لوکیشن گیت

لوکیشن گیت؛ جنجالی در فضای مجازی ایران که در پی نمایش موقعیت جغرافیایی حساب‌های کاربری در شبکه ایکس شکل گرفت.

لوکیشن گیت به رویدادی در فضای مجازی ایران اطلاق می‌شود که در اواخر نوامبر ۲۰۲۵ (آذر ۱۴۰۴) و پس از راه‌اندازی قابلیت جدید About This Account (درباره این حساب) در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) به وقوع پیوست. این قابلیت که موقعیت جغرافیایی تقریبی محل استقرار یک حساب کاربری را در سطح کشور یا منطقه نمایش می‌دهد، منجر به افشای ناخواسته یا آشکار شدن اتصال مستقیم برخی از چهره‌های سرشناس سیاسی، رسانه‌ای و فعالان اجتماعی ایرانی به اینترنت، بدون استفاده از فیلترشکن (VPN) شد. این رخداد به سرعت به جنجالی تحت عنوان «اینترنت سفید» یا «خط سفید» دامن زد و به موضوعی جدی در مناقشات سیاسی-رسانه‌ای ایران تبدیل شد.

قابلیت About This Account

قابلیت About This Account در تاریخ ۲۱ نوامبر ۲۰۲۵ (۳۰ آبان ۱۴۰۴) به صورت تدریجی توسط پلتفرم ایکس معرفی شد. به گفته نیکیتا بیر از مدیران شبکه اجتماعی ایکس هدف از این اقدام افزایش شفافیت، احراز اصالت محتوا، مبارزه با حساب‌های جعلی (فیک) و محدود کردن فعالیت‌های پروپاگاندایی بوده است.

این قابلیت کشور یا منطقه فعالیت، تاریخ عضویت و منبع نصب اپلیکیشن را نمایش می‌دهد. همچنین سیستم تشخیص VPN در این پلتفرم می‌تواند استفاده از پروکسی یا فیلترشکن را شناسایی کرده و در صورت تشخیص، هشدار مربوطه را نمایش دهد.

«لوکیشن گیت» در سطح جهانی

قابلیت جدید About This Account در پلتفرم ایکس (توییتر سابق) که در ایران به «لوکیشن گیت» و موضوع «اینترنت سفید» منجر شد، در سطح جهانی نیز جنجال‌های وسیعی را به دنبال داشت. جنجال اصلی در آمریکا بر روی حساب‌هایی متمرکز بود که با نام و هویت کاربران آمریکایی، به‌ویژه با محوریت سیاست‌های راست‌گرا فعالیت می‌کردند، اما موقعیت جغرافیایی آن‌ها خارج از ایالات متحده را نشان می‌داد. بلافاصله پس از فعال شدن این قابلیت، مشخص شد که ده‌ها حساب کاربری با تعامل بالا که خود را طرفدار دونالد ترامپ و سیاست‌های او معرفی می‌کردند، در کشورهایی مانند نیجریه، بنگلادش، تایلند، پاکستان و اروپای شرقی مدیریت می‌شوند.

ماجرای حساب توییتری وزارت امنیت داخلی آمریکا از ماجراهایی بود که مشخص شد از مرکز رژیم صهیونیستی یعنی تل‌آویو مدیریت می‌شود. پس از بالا گرفتن واکنش‌ها نسبت به این افشاگری، شرکت ایکس بسیاری از حساب‌های دولتی آمریکا از جمله همین اکانت را از نمایش اطلاعات مکانی معاف کرد و آن را ابتدا تکذیب و سپس خطای فنی خواند.

در بین اکانت‌های فارسی نیز چهره‌های ضدانقلاب به دنبال انتشار لوکیشن تقریبی و واقعی خود هستند تا اتهامات را از خود رفع کنند. اکنون مشخص شده که اکانت توماج صالحی در آلمان، نرگس محمدی در اروپا، کانون حقوق بشر ایران در آلبانی تاسیس شده و در آمریکا مدیریت می‌شود و عدالت علی نیز در لیتوانی هدایت می‌شود. همچنین اکانت فلات ایران که در حوزه محیط زیست فعالیت دارد در آمریکای شمالی هدایت شده و علی کریمی نیز علیرغم اینکه در آمریکا حضور دارد، اکانتش در انگلیس مدیریت می‌شود و اکانت مولوی عبدالحمید نیز علیرغم حضور در ایران، در قطر مدیریت می‌شود.

