پرش به محتوا

پیش‌نویس:آسیب‌پذیری زن: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌ترتفاوت با ویرایش جدیدتر ←
دیداریویکی‌متن
حذف رده‌ها
زهرا غلامی (بحث | مشارکت‌ها)
۲۷ ویرایش‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳: خط ۳:
زن به‌عنوان عامل محرک و اثر‌گذار در خانواده و اجتماع، امروزه با مشکلات فردی و اجتماعی گوناگونی روبرو می‌شود که آسیب‌پذیری او را افزایش داده است. برخی انحرافات برآمده از دگرگونی‌های اجتماعی، بیشتر متوجه زنان می‌شود. افزایش آسیب‌پذیری زنان علاوه بر آسیب‌های روحی و جسمی آنها، سبب افزایش آسیب‌های خانوادگی و معضلات اجتماعی می‌شود.
زن به‌عنوان عامل محرک و اثر‌گذار در خانواده و اجتماع، امروزه با مشکلات فردی و اجتماعی گوناگونی روبرو می‌شود که آسیب‌پذیری او را افزایش داده است. برخی انحرافات برآمده از دگرگونی‌های اجتماعی، بیشتر متوجه زنان می‌شود. افزایش آسیب‌پذیری زنان علاوه بر آسیب‌های روحی و جسمی آنها، سبب افزایش آسیب‌های خانوادگی و معضلات اجتماعی می‌شود.
==مفهوم‌شناسی==
==مفهوم‌شناسی==
زنان آسیب‌پذیر به زنانی گفته می‌شود که به دلایلی مانند اعتیاد، طلاق، فرار از خانه یا طرد‌شدن از خانواده نسبت به سایر افراد از توانمندی کمتری برای حل مشکلات برخوردار هستند.<ref>  [http://ensani.ir/fa/article/405728/%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%A6%D9%87-%D8%B1%D8%A7%D9%87%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D9%88-%DA%A9%D8%A7%D9%87%D8%B4-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%D8%A7%DA%A9%DB%8C%D8%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4 . نوروزی، «ارائه راهکارهای پیشگیری و کاهش آسیب در زنان آسیب‌دیده اجتماعی با تأکید بر آموزش»، 1398ش، ص63.]</ref>
آسیب‌پذیری زنان به‌معنای وضعیت و شرایطی است که در آن زنان به دلایل مختلف جسمانی، روانی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی، در معرض تهدیدها و خطرات اجتماعی و فردی قرار می‌گیرند. این آسیب‌ها شامل مشکلاتی چون پرخاشگری، جنایت، اعتیاد، خودکشی، طلاق، تن‌فروشی و رفتارهای جنسی پرخطر می‌شود که سلامت روانی، جسمی و اجتماعی زنان را به مخاطره می‌اندازد و به‌همین دلیل این زنان نسبت به سایر افراد از توانمندی کمتری برای حل مشکلات برخوردار هستند.<ref>  [http://ensani.ir/fa/article/405728/%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%A6%D9%87-%D8%B1%D8%A7%D9%87%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D9%88-%DA%A9%D8%A7%D9%87%D8%B4-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%D8%A7%DA%A9%DB%8C%D8%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4 . نوروزی، «ارائه راهکارهای پیشگیری و کاهش آسیب در زنان آسیب‌دیده اجتماعی با تأکید بر آموزش»، 1398ش، ص63.]</ref>


==زنان آسیب‌پذیر==
==علل آسیب‌پذیری زنان==
بخش اصلی زنان آسیب‌پذیر، زنان مطلقه، بیوه یا فراری هستند که اغلب به‌دلیل مشکلات اقتصادی و روحی دچار آسیب‌های فردی و اجتماعی شده‌اند. گروه دیگر، زنان معتاد به مواد مخدر هستند. بسیاری از زنان آسیب‌پذیر به‌دلیل ناتوانی مالی در مکان‌هایی مانند گرم‌خانه‌ها، پارک‌ها و حاشیۀ شهر زندگی می‌کنند.<ref> [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1304401/%D8%B1%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1-%D8%A8%D8%A7-%D8%B1%D9%88%DB%8C%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D8%A7%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D9%88-%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87%DB%8C-%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86 . صیفوری و همکاران، «رفتارشناسی زنان آسیب‌پذیر با رویکرد آمایش و ساماندهی فضایی-اجتماعی شهر تهران»، 1395ش، ص127.]</ref>
آسیب‌پذیری زنان نه‌تنها ناشی از ویژگی‌های فردی جسمی و روانی آنان است، بلکه بیشتر بر بستر ساختارهای فرهنگی و اجتماعی استوار است. از مهم‌ترین دلایل آسیب‌پذیری زنان می‌توان به ساختارهای اجتماعی نابرابر، تبعیض جنسیتی، ضعف در حمایت‌های اجتماعی، فرصت‌های محدود اقتصادی و آموزشی اشاره کرد.<ref>[https://ndri.ac.ir/unesco-chair-Lecture-183-news «نیازها و ظرفیت‌های زنان در زمان بحران در پژوهشکده سوانح طبیعی بررسی شد»، وب‌سایت پژوهشکده سوانح طبیعی.]</ref> این عوامل موجب می‌شوند زنان در مواجهه با بحران‌ها و فشارهای زندگی توان کمتری برای مقابله داشته باشند و در بلایای طبیعی یا بحران‌های اجتماعی آسیب‌پذیرتر از مردان باشند. علاوه بر این، نقش‌های اجتماعی سنتی زنان مانند مسئولیت مراقبت از کودکان و سالمندان، دسترسی محدود به منابع و آموزش و فقدان مشارکت در تصمیم‌گیری‌های کلان به این آسیب‌پذیری دامن می‌زند.<ref>[https://darmannews.com/13133/ «آسیب‌پذیری زنان: علل، پیامدها و راهکارهای کاهش آن»، وب‌سایت درمان نیوز.]</ref>


==عوامل مؤثر بر آسیب‌پذیری زنان==
بخش اصلی زنان آسیب‌پذیر، '''[[زن مطلقه|زنان مطلقه]]'''، بیوه یا فراری هستند که اغلب به‌دلیل مشکلات اقتصادی و روحی دچار آسیب‌های فردی و اجتماعی شده‌اند. گروه دیگر، زنان معتاد به مواد مخدر هستند. بسیاری از زنان آسیب‌پذیر به‌دلیل ناتوانی مالی در مکان‌هایی مانند گرم‌خانه‌ها، پارک‌ها و حاشیۀ شهر زندگی می‌کنند.<ref>  [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1304401/%D8%B1%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1-%D8%A8%D8%A7-%D8%B1%D9%88%DB%8C%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D8%A7%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D9%88-%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87%DB%8C-%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86 . صیفوری و همکاران، «رفتارشناسی زنان آسیب‌پذیر با رویکرد آمایش و ساماندهی فضایی-اجتماعی شهر تهران»، 1395ش، ص127.]</ref>
در بسیاری از جوامع، زن‌ها معمولاً بیش از مردها در معرض آسیب‌های اجتماعی قرار می‌گیرند. کارشناسان معتقدند آسیب‌پذیری زنان، اغلب مرتبط با ساختار جسمانی و روانی آنها است. وجود حالات روحی متزلزل در زنان آسیب‌دیده سبب می‌شود آنها حتی در برخورد با حوادث طبیعی مانند سیل، زلزله و آتش‌سوزی نیز دچار آسیب روحی بیشتری می‌شوند و نیاز به توجه و مراقبت ویژه‌ای دارند.<ref>  [https://www.irna.ir/news/84542789/%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B7-%D8%A8%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%86 . شرف‌پور، «زنان؛ آسیب‌پذیرترین گروه در شرایط بحران»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref> ساختارهای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی جوامع نیز نقش بسزایی در آسیب‌پذیری زنان دارد.<ref> [https://civilica.com/doc/974582/ . برومند، «زنان آسیب‌پذیر، خارج از متن جامعه»، 1398ش، ص1.]</ref> همچنین بی‌توجهی به توان‌مندی‌های زنان، میزان اعتماد به نفس آنها را کاهش داده و آنها را در بسیاری از محیط‌های خانوادگی و اجتماعی آسیب‌پذیر می‌کند.<ref>[https://www.irna.ir/news/84542789/%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B7-%D8%A8%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%86 . شرف‌پور، «زنان؛ آسیب‌پذیرترین گروه در شرایط بحران»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref> کارشناسان معتقدند برخی رفتارها و مشکلات اجتماعی مانند پرخاشگری، جنایت، خودکشی، طلاق، اعتیاد و تن‌فروشی از جمله مواردی هستند که آمار آنها در میان زنان آسیب‌پذیر بیشتر است.<ref>[https://civilica.com/doc/974582/ . برومند، «زنان آسیب‌پذیر، خارج از متن جامعه»، 1398ش، ص1.]</ref>
 
