پرش به محتوا

پیش‌نویس:تشبیب: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌ترتفاوت با ویرایش جدیدتر ←
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>محمدمهدی محمدی
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
'''<big>تشبیب</big>'''؛ بیان ویژگی‌ها و زیبایی‌های زن در شعر.
'''<big>تشبیب</big>'''؛ بیان ویژگی‌ها و زیبایی‌های زن در شعر.


تشبیب، شعری است که در آن شاعر به ذکر اوصاف و زیبایی‌های زن مورد علاقه‌اش می‌پردازد. این سبک، بیشتر برای اظهار عشق و برشمردن زیبایی جسمانی زنان به کار می‌رود. این عمل در مواردی که سبب اذیّت زن، هتک حرمت او و تمایل مردان به وی باشد، از منظر فقه اسلامی، حرام است.
تشبیب، شعری است که در آن شاعر به ذکر اوصاف و زیبایی‌های زن مورد علاقه‌اش می‌پردازد. این سبک، بیشتر برای اظهار عشق و برشمردن زیبایی جسمانی زنان به کار می‌رود. این عمل در مواردی که سبب اذیّت زن، هتک حرمت او و تمایل مردان به وی باشد، از منظر فقه اسلامی، [[حرام]] است.
==مفهوم==
==مفهوم==
«تشبیب» به‌معنای یادآوری ایّام جوانی و احوال مربوط به دوران عاشقی است. <ref>[https://www.sid.ir/paper/93932/fa رضایی و عاشری، «بررسی فقهی تشبیب از دیدگاه فریقین»، 1397ش، ص72]؛ [http://ensani.ir/fa/article/456585/%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D8%AA%D8%AD%D9%88%D9%91%D9%84-%D8%AA%D8%B4%D8%A8%DB%8C%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%D8%B9%D8%B1-%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82%DB%8C حسینی و همکاران، «سیر تحول تشبیب در شعر سبک‌های خراسانی و عراقی»، 1399ش، ص118.]</ref> این واژه در اصطلاح، به‌معنای ذكر زيبايي‌هاى زن یا پسربچه در شعر و اظهار عشق به آنان است. <ref>انصاری، المكاسب، 1415ق، ج1، ص177.    </ref>
«تشبیب» به‌معنای یادآوری ایّام جوانی و احوال مربوط به دوران عاشقی است. <ref>[https://www.sid.ir/paper/93932/fa رضایی و عاشری، «بررسی فقهی تشبیب از دیدگاه فریقین»، 1397ش، ص72]؛ [http://ensani.ir/fa/article/456585/%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D8%AA%D8%AD%D9%88%D9%91%D9%84-%D8%AA%D8%B4%D8%A8%DB%8C%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%D8%B9%D8%B1-%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82%DB%8C حسینی و همکاران، «سیر تحول تشبیب در شعر سبک‌های خراسانی و عراقی»، 1399ش، ص118.]</ref> این واژه در اصطلاح، به‌معنای ذكر زيبايي‌هاى زن یا پسربچه در شعر و اظهار عشق به آنان است. <ref>انصاری، المكاسب، 1415ق، ج1، ص177.    </ref>
==خاستگاه==
==خاستگاه==
گرایش مرد و زن به یکدیگر، امری فطری است و عامل زندگی اجتماعی، ازدیاد نسل و بقای آن دانسته شده است. در ادیان الهی و مکاتب بشری این کشش مورد توجه بوده و برای آن مقررات ویژه‌ای وضع شده است. دین اسلام نیز به‌منظور هدایت انسان‌ها و سالم‌سازی جامعه، دستوراتی در این زمینه بیان کرده است. در روایات، علاقه به زن از اخلاق پیامبران دانسته شده و قرآن نیز دوستیِ زن را فطری و عامل پیوند زن و مرد معرفی کرده است. <ref>[https://www.sid.ir/paper/93932/fa رضایی و عاشری، «بررسی فقهی تشبیب از دیدگاه فریقین»، 1397ش، ص74.]</ref>
گرایش مرد و زن به یکدیگر، امری فطری است و عامل زندگی اجتماعی، ازدیاد نسل و بقای آن دانسته شده است. در ادیان الهی و مکاتب بشری این کشش مورد توجه بوده و برای آن مقررات ویژه‌ای وضع شده است. دین [[اسلام]] نیز به‌منظور هدایت انسان‌ها و سالم‌سازی جامعه، دستوراتی در این زمینه بیان کرده است. در روایات، علاقه به زن از اخلاق پیامبران دانسته شده و [[قرآن]] نیز دوستیِ زن را فطری و عامل پیوند زن و مرد معرفی کرده است. <ref>[https://www.sid.ir/paper/93932/fa رضایی و عاشری، «بررسی فقهی تشبیب از دیدگاه فریقین»، 1397ش، ص74.]</ref>
==قالب شعری تشبیب==
==قالب شعری تشبیب==
قصیده که از رایج‌ترین قالب‌های شعر فارسی است با تشبیب، عجین بوده است. شاعران از تشبیب به‌عنوان مقدمه‌ای جذاب برای سرودن قصیده، بهره برده‌اند و کمتر قصیده‌ای بدون تشبیب وجود داشته است. <ref>[http://ensani.ir/fa/article/456585/%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D8%AA%D8%AD%D9%88%D9%91%D9%84-%D8%AA%D8%B4%D8%A8%DB%8C%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%D8%B9%D8%B1-%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82%DB%8C حسینی و همکاران، «سیر تحول تشبیب در شعر سبک‌های خراسانی و عراقی»، 1399ش، ص118].</ref>
