پیش‌نویس:گاو نه من شیرده: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''<big>گاو نه من شیرده؛</big>'''<br>ضرب‌المثل '''«گاو نُه مَن شیرده»''' یکی از ضرب‌المثل‌های | '''<big>گاو نه من شیرده؛</big>'''<br>[[ضرب‌المثل]] '''«گاو نُه مَن شیرده»''' یکی از ضرب‌المثل‌های رایج در [[فرهنگ عمومی]] ایرانیان است که به‌دلیل بیان یک مفهوم [[اخلاقی]]، جایگاه ویژه‌ای در [[ادبیات روزمره]] دارد. این ضرب‌المثل به‌گونه‌ای تأثیرگذار، پیام مهمی دربارۀ رفتار مناسب و خردورزی اجتماعی منتقل می‌کند. این ضرب‌المثل به‌عنوان بازتابی از خرد و تجربه جمعی ایرانیان در در ز[[ندگی روزمره]] استفاده میشود. از نسلی به نسل دیگر منتقل شده و در ادبیات شفاهی و کتبی جایگاه خاصی دارد. | ||
== مفهوم‌شناسی ضرب‌المثل == | == مفهوم‌شناسی ضرب‌المثل == | ||
ضرب‌المثل «گاو نه من شیرده» به حالتی اشاره دارد که فرد | ضرب‌المثل «گاو نه من شیرده» به حالتی اشاره دارد که فرد با منت گذاشتن دستاورد تمام تلاش و زحمات خود را برای دیگران انجام می‌دهد، اما در پایان با [[منت گذاشتن|منت‌گذاری]]، تمام دستاوردهای خود از بین می‌برد. از نظر علمی نیز این ضرب‌المثل نمایانگر ناپایداری یک فرآیند است که با وجود تولید نتایج مثبت در ابتدا (مانند شیر فراوان گاو)، به‌دلیل یک عامل منفی در پایان، ارزش و نتیجۀ کلی به‌طور کامل از بین می‌رود. | ||
این موضوع را می‌توان به‌صورت یک منحنی هندسی تصور کرد که در ابتدا روندی صعودی و مثبت دارد، اما در نقطه‌ای مشخص، ناگهان سقوط می‌کند و تمام سود و دستاوردهای پیشین را بی‌اثر می‌سازد. این وضعیت، عدم تعادل بین تلاش و نتیجه را نمایش می‌دهد و نشان می‌دهد که حتی بهترین عملکردها نیز در صورت مراقبت نکردن از نحوۀ پایان کار، می‌توانند به شکست منجر شوند. به‌همین دلیل «گاو نه من شیرده» نمادی از اهمیت پایداری در عملکرد و ضرورت حفظ رفتار مناسب تا انتهای فرایند است تا تلاش‌ها هدر نروند و نتیجۀ مطلوب حاصل شود. همچنین این ضرب‌المثل به ما یادآوری می‌کند که مراقبت در پایان کار به اندازۀ شروع و میانۀ آن اهمیت دارد و بدون آن، زحمات اولیه بی‌نتیجه خواهد ماند. | این موضوع را می‌توان به‌صورت یک منحنی هندسی تصور کرد که در ابتدا روندی صعودی و مثبت دارد، اما در نقطه‌ای مشخص، ناگهان سقوط می‌کند و تمام سود و دستاوردهای پیشین را بی‌اثر می‌سازد. این وضعیت، عدم تعادل بین تلاش و نتیجه را نمایش می‌دهد و نشان می‌دهد که حتی بهترین عملکردها نیز در صورت مراقبت نکردن از نحوۀ پایان کار، می‌توانند به شکست منجر شوند. به‌همین دلیل «گاو نه من شیرده» نمادی از اهمیت پایداری در عملکرد و ضرورت حفظ رفتار مناسب تا انتهای فرایند است تا تلاش‌ها هدر نروند و نتیجۀ مطلوب حاصل شود. همچنین این ضرب‌المثل به ما یادآوری<!-- از تعبیر یادآوری استفاده نکنید. قرار نیست که در ویکی ما به کسی نصیحت کنیم. --> می‌کند که مراقبت در پایان کار به اندازۀ شروع و میانۀ آن اهمیت دارد و بدون آن، زحمات اولیه بی‌نتیجه خواهد ماند.<!-- در هر دو بند عبارت های تکراری زیاد است. اگر این عبارت به جای آن جانمایی شود بهتر نیست؟ « ضرب‌المثل«گاو نُه من شیرده» برای توصیف وضعیتی به کار می‌رود که در آن، فرد پس از تلاش‌های بسیار و ارائهٔ خدمات یا نتایج مثبت، با انجام یک عمل نسنجیده مانند منت گذاشتن یا تند رفتاری در پایان کار، تمام دستاوردهای پیشین خود را از بین می‌برد. | ||