=== آسیب‌پذیری زنان مطلقه ===
آسیب‌پذیری زنان مطلقه به مجموعه مشکلات و فشارهایی گفته می‌شود که این زنان پس از طلاق تجربه می‌کنند، که شامل آسیب‌های روانی، اجتماعی، اقتصادی و امنیتی است.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/journal-number/14728/%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D8%AA-%D8%B1%D8%A7%D9%87%D8%A8%D8%B1%D8%AF%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-1380-%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87-12 محبی، «آسیب شناسی اجتماعی مسائل زنان»، 1380ش، ص20.]</ref> زنان مطلقه به‌دلیل جدایی از همسر، اغلب با احساس عدم امنیت، تبعیض، طردشدگی اجتماعی و افزایش مسئولیت‌های خانوادگی مواجه می‌شوند که می‌تواند منجر به افسردگی، اضطراب، پرخاشگری و کاهش کیفیت زندگی شود.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/394219/%D8%B3%D9%86%D8%AE-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%B7%D9%84%D8%A7%D9%82-%D9%88-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%A2%D9%86-%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D حقیقتیان و دیگران، «سنخ‌شناسی‌ طلاق‌ و‌ پیامدهای‌ اجتماعی ‌آن، 1397ش، ص86.]</ref> مشکلات اقتصادی ناشی از عدم استقلال مالی و محدودیت‌های ورود به بازار کار، مواجهه با رفتارهای نامناسب، آزار و تبعیض در محیط‌های اجتماعی و فشار برای ازدواج مجدد نیز بخش مهمی از این آسیب‌ها است. این شرایط سبب می‌شود زنان مطلقه از حمایت‌های اجتماعی کافی محروم بمانند و در معرض استثمار و آسیب‌های روانی و اجتماعی بیشتری قرار گیرند.
 
همچنین از نظر حقوقی زنان مطلقه‌ای که حضانت فرزندان خود را می‌پذیرند، با مشکلاتی مانند افتتاح حساب، برخی بیمه‌های خاص، تحویل کارنامۀ تحصیلی فرزند، ازدواج فرزند و خروج فرزند از کشور مواجه می‌شوند؛ زیرا از نظر قانون آنها از صلاحیت برخوردار نیستند. خروج فرزند از کشور و ازدواج فرزند [[دختر]] در صلاحیت قانونی پدر قرار داده شده و موارد دیگر، ناشی از رویه‌های نادرست ادارات مربوطه بوده که به فقدان صلاحیت مادر جهت حل موارد این چنینی منجر شده است.<ref>[https://www.isna.ir/news/99121914562/%D9%BE%DB%8C%DA%86-%D9%88%D8%AE%D9%85-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C-%D9%88%D8%B6%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82%D9%87 «پیچ‌وخم‌های قانونی وضعیت زنان مطلقه»، خبرگزاری‌ دانشجویان ایران.]</ref>
 
==== نگاه زنان مطلقه به طلاق در ایران ====
آسیب‌پذیری زنان مطلقه، از مسائل روز جامعۀ ایران است. در ایران بیشترین درخواست طلاق ازسوی زنان صورت می‌گیرد. در تحقیقی که از ۲۲ زن [[مشهد|مشهدی]] در بازه سنی ۲۱ تا ۳۵ سال صورت گرفته است، تنها ۳ تن از آنان گفته‌اند که با اجبار و خواست همسر جدا شده‌اند، بقیه اما اظهار داشته‌اند که اقدام به جدایی با اصرار خود آنان بوده و حتی خود آنها شروع به طی‌کردن مراحل قانونی جدایی کرده‌اند.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/407328/%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B7%D9%84%D8%A7%D9%82-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82%D9%87-%DB%8C-%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D9%85%D8%B4%D9%87%D8%AF-%DB%8C%DA%A9- حسنی و دیگران، «پیامدهاي طلاق براي زنان‌ مطلقۀ شهر مشهد»، 1392ش، ص34.]</ref>
 
همچنین بسیاری از زنان مطلقۀ ایرانی نسبت به طلاق، ذهنیت مثبتی دارند. تحقیقات نشان می‌دهد که طلاق به‌خودی ‌خود برای زنان مطلقه معنای ناخوشایندی نداشته و حتی برای تعدادی از آنها ابتدا با احساس رهایی توأم است؛ اما بسیاری از [[زنان مطلقه]] با دریافت فشارهای ‌اجتماعی و سوءرفتارهایی که با آنها به‌‌عنوان یک مطلقه صورت گرفته است، احساس ناخوشایندی از جدایی داشته و آرزو کرده‌اند که کاش در موقعیت مطلقه قرار نمی‌گرفتند.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/407328/%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B7%D9%84%D8%A7%D9%82-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82%D9%87-%DB%8C-%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D9%85%D8%B4%D9%87%D8%AF-%DB%8C%DA%A9- حسنی و دیگران، «پیامدهاي طلاق براي زنان مطلقۀ شهر مشهد (یک پژوهش کیفی)»، 1392ش، ص47.]</ref>
 
==== زن مطلقه در فرهنگ اسلامی ====
در فرهنگ اسلامی، زنان مطلقه دارای احکام و مقررات مشخصی هستند که در قرآن و فقه اسلامی بیان شده است. طلاق در اسلام حلال اما به لحاظ شرعی و اجتماعی دارای شرایط و محدودیت‌هایی است تا حقوق زنان مطلقه حفظ شود و به آن‌ها آسیب وارد نشود. یکی از مهم‌ترین مسائل، نگه داشتن «عده» است؛ یعنی زن مطلقه باید پس از طلاق تا سه دوره عادت ماهیانه صبر کند و در این مدت ازدواج مجدد برایش حرام است تا از بارداری احتمالی اطمینان حاصل شود و حقوق شرعی طرفین رعایت شود. در این مدت، مرد وظیفه دارد نفقۀ او را بپردازد و به وی سخت‌گیری نشود و حتی اگر زن باردار باشد، باید تا وضع حمل از او حمایت کند.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/58516/%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82-%D8%B2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%B9%D8%B5%D8%B1-%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%89-2- علیخانی، «حقوق زن در عصر نبوى»، 1387ش.] </ref>
 
از دیگر نکات فرهنگی و فقهی این است که پس از پایان عده، زن مطلقه آزاد است که ازدواج کند و مرد نیز امکان رجوع به او را دارد، به شرط آنکه طلاق رجعی بوده باشد. اسلام تأکید دارد که رفتار با زنان مطلقه باید محترمانه باشد و هیچ گونه اذیت و آزار یا اخراج او در مدت عده جایز نیست. از نظر اجتماعی نیز در فرهنگ اسلامی تلاش شده زنان مطلقه در نظام حمایت خانواده و جامعه قرار بگیرند، هرچند در عمل بسته به شرایط فرهنگی جوامع اسلامی، این زنان ممکن است با برخی مشکلات و قضاوت‌های اجتماعی مواجه شوند که نیاز به توجه و حمایت بیشتر دارد.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/58516/%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82-%D8%B2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%B9%D8%B5%D8%B1-%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%89-2- علیخانی، «حقوق زن در عصر نبوى»، 1387ش.]</ref>
 
همچنین در فرهنگ جوامع اسلامی زنان، به ازدواج مجدد پس از طلاق ترغیب می‌شوند و تک‌زیستی زنان امری ناپسند به حساب ‌آمده<ref>[https://news.amfm.ir/2022/03/09/%D9%85%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%AA-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D8%A7%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AF-%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82%D9%87-%D8%A7%D9%85%D8%B1%DB%8C-%D9%85%D8%AE%D8%A7%D9%84/ «مخالفت با ازدواج افراد مطلقه امری مخالف شرع است»، پایگاه خبری آستان حضرت معصومه.]</ref> و مردان به حمایت از این زنان به‌ شکل ازدواج تشویق می‌شوند.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/394219/%D8%B3%D9%86%D8%AE-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%B7%D9%84%D8%A7%D9%82-%D9%88-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%A2%D9%86-%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D حقیقتیان و دیگران، «سنخ‌شناسی‌ طلاق‌ و‌ پیامدهای ‌اجتماعی ‌آن، 1397ش، ص36.]</ref>
 
==== مواجهۀ مثبت برخی از زنان با آسیب‌های طلاق ====
برخی زنان، بعد از طلاق رفتار سازگارانه‌ای در پیش گرفته و سعی می‎‌کنند با [[توسل]] به [[معنویت|معنویات]] به‌استقبال پی‌آمدهای طلاق بروند. برخی از آنان پس از طلاق موفق به طی‌کردن مراتب [[تحصیل زنان|تحصیلی]]، شغلی، افزایش سرمایۀ فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی خود شده‌اند. تعداد زیادی از زنان با وجود مشکلات بسیاری که در زندگی قبلی داشته‌اند اما هم‌چنان تمایل به ازدواج مجدد دارند که این امر نشان‌دهندۀ برداشت مثبت آنان از زندگی و پایبندی آنان به ارزش‌های [[ازدواج]] و [[خانواده]] تعبیر شده است. زنانی که به علت دارابودن حضانت فرزند امکان ازدواج برای آنها فراهم نیست، با وقف خود برای فرزندان، سعی می‌کنند خود را از فشارهای اجتماعی دور نگهداشته و به [[تربیت]] فرزندان خود بپردازند.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/407328/%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B7%D9%84%D8%A7%D9%82-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82%D9%87-%DB%8C-%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D9%85%D8%B4%D9%87%D8%AF-%DB%8C%DA%A9- حسنی و دیگران، «پیامدهاي طلاق براي زنان مطلقۀ شهر مشهد (یک پژوهش کیفی)»، 1392ش، ص47-48.]</ref>