قصیده که از رایج‌ترین قالب‌های شعر فارسی است با تشبیب، عجین بوده است. شاعران از تشبیب به‌عنوان مقدمه‌ای جذاب برای سرودن قصیده، بهره برده‌اند و کمتر قصیده‌ای بدون تشبیب وجود داشته است. <ref>[http://ensani.ir/fa/article/456585/%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D8%AA%D8%AD%D9%88%D9%91%D9%84-%D8%AA%D8%B4%D8%A8%DB%8C%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%D8%B9%D8%B1-%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82%DB%8C حسینی و همکاران، «سیر تحول تشبیب در شعر سبک‌های خراسانی و عراقی»، 1399ش، ص118].</ref>
==حکم فقهی تشبیب==
==حکم فقهی تشبیب==
برخی فقها، تشبیب زن را با شرایطی حلال و جایز دانسته‌اند؛ اما بسیاری از فقها، با توجه به سویه‌های اغفال‌کننده و شهوت‌انگیز تشبیب، آن را حرام می‌دانند. <ref>[https://www.sid.ir/paper/93932/fa رضایی و عاشری، «بررسی فقهی تشبیب از دیدگاه فریقین»، 1397ش، ص76].</ref> البته حرمت تشبیب در صورتی محقق می‌شود که  موضوع تشبیب، زن باشد؛ شنونده‌ای وجود داشته باشد؛ زنی که وصف می‌شود شناخته‌شده و محترم باشد و تشبیب از ناحیه شوهر نباشد.<ref>سعید‌زاده، «تشبيب از ديدگاه شيخ انصاري»، 1373ش، ص 17.</ref>  بنابراین تشبیب همسر، نامزد یا زنی که قصد ازدواج با او را دارد، حرام نیست. همچنین فقها، تشبیب زنی که شاعر او را می‌شناسد، اما شنونده زن را نمی‌شناسد و نیز تشبيب زن خیالی و مبهم را حرام نمی‌دانند. <ref>[https://www.sid.ir/paper/93932/fa رضایی و عاشری، «بررسی فقهی تشبیب از دیدگاه فریقین»، 1397ش، ص77.]</ref>
برخی فقها، تشبیب زن را با شرایطی [[حلال]] و جایز دانسته‌اند؛ اما بسیاری از فقها، با توجه به سویه‌های اغفال‌کننده و شهوت‌انگیز تشبیب، آن را حرام می‌دانند. <ref>[https://www.sid.ir/paper/93932/fa رضایی و عاشری، «بررسی فقهی تشبیب از دیدگاه فریقین»، 1397ش، ص76].</ref> البته حرمت تشبیب در صورتی محقق می‌شود که  موضوع تشبیب، زن باشد؛ شنونده‌ای وجود داشته باشد؛ زنی که وصف می‌شود شناخته‌شده و محترم باشد و تشبیب از ناحیه شوهر نباشد.<ref>سعید‌زاده، «تشبيب از ديدگاه شيخ انصاري»، 1373ش، ص 17.</ref>  بنابراین تشبیب همسر، نامزد یا زنی که قصد [[ازدواج]] با او را دارد، حرام نیست. همچنین فقها، تشبیب زنی که شاعر او را می‌شناسد، اما شنونده زن را نمی‌شناسد و نیز تشبيب زن خیالی و مبهم را حرام نمی‌دانند. <ref>[https://www.sid.ir/paper/93932/fa رضایی و عاشری، «بررسی فقهی تشبیب از دیدگاه فریقین»، 1397ش، ص77.]</ref>
از منظر فقه اسلامی، سرودن اشعار عاشقانه دربارۀ پسربچه حتی به‌صورت مبهم و خیالی، حرام است. <ref>محقق کرکی، جامع المقاصد فی شرح القواعد، 1414ق، ج4، ص28</ref>  
از منظر فقه اسلامی، سرودن اشعار عاشقانه دربارۀ پسربچه حتی به‌صورت مبهم و خیالی، حرام است. <ref>محقق کرکی، جامع المقاصد فی شرح القواعد، 1414ق، ج4، ص28</ref>  
از نظر برخی فقها، حرمت تشبيب اختصاص به شعر ندارد و در غير شعر نيز حرام است. <ref>هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، 1382ق، ج2، ص487.</ref> شنیدن تشبيب حرام نيز حرام است. <ref>محقق کرکی، جامع المقاصد فی شرح القواعد، 1414ق، ج4، ص28.  </ref>
از نظر برخی فقها، حرمت تشبيب اختصاص به شعر ندارد و در غير شعر نيز حرام است. <ref>هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، 1382ق، ج2، ص487.</ref> شنیدن تشبيب حرام نيز حرام است. <ref>محقق کرکی، جامع المقاصد فی شرح القواعد، 1414ق، ج4، ص28.  </ref>
==پیامدهای تشبیب حرام==
==پیامدهای تشبیب حرام==
تشبیب در مواردی که فقهای مسلمان، حرام دانسته‌اند می‌تواند پیامدهایی مانند رسوایی، هتک حرمت زن یا خانواده‌اش، اذیت زن و کشاندن مردان فاسق به‌سوی زن را به‌دنبال داشته باشد. <ref>سعید‌زاده، «تشبيب از ديدگاه شيخ انصاري»، 1373ش، ص 17؛ ذهنی تهرانی،1369ش، تشريح المطالب، ج2، ص376.</ref> به همین ترتیب، درآمدی که از راه تشبيب حرام به‌دست آید نیز حرام شمرده شده است. <ref>انصاری، المكاسب،1415ق، ج1، ص177-163؛ هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، 1382ق، ج۲، ص487. </ref>  
تشبیب در مواردی که فقهای [[مسلمان]]، حرام دانسته‌اند می‌تواند پیامدهایی مانند رسوایی، هتک حرمت زن یا خانواده‌اش، اذیت زن و کشاندن مردان فاسق به‌سوی زن را به‌دنبال داشته باشد. <ref>سعید‌زاده، «تشبيب از ديدگاه شيخ انصاري»، 1373ش، ص 17؛ ذهنی تهرانی،1369ش، تشريح المطالب، ج2، ص376.</ref> به همین ترتیب، درآمدی که از راه تشبيب حرام به‌دست آید نیز حرام شمرده شده است. <ref>انصاری، المكاسب،1415ق، ج1، ص177-163؛ هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، 1382ق، ج۲، ص487. </ref>  
==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس}}
{{پانویس}}

