پرش به محتوا

پیش‌نویس:اتن ملی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌ترتفاوت با ویرایش جدیدتر ←
دیداریویکی‌متن
حذف رده‌ها
خط ۲: خط ۲:


اَتَنِ ملی، رقص آیینی است که در مناسبت‌های ویژه و در جشنواره‌های مختلف به‌وسیلۀ جوانان همراه با آواز و نواختن ساز اجرا می‌شود. اجرای این رسم فرهنگی با اهداف مختلفی صورت می‌پذیرد که از جملۀ آنها می‌توان به تقویت حس وطن‌دوستی، افزایش انسجام و وحدت ملی و ایجاد شوق و سرور در مردم برای تلاش در راستای حفاظت از کشور و تقویت و توسعۀ آن اشاره کرد.
اَتَنِ ملی، رقص آیینی است که در مناسبت‌های ویژه و در جشنواره‌های مختلف به‌وسیلۀ جوانان همراه با آواز و نواختن ساز اجرا می‌شود. اجرای این رسم فرهنگی با اهداف مختلفی صورت می‌پذیرد که از جملۀ آنها می‌توان به تقویت حس وطن‌دوستی، افزایش انسجام و وحدت ملی و ایجاد شوق و سرور در مردم برای تلاش در راستای حفاظت از کشور و تقویت و توسعۀ آن اشاره کرد.
==مفهوم‌شناسی==
==مفهوم‌شناسی اتن ملی==
پژوهشگران احتمال می‌دهند که کلمۀ «اَتَن»  ریشه در زبان پارتی در آریانای قدیم داشته باشد.<ref>  «اتن ملی یا رقص عنعنوی افغانستان»، وب‌سایت برگه‌هایی از فرهنگ افغانستان.</ref>  در فرهنگ عامه، اتن ملی نوعی رقص گروهی، منظم و ایستاده است که در میان مردم افغانستان رواج دارد. این نوع رقص به‌وسیلۀ جوانان در مناطق مختلف افغانستان و در مناسبت‌های مختلف اجرا می‌شود.<ref>  «فرهنگ افغانی/ رقص‌های محلی»، ویکی‌کتاب.</ref>  
پژوهشگران احتمال می‌دهند که کلمۀ «اَتَن»  ریشه در زبان پارتی در آریانای قدیم داشته باشد.<ref>  «اتن ملی یا رقص عنعنوی افغانستان»، وب‌سایت برگه‌هایی از فرهنگ افغانستان.</ref>  در فرهنگ عامه، اتن ملی نوعی رقص گروهی، منظم و ایستاده است که در میان مردم افغانستان رواج دارد. این نوع رقص به‌وسیلۀ جوانان در مناطق مختلف افغانستان و در مناسبت‌های مختلف اجرا می‌شود.<ref>  [https://pajhwok.com/fa/2012/06/16/%D8%A7%D8%AA%D9%86-%D9%85%D9%84%D9%89-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D9%8A%D9%86-%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%A7%D9%85-%D9%85%D8%AE%D8%AA%D9%84%D9%81-%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%82-%D9%8A%D8%A7%D9%81%D8%AA%D9%87-%D8%A7%D8%B3/ «اتن ملى دربين اقوام مختلف رونق يافته است»، خبرگزاری پژواک]</ref>  
==تاریخچه==
==تاریخچه ا تن ملی==
آتن ملی در مرحلۀ اول بین قوم پشتون در افغانستان و پاکستان رواج یافته و سپس سایر اقوام افغانستان نیز در اجرای آن ورود کردند.<ref>  «رقص افغانی»، وب‌سایت ویکی‌وند.</ref>  پیشینۀ این رقص به دوران آریای باستان بازمی‌گردد؛ آریایی‌ها در مجامع مناسبتی خود، اتن را اجرا می‌کردند. در دوران ویدا اتن پیشرفت کرد و آواز نیز در هنگام اجرای آن اضافه شد.<ref>  جمال، «تاریخ اتن ملی در افغانستان»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.</ref>  اتن ملی در دوران احمدشاه درانی رشد یافته و به رقص رسمی در افغانستان تبدیل شد.<ref> «اتن؛ رقص ملی افغانستان»، خبرگزاری فرهنگ.</ref> 
ریشه‌های تاریخی اتن‌‌ ملی به ادوار کهن تمدن‌های ساکن در افغانستان، از جمله دوره‌های یونانی‌ها و باختری‌ها (قرن دوم قبل از میلاد) و همچنین دوران آریایی‌ها بازمی‌گردد. این رقص در ابتدا به‌عنوان یک رقص رزمی در میان قوم پشتون رواج داشت و در مواقع بسیج سربازان پیش از نبرد، همچنین پس از پیروزی‌های نظامی و در محافل عروسی و مناسبات سنتی اجرا می‌شد. پس از تشکیل حکومت توسط احمدشاه درانی، اتن شکل رسمی‌تر و منسجم‌تری به خود گرفت.<ref>[https://pajhwok.com/fa/2012/06/16/%D8%A7%D8%AA%D9%86-%D9%85%D9%84%D9%89-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D9%8A%D9%86-%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%A7%D9%85-%D9%85%D8%AE%D8%AA%D9%84%D9%81-%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%82-%D9%8A%D8%A7%D9%81%D8%AA%D9%87-%D8%A7%D8%B3/ «اتن ملى دربين اقوام مختلف رونق يافته است»، خبرگزاری پژواک.]</ref>
==روش اجرا==
اَتن ملی، انواع مختلفی دارد و به شیوه‌های متفاوتی اجرا می‌شود. به‌طور کلی، اجرای ایستاده و دایره‌وار همراه با چک‌چک (کف‌زدن) و تکان دادن سر، راه رفتن، حرکات کمر و پا در تمام انواع اتن ملی وجود دارد. در برخی انواع آن، آوازخوانی و گاهی نواختن ساز و نی و همچنین چوب‌بازی، اجرا می‌شود.<ref>  «اتن؛ رقص ملی افغانستان»، خبرگزاری فرهنگ.</ref>  


