پیشنویس:رضایت از زندگی: تفاوت میان نسخهها
حذف ردهها |
imported>شاهرودی ابرابزار |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:رضایت-از-زندگی۱.jpg|بندانگشتی|استراحت خانواده ایرانی در [[میدان امام اصفهان (نقش جهان)|میدان نقش جهان]] اصفهان، سال ۱۳۹۶]] | [[پرونده:رضایت-از-زندگی۱.jpg|بندانگشتی|استراحت خانواده ایرانی در [[میدان امام اصفهان (نقش جهان)|میدان نقش جهان]] اصفهان، سال ۱۳۹۶]] | ||
''' | '''{{درشت|رضایت از زندگی}}'''؛ احساس مثبت در نتیجه ارزیابی یک بخش یا کلیّت زندگی | ||
==مفهومشناسی== | |||
رضایت یا رضامندی بهمعنای خشنودی، پسندیدگی، میل،<ref>دهخدا، لغتنامه، ذیل واژه رضایت.</ref> | == مفهومشناسی == | ||
==چیستی رضایت از زندگی== | رضایت یا رضامندی بهمعنای خشنودی، پسندیدگی، میل،<ref>دهخدا، لغتنامه، ذیل واژه رضایت.</ref> همچنین خوشحالی و رخصت،<ref>عمید، فرهنگ عمید، ذیل واژه رضایت.</ref> حالتی هیجانی است که با رسیدن به یک هدف پدید میآید و در ارتباط با پیشرفت در یک فعالیت یا زمینه مورد علاقه بهکار برده میشود.<ref>پورافکاری، فرهنگ جامع روانشناسی روانپزشکی، 1386ش، ج2، ص1332.</ref> رضایت در زبان انگلیسی معادل satisfaction و واژههای sat و satis بهمعنای کافی یا به حد کفایت آمده و در معنای لغوی بهمعنای برآورده شدن انتظارات، نیازها و خواستهها است.<ref>longman-oxford-webster online</ref> | ||
رضایت از زندگی<ref>Life satisfaction</ref> از یکسو بهعنوان احساسی ارزشمند و لذتبخش، دارای مطلوبیتی ذاتی است و از سویی دیگر، سرمایهای است ارزشمند که میتواند استفاده از دیگر مواهب زندگی را لذتبخشتر ساخته و درعینحال بهعنوان ابزاری در جهت حلوفصل یا قابل تحملتر نمودن مشکلات، بهکار آید، از این رو ایجاد، تداوم و ارتقاء رضایت از زندگی برای کسانی که خواهان زندگی ارزشمند و بامعنا و در | |||
==مفاهیم مشابه== | == چیستی رضایت از زندگی == | ||
رضایت از زندگی<ref>Life satisfaction</ref> از یکسو بهعنوان احساسی ارزشمند و لذتبخش، دارای مطلوبیتی ذاتی است و از سویی دیگر، سرمایهای است ارزشمند که میتواند استفاده از دیگر مواهب زندگی را لذتبخشتر ساخته و درعینحال بهعنوان ابزاری در جهت حلوفصل یا قابل تحملتر نمودن مشکلات، بهکار آید، از این رو ایجاد، تداوم و ارتقاء رضایت از زندگی برای کسانی که خواهان زندگی ارزشمند و بامعنا و در یککلام زندگی کامل هستند، ضرورتی انکارناپذیر مینماید. | |||
== مفاهیم مشابه == | |||
شناخت دقیق احساس رضایت از زندگی، زمانی ممکن است که از مفاهیم مشابه، بازشناسی شود. جنبه مثبت و لذتبخش این احساس غالباً باعث شده تا این مفهوم با مفاهیم مشابه و هماثر در یک معنا بهکار برده و تعریف شود. مفاهیمی چون شادی، شادمانی، شادکامی و بهزیستی ذهنی. | شناخت دقیق احساس رضایت از زندگی، زمانی ممکن است که از مفاهیم مشابه، بازشناسی شود. جنبه مثبت و لذتبخش این احساس غالباً باعث شده تا این مفهوم با مفاهیم مشابه و هماثر در یک معنا بهکار برده و تعریف شود. مفاهیمی چون شادی، شادمانی، شادکامی و بهزیستی ذهنی. | ||
===شادی=== | |||
=== شادی === | |||
شادی هممعنا با شادمانی، خوشحالی، بهجت، بشاشت، مسرت، نشاط، انبساط و سرور آمده است.<ref>دهخدا، لغتنامه، ذیل واژه شادی.</ref> اصطلاح شادی انواع گستردهای از پاسخهای عاطفی مثبت مانند خوشی، آرامش، خوشبینی و لذت را در برمیگیرد. روانشناسان، شادی را بالابودن عواطف مثبت همراه با پایین بودن عواطف منفی ارزیابی میکنند.<ref>آرگایل، روانشناسی شادی، 1386ش، ص14 و 25.</ref> همچنین آن را تمایزدهنده حالت لذت بهعنوان یک وضعیت گذرا از خوشی، از حالتهای اخلاقی سعادت میدانند.<ref>موسوی و قاسمزاده، جامعهشناسی شادی، 1397ش، ص35.</ref> | شادی هممعنا با شادمانی، خوشحالی، بهجت، بشاشت، مسرت، نشاط، انبساط و سرور آمده است.<ref>دهخدا، لغتنامه، ذیل واژه شادی.</ref> اصطلاح شادی انواع گستردهای از پاسخهای عاطفی مثبت مانند خوشی، آرامش، خوشبینی و لذت را در برمیگیرد. روانشناسان، شادی را بالابودن عواطف مثبت همراه با پایین بودن عواطف منفی ارزیابی میکنند.<ref>آرگایل، روانشناسی شادی، 1386ش، ص14 و 25.</ref> همچنین آن را تمایزدهنده حالت لذت بهعنوان یک وضعیت گذرا از خوشی، از حالتهای اخلاقی سعادت میدانند.<ref>موسوی و قاسمزاده، جامعهشناسی شادی، 1397ش، ص35.</ref> | ||
===شادکامی=== | === شادکامی === | ||
شادکامی<ref>Happiness</ref> اغلب به آسایش، رفاه، نعمت، کامرانی و خوشحالی معنا شده است و شادمانی، خوشبختی، خوشنودی، سعادت، و شادی اصیل و پایدار از کلماتی هستند که هممعنا با آن بهکار میرود.<ref>دهخدا، لغتنامه؛ عمید، فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه شادکامی.</ref> با این وجود | شادکامی<ref>Happiness</ref> اغلب به آسایش، رفاه، نعمت، کامرانی و خوشحالی معنا شده است و شادمانی، خوشبختی، خوشنودی، سعادت، و شادی اصیل و پایدار از کلماتی هستند که هممعنا با آن بهکار میرود.<ref>دهخدا، لغتنامه؛ عمید، فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه شادکامی.</ref> با این وجود آنچه در مورد آن توافق وجود دارد، این است که برای اصطلاح شادکامی بهعنوان یک هیجان مثبت و خوب، حداقل دو جنبه عاطفی و شناختی قائل شدهاند. شادی، شادمانی، شعف، خشنودی و هیجانهای مثبت مربوط به جنبه عاطفی شادکامی و ارزشگذاریهای شناختی و ارزیابی رضامندانه از حیطههای مختلف زندگی در ارتباط با جنبه شناختی شادکامی است.<ref>کار، روانشناسی مثبت، 1399ش، ص42.</ref> | ||
===آرامش=== | === آرامش === | ||
آرامش حالتی نفسانی است همراه با آسودگی و ثبات، همچنین به معنای آرمیدن، صلح، آشتی، امنیت و فراغت نیز آمده است.<ref>دهخدا، لغتنامه؛ عمید، فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه آرامش.</ref> آرامش در دو سطح فردی و اجتماعی قابل بررسی است که بُعد اجتماعی آن را میتوان امنیت نامید. مفهوم آرامش در آموزههای اسلامی از راه کلیدواژههایی مانند اطمینان، سکینه و دیگر مشتقّات آن مانند امن و قرار قابل پیگیری است.<ref>فعالی، آرامش، 1390ش، ص34.</ref> رابطه آرامش و رضایت از زندگی را میتوان ارتباطی دوسویه و متقابل در نظر گرفت. | آرامش حالتی نفسانی است همراه با آسودگی و ثبات، همچنین به معنای آرمیدن، صلح، آشتی، امنیت و فراغت نیز آمده است.<ref>دهخدا، لغتنامه؛ عمید، فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه آرامش.</ref> آرامش در دو سطح فردی و اجتماعی قابل بررسی است که بُعد اجتماعی آن را میتوان امنیت نامید. مفهوم آرامش در آموزههای اسلامی از راه کلیدواژههایی مانند اطمینان، سکینه و دیگر مشتقّات آن مانند امن و قرار قابل پیگیری است.<ref>فعالی، آرامش، 1390ش، ص34.</ref> رابطه آرامش و رضایت از زندگی را میتوان ارتباطی دوسویه و متقابل در نظر گرفت. | ||
===آسایش=== | === آسایش === | ||
راحتی، آسانی، استراحت، عیش و تنعم از مواردی است که لغتنامههای فارسی در معنای آسایش بهکار بردهاند.<ref>دهخدا، لغتنامه؛ عمید، فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه آسایش.</ref> در علم روانشناسی آسایش یا راحتی، حس بدنی یا روانی آسودگی است که غالباً با فقدان سختی بازشناخته میشود. آسایش غالباً وابسته به امر بیرونی است و با کسب لذت جسمی و امکانات مادی رابطه مستقیمی دارد. | راحتی، آسانی، استراحت، عیش و تنعم از مواردی است که لغتنامههای فارسی در معنای آسایش بهکار بردهاند.<ref>دهخدا، لغتنامه؛ عمید، فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه آسایش.</ref> در علم روانشناسی آسایش یا راحتی، حس بدنی یا روانی آسودگی است که غالباً با فقدان سختی بازشناخته میشود. آسایش غالباً وابسته به امر بیرونی است و با کسب لذت جسمی و امکانات مادی رابطه مستقیمی دارد. | ||
===معنای زندگی=== | === معنای زندگی === | ||