این ضرب‌المثل بیانگر عدم تعادل میان زحمات انجام‌شده و چگونگی پایان‌بندی آن‌هاست و بر این نکته تأکید دارد که ارزشِ نهاییِ هر فعالیت، به پایداری عملکرد و حُسن ختام آن وابسته است. در ادبیات مدیریت و رفتار سازمانی، این مفهوم به اهمیت حفظ کیفیت تا انتهای فرآیند اشاره دارد.» --> | |||
== ریشه ضرب‌المثل == | == ریشه ضرب‌المثل == | ||
این ضرب‌المثل در آثار کلاسیک ادبیات فارسی مانند کلیله و دمنه یا مرزبان‌نامه به‌طور مستقیم ذکر نشده، اما در فرهنگ شفاهی ایرانیان از دیرباز نقل شده و در متون معاصر و توضیحات فولکلور و مطالعات فرهنگی به آن اشاره شده است و نمایانگر یک تجربۀ جمعی و اخلاقی است که به‌صورت حکایت ساده و قابل فهم حفظ و منتقل شده است. | این ضرب‌المثل در آثار کلاسیک [[ادبیات فارسی]]<!-- اگر ادبیات فارسی حذف شود چه خللی در معنا پیش میاید؟ --> مانند [[کلیله و دمنه]] یا [[مرزبان‌نامه]] به‌طور مستقیم ذکر نشده، اما در [[فرهنگ شفاهی]] ایرانیان از دیرباز نقل شده و در متون معاصر و توضیحات فولکلور و مطالعات فرهنگی به آن اشاره شده است و نمایانگر یک تجربۀ جمعی و اخلاقی است که به‌صورت حکایت ساده و قابل فهم حفظ و منتقل شده است.<!-- این عبارت «نمایانگر یک تجربۀ جمعی و اخلاقی است که به‌صورت حکایت ساده و قابل فهم حفظ و منتقل شده است» بیانگر استنتاج شخصی است. در ویکی باید روی فکت ها تمرکز شود. بله اگر منبع دارد ذکر شود. --> | ||
ریشۀ ضرب‌المثل «گاو نه من شیرده» برگرفته از داستان زن و شوهری روستایی است که تنها دارایی‌شان یک گاو بزرگ و شیرده بود. این گاو روزانه حدود نه من معادل تقریبی ۲۷ کیلوگرم، شیر می‌داده که برای این زن و شوهر منبع درآمد و رضایت‌بخشی بوده است. اما نکتۀ مهم این بود که گاو در پایان دوشیدن، رفتار عصبانی از خود نشان می‌داد و با لگد زدن به ظرف شیر، تمام شیر دوشیده شده را روی زمین می‌ریخت. این رفتار گاو در لحظۀ پایانی موجب ناراحتی صاحبش می‌شد، هرچند در طول روز یا روزهای گذشته مقدار زیادی شیر داده بود. این ضرب‌المثل از این داستان گرفته شده و به کسی نسبت داده میشود که در تمام مدت خوبی و کمک می‌کند، اما در پایان کار، با رفتار یا حرفی ناشایست یا گذاشتن [[منت]]، تمام خوبی‌های خود را از بین می‌برد و نارضایتی ایجاد می‌کند. | ریشۀ ضرب‌المثل «گاو نه من شیرده» برگرفته از داستان زن و شوهری روستایی است که تنها دارایی‌شان یک گاو بزرگ و شیرده بود. این گاو روزانه حدود نه من معادل تقریبی ۲۷ کیلوگرم،<!-- در معادل سازی باید دقت کنید و باید مشخص شود منظور کدام «من» است. اگر منبعی ندارید، بهتر است وارد تبدیل واحد نشوید یا بنویسید «واحدی قدیمی معادل تقریبی...». چون من در شهرها مختلف متفاوت است. --> شیر می‌داده که برای این زن و شوهر منبع درآمد و رضایت‌بخشی بوده است. اما نکتۀ مهم این بود که گاو در پایان دوشیدن، رفتار عصبانی از خود نشان می‌داد و با لگد زدن به ظرف شیر، تمام شیر دوشیده شده را روی زمین می‌ریخت. این رفتار گاو در لحظۀ پایانی موجب ناراحتی صاحبش می‌شد، هرچند در طول روز یا روزهای گذشته مقدار زیادی شیر داده بود<!