رقص آتن به انواع مختلف هراتی، خوستی، وردکی، کوچی، لوگری، ختک، نورستانی، پنجشیری و وزیری نامگذاری شده است.<ref>  «اتن؛ رقص ملی افغانستان»، خبرگزاری فرهنگ.</ref>  برای مثال، اتن خوستی در 9 مرحله و همراه با داشتن دستمال در دست اجرا می‌شود و اتن کوچی با بالا بردن دو دست و گردش حلقوی انجام می‌شود و به تدریج سرعت گردش اجرا کنندگان بیشتر می‌شود. در این اواخر با رواج آهنگ‌های مزاری در کابل، نوعی اتن کابلی نیز ظهور یافته است که ابتدا آهنگ اتن پخش می‌شود و بعد از چند دقیقه یک نفر از میان جمع برخاسته و رقص را آغاز می‌کند و سپس گروهی، اجرا می‌شود. اتن خوستی نیز به‌صورت معمول همراه با شمشیر اجرا می‌شود.<ref>  «اتن ملی»، ویکی‌وند.</ref>   
خاستگاه اصلی این رقص به باشندگان ولایات جنوبی و شرقی از جمله پکتیا، خوست، قندهار، زابل، غزنی و میدان وردک نسبت داده می‌شود. با گذشت زمان، اتن از مرزهای قومی فراتر رفته و به نمادی فراگیر تبدیل شده که امروزه توسط اقوام مختلف در سراسر افغانستان و حتی در میان مهاجران در خارج از کشور با حرکات و سبک‌های متنوعی اجرا می‌شود.<ref>[https://pajhwok.com/fa/2012/06/16/%D8%A7%D8%AA%D9%86-%D9%85%D9%84%D9%89-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D9%8A%D9%86-%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%A7%D9%85-%D9%85%D8%AE%D8%AA%D9%84%D9%81-%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%82-%D9%8A%D8%A7%D9%81%D8%AA%D9%87-%D8%A7%D8%B3/ «اتن ملى دربين اقوام مختلف رونق يافته است»، خبرگزاری پژواک.]</ref>
==مناسبت‌های اجرا==
 
===1. تشجیع مردم و سربازان===
== اهمیت و جایگاه اتن ملی ==
اتن ملی در جشنواره‌ها و مناسبت‌های مختلفی اجرا می‌شود. این آیین هنگام جمع‌آوری سرباز برای اعزام به جنگ‌، مراسم قبل از رفتن به جنگ و بعد از پیروزی در جنگ، توسط جوانان و نیروهای نظامی اجرا می‌شود که هدف آن تشجیع مردم و تقویت روحیۀ فداکاری آنها برای حفاظت از کشور بوده است. در ارتش با هدف تقویت روحیۀ سربازان و افزایش حس همگرایی در میان آنها، اتن ملی همراه با آهنگ‌های مختلف ملی‌گرایانه اجرا شده است.<ref>  «اتن؛ رقص ملی مردم افغانستان»، خبرگزاری فرهنگ.</ref>  
 
