|
|
| (۱۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| <big>'''شخصیتپردازی فرهنگی'''</big>؛ آینۀ هویت بومی، ابزار تربیت نسلی و موتور محرک اقتصاد کاراکتر.<ref group="دیدگاه">'''مسائل کلیدی برای اصلاح''' | | <big>'''شخصیتپردازی فرهنگی'''</big>؛ ساخت و پرداخت شخصیت با تکیه بر عناصر هویت فرهنگی. |
|
| |
|
| '''۱.''' فقدان دیدگاه بیطرفانه: مقاله دارای لحن تجویزی است تا توصیفی. مثال: «...در صورتیکه بر پایۀ شناخت صحیح از ماهیت انسان در جهانبینی اسلامیایرانی استوار نباشد، به تقلید صرف از الگوهای غربی فروکاسته و از معنا تهی میشود.» از این نوع موارد زیاد است. اصلا مقاله بدنبال اثبات یک الگوی شخصیت پزداری فرهنگی خاص است. نمونه دیگر خود شناسه و هندسه جانبدارانه است. («...ابزار تربیت نسلی...») یک ادعا و استدلال است، نه شناسه یک مدخل دانشنامهای. هندسه نیز باید با تعریفی «جهانی» و عمومی از مفهوم شروع شود، نه اینکه بلافاصله آن را به بستر «فرهنگ اسلامی-ایرانی» محدود کند.
| | شخصیتپردازی فرهنگی به فرآیند خلق و توسعه شخصیتها اشاره دارد که در آن، [[فرهنگ]] به عنوان یک عنصر پایهای، تعیینکننده و حیاتی در شکلگیری [[هویت]]، باورها، ارزشها، رفتارها و حتی تعارضات شخصیت عمل میکند. در این نوع [[شخصیتپردازی]]، فرد جدا از بستر فرهنگیاش تصور نمیشود. فرهنگ مانند خون در رگهای [[شخصیت]] جریان دارد و بر تمام جنبههای [[زندگی]] او تأثیر میگذارد. این کار باعث میشود شخصیتها عمیق، باورپذیر و وابسته به یک زمینه اجتماعی خاص شوند. در شخصیتپردازی فرهنگی، یک کاراکتر ساده به یک نشانۀ فرهنگی تبدیل میشود که [[ارزشهای اجتماعی]] را تقویت و الگوهای رفتاری مثبت را ترویج میکند. |
|
| |
|
| ۲. تحقیق یا تحلیل دست اول: مقالات دانشنامهای باید گردآورندهی منابع معتبر باشند، نه ارائهدهندهی تحلیلهای جدید. بخش «مبانی انسانشناختی شخصیتپردازی در فرهنگ اسلامی ایرانی» یک تحلیل و ترکیب دست اول توسط نویسنده است. در این بخش، مفاهیم فلسفی (فطرت، اختیار، عقل و...) به شکلی نظاممند به موضوع «شخصیتپردازی» پیوند زده شدهاند تا یک «الگوی بومی» تئوریزه شود. این فراتر از گردآوری منابع است و «تحقیق دست اول» محسوب میشود.
| | ==تعریف شخصیتپردازی فرهنگی== |
| | شخصیتپردازی فرهنگی، فرآیند خلق شخصیتها در بستر [[فرهنگ]] و با هدف انتقال پیامهای هویتی، اجتماعی و اخلاقی است.<ref> [https://www.ricac.ac.ir/news/4542/%D8%A8%D9%87-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C-%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8-%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%86%DB%8C%D رضایی، «به شخصیتپردازی در راستای مکتب سلیمانی نیاز داریم»، وبسایت پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.]</ref> این فرآیند از بازنمایی [[هویت]]، در طول [[زندگی]] فرد، از [[کودکی]] مانند خو گرفتن با [[عروسک|عروسکها]] یا [[انیمیشن|انیمیشنها]] تا [[بزرگسالی]] مانند الهام گرفتن از قهرمانها ادامه مییابد. [[شخصیت فرهنگی]]، مانند تجسم فرهنگ در [[سبک زندگی]] عمل میکند. این شخصیتها گاه بازتابی از انسانهای واقعی هستند و گاه به نمادهای فرهنگیِ الهامبخش تبدیل میشوند.<ref>یونسی، هنر داستان نویسی، 1341ش، ص22.</ref> هر شخصیت فرهنگی، حامل بخشی از حافظهٔ جمعی و تجربهٔ زیستهٔ یک جامعه است.<ref>آزاددل و دیگران، «بررسی و تطبیق عنصر شخصیتپردازی در رمانها "اللص و الکلاب" اثر نجیب محفوظ و "بار دیگر شهری که دوست میداشتم" اثر نادر ابراهیمی»، 1395ش، ص580.</ref> |
|
| |
|
| '''کاستیها و عدم توازن محتوایی'''
| | ==الگوهای شخصیتپردازی فرهنگی== |
| | شخصیتپردازی فرهنگی در جهان با مدلهای متفاوتی دنبال میشود. برای نمونه مدل آمریکایی بر جذابیت بصری، روایت جهانی و اقتصاد کاراکتر، با هدف خلق شخصیتهای تجاریِ فراگیر و تأکید بر [[فردگرایی]] و قهرمانگرایی تمرکز دارد.<ref>[https://namafar.ir/%D8%AF%D8%B1%D8%A2%D9%85%D8%AF-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C/?utm_source=chatgpt.com «بازارپردازی فرهنگی/ نیمۀ پنهان درآمدزایی در صنعت سینما و انیمیشن»، وبسایت نمافر.]</ref> مدل ژاپنی در [[انیمه]] و [[مانگا]] بر عمق شخصیت، هستیشناسی، [[روابط اجتماعی]]، ارزشهای جمعگرایانه و ساختارهای سنتی تمرکز دارد.<ref> [https://cyberpajooh.com/%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%85%D9%87%D8%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AA%D8%A7%D8%A8%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%86/ بهمنی، «انیمه، بازتابی از فرهنگ ژاپن»، وبسایت سایبرپروژه.]</ref> مدل ایرانی، بر [[تربیت]] و [[الگوسازی]] تمرکز دارد و هدف آن بازتاب ارزشهای معنوی، اخلاقی و تمدنی برای همذاتپنداری کودکان و نوجوانان با الگوهای بومی است.<ref> [https://www.mehrnews.com/news/6629079/%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C-%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%AF-%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF-%D8%B9%D8%A7%D8%B7%D9%81%DB%8C-%DA%A9%D9%88%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%A7-%D9%8 «شخصیتهای بومی کلید پیوند عاطفی کودکان با فرهنگ ایرانی»، خبرگزاری مهر.]</ref> |
| | ==انتقال پیام== |
| | شخصیتپردازی فرهنگی به دو شیوۀ مستقیم و غیرمستقیم پیام را منتقل میکند. |
|
| |
|
| ۱. حذف کامل بافت جهانی: «شخصیتپردازی فرهنگی» یک پدیدهی جهانی است. مقاله هیچ اشارهای به مدلهای موفق و تأثیرگذار دیگر (مانند مدلهای آمریکایی دیزنی/مارول، مدل ژاپنی در انیمه، یا مدلهای اروپایی) نمیکند، مگر به صورت اشارهی گذرا و منفی به «الگوهای غربی». یک مقالهی جامع باید این مدلها را نیز به صورت تطبیقی و بیطرفانه شرح دهد.
| | در شیوۀ مستقیم، ویژگیها و ارزشهای درونی شخصیت از طریق توصیف ذهنیت، واگویههای درونی<ref>Monologue</ref> یا بیان مستقیم عقاید ارائه میشود.<ref>آزاددل و دیگران، «بررسی و تطبیق عنصر شخصیتپردازی در رمانها "اللص و الکلاب" اثر نجیب محفوظ و "بار دیگر شهری که دوست میداشتم" اثر نادر ابراهیمی»، 1395ش، ص589-590.</ref> |
|
| |
|
| ۲. حذف دیدگاههای انتقادی: مقاله، شخصیتپردازی فرهنگی (مدل بومی) را صرفاً یک «خیر» برای تربیت و اقتصاد میداند. در سبک دانشنامهای، باید به نقدهای وارد شده در این عرصه نیز پرداخته شود.