-- لازم نیست که کل داستان به صورت درام نقل شود. شما خلاصه را بیارید. تعابیر چون رفتار عصبانی از خود نشان می داد ضرروت ندارد. توضیح است. علاوه برآن اگر اصل داستان زن و مرد روستایی در منابع معتبر ذکر شده آوردن آن خوب است و الا لازم به درج آن نیست. گفته شود که گاوی بوده است ... -->. این ضرب‌المثل از این داستان گرفته شده و به کسی نسبت داده میشود که در تمام مدت خوبی و کمک می‌کند، اما در پایان کار، با رفتار یا حرفی ناشایست یا گذاشتن [[منت]]، تمام خوبی‌های خود را از بین می‌برد و نارضایتی ایجاد می‌کند.<!-- این عبارت «این ضرب‌المثل از این داستان گرفته شده و به کسی نسبت داده میشود که در تمام مدت خوبی و کمک می‌کند، اما در پایان کار، با رفتار یا حرفی ناشایست یا گذاشتن منت، تمام خوبی‌های خود را از بین می‌برد و نارضایتی ایجاد می‌کند» تکرار مطالب قبلی و تعریف است باید حذف شود. --> | ||
فرق بین گاو و انسان منت‌گذار این‌گونه است که گاو تنها نتیجه و محصول زحمات خود را نابود می‌کند، اما انسان با عمل منت‌گذاشتن، علاوه بر این که پاداش و ثواب عمل خیرش را از بین می‌برد، مرتکب گناه نیز میشود. منت‌گذاشتن موجب نابودی و محو اجر معنوی کار نیک شده و ارزش آن را از بین می‌برد. به عبارت دیگر، منش و رفتار انسان تأثیر حیاتی بر ثواب و پاداش عمل دارد و رفتار ناشایست نهایی می‌تواند تمام تلاش‌های خوب را بی‌اثر سازد. | فرق بین گاو و انسان منت‌گذار این‌گونه است<!-- مقایسه ارجاع به متن اول است. مگر قبلا توسط کسانی انجام شده باشد. --> که گاو تنها نتیجه و محصول زحمات خود را نابود می‌کند، اما انسان با عمل منت‌گذاشتن، علاوه بر این که پاداش و ثواب عمل خیرش را از بین می‌برد، مرتکب گناه نیز میشود. منت‌گذاشتن موجب نابودی و محو اجر معنوی کار نیک شده و ارزش آن را از بین می‌برد. به عبارت دیگر، منش و رفتار انسان تأثیر حیاتی بر ثواب و پاداش عمل دارد و رفتار ناشایست نهایی می‌تواند تمام تلاش‌های خوب را بی‌اثر سازد.<!-- اولا که جمله بعد از به عبارت دیگر کاملا توضیحی و تکرار محتوا است که نباید بیاید. ثانیا از مسیر علمی و منطق دانشنامه نگاری خارج شده اید چون استفاده از واژگان «گناه»، «ثواب»، «اجر معنوی» بیانگر قضاوت شما است و فقط در صورتی مجازند که بنویسید: «در اخلاق اسلامی، منت گذاشتن باعث ابطال ثواب دانسته میشود». به آیات قرآن ارجاع دهید. شما مجاز نیستید که مستقیم حکم کنید. عبارت پیشنهادی من: «اگرچه این ضرب‌المثل در متون کلاسیک نظیر کلیله و دمنه یافت نشده، اما در فرهنگ شفاهی ایران رواج داشته است. ریشۀ این مثل به گاوی اشاره دارد که شیردهی بالایی داشته (نُه مَن)، اما در انتهای دوشیدن، با زدن لگد ظرف شیر را می‌ریخته است. عبارت «نُه مَن» کنایه از مقدار زیاد است؛ به‌عنوان مثال هر منِ تبریز معادل ۳ کیلوگرم و مجموعاً حدود ۲۷ کیلوگرم شیر است. | ||