===2. ایجاد حس وطن‌دوستی===
* امروزه اتن از مرزهای قومی فراتر رفته و به یک نماد فراگیر ملی تبدیل شده است. اجرای دسته‌جمعی این رقص در مناسبات ملی، جشن‌ها و اعیاد، حس تعلق و همبستگی اجتماعی را میان تمامی شهروندان افغانستان، صرف‌نظر از قومیت، تقویت می‌کند.
در حال‌حاضر اتن ملی در جشنواره‌های ملی مانند [[جشن نوروز]]، جشن استقلال و بعضا در مراسم عروسی و هر نوع مراسم شادی در قالب سبک‌های مختلف و به وسیلۀ زنان و مردان انجام می‌شود که هدف اصلی از اجرای آن ایجاد و تقویت حس وطن‌دوستی است.<ref>  «اتن؛ رقص ملی مردم افغانستان»، خبرگزاری فرهنگ.</ref>   
* هنرمندان با خلق موسیقی و اجراهایی که بر مفاهیم مشترک ملی تأکید دارند، از اتن به‌عنوان ابزاری برای تقویت گفت‌وگوی فرهنگی و وحدت استفاده می‌کنند. این امر به تدریج باعث شده اتن از یک رقص خاص قوم پشتون به میراثی مشترک برای همه همه شهروندان افغانستان تبدیل شود.<ref>[https://pajhwok.com/fa/2012/06/16/%D8%A7%D8%AA%D9%86-%D9%85%D9%84%D9%89-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D9%8A%D9%86-%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%A7%D9%85-%D9%85%D8%AE%D8%AA%D9%84%D9%81-%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%82-%D9%8A%D8%A7%D9%81%D8%AA%D9%87-%D8%A7%D8%B3/ «اتن ملى دربين اقوام مختلف رونق يافته است»، خبرگزاری پژواک.]</ref>
===3. مجالس شادمانی===
* اجرای گروهی و چرخشی اتن، که نیاز به هماهنگی و همکاری جمعی دارد، به‌طور نمادین حس همدلی و مشارکت را تقویت می‌کند. این رقص به یک سرمایه اجتماعی بدل شده که احساس یگانگی و اشتراک در یک فرهنگ را در میان نسل‌های مختلف زنده نگه می‌دارد.
امروزه اجرای این رقص آیینی بیشتر در مجالس شادمانی زنان و مردان همراه با آهنگ و اشعار ملی، از جمله سرود ملی با اجرای هنرمندان و موسیقی‌دانان اجرا می‌شود.<ref>  «اتن ملی»، وب‌سایت نماشا.</ref>   
* وجود انواع مختلف اتن (مانند کابلی، هراتی، نورستانی و هراتی) نشان‌دهندۀ غنای فرهنگی و تنوع قومی افغانستان است. پذیرش و به رسمیت شناختن این تنوع در قالب یک نماد ملی واحد (اتن)، به تقویت هویت چندفرهنگی و انسجام اجتماعی کمک شایانی می‌کند.<ref>[https://www.farhangpress.af/%D8%A7%D9%8E%D8%AA%D9%8E%D9%86%D8%9B-%D8%B1%D9%82%D8%B5-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/ «اَتَن؛ رقص ملی مردم افغانستان»، خبرگزاری فرهنگ.]</ref>
 
==روش اجرای اتن ملی==
اَتن ملی، انواع مختلفی دارد و به شیوه‌های متفاوتی اجرا می‌شود. به‌طور کلی، اجرای ایستاده و دایره‌وار همراه با چک‌چک (کف‌زدن) و تکان‌دادن سر، راه رفتن، حرکات کمر و پا در تمام انواع اتن ملی وجود دارد. در برخی انواع آن، آوازخوانی و گاهی نواختن ساز و نی و همچنین چوب‌بازی، اجرا می‌شود.<ref>  [https://www.farhangpress.af/%D8%A7%D9%8E%D8%AA%D9%8E%D9%86%D8%9B-%D8%B1%D9%82%D8%B5-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/ «اتن؛ رقص ملی افغانستان»، خبرگزاری فرهنگ.]</ref>  
 