==تأثیر مدرنیته بر آسیب‌پذیری زنان==
==تأثیر مدرنیته بر آسیب‌پذیری زنان==
امروزه شیوع زندگی مدرن در جهان و به‌ویژه در کشور‌های مسلمان، سبب دگرگونی در زندگی فردی و اجتماعی زنان شده است. دوری افراد از سنت‌ها و باور‌های اصیل خود، سبب شده فضاهای گوناگونی برای [[آسیب‌پذیری]] زنان در جامعه فراهم شود. امروزه حضور زنان در فضا‌های عمومی، دگرگون شده و برخی به‌تنهایی در فضاهای عمومی مانند پارک‌ها حضور پیدا کرده و این حضور را فرصتی برای آزادی و هویت‌سازی مستقل از مردان تعریف می‌کنند؛ مانند کسانی که برای پرسه‌زنی، دوست‌یابی، دیده‌شدن و دیدن به پارک می‌روند. این شیوۀ زندگی و اندیشه، فضای عمومی را به فضای آسیب‌زا برای زنان تبدیل کرده و زن را از هویت اصلی خویش دور کرده است.<ref>  [https://jurbangeo.ut.ac.ir/article_53060.html . رشیدی و ملک‌حسینی، «مدرنیته و تأثیر آن بر هویت‌یابی زنان در فضاهای عمومی شهری (مطالعه موردی پارک ائل‌گلی تبریز)»، 1393ش، ص370.]</ref>
تاثیر مدرنیته بر آسیب‌پذیری زنان در جامعه بسیار گسترده است. با ورود مدرنیته و شیوۀ زندگی مدرن، زنان با دگرگونی‌های گسترده‌ای در هویت، نقش‌ها و موقعیت اجتماعی خود مواجه شده‌اند که هم فرصت‌هایی برای پیشرفت و استقلال بیشتر فراهم کرده و هم چالش‌ها و آسیب‌های جدیدی به‌دنبال داشته است.


==پیامد‌های منفی آسیب‌پذیری زنان==
=== تأثیرات منفی مدرنیته بر آسیب‌پذیری زنان ===
افزایش آسیب‌پذیری زنان از رهگذر افزایش انحرافات اجتماعی و خانوادگی، سبب تضعیف بنیان خانواده سستی بنیان‌های فرهنگی جامعه می‌شود. <ref>  [https://sawcdia.alzahra.ac.ir/Dorsapax/userfiles/Sub53/3.pdf . احمدزاده، «نقش زن در کاهش آسیب‌پذیری فرهنگی»، وب‌سایت الزهرا.]</ref> تن‌فروشی و اعتیاد از ناهنجاری‌های مهم اجتماعی در میان زنان آسیب‌پذیر به‌شمار می‌روند. رفتار‌های جنسی پرخطر از سوی زنان آسیب‌دیده، هم سبب به‌هم‌خوردن بهداشت روانی، تعادل عاطفی و رفتاری آنها می‌شود<ref>  [https://civilica.com/doc/974582/ . برومند، «زنان آسیب‌پذیر، خارج از متن جامعه»، 1398ش، ص1.]</ref>  و هم سبب افزایش امراضی مانند ایدز و سایر بیماری‌های مقاربتی در جامعه می‌شود.<ref>  [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1304401/%D8%B1%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1-%D8%A8%D8%A7-%D8%B1%D9%88%DB%8C%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D8%A7%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D9%88-%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87%DB%8C-%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86 . صیفوری و همکاران، «رفتارشناسی زنان آسیب‌پذیر با رویکرد آمایش و ساماندهی فضایی-اجتماعی شهر تهران»، 1395ش، ص127.]</ref>  آسیب‌پذیری زن، آسیب‌های روحی متعددی را به اعضای خانواده وارد می‌کند. اكثر فرزندانی که دارای مادر آسیب‌پذیر هستند به‌دليل نداشتن امنيت رواني در خانواده‌هاي خود و همچنين طرد‌شدن از طرف جامعه، جامعه‌پذيري مناسبي ندارند.<ref>  [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1170361/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%B9%D9%88%D8%A7%D9%85%D9%84-%D8%AA%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%AB%D8%B1-%D8%A8%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3-%D8%B1%D9%88%D8%B4-%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84-%D9%85%D8%B6%D9%85%D9%88%D9%86-%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%87-%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D9%88-%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D9%87-%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86 . ربانی خوراسگانی و مومنی راد، «بررسی عوامل تربیتی مؤثر بر جامعه‌پذیری فرزندان بر اساس روش تحلیل مضمون (مطالعه موردی دو گروه از مادران آسیب‌دیده شهر اصفهان»، 1395ش، ص47.]</ref>


==راهکارهای کاهش آسیب‌پذیری زن==
* '''افزایش خشونت علیه زنان''': مدرنیته نه‌تنها خشونت‌های فیزیکی علیه زنان را کاهش نداده بلکه خشونت‌های روانی، کلامی، فرهنگی و بهره‌کشی‌های جدید در قالب تجارت جنسی، سوءاستفاده اقتصادی، فشارهای ظاهری و زیبایی‌شناختی را گسترش داده است. شبکه‌های اجتماعی نیز با انتشار کلیشه‌های تحقیرآمیز نسبت به زنان، شدت این خشونت‌ها را بیشتر کرده‌اند.
کارشناسان معتقدند آموزش زنان آسیب‌دیده و افزایش آگاهی آنها، یکی از راه‌های برون‌رفت زنان از آسیب‌های اجتماعی است. آنها آموزش پیشینی را بیش از ارائه خدمات پسینی، در کاهش آسیب‌پذیری زنان دارای اهمیت می‌دانند.<ref>  [http://ensani.ir/fa/article/405728/%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%A6%D9%87-%D8%B1%D8%A7%D9%87%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D9%88-%DA%A9%D8%A7%D9%87%D8%B4-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%D8%A7%DA%A9%DB%8C%D8%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4 . نوروزی، «ارائه راهکارهای پیشگیری و کاهش آسیب در زنان آسیب‌دیده اجتماعی با تأکید بر آموزش»، 1398ش، ص59.]</ref>  همچنین کاهش آسیب‌پذیری زنان با تشخیص و افزایش میزان توانمندی آنها امکان‌پذیر است.<ref> [https://www.irna.ir/news/84542789/%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B7-%D8%A8%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%86 . شرف‌پور، «زنان؛ آسیب‌پذیرترین گروه در شرایط بحران»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref> آگاه‌سازی بانوان از اهمیت و جایگاه آنها در خانواده و اجتماع،ایجاد خودباوری در زنان، اجرای برنامه‌های توانمندسازی و پیشرفت زنان در خانواده و اجتماع نیز از راهکار‌های مؤثر در کاهش آسیب‌پذیری زنان است.<ref>  [https://civilica.com/doc/974582/ . برومند، «زنان آسیب‌پذیر، خارج از متن جامعه»، 1398ش، ص1.]</ref> 
* '''بحران هویت زنان''': فشارهای اجتماعی برای مطابقت با الگوهای خاص زیبایی، رفتار و نقش‌های جنسیتی نوین، در عین حال که ممکن است آزادی‌هایی به ظاهر بیشتر بدهد، منجر به سردرگمی و بی‌هویتی زنان شده که خود موجب آسیب‌پذیری روانی و اجتماعی است.<ref>[https://jurbangeo.ut.ac.ir/article_53060.html رشیدی و ملک‌حسینی، «مدرنیته و تأثیر آن بر هویت‌یابی زنان در فضاهای عمومی شهری (مطالعه موردی پارک ائل‌گلی تبریز)»، 1393ش، ص370.]</ref>
برخی کارشناسان، ایجاد شهرک‌های توانبخشی زنان آسیب‌دیده به‌منظور بازگرداندن آنها به زندگی عادی و تبدیل آنها به سرمایه‌های خانوادگی و اجتماعی را توصیه کرده‌اند.<ref> [http://ensani.ir/fa/article/405728/%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%A6%D9%87-%D8%B1%D8%A7%D9%87%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D9%88-%DA%A9%D8%A7%D9%87%D8%B4-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%D8%A7%DA%A9%DB%8C%D8%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4 . نوروزی، «ارائه راهکارهای پیشگیری و کاهش آسیب در زنان آسیب‌دیده اجتماعی با تأکید بر آموزش»، 1398ش، ص59.]</ref>  انگاره‌های فرهنگی نادرست درباره ازدواج نکردن با زنان بیوه یا مطلقه، سبب شده که آنها در شمار گزینه‌های مناسب [[ازدواج]] مجدد مرد‌ها نباشند. این طردشدگی اجتماعی و فرهنگی، سبب آسیب‌پذیری بیشتر این گروه از زنان شده است. تقویت عوامل و زمینه‌های شتاب‌دهندۀ ازدواج مجدد، قبح‌زدایی و دگرگونی انگاره‌های فرهنگی دربارۀ ازدواج دوبارۀ زنان بیوه و مطلقه، آسیب‌پذیری این گروه از زنان را کاهش می‌دهد.<ref>  [https://www.sid.ir/paper/961687/fa . ناصری و یزدخواستی، « بررسی عوامل جامعه‌شناختی مرتبط با عدم ازدواج مجدد زنان فاقد همسر (مطالعه موردی: زنان تحت حمایت در شهر سنندج)»، 1398ش، ص31.]</ref>
* '''افزایش انحرافات اجتماعی''': تحولات مدرن که با تاخیر در هماهنگی نهادهای اجتماعی مانند خانواده همراه بوده، موجب گسست در هویت و نقش‌های سنتی زنان و به تبع آن بروز انحرافاتی چون بزهکاری و نابسامانی‌های رفتاری در زنان شده است.
* '''چالش‌های دوگانۀ زن‌بودن در جامعۀ مدرن''': زنانی که در جامعۀ مدرن تلاش می‌کنند همزمان نقش‌های سنتی (همسر، مادر) و نوین (مدیر، فعال اجتماعی، مستقل) را ایفا کنند، با فشارهای مضاعف و نابرابری‌های ساختاری مواجه‌اند که بار روانی و اجتماعی سنگینی را برای آنها به‌دنبال دارد.<ref>[https://www.bartarinha.ir/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-3/597227-%D9%85%D8%B4%D9%82%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B2%D9%86-%D8%A8%D9%88%D8%AF%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D9%85%D8%AF%D8%B1%D9%86 «مشقت‌های زن بودن در جامعه مدرن»، وب‌سایت برترین‌ها.]</ref>