معنای زندگی یکی از مهمترین موضوعات فلسفی، روانشناختی و دینی انسان در دوران جدید و عصر صنعتیشدن جوامع و پیشرفت همهجانبه علم و فناوری است. مسائل اصلی معنای زندگی شامل پرسشهایی در ارتباط با هدفمندی و ارزشمندی زندگی است.<ref>ولف، معنای زندگی، 1382ش، ص30.</ref> | معنای زندگی یکی از مهمترین موضوعات فلسفی، روانشناختی و دینی انسان در دوران جدید و عصر صنعتیشدن جوامع و پیشرفت همهجانبه علم و فناوری است. مسائل اصلی معنای زندگی شامل پرسشهایی در ارتباط با هدفمندی و ارزشمندی زندگی است.<ref>ولف، معنای زندگی، 1382ش، ص30.</ref> | ||
===کیفیت زندگی=== | === کیفیت زندگی === | ||
مفهوم کیفیت زندگی ابتدا به حوزههای بهداشتی، زیستمحیطی و بیماریهای روانی محدود میشد، اما طی دو دهه گذشته به مفهومی چندبعدی بسط یافته است و علاوه بر عناصر فردی و عینی، مؤلفههای اجتماعی و ذهنی را نیز شامل میشود.<ref>غفاری و امیدی، کیفیت زندگی؛ شاخص توسعه اجتماعی، 1388ش، ص100.</ref> سازمان جهانی بهداشت، کیفیت زندگی را به ادراک افراد از موقعیتشان در زندگی در حوزههای فرهنگی و نظام آموزشیای که در آن زندگی میکنند و همچنین در ارتباط با اهداف، انتظارات و نگرانیهایشان تعریف کرده است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1132622/ | مفهوم کیفیت زندگی ابتدا به حوزههای بهداشتی، زیستمحیطی و بیماریهای روانی محدود میشد، اما طی دو دهه گذشته به مفهومی چندبعدی بسط یافته است و علاوه بر عناصر فردی و عینی، مؤلفههای اجتماعی و ذهنی را نیز شامل میشود.<ref>غفاری و امیدی، کیفیت زندگی؛ شاخص توسعه اجتماعی، 1388ش، ص100.</ref> سازمان جهانی بهداشت، کیفیت زندگی را به ادراک افراد از موقعیتشان در زندگی در حوزههای فرهنگی و نظام آموزشیای که در آن زندگی میکنند و همچنین در ارتباط با اهداف، انتظارات و نگرانیهایشان تعریف کرده است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1132622/بررسی-رابطه-سرمایه-فرهنگی-جوانان-با-کیفیت-زندگی-آنان-در-شهر-تهران رستگارخالد و دیگران، «بررسی رابطه بین سرمایه فرهنگی و کیفیت زندگی جوانان شهر تهران»، 1390ش، ص80.]</ref> | ||
===بهزیستی ذهنی=== | === بهزیستی ذهنی === | ||
بهزیستی ذهنی شیوه و روشی است که فرد، یک زندگی خوب را تعریف میکند. افرادی که احساس بهزیستی ذهنی بالایی دارند احساس لذت و خوشی زیاد بههمراه ناراحتی پایین دارند و از زندگیشان احساس رضایت میکنند.<ref>[https://www.sid.ir/Fa/Journal/viewPaper.aspx?ID=135449 شیخی و دیگران، «مشخصههای روانسنجی مقیاس رضایت | بهزیستی ذهنی شیوه و روشی است که فرد، یک زندگی خوب را تعریف میکند. افرادی که احساس بهزیستی ذهنی بالایی دارند احساس لذت و خوشی زیاد بههمراه ناراحتی پایین دارند و از زندگیشان احساس رضایت میکنند.<ref>[https://www.sid.ir/Fa/Journal/viewPaper.aspx?ID=135449 شیخی و دیگران، «مشخصههای روانسنجی مقیاس رضایت از زندگی»، 1389ش، ص18.]</ref> رضایت از زندگی جنبههای مختلف زندگی فرد را در برمیگیرد که بهزیستی ذهنی، جنبه روانشناختی آن را پوشش میدهد. | ||
==رویکردهای رضایت از زندگی== | == رویکردهای رضایت از زندگی == | ||
===تحلیل جامعهشناختی رضایت از زندگی=== | === تحلیل جامعهشناختی رضایت از زندگی === | ||
جامعه، زمینهساز شکلگیری ارزشها، هنجارها و بسیاری از رفتارهای اجتماعی است که برخی از اندیشمندان مفهوم رضایت از زندگی را از این منظر تعریف کردهاند. رضایت، احساس شادی یا ارضایی که یک فرد، هنگام دریافت پاداش از دیگران یا تأییدشدن تجربه میکند، بر اساس نظریه یادگیری، رضایتمندی در تکرار و تقویتِ رفتاری که پاداش گرفته، مؤثر بوده و درنتیجه در شرایط مشابه، احتمال تکرار آن رفتار افزایش مییابد.<ref>خضر نجات، مفاهیم جامعهشناسی، 1369ش، ص69.</ref> | جامعه، زمینهساز شکلگیری ارزشها، هنجارها و بسیاری از رفتارهای اجتماعی است که برخی از اندیشمندان مفهوم رضایت از زندگی را از این منظر تعریف کردهاند. رضایت، احساس شادی یا ارضایی که یک فرد، هنگام دریافت پاداش از دیگران یا تأییدشدن تجربه میکند، بر اساس نظریه یادگیری، رضایتمندی در تکرار و تقویتِ رفتاری که پاداش گرفته، مؤثر بوده و درنتیجه در شرایط مشابه، احتمال تکرار آن رفتار افزایش مییابد.<ref>خضر نجات، مفاهیم جامعهشناسی، 1369ش، ص69.</ref> | ||
رضایتمندی بیشتر جنبه اجتماعی دارد، در مقابل، خوشایندی<ref>Gratification</ref> جنبه عاطفی و روانشناختی دارد. رضایت، بیشتر از یک شیء یا امر خاصی مورد نظر است و نهایتاً تمایل شخص را به یک موضوع میسنجد بنابراین میتوان گفت رضایت نوعی گرایش است، در واقع رضایت نوعی گرایش خاص و محدودتر از گرایش است.<ref>[https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=101553 چلبی و موسوی، «بررسی جامعهشناختی عوامل مؤثر بر شادمانی در سطوح خرد و کلان»، 1387ش، ص132.]</ref> فاصله بین ایدهآل، (آنچه باید باشد) و واقعیت، (آنچه هست) از دیگر مواردی است که میزان و سطح رضامندی فرد را تبیین میکند. هرچه ایدهآل و واقعیت به هم نزدیکتر، رضامندی بیشتر و هرچه ایدهآل و واقعیت از هم دورتر، فرد، ناراضیتر.<ref>رفیعپور، سنجش گرایش روستاییان به جهاد سازندگی، ۱۳۷۲ش، ص۱۵.</ref> دستیابی به هدف نیز معیاری در سنجش رضامندی یا نارضایتی است. دسترسی به هدف و ارضای نیاز، احساس رضایت و تجربیات مطبوع را بههمراه دارد و عدم ارضاء نیاز با نارضایتی و احساس منفی همراه است.<ref>رفیعپور، سنجش گرایش روستاییان به جهاد سازندگی، ۱۳۷۲ش، ص17.</ref> | رضایتمندی بیشتر جنبه اجتماعی دارد، در مقابل، خوشایندی<ref>Gratification</ref> جنبه عاطفی و روانشناختی دارد. رضایت، بیشتر از یک شیء یا امر خاصی مورد نظر است و نهایتاً تمایل شخص را به یک موضوع میسنجد بنابراین میتوان گفت رضایت نوعی گرایش است، در واقع رضایت نوعی گرایش خاص و محدودتر از گرایش است.<ref>[https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=101553 چلبی و موسوی، «بررسی جامعهشناختی عوامل مؤثر بر شادمانی در سطوح خرد و کلان»، 1387ش، ص132.]</ref> فاصله بین ایدهآل، (آنچه باید باشد) و واقعیت، (آنچه هست) از دیگر مواردی است که میزان و سطح رضامندی فرد را تبیین میکند. هرچه ایدهآل و واقعیت به هم نزدیکتر، رضامندی بیشتر و هرچه ایدهآل و واقعیت از هم دورتر، فرد، ناراضیتر.<ref>رفیعپور، سنجش گرایش روستاییان به جهاد سازندگی، ۱۳۷۲ش، ص۱۵.</ref> دستیابی به هدف نیز معیاری در سنجش رضامندی یا نارضایتی است. دسترسی به هدف و ارضای نیاز، احساس رضایت و تجربیات مطبوع را بههمراه دارد و عدم ارضاء نیاز با نارضایتی و احساس منفی همراه است.<ref>رفیعپور، سنجش گرایش روستاییان به جهاد سازندگی، ۱۳۷۲ش، ص17.</ref> | ||
===تحلیل روانشناختی رضایت از زندگی=== | === تحلیل روانشناختی رضایت از زندگی === | ||
روانشناسان رضایت از زندگی را بازتاب توازنِ میان آرزوهای شخص و وضعیت فعلی او میدانند.<ref>اینگلهارت، تحول فرهنگی در جوامع پیشرفته صنعتی، 1373ش، ص244.</ref> ارتباط این مفهوم با بهزیستی ذهنی<ref>Mental well-being</ref> | روانشناسان رضایت از زندگی را بازتاب توازنِ میان آرزوهای شخص و وضعیت فعلی او میدانند.<ref>اینگلهارت، تحول فرهنگی در جوامع پیشرفته صنعتی، 1373ش، ص244.</ref> ارتباط این مفهوم با بهزیستی ذهنی<ref>Mental well-being</ref> تا حدودی معنای آن را آشکار میکند. «بهزیستی ذهنی شامل دو مؤلفه جداگانه است، مؤلفه نخست عاطفی که خود به عواطف مثبت و منفی تقسیم میشود و مؤلفه دوم، شناختی است که معمولاً به رضایت از زندگی اشاره دارد.»<ref>[https://www.sid.ir/Fa/Journal/viewPaper.aspx?ID=135449 شیخی و دیگران، «مشخصههای روانسنجی مقیاس رضایت از زندگی»، 1389ش، ص18.]</ref> مبتنی بر نگاه ارزیابی شناختی، رضایت از زندگی نوعی ارزیابی کلی از احساسات و نگرشهای فرد در مورد زندگی در یک نقطه خاص از زمان است که از منفی به مثبت دستهبندی میشود.<ref>[http://ensani.ir/file/download/article/20131104145455-9878-10.pdf عادل و دیگران، «اثربخشی آموزش شناختی با رویکرد اسلامی بر رضایتمندی از زندگی دانشجویان»، 1389ش، ص45.]</ref> در واقع رضایت از زندگی بر تجربه شناختی و داورانهای دلالت دارد که بهعنوان اختلاف ادراکشده بین آرزو و پیشرفت در زندگی تعریف میشود.<ref>ازکمب، روانشناسی کاربردی اجتماعی، 1382ش، ص69.</ref> بر اساس این تعاریف میتوان به این نتیجه رسید که احساس رضامندی بهعنوان یک عاطفه مثبت و پایدار درنتیجه ارزیابی بخشی یا کلیت زندگی حاصل میشود. با این حساب مفهوم رضایت از زندگی از منظر جامعهشناسان بیشتر متمرکز بر رفتارها و مسائل اجتماعی است در حالی که روانشناسان به تعریف این واژه از دیدگاه و دیدگاه شخصی پرداختهاند علاوه بر اینکه توجه به واقعیت بیرونی در جامعهشناسی در برابر تمرکز بر ذهن و ارزیابی شخصی و یافتههای درونی از دیگر تمایزات تبیین رضایت از زندگی از دو منظر جامعهشناسی و روانشناسی است. | ||