رقص آتن به انواع مختلف هراتی، خوستی، وردکی، کوچی، لوگری، ختک، نورستانی، پنجشیری و وزیری نامگذاری شده است. برای مثال، اتن خوستی در 9 مرحله و همراه با داشتن دستمال در دست اجرا می‌شود و اتن کوچی با بالا‌بردن دو دست و گردش حلقوی انجام می‌شود و به تدریج سرعت گردش اجرا کنندگان بیشتر می‌شود. در این اواخر با رواج آهنگ‌های مزاری در کابل، نوعی اتن کابلی نیز ظهور یافته است که ابتدا آهنگ اتن پخش می‌شود و بعد از چند دقیقه یک نفر از میان جمع برخاسته و رقص را آغاز می‌کند و سپس گروهی، اجرا می‌شود. اتن خوستی نیز به‌صورت معمول همراه با شمشیر اجرا می‌شود.<ref>  [https://www.farhangpress.af/%D8%A7%D9%8E%D8%AA%D9%8E%D9%86%D8%9B-%D8%B1%D9%82%D8%B5-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/ «اتن؛ رقص ملی افغانستان»، خبرگزاری فرهنگ.]</ref>   
 
==مناسبت‌های اجرای اتن ملی==
===تشجیع مردم و سربازان===
اتن ملی در جشنواره‌ها و مناسبت‌های مختلفی اجرا می‌شود. این آیین هنگام جمع‌آوری سرباز برای اعزام به جنگ‌، مراسم قبل از رفتن به جنگ و بعد از پیروزی در جنگ، توسط جوانان و نیروهای نظامی اجرا می‌شود که هدف آن تشجیع مردم و تقویت روحیۀ فداکاری آنها برای حفاظت از کشور بوده است. در ارتش با هدف تقویت روحیۀ سربازان و افزایش حس همگرایی در میان آنها، اتن ملی همراه با آهنگ‌های مختلف ملی‌گرایانه اجرا شده است.<ref>  [https://www.farhangpress.af/%D8%A7%D9%8E%D8%AA%D9%8E%D9%86%D8%9B-%D8%B1%D9%82%D8%B5-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/ «اتن؛ رقص ملی مردم افغانستان»، خبرگزاری فرهنگ.]</ref>  
===ایجاد حس وطن‌دوستی===
در حال‌حاضر اتن ملی در جشنواره‌های ملی مانند [[جشن نوروز]]، جشن استقلال و بعضا در مراسم عروسی و هر نوع مراسم شادی در قالب سبک‌های مختلف و به وسیلۀ زنان و مردان انجام می‌شود که هدف اصلی از اجرای آن ایجاد و تقویت حس وطن‌دوستی است.<ref>  [https://www.farhangpress.af/%D8%A7%D9%8E%D8%AA%D9%8E%D9%86%D8%9B-%D8%B1%D9%82%D8%B5-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/ «اتن؛ رقص ملی مردم افغانستان»، خبرگزاری فرهنگ.]</ref>   
===مجالس شادمانی===
امروزه اجرای این رقص آیینی بیشتر در مجالس شادمانی زنان و مردان همراه با آهنگ و اشعار ملی، از جمله سرود ملی با اجرای هنرمندان و موسیقی‌دانان اجرا می‌شود.<ref>  [https://www.namasha.com/v/MRStuHxl/%D8%A7%D8%AA%D9%86_%D9%85%D9%84%DB%8C «اتن ملی»، وب‌سایت نماشا.]</ref>   
==اتن ملی در هنر موسیقی و ادبیات==
==اتن ملی در هنر موسیقی و ادبیات==
بسیاری از خوانندگان و موسیقی‌دانان مشهور افغانستان در آثار خود به اتن ملی توجه کرده‌اند. برای مثال، فرهاد دریا آهنگ مشهوری به نام «اتن» را با این اشعار اجرا کرده است:<ref>  دریا، «آهنگ اتن»، وب‌سایت آپارات. </ref>           
بسیاری از خوانندگان و موسیقی‌دانان مشهور افغانستان در آثار خود به اتن ملی توجه کرده‌اند. برای مثال، فرهاد دریا آهنگ مشهوری به نام «اتن» را با این اشعار اجرا کرده است:<ref>  دریا، «آهنگ اتن»، وب‌سایت آپارات. </ref>           
خط ۲۶: خط ۳۷:
  {{پایان نستعلیق}}       
  {{پایان نستعلیق}}       
==ثبت ملی==
==ثبت ملی==
اتن ملی، به‌عنوان میراث فرهنگی ناملموس در زمان حکومت محمداشرف غنی، از سوی وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان، ثبت ملی شده است.<ref>  «مینیاتوری سبک بهزاد، اتن ملی و رباب افغانی برای ثبت به سازمان یونسکو فرستاده شد»، وب‌سایت روزنامۀ 8 صبح.</ref>  
اتن ملی، به‌عنوان میراث فرهنگی ناملموس در زمان حکومت محمداشرف غنی، از سوی وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان، ثبت ملی شده است.<ref>  [https://8am.media/fa/miniature-of-behzad-aten-melli-and-rabab-afghani-sent-to-unesco-for-registration/ «مینیاتوری سبک بهزاد، اتن ملی و رباب افغانی برای ثبت به سازمان یونسکو فرستاده شد»، وب‌سایت روزنامۀ 8 صبح.]</ref>  