== کاربرد ضرب‌المثل در زندگی روزمره == | مفهوم این مثل در توصیف افرادی به کار می‌رود که خدمات یا کارهای مثبت زیادی انجام می‌دهند، اما در پایان با یک رفتار نامناسب مانند منت گذاشتن یا پرخاشگری، اثر آن خدمات را از بین می‌برند. در متون اخلاقی، این رفتار با مفهوم حبط عمل مقایسه شده است» از ایه لا تبدل الصدقات کم بالمن و الاذا استفاده کنید. --> | ||
== کاربرد ضرب‌المثل در زندگی روزمره<!-- محتوای دو بند پایین کاملا تکراری است. با متن پیشنهادی من همان بند بالا کافی است. عنوان بند بالا را بگذاری ریشه و کاربرد ضرب‌المثل -->== | |||
ضرب‌المثل «گاو نه من شیرده» در زندگی روزمرۀ مردم ایران کاربرد فراوانی دارد و معمولاً برای توصیف افرادی استفاده میشود که با وجود انجام دادن کارهای خوب و تلاش‌های فراوان، در نهایت با رفتار نامناسب، حرفی ناپسند یا منت‌گذاشتن، تمام زحمات خود را بی‌اثر می‌کنند. این ضرب‌المثل به‌عنوان هشداری برای مراقبت از نحوۀ پایان دادن به کارها و روابط به‌کار می‌رود تا تلاش‌ها به هدر نرود. | ضرب‌المثل «گاو نه من شیرده» در زندگی روزمرۀ مردم ایران کاربرد فراوانی دارد و معمولاً برای توصیف افرادی استفاده میشود که با وجود انجام دادن کارهای خوب و تلاش‌های فراوان، در نهایت با رفتار نامناسب، حرفی ناپسند یا منت‌گذاشتن، تمام زحمات خود را بی‌اثر می‌کنند. این ضرب‌المثل به‌عنوان هشداری برای مراقبت از نحوۀ پایان دادن به کارها و روابط به‌کار می‌رود تا تلاش‌ها به هدر نرود. | ||
در موقعیت‌های مختلف اجتماعی، خانوادگی و کاری، وقتی کسی قصد کمک یا خدمت دارد ولی در پایان رفتار یا سخنش باعث ناراحتی یا کدورت میشود، این ضرب‌المثل به‌کار برده میشود تا به او یادآوری شود که اهمیت برخورد نهایی و حفظ احترام به اندازۀ خود کمک‌ها مهم است. همچنین در نقد افرادی که به‌جای قدردانی و شکرگذاری نسبت به توانایی‌هایی که خداوند به وی اعطا کرده بر دیگران منت می‌گذارند یا رفتار ناپسند دارند، به شکلی زیبا و موجز بیان میشود. | در موقعیت‌های مختلف اجتماعی، خانوادگی و کاری، وقتی کسی قصد کمک یا خدمت دارد ولی در پایان رفتار یا سخنش باعث ناراحتی یا کدورت میشود، این ضرب‌المثل به‌کار برده میشود تا به او یادآوری شود که اهمیت برخورد نهایی و حفظ احترام به اندازۀ خود کمک‌ها مهم است. همچنین در نقد افرادی که به‌جای قدردانی و شکرگذاری نسبت به توانایی‌هایی که خداوند به وی اعطا کرده بر دیگران منت می‌گذارند یا رفتار ناپسند دارند، به شکلی زیبا و موجز بیان میشود. | ||
== آثار سوء منت‌گذاشتن بر اعمال از منظر آموزه‌های اسلامی == | == آثار سوء منت‌گذاشتن بر اعمال از منظر آموزه‌های اسلامی<!-- به نظرم جای این بحث اینجا نیست. چون شما در مقام بیان یک ظرب المثل هستید که ریشه عرفی و فرهنگی دارد نه در صدد بیان حکم فقهی یا کلامی. خوانندگان برای خواندن در مورد آسیب‌شناسی منت در اسلام به مدخل‌های مرتبط مثل انفاق یا رذایل اخلاقی مراجعه می‌کند، نه مدخل یک ضرب‌المثل عامیانه. علاوه برآن متن از نظر فنی نیز دارای اشکالاتی است که در ذیل به آنها پرداخته میشود. -->== | ||
