پیشنویس:رمضان: تفاوت میان نسخهها
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
روزهداری در ماه رمضان، موجب تغییر برنامۀ غذایی خانوادههای مسلمان میشود. زولبیا و بامیه، خرما، آش، شلهزرد، سوپ، حلیم، کباب رمضان، عدسی، دلمۀ برگ و قابلیپلو از جمله خوراکیهای مخصوص ماه رمضان در میان خانوادهها در ایران، افغانستان، پاکستان، هند، فلسطین و مصر است که در پایان روز با آنها افطار میکنند.<ref>[https://fa.wikishia.net/view/ «رمضان» ویکیشیعه؛] [https://www.baharnews.ir/news/267990/ «منوی افطاری کشورهای مختلف جهان»، پایگاه خبر بهار.]</ref> | روزهداری در ماه رمضان، موجب تغییر برنامۀ غذایی خانوادههای مسلمان میشود. زولبیا و بامیه، خرما، آش، شلهزرد، سوپ، حلیم، کباب رمضان، عدسی، دلمۀ برگ و قابلیپلو از جمله خوراکیهای مخصوص ماه رمضان در میان خانوادهها در ایران، افغانستان، پاکستان، هند، فلسطین و مصر است که در پایان روز با آنها افطار میکنند.<ref>[https://fa.wikishia.net/view/ «رمضان» ویکیشیعه؛] [https://www.baharnews.ir/news/267990/ «منوی افطاری کشورهای مختلف جهان»، پایگاه خبر بهار.]</ref> | ||
==شبهای قدر== | ==شبهای قدر== | ||
شبهای قدر، میان شیعیان و اهلسنت متفاوت است. شیعیان شبهای نوزدهم، بیستویکم و بیستوسوم ماه رمضان<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، 1374ش ، ج27، ص188-189.</ref> و اهلسنت شب بیستوهفتم را شب قدر میدانند.<ref>حقی، روح البیان، بیتا، ج1، ص482.</ref>احیا و شبزندهداری شبهای قدر از جایگاه ویژهای نزد مسلمانان برخوردار است. آنها شبهای قدر را به | شبهای قدر، میان [[شیعیان]] و اهلسنت متفاوت است. شیعیان شبهای نوزدهم، بیستویکم و بیستوسوم ماه رمضان<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، 1374ش ، ج27، ص188-189.</ref> و اهلسنت شب بیستوهفتم را [[شب قدر]] میدانند.<ref>حقی، روح البیان، بیتا، ج1، ص482.</ref> احیا و شبزندهداری شبهای قدر از جایگاه ویژهای نزد [[مسلمانان]] برخوردار است. آنها شبهای قدر را به [[نماز]]، [[دعا]]، [[نیایش]] و [[قرائت قرآن]] صبح میکنند. [[مسلمانان]] معتقدند که عبادت کردن، [[افطاری]] دادن، کمک به فقرا و نیازمندان، [[صله رحم|صلهرحم]] و انجام هر عمل نیک در این شب، فضیلتی بیشتر از هزار سال عبادت دارد.<ref>[https://khorasan.iqna.ir/fa/news/3720385/ «مراسم شبهای قدر در کشورهای مختلف جهان»، خبرگزاری بینالمللی قرآن.] </ref> [[شیعیان]] [[ایران]] و [[عراق]] با حضور در اماکن مذهبی همچون [[حرم امامان]]، [[امامزاده|امامزادگان]]، [[مسجد|مساجد]] و [[حسینیه|حسینیهها]]، برنامههای [[شب قدر]] را بهصورت دستهجمعی برگزار میکنند. این مراسم با سخنرانی، [[عزاداری]]، خواندن دعای [[جوشن کبیر]] آغاز و با قرآن بهسرگرفتن پایان مییابد.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5470147/ «ویژ برنامة شبهای قدر»، خبرگزاری مهر.]</ref> | ||
==روز قدس== | ==روز قدس== | ||
آخرین جمعة ماه رمضان توسط امام خمینی، «روز قدس» نامیده شده است. هر سال، در این روز، مسلمانان کشورهای مختلف در حمایت از مردم فلسطین، آزادی مسجدالاقصی و محکومیت اسرائیل راهپیمایی میکنند.<ref>[https://fa.wikishia.net/view/ «رمضان» ویکیشیعه.]</ref> | آخرین جمعة ماه رمضان توسط امام خمینی، «روز قدس» نامیده شده است. هر سال، در این روز، مسلمانان کشورهای مختلف در حمایت از مردم فلسطین، آزادی مسجدالاقصی و محکومیت اسرائیل راهپیمایی میکنند.<ref>[https://fa.wikishia.net/view/ «رمضان» ویکیشیعه.]</ref> | ||
نسخهٔ ۶ بهمن ۱۴۰۱، ساعت ۱۵:۴۷
رمضان؛ ماه نهم از سال قمری که روزهداری آن بر مسلمانان واجب است.