همچنین در سال 1399ش اسناد مربوط به این رقص آیینی، برای ثبت جهانی در اختیار یونسکو قرار گرفته است.<ref>  «معرفی اتن ملی و رباب افغانی برای ثبت به یونسکو»، وب‌سایت موسسۀ فرهنگی اکو.</ref>  
همچنین در 1399ش اسناد مربوط به این رقص آیینی، برای ثبت جهانی در اختیار یونسکو قرار گرفته است.<ref>  [https://fa2.ifilmtv.ir/News/Content/66079/%D8%A7%D8%AA%D9%86-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D9%88-%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86-%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%B3%DA%A9%D9%88-%D8%A8%D9%87-%D8%AB%D8%A8%D8%AA-%D9%85%DB%8C-%D8%B1%D8%B3%D9%86%D8%AF?%D8%A7%D8%AA%D9%86-%D9%85%D9%84%DB%8C «آتن ملی و رباب افغانی برای ثبت به یونسکو معرفی شد»، وب‌سایت آی فیلم ۲.]</ref>  
==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس}}   
{{پانویس}}   


==منابع==
==منابع==
* «اتن ملی یا رقص عنعنوی افغانستان»، وب‌سایت برگه‌هایی از فرهنگ افغانستان، تاریخ درج مطلب: 5 آبان 1387ش.
*««آتن ملی و رباب افغانی برای ثبت به یونسکو معرفی شد»، وب‌سایت آی فیلم ۲، تاریخ بازدید: ۲۷ شهریور ۱۴۰۴ش.
* «اتن ملی»، خبرگزاری فرهنگ، تاریخ بازدید: 26 مرداد 1402ش.
*«اَتَن؛ رقص ملی مردم افغانستان»، خبرگزاری فرهنگ، تاریخ درج مطلب: ۲۰ دی ۱۳۹۹ش.
* «اتن ملی»، وب‌سایت نماشا، تاریخ نشر آهنگ: 20 اسفند 1395ش.
*«اتن ملی یا رقص عنعنوی افغانستان»، وب‌سایت برگه‌هایی از فرهنگ افغانستان، تاریخ درج مطلب: 5 آبان 1387ش.
* «اتن ملی»، ویکی‌وند، تاریخ بازدید: 26 مرداد 1402ش.
*«اتن ملی»، خبرگزاری فرهنگ، تاریخ بازدید: 26 مرداد 1402ش.
* «اتن؛ رقص ملی افغانستان»، خبرگزاری فرهنگ، تاریخ درج مطلب: 30 دی 1399ش.
*«اتن ملى دربين اقوام مختلف رونق يافته است»، خبرگزاری پژواک، تاریخ درج مطلب: ۱۶ ژانویۀ ۲۰۱۲م.
* جمال، ماریا، «تاریخ اتن ملی در افغانستان»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان، تاریخ درج مطلب: 23 مرداد 1393ش.
*«اتن ملی»، وب‌سایت نماشا، تاریخ نشر آهنگ: 20 اسفند 1395ش.
* دریا، فرهاد، «آهنگ اتن»، وب‌سایت آپارات، تاریخ بازدید: 27 مرداد 1402ش.
*«اتن؛ رقص ملی افغانستان»، خبرگزاری فرهنگ، تاریخ درج مطلب: 30 دی 1399ش.
* «رقص افغانی»، ویکی‌وند، تاریخ بازدید: 15 مرداد 1402ش.
*جمال، ماریا، «تاریخ اتن ملی در افغانستان»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان، تاریخ درج مطلب: 23 مرداد 1393ش.
* «فرهنگ افغانی/ رقص‌های محلی»، ویکی‌کتاب، تاریخ بازدید: 15 تیر 1402ش.
*دریا، فرهاد، «آهنگ اتن»، وب‌سایت آپارات، تاریخ بازدید: 27 مرداد 1402ش.
* «معرفی اتن ملی و رباب افغانی برای ثبت به یونسکو»، وب‌سایت موسسۀ فرهنگی اکو، تاریخ درج مطلب: 17 اسفند 1399ش.
*«معرفی اتن ملی و رباب افغانی برای ثبت به یونسکو»، وب‌سایت موسسۀ فرهنگی اکو، تاریخ درج مطلب: 17 اسفند 1399ش.
* «مینیاتوری سبک بهزاد، اتن ملی و رباب افغانی برای ثبت به سازمان یونسکو فرستاده شد»، وب‌سایت روزنامۀ 8 صبح، تاریخ درج مطلب: 5 اسفند 1399ش.
*«مینیاتوری سبک بهزاد، اتن ملی و رباب افغانی برای ثبت به سازمان یونسکو فرستاده شد»، وب‌سایت روزنامۀ 8 صبح، تاریخ درج مطلب: 5 اسفند 1399ش.