در آموزه‌های اسلامی، منت‌گذاشتن بر دیگران به شدت مذمت شده و آثار و پیامدهای منفی زیادی دارد. از جمله مهم‌ترین این آثار، تضییع اخلاص در عمل نیک، عدم قبول شدن آن عمل نزد خداوند و حتی گناه‌آلود شدن آن است. رسول خدا کسی که نیکی به برادر دینی‌اش کند و سپس بر او منت بگذارد را این‌گونه مورد خطاب قرار داده که خداوند اجر کار آن شخص را نابود کرده و گناهش برای او باقی می‌ماند و چنین فردی را از رحمت الهی محروم می‌داند. | در آموزه‌های اسلامی، منت‌گذاشتن بر دیگران به شدت مذمت شده و آثار و پیامدهای منفی زیادی دارد. از جمله مهم‌ترین این آثار، تضییع اخلاص در عمل نیک، عدم قبول شدن آن عمل نزد خداوند و حتی گناه‌آلود شدن آن است<!-- می توانیستید به صورت مختصر و بی طرفانه چنین بنویسید: در آموزه‌های اسلامی تضییع اخلاص، عدم قبول عمل نزد خداوند و حتی آلوده شدن به گناه از آثار منت گذاشتن شمرده شده است. -->. رسول خدا کسی که نیکی به برادر دینی‌اش کند و سپس بر او منت بگذارد را این‌گونه مورد خطاب قرار داده که خداوند اجر کار آن شخص را نابود کرده و گناهش برای او باقی می‌ماند و چنین فردی را از رحمت الهی محروم می‌داند. | ||
علاوه بر این، منت گذاشتن سبب ایجاد ناراحتی، تحقیر و شرمندگی در طرف مقابل میشود و رابطه میان انسان‌ها را تخریب می‌کند. چنین رفتاری نشانۀ غرور و تکبر است که در آموزه‌های اسلامی از آن به شدت نهی شده است. در آیات قرآن نیز بر این نکته تأکید شده که منت گذاشتن و اذیت موجب باطل شدن صدقات و خیرات میشود و به جای پاداش، زیان و ضرر برای انسان به همراه دارد. منت گذاشتن در اسلام نه تنها به از بین رفتن ثواب و اجر عمل نیک می‌انجامد، بلکه موجب دوری از رحمت خدا و تخریب روابط انسانی نیز میشود. بنابراین، رعایت تواضع، اخلاص و حسن خلق در انجام کارهای نیک از مهم‌ترین توصیه‌های اسلام است تا عمل فرد هم نزد خدا پذیرفته شود و هم موجب محبت و احترام میان مردم شود. | علاوه بر این، منت گذاشتن سبب ایجاد ناراحتی، تحقیر و شرمندگی در طرف مقابل میشود و رابطه میان انسان‌ها را تخریب می‌کند<!-- این عبارت کاملا خطابی است. باید از زبان دیگران گفته شود. -->. چنین رفتاری نشانۀ غرور و تکبر است که در آموزه‌های اسلامی از آن به شدت نهی شده است. در آیات قرآن نیز بر این نکته تأکید شده که منت گذاشتن و اذیت موجب باطل شدن صدقات و خیرات میشود و به جای پاداش، زیان و ضرر برای انسان به همراه دارد. منت گذاشتن در اسلام نه تنها به از بین رفتن ثواب و اجر عمل نیک می‌انجامد، بلکه موجب دوری از رحمت خدا و تخریب روابط انسانی نیز میشود. بنابراین، رعایت تواضع، اخلاص و حسن خلق در انجام کارهای نیک از مهم‌ترین توصیه‌های اسلام است تا عمل فرد هم نزد خدا پذیرفته شود و هم موجب محبت و احترام میان مردم شود.<!-- مطالب حشو زیاد است. برای مثال مفهوم «از بین رفتن پاداش» و «تخریب رابطه» سه بار با کلمات مختلف در پاراگراف اول و دوم تکرار شده است. متن ویکی باید فشرده و بدون تکرار باشد. اگر تأکید بر آوردن این دو بند دارید عبارت زیر را بیارید: «مفهوم این ضرب‌المثل با آموزه‌های اسلامی در باب حبط عمل هم‌خوانی دارد. در قرآن (ذکر شماره آیه) به صراحت ذکر شده است که صدقات خود را با منت و آزار، باطل مکنید. این آیه به وضعیتی مشابه اشاره دارد که در آن، عملِ خیرِ انجام‌شده، به واسطۀ رفتار نامناسبِ بعدی (منت گذاشتن)، بی‌اثر می‌گردد.» البته این عبارت همانگونه که قبلا هم گفتم در پایان عبارت ریشه و کاربرد هم قابل استفاده است. --> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