===رضایت از زندگی در آموزههای اسلامی=== | === رضایت از زندگی در آموزههای اسلامی === | ||
رضامندی از خوشی و ناخوشی دنیا از جایگاه بالایی در روایات اسلامی برخوردار است تا جایی که از آن بهعنوان سرچشمه عبادات الاهی،<ref>مجلسی، بحارالأنوار، 1403ق، ج71، ص139.</ref> بالاترین درجه اهل تقوا و نشانه ایمان کامل<ref>مجلسی، بحارالأنوار، 1403ق، ج82، ص134.</ref> نام | رضامندی از خوشی و ناخوشی دنیا از جایگاه بالایی در روایات اسلامی برخوردار است تا جایی که از آن بهعنوان سرچشمه عبادات الاهی،<ref>مجلسی، بحارالأنوار، 1403ق، ج71، ص139.</ref> بالاترین درجه اهل تقوا و نشانه ایمان کامل<ref>مجلسی، بحارالأنوار، 1403ق، ج82، ص134.</ref> نام برده شده است. | ||
در قرآن بیش از هفتاد مرتبه از مشتقات کلمه رضایت، استفاده شده است که میتوان همه آنها را در چهار دسته رضایت خداوند از بندگان،<ref>سوره مائده، آیه 119.</ref> رضایت بندگان از خداوند،<ref>سوره مائده، آیه 119.</ref> رضایت انسانها از یکدیگر<ref>سوره بقره، آیه 120.</ref> | در قرآن بیش از هفتاد مرتبه از مشتقات کلمه رضایت، استفاده شده است که میتوان همه آنها را در چهار دسته رضایت خداوند از بندگان،<ref>سوره مائده، آیه 119.</ref> رضایت بندگان از خداوند،<ref>سوره مائده، آیه 119.</ref> رضایت انسانها از یکدیگر<ref>سوره بقره، آیه 120.</ref> و خوشنودشدن انسانها از اشیاء<ref>سوره توبه، آیه 24.</ref> قرار داد. بنابر یافتههای برخی پژوهشهای اسلامی، اساس دیدگاه اسلام در دستیابی به «رضامندی»، «خیرباوری» است،<ref>[http://ensani.ir/file/download/article/20140107151239-9716-55.pdf پسندیده و دیگران، «پایه نظری رضامندی از دیدگاه اسلام»، 1391ش، ص85.]</ref> و رضامندی بهمعنای زندگی مبتنی بر خیر در کنار زندگی مبتنی بر سرور، دو رکن اساسی «الگوی اسلامی شادکامی» را تشکیل میدهد.<ref>پسندیده، الگوی اسلامی شادکامی، 1392ش، ص10.</ref> در این دیدگاه رسیدن به مرحله خیرباوری بهعنوان اساس رضامندی، نیازمند دستیابی به چند مقدمه است. | ||
یک: باور به اینکه همه امور و پدیدههای عالم در کم و کیفی خاص و اندازهگیری شده، از طرف خدا خَلق شده و ابداً چیزی بهعنوان اتفاق و تصادف در این عالم وجود ندارد. | یک: باور به اینکه همه امور و پدیدههای عالم در کم و کیفی خاص و اندازهگیری شده، از طرف خدا خَلق شده و ابداً چیزی بهعنوان اتفاق و تصادف در این عالم وجود ندارد. | ||
دو: مقدرات عالم با «ماهیت خیر» و «هدف خیررسانی» ایجاد شدهاند. | دو: مقدرات عالم با «ماهیت خیر» و «هدف خیررسانی» ایجاد شدهاند. | ||
سه: مقدرات خیر در دو سطح «خیر مقدَّر» و «خیر محقّق» | سه: مقدرات خیر در دو سطح «خیر مقدَّر» و «خیر محقّق» تنظیم شده که چگونگی تبدیل «خیر مقدَّر» به «خیر محقّق» واکنش مناسبی است که فرد با الهام از آموزههای اسلامی انجام میدهد. | ||
چهار: موقعیتهای زندگی در دو دسته خوشایندها مانند خوشیها و لذتهای زندگی و ناخوشایندها شامل سختیها و حوادث ناگوار قرار میگیرد. واکنش مناسب در مواجهه با رویدادهای خوشایند، شُکر و استفاده بهجا در نعمتهای الاهی است مانند قناعت و انفاق و در موقعیتهای ناخوشایند، پذیرش آگاهانه و صبر بر طاعت، مصیبت و معصیت واکنش مناسب بهشمار میرود. | چهار: موقعیتهای زندگی در دو دسته خوشایندها مانند خوشیها و لذتهای زندگی و ناخوشایندها شامل سختیها و حوادث ناگوار قرار میگیرد. واکنش مناسب در مواجهه با رویدادهای خوشایند، شُکر و استفاده بهجا در نعمتهای الاهی است مانند قناعت و انفاق و در موقعیتهای ناخوشایند، پذیرش آگاهانه و صبر بر طاعت، مصیبت و معصیت واکنش مناسب بهشمار میرود. | ||
پنج: چیستی و چگونگی واکنش مناسب به تفصیل در قالب [[دین]] یا شریعت اسلامی از جانب خداوند بهواسطه پیامبر و امامان، در دسترس انسانها قرار داده شده است. | پنج: چیستی و چگونگی واکنش مناسب به تفصیل در قالب [[دین]] یا شریعت اسلامی از جانب خداوند بهواسطه پیامبر و امامان، در دسترس انسانها قرار داده شده است. | ||
برای مثال همسر خوب و همفکر طبق روایات اسلامی از نعمتهای بزرگی است که زمینهساز خوشیها و لذتهای فراوان است.<ref>نوری، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، 1369ش. ج 2، ص532.</ref> در این رابطه با توجه به مقدمات پیشگفته، نعمت ازدواج با هدف خیررسانی برای انسان توسط خداوند تقدیر (خیر مقدر) شده است. برای بهرهمندی از نعمت ازدواج و دستیابی به خیری که در آن نهفته (خیر محقّق)، فرد باید طبق دستورات شرعی عمل نماید. طبق آموزههای اسلام درک فلسفه ازدواج، آشنایی و کاربست معیارهای صحیح انتخاب همسر، برخورداری از مهارت ارتباط صحیح با همسر و توجه به حقوق و انجام تکالیف زناشویی از مواردی است که زمینهساز بهرهمندی فرد از نعمت ازدواج میشود.<ref>پسندیده، الگوی اسلامی شادکامی، 1392ش، ص315.</ref> | برای مثال همسر خوب و همفکر طبق روایات اسلامی از نعمتهای بزرگی است که زمینهساز خوشیها و لذتهای فراوان است.<ref>نوری، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، 1369ش. ج 2، ص532.</ref> در این رابطه با توجه به مقدمات پیشگفته، نعمت ازدواج با هدف خیررسانی برای انسان توسط خداوند تقدیر (خیر مقدر) شده است. برای بهرهمندی از نعمت ازدواج و دستیابی به خیری که در آن نهفته (خیر محقّق)، فرد باید طبق دستورات شرعی عمل نماید. طبق آموزههای اسلام درک فلسفه ازدواج، آشنایی و کاربست معیارهای صحیح انتخاب همسر، برخورداری از مهارت ارتباط صحیح با همسر و توجه به حقوق و انجام تکالیف زناشویی از مواردی است که زمینهساز بهرهمندی فرد از نعمت ازدواج میشود.<ref>پسندیده، الگوی اسلامی شادکامی، 1392ش، ص315.</ref> | ||
ناگفته نماند که رضایت از زندگی در آموزههای اسلامی تفاوت ماهوی با رضایت از زندگی در | ناگفته نماند که رضایت از زندگی در آموزههای اسلامی تفاوت ماهوی با رضایت از زندگی در روانشناسی یا جامعهشناسی ندارد بلکه از لحاظ ماهیت، رضایت از زندگی، معنا و مفهومی مشترک در همه فرهنگها داشته و دارد و وصف اسلامی یا غیراسلامی برای آن بیمعنا است. با این حال، تفاوت این دو را میتوان در عمق و گستردگی زمینهها و معیارهای تحصیل آن در فرهنگهای مختلف، جستجو کرد. رضامندی در متون اسلامی بهخاطر عوامل و زمینههای معنوی و محدود نشدن زندگی انسان به دنیای مادی، نسبت به فرهنگهای دیگر دارای گستره و عمق بیشتری بوده و مهمتر اینکه جنس رضامندی از زندگی که در منابع اسلامی معرفی شده با وجود معیارها و قواعد خاصی که در تحصیل آن لحاظ میشود، رضایتی اصیل، پایدار و کاملاً سودمند بوده و فرد را از افتادن در دام رضایت کاذب، موقتی و بیفایده یا کمفایده حفظ مینماید. | ||
==سازوکار دستیابی به رضایت از زندگی== | == سازوکار دستیابی به رضایت از زندگی == | ||
