پیشنویس:ملکه ملکزاده بیانی: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:ملکه ملکزاده بیانی.jpg|جایگزین=خانم ملکه ملکزاده بیانی|بندانگشتی|خانم ملکه ملکزاده بیانی]] | [[پرونده:ملکه ملکزاده بیانی.jpg|جایگزین=خانم ملکه ملکزاده بیانی|بندانگشتی|خانم ملکه ملکزاده بیانی]] | ||
'''<big>ملکه ملکزاده بیانی</big>'''؛ باستانشناس و پایهگذار تدریس علمی سکهشناسی و مُهرشناسی در ایران.<br>ملکه ملکزاده بیانی، نواده رجال مشروطه و دختر دکتر مهدی ملکزاده، در تهران متولد شد و از کودکی استعدادهای هنری و علمی برجستهای داشت. او تحصیلات خود را در ایران آغاز کرد و برای تکمیل آموزش به دانشکده هنرهای زیبای پاریس رفت و در رشتههای نقاشی، باستانشناسی و سکهشناسی مدرک گرفت. پس از بازگشت به ایران، ریاست بخش سکهها، مهرها و الواح موزۀ ایران باستان را برعهده گرفت و تدریس سکهشناسی و مهرشناسی در دانشگاه تهران را آغاز کرد | '''<big>ملکه ملکزاده بیانی</big>'''؛ باستانشناس و پایهگذار تدریس علمی سکهشناسی و مُهرشناسی در ایران.<br>ملکه ملکزاده بیانی، نواده رجال مشروطه و دختر دکتر مهدی ملکزاده، در تهران متولد شد و از کودکی استعدادهای هنری و علمی برجستهای داشت. او تحصیلات خود را در ایران آغاز کرد و برای تکمیل آموزش به دانشکده هنرهای زیبای پاریس رفت و در رشتههای نقاشی، باستانشناسی و سکهشناسی مدرک گرفت. پس از بازگشت به ایران، ریاست بخش سکهها، مهرها و الواح موزۀ ایران باستان را برعهده گرفت و تدریس سکهشناسی و مهرشناسی در دانشگاه تهران را آغاز کرد. | ||
==تولد== | ملکزاده علاوه بر فعالیتهای علمی، نقاشی سبک امپرسیونیسم و کلاسیک را دنبال کرد و در نمایشگاههای داخلی و بینالمللی شرکت داشت. او مؤسس موزۀ سکه بانک سپه، پایهگذار تدریس علمی سکهشناسی و فعال در انجمنهای بینالمللی فرهنگی و هنری بود. آثار او شامل کتابها و مقالات متعدد درباره تاریخ سکه و هنر ایران باستان است. ملکزاده در ۱۲ خرداد ۱۳۷۸ش درگذشت و میراثی ارزشمند در علوم، هنر و فرهنگ ایران به جای گذاشت. | ||
==تولد ملکزاده بیانی== | |||
ملكه ملكزاده، فرزند دكتر مهدي ملكزاده از پایهگذاران علم پزشکی جدید در [[ایران]] و نویسندۀ کتاب تاریخ مشروطیت ایران در سال 1289ش در [[تهران]] متولد شد.<ref>[https://rasekhoon.net/mashahir/show/601462/ «ملکه ملکزاده»، وبسایت راسخون، تاریخ درج مطلب: 21 فروردین 1390ش.]</ref> او نوادۀ ملکالمتکلمین و میرزا سلیمانخان میکده از رجال [[قاجار]] و مشروطهخواهان بود.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/309354 «به یاد عزیزی سفر کرده»، نشریۀ باستانپژوهی، خرداد 1378ش، ص76.]</ref> | ملكه ملكزاده، فرزند دكتر مهدي ملكزاده از پایهگذاران علم پزشکی جدید در [[ایران]] و نویسندۀ کتاب تاریخ مشروطیت ایران در سال 1289ش در [[تهران]] متولد شد.<ref>[https://rasekhoon.net/mashahir/show/601462/ «ملکه ملکزاده»، وبسایت راسخون، تاریخ درج مطلب: 21 فروردین 1390ش.]</ref> او نوادۀ ملکالمتکلمین و میرزا سلیمانخان میکده از رجال [[قاجار]] و مشروطهخواهان بود.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/309354 «به یاد عزیزی سفر کرده»، نشریۀ باستانپژوهی، خرداد 1378ش، ص76.]</ref> | ||
==تحصیلات== | |||
== تحصیلات ملکزاده بیانی == | |||