| | در روش غیرمستقیم، مخاطب از طریق مشاهده و تفسیرِ عناصر، خود به ویژگیهای هویتی و انگیزشی شخصیت پی میبرد. این شیوه از طریق ابزارهایی چون کنش و رفتار،<ref>ایرانی، هنر رمان، ج1، 1364ش، ص200.</ref> گفتوگو و زبان،<ref>میرصادقی، عناصر داستان، 1376ش، ص465.</ref> ظاهر و پوشش<ref>آزاددل و دیگران، «بررسی و تطبیق عنصر شخصیتپردازی در رمانها "اللص و الکلاب" اثر نجیب محفوظ و "بار دیگر شهری که دوست میداشتم" اثر نادر ابراهیمی»، 1395ش، ص595-596.</ref> و نامگذاری<ref>نصر اصفهانی و شمعی، «تحلیل عنصر شخصیت در رمان جای خالی سلوچ»، 1386ش، ص164.</ref> شخصیت اعمال میشود. امروزه روشهای غیرمستقیماز طریق تکنیکهای بصری و شنیداری خاصی اجرا میشوند تا پیام هویتی را سریعتر و مؤثرتر منتقل کنند: |
|
| |
|
| ۳. عدم توازن و تمرکز تبلیغاتی: اختصاص دادن یک بخش مجزا و تفصیلی به «رویداد پارس آرا» (بخش ۱۹)، توازن مقاله را بر هم زده و بیش از حد جزئی و شبیه به گزارش خبری یا تبلیغاتی برای یک رویداد خاص است.
| | *'''زبان رنگ:''' استفاده از رنگهای نمادین پیامهای فرهنگی خاصی را منتقل میکند.<ref>[https://javm.iribu.ac.ir/article%20151010.html زریابی یکتا، «شاخصهای طراحی بصری شخصیت در انیمیشنهای تلویزیونی از دید مخاطبین کودک»، 1401ش، ص77-79.]</ref> |
| | *'''طراحی فرم:''' اشکال هندسی خاص جهت انتقال فوری ویژگیهای شخصیتی بهکار میروند.<ref>[https://javm.iribu.ac.ir/article%20151010.html زریابی یکتا، «شاخصهای طراحی بصری شخصیت در انیمیشنهای تلویزیونی از دید مخاطبین کودک»، 1401ش، ص71.]</ref> |
| | *'''صدا و موسیقی:''' دوبلاژ، لهجه و لحن صدا [[هویت فرهنگی]] شخصیت را تثبیت میکند و [[موسیقی]] زمینه به القای احساسات کمک میکند.<ref>[https://civilica.com/doc/2434292/ درگاهی و سربخش ، «تحلیل نقش صدا و موسیقی روایی در انیمیشنهای سینمایی موزیکال ایرانی (با مطالعۀ موردی انیمیشن ببعی قهرمان)»، 1404ش، چکیده.]</ref> |
|
| |
|
| برای اصلاح مقاله در راستای سبک ویکینگاری:
| | ==کارکردهای شخصیتپردازی فرهنگی== |
| | [[شخصیتپردازی فرهنگی]] میتواند کارکردهای زیر را در پی داشته باشد: |
|
| |
|
| 1. تغییر لحن: لحن مقاله را از تجویزی به توصیفی تغییر دهید. برای مثال به جای «باید چنین باشد»، بنویسید «چنین است» یا «از دیدگاه X، چنین است».
| | *'''انسجام هویتی''': تقویت حس تعلق فرهنگی<ref>[https://www.ricac.ac.ir/news/4542/%D8%A8%D9%87-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C-%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8-%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%86%DB%8C%D «به شخصیتپردازی در راستای مکتب سلیمانی نیاز داریم»، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.]</ref> |
| | *'''جنگ روایتها''': مقابله با [[تهاجم فرهنگی]]<ref> [https://ar.rasanews.ir/fa/news/78092/%DA%86%D9%87%D8%B1%D9%87-%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9 «چهرهپردازی از شخصیتهای دینی و فرهنگی جامعه ضروری است»، خبرگزاری رسا.]</ref> |
| | *'''بازتولید ارزشها''': انتقال [[میراث فرهنگی]] به نسل جدید |
| | *'''الگوسازی''': ارائه الگوهای رفتاری مطلوب<ref>[https://www.ricac.ac.ir/news/4542/%D8%A8%D9%87-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C-%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8-%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%86%DB%8C%D «به شخصیتپردازی در راستای مکتب سلیمانی نیاز داریم»، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.]</ref> |
|
| |
|
| 2. افزودن بافت جهانی: مدلهای دیگر شخصیتپردازی (آمریکایی، ژاپنی و...) را شرح دهید.
| | ==شخصیتپردازی فرهنگی در ایران== |
|
| |
|
| 3. افزودن دیدگاههای انتقادی: بخش انتقادات را اضافه کنید که خطرات این رویکرد را بررسی کند.
| | ===فیلمنامه و سینما=== |
| | شخصیتپردازی در [[فیلمنامه]] به ساخت و توصیف ویژگیهای جسمانی، روحی، اهداف و تحولات شخصیتها اطلاق میشود تا ارتباط و همدلی مخاطب را جلب کند. این فرآیند مستلزم حرکت فراتر از تیپسازی و پرداختن به لایههای عمیق درونی، تضادهای اخلاقی و انگیزههای شخصیت است.<ref>میرصادقی، عناصر داستان، 1376ش، ص465.</ref> هستهٔ اصلی درام، تحول شخصیت مانند تغییر در باورها یا [[سبک زندگی]] محسوب میشود.<ref> [https://www.tebyan.net/news/79213/%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 «شخصیتپردازی در داستان»، وبسایت تبیان.]</ref> همچنین دیالوگ، ابزاری برای بازتاب غیرمستقیم [[بافت فرهنگی]]، [[طبقهٔ اجتماعی]] و سطح سواد شخصیت است.<ref> [https://www.tebyan.net/news/79213/%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 «شخصیتپردازی در داستان»، وبسایت تبیان.]</ref> |
|
| |
|
| 4. حذف تحلیل دست اول: موارد تحلیلی مانند «مبانی انسانشناختی» را حذف یا آن را به شکلی بازنویسی کنید که صرفاً «نقل قول» از نظریهپردازان باشد، نه تحلیل خود نویسنده.