==پیامدهای مثبت کاهش آسیب‌پذیری زنان==
=== فرصت‌ها و جنبه‌های مثبت مدرنیته ===
زنان نقش مهمی در فرهنگ و فرهنگ‌سازی یک جامعه بر عهده دارند. کاهش آسیب‌پذیری آنها در اجتماع سبب پیشگیری و کاهش انحرافات و مفاسد اجتماعی می‌شود.<ref>  [https://sawcdia.alzahra.ac.ir/Dorsapax/userfiles/Sub53/3.pdf . احمدزاده، «نقش زن در کاهش آسیب‌پذیری فرهنگی»، وب‌سایت الزهرا.]</ref> از دیگر پیامدهای مثبت کاهش آسیب‌پذیری زنان، تقویت حس خودباوری و توانمندسازی زنان در عرصه‌های مختلف خانوادگی و اجتماعی است. <ref>  [https://civilica.com/doc/974582/ . برومند، «زنان آسیب‌پذیر، خارج از متن جامعه»، 1398ش، ص1.]</ref> رشد فردی، تقویت میزان کار‌آمدی، کاهش خود‌سرزنشی، قبول مسئولیت برای تغییر الگو‌های زندگی از جمله مهم‌ترین پیامدهایی است که در پی کاهش آسیب‎پذیری زنان، در آنها به‌وجود آمده یا تقویت می‌شود.<ref>  [http://ensani.ir/fa/article/405728/%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%A6%D9%87-%D8%B1%D8%A7%D9%87%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D9%88-%DA%A9%D8%A7%D9%87%D8%B4-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%D8%A7%DA%A9%DB%8C%D8%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4 . نوروزی، «ارائه راهکارهای پیشگیری و کاهش آسیب در زنان آسیب‌دیده اجتماعی با تأکید بر آموزش»، 1398ش، ص68.]</ref> همچنین کاهش آسیب‌پذیری زنان تأثیر بسزایی در ایجاد خانوادۀ موفق و کاهش ناهنجاری‌های خانوادگی دارد و بهداشت جسمی و روانی زن را نیز به‌دنبال دارد.<ref>[https://sawcdia.alzahra.ac.ir/Dorsapax/userfiles/Sub53/3.pdf . احمدزاده، «نقش زن در کاهش آسیب‌پذیری فرهنگی»، وب‌سایت الزهرا.]</ref>
 
* مدرنیته فرصت‌هایی چون افزایش دسترسی زنان به آموزش، مشاغل و مشارکت اجتماعی فراهم کرده که می‌تواند زمینه‌ساز توانمندسازی، استقلال و کاهش آسیب‌پذیری باشد. اما این فرصت‌ها زمانی مثبت است که نهادهای اجتماعی و فرهنگی همگام با این تحولات تغییر کنند و از زنان حمایت کنند.<ref>[https://www.bartarinha.ir/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-3/597227-%D9%85%D8%B4%D9%82%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B2%D9%86-%D8%A8%D9%88%D8%AF%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D9%85%D8%AF%D8%B1%D9%86 «مشقت‌های زن بودن در جامعه مدرن»، وب‌سایت برترین‌ها.]</ref>
 
==پیامد‌های آسیب‌پذیری زنان==
افزایش آسیب‌پذیری زنان از رهگذر افزایش انحرافات اجتماعی و خانوادگی، سبب تضعیف بنیان خانواده و سستی بنیان‌های فرهنگی جامعه می‌شود.<ref>  [https://sawcdia.alzahra.ac.ir/Dorsapax/userfiles/Sub53/3.pdf . احمدزاده، «نقش زن در کاهش آسیب‌پذیری فرهنگی»، وب‌سایت الزهرا.]</ref> تن‌فروشی و اعتیاد از ناهنجاری‌های مهم اجتماعی در میان زنان آسیب‌پذیر به‌شمار می‌روند. رفتار‌های جنسی پرخطر از سوی زنان آسیب‌دیده، هم سبب به‌هم‌خوردن بهداشت روانی، تعادل عاطفی و رفتاری آنها می‌شود<ref>  [https://civilica.com/doc/974582/ . برومند، «زنان آسیب‌پذیر، خارج از متن جامعه»، 1398ش، ص1.]</ref> و هم سبب افزایش امراضی مانند ایدز و سایر بیماری‌های مقاربتی در جامعه می‌شود.<ref>  [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1304401/%D8%B1%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1-%D8%A8%D8%A7-%D8%B1%D9%88%DB%8C%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D8%A7%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D9%88-%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87%DB%8C-%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86 . صیفوری و همکاران، «رفتارشناسی زنان آسیب‌پذیر با رویکرد آمایش و ساماندهی فضایی-اجتماعی شهر تهران»، 1395ش، ص127.]</ref> آسیب‌پذیری زن، آسیب‌های روحی متعددی را به اعضای خانواده وارد می‌کند. اكثر فرزندانی که دارای مادر آسیب‌پذیر هستند به‌دليل نداشتن امنيت رواني در خانواده‌هاي خود و همچنين طرد‌شدن از طرف جامعه، جامعه‌پذيري مناسبي ندارند.<ref>  [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1170361/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%B9%D9%88%D8%A7%D9%85%D9%84-%D8%AA%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%AB%D8%B1-%D8%A8%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3-%D8%B1%D9%88%D8%B4-%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84-%D9%85%D8%B6%D9%85%D9%88%D9%86-%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%87-%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D9%88-%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D9%87-%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86 . ربانی خوراسگانی و مومنی راد، «بررسی عوامل تربیتی مؤثر بر جامعه‌پذیری فرزندان بر اساس روش تحلیل مضمون (مطالعه موردی دو گروه از مادران آسیب‌دیده شهر اصفهان»، 1395ش، ص47.]</ref>
 
==کاهش آسیب‌پذیری زن==
کارشناسان معتقدند آموزش زنان آسیب‌دیده و افزایش آگاهی آنها، یکی از راه‌های برون‌رفت زنان از آسیب‌های اجتماعی است. آنها آموزش پیشینی را بیش از ارائۀ خدمات پسینی، در کاهش آسیب‌پذیری زنان دارای اهمیت می‌دانند.<ref>  [http://ensani.ir/fa/article/405728/%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%A6%D9%87-%D8%B1%D8%A7%D9%87%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D9%88-%DA%A9%D8%A7%D9%87%D8%B4-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%D8%A7%DA%A9%DB%8C%D8%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4 . نوروزی، «ارائه راهکارهای پیشگیری و کاهش آسیب در زنان آسیب‌دیده اجتماعی با تأکید بر آموزش»، 1398ش، ص59.]</ref> همچنین کاهش آسیب‌پذیری زنان با تشخیص و افزایش میزان توانمندی آنها امکان‌پذیر است.<ref>  [https://www.irna.ir/news/84542789/%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B7-%D8%A8%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%86 . شرف‌پور، «زنان؛ آسیب‌پذیرترین گروه در شرایط بحران»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref> آگاه‌سازی بانوان از اهمیت و جایگاه آنها در خانواده و اجتماع، ایجاد خودباوری در زنان، اجرای برنامه‌های توانمندسازی و پیشرفت زنان در خانواده و اجتماع نیز از راهکار‌های مؤثر در کاهش آسیب‌پذیری زنان است.<ref>  [https://civilica.com/doc/974582/ . برومند، «زنان آسیب‌پذیر، خارج از متن جامعه»، 1398ش، ص1.]</ref> 
 