نسخهٔ ۷ آذر ۱۴۰۴، ساعت ۰۹:۲۳
گاو نه من شیرده؛
ضرب‌المثل «گاو نُه مَن شیرده» یکی از ضرب‌المثل‌های رایج در فرهنگ عمومی ایرانیان است که به‌دلیل بیان یک مفهوم اخلاقی، جایگاه ویژه‌ای در ادبیات روزمره دارد. این ضرب‌المثل به‌گونه‌ای تأثیرگذار، پیام مهمی دربارۀ رفتار مناسب و خردورزی اجتماعی منتقل می‌کند. این ضرب‌المثل به‌عنوان بازتابی از خرد و تجربه جمعی ایرانیان در در زندگی روزمره استفاده میشود. از نسلی به نسل دیگر منتقل شده و در ادبیات شفاهی و کتبی جایگاه خاصی دارد.
مفهوم‌شناسی ضرب‌المثل
ضرب‌المثل «گاو نه من شیرده» به حالتی اشاره دارد که فرد با منت گذاشتن دستاورد تمام تلاش و زحمات خود را برای دیگران انجام می‌دهد، اما در پایان با منت‌گذاری، تمام دستاوردهای خود از بین می‌برد. از نظر علمی نیز این ضرب‌المثل نمایانگر ناپایداری یک فرآیند است که با وجود تولید نتایج مثبت در ابتدا (مانند شیر فراوان گاو)، به‌دلیل یک عامل منفی در پایان، ارزش و نتیجۀ کلی به‌طور کامل از بین می‌رود.
این موضوع را می‌توان به‌صورت یک منحنی هندسی تصور کرد که در ابتدا روندی صعودی و مثبت دارد، اما در نقطه‌ای مشخص، ناگهان سقوط می‌کند و تمام سود و دستاوردهای پیشین را بی‌اثر می‌سازد. این وضعیت، عدم تعادل بین تلاش و نتیجه را نمایش می‌دهد و نشان می‌دهد که حتی بهترین عملکردها نیز در صورت مراقبت نکردن از نحوۀ پایان کار، می‌توانند به شکست منجر شوند. به‌همین دلیل «گاو نه من شیرده» نمادی از اهمیت پایداری در عملکرد و ضرورت حفظ رفتار مناسب تا انتهای فرایند است تا تلاش‌ها هدر نروند و نتیجۀ مطلوب حاصل شود. همچنین این ضرب‌المثل به ما یادآوری می‌کند که مراقبت در پایان کار به اندازۀ شروع و میانۀ آن اهمیت دارد و بدون آن، زحمات اولیه بی‌نتیجه خواهد ماند.
ریشه ضرب‌المثل
این ضرب‌المثل در آثار کلاسیک ادبیات فارسی مانند کلیله و دمنه یا مرزبان‌نامه به‌طور مستقیم ذکر نشده، اما در فرهنگ شفاهی ایرانیان از دیرباز نقل شده و در متون معاصر و توضیحات فولکلور و مطالعات فرهنگی به آن اشاره شده است و نمایانگر یک تجربۀ جمعی و اخلاقی است که به‌صورت حکایت ساده و قابل فهم حفظ و منتقل شده است.
ریشۀ ضرب‌المثل «گاو نه من شیرده» برگرفته از داستان زن و شوهری روستایی است که تنها دارایی‌شان یک گاو بزرگ و شیرده بود. این گاو روزانه حدود نه من معادل تقریبی ۲۷ کیلوگرم، شیر می‌داده که برای این زن و شوهر منبع درآمد و رضایت‌بخشی بوده است. اما نکتۀ مهم این بود که گاو در پایان دوشیدن، رفتار عصبانی از خود نشان می‌داد و با لگد زدن به ظرف شیر، تمام شیر دوشیده شده را روی زمین می‌ریخت. این رفتار گاو در لحظۀ پایانی موجب ناراحتی صاحبش می‌شد، هرچند در طول روز یا روزهای گذشته مقدار زیادی شیر داده بود. این ضرب‌المثل از این داستان گرفته شده و به کسی نسبت داده میشود که در تمام مدت خوبی و کمک می‌کند، اما در پایان کار، با رفتار یا حرفی ناشایست یا گذاشتن منت، تمام خوبی‌های خود را از بین می‌برد و نارضایتی ایجاد می‌کند.