مسیر دستیابی به رضایت از زندگی در سه حیطه کلی قابل تصور است. از میان برداشتن موانع، فراهم کردن زمینهها و کاربست مهارتها و تکنیکها. از میان موانع، کمالگرایی افراطی، تمرکز بر نقصها و غفلت از داشتهها به همراه ضعف شخصیت و عزتنفس پایین از جمله موانع رضامندی است. علاوه بر این گاهی نارضامندی رفتاری پوششی است. فرد با توسل به مکانیسم فرافکنی، از نارضایتی بهعنوان ابزاری برای فرار از هزینهها و تن ندادن به تغییر مثبت، توجیه کمکاری و تنبلی و استمرار لذتبری از عادتهای منفی استفاده میکند. | مسیر دستیابی به رضایت از زندگی در سه حیطه کلی قابل تصور است. از میان برداشتن موانع، فراهم کردن زمینهها و کاربست مهارتها و تکنیکها. از میان موانع، کمالگرایی افراطی، تمرکز بر نقصها و غفلت از داشتهها به همراه ضعف شخصیت و عزتنفس پایین از جمله موانع رضامندی است. علاوه بر این گاهی نارضامندی رفتاری پوششی است. فرد با توسل به مکانیسم فرافکنی، از نارضایتی بهعنوان ابزاری برای فرار از هزینهها و تن ندادن به تغییر مثبت، توجیه کمکاری و تنبلی و استمرار لذتبری از عادتهای منفی استفاده میکند. | ||
از مهمترین زمینهها و عوامل مؤثر بر رضایت از زندگی میتوان به اصلاح نگرش، جامعنگری واقعگرایانه، تقدیرپذیری بهجای تقدیرستیزی، مصلحتمحوری بهجای لذتگرایی و عاقبتاندیشی اشاره کرد. توضیح اینکه سختیها و مشکلات جزئی از واقعیت دنیا است و تصور زندگی بدون سختی توهمی بیش نیست. همانطور که خداوند در قرآن خبر از امتحان با ترس، گرسنگی، کاستی در اموال، جانها و محصولات را میدهد.<ref>سوره بقره، آیه 155.</ref> در روایت نیز دنیا سرایی است که با سختیها و بلاها آمیخته شده است.<ref>سیدرضی، نهجالبلاغه، 1398ش، خطبه226.</ref> | از مهمترین زمینهها و عوامل مؤثر بر رضایت از زندگی میتوان به اصلاح نگرش، جامعنگری واقعگرایانه، تقدیرپذیری بهجای تقدیرستیزی، مصلحتمحوری بهجای لذتگرایی و عاقبتاندیشی اشاره کرد. توضیح اینکه سختیها و مشکلات جزئی از واقعیت دنیا است و تصور زندگی بدون سختی توهمی بیش نیست. همانطور که خداوند در قرآن خبر از امتحان با ترس، گرسنگی، کاستی در اموال، جانها و محصولات را میدهد.<ref>سوره بقره، آیه 155.</ref> در روایت نیز دنیا سرایی است که با سختیها و بلاها آمیخته شده است.<ref>سیدرضی، نهجالبلاغه، 1398ش، خطبه226.</ref> | ||
پدیدهها و امور زندگی انسان، دارای دو بُعد ظاهری و باطنیاند. در بُعد ظاهر، یا خوشایندِ طبع انسان هستند یا ناخوشایند اما در بُعد باطن که سخن از واقعیت اشیا است پدیدهها برای زندگی انسان یا خیر هستند یا شرّ. محور بُعد ظاهر، خواستهها و امیال انسانی است و محور بُعد باطن، مصلحت او. توجه به ظاهر اشیاء و استفاده از نظام ارزیابی خواستگرا، یعنی خوشایندخواه و ناخوشایندگریز، انسان را از راهیابی به لایههای عمیقتر و شناسایی حقیقت اشیاء که همان خیر یا شرّ بودن آنها است | پدیدهها و امور زندگی انسان، دارای دو بُعد ظاهری و باطنیاند. در بُعد ظاهر، یا خوشایندِ طبع انسان هستند یا ناخوشایند اما در بُعد باطن که سخن از واقعیت اشیا است پدیدهها برای زندگی انسان یا خیر هستند یا شرّ. محور بُعد ظاهر، خواستهها و امیال انسانی است و محور بُعد باطن، مصلحت او. توجه به ظاهر اشیاء و استفاده از نظام ارزیابی خواستگرا، یعنی خوشایندخواه و ناخوشایندگریز، انسان را از راهیابی به لایههای عمیقتر و شناسایی حقیقت اشیاء که همان خیر یا شرّ بودن آنها است بازمیدارد و بسیار پیش میآید که فردی صلاح و مصلحت واقعی خود را به خاطر ظاهر خوشایند شرّی خطرناک، از دست میدهد. در قرآن نیز با اشاره به این مطلب هشدار میدهد که چهبسا چیزی را دوست میدارید و آن برای شما بد است.<ref>سوره بقره، آیه 216.</ref> پیامبر اسلام نیز بهترین کارها را خوشفرجامترین آنها میداند.<ref>ابنبابویه، کتاب من لایحضره الفقیه، 1413ق، ج4، ص402.</ref> برای دستیابی به رضامندی علاوه بر تغییر و اصلاح نگرش نیازمند رفتارهای همسو نیز هستیم. | ||
==پول و رضایت از زندگی== | == پول و رضایت از زندگی == | ||
انسان هر بینشی داشته باشد متناسب با آن عمل خواهد نمود. ارتباط میان بینش و عمل غیرقابل انکار بوده، وثیق و مستحکم است. این سخن در باب پول هم صادق است.<ref>فعالی، بخشش، 1390ش، ص.92</ref> در واقع غالباً نوع نگاه انسان به پول زمینهساز خوشبختی یا بدبختی است نه خود پول. اگرچه گاهی بیپولی با فقر و سختی تلازم دارد اما پول زیاد هم لزوماً خوشبختی نمیآورد. در واقع ما بهاشتباه از پول انتظار زیادی داریم. پول تنها امکانات بهتری برای ما فراهم میکند و البته اگر بهدرستی نتوانیم مدیریت کنیم همین باعث ایجاد مشکلات فراوان میشود. در آموزههای اسلامی دراینباره با سه اصطلاح روزی | انسان هر بینشی داشته باشد متناسب با آن عمل خواهد نمود. ارتباط میان بینش و عمل غیرقابل انکار بوده، وثیق و مستحکم است. این سخن در باب پول هم صادق است.<ref>فعالی، بخشش، 1390ش، ص.92</ref> در واقع غالباً نوع نگاه انسان به پول زمینهساز خوشبختی یا بدبختی است نه خود پول. اگرچه گاهی بیپولی با فقر و سختی تلازم دارد اما پول زیاد هم لزوماً خوشبختی نمیآورد. در واقع ما بهاشتباه از پول انتظار زیادی داریم. پول تنها امکانات بهتری برای ما فراهم میکند و البته اگر بهدرستی نتوانیم مدیریت کنیم همین باعث ایجاد مشکلات فراوان میشود. در آموزههای اسلامی دراینباره با سه اصطلاح روزی کفاف، روزی کثیر و روزی قلیل روبهرو هستیم.<ref>پسندیده، الگوی اسلامی شادکامی، 1392ش، ص311.</ref> آنچه انسانها غالباً آرزوی آن را دارند، روزی کثیر یا فراوان است و در مقابل، از روزی قلیل گریزانند اما آنچه در آموزههای اسلامی در این مورد توصیه شده روزی کفاف است که سعادت انسان را تأمین میکند یعنی به همان مقداری که انسان نیاز دارد.<ref>القشیری، صحیح مسلم، ج2، 1334ق، ص730، ح125.</ref> | ||
==دین و رضایت از زندگی== | == دین و رضایت از زندگی == | ||
براساس یافتههای علمی و تجربی هرچه دینداری افراد افزایش مییابد و بیشتر بهسمت رفتارهای دینی مانند شرکت در مراسم مذهبی، خواندن دعا و انجام اعمال عبادی گرایش پیدا میکنند آرامش روحی بیشتری را تجربه کرده و رضایت بالاتری را از زندگی خود گزارش میکنند.<ref>[https://jm.um.ac.ir/article_38991.html ربانی و بهشتی، «بررسی تجربی رابطه دینداری و رضایت | براساس یافتههای علمی و تجربی هرچه دینداری افراد افزایش مییابد و بیشتر بهسمت رفتارهای دینی مانند شرکت در مراسم مذهبی، خواندن دعا و انجام اعمال عبادی گرایش پیدا میکنند آرامش روحی بیشتری را تجربه کرده و رضایت بالاتری را از زندگی خود گزارش میکنند.<ref>[https://jm.um.ac.ir/article_38991.html ربانی و بهشتی، «بررسی تجربی رابطه دینداری و رضایت از زندگی»، 1390ش، ص75.]</ref> البته آنچه از تکالیف دینی در اینجا مدنظر است مجموعه عبادات شامل همه رفتارها و اعمال دینی و همچنین اخلاقیات را دربرمیگیرد. | ||
==ازدواج، خانواده و رضایت از زندگی== | == ازدواج، خانواده و رضایت از زندگی == | ||
ازدواج با توجه به ایجاد یک رابطه مستحکم در قالب روابط زوجی و والد فرزندی، فرد را از مزایای ارتباط خانوادگی بهرهمند میسازد. طبق پژوهشهای انجام شده، احساس تنهایی از عواملی است که رابطه مستقیم و منفی با رضایت از زندگی دارد.<ref>[http://ensani.ir/file/download/article/20160216152706-9997-59.pdf باقری و دیگران، «بررسی عوامل اجتماعی مؤثر در رضایت | ازدواج با توجه به ایجاد یک رابطه مستحکم در قالب روابط زوجی و والد فرزندی، فرد را از مزایای ارتباط خانوادگی بهرهمند میسازد. طبق پژوهشهای انجام شده، احساس تنهایی از عواملی است که رابطه مستقیم و منفی با رضایت از زندگی دارد.<ref>[http://ensani.ir/file/download/article/20160216152706-9997-59.pdf باقری و دیگران، «بررسی عوامل اجتماعی مؤثر در رضایت از زندگی»، 1394ش، ص184.]</ref> علاوه بر این از دیدگاه توجه به نیازهای انسان در روانشناسی، خانواده با ارضاء و پاسخگویی به نیاز به تعلق و احترام، زمینه رشد و رضامندی بیشتر را فراهم میکند.<ref>باقری و دیگران، «بررسی عوامل اجتماعی مؤثر در رضایت از زندگی»، 1394ش، ص187.</ref> | ||