ملكه، تحصیلات خود را در ششسالگی از مدرسۀ ناموس آغاز کرد.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/309354 «به یاد عزیزی سفر کرده»، نشریۀ باستانپژوهی، خرداد 1378ش، ص76.]</ref> سپس موفق به دریافت رتبۀ اول دیپلم زبان فرانسه از مدرسۀ ژاندارک شد.<ref>[https://amordadnews.com/81708/ «سالروز درگذشت ملکه ملکزاده؛ باستانشناس و بنیان گذار موزۀ سکه، وبسایت تارنمای خبری زرتشتیان، تاریخ درج مطلب: 12 خرداد 1400ش.]</ref> او علاقه و استعداد هنری فراوانی به نقاشي، بهويژه مينياتور داشت<ref>[https://rasekhoon.net/mashahir/show/601462/ «ملکه ملکزاده»، وبسایت راسخون، تاریخ درج مطلب: 21 فروردین 1390ش.]</ref> و از محضر اساتید برجستهای در این زمینه استفاده کرد.<ref>[https://amordadnews.com/81708/ «سالروز درگذشت ملکه ملکزاده؛ باستانشناس و بنیان گذار موزۀ سکه، وبسایت تارنمای خبری زرتشتیان، تاریخ درج مطلب: 12 خرداد 1400ش.]</ref> او در سال ۱۳۱۳ش برای تکمیل آموختههای خود راهی دانشکدۀ هنرهای زیبای پاریس شد. او همزمان با موفقیت در رشتۀ نقاشی و اخذ مدرک دیپلم، توانست در رشتۀ [[باستانشناسی]] و سکهشناسی بهصورت مشترک از دانشکدۀ لوور و سوربن پاریس مدرک فوقلیسانس خود را دریافت کند.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/309354 «به یاد عزیزی سفر کرده»، نشریۀ باستانپژوهی، خرداد 1378ش، ص76.]</ref> او همچنین به زبان فرانسه و [[زبان انگلیسی|انگلیسی]] مسلط بود و در خواندن خطوط باستانی تبحر داشت.<ref>[https://moshakhasat.ir/person/%D9%85%D9%84%DA%A9%D9%87-%D9%85%D9%84%DA%A9--%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C «ملکه ملکزاده بیانی»، وبسایت مشخصات، تاریخ بازدید 9 شهریور 1401ش.]</ref> | ملكه، تحصیلات خود را در ششسالگی از مدرسۀ ناموس آغاز کرد.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/309354 «به یاد عزیزی سفر کرده»، نشریۀ باستانپژوهی، خرداد 1378ش، ص76.]</ref> سپس موفق به دریافت رتبۀ اول دیپلم زبان فرانسه از مدرسۀ ژاندارک شد.<ref>[https://amordadnews.com/81708/ «سالروز درگذشت ملکه ملکزاده؛ باستانشناس و بنیان گذار موزۀ سکه، وبسایت تارنمای خبری زرتشتیان، تاریخ درج مطلب: 12 خرداد 1400ش.]</ref> او علاقه و استعداد هنری فراوانی به نقاشي، بهويژه مينياتور داشت<ref>[https://rasekhoon.net/mashahir/show/601462/ «ملکه ملکزاده»، وبسایت راسخون، تاریخ درج مطلب: 21 فروردین 1390ش.]</ref> و از محضر اساتید برجستهای در این زمینه استفاده کرد.<ref>[https://amordadnews.com/81708/ «سالروز درگذشت ملکه ملکزاده؛ باستانشناس و بنیان گذار موزۀ سکه، وبسایت تارنمای خبری زرتشتیان، تاریخ درج مطلب: 12 خرداد 1400ش.]</ref> او در سال ۱۳۱۳ش برای تکمیل آموختههای خود راهی دانشکدۀ هنرهای زیبای پاریس شد. او همزمان با موفقیت در رشتۀ نقاشی و اخذ مدرک دیپلم، توانست در رشتۀ [[باستانشناسی]] و سکهشناسی بهصورت مشترک از دانشکدۀ لوور و سوربن پاریس مدرک فوقلیسانس خود را دریافت کند.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/309354 «به یاد عزیزی سفر کرده»، نشریۀ باستانپژوهی، خرداد 1378ش، ص76.]</ref> او همچنین به زبان فرانسه و [[زبان انگلیسی|انگلیسی]] مسلط بود و در خواندن خطوط باستانی تبحر داشت.<ref>[https://moshakhasat.ir/person/%D9%85%D9%84%DA%A9%D9%87-%D9%85%D9%84%DA%A9--%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C «ملکه ملکزاده بیانی»، وبسایت مشخصات، تاریخ بازدید 9 شهریور 1401ش.]</ref> | ||
==تدریس== | |||
== تدریس ملکه ملکزاده بیانی == | |||