| | در [[سینمای ایران]]، آثاری دربارۀ [[مفاخر ملی]] و چهرههای [[دفاع مقدس]] تولید شده است؛ با این حال، برخی نقدها<ref> [https://www.irna.ir/news/85384930/%D8%A7%D9%85%D8%A7-%D9%88-%D8%A7%DA%AF%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%85%D9%81%D8%A7%D8%AE%D8%B1-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9% «اما و اگرهای شخصیتپردازی مفاخر فرهنگی- اجتماعی در جشنوارۀ چهلودوم فجر»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> فیلمهای پرترهٔ جدیدتر در ژانر دفاع مقدس مانند «[[آسمان غرب]]» را متمرکز بر تواناییهای فنی و نظامی دانسته و معتقدند پرداخت عمیقی از ابعاد شخصیتی قهرمان، فراتر از کلیشههای رایج، ارائه نشده است. اهداف راهبردی در این ژانر، بازتولید الگوهای مطلوب و سبک زندگی در جامعه از طریق محصولات فرهنگی، و همچنین صدور فرهنگی ارزشها عنوان شده است.<ref>[https://www.ricac.ac.ir/news/4542/%D8%A8%D9%87-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C-%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8-%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%86%DB%8C%D «به شخصیتپردازی در راستای مکتب سلیمانی نیاز داریم»، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.]</ref> |
|
| |
|
| 5. تعدیل: بخش «رویداد پارس آرا» را بسیار خلاصه کرده و به عنوان یک «نمونه» در متن ادغام کنید.</ref><br>
| | ===ادبیات داستانی=== |
| | در [[ادبیات داستانی]]، شخصیتپردازی فرهنگی موفق، مخاطب را با باورها و آرمانهای شخصیت همذاتپندار ساخته و از این طریق تأثیرگذاری عمیقتری مییابد.<ref>[https://www.ravi-inst.com/blog/literature/characterization-of-the-story/ «شخصیتپردازی در داستان: راهنمای کامل خلق شخصیتهای بهیادماندنی»، وبسایت مؤسسۀ فرهنگی و هنری راوی.]</ref> محورهای فرهنگی در این روایتها شامل موارد زیر است: |
|
| |
|
| شخصیتپردازی فرهنگی یا شخصیتسازی فرهنگی، فرآیندی است که در آن منش، هویت و رفتار فرد در بستر ارزشها، سنتها و الگوهای رفتاری جامعه شکل میگیرد. در ایران، این فرآیند ریشهای عمیق در فرهنگ اسلامی-ایرانی داشته و در کوچکترین جنبههای سبک زندگی مردم جلوهگر است. شخصیتپردازی فرهنگی تنها یک روش هنری نبوده بلکه ابزاری بنیادین برای تربیت، انتقال معنا و ساخت آیندۀ فرهنگی جامعه بهشمار میآید. هنگامیکه کودکان و نوجوانان در کنار سرگرمی، با شخصیتهایی رشد میکنند که با هویت ایرانی و اسلامی آنها همراستا باشند، سبک زندگی نسل آینده نیز بر پایۀ ارزشهای بومی، معنوی و تمدنی استوار خواهد شد.
| | *'''زیرساخت باور و اعتقادات:''' تمرکز بر اعتقادات مذهبی و فطریات بهعنوان عامل اصلی تفاوتهای هویتی. |
| ==تعریف شخصیتپردازی فرهنگی== | | *'''هویت فرهنگی:''' آمیختن خصوصیات رفتاری متأثر از طبقه و محیط (تیپیکال) با خصایص فردی برای خلق شخصیت باورپذیر. |
| شخصیتپردازی فرهنگی به فرآیند خلق و بازنمایی شخصیتهایی گفته میشود که در بستر فرهنگ، ارزشها و جهانبینی یک جامعه شکل گرفته و حامل پیامهای هویتی، اجتماعی و اخلاقی آن فرهنگ هستند. در این نوع شخصیتپردازی، شخصیت نهتنها مجموعهای از غرایز و صفات فردی بوده بلکه حاصل تعامل میان طبیعت درونی انسان و تجارب اکتسابی او در محیط فرهنگی و اجتماعی بهشمار میآید.<ref>[https://www.ricac.ac.ir/news/4542/%D8%A8%D9%87-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C-%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8-%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%86%DB%8C%D رضایی، «به شخصیتپردازی در راستای مکتب سلیمانی نیاز داریم»، وبسایت پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.]</ref> <br>
| | *'''تحول فرهنگی-اعتقادی:''' نمایش شخصیتهای پویایی که در طول داستان دچار تحول در منش یا باورها میشوند. |
| | *'''انطباق هویتی:''' تطبیق زبان، گفتگو و پوشش شخصیت با پایگاه اجتماعی و فرهنگی او. |
| | *'''ساختار روایت ارزشی:''' استفاده از قهرمان پیچیده برای درگیر کردن مخاطب با تعارضات هویتی و اعتقادی.<ref>[https://www.tebyan.net/news/79213/%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 «شخصیتپردازی در داستان»، وبسایت تبیان.]</ref> |
| | |
| | ===بازی و سرگرمی=== |
| | در پرداخت شخصیت برای محصولات سرگرمی، بر استفاده از [[ادبیات]]، هنر و میراث فرهنگی بومی تأکید میشود. این فرآیند شامل مراحلی چون پرداخت شخصیت، شخصیتسازی و شیوههای ارائه است. مؤلفههای خلق هویت در این حوزه شامل خلاقیت، استفاده از بازی برای بازآفرینی و درگیر کردن احساسات مخاطب است.<ref>[https://www.kanoonnews.ir/news/294664/%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D9%87%D9%86%D8%B1-%D9%88-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%B9%D9%88%D8%A7%D9%85%D9%84-%D9%85%D9%88%D8%AB%D8%B1-%D8%A8%D8%B1-%D8%B4%D8%AE%D8%B «ادبیات، هنر و میراث فرهنگی، عوامل مؤثر بر شخصیتپردازی»، پایگاه خبری کودک و نوجوان، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.]</ref> |
| | |
| | ===انیمیشن=== |
| | شخصیتپردازی در [[انیمیشن]]، فرآیندی تخصصی برای خلق کاراکترهایی است که ضمن جذابیت بصری، حامل هویت فرهنگی باشند و خیالپردازی در این رسانه در راستای تقویت این هویت بهکار گرفته میشود.<ref>[https://virgool.io/@samanamash/%DB%B5-%D9%86%DA%A9%D8%AA%D9%87-%D8%AE%D9%84%D9%82-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%DB%8C-%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%B4%D9%86-qm4ex اشرفی، «شخصیتپردازی در فیلمنامه انیمیشن با 5 تکنیک حرفهای»، وبسایت ویرگول.]</ref> تکنیکهای فیلمنامهٔ انیمیشن بر جزئیاتی مانند نمود ظاهری، سرزمین و عمق روانشناختی شخصیت متمرکز است. در این حوزه، بر لزوم فعال بودن شخصیتها، پرداخت عمیق به خاستگاه اجتماعی و فرهنگی آنها و پرهیز از آرمانگرایی محض تأکید میشود؛ چون مانع باورپذیری است.<ref>[https://hds.sndu.ac.ir/article%20641.html حیدریان کرویه و گلپایگانی، «مقالۀ ترویجی شخصیتپردازی در مجموعههای انیمیشن دفاع مقدس بر مبنای سه مجموعۀ شجاعان، همسنگران و حماسۀ یک دلاور»، 1397ش، ص42-45.]</ref> |
|
| |
|
| همچنین، شخصیت فرهنگی، نمود عینی فرهنگ در رفتار، گفتار و سبک زندگی افراد بوده و از همینرو، در آثار هنری و محصولات فرهنگی، نقش یک «آینۀ فرهنگی» را ایفا میکند. خالق اثر فرهنگی با تکیه بر تخیل و درک عمیق از جامعه، شخصیتهایی میآفریند که میتوانند همزمان واقعی و الهامبخش باشند؛ شخصیتهایی که گاه بازتاب انسانهای عادی بوده و گاه فراتر از واقعیت رفته و به اسطورهها و نمادهای فرهنگی تبدیل میشوند.<ref>یونسی، هنر داستان نویسی، 1341ش، ص22.</ref> <br>
| | ==='''توسعۀ محصولات کودک و نوجوان'''=== |