نسخهٔ ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۲، ساعت ۱۶:۲۸

تشبیب؛ بیان ویژگی‌ها و زیبایی‌های زن در شعر.

تشبیب، شعری است که در آن شاعر به ذکر اوصاف و زیبایی‌های زن مورد علاقه‌اش می‌پردازد. این سبک، بیشتر برای اظهار عشق و برشمردن زیبایی جسمانی زنان به کار می‌رود. این عمل در مواردی که سبب اذیّت زن، هتک حرمت او و تمایل مردان به وی باشد، از منظر فقه اسلامی، حرام است.

مفهوم

«تشبیب» به‌معنای یادآوری ایّام جوانی و احوال مربوط به دوران عاشقی است. [۱] این واژه در اصطلاح، به‌معنای ذكر زيبايي‌هاى زن یا پسربچه در شعر و اظهار عشق به آنان است. [۲]

خاستگاه

گرایش مرد و زن به یکدیگر، امری فطری است و عامل زندگی اجتماعی، ازدیاد نسل و بقای آن دانسته شده است. در ادیان الهی و مکاتب بشری این کشش مورد توجه بوده و برای آن مقررات ویژه‌ای وضع شده است. دین اسلام نیز به‌منظور هدایت انسان‌ها و سالم‌سازی جامعه، دستوراتی در این زمینه بیان کرده است. در روایات، علاقه به زن از اخلاق پیامبران دانسته شده و قرآن نیز دوستیِ زن را فطری و عامل پیوند زن و مرد معرفی کرده است. [۳]

قالب شعری تشبیب

قصیده که از رایج‌ترین قالب‌های شعر فارسی است با تشبیب، عجین بوده است. شاعران از تشبیب به‌عنوان مقدمه‌ای جذاب برای سرودن قصیده، بهره برده‌اند و کمتر قصیده‌ای بدون تشبیب وجود داشته است. [۴]