ملکزاده در سال 1317ش، پس از چهار سال به [[ایران]] بازگشت و ریاست بخش سکهها، مهرها و الواح موزۀ ایران باستان را برعهده گرفت. او بخش سکهها و مهرها را بهطریق علمی راهاندازی کرد و به توسعه و تکمیل آن پرداخت. در سال 1347ش بنا به دعوت گروه [[باستانشناسی]] و تاریخ هنر دانشگاه تهران شروع به تدریس سکهشناسی و مهرشناسی کرد<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/309354 «به یاد عزیزی سفر کرده»، نشریۀ باستانپژوهی، خرداد 1378ش، ص76.]</ref> و تا سال 1357ش به تدريس اشتغال داشت.<ref>[https://rasekhoon.net/mashahir/show/601462/ «ملکه ملکزاده»، وبسایت راسخون، تاریخ درج مطلب: 21 فروردین 1390ش.]</ref> | ملکزاده در سال 1317ش، پس از چهار سال به [[ایران]] بازگشت و ریاست بخش سکهها، مهرها و الواح موزۀ ایران باستان را برعهده گرفت. او بخش سکهها و مهرها را بهطریق علمی راهاندازی کرد و به توسعه و تکمیل آن پرداخت. در سال 1347ش بنا به دعوت گروه [[باستانشناسی]] و تاریخ هنر دانشگاه تهران شروع به تدریس سکهشناسی و مهرشناسی کرد<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/309354 «به یاد عزیزی سفر کرده»، نشریۀ باستانپژوهی، خرداد 1378ش، ص76.]</ref> و تا سال 1357ش به تدريس اشتغال داشت.<ref>[https://rasekhoon.net/mashahir/show/601462/ «ملکه ملکزاده»، وبسایت راسخون، تاریخ درج مطلب: 21 فروردین 1390ش.]</ref> | ||
==سایر فعالیتهای ملکزاده== | ==سایر فعالیتهای ملکزاده بیانی== | ||
ملکزاده در کنار کار باستانشناسی به هنر نقاشي نیز اشتغال داشت كه شايد بتوان او را در رديف مشهورترين نقاشان معاصر [[ايران]] قرار دارد. سبك او «امپرسيونيسم» بود؛ ولي به سبك كلاسيك و مينياتور نيز تسلط داشت.<ref>[https://rasekhoon.net/mashahir/show/601462/ «ملکه ملکزاده»، وبسایت راسخون، تاریخ درج مطلب: 21 فروردین 1390ش.]</ref> | ملکزاده در کنار کار باستانشناسی به هنر نقاشي نیز اشتغال داشت كه شايد بتوان او را در رديف مشهورترين نقاشان معاصر [[ايران]] قرار دارد. سبك او «امپرسيونيسم» بود؛ ولي به سبك كلاسيك و مينياتور نيز تسلط داشت.<ref>[https://rasekhoon.net/mashahir/show/601462/ «ملکه ملکزاده»، وبسایت راسخون، تاریخ درج مطلب: 21 فروردین 1390ش.]</ref> | ||
دکتر ملکزاده سخنرانیهایی نیز در كنگرههاي بينالمللي داخلي و خارجي متعددي داشت از جمله كنگرۀ ايرانشناسي دانشگاه آكسفورد انگلستان، كنگرۀ ايرانشناسي وزارت فرهنگ و هنر سابق در [[تهران]]، كنگرههای باستانشناسي و ايرانشناسي تهران، [[همدان]] و [[اصفهان]]، ايراد سخنراني دربارۀ فرهنگ و هنر ايران در راديوي دولتي ايتاليا و در همين زمينه در تالار سلطنتي ميلان (ايتاليا)، از دیگر فعالیتهای ایشان بود.<ref>[https://rasekhoon.net/mashahir/show/601462/ «ملکه ملکزاده»، وبسایت راسخون، تاریخ درج مطلب: 21 فروردین 1390ش.]</ref> | دکتر ملکزاده سخنرانیهایی نیز در كنگرههاي بينالمللي داخلي و خارجي متعددي داشت از جمله كنگرۀ ايرانشناسي دانشگاه آكسفورد انگلستان، كنگرۀ ايرانشناسي وزارت فرهنگ و هنر سابق در [[تهران]]، كنگرههای باستانشناسي و ايرانشناسي تهران، [[همدان]] و [[اصفهان]]، ايراد سخنراني دربارۀ فرهنگ و هنر ايران در راديوي دولتي ايتاليا و در همين زمينه در تالار سلطنتي ميلان (ايتاليا)، از دیگر فعالیتهای ایشان بود.<ref>[https://rasekhoon.net/mashahir/show/601462/ «ملکه ملکزاده»، وبسایت راسخون، تاریخ درج مطلب: 21 فروردین 1390ش.]</ref> | ||
==ازدواج و خانواده== | ==ازدواج و خانواده ملکزاده بیانی== | ||