برخی کارشناسان، ایجاد شهرک‌های توانبخشی زنان آسیب‌دیده به‌منظور بازگرداندن آنها به زندگی عادی و تبدیل آنها به سرمایه‌های خانوادگی و اجتماعی را توصیه کرده‌اند.<ref>  [http://ensani.ir/fa/article/405728/%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%A6%D9%87-%D8%B1%D8%A7%D9%87%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D9%88-%DA%A9%D8%A7%D9%87%D8%B4-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%D8%A7%DA%A9%DB%8C%D8%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4 . نوروزی، «ارائه راهکارهای پیشگیری و کاهش آسیب در زنان آسیب‌دیده اجتماعی با تأکید بر آموزش»، 1398ش، ص59.]</ref> انگاره‌های فرهنگی نادرست دربارۀ ازدواج نکردن با زنان بیوه یا مطلقه، سبب شده که آنها در شمار گزینه‌های مناسب [[ازدواج]] مجدد مرد‌ها نباشند. این طردشدگی اجتماعی و فرهنگی، سبب آسیب‌پذیری بیشتر این گروه از زنان شده است. تقویت عوامل و زمینه‌های شتاب‌دهندۀ ازدواج مجدد، قبح‌زدایی و دگرگونی انگاره‌های فرهنگی دربارۀ ازدواج دوبارۀ زنان بیوه و مطلقه، آسیب‌پذیری این گروه از زنان را کاهش می‌دهد.<ref>  [https://www.sid.ir/paper/961687/fa . ناصری و یزدخواستی، « بررسی عوامل جامعه‌شناختی مرتبط با عدم ازدواج مجدد زنان فاقد همسر (مطالعه موردی: زنان تحت حمایت در شهر سنندج)»، 1398ش، ص31.]</ref>
 
زنان نقش مهمی در فرهنگ و فرهنگ‌سازی یک جامعه بر عهده دارند. کاهش آسیب‌پذیری آنها در اجتماع سبب پیشگیری و کاهش انحرافات و مفاسد اجتماعی می‌شود.<ref>  [https://sawcdia.alzahra.ac.ir/Dorsapax/userfiles/Sub53/3.pdf . احمدزاده، «نقش زن در کاهش آسیب‌پذیری فرهنگی»، وب‌سایت الزهرا.]</ref> از دیگر پیامدهای مثبت کاهش آسیب‌پذیری زنان، تقویت حس خودباوری و توانمندسازی زنان در عرصه‌های مختلف خانوادگی و اجتماعی است.<ref>  [https://civilica.com/doc/974582/ . برومند، «زنان آسیب‌پذیر، خارج از متن جامعه»، 1398ش، ص1.]</ref> رشد فردی، تقویت میزان کار‌آمدی، کاهش خود‌سرزنشی، قبول مسئولیت برای تغییر الگو‌های زندگی از جمله مهم‌ترین پیامدهایی است که در پی کاهش آسیب‌پذیری زنان، در آنها به‌وجود آمده یا تقویت می‌شود.<ref>  [http://ensani.ir/fa/article/405728/%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%A6%D9%87-%D8%B1%D8%A7%D9%87%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D9%88-%DA%A9%D8%A7%D9%87%D8%B4-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%D8%A7%DA%A9%DB%8C%D8%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4 . نوروزی، «ارائه راهکارهای پیشگیری و کاهش آسیب در زنان آسیب‌دیده اجتماعی با تأکید بر آموزش»، 1398ش، ص68.]</ref> همچنین کاهش آسیب‌پذیری زنان تأثیر بسزایی در ایجاد خانوادۀ موفق و کاهش ناهنجاری‌های خانوادگی دارد و بهداشت جسمی و روانی زن را نیز به‌دنبال دارد.<ref>[https://sawcdia.alzahra.ac.ir/Dorsapax/userfiles/Sub53/3.pdf . احمدزاده، «نقش زن در کاهش آسیب‌پذیری فرهنگی»، وب‌سایت الزهرا.]</ref>


==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
==منابع==
==منابع==
* احمدزاده، مریم، «نقش زن در کاهش آسیب پذیری فرهنگی»، وب‌سایت الزهرا، تاریخ بازدید: 27 فروردین 1402ش.
 
* برومند، زهرا، «زنان آسیب‌پذیر، خارج از متن جامعه»، مجموعه مقالات همایش سراسری ارتقاء سلامت زنان، 1398ش.
* «آسیب‌پذیری زنان: علل، پیامدها و راهکارهای کاهش آن»، وب‌سایت درمان نیوز، تاریخ درج مطلب: 21 تیر 1404ش.
* ربانی خوراسگانی، علی و مومنی راد، فهیمه، «بررسی عوامل تربیتی مؤثر بر جامعه‌پذیری فرزندان بر اساس روش تحلیل مضمون (مطالعه موردی دو گروه از مادران آسیب دیده شهر اصفهان)»، پژوهش‌های جامعه‌شناسی معاصر، شماره 8،  1395ش.
 
* رشیدی، طلا و ملک‌حسینی، عباس، «مدرنیته و تأثیر آن بر هویت‌یابی زنان در فضاهای عمومی شهری (مطالعه موردی پارک ائل‌گلی تبریز)»، پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 1393ش.
*احمدزاده، مریم، «نقش زن در کاهش آسیب پذیری فرهنگی»، وب‌سایت الزهرا، تاریخ بازدید: 27 فروردین 1402ش.
* شرف‌پور، فرهاد، «زنان؛ آسیب‌پذیرترین گروه در شرایط بحران»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: 30 آبان 1400ش.
*برومند، زهرا، «زنان آسیب‌پذیر، خارج از متن جامعه»، مجموعه مقالات همایش سراسری ارتقاء سلامت زنان، 1398ش.
* صیفوری، طیبه و همکاران، «رفتارشناسی زنان آسیب‌پذیر با رویکرد آمایش و ساماندهی فضایی- اجتماعی شهر تهران»، تحقیقات جغرافیایی، شماره 123، 1395ش.
*حسنی، رضا و دیگران، «پیامدهای طلاق برای زنان‌ مطلقۀ شهر مشهد (یک پژوهش کیفی)»، مطالعات علوم اجتماعی ایران، سال 10، شماره 42، پاییز 1392ش.
* ناصری، عرفان و یزدخواستی، بهجت، «بررسی عوامل جامعه‌شناختی مرتبط با عدم ازدواج مجدد زنان فاقد همسر (مطالعه موردی: زنان تحت حمایت در شهر سنندج)»، توسعه اقتصادی، شماره 1، 1398ش.
*حقیقتیان، منصور و دیگران، «سنخ‌شناسی‌ طلاق‌ و‌ پیامدهای ‌اجتماعی ‌آن (مطالعه ‌موردی: زنان‌مطلقۀ تحت‌ پوشش‌ کمیتۀ امداد‌امام‌خمینی‌، ‌استان‌ چهارمحال ‌و‌ بختیاری)، جامعه‌شناسی ‌کاربردی، سال 29، شمارۀ پیاپی 70، شمارۀ 2، تابستان 1397ش.
* نوروزی، فریبا، «ارائه راهکارهای پیشگیری و کاهش آسیب در زنان آسیب‌دیده اجتماعی با تأکید بر آموزش»، مطالعات راهبردی در علوم اجتماعی و جامعه‌شناسی، شماره 2، 1398ش.
*ربانی خوراسگانی، علی و مومنی راد، فهیمه، «بررسی عوامل تربیتی مؤثر بر جامعه‌پذیری فرزندان بر اساس روش تحلیل مضمون (مطالعه موردی دو گروه از مادران آسیب دیده شهر اصفهان)»، پژوهش‌های جامعه‌شناسی معاصر، شماره 8،  1395ش.
*رشیدی، طلا و ملک‌حسینی، عباس، «مدرنیته و تأثیر آن بر هویت‌یابی زنان در فضاهای عمومی شهری (مطالعه موردی پارک ائل‌گلی تبریز)»، پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 1393ش.
*شرف‌پور، فرهاد، «زنان؛ آسیب‌پذیرترین گروه در شرایط بحران»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: 30 آبان 1400ش.
*صیفوری، طیبه و همکاران، «رفتارشناسی زنان آسیب‌پذیر با رویکرد آمایش و ساماندهی فضایی- اجتماعی شهر تهران»، تحقیقات جغرافیایی، شماره 123، 1395ش.
*علیخانی، اعظم، «حقوق زن در عصر نبوى»، فرهنگ کوثر، شماره 75، 1387ش.
*محبی، فاطمه، «آسیب شناسی اجتماعی مسائل زنان»، فصلنامۀ مطالعات راهبردی زنان، شمارۀ 12، 1380ش.
*«مخالفت با ازدواج افراد مطلقه امری مخالف شرع است»، پایگاه خبری آستان حضرت معصومه، تاریخ درج مطلب: 18 اسفند 1400ش.
*«مشقت‌های زن بودن در جامعه مدرن»، وب‌سایت برترین‌ها، تاریخ درج مطلب: 21 شهریور 1396ش.
*ناصری، عرفان و یزدخواستی، بهجت، «بررسی عوامل جامعه‌شناختی مرتبط با عدم ازدواج مجدد زنان فاقد همسر (مطالعه موردی: زنان تحت حمایت در شهر سنندج)»، توسعه اقتصادی، شماره 1، 1398ش.
*نوروزی، فریبا، «ارائه راهکارهای پیشگیری و کاهش آسیب در زنان آسیب‌دیده اجتماعی با تأکید بر آموزش»، مطالعات راهبردی در علوم اجتماعی و جامعه‌شناسی، شماره 2، 1398ش.
*«نیازها و ظرفیت‌های زنان در زمان بحران در پژوهشکده سوانح طبیعی بررسی شد»، وب‌سایت پژوهشکده سوانح طبیعی، تاریخ درج مطلب: 17 شهریور 1403ش.