فرق بین گاو و انسان منت‌گذار این‌گونه است که گاو تنها نتیجه و محصول زحمات خود را نابود می‌کند، اما انسان با عمل منت‌گذاشتن، علاوه بر این که پاداش و ثواب عمل خیرش را از بین می‌برد، مرتکب گناه نیز میشود. منت‌گذاشتن موجب نابودی و محو اجر معنوی کار نیک شده و ارزش آن را از بین می‌برد. به عبارت دیگر، منش و رفتار انسان تأثیر حیاتی بر ثواب و پاداش عمل دارد و رفتار ناشایست نهایی می‌تواند تمام تلاش‌های خوب را بی‌اثر سازد.
کاربرد ضرب‌المثل در زندگی روزمره
ضرب‌المثل «گاو نه من شیرده» در زندگی روزمرۀ مردم ایران کاربرد فراوانی دارد و معمولاً برای توصیف افرادی استفاده میشود که با وجود انجام دادن کارهای خوب و تلاش‌های فراوان، در نهایت با رفتار نامناسب، حرفی ناپسند یا منت‌گذاشتن، تمام زحمات خود را بی‌اثر می‌کنند. این ضرب‌المثل به‌عنوان هشداری برای مراقبت از نحوۀ پایان دادن به کارها و روابط به‌کار می‌رود تا تلاش‌ها به هدر نرود.
در موقعیت‌های مختلف اجتماعی، خانوادگی و کاری، وقتی کسی قصد کمک یا خدمت دارد ولی در پایان رفتار یا سخنش باعث ناراحتی یا کدورت میشود، این ضرب‌المثل به‌کار برده میشود تا به او یادآوری شود که اهمیت برخورد نهایی و حفظ احترام به اندازۀ خود کمک‌ها مهم است. همچنین در نقد افرادی که به‌جای قدردانی و شکرگذاری نسبت به توانایی‌هایی که خداوند به وی اعطا کرده بر دیگران منت می‌گذارند یا رفتار ناپسند دارند، به شکلی زیبا و موجز بیان میشود.
آثار سوء منت‌گذاشتن بر اعمال از منظر آموزه‌های اسلامی
در آموزه‌های اسلامی، منت‌گذاشتن بر دیگران به شدت مذمت شده و آثار و پیامدهای منفی زیادی دارد. از جمله مهم‌ترین این آثار، تضییع اخلاص در عمل نیک، عدم قبول شدن آن عمل نزد خداوند و حتی گناه‌آلود شدن آن است. رسول خدا کسی که نیکی به برادر دینی‌اش کند و سپس بر او منت بگذارد را این‌گونه مورد خطاب قرار داده که خداوند اجر کار آن شخص را نابود کرده و گناهش برای او باقی می‌ماند و چنین فردی را از رحمت الهی محروم می‌داند.
علاوه بر این، منت گذاشتن سبب ایجاد ناراحتی، تحقیر و شرمندگی در طرف مقابل میشود و رابطه میان انسان‌ها را تخریب می‌کند. چنین رفتاری نشانۀ غرور و تکبر است که در آموزه‌های اسلامی از آن به شدت نهی شده است. در آیات قرآن نیز بر این نکته تأکید شده که منت گذاشتن و اذیت موجب باطل شدن صدقات و خیرات میشود و به جای پاداش، زیان و ضرر برای انسان به همراه دارد. منت گذاشتن در اسلام نه تنها به از بین رفتن ثواب و اجر عمل نیک می‌انجامد، بلکه موجب دوری از رحمت خدا و تخریب روابط انسانی نیز میشود. بنابراین، رعایت تواضع، اخلاص و حسن خلق در انجام کارهای نیک از مهم‌ترین توصیه‌های اسلام است تا عمل فرد هم نزد خدا پذیرفته شود و هم موجب محبت و احترام میان مردم شود.