اهمیت لوکیشن گیت در ایران

از آنجایی که پلتفرم ایکس در ایران فیلتر است و دسترسی عمومی به آن مستلزم استفاده از فیلترشکن است، نمایش عبارت "Iran" به عنوان کشور مبدأ بدون هشدار استفاده از VPN، از نظر کاربران به معنی اتصال مستقیم از طریق اینترنت بدون فیلتر که به آن خط سفید یا اینترنت سفید گفته می‌شود تلقی شد. این نوع دسترسی غالباً به افراد خاصی شامل سیاست‌مداران، مسئولان دولتی، تکنسین‌ها، برخی خبرنگاران و فعالان رسانه‌ای و همچنین گردشگران اختصاص داده می‌شود. انتشار گسترده تصاویری از پروفایل‌های مختلف و نمایش «Iran» در بخش موقعیت مکانی، نشان داد که شماری از چهره‌هایی که به طور علنی از سیاست‌های فیلترینگ حمایت می‌کردند یا در قبال محدودیت‌های اینترنتی سکوت کرده بودند، خود از رانت اینترنت بدون فیلتر برخوردار هستند. بر اساس برخی گزارش‌ها، تعداد سیم‌کارت‌های بدون فیلتر که سال‌ها پیش کمتر از ۳ هزار عدد بود، تا زمان این رخداد به حدود ۵۰ هزار مورد رسیده است.

پاسخ ایکس به جنجال‌ لوکیشن گیت

پلتفرم ایکس در پی نگرانی‌های گسترده در خصوص حفظ حریم خصوصی و امنیت کاربران، به‌ویژه در مناطق پرخطر، موضع رسمی خود را در مورد این قابلیت اعلام کرد. این موضع در دو محور اصلی ارائه شد:

۱. تسهیلات امنیتی برای کاربران آسیب‌پذیر:

نیکیتا بیر (Nikita Bier)، مدیر محصول ایکس، تأکید کرد که تدابیری برای محافظت از حریم خصوصی کاربران در کشورهایی که فعالیت‌های مرتبط با آزادی بیان با «مجازات» یا «خطر امنیتی» همراه است، در نظر گرفته شده است. این تسهیلات به کاربران امکان می‌دهد تا به جای نمایش نام دقیق کشور، گزینه نمایش «منطقه جغرافیایی گسترده‌تر» را انتخاب کنند. این اقدام با هدف جلوگیری از افشای تصادفی یا هدفمند هویت فعالان سیاسی، روزنامه‌نگاران و مخالفانی انجام شد که ممکن است با هویت مستعار از داخل کشور فعالیت کنند.

۲. اذعان به محدودیت‌ها و خطاهای اولیه فنی:

ایکس همچنین اعلام کرد که این قابلیت در فاز اولیه خود با خطاهای فنی مواجه بوده و لزوماً ۱۰۰٪ دقیق نیست. این شرکت دلیل عدم دقت در برخی موارد را به استفاده از پایگاه داده‌های قدیمی برای تخمین موقعیت مکانی حساب‌های کاربری قدیمی نسبت داد. علاوه بر این، تأکید شد که استفاده از ابزارهای تغییر IP مانند شبکه‌های خصوصی مجازی (VPN) می‌تواند به طور بالقوه موجب نمایش نادرست موقعیت جغرافیایی واقعی کاربران شود.

واکنش‌ها به لوکیشن گیت در ایران

افشای موقعیت جغرافیایی حساب‌های کاربری در ایکس، فوراً به یک موضوع داغ و پرمناقشه در فضای مجازی ایران تبدیل شد و باعث شکل‌گیری چهار جریان اصلی در واکنش به این رخداد گشت:

• مطالبه‌گران عدالت دسترسی:
  • این گروه عمدتاً متشکل از منتقدان دولت، مخالفان سیاست فیلترینگ و کاربران عادی بود. آنان این تفاوت در دسترسی را مصداق «تبعیض دیجیتال» و «آپارتاید اطلاعاتی» دانستند. این جریان با تأکید بر لزوم برابری، خواستار یکسان‌سازی دسترسی بودند، به این معنی که یا فیلترینگ برای تمام شهروندان لغو شود، یا تمام امتیازات دسترسی آزاد (خط سفید) از مسئولان سلب گردد.
• تحلیلگران فنی و مبلغان شفافیت:
  • این گروه متشکل از کارشناسان فناوری اطلاعات، متخصصان شبکه و فعالان شفاف‌سازی فضای مجازی بود. این گروه با ارائه توضیحات فنی مشخص ساختند که نمایش عنوان «Iran» در مقابل حساب‌های فیلتر شده، تقریباً اثبات‌کننده اتصال مستقیم از طریق IP ایرانی و گویای استفاده از مسیری به جز اینترنت محدود شده عمومی است.
• سیاستمداران میانه‌رو و اصلاح‌طلبان:
  • طیف‌های مختلف اصلاح‌طلب و چهره‌های میانه‌رو نیز درگیر این بحث شدند. برخی از این چهره‌ها برای رهایی از فشار اجتماعی، استفاده از اینترنت سفید را به دولت‌های پیشین نسبت داده یا به‌کلی آن را تکذیب کردند. دسته‌ای دیگر نیز با مشاهده پیامدهای اجتماعی و سیاسی، به سرعت موقعیت مکانی خود را در تنظیمات پلتفرم، از «Iran» به مناطق وسیع‌تری مانند «West Asia» (آسیای غربی) تغییر دادند تا از مرکز توجه دور بمانند.