نسخهٔ ۲۸ شهریور ۱۴۰۴، ساعت ۱۲:۵۰

آسیب‌پذیری زن؛ رویارویی همراه با آسیب زن در برابر مشکلات خانواده و اجتماع.

زن به‌عنوان عامل محرک و اثر‌گذار در خانواده و اجتماع، امروزه با مشکلات فردی و اجتماعی گوناگونی روبرو می‌شود که آسیب‌پذیری او را افزایش داده است. برخی انحرافات برآمده از دگرگونی‌های اجتماعی، بیشتر متوجه زنان می‌شود. افزایش آسیب‌پذیری زنان علاوه بر آسیب‌های روحی و جسمی آنها، سبب افزایش آسیب‌های خانوادگی و معضلات اجتماعی می‌شود.

مفهوم‌شناسی

آسیب‌پذیری زنان به‌معنای وضعیت و شرایطی است که در آن زنان به دلایل مختلف جسمانی، روانی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی، در معرض تهدیدها و خطرات اجتماعی و فردی قرار می‌گیرند. این آسیب‌ها شامل مشکلاتی چون پرخاشگری، جنایت، اعتیاد، خودکشی، طلاق، تن‌فروشی و رفتارهای جنسی پرخطر می‌شود که سلامت روانی، جسمی و اجتماعی زنان را به مخاطره می‌اندازد و به‌همین دلیل این زنان نسبت به سایر افراد از توانمندی کمتری برای حل مشکلات برخوردار هستند.[۱]

علل آسیب‌پذیری زنان

آسیب‌پذیری زنان نه‌تنها ناشی از ویژگی‌های فردی جسمی و روانی آنان است، بلکه بیشتر بر بستر ساختارهای فرهنگی و اجتماعی استوار است. از مهم‌ترین دلایل آسیب‌پذیری زنان می‌توان به ساختارهای اجتماعی نابرابر، تبعیض جنسیتی، ضعف در حمایت‌های اجتماعی، فرصت‌های محدود اقتصادی و آموزشی اشاره کرد.[۲] این عوامل موجب می‌شوند زنان در مواجهه با بحران‌ها و فشارهای زندگی توان کمتری برای مقابله داشته باشند و در بلایای طبیعی یا بحران‌های اجتماعی آسیب‌پذیرتر از مردان باشند. علاوه بر این، نقش‌های اجتماعی سنتی زنان مانند مسئولیت مراقبت از کودکان و سالمندان، دسترسی محدود به منابع و آموزش و فقدان مشارکت در تصمیم‌گیری‌های کلان به این آسیب‌پذیری دامن می‌زند.[۳]

بخش اصلی زنان آسیب‌پذیر، زنان مطلقه، بیوه یا فراری هستند که اغلب به‌دلیل مشکلات اقتصادی و روحی دچار آسیب‌های فردی و اجتماعی شده‌اند. گروه دیگر، زنان معتاد به مواد مخدر هستند. بسیاری از زنان آسیب‌پذیر به‌دلیل ناتوانی مالی در مکان‌هایی مانند گرم‌خانه‌ها، پارک‌ها و حاشیۀ شهر زندگی می‌کنند.[۴]

آسیب‌پذیری زنان مطلقه

آسیب‌پذیری زنان مطلقه به مجموعه مشکلات و فشارهایی گفته می‌شود که این زنان پس از طلاق تجربه می‌کنند، که شامل آسیب‌های روانی، اجتماعی، اقتصادی و امنیتی است.[۵] زنان مطلقه به‌دلیل جدایی از همسر، اغلب با احساس عدم امنیت، تبعیض، طردشدگی اجتماعی و افزایش مسئولیت‌های خانوادگی مواجه می‌شوند که می‌تواند منجر به افسردگی، اضطراب، پرخاشگری و کاهش کیفیت زندگی شود.[۶] مشکلات اقتصادی ناشی از عدم استقلال مالی و محدودیت‌های ورود به بازار کار، مواجهه با رفتارهای نامناسب، آزار و تبعیض در محیط‌های اجتماعی و فشار برای ازدواج مجدد نیز بخش مهمی از این آسیب‌ها است. این شرایط سبب می‌شود زنان مطلقه از حمایت‌های اجتماعی کافی محروم بمانند و در معرض استثمار و آسیب‌های روانی و اجتماعی بیشتری قرار گیرند.

همچنین از نظر حقوقی زنان مطلقه‌ای که حضانت فرزندان خود را می‌پذیرند، با مشکلاتی مانند افتتاح حساب، برخی بیمه‌های خاص، تحویل کارنامۀ تحصیلی فرزند، ازدواج فرزند و خروج فرزند از کشور مواجه می‌شوند؛ زیرا از نظر قانون آنها از صلاحیت برخوردار نیستند. خروج فرزند از کشور و ازدواج فرزند دختر در صلاحیت قانونی پدر قرار داده شده و موارد دیگر، ناشی از رویه‌های نادرست ادارات مربوطه بوده که به فقدان صلاحیت مادر جهت حل موارد این چنینی منجر شده است.[۷]

نگاه زنان مطلقه به طلاق در ایران

آسیب‌پذیری زنان مطلقه، از مسائل روز جامعۀ ایران است. در ایران بیشترین درخواست طلاق ازسوی زنان صورت می‌گیرد. در تحقیقی که از ۲۲ زن مشهدی در بازه سنی ۲۱ تا ۳۵ سال صورت گرفته است، تنها ۳ تن از آنان گفته‌اند که با اجبار و خواست همسر جدا شده‌اند، بقیه اما اظهار داشته‌اند که اقدام به جدایی با اصرار خود آنان بوده و حتی خود آنها شروع به طی‌کردن مراحل قانونی جدایی کرده‌اند.[۸]

همچنین بسیاری از زنان مطلقۀ ایرانی نسبت به طلاق، ذهنیت مثبتی دارند. تحقیقات نشان می‌دهد که طلاق به‌خودی ‌خود برای زنان مطلقه معنای ناخوشایندی نداشته و حتی برای تعدادی از آنها ابتدا با احساس رهایی توأم است؛ اما بسیاری از زنان مطلقه با دریافت فشارهای ‌اجتماعی و سوءرفتارهایی که با آنها به‌‌عنوان یک مطلقه صورت گرفته است، احساس ناخوشایندی از جدایی داشته و آرزو کرده‌اند که کاش در موقعیت مطلقه قرار نمی‌گرفتند.[۹]

زن مطلقه در فرهنگ اسلامی

در فرهنگ اسلامی، زنان مطلقه دارای احکام و مقررات مشخصی هستند که در قرآن و فقه اسلامی بیان شده است. طلاق در اسلام حلال اما به لحاظ شرعی و اجتماعی دارای شرایط و محدودیت‌هایی است تا حقوق زنان مطلقه حفظ شود و به آن‌ها آسیب وارد نشود. یکی از مهم‌ترین مسائل، نگه داشتن «عده» است؛ یعنی زن مطلقه باید پس از طلاق تا سه دوره عادت ماهیانه صبر کند و در این مدت ازدواج مجدد برایش حرام است تا از بارداری احتمالی اطمینان حاصل شود و حقوق شرعی طرفین رعایت شود. در این مدت، مرد وظیفه دارد نفقۀ او را بپردازد و به وی سخت‌گیری نشود و حتی اگر زن باردار باشد، باید تا وضع حمل از او حمایت کند.[۱۰]