ماه رمضان، نهمین ماه از ماههای دوازدهگانۀ قمری است که بین ماه شعبان و شوال قرار گرفته است. این ماه، بهدلیل برخی مناسک و مناسبتها همچون روزهداری، افطار، نزول قرآن، شبهای قدر و شهادت امام علی، از اهمیت و جایگاه بالایی نزد مسلمانان برخوردار است.
مفهومشناسی
رمضان در لغت از ریشۀ «رمض» بهمعنای شدت گرمای خورشید[۱] و سوختن آمده است. روزهداری نیز در فرهنگ مسلمانان، سوزانندۀ گناهان دانسته میشود و از اینرو، این ماه را که ماه روزهداری مسلمانان است رمضان گفتهاند.[۲]
نامگذاری
ماه رمضان با نامهایی همچون رمضانالمبارک، ماه صیام، شهر الله، بهار قرآن و ماه نزول قرآن یاد میشود.[۳] رمضان، تنها ماهی است که نام آن در قرآن کریم آمده است.[۴]
رمضان قبل از اسلام
در عصر جاهلیت، مردم ماه رمضان را بزرگ داشته و به آن ناتِق میگفتند.[۵] قوم ثمود هم به آن دیمر گفته و سال خود را با رمضان آغاز میکردند.[۶] در ایران باستان، رمضان قدمتی دیرینه داشته و حلول آن را با «نقارهزنی» اعلام میکردند.[۷]
فضیلت ماه رمضان
ماه رمضان، از ماههای بافضیلت قمری است. در روایات اسلامی از این ماه، به ماه مهمانی خدا، ماه پر خیروبرکت و ماه رحمت و مغفرت یاد شده است. در روایات اسلامی، رمضان، ماهی دانسته شده که روزها و شبهای آن از بهترین روزها و شبها است؛ حتی خوابیدن در این ماه نیز عبادت شمرده میشود؛ نفس کشیدن بهمنزلۀ تسبیح است؛ دعای بندگان به اجابت نزدیکتر است و اعمال بندگان پذیرفته میشود. در این ماه، درهای بهشت گشوده و درهای جهنم بسته و شیاطین در بند میشوند. همچنین خواندن یک آیه از قرآن در این ماه برابر ختم قرآن در ماههای دیگر است.[۸]
وقایع ماه رمضان
غزوۀ بدر، فتح مکه، وفات حضرت خدیجه، مراسم خواندن عقد اخوت بین اصحاب پیامبر و بهویژه بین رسول خدا و امام علی، ولادت امام حسن مجتبی، اعلام ولایتعهدی امام رضا از سوی مأمون، شب قدر، نزول قرآن، شهادت امام علی،[۹] غرق شدن فرعون، نزول کتابهای آسمانی همچون صُحُف ابراهیم، تورات موسی، انجیل عیسی و زبور داوود، از مهمترین وقایع ماه رمضان هستند.[۱۰]
ماه رمضان در فرهنگ مسلمانان
ماه رمضان بهدلیل مناسک عبادی و مناسبتهای مذهبی که در آن وجود دارد، از اهمیت خاصی نزد مسلمانان برخوردار است. افطاری دادن، برپایی مراسم قرائت قرآن در اماکن دینی و مذهبی همچون مسجدالنبی، مسجدالحرام و حرم امامان و امامزادگان، سخنرانیهای مذهبی، بیان احکام دینی و خواندن نماز تراویح (اهلسنت) از جمله برنامههای مسلمانان در ماه رمضان است.[۱۱]
برنامۀ غذایی ماه رمضان