حکم فقهی تشبیب

برخی فقها، تشبیب زن را با شرایطی حلال و جایز دانسته‌اند؛ اما بسیاری از فقها، با توجه به سویه‌های اغفال‌کننده و شهوت‌انگیز تشبیب، آن را حرام می‌دانند. [۵] البته حرمت تشبیب در صورتی محقق می‌شود که موضوع تشبیب، زن باشد؛ شنونده‌ای وجود داشته باشد؛ زنی که وصف می‌شود شناخته‌شده و محترم باشد و تشبیب از ناحیه شوهر نباشد.[۶] بنابراین تشبیب همسر، نامزد یا زنی که قصد ازدواج با او را دارد، حرام نیست. همچنین فقها، تشبیب زنی که شاعر او را می‌شناسد، اما شنونده زن را نمی‌شناسد و نیز تشبيب زن خیالی و مبهم را حرام نمی‌دانند. [۷] از منظر فقه اسلامی، سرودن اشعار عاشقانه دربارۀ پسربچه حتی به‌صورت مبهم و خیالی، حرام است. [۸] از نظر برخی فقها، حرمت تشبيب اختصاص به شعر ندارد و در غير شعر نيز حرام است. [۹] شنیدن تشبيب حرام نيز حرام است. [۱۰]

پیامدهای تشبیب حرام

تشبیب در مواردی که فقهای مسلمان، حرام دانسته‌اند می‌تواند پیامدهایی مانند رسوایی، هتک حرمت زن یا خانواده‌اش، اذیت زن و کشاندن مردان فاسق به‌سوی زن را به‌دنبال داشته باشد. [۱۱] به همین ترتیب، درآمدی که از راه تشبيب حرام به‌دست آید نیز حرام شمرده شده است. [۱۲]

پانویس

  1. ↑ رضایی و عاشری، «بررسی فقهی تشبیب از دیدگاه فریقین»، 1397ش، ص72؛ حسینی و همکاران، «سیر تحول تشبیب در شعر سبک‌های خراسانی و عراقی»، 1399ش، ص118.
  2. ↑ انصاری، المكاسب، 1415ق، ج1، ص177.
  3. ↑ رضایی و عاشری، «بررسی فقهی تشبیب از دیدگاه فریقین»، 1397ش، ص74.
  4. ↑ حسینی و همکاران، «سیر تحول تشبیب در شعر سبک‌های خراسانی و عراقی»، 1399ش، ص118.
  5. ↑ رضایی و عاشری، «بررسی فقهی تشبیب از دیدگاه فریقین»، 1397ش، ص76.
  6. ↑ سعید‌زاده، «تشبيب از ديدگاه شيخ انصاري»، 1373ش، ص 17.
  7. ↑ رضایی و عاشری، «بررسی فقهی تشبیب از دیدگاه فریقین»، 1397ش، ص77.
  8. ↑ محقق کرکی، جامع المقاصد فی شرح القواعد، 1414ق، ج4، ص28
  9. ↑ هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، 1382ق، ج2، ص487.
  10. ↑ محقق کرکی، جامع المقاصد فی شرح القواعد، 1414ق، ج4، ص28.
  11. ↑ سعید‌زاده، «تشبيب از ديدگاه شيخ انصاري»، 1373ش، ص 17؛ ذهنی تهرانی،1369ش، تشريح المطالب، ج2، ص376.
  12. ↑ انصاری، المكاسب،1415ق، ج1، ص177-163؛ هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، 1382ق، ج۲، ص487.

منابع

  • انصاری، مرتضی، المکاسب، قم، الموتمر العالمی بمناسبة الذکری المئویة الثانیة، 1415ق.
  • حسینی، سیده الهام و همکاران، «سیر تحول تشبیب در شعر سبک‌های خراسانی و عراقی»، مجله شعرپژوهی، سال 12، شماره 4، 1399ش.
  • ذهنی تهرانی، محمدجواد، تشريح المطالب: شرح فارسی بر مکاسب، قم، حاذق، 1369ش.
  • رضایی، مائده و عاشری، رقیه، «بررسی فقهی تشبیب از دیدگاه فریقین»، فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، شماره 80، 1397ش.
  • سعید‌زاده، سید محسن، «تشبيب از ديدگاه شيخ انصاري»، پيام زن، شماره 34، 1373ش.
  • محقق کرکی، علی بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم، موسسه آل‌البیت الاحیاء التراث، 1414ق.
  • هاشمی شاهرودی، محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بيت، 1382ق.
برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:تشبیب&oldid=39502»