| | در راستای حمایت از [[هویتسازی]] کودک و نوجوان، رویدادهایی مانند [[پارس آرا]] با هدف کشف و شناسایی شخصیتها که چاههای نفت محتوایی نیز نامیده شدهاند، برگزار میشود. در این فرآیند، طرحهای برگزیده بر اساس بنمایههای فرهنگی و ظرفیت بازار ارتقا یافته و فرآیند ثبت حقوقی بستۀ کامل شخصیت نیز انجام میگیرد.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5992146/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%AE%DB%8C%D9%84%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D8%B1-%D8%A8%D9%87-%D8%A8%D8%AD%D8%AB-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%BE رازدشت تازکند، «سیاستگذاران فرهنگی خیلی دیر به بحث شخصیتپردازی فرهنگی ورود کردند»، خبرگزاری مهر.]</ref> |
|
| |
|
| در این چارچوب، شخصیتپردازی فرهنگی شیوهای از بازنمایی هویت در زندگی روزمره است. از کودکی که با عروسک یا انیمیشنی بومی خو میگیرد تا بزرگسالی که ارزشهای خود را از قهرمانان فرهنگی جامعه الهام میگیرد، همگی در یک زنجیرۀ شخصیتپردازی فرهنگی قرار دارند. به این معنا، هر شخصیت فرهنگی، حامل بخشی از حافظۀ جمعی و تجربۀ زیستۀ یک ملت است.<ref>آزاددل و دیگران، «بررسی و تطبیق عنصر شخصیتپردازی در رمانها "اللص و الکلاب" اثر نجیب محفوظ و "بار دیگر شهری که دوست میداشتم" اثر نادر ابراهیمی»، 1395ش، ص580.</ref>
| |
| ==اهمیت شخصیتپردازی فرهنگی==
| |
| ===شکلدهی به هویت و تربیت نسل===
| |
| شخصیتپردازی فرهنگی در جهان امروز به یکی از مؤثرترین ابزارهای شکلدهی هویت فردی و جمعی تبدیل شده است. در عصر سلطۀ رسانه و صنعت سرگرمی، شخصیتها نقش حاملان نرم قدرت فرهنگی را ایفا کرده و از طریق فیلم، انیمیشن، بازی و محصولات روزمره بر ذهن و رفتار نسلها اثر میگذارند. سیاستگذاران فرهنگی در ایران بر خلق شخصیتهای بومی تمرکز دارند؛ شخصیتهایی که علاوه بر جذابیت هنری، بازتابدهندۀ ارزشهای ایرانی، اسلامی و تمدنی باشند تا کودکان و نوجوانان با الگوهایی از دل فرهنگ خود همذاتپنداری کنند.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5992146/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%AE%DB%8C%D9%84%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D8%B1-%D8%A8%D9%87-%D8%A8%D8%AD%D8%AB-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%BE رازدشت تازکند، «سیاستگذاران فرهنگی خیلی دیر به بحث شخصیتپردازی فرهنگی ورود کردند»، خبرگزاری مهر.]</ref>
| |
| ===ثروتآفرینی فرهنگی===
| |
| شخصیتپردازی فرهنگی علاوه بر نقش هویتساز، بُعد اقتصادی نیز داشته و میتواند به «اقتصاد کاراکتر» منتهی شود. یک شخصیت موفق، پایهگذار زنجیرهای از محصولات فرهنگی و تجاری است؛ از انیمیشن و کتاب تا پوشاک و لوازمالتحریر. تجربۀ جهانی نشان میدهد که شخصیتسازی هوشمندانه، در کنار فرهنگسازی، ثروتسازی نیز میکند.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5992146/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%AE%DB%8C%D9%84%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D8%B1-%D8%A8%D9%87-%D8%A8%D8%AD%D8%AB-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%BE رازدشت تازکند، «سیاستگذاران فرهنگی خیلی دیر به بحث شخصیتپردازی فرهنگی ورود کردند»، خبرگزاری مهر.]</ref> در ایران نیز ظرفیتهای فراوانی برای این کار وجود دارد؛ از چهرههای تاریخی و دینی مانند زنان شاهنامه و ائمۀ اطهار تا قهرمانان معاصر همچون شهید حاج قاسم سلیمانی که نماد ایمان، شجاعت و خدمت هستند. بازآفرینی این چهرهها در قالبهای فرهنگی، روح خودباوری، معنویت و اقتدار فرهنگی را در جامعه تقویت میکند.<ref>[https://www.irna.ir/news/82809240/%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%85%D9%87%D9%85%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF-%D9%85%D8%AD%D8%B5%D9%88%D9%8 «شخصیتپردازی مهمترین نیاز برای تولید محصولات فرهنگی است»، خبرگزاری ایرنا.]</ref>
| |
| ==شیوههای شخصیتپردازی و انتقال پیام فرهنگی==
| |
| شیوههای شخصیتپردازی، تکنیکهایی هستند که خالق اثر فرهنگی برای زندهکردن یک کاراکتر و القای ویژگیهای هویتی و رفتاری او به مخاطب استفاده میکند.
| |
| ===شخصیتپردازی فرهنگی مستقیم (ذهنیت آشکار)===
| |
| در این شیوه، ویژگیها، انگیزهها، افکار یا احساسات درونی شخصیت، بهصورت آشکار و بدون واسطه به مخاطب منتقل میشود؛ مانند توصیف ذهنیت شخصیت در ادبیات، واگویههای درونی یا بیان مستقیم عقاید در مصاحبههای سینمایی. این شیوه برای نشان دادن دنیای پیچیدۀ درونی شخصیت، مانند تنهایی یا تعارضهای هویتی، کاربرد دارد.<ref>آزاددل و دیگران، «بررسی و تطبیق عنصر شخصیتپردازی در رمانها "اللص و الکلاب" اثر نجیب محفوظ و "بار دیگر شهری که دوست میداشتم" اثر نادر ابراهیمی»، 1395ش، ص589-590.</ref>
| |
| ===شخصیتپردازی فرهنگی غیرمستقیم===
| |
| در این شیوه، مخاطب با مشاهدۀ رفتار، گفتار و تعاملات شخصیت، خود به ویژگیهای درونی او پی میبرد. این روش، شخصیتها را واقعیتر و باورپذیرتر میکند:
| |
| #کنش و رفتار: شخصیت با عمل خود تعریف میشود. رفتارهایی مانند حفظ عزت نفس در شکست یا کمک به دیگران، بهصورت مستقیم ارزشهای اخلاقی شخصیت را نشان میدهد.<ref>ایرانی، هنر رمان، ج1، 1364ش، ص200.</ref>
| |
| #گفتوگو و زبان: نحوۀ صحبت کردن مانند انتخاب کلمات، لهجه، اصطلاحات و لحن، ویژگیهای درونی و طبقۀ اجتماعی شخصیت را متمایز میکند. برای مثال، در سریالها و تئاترهای بومی، استفاده از لهجهها و ضربالمثلهای محلی، هویت فرهنگی شخصیت را تثبیت میکند.<ref>میرصادقی، عناصر داستان، 1376ش، ص465.</ref>
| |
| #توصیف ظاهر و پوشش: ظاهر از جمله چهره، لباس، آرایش و وسایل همراه، نخستین القاکنندۀ صفات درونی، وضعیت اجتماعی و ایمان شخصیت است. برای مثال، در طراحی کاراکتر انیمیشن و بازی، نوع پوشش و ظاهر فیزیکی مانند استفاده از لباس محلی یا نمادهای مذهبی، حامل پیام فرهنگی و هویتی است.<ref>آزاددل و دیگران، «بررسی و تطبیق عنصر شخصیتپردازی در رمانها "اللص و الکلاب" اثر نجیب محفوظ و "بار دیگر شهری که دوست میداشتم" اثر نادر ابراهیمی»، 1395ش، ص595-596.</ref>
| |
| #نامگذاری: انتخاب نامی متناسب با شخصیت مانند «آقای امین» برای فرد درستکار یا برعکس، نامی متضاد برای ایجاد طنز یا تعارض مانند نام «آقای دانا» برای فردی نادان. در ادبیات کودک و انیمیشنها، نامگذاری ساده و هدفمند، درک مخاطب از شخصیت را تسهیل میکند.<ref>نصر اصفهانی و شمعی، «تحلیل عنصر شخصیت در رمان جای خالی سلوچ»، 1386ش، ص164.</ref>
| |
| ===شخصیتپردازی بصری و شنیداری===
| |
| در رسانههای چندرسانهای، تکنیکهای بصری و شنیداری برای انتقال سریع پیام هویتی ضروری هستند:
| |