بانو ملکزاده با دکتر خانبابا بیانی، استاد رشتۀ تاریخ دانشگاه تهران [[ازدواج]] کرد که حاصل آن، دو فرزند به نامهای شیرین و سوسن است که هر دو از استادهای بنام دانشگاه تهران شدهاند؛ شیرین بیانی در گروه تاریخ و سوسن بیانی در گروه باستانشناسی این دانشگاه فعالیت داشتهاند. همچنین دامادهای ایشان دکتر اسلامی ندوشن و دکتر سمیعی از خدمتگزاران علم و فرهنگ هستند.<ref>[https://amordadnews.com/81708/ «سالروز درگذشت ملکه ملکزاده؛ باستانشناس و بنیان گذار موزۀ سکه، وبسایت تارنمای خبری زرتشتیان، تاریخ درج مطلب: 12 خرداد 1400ش.]</ref> | بانو ملکزاده با دکتر خانبابا بیانی، استاد رشتۀ تاریخ دانشگاه تهران [[ازدواج]] کرد که حاصل آن، دو فرزند به نامهای شیرین و سوسن است که هر دو از استادهای بنام دانشگاه تهران شدهاند؛ شیرین بیانی در گروه تاریخ و سوسن بیانی در گروه باستانشناسی این دانشگاه فعالیت داشتهاند. همچنین دامادهای ایشان دکتر اسلامی ندوشن و دکتر سمیعی از خدمتگزاران علم و فرهنگ هستند.<ref>[https://amordadnews.com/81708/ «سالروز درگذشت ملکه ملکزاده؛ باستانشناس و بنیان گذار موزۀ سکه، وبسایت تارنمای خبری زرتشتیان، تاریخ درج مطلب: 12 خرداد 1400ش.]</ref> | ||
== | |||
== مسئولیتهای ملکزاده بیانی == | |||
*عضو انجمن جهانی کارشناسان سکۀ فرانسه، سوئیس و یونسکو؛ | *عضو انجمن جهانی کارشناسان سکۀ فرانسه، سوئیس و یونسکو؛ | ||
*استاد دانشگاه تهران؛ | *استاد دانشگاه تهران؛ | ||
*ریاست بخش سکهها، مهرها و الواح موزه ایران باستان.<ref>[https://moshakhasat.ir/person/%D9%85%D9%84%DA%A9%D9%87-%D9%85%D9%84%DA%A9--%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C «ملکه ملکزاده بیانی»، وبسایت مشخصات، تاریخ بازدید 9 شهریور 1401ش.]</ref> | *ریاست بخش سکهها، مهرها و الواح موزه ایران باستان.<ref>[https://moshakhasat.ir/person/%D9%85%D9%84%DA%A9%D9%87-%D9%85%D9%84%DA%A9--%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C «ملکه ملکزاده بیانی»، وبسایت مشخصات، تاریخ بازدید 9 شهریور 1401ش.]</ref> | ||
==اساتید== | |||
== اساتید ملکزاده بیانی == | |||
*میرزا هادیخان تجویدی (1272-1318ش)، استاد بزرگ مینیاتور ایران؛ | *میرزا هادیخان تجویدی (1272-1318ش)، استاد بزرگ مینیاتور ایران؛ | ||
*استاد رحیمزاده ارژنگ (1279-1339ش)؛ | *استاد رحیمزاده ارژنگ (1279-1339ش)؛ | ||
*استاد میرمصور (1260-1342ش) از اساتید نقاشی کلاسیک غربی.<ref>[https://amordadnews.com/81708/ «سالروز درگذشت ملکه ملکزاده؛ باستانشناس و بنیان گذار موزۀ سکه، وبسایت تارنمای خبری زرتشتیان، تاریخ درج مطلب: 12 خرداد 1400ش.]</ref> | *استاد میرمصور (1260-1342ش) از اساتید نقاشی کلاسیک غربی.<ref>[https://amordadnews.com/81708/ «سالروز درگذشت ملکه ملکزاده؛ باستانشناس و بنیان گذار موزۀ سکه، وبسایت تارنمای خبری زرتشتیان، تاریخ درج مطلب: 12 خرداد 1400ش.]</ref> | ||
==آثار== | |||
== آثار ملکزاده بیانی == | |||
[[پرونده:ملکه ملکزاده بیانی۱.jpg|جایگزین= کتاب «تاریخ سکه» از خانم دکتر ملکزاده بیانی|بندانگشتی|تصویر روی جلد کتاب «تاریخ سکه» از خانم دکتر ملکزاده بیانی]] | [[پرونده:ملکه ملکزاده بیانی۱.jpg|جایگزین= کتاب «تاریخ سکه» از خانم دکتر ملکزاده بیانی|بندانگشتی|تصویر روی جلد کتاب «تاریخ سکه» از خانم دکتر ملکزاده بیانی]] | ||
از دکتر ملکزاده، مقالات فراوانی به زبانهای فارسی و فرانسه به چاپ رسیده که غالب آنها دربارۀ سکهها و مهرهای دوران باستان و سکههای اسلامی ایران است. همچنین از او کتابهای زیر به جای مانده است: | از دکتر ملکزاده، مقالات فراوانی به زبانهای فارسی و فرانسه به چاپ رسیده که غالب آنها دربارۀ سکهها و مهرهای دوران باستان و سکههای اسلامی ایران است. همچنین از او کتابهای زیر به جای مانده است: | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۹: | ||