نسخهٔ ۲۸ شهریور ۱۴۰۴، ساعت ۲۱:۳۴

اتن ملی؛ نوعی رقص آیینی در افغانستان.

اَتَنِ ملی، رقص آیینی است که در مناسبت‌های ویژه و در جشنواره‌های مختلف به‌وسیلۀ جوانان همراه با آواز و نواختن ساز اجرا می‌شود. اجرای این رسم فرهنگی با اهداف مختلفی صورت می‌پذیرد که از جملۀ آنها می‌توان به تقویت حس وطن‌دوستی، افزایش انسجام و وحدت ملی و ایجاد شوق و سرور در مردم برای تلاش در راستای حفاظت از کشور و تقویت و توسعۀ آن اشاره کرد.

مفهوم‌شناسی اتن ملی

پژوهشگران احتمال می‌دهند که کلمۀ «اَتَن» ریشه در زبان پارتی در آریانای قدیم داشته باشد.[۱] در فرهنگ عامه، اتن ملی نوعی رقص گروهی، منظم و ایستاده است که در میان مردم افغانستان رواج دارد. این نوع رقص به‌وسیلۀ جوانان در مناطق مختلف افغانستان و در مناسبت‌های مختلف اجرا می‌شود.[۲]

تاریخچه ا تن ملی

ریشه‌های تاریخی اتن‌‌ ملی به ادوار کهن تمدن‌های ساکن در افغانستان، از جمله دوره‌های یونانی‌ها و باختری‌ها (قرن دوم قبل از میلاد) و همچنین دوران آریایی‌ها بازمی‌گردد. این رقص در ابتدا به‌عنوان یک رقص رزمی در میان قوم پشتون رواج داشت و در مواقع بسیج سربازان پیش از نبرد، همچنین پس از پیروزی‌های نظامی و در محافل عروسی و مناسبات سنتی اجرا می‌شد. پس از تشکیل حکومت توسط احمدشاه درانی، اتن شکل رسمی‌تر و منسجم‌تری به خود گرفت.[۳]

خاستگاه اصلی این رقص به باشندگان ولایات جنوبی و شرقی از جمله پکتیا، خوست، قندهار، زابل، غزنی و میدان وردک نسبت داده می‌شود. با گذشت زمان، اتن از مرزهای قومی فراتر رفته و به نمادی فراگیر تبدیل شده که امروزه توسط اقوام مختلف در سراسر افغانستان و حتی در میان مهاجران در خارج از کشور با حرکات و سبک‌های متنوعی اجرا می‌شود.[۴]