| #زبان رنگ: استفاده از رنگهای نمادین مانند آبی فیروزهای یا قرمز ایرانی در پوشش یا محیط شخصیت، پیامهای فرهنگی خاصی را منتقل میکند.<ref> [https://javm.iribu.ac.ir/article%20151010.html زریابی یکتا، «شاخصهای طراحی بصری شخصیت در انیمیشنهای تلویزیونی از دید مخاطبین کودک»، 1401ش، ص77-79.]</ref> همچنین، با توجه به پژوهشهای صورتگرفته در ایران، کودکان ایرانی، رنگ آبی را در میان رنگهای سرد و رنگ زرد را در میان رنگهای گرم ترجیح میدهند.<ref> [https://javm.iribu.ac.ir/article%20151010.html زریابی یکتا، «شاخصهای طراحی بصری شخصیت در انیمیشنهای تلویزیونی از دید مخاطبین کودک»، 1401ش، ص92.]</ref>
| |
| #طراحی فرم:<ref>Shape language. </ref> استفاده از اشکال هندسی مانند مثلث برای پویایی و قهرمانی و دایره برای مهربانی، بهمنظور انتقال فوری ویژگیهای شخصیتی در انیمیشن و بازی بهکار میرود.<ref> [https://javm.iribu.ac.ir/article%20151010.html زریابی یکتا، «شاخصهای طراحی بصری شخصیت در انیمیشنهای تلویزیونی از دید مخاطبین کودک»، 1401ش، ص71.]</ref>
| |
| #صدا و موسیقی: نقش دوبلاژ، لهجه مانند استفاده از لهجههای بومی در شکرستان و نیز موسیقی زمینهای در تثبیت هویت و حس درونی شخصیت کلیدی است.<ref>[https://civilica.com/doc/2434292/ درگاهی و سربخش ، «تحلیل نقش صدا و موسیقی روایی در انیمیشنهای سینمایی موزیکال ایرانی (با مطالعۀ موردی انیمیشن ببعی قهرمان)»، 1404ش، چکیده.]</ref>
| |
| ==مبانی انسانشناختی شخصیتپردازی در فرهنگ اسلامی ایرانی<ref group="دیدگاه">آیا موارد زیر را کسی به عنوان مبانی شخصیت پردازی در فرهنگ اسلامی ذکر کرده است یا استنباط خود شماست؟ نباید مقاله تحلیلی نگارش شود. نباید بین مبانی شخصیت پردازی با مبانی شکل گیری شخصیت انسان خلط کرد. </ref>==
| |
| شخصیتپردازی فرهنگی در ایران، در صورتیکه بر پایۀ شناخت صحیح از ماهیت انسان در جهانبینی اسلامیایرانی استوار نباشد، به تقلید صرف از الگوهای غربی فروکاسته و از معنا تهی میشود. در نگاه اسلام، انسان موجودی است فطرتمند، مختار و هدفدار که در مسیر رشد، بهسوی کمال الهی حرکت میکند. بههمین دلیل، خلق هر شخصیت فرهنگی، چه در هنر و ادبیات و چه در رسانه، «بازآفرینی نمادین انسان آرمانی» است؛ انسانی که باید هم با نیازهای روانی و اجتماعی سازگار باشد و هم با حقیقت روحی و الهی او هماهنگ شود.
| |
| ===فطرت الهی؛ بنیاد شخصیت فرهنگی===
| |
| در اندیشۀ اسلامی، انسان با فطرت الهی آفریده شده و میل به خیر، عدالت، زیبایی و حقیقت در نهاد او قرار دارد. این نگاه باعث میشود که در شخصیتپردازی فرهنگی، خیر درونی انسا، محور طراحی شخصیت باشد، نه فقط کشمکش بیرونی یا تمایل به لذتهای مادی. بر این اساس، قهرمانان فرهنگی بازتابی از فطرت پاک انسانی را ارائه میدهند و مخاطب را بهسوی رشد اخلاقی سوق میدهند. شخصیتهایی همچون امام علی نماد عدالت، سیاوش نماد پاکی یا حاج قاسم سلیمانی نماد ایثار و صداقت، مصداقهایی از بازنمایی این فطرت انسانی در قالب وفاداری و صداقت هستند.<ref>[https://tarbiatmaaref.cfu.ac.ir/article%202782.html همتیان و همتیان، «بررسی تأثیر مبانی انسانشناختی اسلامی بر نظام تربیتی اسلام در اندیشه علامه مصباح یزدی»، 1402ش، ص17-18.]</ref>
| |
| ===اختیار و مسئولیت؛<ref group="دیدگاه">از عناوین دو قستمی استفاده نکنید</ref> محور کنش شخصیت===
| |
| در انسانشناسی اسلامی، انسان موجودی آزاد و مسئول است، برخلاف دیدگاههای جبرگرایانه یا غریزهمحور. این اصل در شخصیتپردازی اهمیت بنیادین دارد؛ زیرا کنش شخصیت زمانی معنا پیدا میکند که او مختار باشد. قهرمان فرهنگی در این الگو، تنها قربانی شرایط یا مخلوق تصادف تلقی نمیشود بلکه در انتخاب میان خیر یا شر، خود تصمیم میگیرد. شخصیتهایی همچون زال یا یوسف پیامبر، در لحظات تصمیمگیریهای دشوار، اختیار آگاهانه داشتند و همین انتخابها آنها را به شخصیتهای فرهنگی و تربیتی تبدیل کرده است.<ref>[https://civilica.com/doc/1271757/ جوانشیر و دیگران، «نقش اراده و اختیار در پدیدآیی و تحول شخصیت»، 1400ش.]</ref>
| |
| ===ترکیب روح و جسم؛ دو ساحت شخصیت===
| |
| در نگاه اسلامی-ایرانی، انسان ترکیبی از روح قدسی و جسم طبیعی است. بههمین دلیل، شخصیت فرهنگی تصویری تکبعدی ندارد بلکه پیوندی میان ساحت معنوی، عاطفی و زیستی انسان برقرار میکند. این اصل در طراحی شخصیتها، واقعی بودن، باورپذیری و قابل همذاتپنداری بودن آنها را تقویت میکند. در شخصیتهای شاهنامه، پهلوانان در کنار قدرت بدنی، دارای عقل و اخلاق هستند که نشاندهندۀ این توازن است، در حالیکه در الگوهای غربی، گاه بُعد مادی و خشونت غلبۀ بیشتری دارد.<ref> [https://hawzah.net/fa/Article/View/106136/%D8%B7%D8%A8%D9%82%D9%87-%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C-%D9%85%D9%81%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85-%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB «طبقهبندی مفاهیم اخلاقی در شاهنامۀ فردوسی»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه.]</ref>
| |
| ===عقل و دل؛ توزان خرد و عشق===
| |
| در سنت فکری ایرانی، بهویژه در آثار عرفانی و حکمی، انسان کامل کسی است که عقل و عشق را در تعادل نگاه میدارد. این نگرش سبب میشود شخصیت فرهنگی ایرانی، هم خردمند و متفکر باشد و هم عاشق و اهل محبت. این رویکرد از دوگانهسازی میان عقلانیت و احساس پرهیز کرده و هر دو را در خدمت تربیت فرهنگی قرار میدهد. برای مثال، رستم اهل اندیشه و تدبیر است و در عین حال به خانواده و مردم عشق میورزد؛ همانگونه که امام علی، شمشیر عدالت را با دلِ رحمت همراه میسازد.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/100589/%D8%B9%D9%82%D9%84-%D9%88%D8%B9%D8%B4%D9%82-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%AF%D8%A8-%D9%88-%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C صاحب اختیاری، بهروز، «عقل و عشق در ادب و عرفان فارسی»، 1369ش.]</ref>
| |
| ===انسان بهمثابه خلیفهالله؛ مأموریت فرهنگی و تمدنی===
| |
| در جهانبینی اسلامی، انسان خلیفهالله بوده و مسئول آبادانی زمین و تجلی صفات الهی در فرهنگ و جامعه است. از این منظر، شخصیتپردازی فرهنگی، تصویرگر انسانِ مأمور به سازندگی و اصلاح است، نه فقط مصرفکنندۀ فرهنگ. چنین نگاهی، شخصیت فرهنگی را از سطح الگو برای سرگرمی به الگو برای تمدنسازی ارتقا میدهد. قهرمانانی همچون امام خمینی، نمونههای عینی از شخصیتهای فرهنگی خلیفهاللهگونه هستند که در عرصۀ اجتماع، معنا و تحول آفریدند.<ref>[https://rasekhoon.net/article/show/1476528/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA-%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86 «خلافت انسان در زمین»، وبسایت راسخون.]</ref>
| |
| ==پیوند شخصیتپردازی فرهنگی با زندگی روزمره و تثبیت هویت<ref group="دیدگاه">ایا مطالب زیر در متون به همین صورت ذیل شخصیت پردازی فرهنگی آمده است؟ </ref>==
| |
| شخصیتهای فرهنگی در زندگی معاصر، نقش معلم غیرمستقیم را ایفا کرده و در ساحتهای مختلف سبک زندگی تأثیر میگذارند.