*سکههای ایران در دوران هخامنشی، 1358ش؛ | *سکههای ایران در دوران هخامنشی، 1358ش؛ | ||
*تاریخ مهر در ایران، 1364ش.<ref>[https://amordadnews.com/81708/ «سالروز درگذشت ملکه ملکزاده؛ باستانشناس و بنیان گذار موزۀ سکه، وبسایت تارنمای خبری زرتشتیان، تاریخ درج مطلب: 12 خرداد 1400ش.]</ref> | *تاریخ مهر در ایران، 1364ش.<ref>[https://amordadnews.com/81708/ «سالروز درگذشت ملکه ملکزاده؛ باستانشناس و بنیان گذار موزۀ سکه، وبسایت تارنمای خبری زرتشتیان، تاریخ درج مطلب: 12 خرداد 1400ش.]</ref> | ||
==افتخارات== | |||
== افتخارات ملکزاده بیانی == | |||
ملکه ملکزاده در سال 1313ش از نخستین دختران ایرانی بود که برای تحصیل به فرنگ فرستاده شد؛<ref>[https://newspaper.hamshahrionline.ir/id/107371/ «زرشناس شیفته»، روزنامۀ همشهری، تاریخ درج مطلب: 21 مرداد 1399ش.]</ref> او در طول تحصيل در دانشكدۀ هنرهاي زيباي پاريس، در چند نمايشگاه داخلي همان دانشكده شركت کرد و دو بار بهعنوان دانشجوي ممتاز، موفق به اخذ جايزه شد. از دیگر افتخارت او می توان به موارد زیر اشاره کرد:<ref>[https://rasekhoon.net/mashahir/show/601462/ «ملکه ملکزاده»، وبسایت راسخون، تاریخ درج مطلب: 21 فروردین 1390ش.]</ref> | ملکه ملکزاده در سال 1313ش از نخستین دختران ایرانی بود که برای تحصیل به فرنگ فرستاده شد؛<ref>[https://newspaper.hamshahrionline.ir/id/107371/ «زرشناس شیفته»، روزنامۀ همشهری، تاریخ درج مطلب: 21 مرداد 1399ش.]</ref> او در طول تحصيل در دانشكدۀ هنرهاي زيباي پاريس، در چند نمايشگاه داخلي همان دانشكده شركت کرد و دو بار بهعنوان دانشجوي ممتاز، موفق به اخذ جايزه شد. از دیگر افتخارت او می توان به موارد زیر اشاره کرد:<ref>[https://rasekhoon.net/mashahir/show/601462/ «ملکه ملکزاده»، وبسایت راسخون، تاریخ درج مطلب: 21 فروردین 1390ش.]</ref> | ||
*بنیانگذار موزۀ سکۀ بانک سپه؛ | *بنیانگذار موزۀ سکۀ بانک سپه؛ | ||
| خط ۴۳: | خط ۵۱: | ||
*عضویت در یونسکو در اولین دورۀ تأسیس این موسسۀ علمی- فرهنگی در [[ایران]]؛<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/309354 «به یاد عزیزی سفر کرده»، نشریۀ باستانپژوهی، خرداد 1378ش، ص76.]</ref> | *عضویت در یونسکو در اولین دورۀ تأسیس این موسسۀ علمی- فرهنگی در [[ایران]]؛<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/309354 «به یاد عزیزی سفر کرده»، نشریۀ باستانپژوهی، خرداد 1378ش، ص76.]</ref> | ||
*عضویت در انجمن بینالمللی کارشناسان سکه.<ref>[https://amordadnews.com/81708/ «سالروز درگذشت ملکه ملکزاده؛ باستانشناس و بنیان گذار موزۀ سکه، وبسایت تارنمای خبری زرتشتیان، تاریخ درج مطلب: 12 خرداد 1400ش.]</ref> | *عضویت در انجمن بینالمللی کارشناسان سکه.<ref>[https://amordadnews.com/81708/ «سالروز درگذشت ملکه ملکزاده؛ باستانشناس و بنیان گذار موزۀ سکه، وبسایت تارنمای خبری زرتشتیان، تاریخ درج مطلب: 12 خرداد 1400ش.]</ref> | ||
==درگذشت== | |||
== درگذشت ملکزاده بیانی == | |||
ملكه ملكزاده بیانی در دوازدهم [[خرداد]] 1378ش درگذشت.<ref>[https://rasekhoon.net/mashahir/show/601462/ «ملکه ملکزاده»، وبسایت راسخون، تاریخ درج مطلب: 21 فروردین 1390ش.]</ref> | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
نسخهٔ ۷ شهریور ۱۴۰۴، ساعت ۱۰:۲۱
ملکه ملکزاده بیانی؛ باستانشناس و پایهگذار تدریس علمی سکهشناسی و مُهرشناسی در ایران.