اهمیت و جایگاه اتن ملی

  • امروزه اتن از مرزهای قومی فراتر رفته و به یک نماد فراگیر ملی تبدیل شده است. اجرای دسته‌جمعی این رقص در مناسبات ملی، جشن‌ها و اعیاد، حس تعلق و همبستگی اجتماعی را میان تمامی شهروندان افغانستان، صرف‌نظر از قومیت، تقویت می‌کند.
  • هنرمندان با خلق موسیقی و اجراهایی که بر مفاهیم مشترک ملی تأکید دارند، از اتن به‌عنوان ابزاری برای تقویت گفت‌وگوی فرهنگی و وحدت استفاده می‌کنند. این امر به تدریج باعث شده اتن از یک رقص خاص قوم پشتون به میراثی مشترک برای همه همه شهروندان افغانستان تبدیل شود.[۵]
  • اجرای گروهی و چرخشی اتن، که نیاز به هماهنگی و همکاری جمعی دارد، به‌طور نمادین حس همدلی و مشارکت را تقویت می‌کند. این رقص به یک سرمایه اجتماعی بدل شده که احساس یگانگی و اشتراک در یک فرهنگ را در میان نسل‌های مختلف زنده نگه می‌دارد.
  • وجود انواع مختلف اتن (مانند کابلی، هراتی، نورستانی و هراتی) نشان‌دهندۀ غنای فرهنگی و تنوع قومی افغانستان است. پذیرش و به رسمیت شناختن این تنوع در قالب یک نماد ملی واحد (اتن)، به تقویت هویت چندفرهنگی و انسجام اجتماعی کمک شایانی می‌کند.[۶]

روش اجرای اتن ملی

اَتن ملی، انواع مختلفی دارد و به شیوه‌های متفاوتی اجرا می‌شود. به‌طور کلی، اجرای ایستاده و دایره‌وار همراه با چک‌چک (کف‌زدن) و تکان‌دادن سر، راه رفتن، حرکات کمر و پا در تمام انواع اتن ملی وجود دارد. در برخی انواع آن، آوازخوانی و گاهی نواختن ساز و نی و همچنین چوب‌بازی، اجرا می‌شود.[۷]

رقص آتن به انواع مختلف هراتی، خوستی، وردکی، کوچی، لوگری، ختک، نورستانی، پنجشیری و وزیری نامگذاری شده است. برای مثال، اتن خوستی در 9 مرحله و همراه با داشتن دستمال در دست اجرا می‌شود و اتن کوچی با بالا‌بردن دو دست و گردش حلقوی انجام می‌شود و به تدریج سرعت گردش اجرا کنندگان بیشتر می‌شود. در این اواخر با رواج آهنگ‌های مزاری در کابل، نوعی اتن کابلی نیز ظهور یافته است که ابتدا آهنگ اتن پخش می‌شود و بعد از چند دقیقه یک نفر از میان جمع برخاسته و رقص را آغاز می‌کند و سپس گروهی، اجرا می‌شود. اتن خوستی نیز به‌صورت معمول همراه با شمشیر اجرا می‌شود.[۸]

مناسبت‌های اجرای اتن ملی

تشجیع مردم و سربازان

اتن ملی در جشنواره‌ها و مناسبت‌های مختلفی اجرا می‌شود. این آیین هنگام جمع‌آوری سرباز برای اعزام به جنگ‌، مراسم قبل از رفتن به جنگ و بعد از پیروزی در جنگ، توسط جوانان و نیروهای نظامی اجرا می‌شود که هدف آن تشجیع مردم و تقویت روحیۀ فداکاری آنها برای حفاظت از کشور بوده است. در ارتش با هدف تقویت روحیۀ سربازان و افزایش حس همگرایی در میان آنها، اتن ملی همراه با آهنگ‌های مختلف ملی‌گرایانه اجرا شده است.[۹]

ایجاد حس وطن‌دوستی

در حال‌حاضر اتن ملی در جشنواره‌های ملی مانند جشن نوروز، جشن استقلال و بعضا در مراسم عروسی و هر نوع مراسم شادی در قالب سبک‌های مختلف و به وسیلۀ زنان و مردان انجام می‌شود که هدف اصلی از اجرای آن ایجاد و تقویت حس وطن‌دوستی است.[۱۰]

مجالس شادمانی

امروزه اجرای این رقص آیینی بیشتر در مجالس شادمانی زنان و مردان همراه با آهنگ و اشعار ملی، از جمله سرود ملی با اجرای هنرمندان و موسیقی‌دانان اجرا می‌شود.[۱۱]

اتن ملی در هنر موسیقی و ادبیات

بسیاری از خوانندگان و موسیقی‌دانان مشهور افغانستان در آثار خود به اتن ملی توجه کرده‌اند. برای مثال، فرهاد دریا آهنگ مشهوری به نام «اتن» را با این اشعار اجرا کرده است:[۱۲] الگو:آغاز نستعلیق 