| |
| ===الگوی رفتار اجتماعی و اخلاقی===
| |
| شخصیتهای فرهنگی الگوهای عملی رفتاری را به مخاطب منتقل میکنند؛ شامل ادب اجتماعی، اخلاق در روابط فردی و جمعی و مهارتهای زندگی روزمره. کودک و نوجوان با مشاهده و همذاتپنداری، رفتارهای اخلاقی و اجتماعی را آموخته و در زندگی خود بهکار میگیرند؛ مانند الگوبرداری از رفتار امام علی یا رستم در شجاعت و صداقت.<ref>[https://www.irna.ir/news/10539270/%DA%A9%D9%88%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D8%B1%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1-%D8%AF%DB%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88-%D9%85%DB%8C-%DA%AF%DB%8C%D8%B1%D9%86%D8%AF-%D9%86%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%D «کودکان از رفتار دیگران الگو میگیرند نه از دستورات اخلاقی آنان»، خبرگزاری ایرنا.]</ref>
| |
| ===تنظیم الگوهای خانوادگی===
| |
| در فرهنگ اسلامی-ایرانی، خانواده محور اصلی تربیت است. شخصیتپردازی فرهنگی الگوهای خانوادگی صحیح را نشان میدهد؛ مانند احترام به بزرگترها، محبت متقابل و اهمیت تربیت فرزندان. نمایش صحنههای تربیتی زال و سهراب یا رزمندگان شهید که در کنار مسئولیت اجتماعی، به خانوادۀ خود اهمیت میدادند، تثبیتکنندۀ نهاد خانواده است.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/539267/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%87%D9%88%DB% احمدی و دیگران، «بازنمایی اجتماعی در شاهنامه فردوسی (بررسی هویت فرهنگی- اجتماعی نهاد خانوادۀ ایرانیان از نگاه فردوسی)»، 1391ش، ص96-97.]</ref>
| |
| ===پیوند عمل و معنویت===
| |
| شخصیتها پیوند میان عمل و معنویت را نشان میدهند تا سبک زندگی از سطح مادی صرف فراتر رود. این امر به ایجاد هویت فرهنگی پایدار کمک کرده و مخاطب را تشویق میکند تا زندگی روزمرۀ خود را با ارزشهای دینی و اخلاقی همسو کند. برای مثال، سردار سلیمانی در رسانهها بهعنوان شخصیتی که در زندگی شخصی و حرفهای خود عدالت، اخلاص و توکل به خدا را رعایت میکرد، الگویی برای جوانان شد.<ref> [https://defapress.ir/fa/news/716967/%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%B4%D9%87%DB%8C%D8%AF-%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%B9%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86-%DB%8C%DA%A9-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88-%D9%88-%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D8%A7 «سردار شهید سلیمانی بهعنوان یک الگو و نماد ارزشی برای جوانان است»، خبرگزاری دفاع مقدس.]</ref>
| |
| ===آموزش مهارتهای زندگی===
| |
| شخصیتهای فرهنگی میتوانند مهارتهای عملی زندگی را منتقل کنند؛ مانند حل مسئله، تصمیمگیری، مدیریت بحران و همدلی. این مهارتها، بهویژه برای کودکان و نوجوانان، در سبک زندگی روزمره قابل بهرهبرداری بوده و شخصیتها نقش معلمان غیرمستقیم را ایفا میکنند؛ برای مثال، پهلوانان شاهنامه در تصمیمگیریهای اخلاقی و رزمندگان دفاع مقدس در مدیریت خطر، مهارتهایی را به مخاطب میآموزند.<ref> [https://civilica.com/doc/2203538/ آقاجانپور و دیگران، «بررسی ویژگیهای مهم ادبیات کودک و نوجوان و نقش ادبیات حماسی در افزایش علاقهمندی کودکان به شعر و ادبیات»، 1403ش.]</ref>
| |
| ==فناوری، رسانه و تولید شخصیت در زیست معاصر==
| |
| در دنیای امروز، فناوری و رسانه نقش تعیینکنندهای در ساخت و بازنمایی شخصیتهای فرهنگی دارند. شخصیتها دیگر فقط در کتاب یا تلویزیون خلق نمیشوند بلکه در قالب انیمیشن، بازیهای ویدئویی، شبکههای اجتماعی و حتی واقعیت مجازی زندگی میکنند.
| |
| ===فناوریهای نرم؛<ref>Soft Technologies.</ref> بستر نوین خلق شخصیت===
| |
| فناوریهای نرم مانند هوش مصنوعی، طراحی گرافیک سهبعدی و محتوای تعاملی، امکان خلق شخصیتهایی را فراهم کردهاند که میتوانند با مخاطب تعامل داشته باشند. این تحول سبب شده تا شخصیتها از حالت ایستا خارج شده و به بخشی از تجربۀ زیستی کاربر تبدیل شوند.<ref>[https://acecr.ac.ir/fa/news/9454/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%86%D8%B1%D9%85-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D9%87-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C «نقش فناوریهای نرم در توسعۀ اقتصاد فرهنگی»، وبسایت جهاد دانشگاهی.]</ref> پروژههایی مانند شخصیت دیجیتال «قهرمانان مقاومت» یا بازی ایرانی «حماسۀ سیاوش» نمونههایی از تلاش برای ترکیب فناوری و ارزشهای فرهنگی هستند.<ref>[https://www.tebyan.net/news/474937/%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D9%82%D9%87%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D9%87-%DA%A9%D9%88%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C-%DA%A9%D9%86%DB%8C%D9%85 «چگونه قهرمانان ملی را به کودکانمان معرفی کنیم؟»، وبسایت تبیان.]</ref>
| |
| ===شبکههای اجتماعی و شخصیتهای تعاملی===
| |
| در زیست دیجیتال امروز، شبکههای اجتماعی فضایی نو برای خلق شخصیتهای فرهنگی فراهم کردهاند. این شخصیتها، واقعی یا مجازی، از طریق تعامل مستقیم، سبک زندگی، الگوهای رفتاری و ارزشهای فرهنگی را منتقل میکنند.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/400040/%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%87-%D8%AA%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D9%82%DB%8C-%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%B4%D8%A8%DA%A9%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D8%B2% فراهانی و دیگران، «مطالعۀ تطبیقی نقش شبکههای اجتماعی در سبک زندگی اسلامی ایرانی از دیدگاه شهروندان و مدیران فرهنگی شهر تهران»، 1397ش، ص78-79.]</ref> معرفی «شخصیتهای شهید کودک» در پلتفرمهایی مانند اینستاگرام یا روبیکا، بستری قدرتمند برای نهادینهسازی سبک زندگی اسلامی-ایرانی فراهم میآورد.<ref>[https://www.tebyan.net/news/474937/%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D9%82%D9%87%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D9%87-%DA%A9%D9%88%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C-%DA%A9%D9%86%DB%8C%D9%85 «چگونه قهرمانان ملی را به کودکانمان معرفی کنیم؟»، وبسایت تبیان.]</ref>
| |
| ===ضرورت پیوست فرهنگی و اقتصاد کاراکتر===
| |
| تولید شخصیت فرهنگی بدون پشتوانۀ اقتصادی، پایدار نمیماند. اقتصاد کاراکتر به زنجیرهای از فعالیتهای اقتصادی مانند لوازمالتحریر، پوشاک، بازی و اسباببازی اشاره دارد که حول یک شخصیت شکل میگیرد. موفقیت کاراکترهایی مانند «کلاه قرمزی» در ایران نشان میدهد که استمرار، نوآوری و حمایت اقتصادی ضروری است. پیوست فرهنگی نیز تضمین میکند که محتوا و شخصیتها با ارزشهای فرهنگی، اخلاقی و دینی جامعه هماهنگ باشند. شخصیتپردازی فرهنگی زمانی مؤثر است که از ابتدا با هدفگذاری فرهنگی و تمدنی طراحی شود، نه فقط برای جذب بازار.<ref>[https://irannevesht.ir/blog/%D8%AA%D8%A7%D8%AB%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C/ «تأثیرات بازارسازی فرهنگی»، وبسایت ایران نوشت.]</ref>
| |
| ==الگوی بومی طراحی شخصیت فرهنگی==
| |
| الگوی بومی طراحی شخصیت فرهنگی در ایران، بر پیوند سه رکن اصلی استوار است: هویت اسلامی-ایرانی، نیازهای نسل امروز و زبان رسانهای معاصر. این الگو تلاش میکند تا میان سنت و نوگرایی، معنا و فناوری و آرمان و واقعیت، تعادل برقرار کند.