==شغل، درآمد و رضایت از زندگی== | == شغل، درآمد و رضایت از زندگی == | ||
[[پرونده:رضایت-از-زندگی.jpg|پدر و فرزندانش، سازندگان قابلمه و تابه مسی در [[اصفهان]] | [[پرونده:رضایت-از-زندگی.jpg|پدر و فرزندانش، سازندگان قابلمه و تابه مسی در [[اصفهان]] | ||
|بندانگشتی]] | |بندانگشتی]] | ||
هر فرد ساعات زیادی از شبانهروز را در ارتباط با مسائل مربوط به شغل یا حرفهاش میگذراند. سادگی یا پیچیدگی فعالیت شغلی، شانیت اجتماعی، سطح درآمد، محیط کار و روابط حاکم بر آن ازجمله عواملی است که هر کدام نقش مستقیمی بر زندگی فرد دارد. از این موارد نوع شغل با توجه به بازخورد ویژه اجتماعی و سطح درآمد بهخاطر نقش مؤثر آن در تأمین امکانات زندگی، ارتباط بیشتری با رضایت از زندگی دارد.<ref>باقری و دیگران، «بررسی عوامل اجتماعی مؤثر در رضایت | هر فرد ساعات زیادی از شبانهروز را در ارتباط با مسائل مربوط به شغل یا حرفهاش میگذراند. سادگی یا پیچیدگی فعالیت شغلی، شانیت اجتماعی، سطح درآمد، محیط کار و روابط حاکم بر آن ازجمله عواملی است که هر کدام نقش مستقیمی بر زندگی فرد دارد. از این موارد نوع شغل با توجه به بازخورد ویژه اجتماعی و سطح درآمد بهخاطر نقش مؤثر آن در تأمین امکانات زندگی، ارتباط بیشتری با رضایت از زندگی دارد.<ref>باقری و دیگران، «بررسی عوامل اجتماعی مؤثر در رضایت از زندگی»، 1394ش، ص185.</ref> احساس رضایت شغلی پس از دستیابی به ارزشهای شغلی در ارتباط تنگاتنگ با رضایت از زندگی است. علاوه بر اثرگذاری مستقیم رضایت شغلی بر رضایت از زندگی، با توجه به ارتباط رضایت شغلی با عواملی نظیر سلامت جسمی و روانی و روابط و مناسبات اجتماعی میتوان به تأثیر غیرمستقیم رضایت شغلی بر رضایت از زندگی نیز اشاره کرد.<ref>[https://www.sid.ir/fa/Journal/ViewPaper.aspx?ID=244834 شفیعزاده و کامروا، «بررسی رابطه رضایت شغلی با رضایتاززندگی، در کارکنان دانشگاه علوم پزشکی استان سمنان»، 1393ش، ص81.]</ref> | ||
== تأثیر سلامت جسمی بر رضایت از زندگی == | |||
ارتباط تنگاتنگی بین سلامت جسم و روان و رضایت از زندگی وجود دارد. در این میان رفتارهای بهداشتی نیز بهعنوان یکی از معیارهای تعیینکننده سلامت جسمی شناخته میشود. سلامت جسم و روان بهعنوان ابزاری است که میتواند کارآمدی فرد را تحت تأثیر خود قرار دهد و افزایش کارآمدی فردی، زمینه انجام کارها بهصورت بهینه و کسب موفقیت در نیل به اهداف شخصی را تسریع میکند و نهایتاً همه اینها سطح رضایت از زندگی را در فرد افزایش میدهد. تحقیقات نشان میدهد که متغیرهای سلامت جسمی مانند رعایت مسائل بهداشتی و بیماریهای بدنی و متغیرهای سلامت روان مانند عزتنفس و احساس ارزشمندی، خودکارآمدی، انعطافپذیری و سازگاری، ارتباط مستقیمی با سطح رضایت از زندگی دارند در این تحقیقات به رابطه مستقیم و متقابل سلامت جسمانی و رضایت از زندگی اشاره شده است.<ref>[https://qccpc.atu.ac.ir/article_5896_d101b7f67a1e4605da9987518cfdcc8a.pdf کرمی، «بررسی رابطه رضایت از زندگی، با سلامت عمومی و سازگاری»، 1389ش، ص86.]</ref> | |||
== پانویس == | |||
{{پانویس}} | |||
== | == منابع == | ||
* قرآن کریم، ترجمه محمدمهدی فولادوند. | |||
* ازکمب، استوارت، روانشناسی کاربردی اجتماعی، ترجمه فرهاد ماهر، مشهد، آستان قدس رضوی، ۱۳۸۲ش. | |||
* اینگلهارت، رونالد، تحول فرهنگی در جوامع پیشرفته صنعتی، ترجمه مریم وتر، تهران، کویر، ۱۳۷۳ش. | |||
* آرگایل، مایکل، روانشناسی شادی، ترجمه حمیدطاهر نشاطدوست، تهران، جهاد دانشگاهی، ۱۳۸۶ش. | |||
* باقری، معصومه و دیگران، «بررسی عوامل اجتماعی مؤثر در رضایت از زندگی»، فصلنامه برنامهریزی رفاه و توسعه اجتماعی، س۷، ش۲۳، ۱۳۹۴ش. | |||
* پسندیده، عباس و دیگران، «پایه نظری رضامندی از دیدگاه اسلام»، فصلنامه روانشناسی و [[دین]]، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره، ش ۲۰، ۱۳۹۱ش. | |||
* پسندیده، عباس، الگوی اسلامی شادکامی، قم، دارالحدیث، ۱۳۹۲ش. | |||
* پورافکاری نصرتالله، فرهنگ جامع روانشناسی روانپزشکی، جلد دوم، تهران، فرهنگ معاصر، ۱۳۸۶ش. | |||
* چلبی، مسعود و موسوی، سیدمحسن، «بررسی جامعهشناختی عوامل مؤثر بر شادمانی در سطوح خرد و کلان»، مجله جامعهشناسی ایران، س۹، ش۲، ۱۳۸۷ش. | |||
* خضر نجات، حمید، مفاهیم جامعهشناسی، شیراز، نشر شیراز، ۱۳۶۹ش. | |||
* دهخدا، علیاکبر، لغتنامه، زیر نظر محمد معین و سیدجعفر شهیدی، تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، ۱۳۷۷ش. | |||
* ربانی، رسول و بهشتی، سیدصمد، «بررسی تجربی رابطه دینداری و رضایت از زندگی»، مجله علوم اجتماعی، س۸، ش۱، ۱۳۹۰ش. | |||
* رستگارخالد، امیر و دیگران، «بررسی رابطه بین سرمایه فرهنگی و کیفیت زندگی جوانان شهر تهران»، فصلنامه توسعه اجتماعی، س۷، ش۴، ۱۳۹۰ش. | |||
* رفیع پور، فرامرز، سنجش گرایش روستاییان به جهاد سازندگی، مرکز تحقیقات و بررسی مسائل روستایی، تهران، ارغنون، ۱۳۷۲ش. | |||
* شفیعزاده، حمید و کامروا، هدی، «بررسی رابطه رضایت شغلی با رضایت از زندگی در کارکنان دانشگاه علوم پزشکی استان سمنان»، مجله مدیریت فرهنگی، س۸، ش۲۴، ۱۳۹۳ش. | |||
* شیخی، منصوره و دیگران، «مشخصههای روانسنجی مقیاس رضایت از زندگی»، فصلنامه تازههای روانشناسی صنعتی/سازمانی، س۱، ش۴، ۱۳۸۹ش. | |||
* عادل، زهرا و همکاران، «اثربخشی آموزش شناختی با رویکرد اسلامی بر رضایتمندی از زندگی دانشجویان»، فصلنامه اسلام و روانشناسی، س۴، ش۷، ۱۳۸۹ش. | |||
* عمید، حسن، فرهنگ عمید، سرپرست تألیف و ویرایش: فرهاد قربانزاده، تهران، اَشجَع، ۱۳۸۹ش. | |||
* غفاری، غلامرضا و امیدی، رضا، کیفیت زندگی، شاخص توسعه اجتماعی، تهران، شیرازه، ۱۳۸۸ش. | |||
* فعالی، محمدتقی، آرامش، تهران، دارالصادقین، ۱۳۹۰ش. | |||
* کار، آلان، روانشناسی مثبت، ترجمه حسن پاشاشریفی و دیگران، تهران، سخن، ۱۳۹۹ش. | |||
* کرمی، ابوالفضل، «بررسی رابطه رضایت از زندگی با سلامت عمومی و سازگاری»، فصلنامه فرهنگ مشاوره و رواندرمانی، سال ۱۱، شماره ۴۴، ۱۳۹۴ش. | |||
* مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق. | |||
* موسوی، میرطاهر و قاسمزاده، داود، جامعهشناسی شادی، تهران، آگاه، ۱۳۹۷ش. | |||
* نوری، میرزاحسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم، آل البیت، ۱۳۶۹ش. | |||
* ولف، سوزان، معنای زندگی، ترجمه محمدعلی عبداللهی، نقد و نظر، س۸، ش ۱ و ۲، ۱۳۸۲ش. | |||
* سیدرضی، محمد، نهجالبلاغه، ترجمه حسین انصاریان، تهران، آیین دانش، ۱۳۹۸ش. | |||
* ابنبابویه، کتاب من لایحضره الفقیه، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۱۳ق. | |||
{{زندگی-افقی}} | |||
{{ | |||
نسخهٔ ۱۲ شهریور ۱۴۰۴، ساعت ۰۸:۵۹
رضایت از زندگی؛ احساس مثبت در نتیجه ارزیابی یک بخش یا کلیّت زندگی
مفهومشناسی
رضایت یا رضامندی بهمعنای خشنودی، پسندیدگی، میل،[۱] همچنین خوشحالی و رخصت،[۲] حالتی هیجانی است که با رسیدن به یک هدف پدید میآید و در ارتباط با پیشرفت در یک فعالیت یا زمینه مورد علاقه بهکار برده میشود.[۳] رضایت در زبان انگلیسی معادل satisfaction و واژههای sat و satis بهمعنای کافی یا به حد کفایت آمده و در معنای لغوی بهمعنای برآورده شدن انتظارات، نیازها و خواستهها است.[۴]
چیستی رضایت از زندگی
رضایت از زندگی[۵] از یکسو بهعنوان احساسی ارزشمند و لذتبخش، دارای مطلوبیتی ذاتی است و از سویی دیگر، سرمایهای است ارزشمند که میتواند استفاده از دیگر مواهب زندگی را لذتبخشتر ساخته و درعینحال بهعنوان ابزاری در جهت حلوفصل یا قابل تحملتر نمودن مشکلات، بهکار آید، از این رو ایجاد، تداوم و ارتقاء رضایت از زندگی برای کسانی که خواهان زندگی ارزشمند و بامعنا و در یککلام زندگی کامل هستند، ضرورتی انکارناپذیر مینماید.