ملکه ملکزاده بیانی، نواده رجال مشروطه و دختر دکتر مهدی ملکزاده، در تهران متولد شد و از کودکی استعدادهای هنری و علمی برجستهای داشت. او تحصیلات خود را در ایران آغاز کرد و برای تکمیل آموزش به دانشکده هنرهای زیبای پاریس رفت و در رشتههای نقاشی، باستانشناسی و سکهشناسی مدرک گرفت. پس از بازگشت به ایران، ریاست بخش سکهها، مهرها و الواح موزۀ ایران باستان را برعهده گرفت و تدریس سکهشناسی و مهرشناسی در دانشگاه تهران را آغاز کرد.
ملکزاده علاوه بر فعالیتهای علمی، نقاشی سبک امپرسیونیسم و کلاسیک را دنبال کرد و در نمایشگاههای داخلی و بینالمللی شرکت داشت. او مؤسس موزۀ سکه بانک سپه، پایهگذار تدریس علمی سکهشناسی و فعال در انجمنهای بینالمللی فرهنگی و هنری بود. آثار او شامل کتابها و مقالات متعدد درباره تاریخ سکه و هنر ایران باستان است. ملکزاده در ۱۲ خرداد ۱۳۷۸ش درگذشت و میراثی ارزشمند در علوم، هنر و فرهنگ ایران به جای گذاشت.
تولد ملکزاده بیانی
ملكه ملكزاده، فرزند دكتر مهدي ملكزاده از پایهگذاران علم پزشکی جدید در ایران و نویسندۀ کتاب تاریخ مشروطیت ایران در سال 1289ش در تهران متولد شد.[۱] او نوادۀ ملکالمتکلمین و میرزا سلیمانخان میکده از رجال قاجار و مشروطهخواهان بود.[۲]
تحصیلات ملکزاده بیانی
ملكه، تحصیلات خود را در ششسالگی از مدرسۀ ناموس آغاز کرد.[۳] سپس موفق به دریافت رتبۀ اول دیپلم زبان فرانسه از مدرسۀ ژاندارک شد.[۴] او علاقه و استعداد هنری فراوانی به نقاشي، بهويژه مينياتور داشت[۵] و از محضر اساتید برجستهای در این زمینه استفاده کرد.[۶] او در سال ۱۳۱۳ش برای تکمیل آموختههای خود راهی دانشکدۀ هنرهای زیبای پاریس شد. او همزمان با موفقیت در رشتۀ نقاشی و اخذ مدرک دیپلم، توانست در رشتۀ باستانشناسی و سکهشناسی بهصورت مشترک از دانشکدۀ لوور و سوربن پاریس مدرک فوقلیسانس خود را دریافت کند.[۷] او همچنین به زبان فرانسه و انگلیسی مسلط بود و در خواندن خطوط باستانی تبحر داشت.[۸]
تدریس ملکه ملکزاده بیانی
ملکزاده در سال 1317ش، پس از چهار سال به ایران بازگشت و ریاست بخش سکهها، مهرها و الواح موزۀ ایران باستان را برعهده گرفت. او بخش سکهها و مهرها را بهطریق علمی راهاندازی کرد و به توسعه و تکمیل آن پرداخت. در سال 1347ش بنا به دعوت گروه باستانشناسی و تاریخ هنر دانشگاه تهران شروع به تدریس سکهشناسی و مهرشناسی کرد[۹] و تا سال 1357ش به تدريس اشتغال داشت.[۱۰]
سایر فعالیتهای ملکزاده بیانی
ملکزاده در کنار کار باستانشناسی به هنر نقاشي نیز اشتغال داشت كه شايد بتوان او را در رديف مشهورترين نقاشان معاصر ايران قرار دارد. سبك او «امپرسيونيسم» بود؛ ولي به سبك كلاسيك و مينياتور نيز تسلط داشت.[۱۱] دکتر ملکزاده سخنرانیهایی نیز در كنگرههاي بينالمللي داخلي و خارجي متعددي داشت از جمله كنگرۀ ايرانشناسي دانشگاه آكسفورد انگلستان، كنگرۀ ايرانشناسي وزارت فرهنگ و هنر سابق در تهران، كنگرههای باستانشناسي و ايرانشناسي تهران، همدان و اصفهان، ايراد سخنراني دربارۀ فرهنگ و هنر ايران در راديوي دولتي ايتاليا و در همين زمينه در تالار سلطنتي ميلان (ايتاليا)، از دیگر فعالیتهای ایشان بود.[۱۲]