روزهداری در ماه رمضان، موجب تغییر برنامۀ غذایی خانوادههای مسلمان میشود. زولبیا و بامیه، خرما، آش، شلهزرد، سوپ، حلیم، کباب رمضان، عدسی، دلمۀ برگ و قابلیپلو از جمله خوراکیهای مخصوص ماه رمضان در میان خانوادهها در ایران، افغانستان، پاکستان، هند، فلسطین و مصر است که در پایان روز با آنها افطار میکنند.[۱۲]
شبهای قدر
شبهای قدر، میان شیعیان و اهلسنت متفاوت است. شیعیان شبهای نوزدهم، بیستویکم و بیستوسوم ماه رمضان[۱۳] و اهلسنت شب بیستوهفتم را شب قدر میدانند.[۱۴] احیا و شبزندهداری شبهای قدر از جایگاه ویژهای نزد مسلمانان برخوردار است. آنها شبهای قدر را به نماز، دعا، نیایش و قرائت قرآن صبح میکنند. مسلمانان معتقدند که عبادت کردن، افطاری دادن، کمک به فقرا و نیازمندان، صلهرحم و انجام هر عمل نیک در این شب، فضیلتی بیشتر از هزار سال عبادت دارد.[۱۵] شیعیان ایران و عراق با حضور در اماکن مذهبی همچون حرم امامان، امامزادگان، مساجد و حسینیهها، برنامههای شب قدر را بهصورت دستهجمعی برگزار میکنند. این مراسم با سخنرانی، عزاداری، خواندن دعای جوشن کبیر آغاز و با قرآن بهسرگرفتن پایان مییابد.[۱۶]
روز قدس
آخرین جمعة ماه رمضان توسط امام خمینی، «روز قدس» نامیده شده است. هر سال، در این روز، مسلمانان کشورهای مختلف در حمایت از مردم فلسطین، آزادی مسجدالاقصی و محکومیت اسرائیل راهپیمایی میکنند.[۱۷]
اعمال عبادی ماه رمضان
اعمال مشترک
اعمالی همچون قرائت قرآن، خواندن دعای «یا عَلِی یا عَظیمُ»، «اَللّهُمَّ اَدْخِلْ عَلی اَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ» در تعقیب نمازهای یومیه، دعای افتتاح، ابوحمزة ثمالی و دعای سحر از جمله اعمال مشترکی است که برای همۀ ایام، شبها و روزهای این ماه سفارش شده و اختصاص به شب و یا روز معینی ندارد.[۱۸]
اعمال خاص
اعمالی مانند دعای مخصوص هر روز، نماز مخصوص هر شب، اعتکاف در دهۀ آخر ماه رمضان و اعمال شبهای قدر همچون غسل، نماز شب قدر، دعای جوشن کبیر، قرآن به سر گرفتن و احیا از اعمال خاص ماه رمضان است.[۱۹]
ماه رمضان در ادبیات فارسی
شاعران فارسیزبان، همچون حافظ، مولانا، خیام و صائب تبریزی در قصیدههای خود از ماه رمضان یادکردهاند؛ برای مثال، مولانا گفته است:[۲۰] الگو:آغاز نستعلیق
الگو:شعر الگو:ب الگو:پایان شعر الگو:پایان نستعلیق
صائب تبریزی نیز گفته است:[۲۱] الگو:آغاز نستعلیق
الگو:شعر الگو:ب الگو:پایان شعر الگو:پایان نستعلیق
حافظ در شعری به این ماه اشاره کرده است:[۲۲] الگو:آغاز نستعلیق
الگو:شعر الگو:ب الگو:پایان شعر الگو:پایان نستعلیق
خیام در قصیدة خود گفته است:[۲۳] الگو:آغاز نستعلیق
الگو:شعر الگو:ب الگو:پایان شعر الگو:پایان نستعلیق
پانویس
- ↑ راغب، مفردات ألفاظ القرآن، ۱۴۱۲ق. ص۳۶۶.