از دیگر نکات فرهنگی و فقهی این است که پس از پایان عده، زن مطلقه آزاد است که ازدواج کند و مرد نیز امکان رجوع به او را دارد، به شرط آنکه طلاق رجعی بوده باشد. اسلام تأکید دارد که رفتار با زنان مطلقه باید محترمانه باشد و هیچ گونه اذیت و آزار یا اخراج او در مدت عده جایز نیست. از نظر اجتماعی نیز در فرهنگ اسلامی تلاش شده زنان مطلقه در نظام حمایت خانواده و جامعه قرار بگیرند، هرچند در عمل بسته به شرایط فرهنگی جوامع اسلامی، این زنان ممکن است با برخی مشکلات و قضاوت‌های اجتماعی مواجه شوند که نیاز به توجه و حمایت بیشتر دارد.[۱۱]

همچنین در فرهنگ جوامع اسلامی زنان، به ازدواج مجدد پس از طلاق ترغیب می‌شوند و تک‌زیستی زنان امری ناپسند به حساب ‌آمده[۱۲] و مردان به حمایت از این زنان به‌ شکل ازدواج تشویق می‌شوند.[۱۳]

مواجهۀ مثبت برخی از زنان با آسیب‌های طلاق

برخی زنان، بعد از طلاق رفتار سازگارانه‌ای در پیش گرفته و سعی می‎‌کنند با توسل به معنویات به‌استقبال پی‌آمدهای طلاق بروند. برخی از آنان پس از طلاق موفق به طی‌کردن مراتب تحصیلی، شغلی، افزایش سرمایۀ فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی خود شده‌اند. تعداد زیادی از زنان با وجود مشکلات بسیاری که در زندگی قبلی داشته‌اند اما هم‌چنان تمایل به ازدواج مجدد دارند که این امر نشان‌دهندۀ برداشت مثبت آنان از زندگی و پایبندی آنان به ارزش‌های ازدواج و خانواده تعبیر شده است. زنانی که به علت دارابودن حضانت فرزند امکان ازدواج برای آنها فراهم نیست، با وقف خود برای فرزندان، سعی می‌کنند خود را از فشارهای اجتماعی دور نگهداشته و به تربیت فرزندان خود بپردازند.[۱۴]

تأثیر مدرنیته بر آسیب‌پذیری زنان

تاثیر مدرنیته بر آسیب‌پذیری زنان در جامعه بسیار گسترده است. با ورود مدرنیته و شیوۀ زندگی مدرن، زنان با دگرگونی‌های گسترده‌ای در هویت، نقش‌ها و موقعیت اجتماعی خود مواجه شده‌اند که هم فرصت‌هایی برای پیشرفت و استقلال بیشتر فراهم کرده و هم چالش‌ها و آسیب‌های جدیدی به‌دنبال داشته است.

تأثیرات منفی مدرنیته بر آسیب‌پذیری زنان

  • افزایش خشونت علیه زنان: مدرنیته نه‌تنها خشونت‌های فیزیکی علیه زنان را کاهش نداده بلکه خشونت‌های روانی، کلامی، فرهنگی و بهره‌کشی‌های جدید در قالب تجارت جنسی، سوءاستفاده اقتصادی، فشارهای ظاهری و زیبایی‌شناختی را گسترش داده است. شبکه‌های اجتماعی نیز با انتشار کلیشه‌های تحقیرآمیز نسبت به زنان، شدت این خشونت‌ها را بیشتر کرده‌اند.
  • بحران هویت زنان: فشارهای اجتماعی برای مطابقت با الگوهای خاص زیبایی، رفتار و نقش‌های جنسیتی نوین، در عین حال که ممکن است آزادی‌هایی به ظاهر بیشتر بدهد، منجر به سردرگمی و بی‌هویتی زنان شده که خود موجب آسیب‌پذیری روانی و اجتماعی است.[۱۵]
  • افزایش انحرافات اجتماعی: تحولات مدرن که با تاخیر در هماهنگی نهادهای اجتماعی مانند خانواده همراه بوده، موجب گسست در هویت و نقش‌های سنتی زنان و به تبع آن بروز انحرافاتی چون بزهکاری و نابسامانی‌های رفتاری در زنان شده است.
  • چالش‌های دوگانۀ زن‌بودن در جامعۀ مدرن: زنانی که در جامعۀ مدرن تلاش می‌کنند همزمان نقش‌های سنتی (همسر، مادر) و نوین (مدیر، فعال اجتماعی، مستقل) را ایفا کنند، با فشارهای مضاعف و نابرابری‌های ساختاری مواجه‌اند که بار روانی و اجتماعی سنگینی را برای آنها به‌دنبال دارد.[۱۶]

فرصت‌ها و جنبه‌های مثبت مدرنیته

  • مدرنیته فرصت‌هایی چون افزایش دسترسی زنان به آموزش، مشاغل و مشارکت اجتماعی فراهم کرده که می‌تواند زمینه‌ساز توانمندسازی، استقلال و کاهش آسیب‌پذیری باشد. اما این فرصت‌ها زمانی مثبت است که نهادهای اجتماعی و فرهنگی همگام با این تحولات تغییر کنند و از زنان حمایت کنند.[۱۷]

پیامد‌های آسیب‌پذیری زنان

افزایش آسیب‌پذیری زنان از رهگذر افزایش انحرافات اجتماعی و خانوادگی، سبب تضعیف بنیان خانواده و سستی بنیان‌های فرهنگی جامعه می‌شود.[۱۸] تن‌فروشی و اعتیاد از ناهنجاری‌های مهم اجتماعی در میان زنان آسیب‌پذیر به‌شمار می‌روند. رفتار‌های جنسی پرخطر از سوی زنان آسیب‌دیده، هم سبب به‌هم‌خوردن بهداشت روانی، تعادل عاطفی و رفتاری آنها می‌شود[۱۹] و هم سبب افزایش امراضی مانند ایدز و سایر بیماری‌های مقاربتی در جامعه می‌شود.[۲۰] آسیب‌پذیری زن، آسیب‌های روحی متعددی را به اعضای خانواده وارد می‌کند. اكثر فرزندانی که دارای مادر آسیب‌پذیر هستند به‌دليل نداشتن امنيت رواني در خانواده‌هاي خود و همچنين طرد‌شدن از طرف جامعه، جامعه‌پذيري مناسبي ندارند.[۲۱]

کاهش آسیب‌پذیری زن

کارشناسان معتقدند آموزش زنان آسیب‌دیده و افزایش آگاهی آنها، یکی از راه‌های برون‌رفت زنان از آسیب‌های اجتماعی است. آنها آموزش پیشینی را بیش از ارائۀ خدمات پسینی، در کاهش آسیب‌پذیری زنان دارای اهمیت می‌دانند.[۲۲] همچنین کاهش آسیب‌پذیری زنان با تشخیص و افزایش میزان توانمندی آنها امکان‌پذیر است.[۲۳] آگاه‌سازی بانوان از اهمیت و جایگاه آنها در خانواده و اجتماع، ایجاد خودباوری در زنان، اجرای برنامه‌های توانمندسازی و پیشرفت زنان در خانواده و اجتماع نیز از راهکار‌های مؤثر در کاهش آسیب‌پذیری زنان است.[۲۴]

برخی کارشناسان، ایجاد شهرک‌های توانبخشی زنان آسیب‌دیده به‌منظور بازگرداندن آنها به زندگی عادی و تبدیل آنها به سرمایه‌های خانوادگی و اجتماعی را توصیه کرده‌اند.[۲۵] انگاره‌های فرهنگی نادرست دربارۀ ازدواج نکردن با زنان بیوه یا مطلقه، سبب شده که آنها در شمار گزینه‌های مناسب ازدواج مجدد مرد‌ها نباشند. این طردشدگی اجتماعی و فرهنگی، سبب آسیب‌پذیری بیشتر این گروه از زنان شده است. تقویت عوامل و زمینه‌های شتاب‌دهندۀ ازدواج مجدد، قبح‌زدایی و دگرگونی انگاره‌های فرهنگی دربارۀ ازدواج دوبارۀ زنان بیوه و مطلقه، آسیب‌پذیری این گروه از زنان را کاهش می‌دهد.[۲۶]

زنان نقش مهمی در فرهنگ و فرهنگ‌سازی یک جامعه بر عهده دارند. کاهش آسیب‌پذیری آنها در اجتماع سبب پیشگیری و کاهش انحرافات و مفاسد اجتماعی می‌شود.[۲۷] از دیگر پیامدهای مثبت کاهش آسیب‌پذیری زنان، تقویت حس خودباوری و توانمندسازی زنان در عرصه‌های مختلف خانوادگی و اجتماعی است.[۲۸] رشد فردی، تقویت میزان کار‌آمدی، کاهش خود‌سرزنشی، قبول مسئولیت برای تغییر الگو‌های زندگی از جمله مهم‌ترین پیامدهایی است که در پی کاهش آسیب‌پذیری زنان، در آنها به‌وجود آمده یا تقویت می‌شود.[۲۹] همچنین کاهش آسیب‌پذیری زنان تأثیر بسزایی در ایجاد خانوادۀ موفق و کاهش ناهنجاری‌های خانوادگی دارد و بهداشت جسمی و روانی زن را نیز به‌دنبال دارد.[۳۰]