| |
| ===ریشهیابی در هویت===
| |
| نخستین گام در طراحی شخصیت فرهنگی، شناخت ریشههای هویتی جامعۀ ایرانی است. این هویت از سه سرچشمۀ تاریخی و فرهنگی شکل گرفته است: فرهنگ باستانی و اسطورهای ایران، معارف اسلامی و سیرۀ اهلبیت و ارزشهای انقلابی و مقاومت معاصر. شخصیت فرهنگی بومی بازتابی از این سه لایه را ارائه میدهد؛ برای نمونه، پهلوان رستم نماد قدرت و خرد ایرانی است،<ref>[https://www.irna.ir/news/85533952/%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D9%85-%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D8%B4%D8%AC%D8%A7%D8%B9%D8%AA-%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%AE%D8%B1%D8%AF%D9%85%D9%86%D8%AF%DB%8C-%D9%88-%D9%BE%D9%87%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C?utm_ ترک بیاتانی، «رستم؛ نماد شجاعت، وفاداری و خردمندی و پهلوانی»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> حضرت زینب نمونۀ صبر و ایستادگی در فرهنگ اسلامی بوده<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/95497/%D8%B5%D8%A8%D8%B1-%D9%88-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D8%B2%DB%8C%D9%86%D8%A8-%22%D8%B3%22?utm_source=chatgpt.com «صبر و پایداری حضرت زینب»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه.]</ref> و حاج قاسم سلیمانی چهرۀ معاصر پیونددهندۀ این دو میراث در قالب انسان مؤمن و کنشگر است. این ریشهیابی، از تبدیل شخصیت به یک ظاهر تزیینی جلوگیری کرده و به او روح فرهنگی میبخشد.<ref>[https://www.irna.ir/news/84168506/%D8%AD%D8%A7%D8%AC-%D9%82%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C?utm_source=chatgpt.com «حاج قاسم سلیمانی و مکتب مقاومت اسلامی»، خبرگزاری ایرنا.]</ref>
| |
| ===طراحی براساس نیازهای روانی و نسلی===
| |
| شخصیت فرهنگی بومی همخوانی با نیازهای عاطفی و روانی مخاطب امروز را در نظر میگیرد. نسل کودک و نوجوان امروز با رسانههای دیجیتال، بازیهای رایانهای و کاراکترهای بینالمللی رشد کرده است؛ بنابراین، طراحی شخصیت از لحاظ ظاهری، زبانی و رفتاری، سازگاری با ادبیات معاصر را حفظ کرده و در عین حال پیامهای فرهنگی را بهشکل درونی منتقل میسازد. برای مثال، قهرمان ایرانی میتواند در قالب کودک امروزی اما با روحیهای شجاع، کنجکاو، عدالتطلب و مهربان طراحی شده و همراه و همزبان نسل جدید باشد، نه موعظهگر. اصل اساسی در این بخش، جذابیت بدون از دست دادن معنا است.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/6629079/%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C-%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%AF-%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF-%D8%B9%D8%A7%D8%B7%D9%81%DB%8C-%DA%A9%D9%88%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%A7-%D9%8 «شخصیتهای بومی کلید پیوند عاطفی کودکان با فرهنگ ایرانی»، خبرگزاری مهر.]</ref>
| |
| ===نمادپردازی فرهنگی و استفاده از نشانههای بومی===
| |
| در الگوی بومی طراحی شخصیت، استفاده از نمادهای آشنا برای مخاطب ایرانی نقش اساسی دارد؛ از پوشش و رنگها گرفته تا معماری و لهجه و حتی نامگذاری. این عناصر ضمن حفظ جذابیت بصری، پیوند مخاطب با ریشههای فرهنگی خود را تقویت میکنند. نمونۀ موفق این رویکرد را میتوان در انیمیشن شکرستان مشاهده کرد که با بهرهگیری از زبان طنز و نمادهای ایرانی، فضایی بومی و در عین حال جهانی خلق کرده است. طراح شخصیت در این رویکرد درک میکند که فرهنگ در جزئیات پنهان است؛ یک واژه، یک لباس یا حتی نحوۀ سلام دادن میتواند حامل معناهای فرهنگی باشد.<ref>[https://civilica.com/doc/1960187/ پورپیرعلی و ادلان، «چگونگی بازنمایی عناصر فرهنگی در انیمیشنهای ساخت ایران (مورد مطالعاتی: انیمیشن شکرستان و پهلوانان)»، 1402ش، چکیده.]</ref>
| |
| ==رویداد پارس آرا و ضرورت استمرار تولید==
| |
| رویداد پارس آرا، یک طرح نوآورانۀ ملی با هدف کشف، طراحی و بازارپردازی شخصیتهای بومی برای کودکان و نوجوانان ایرانی است. این رویداد، تلاشی برای شناسایی چاههای نفت محتوایی (شخصیتهای فرهنگی) است تا هنرمندان، شخصیتهایی برآمده از هویت اسلامی-ایرانی طراحی کرده و مهارتهای تجاریسازی و بازاریابی فرهنگی را نیز فراگیرند.<ref>[https://www.ibna.ir/news/498183/%D9%87%D8%AF%D9%81-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%A8%D9%82%D9%87-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%B3-%D8%A2%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C «هدف از مسابقۀ ملی پارس آرا بازارپردازی شخصیت مبتنی بر فرهنگ و تمدن ایرانی اسلامی است»، خبرگزاری ایبنا، تاریخ بارگذاری: 22 مهر 1402ش.]</ref>
| |
| پارسآرا میان سه عنصر فرهنگ، اقتصاد و زیست کودکانه پلی برقرار میکند تا شخصیتهای فرهنگی از سطح خلق هنری به مرحلۀ زیست واقعی در جامعه و بازار رسیده و الگویی الهامبخش برای سبک زندگی کودکان ایرانی بسازند. این تجربه نشان میدهد که میتوان با ترکیب دانش هنری و اقتصاد خلاق، به خلق شخصیتهایی دست یافت که هم فرهنگساز بوده و هم در چرخۀ اقتصادی پایدار باقی بمانند.<ref>[https://www.isna.ir/news/1403041913484/%D9%81%D9%82%D8%B1-%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF-%D9%85%D8%AD%D8%AA%D9%88%D8%A7%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%DA%A9%D9%88%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%86%D9%88%D8%AC%D9%8 «فقر تولید محتوای فرهنگی برای کودکان و نوجوانان/ نقش رویداد پارس آرا در خلق شخصیت»، خبرگزاری ایسنا.]</ref>
| |
| ==آسیبشناسی شخصیتپردازی فرهنگی در ایران==
| |
| هرچند ظرفیتهای فراوانی برای خلق شخصیتهای بومی در ایران وجود دارد اما این فرآیند با چالشها و آسیبهایی روبرو است که مانع از نهادینهسازی شخصیتهای فرهنگی در سبک زندگی مردم میشود.