الگو:شعر
 الگو:ب
 الگو:ب
الگو:پایان شعر  
الگو:پایان نستعلیق

ثبت ملی

اتن ملی، به‌عنوان میراث فرهنگی ناملموس در زمان حکومت محمداشرف غنی، از سوی وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان، ثبت ملی شده است.[۱۳]

همچنین در 1399ش اسناد مربوط به این رقص آیینی، برای ثبت جهانی در اختیار یونسکو قرار گرفته است.[۱۴]

پانویس

  1. ↑ «اتن ملی یا رقص عنعنوی افغانستان»، وب‌سایت برگه‌هایی از فرهنگ افغانستان.
  2. ↑ «اتن ملى دربين اقوام مختلف رونق يافته است»، خبرگزاری پژواک
  3. ↑ «اتن ملى دربين اقوام مختلف رونق يافته است»، خبرگزاری پژواک.
  4. ↑ «اتن ملى دربين اقوام مختلف رونق يافته است»، خبرگزاری پژواک.
  5. ↑ «اتن ملى دربين اقوام مختلف رونق يافته است»، خبرگزاری پژواک.
  6. ↑ «اَتَن؛ رقص ملی مردم افغانستان»، خبرگزاری فرهنگ.
  7. ↑ «اتن؛ رقص ملی افغانستان»، خبرگزاری فرهنگ.
  8. ↑ «اتن؛ رقص ملی افغانستان»، خبرگزاری فرهنگ.
  9. ↑ «اتن؛ رقص ملی مردم افغانستان»، خبرگزاری فرهنگ.
  10. ↑ «اتن؛ رقص ملی مردم افغانستان»، خبرگزاری فرهنگ.
  11. ↑ «اتن ملی»، وب‌سایت نماشا.
  12. ↑ دریا، «آهنگ اتن»، وب‌سایت آپارات.
  13. ↑ «مینیاتوری سبک بهزاد، اتن ملی و رباب افغانی برای ثبت به سازمان یونسکو فرستاده شد»، وب‌سایت روزنامۀ 8 صبح.
  14. ↑ «آتن ملی و رباب افغانی برای ثبت به یونسکو معرفی شد»، وب‌سایت آی فیلم ۲.

منابع

  • ««آتن ملی و رباب افغانی برای ثبت به یونسکو معرفی شد»، وب‌سایت آی فیلم ۲، تاریخ بازدید: ۲۷ شهریور ۱۴۰۴ش.
  • «اَتَن؛ رقص ملی مردم افغانستان»، خبرگزاری فرهنگ، تاریخ درج مطلب: ۲۰ دی ۱۳۹۹ش.
  • «اتن ملی یا رقص عنعنوی افغانستان»، وب‌سایت برگه‌هایی از فرهنگ افغانستان، تاریخ درج مطلب: 5 آبان 1387ش.
  • «اتن ملی»، خبرگزاری فرهنگ، تاریخ بازدید: 26 مرداد 1402ش.
  • «اتن ملى دربين اقوام مختلف رونق يافته است»، خبرگزاری پژواک، تاریخ درج مطلب: ۱۶ ژانویۀ ۲۰۱۲م.
  • «اتن ملی»، وب‌سایت نماشا، تاریخ نشر آهنگ: 20 اسفند 1395ش.
  • «اتن؛ رقص ملی افغانستان»، خبرگزاری فرهنگ، تاریخ درج مطلب: 30 دی 1399ش.
  • جمال، ماریا، «تاریخ اتن ملی در افغانستان»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان، تاریخ درج مطلب: 23 مرداد 1393ش.
  • دریا، فرهاد، «آهنگ اتن»، وب‌سایت آپارات، تاریخ بازدید: 27 مرداد 1402ش.
  • «معرفی اتن ملی و رباب افغانی برای ثبت به یونسکو»، وب‌سایت موسسۀ فرهنگی اکو، تاریخ درج مطلب: 17 اسفند 1399ش.
  • «مینیاتوری سبک بهزاد، اتن ملی و رباب افغانی برای ثبت به سازمان یونسکو فرستاده شد»، وب‌سایت روزنامۀ 8 صبح، تاریخ درج مطلب: 5 اسفند 1399ش.
برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:اتن_ملی&oldid=43158»