- ↑ دهخدا، لغتنامه، 1373ش، ج7، ص10780، ذیل واژه «رمضان».
- ↑ دهخدا، لغتنامه، 1373ش، ج7، ص10780، ذیل واژه «رمضان».
- ↑ سوره بقره، آیه 182.
- ↑ زبیدی، تاج العروس، 1414ق، ج15، ص478.
- ↑ رحیمی، «رمضان» در وبسایت دانشنامۀ جهان اسلام.
- ↑ «ماه رمضان در ایران باستان»، وبسایت هماورد.
- ↑ قمی، مفاتیح الجنان، 1370ش،اعمال ماه رمضان؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۳، ص۳۴۶.
- ↑ «رمضان» ویکیشیعه.
- ↑ رحیمی، «رمضان» وبسایت دانشنامة جهان اسلام.
- ↑ رمضان» ویکیشیعه؛ «برگزاری نماز در مسجدالنبی و مسجدالحرام در رمضان»، وبسایت شبکة العالم.
- ↑ «رمضان» ویکیشیعه؛ «منوی افطاری کشورهای مختلف جهان»، پایگاه خبر بهار.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، 1374ش ، ج27، ص188-189.
- ↑ حقی، روح البیان، بیتا، ج1، ص482.
- ↑ «مراسم شبهای قدر در کشورهای مختلف جهان»، خبرگزاری بینالمللی قرآن.
- ↑ «ویژ برنامة شبهای قدر»، خبرگزاری مهر.
- ↑ «رمضان» ویکیشیعه.
- ↑ قمی، مفاتیح الجنان، 1370ش، اعمال ماه رمضان.
- ↑ قمی، مفاتیح الجنان، 1370ش، اعمال ماه رمضان.
- ↑ مولانا، دیوان شمس، ترجیعات، وبسایت گنجور.
- ↑ صاِئب تبریزی، دیوان اشعار، غزل 2167، وبسایت گنجور.
- ↑ حافط، غزلیات، غزل 164، وبسایت گنجور.
- ↑ دهخدا، لغتنامه، 1373ش، ج9، ذیل واژه رمضان.
منابع
- «برگزاری نماز در مسجدالنبی و مسجدالحرام در رمضان»، وبسایت شبکة العالم. تاریخ بازدید: 14 دی1401ش.
- حافظ، دیوان حافظ، وبسایت گنجور، تاریخ بازدید: 14 دی1401ش.
- حقی، اسماعیل، تفسیر روحالبیان، بیروت، دارالکفر، بیتا.
- دهخدا، علیاکبر، لغتنامه، تهران، دانشگاه تهران، 1373ش.
- راغب، حسین، مفردات الفاظ القرآن، بیروت، دار القلم، ۱۴۱۲ق.
- رحیمی، فاطمه، «رمضان» در وبسایت دانشنامة جهان اسلام، تاریخ بازدید: 6 دی1401ش.
- «رمضان» ویکیشیعه، تاریخ بازدید: 6 دی 1401ش.
- زبیدی، محمد، تاج العروس، بیروت، دارالفکر، 1414ق.
- صاِئب تبریزی، دیوان اشعار، وبسایت گنجور، تاریخ بازدید: 14 دی1401ش.
- قمی، عباس، مفاتیح الجنان، تهران، فرهنگ اسلامی، چ5، 1370ش.
- «ماه رمضان در ایران باستان»، وبسایت هماورد، تاریخ بازدید: 14 دی141ش.
- مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چ2، 1403ق.
- «مراسم شبهای قدر در کشورهای مختلف جهان»، خبرگزاری بینالمللی قرآن، تاریخ انتشار: 14 خرداد 1397ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، تقسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیة، 1374ش.
- «منوی افطاری کشورهای مختلف جهان»، پایگاه خبری بهار، تاریخ بازدید: 14 دی1401ش.
- مولانا، «دیوان شمس، ترجیعات، دوم» وبسایت گنجور، تاریخ بازدید: 14 دی1401ش.
- «ویژه برنامة شبهای قدر»، خبرگزاری مهر، تاریخ بازدید: 14 دی1401ش.