ازدواج و خانواده ملکزاده بیانی
بانو ملکزاده با دکتر خانبابا بیانی، استاد رشتۀ تاریخ دانشگاه تهران ازدواج کرد که حاصل آن، دو فرزند به نامهای شیرین و سوسن است که هر دو از استادهای بنام دانشگاه تهران شدهاند؛ شیرین بیانی در گروه تاریخ و سوسن بیانی در گروه باستانشناسی این دانشگاه فعالیت داشتهاند. همچنین دامادهای ایشان دکتر اسلامی ندوشن و دکتر سمیعی از خدمتگزاران علم و فرهنگ هستند.[۱۳]
مسئولیتهای ملکزاده بیانی
- عضو انجمن جهانی کارشناسان سکۀ فرانسه، سوئیس و یونسکو؛
- استاد دانشگاه تهران؛
- ریاست بخش سکهها، مهرها و الواح موزه ایران باستان.[۱۴]
اساتید ملکزاده بیانی
- میرزا هادیخان تجویدی (1272-1318ش)، استاد بزرگ مینیاتور ایران؛
- استاد رحیمزاده ارژنگ (1279-1339ش)؛
- استاد میرمصور (1260-1342ش) از اساتید نقاشی کلاسیک غربی.[۱۵]
آثار ملکزاده بیانی
از دکتر ملکزاده، مقالات فراوانی به زبانهای فارسی و فرانسه به چاپ رسیده که غالب آنها دربارۀ سکهها و مهرهای دوران باستان و سکههای اسلامی ایران است. همچنین از او کتابهای زیر به جای مانده است:
- سیمای شاهان و نامآوران ایران باستان، تهران، 1349ش؛
- پایتختهای قدیم ایران، 1349ش؛
- هنر ساسانی، به زبان فرانسه، ۱۳۵۰ش؛
- تاریخ سکه از قدیمترین ازمنه تا دوره اشکانیان، 1355ش؛
- تاریخ سکه، دورۀ پارتی،۱۳۵۷ش؛
- سیمای بزرگان ایران، با همکاری خانبابا بیانی، 1358ش؛
- سکههای ایران در دوران هخامنشی، 1358ش؛
- تاریخ مهر در ایران، 1364ش.[۱۶]
افتخارات ملکزاده بیانی
ملکه ملکزاده در سال 1313ش از نخستین دختران ایرانی بود که برای تحصیل به فرنگ فرستاده شد؛[۱۷] او در طول تحصيل در دانشكدۀ هنرهاي زيباي پاريس، در چند نمايشگاه داخلي همان دانشكده شركت کرد و دو بار بهعنوان دانشجوي ممتاز، موفق به اخذ جايزه شد. از دیگر افتخارت او می توان به موارد زیر اشاره کرد:[۱۸]
- بنیانگذار موزۀ سکۀ بانک سپه؛
- پایهگذار تدریس علمی شاخۀ سکهشناسی از مطالعات باستانشناسی در ایران؛[۱۹]
- تأسیس نمایشگاه تاریخی هنری ایران و تأسیس انجمن روابط فرهنگی ایران و ایتالیا؛
- برپایی و ریاست نمایشگاه هفت هزار سال هنر ایران در میلان (ایتالیا)؛
- ورود به فهرست مشاهیر علم و فرهنگ جهان؛
- ثبت در فهرست بانوان مشهور جهان از جهت علمی، فرهنگی و هنری؛
- قرار گرفتن در ردیف مشهورترین نقاشان معاصر ایران (سبک اِمپرسیونیست)؛
- عضویت در یونسکو در اولین دورۀ تأسیس این موسسۀ علمی- فرهنگی در ایران؛[۲۰]
- عضویت در انجمن بینالمللی کارشناسان سکه.[۲۱]
درگذشت ملکزاده بیانی
ملكه ملكزاده بیانی در دوازدهم خرداد 1378ش درگذشت.[۲۲]
پانویس
- ↑ «ملکه ملکزاده»، وبسایت راسخون، تاریخ درج مطلب: 21 فروردین 1390ش.