مفاهیم مشابه
شناخت دقیق احساس رضایت از زندگی، زمانی ممکن است که از مفاهیم مشابه، بازشناسی شود. جنبه مثبت و لذتبخش این احساس غالباً باعث شده تا این مفهوم با مفاهیم مشابه و هماثر در یک معنا بهکار برده و تعریف شود. مفاهیمی چون شادی، شادمانی، شادکامی و بهزیستی ذهنی.
شادی
شادی هممعنا با شادمانی، خوشحالی، بهجت، بشاشت، مسرت، نشاط، انبساط و سرور آمده است.[۶] اصطلاح شادی انواع گستردهای از پاسخهای عاطفی مثبت مانند خوشی، آرامش، خوشبینی و لذت را در برمیگیرد. روانشناسان، شادی را بالابودن عواطف مثبت همراه با پایین بودن عواطف منفی ارزیابی میکنند.[۷] همچنین آن را تمایزدهنده حالت لذت بهعنوان یک وضعیت گذرا از خوشی، از حالتهای اخلاقی سعادت میدانند.[۸]
شادکامی
شادکامی[۹] اغلب به آسایش، رفاه، نعمت، کامرانی و خوشحالی معنا شده است و شادمانی، خوشبختی، خوشنودی، سعادت، و شادی اصیل و پایدار از کلماتی هستند که هممعنا با آن بهکار میرود.[۱۰] با این وجود آنچه در مورد آن توافق وجود دارد، این است که برای اصطلاح شادکامی بهعنوان یک هیجان مثبت و خوب، حداقل دو جنبه عاطفی و شناختی قائل شدهاند. شادی، شادمانی، شعف، خشنودی و هیجانهای مثبت مربوط به جنبه عاطفی شادکامی و ارزشگذاریهای شناختی و ارزیابی رضامندانه از حیطههای مختلف زندگی در ارتباط با جنبه شناختی شادکامی است.[۱۱]
آرامش
آرامش حالتی نفسانی است همراه با آسودگی و ثبات، همچنین به معنای آرمیدن، صلح، آشتی، امنیت و فراغت نیز آمده است.[۱۲] آرامش در دو سطح فردی و اجتماعی قابل بررسی است که بُعد اجتماعی آن را میتوان امنیت نامید. مفهوم آرامش در آموزههای اسلامی از راه کلیدواژههایی مانند اطمینان، سکینه و دیگر مشتقّات آن مانند امن و قرار قابل پیگیری است.[۱۳] رابطه آرامش و رضایت از زندگی را میتوان ارتباطی دوسویه و متقابل در نظر گرفت.
آسایش
راحتی، آسانی، استراحت، عیش و تنعم از مواردی است که لغتنامههای فارسی در معنای آسایش بهکار بردهاند.[۱۴] در علم روانشناسی آسایش یا راحتی، حس بدنی یا روانی آسودگی است که غالباً با فقدان سختی بازشناخته میشود. آسایش غالباً وابسته به امر بیرونی است و با کسب لذت جسمی و امکانات مادی رابطه مستقیمی دارد.
معنای زندگی
معنای زندگی یکی از مهمترین موضوعات فلسفی، روانشناختی و دینی انسان در دوران جدید و عصر صنعتیشدن جوامع و پیشرفت همهجانبه علم و فناوری است. مسائل اصلی معنای زندگی شامل پرسشهایی در ارتباط با هدفمندی و ارزشمندی زندگی است.[۱۵]
کیفیت زندگی
مفهوم کیفیت زندگی ابتدا به حوزههای بهداشتی، زیستمحیطی و بیماریهای روانی محدود میشد، اما طی دو دهه گذشته به مفهومی چندبعدی بسط یافته است و علاوه بر عناصر فردی و عینی، مؤلفههای اجتماعی و ذهنی را نیز شامل میشود.[۱۶] سازمان جهانی بهداشت، کیفیت زندگی را به ادراک افراد از موقعیتشان در زندگی در حوزههای فرهنگی و نظام آموزشیای که در آن زندگی میکنند و همچنین در ارتباط با اهداف، انتظارات و نگرانیهایشان تعریف کرده است.[۱۷]
بهزیستی ذهنی
بهزیستی ذهنی شیوه و روشی است که فرد، یک زندگی خوب را تعریف میکند. افرادی که احساس بهزیستی ذهنی بالایی دارند احساس لذت و خوشی زیاد بههمراه ناراحتی پایین دارند و از زندگیشان احساس رضایت میکنند.[۱۸] رضایت از زندگی جنبههای مختلف زندگی فرد را در برمیگیرد که بهزیستی ذهنی، جنبه روانشناختی آن را پوشش میدهد.
رویکردهای رضایت از زندگی
تحلیل جامعهشناختی رضایت از زندگی
جامعه، زمینهساز شکلگیری ارزشها، هنجارها و بسیاری از رفتارهای اجتماعی است که برخی از اندیشمندان مفهوم رضایت از زندگی را از این منظر تعریف کردهاند. رضایت، احساس شادی یا ارضایی که یک فرد، هنگام دریافت پاداش از دیگران یا تأییدشدن تجربه میکند، بر اساس نظریه یادگیری، رضایتمندی در تکرار و تقویتِ رفتاری که پاداش گرفته، مؤثر بوده و درنتیجه در شرایط مشابه، احتمال تکرار آن رفتار افزایش مییابد.[۱۹] رضایتمندی بیشتر جنبه اجتماعی دارد، در مقابل، خوشایندی[۲۰] جنبه عاطفی و روانشناختی دارد. رضایت، بیشتر از یک شیء یا امر خاصی مورد نظر است و نهایتاً تمایل شخص را به یک موضوع میسنجد بنابراین میتوان گفت رضایت نوعی گرایش است، در واقع رضایت نوعی گرایش خاص و محدودتر از گرایش است.[۲۱] فاصله بین ایدهآل، (آنچه باید باشد) و واقعیت، (آنچه هست) از دیگر مواردی است که میزان و سطح رضامندی فرد را تبیین میکند. هرچه ایدهآل و واقعیت به هم نزدیکتر، رضامندی بیشتر و هرچه ایدهآل و واقعیت از هم دورتر، فرد، ناراضیتر.[۲۲] دستیابی به هدف نیز معیاری در سنجش رضامندی یا نارضایتی است. دسترسی به هدف و ارضای نیاز، احساس رضایت و تجربیات مطبوع را بههمراه دارد و عدم ارضاء نیاز با نارضایتی و احساس منفی همراه است.[۲۳]
تحلیل روانشناختی رضایت از زندگی
روانشناسان رضایت از زندگی را بازتاب توازنِ میان آرزوهای شخص و وضعیت فعلی او میدانند.[۲۴] ارتباط این مفهوم با بهزیستی ذهنی[۲۵] تا حدودی معنای آن را آشکار میکند. «بهزیستی ذهنی شامل دو مؤلفه جداگانه است، مؤلفه نخست عاطفی که خود به عواطف مثبت و منفی تقسیم میشود و مؤلفه دوم، شناختی است که معمولاً به رضایت از زندگی اشاره دارد.»[۲۶] مبتنی بر نگاه ارزیابی شناختی، رضایت از زندگی نوعی ارزیابی کلی از احساسات و نگرشهای فرد در مورد زندگی در یک نقطه خاص از زمان است که از منفی به مثبت دستهبندی میشود.[۲۷] در واقع رضایت از زندگی بر تجربه شناختی و داورانهای دلالت دارد که بهعنوان اختلاف ادراکشده بین آرزو و پیشرفت در زندگی تعریف میشود.[۲۸] بر اساس این تعاریف میتوان به این نتیجه رسید که احساس رضامندی بهعنوان یک عاطفه مثبت و پایدار درنتیجه ارزیابی بخشی یا کلیت زندگی حاصل میشود. با این حساب مفهوم رضایت از زندگی از منظر جامعهشناسان بیشتر متمرکز بر رفتارها و مسائل اجتماعی است در حالی که روانشناسان به تعریف این واژه از دیدگاه و دیدگاه شخصی پرداختهاند علاوه بر اینکه توجه به واقعیت بیرونی در جامعهشناسی در برابر تمرکز بر ذهن و ارزیابی شخصی و یافتههای درونی از دیگر تمایزات تبیین رضایت از زندگی از دو منظر جامعهشناسی و روانشناسی است.
