «جامعه ایرانی چقدر از موبایل استفاده می‌کند؟»، خبرگزاری ایسنا.
  11. ↑ عسگری و دلاور، «بررسی رابطه میان الگوی مصرف موبایل و احساس بی موبایل هراسی در میان کاربران تلفن همراه کلانشهر تهران»، 1396ش، ص197-198.
  12. ↑ عسگری و دلاور، «بررسی رابطه میان الگوی مصرف موبایل و احساس بی موبایل هراسی در میان کاربران تلفن همراه کلانشهر تهران»، 1396ش، ص202.
  13. ↑ «جامعه ایرانی چقدر از موبایل استفاده می‌کند؟»، خبرگزاری ایسنا.
  14. ↑ داوودی و همکاران، «مقایسه اثربخشی ذهن آگاهی نوجوان محور با درمان شناختی رفتاری و درمان هیجان مدار بر تنظیم هیجان نوجوانان دختر دارای علائم بی موبایل هراسی»، 1398ش، ص18.
  15. ↑ دستغیب شیرازی و همکاران، «تحلیل نگرش صاحب‌نظران علوم ارتباطات اجتماعی درباره عوامل مؤثر بر بی موبایل هراسی در میان دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی»، 1400ش، ص131.
  16. ↑ فرزانه، «مهم‌ترین نکات نوموفوبیا یا بی موبایل هراسی»، وب‌سایت دکتر ندا فرزانه.
  17. ↑ حسینی طبقدهی، «رابطه بین احساس تنهایی و علائم افسردگی با نوموفوبیا (بی موبایل هراسی) در دانشجویان»، 1400ش، ص69.
  18. ↑ حسینی طبقدهی، «رابطه بین احساس تنهایی و علائم افسردگی با نوموفوبیا (بی موبایل هراسی) در دانشجویان»، 1400ش، ص78-80.
  19. ↑ دستغیب شیرازی و همکاران، «تحلیل نگرش صاحب‌نظران علوم ارتباطات اجتماعی درباره عوامل مؤثر بر بی موبایل هراسی در میان دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی»، 1400ش، ص131.
  20. ↑ «نوموفوبیا چیست؟ آیا شما هم گرفتار آن هستید؟»، وب‌سایت متمم.
  21. ↑ فرزانه، «بهترین درمان بی موبایل هراسی نوموفوبیا»، وب‌سایت دکتر ندا فرزانه.
  22. ↑ آزادمنش و دیگران، «ساخت و هنجاریابی پرسش‌نامه بی موبایل هراسی»، 1395ش، ص7.
  23. ↑ آزادمنش و دیگران، «ساخت و هنجاریابی پرسش‌نامه بی موبایل هراسی»، 1395ش، ص19-20.
  24. ↑ فرزانه، «بهترین درمان بی موبایل هراسی نوموفوبیا»، وب‌سایت دکتر ندا فرزانه.
  25. ↑ فرزانه، «مهم‌ترین نکات نوموفوبیا یا بی موبایل هراسی»، وب‌سایت دکتر ندا فرزانه.
  26. ↑ فرزانه، «بهترین درمان بی موبایل هراسی نوموفوبیا»، وب‌سایت دکتر ندا فرزانه.
  27. ↑ داوودی و همکاران، «مقایسه اثربخشی ذهن آگاهی نوجوان محور با درمان شناختی رفتاری و درمان هیجان مدار بر تنظیم هیجان نوجوانان دختر دارای علائم بی موبایل هراسی»، 1398ش، ص18.
  28. ↑ سنایی، «نوموفوبیا چیست؟»، وب‌سایت تخصصی روان‌شناسی کامیار سنایی.
  29. ↑ «بیماری نوموفوبیا چیست و چگونه از بین می‌رود؟»، خبرگزاری صدا و سیما.
  30. ↑ «مروری بر بیماری نوموفوبیا؛ علائم و راهکارهای رهایی»، خبرگزاری ایمنا.

منابع

  • آزادمنش، حمیرا و دیگران، «ساخت و هنجاریابی پرسش‌نامه بی موبایل هراسی»، نشریه اندازه‌گیری تربیتی، دوره ۶، شماره ۲۳، ۱۳۹۵ش.
  • «بیماری نوموفوبیا چیست و چگونه از بین می‌رود؟»، خبرگزاری صدا و سیما، تاریخ درج مطلب: ۱۵ آذر ۱۳۹۹ش.
  • «جامعه ایرانی چقدر از موبایل استفاده می‌کند؟»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۲۲ اسفند ۱۴۰۲ش.
  • حسینی طبقدهی، لیلا، «رابطه بین احساس تنهایی و علائم افسردگی با نوموفوبیا (بی موبایل هراسی) در دانشجویان»، سال دوازدهم، شماره ۱، ۱۴۰۰ش.
  • داوودی، روژین و همکاران، «مقایسه اثربخشی ذهن آگاهی نوجوان محور با درمان شناختی رفتاری و درمان هیجان مدار بر تنظیم هیجان نوجوانان دختر دارای علائم بی موبایل هراسی»، نشریه مدیریت ارتقای سلامت، دوره ۸، شماره ۴، ۱۳۹۸ش.
  • دستغیب شیرازی، زهرا و همکاران، «تحلیل نگرش صاحب‌نظران علوم ارتباطات اجتماعی دربارهٔ عوامل مؤثر بر بی موبایل هراسی در میان دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی»، نشریه مطالعات فرهنگ-ارتباطات، دوره ۲۲، شماره ۵۵، ۱۴۰۰ش.
  • سنایی، کامیار، «نوموفوبیا چیست؟»، وب‌سایت تخصصی روان‌شناسی کامیار سنایی، تاریخ درج مطلب: ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۱ش.
  • عسگری، سعید و دلاور، علی، «بررسی رابطه میان الگوی مصرف موبایل و احساس بی موبایل هراسی در میان کاربران تلفن همراه کلانشهر تهران»، نشریه ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، دوره ۶، شماره ۴، ۱۳۹۶ش.
  • «فوبیا چیست؟ + انواع، تست، معنی و درمان»، خبرگزاری ایمنا، تاریخ درج مطلب: ۵ اسفند ۱۳۹۹ش.
  • فرزانه، ندا، «بهترین درمان بی موبایل هراسی نوموفوبیا»، وب‌سایت دکتر ندا فرزانه، تاریخ بازدید: ۱ مرداد ۱۴۰۳ش.
  • فرزانه، ندا، «مهم‌ترین نکات نوموفوبیا یا بی موبایل هراسی»، وب‌سایت دکتر ندا فرزانه، تاریخ بازدید: ۳۱ تیر ۱۴۰۳ش.
  • محمدخانی، شهرام، «نوموفوبیا یا بی موبایل هراسی: علل و پیامدها»، وب‌سایت دکتر محمدخانی، تاریخ به‌روزرسانی: ۲۴ ژوئن ۲۰۲۰م.
  • «مروری بر بیماری نوموفوبیا؛ علائم و راهکارهای رهایی»، خبرگزاری ایمنا، تاریخ درج مطلب: ۱۵ آذر ۱۴۰۲ش.
  • «میزان استفاده از گوشی‌های هوشمند در جهان؛ ایران در رده چهاردهم»، وب‌سایت عصر ایران، تاریخ درج مطلب: ۴ بهمن ۱۴۰۲ش.
  • «نوموفوبیا چیست؟ آیا شما هم گرفتار آن هستید؟»، وب‌سایت متمم، تاریخ بازدید: ۱ مرداد ۱۴۰۳ش.
برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:نوموفوبیا&oldid=51899»