- ↑ «به یاد عزیزی سفر کرده»، نشریۀ باستانپژوهی، خرداد 1378ش، ص76.
- ↑ «به یاد عزیزی سفر کرده»، نشریۀ باستانپژوهی، خرداد 1378ش، ص76.
- ↑ «سالروز درگذشت ملکه ملکزاده؛ باستانشناس و بنیان گذار موزۀ سکه، وبسایت تارنمای خبری زرتشتیان، تاریخ درج مطلب: 12 خرداد 1400ش.
- ↑ «ملکه ملکزاده»، وبسایت راسخون، تاریخ درج مطلب: 21 فروردین 1390ش.
- ↑ «سالروز درگذشت ملکه ملکزاده؛ باستانشناس و بنیان گذار موزۀ سکه، وبسایت تارنمای خبری زرتشتیان، تاریخ درج مطلب: 12 خرداد 1400ش.
- ↑ «به یاد عزیزی سفر کرده»، نشریۀ باستانپژوهی، خرداد 1378ش، ص76.
- ↑ «ملکه ملکزاده بیانی»، وبسایت مشخصات، تاریخ بازدید 9 شهریور 1401ش.
- ↑ «به یاد عزیزی سفر کرده»، نشریۀ باستانپژوهی، خرداد 1378ش، ص76.
- ↑ «ملکه ملکزاده»، وبسایت راسخون، تاریخ درج مطلب: 21 فروردین 1390ش.
- ↑ «ملکه ملکزاده»، وبسایت راسخون، تاریخ درج مطلب: 21 فروردین 1390ش.
- ↑ «ملکه ملکزاده»، وبسایت راسخون، تاریخ درج مطلب: 21 فروردین 1390ش.
- ↑ «سالروز درگذشت ملکه ملکزاده؛ باستانشناس و بنیان گذار موزۀ سکه، وبسایت تارنمای خبری زرتشتیان، تاریخ درج مطلب: 12 خرداد 1400ش.
- ↑ «ملکه ملکزاده بیانی»، وبسایت مشخصات، تاریخ بازدید 9 شهریور 1401ش.
- ↑ «سالروز درگذشت ملکه ملکزاده؛ باستانشناس و بنیان گذار موزۀ سکه، وبسایت تارنمای خبری زرتشتیان، تاریخ درج مطلب: 12 خرداد 1400ش.
- ↑ «سالروز درگذشت ملکه ملکزاده؛ باستانشناس و بنیان گذار موزۀ سکه، وبسایت تارنمای خبری زرتشتیان، تاریخ درج مطلب: 12 خرداد 1400ش.
- ↑ «زرشناس شیفته»، روزنامۀ همشهری، تاریخ درج مطلب: 21 مرداد 1399ش.
- ↑ «ملکه ملکزاده»، وبسایت راسخون، تاریخ درج مطلب: 21 فروردین 1390ش.
- ↑ «ملکه ملکزاده بیانی»، وبسایت مشخصات، تاریخ بازدید 9 شهریور 1401ش.
- ↑ «به یاد عزیزی سفر کرده»، نشریۀ باستانپژوهی، خرداد 1378ش، ص76.
- ↑ «سالروز درگذشت ملکه ملکزاده؛ باستانشناس و بنیان گذار موزۀ سکه، وبسایت تارنمای خبری زرتشتیان، تاریخ درج مطلب: 12 خرداد 1400ش.
- ↑ «ملکه ملکزاده»، وبسایت راسخون، تاریخ درج مطلب: 21 فروردین 1390ش.
منابع
- «به یاد عزیزی سفر کرده»، نشریۀ باستانپژوهی، خرداد 1378ش، شمارۀ 4.
- «زرشناس شیفته»، روزنامۀ همشهری، تاریخ درج مطلب: 21 مرداد 1399ش.
- «سالروز درگذشت ملکه ملکزاده؛ باستانشناس و بنیانگذار موزۀ سکه، وبسایت تارنمای خبری زرتشتیان، تاریخ درج مطلب: 12 خرداد 1400ش.
- «ملکه ملکزاده بیانی»، وبسایت مشخصات، تاریخ بازدید 9 شهریور 1401ش.
- «ملکه ملکزاده»، وبسایت راسخون، تاریخ درج مطلب: 21 فروردین 1390ش.