رضایت از زندگی در آموزههای اسلامی
رضامندی از خوشی و ناخوشی دنیا از جایگاه بالایی در روایات اسلامی برخوردار است تا جایی که از آن بهعنوان سرچشمه عبادات الاهی،[۲۹] بالاترین درجه اهل تقوا و نشانه ایمان کامل[۳۰] نام برده شده است. در قرآن بیش از هفتاد مرتبه از مشتقات کلمه رضایت، استفاده شده است که میتوان همه آنها را در چهار دسته رضایت خداوند از بندگان،[۳۱] رضایت بندگان از خداوند،[۳۲] رضایت انسانها از یکدیگر[۳۳] و خوشنودشدن انسانها از اشیاء[۳۴] قرار داد. بنابر یافتههای برخی پژوهشهای اسلامی، اساس دیدگاه اسلام در دستیابی به «رضامندی»، «خیرباوری» است،[۳۵] و رضامندی بهمعنای زندگی مبتنی بر خیر در کنار زندگی مبتنی بر سرور، دو رکن اساسی «الگوی اسلامی شادکامی» را تشکیل میدهد.[۳۶] در این دیدگاه رسیدن به مرحله خیرباوری بهعنوان اساس رضامندی، نیازمند دستیابی به چند مقدمه است. یک: باور به اینکه همه امور و پدیدههای عالم در کم و کیفی خاص و اندازهگیری شده، از طرف خدا خَلق شده و ابداً چیزی بهعنوان اتفاق و تصادف در این عالم وجود ندارد. دو: مقدرات عالم با «ماهیت خیر» و «هدف خیررسانی» ایجاد شدهاند. سه: مقدرات خیر در دو سطح «خیر مقدَّر» و «خیر محقّق» تنظیم شده که چگونگی تبدیل «خیر مقدَّر» به «خیر محقّق» واکنش مناسبی است که فرد با الهام از آموزههای اسلامی انجام میدهد. چهار: موقعیتهای زندگی در دو دسته خوشایندها مانند خوشیها و لذتهای زندگی و ناخوشایندها شامل سختیها و حوادث ناگوار قرار میگیرد. واکنش مناسب در مواجهه با رویدادهای خوشایند، شُکر و استفاده بهجا در نعمتهای الاهی است مانند قناعت و انفاق و در موقعیتهای ناخوشایند، پذیرش آگاهانه و صبر بر طاعت، مصیبت و معصیت واکنش مناسب بهشمار میرود. پنج: چیستی و چگونگی واکنش مناسب به تفصیل در قالب دین یا شریعت اسلامی از جانب خداوند بهواسطه پیامبر و امامان، در دسترس انسانها قرار داده شده است. برای مثال همسر خوب و همفکر طبق روایات اسلامی از نعمتهای بزرگی است که زمینهساز خوشیها و لذتهای فراوان است.[۳۷] در این رابطه با توجه به مقدمات پیشگفته، نعمت ازدواج با هدف خیررسانی برای انسان توسط خداوند تقدیر (خیر مقدر) شده است. برای بهرهمندی از نعمت ازدواج و دستیابی به خیری که در آن نهفته (خیر محقّق)، فرد باید طبق دستورات شرعی عمل نماید. طبق آموزههای اسلام درک فلسفه ازدواج، آشنایی و کاربست معیارهای صحیح انتخاب همسر، برخورداری از مهارت ارتباط صحیح با همسر و توجه به حقوق و انجام تکالیف زناشویی از مواردی است که زمینهساز بهرهمندی فرد از نعمت ازدواج میشود.[۳۸] ناگفته نماند که رضایت از زندگی در آموزههای اسلامی تفاوت ماهوی با رضایت از زندگی در روانشناسی یا جامعهشناسی ندارد بلکه از لحاظ ماهیت، رضایت از زندگی، معنا و مفهومی مشترک در همه فرهنگها داشته و دارد و وصف اسلامی یا غیراسلامی برای آن بیمعنا است. با این حال، تفاوت این دو را میتوان در عمق و گستردگی زمینهها و معیارهای تحصیل آن در فرهنگهای مختلف، جستجو کرد. رضامندی در متون اسلامی بهخاطر عوامل و زمینههای معنوی و محدود نشدن زندگی انسان به دنیای مادی، نسبت به فرهنگهای دیگر دارای گستره و عمق بیشتری بوده و مهمتر اینکه جنس رضامندی از زندگی که در منابع اسلامی معرفی شده با وجود معیارها و قواعد خاصی که در تحصیل آن لحاظ میشود، رضایتی اصیل، پایدار و کاملاً سودمند بوده و فرد را از افتادن در دام رضایت کاذب، موقتی و بیفایده یا کمفایده حفظ مینماید.
سازوکار دستیابی به رضایت از زندگی
مسیر دستیابی به رضایت از زندگی در سه حیطه کلی قابل تصور است. از میان برداشتن موانع، فراهم کردن زمینهها و کاربست مهارتها و تکنیکها. از میان موانع، کمالگرایی افراطی، تمرکز بر نقصها و غفلت از داشتهها به همراه ضعف شخصیت و عزتنفس پایین از جمله موانع رضامندی است. علاوه بر این گاهی نارضامندی رفتاری پوششی است. فرد با توسل به مکانیسم فرافکنی، از نارضایتی بهعنوان ابزاری برای فرار از هزینهها و تن ندادن به تغییر مثبت، توجیه کمکاری و تنبلی و استمرار لذتبری از عادتهای منفی استفاده میکند. از مهمترین زمینهها و عوامل مؤثر بر رضایت از زندگی میتوان به اصلاح نگرش، جامعنگری واقعگرایانه، تقدیرپذیری بهجای تقدیرستیزی، مصلحتمحوری بهجای لذتگرایی و عاقبتاندیشی اشاره کرد. توضیح اینکه سختیها و مشکلات جزئی از واقعیت دنیا است و تصور زندگی بدون سختی توهمی بیش نیست. همانطور که خداوند در قرآن خبر از امتحان با ترس، گرسنگی، کاستی در اموال، جانها و محصولات را میدهد.[۳۹] در روایت نیز دنیا سرایی است که با سختیها و بلاها آمیخته شده است.[۴۰] پدیدهها و امور زندگی انسان، دارای دو بُعد ظاهری و باطنیاند. در بُعد ظاهر، یا خوشایندِ طبع انسان هستند یا ناخوشایند اما در بُعد باطن که سخن از واقعیت اشیا است پدیدهها برای زندگی انسان یا خیر هستند یا شرّ. محور بُعد ظاهر، خواستهها و امیال انسانی است و محور بُعد باطن، مصلحت او. توجه به ظاهر اشیاء و استفاده از نظام ارزیابی خواستگرا، یعنی خوشایندخواه و ناخوشایندگریز، انسان را از راهیابی به لایههای عمیقتر و شناسایی حقیقت اشیاء که همان خیر یا شرّ بودن آنها است بازمیدارد و بسیار پیش میآید که فردی صلاح و مصلحت واقعی خود را به خاطر ظاهر خوشایند شرّی خطرناک، از دست میدهد. در قرآن نیز با اشاره به این مطلب هشدار میدهد که چهبسا چیزی را دوست میدارید و آن برای شما بد است.[۴۱] پیامبر اسلام نیز بهترین کارها را خوشفرجامترین آنها میداند.[۴۲] برای دستیابی به رضامندی علاوه بر تغییر و اصلاح نگرش نیازمند رفتارهای همسو نیز هستیم.
پول و رضایت از زندگی
انسان هر بینشی داشته باشد متناسب با آن عمل خواهد نمود. ارتباط میان بینش و عمل غیرقابل انکار بوده، وثیق و مستحکم است. این سخن در باب پول هم صادق است.[۴۳] در واقع غالباً نوع نگاه انسان به پول زمینهساز خوشبختی یا بدبختی است نه خود پول. اگرچه گاهی بیپولی با فقر و سختی تلازم دارد اما پول زیاد هم لزوماً خوشبختی نمیآورد. در واقع ما بهاشتباه از پول انتظار زیادی داریم. پول تنها امکانات بهتری برای ما فراهم میکند و البته اگر بهدرستی نتوانیم مدیریت کنیم همین باعث ایجاد مشکلات فراوان میشود. در آموزههای اسلامی دراینباره با سه اصطلاح روزی کفاف، روزی کثیر و روزی قلیل روبهرو هستیم.[۴۴] آنچه انسانها غالباً آرزوی آن را دارند، روزی کثیر یا فراوان است و در مقابل، از روزی قلیل گریزانند اما آنچه در آموزههای اسلامی در این مورد توصیه شده روزی کفاف است که سعادت انسان را تأمین میکند یعنی به همان مقداری که انسان نیاز دارد.[۴۵]
دین و رضایت از زندگی
براساس یافتههای علمی و تجربی هرچه دینداری افراد افزایش مییابد و بیشتر بهسمت رفتارهای دینی مانند شرکت در مراسم مذهبی، خواندن دعا و انجام اعمال عبادی گرایش پیدا میکنند آرامش روحی بیشتری را تجربه کرده و رضایت بالاتری را از زندگی خود گزارش میکنند.[۴۶] البته آنچه از تکالیف دینی در اینجا مدنظر است مجموعه عبادات شامل همه رفتارها و اعمال دینی و همچنین اخلاقیات را دربرمیگیرد.
ازدواج، خانواده و رضایت از زندگی
ازدواج با توجه به ایجاد یک رابطه مستحکم در قالب روابط زوجی و والد فرزندی، فرد را از مزایای ارتباط خانوادگی بهرهمند میسازد. طبق پژوهشهای انجام شده، احساس تنهایی از عواملی است که رابطه مستقیم و منفی با رضایت از زندگی دارد.[۴۷] علاوه بر این از دیدگاه توجه به نیازهای انسان در روانشناسی، خانواده با ارضاء و پاسخگویی به نیاز به تعلق و احترام، زمینه رشد و رضامندی بیشتر را فراهم میکند.[۴۸]
شغل، درآمد و رضایت از زندگی
هر فرد ساعات زیادی از شبانهروز را در ارتباط با مسائل مربوط به شغل یا حرفهاش میگذراند. سادگی یا پیچیدگی فعالیت شغلی، شانیت اجتماعی، سطح درآمد، محیط کار و روابط حاکم بر آن ازجمله عواملی است که هر کدام نقش مستقیمی بر زندگی فرد دارد. از این موارد نوع شغل با توجه به بازخورد ویژه اجتماعی و سطح درآمد بهخاطر نقش مؤثر آن در تأمین امکانات زندگی، ارتباط بیشتری با رضایت از زندگی دارد.[۴۹] احساس رضایت شغلی پس از دستیابی به ارزشهای شغلی در ارتباط تنگاتنگ با رضایت از زندگی است. علاوه بر اثرگذاری مستقیم رضایت شغلی بر رضایت از زندگی، با توجه به ارتباط رضایت شغلی با عواملی نظیر سلامت جسمی و روانی و روابط و مناسبات اجتماعی میتوان به تأثیر غیرمستقیم رضایت شغلی بر رضایت از زندگی نیز اشاره کرد.[۵۰]
تأثیر سلامت جسمی بر رضایت از زندگی
ارتباط تنگاتنگی بین سلامت جسم و روان و رضایت از زندگی وجود دارد. در این میان رفتارهای بهداشتی نیز بهعنوان یکی از معیارهای تعیینکننده سلامت جسمی شناخته میشود. سلامت جسم و روان بهعنوان ابزاری است که میتواند کارآمدی فرد را تحت تأثیر خود قرار دهد و افزایش کارآمدی فردی، زمینه انجام کارها بهصورت بهینه و کسب موفقیت در نیل به اهداف شخصی را تسریع میکند و نهایتاً همه اینها سطح رضایت از زندگی را در فرد افزایش میدهد. تحقیقات نشان میدهد که متغیرهای سلامت جسمی مانند رعایت مسائل بهداشتی و بیماریهای بدنی و متغیرهای سلامت روان مانند عزتنفس و احساس ارزشمندی، خودکارآمدی، انعطافپذیری و سازگاری، ارتباط مستقیمی با سطح رضایت از زندگی دارند در این تحقیقات به رابطه مستقیم و متقابل سلامت جسمانی و رضایت از زندگی اشاره شده است.[۵۱]
پانویس
- ↑ دهخدا، لغتنامه، ذیل واژه رضایت.