پانویس

  1. ↑ . نوروزی، «ارائه راهکارهای پیشگیری و کاهش آسیب در زنان آسیب‌دیده اجتماعی با تأکید بر آموزش»، 1398ش، ص63.
  2. ↑ «نیازها و ظرفیت‌های زنان در زمان بحران در پژوهشکده سوانح طبیعی بررسی شد»، وب‌سایت پژوهشکده سوانح طبیعی.
  3. ↑ «آسیب‌پذیری زنان: علل، پیامدها و راهکارهای کاهش آن»، وب‌سایت درمان نیوز.
  4. ↑ . صیفوری و همکاران، «رفتارشناسی زنان آسیب‌پذیر با رویکرد آمایش و ساماندهی فضایی-اجتماعی شهر تهران»، 1395ش، ص127.
  5. ↑ محبی، «آسیب شناسی اجتماعی مسائل زنان»، 1380ش، ص20.
  6. ↑ حقیقتیان و دیگران، «سنخ‌شناسی‌ طلاق‌ و‌ پیامدهای‌ اجتماعی ‌آن، 1397ش، ص86.
  7. ↑ «پیچ‌وخم‌های قانونی وضعیت زنان مطلقه»، خبرگزاری‌ دانشجویان ایران.
  8. ↑ حسنی و دیگران، «پیامدهاي طلاق براي زنان‌ مطلقۀ شهر مشهد»، 1392ش، ص34.
  9. ↑ حسنی و دیگران، «پیامدهاي طلاق براي زنان مطلقۀ شهر مشهد (یک پژوهش کیفی)»، 1392ش، ص47.
  10. ↑ علیخانی، «حقوق زن در عصر نبوى»، 1387ش.
  11. ↑ علیخانی، «حقوق زن در عصر نبوى»، 1387ش.
  12. ↑ «مخالفت با ازدواج افراد مطلقه امری مخالف شرع است»، پایگاه خبری آستان حضرت معصومه.
  13. ↑ حقیقتیان و دیگران، «سنخ‌شناسی‌ طلاق‌ و‌ پیامدهای ‌اجتماعی ‌آن، 1397ش، ص36.
  14. ↑ حسنی و دیگران، «پیامدهاي طلاق براي زنان مطلقۀ شهر مشهد (یک پژوهش کیفی)»، 1392ش، ص47-48.
  15. ↑ رشیدی و ملک‌حسینی، «مدرنیته و تأثیر آن بر هویت‌یابی زنان در فضاهای عمومی شهری (مطالعه موردی پارک ائل‌گلی تبریز)»، 1393ش، ص370.
  16. ↑ «مشقت‌های زن بودن در جامعه مدرن»، وب‌سایت برترین‌ها.
  17. ↑ «مشقت‌های زن بودن در جامعه مدرن»، وب‌سایت برترین‌ها.
  18. ↑ . احمدزاده، «نقش زن در کاهش آسیب‌پذیری فرهنگی»، وب‌سایت الزهرا.
  19. ↑ . برومند، «زنان آسیب‌پذیر، خارج از متن جامعه»، 1398ش، ص1.
  20. ↑ . صیفوری و همکاران، «رفتارشناسی زنان آسیب‌پذیر با رویکرد آمایش و ساماندهی فضایی-اجتماعی شهر تهران»، 1395ش، ص127.
  21. ↑ . ربانی خوراسگانی و مومنی راد، «بررسی عوامل تربیتی مؤثر بر جامعه‌پذیری فرزندان بر اساس روش تحلیل مضمون (مطالعه موردی دو گروه از مادران آسیب‌دیده شهر اصفهان»، 1395ش، ص47.
  22. ↑ . نوروزی، «ارائه راهکارهای پیشگیری و کاهش آسیب در زنان آسیب‌دیده اجتماعی با تأکید بر آموزش»، 1398ش، ص59.
  23. ↑ . شرف‌پور، «زنان؛ آسیب‌پذیرترین گروه در شرایط بحران»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
  24. ↑ . برومند، «زنان آسیب‌پذیر، خارج از متن جامعه»، 1398ش، ص1.
  25. ↑ . نوروزی، «ارائه راهکارهای پیشگیری و کاهش آسیب در زنان آسیب‌دیده اجتماعی با تأکید بر آموزش»، 1398ش، ص59.
  26. ↑ . ناصری و یزدخواستی، « بررسی عوامل جامعه‌شناختی مرتبط با عدم ازدواج مجدد زنان فاقد همسر (مطالعه موردی: زنان تحت حمایت در شهر سنندج)»، 1398ش، ص31.
  27. ↑ . احمدزاده، «نقش زن در کاهش آسیب‌پذیری فرهنگی»، وب‌سایت الزهرا.
  28. ↑ . برومند، «زنان آسیب‌پذیر، خارج از متن جامعه»، 1398ش، ص1.
  29. ↑ . نوروزی، «ارائه راهکارهای پیشگیری و کاهش آسیب در زنان آسیب‌دیده اجتماعی با تأکید بر آموزش»، 1398ش، ص68.
  30. ↑ . احمدزاده، «نقش زن در کاهش آسیب‌پذیری فرهنگی»، وب‌سایت الزهرا.

منابع

  • «آسیب‌پذیری زنان: علل، پیامدها و راهکارهای کاهش آن»، وب‌سایت درمان نیوز، تاریخ درج مطلب: 21 تیر 1404ش.
  • احمدزاده، مریم، «نقش زن در کاهش آسیب پذیری فرهنگی»، وب‌سایت الزهرا، تاریخ بازدید: 27 فروردین 1402ش.
  • برومند، زهرا، «زنان آسیب‌پذیر، خارج از متن جامعه»، مجموعه مقالات همایش سراسری ارتقاء سلامت زنان، 1398ش.
  • حسنی، رضا و دیگران، «پیامدهای طلاق برای زنان‌ مطلقۀ شهر مشهد (یک پژوهش کیفی)»، مطالعات علوم اجتماعی ایران، سال 10، شماره 42، پاییز 1392ش.
  • حقیقتیان، منصور و دیگران، «سنخ‌شناسی‌ طلاق‌ و‌ پیامدهای ‌اجتماعی ‌آن (مطالعه ‌موردی: زنان‌مطلقۀ تحت‌ پوشش‌ کمیتۀ امداد‌امام‌خمینی‌، ‌استان‌ چهارمحال ‌و‌ بختیاری)، جامعه‌شناسی ‌کاربردی، سال 29، شمارۀ پیاپی 70، شمارۀ 2، تابستان 1397ش.
  • ربانی خوراسگانی، علی و مومنی راد، فهیمه، «بررسی عوامل تربیتی مؤثر بر جامعه‌پذیری فرزندان بر اساس روش تحلیل مضمون (مطالعه موردی دو گروه از مادران آسیب دیده شهر اصفهان)»، پژوهش‌های جامعه‌شناسی معاصر، شماره 8، 1395ش.
  • رشیدی، طلا و ملک‌حسینی، عباس، «مدرنیته و تأثیر آن بر هویت‌یابی زنان در فضاهای عمومی شهری (مطالعه موردی پارک ائل‌گلی تبریز)»، پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 1393ش.
  • شرف‌پور، فرهاد، «زنان؛ آسیب‌پذیرترین گروه در شرایط بحران»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: 30 آبان 1400ش.
  • صیفوری، طیبه و همکاران، «رفتارشناسی زنان آسیب‌پذیر با رویکرد آمایش و ساماندهی فضایی- اجتماعی شهر تهران»، تحقیقات جغرافیایی، شماره 123، 1395ش.
  • علیخانی، اعظم، «حقوق زن در عصر نبوى»، فرهنگ کوثر، شماره 75، 1387ش.
  • محبی، فاطمه، «آسیب شناسی اجتماعی مسائل زنان»، فصلنامۀ مطالعات راهبردی زنان، شمارۀ 12، 1380ش.
  • «مخالفت با ازدواج افراد مطلقه امری مخالف شرع است»، پایگاه خبری آستان حضرت معصومه، تاریخ درج مطلب: 18 اسفند 1400ش.
  • «مشقت‌های زن بودن در جامعه مدرن»، وب‌سایت برترین‌ها، تاریخ درج مطلب: 21 شهریور 1396ش.
  • ناصری، عرفان و یزدخواستی، بهجت، «بررسی عوامل جامعه‌شناختی مرتبط با عدم ازدواج مجدد زنان فاقد همسر (مطالعه موردی: زنان تحت حمایت در شهر سنندج)»، توسعه اقتصادی، شماره 1، 1398ش.
  • نوروزی، فریبا، «ارائه راهکارهای پیشگیری و کاهش آسیب در زنان آسیب‌دیده اجتماعی با تأکید بر آموزش»، مطالعات راهبردی در علوم اجتماعی و جامعه‌شناسی، شماره 2، 1398ش.
  • «نیازها و ظرفیت‌های زنان در زمان بحران در پژوهشکده سوانح طبیعی بررسی شد»، وب‌سایت پژوهشکده سوانح طبیعی، تاریخ درج مطلب: 17 شهریور 1403ش.
برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:آسیب‌پذیری_زن&oldid=40211»