- ↑ عمید، فرهنگ عمید، ذیل واژه رضایت.
- ↑ پورافکاری، فرهنگ جامع روانشناسی روانپزشکی، 1386ش، ج2، ص1332.
- ↑ longman-oxford-webster online
- ↑ Life satisfaction
- ↑ دهخدا، لغتنامه، ذیل واژه شادی.
- ↑ آرگایل، روانشناسی شادی، 1386ش، ص14 و 25.
- ↑ موسوی و قاسمزاده، جامعهشناسی شادی، 1397ش، ص35.
- ↑ Happiness
- ↑ دهخدا، لغتنامه؛ عمید، فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه شادکامی.
- ↑ کار، روانشناسی مثبت، 1399ش، ص42.
- ↑ دهخدا، لغتنامه؛ عمید، فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه آرامش.
- ↑ فعالی، آرامش، 1390ش، ص34.
- ↑ دهخدا، لغتنامه؛ عمید، فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه آسایش.
- ↑ ولف، معنای زندگی، 1382ش، ص30.
- ↑ غفاری و امیدی، کیفیت زندگی؛ شاخص توسعه اجتماعی، 1388ش، ص100.
- ↑ رستگارخالد و دیگران، «بررسی رابطه بین سرمایه فرهنگی و کیفیت زندگی جوانان شهر تهران»، 1390ش، ص80.
- ↑ شیخی و دیگران، «مشخصههای روانسنجی مقیاس رضایت از زندگی»، 1389ش، ص18.
- ↑ خضر نجات، مفاهیم جامعهشناسی، 1369ش، ص69.
- ↑ Gratification
- ↑ چلبی و موسوی، «بررسی جامعهشناختی عوامل مؤثر بر شادمانی در سطوح خرد و کلان»، 1387ش، ص132.
- ↑ رفیعپور، سنجش گرایش روستاییان به جهاد سازندگی، ۱۳۷۲ش، ص۱۵.
- ↑ رفیعپور، سنجش گرایش روستاییان به جهاد سازندگی، ۱۳۷۲ش، ص17.
- ↑ اینگلهارت، تحول فرهنگی در جوامع پیشرفته صنعتی، 1373ش، ص244.
- ↑ Mental well-being
- ↑ شیخی و دیگران، «مشخصههای روانسنجی مقیاس رضایت از زندگی»، 1389ش، ص18.
- ↑ عادل و دیگران، «اثربخشی آموزش شناختی با رویکرد اسلامی بر رضایتمندی از زندگی دانشجویان»، 1389ش، ص45.
- ↑ ازکمب، روانشناسی کاربردی اجتماعی، 1382ش، ص69.
- ↑ مجلسی، بحارالأنوار، 1403ق، ج71، ص139.
- ↑ مجلسی، بحارالأنوار، 1403ق، ج82، ص134.
- ↑ سوره مائده، آیه 119.
- ↑ سوره مائده، آیه 119.
- ↑ سوره بقره، آیه 120.
- ↑ سوره توبه، آیه 24.
- ↑ پسندیده و دیگران، «پایه نظری رضامندی از دیدگاه اسلام»، 1391ش، ص85.
- ↑ پسندیده، الگوی اسلامی شادکامی، 1392ش، ص10.
- ↑ نوری، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، 1369ش. ج 2، ص532.
- ↑ پسندیده، الگوی اسلامی شادکامی، 1392ش، ص315.
- ↑ سوره بقره، آیه 155.
- ↑ سیدرضی، نهجالبلاغه، 1398ش، خطبه226.
- ↑ سوره بقره، آیه 216.
- ↑ ابنبابویه، کتاب من لایحضره الفقیه، 1413ق، ج4، ص402.
- ↑ فعالی، بخشش، 1390ش، ص.92
- ↑ پسندیده، الگوی اسلامی شادکامی، 1392ش، ص311.
- ↑ القشیری، صحیح مسلم، ج2، 1334ق، ص730، ح125.
- ↑ ربانی و بهشتی، «بررسی تجربی رابطه دینداری و رضایت از زندگی»، 1390ش، ص75.
- ↑ باقری و دیگران، «بررسی عوامل اجتماعی مؤثر در رضایت از زندگی»، 1394ش، ص184.
- ↑ باقری و دیگران، «بررسی عوامل اجتماعی مؤثر در رضایت از زندگی»، 1394ش، ص187.
- ↑ باقری و دیگران، «بررسی عوامل اجتماعی مؤثر در رضایت از زندگی»، 1394ش، ص185.
- ↑ شفیعزاده و کامروا، «بررسی رابطه رضایت شغلی با رضایتاززندگی، در کارکنان دانشگاه علوم پزشکی استان سمنان»، 1393ش، ص81.
- ↑ کرمی، «بررسی رابطه رضایت از زندگی، با سلامت عمومی و سازگاری»، 1389ش، ص86.
منابع
- قرآن کریم، ترجمه محمدمهدی فولادوند.
- ازکمب، استوارت، روانشناسی کاربردی اجتماعی، ترجمه فرهاد ماهر، مشهد، آستان قدس رضوی، ۱۳۸۲ش.
- اینگلهارت، رونالد، تحول فرهنگی در جوامع پیشرفته صنعتی، ترجمه مریم وتر، تهران، کویر، ۱۳۷۳ش.
- آرگایل، مایکل، روانشناسی شادی، ترجمه حمیدطاهر نشاطدوست، تهران، جهاد دانشگاهی، ۱۳۸۶ش.
- باقری، معصومه و دیگران، «بررسی عوامل اجتماعی مؤثر در رضایت از زندگی»، فصلنامه برنامهریزی رفاه و توسعه اجتماعی، س۷، ش۲۳، ۱۳۹۴ش.
- پسندیده، عباس و دیگران، «پایه نظری رضامندی از دیدگاه اسلام»، فصلنامه روانشناسی و دین، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره، ش ۲۰، ۱۳۹۱ش.
- پسندیده، عباس، الگوی اسلامی شادکامی، قم، دارالحدیث، ۱۳۹۲ش.
- پورافکاری نصرتالله، فرهنگ جامع روانشناسی روانپزشکی، جلد دوم، تهران، فرهنگ معاصر، ۱۳۸۶ش.
- چلبی، مسعود و موسوی، سیدمحسن، «بررسی جامعهشناختی عوامل مؤثر بر شادمانی در سطوح خرد و کلان»، مجله جامعهشناسی ایران، س۹، ش۲، ۱۳۸۷ش.
- خضر نجات، حمید، مفاهیم جامعهشناسی، شیراز، نشر شیراز، ۱۳۶۹ش.
- دهخدا، علیاکبر، لغتنامه، زیر نظر محمد معین و سیدجعفر شهیدی، تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، ۱۳۷۷ش.
- ربانی، رسول و بهشتی، سیدصمد، «بررسی تجربی رابطه دینداری و رضایت از زندگی»، مجله علوم اجتماعی، س۸، ش۱، ۱۳۹۰ش.
- رستگارخالد، امیر و دیگران، «بررسی رابطه بین سرمایه فرهنگی و کیفیت زندگی جوانان شهر تهران»، فصلنامه توسعه اجتماعی، س۷، ش۴، ۱۳۹۰ش.
- رفیع پور، فرامرز، سنجش گرایش روستاییان به جهاد سازندگی، مرکز تحقیقات و بررسی مسائل روستایی، تهران، ارغنون، ۱۳۷۲ش.
- شفیعزاده، حمید و کامروا، هدی، «بررسی رابطه رضایت شغلی با رضایت از زندگی در کارکنان دانشگاه علوم پزشکی استان سمنان»، مجله مدیریت فرهنگی، س۸، ش۲۴، ۱۳۹۳ش.
- شیخی، منصوره و دیگران، «مشخصههای روانسنجی مقیاس رضایت از زندگی»، فصلنامه تازههای روانشناسی صنعتی/سازمانی، س۱، ش۴، ۱۳۸۹ش.
- عادل، زهرا و همکاران، «اثربخشی آموزش شناختی با رویکرد اسلامی بر رضایتمندی از زندگی دانشجویان»، فصلنامه اسلام و روانشناسی، س۴، ش۷، ۱۳۸۹ش.
- عمید، حسن، فرهنگ عمید، سرپرست تألیف و ویرایش: فرهاد قربانزاده، تهران، اَشجَع، ۱۳۸۹ش.
- غفاری، غلامرضا و امیدی، رضا، کیفیت زندگی، شاخص توسعه اجتماعی، تهران، شیرازه، ۱۳۸۸ش.
- فعالی، محمدتقی، آرامش، تهران، دارالصادقین، ۱۳۹۰ش.
- کار، آلان، روانشناسی مثبت، ترجمه حسن پاشاشریفی و دیگران، تهران، سخن، ۱۳۹۹ش.
- کرمی، ابوالفضل، «بررسی رابطه رضایت از زندگی با سلامت عمومی و سازگاری»، فصلنامه فرهنگ مشاوره و رواندرمانی، سال ۱۱، شماره ۴۴، ۱۳۹۴ش.
- مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
- موسوی، میرطاهر و قاسمزاده، داود، جامعهشناسی شادی، تهران، آگاه، ۱۳۹۷ش.
- نوری، میرزاحسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم، آل البیت، ۱۳۶۹ش.
- ولف، سوزان، معنای زندگی، ترجمه محمدعلی عبداللهی، نقد و نظر، س۸، ش ۱ و ۲، ۱۳۸۲ش.
- سیدرضی، محمد، نهجالبلاغه، ترجمه حسین انصاریان، تهران، آیین دانش، ۱۳۹۸ش.
- ابنبابویه، کتاب من لایحضره الفقیه، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۱۳ق.
| کیفیت زندگی | |
|---|---|
| مفاهیم سبک زندگی | |
| مهارتهای زندگی | |
| مراحل زندگی | |
| فلسفه و معنای زندگی | |
| سبکهای فرهنگی و اجتماعی زندگی | |