| |
| ===فقدان استمرار تولید و ساماندهی در چرخۀ تولید===
| |
| یکی از آسیبهای مهم در شخصیتپردازی فرهنگی در ایران، فقدان برنامهریزی بلندمدت و پیوستگی تولید است. در بسیاری از موارد، خلق یک شخصیت فرهنگی با ایدهای قوی آغاز میشود اما در میانۀ راه متوقف شده یا فاقد یک برنامۀ زمانی مشخص برای حضور مستمر در رسانههای گوناگون است. این توقف و گسست باعث میشود شخصیت نتواند ارتباط مؤثر و پایداری با مخاطب برقرار کند و جایگاهی در زیست روزمرۀ او بهدست آورد. حل این چالش مستلزم تعریف برنامهای بلندمدت، حجم کاری مشخص و تولید محتوا در رسانههای متعدد است تا شخصیت بهمرور به برندی فرهنگی و ماندگار تبدیل شود.<ref>[https://namafar.ir/%D8%AF%D8%B1%D8%A2%D9%85%D8%AF-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C/?utm_source=chatgpt.com «بازارپردازی فرهنگی/ نیمۀ پنهان درآمدزایی در صنعت سینما و انیمیشن»، وبسایت نمافر.] </ref>
| |
| ===ضعف در انتقال هویت و اقتدار فرهنگی===
| |
| گاهی شخصیتهای طراحیشده در حوزۀ کودک و نوجوان جذابیت ظاهری دارند اما در انتقال بازتاب عمیق هویت اسلامی-ایرانی یا فرهنگ بومی ناتوان هستند. این ضعف سبب میشود شخصیت نتواند حامل پیام هویتی قوی بوده یا حس همخوانی را در مخاطب ایجاد کند. برای رفع این نقیصه، شخصیتپردازی، مبتنی بر یک روایت هویتی مستحکم و ریشهدار در تاریخ و ارزشهای جامعه است. این یعنی شخصیت باید از نظر مضمون، رفتار، گفتار و محصولات جانبی با معیارهای فرهنگی همخوان باشد تا مخاطب او را بهعنوان بخشی از سبک زندگی خود پذیرفته و احساس تعلق کند.<ref>[https://civilica.com/doc/2209081/ نریمانی، «حکمرانی در مواجهه با چالشهای فرهنگی ایران: آینده، راهکارها و راهبردها»، 1403ش، چکیده.]</ref>
| |
| ===عدم فعالسازی به زنجیرۀ ارزش اقتصادی===
| |
| شخصیت فرهنگی زمانی میتواند دوام و بقا داشته باشد که با یک زنجیرۀ تولید اقتصادی و بازارپردازی همراه شود؛ در غیر این صورت، در قالبی محدود باقی مانده و بودجه، توجه و استمرار لازم را نخواهد داشت. لازم است از همان مرحلۀ خلق شخصیت، تفکر به زنجیرۀ فرهنگی-تجاری مدنظر قرار گیرد؛ مانند تولید لوازمالتحریر، عروسک، بازی و محصولات جانبی پیرامون شخصیت. علاوه بر آن، توجه به مدل تجاری و توان مالی تولید ضروری است تا صنعت فرهنگی بتواند آن شخصیت را بهعنوان یک برند فرهنگی-اقتصادی تثبیت کند و از وابستگی به بودجههای دولتی صرف فاصله بگیرد.<ref> [https://namafar.ir/%D8%AF%D8%B1%D8%A2%D9%85%D8%AF-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C/?utm_source=chatgpt.com «بازارپردازی فرهنگی/ نیمۀ پنهان درآمدزایی در صنعت سینما و انیمیشن»، وبسایت نمافر.]</ref>
| |
| ==پانویس== | | ==پانویس== |
| {{پانویس}} | | {{پانویس}} |
| {{پانویس پیشنویس}}
| | ==منابع== |
| | | {{آغاز منابع}} |
| ==منابع<ref group="دیدگاه">لطفا در حد امکان به کتاب ها هم مراجعه کنید</ref>== | |
| *آزاددل، عادل و دیگران، «بررسی و تطبیق عنصر شخصیتپردازی در رمانها "اللص و الکلاب" اثر نجیب محفوظ و "بار دیگر شهری که دوست میداشتم" اثر نادر ابراهیمی»، یازدهمین گردهمایی بینالمللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی، دانشگاه گیلان، 1395ش. | | *آزاددل، عادل و دیگران، «بررسی و تطبیق عنصر شخصیتپردازی در رمانها "اللص و الکلاب" اثر نجیب محفوظ و "بار دیگر شهری که دوست میداشتم" اثر نادر ابراهیمی»، یازدهمین گردهمایی بینالمللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی، دانشگاه گیلان، 1395ش. |
| *آقاجانپور، علیاکبر و دیگران، «بررسی ویژگیهای مهم ادبیات کودک و نوجوان و نقش ادبیات حماسی در افزایش علاقهمندی کودکان به شعر و ادبیات»، یازدهمین کنفرانس بینالمللی مطالعات بین رشتهای در مدیریت و مهندسی، 1403ش. | | *«ادبیات، هنر و میراث فرهنگی، عوامل مؤثر بر شخصیتپردازی»، پایگاه خبری کودک و نوجوان، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، تاریخ بارگذاری: 12 دی 1398ش. |
| *احمدی، حبیب و دیگران، «بازنمایی اجتماعی در شاهنامه فردوسی (بررسی هویت فرهنگی- اجتماعی نهاد خانوادۀ ایرانیان از نگاه فردوسی)»، زن در فرهنگ و هنر، دورۀ 4، شمارۀ 2، 1391ش. | | *«اما و اگرهای شخصیتپردازی مفاخر فرهنگی- اجتماعی در جشنوارۀ چهلودوم فجر»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ بارگذاری: 24 بهمن 1402ش. |
| | *اشرفی، سمانه، «شخصیتپردازی در فیلمنامه انیمیشن با 5 تکنیک حرفهای»، وبسایت ویرگول، تاریخ بازدید 25 آبان 1404ش. |
| *ایرانی، ناصر، هنر رمان، تهران، آبانگاه، 1364ش. | | *ایرانی، ناصر، هنر رمان، تهران، آبانگاه، 1364ش. |
| *«بازارپردازی فرهنگی/ نیمۀ پنهان درآمدزایی در صنعت سینما و انیمیشن»، وبسایت نمافر، تاریخ بارگذاری: 25 مهر 1400ش. | | *«بازارپردازی فرهنگی/ نیمۀ پنهان درآمدزایی در صنعت سینما و انیمیشن»، وبسایت نمافر، تاریخ بارگذاری: 25 مهر 1400ش. |
| *پورپیرعلی، پروین و ادلان، حسین، «چگونگی بازنمایی عناصر فرهنگی در انیمیشنهای ساخت ایران (مورد مطالعاتی: انیمیشن شکرستان و پهلوانان)»، سومین کنفرانس بینالمللی معماری، عمران، شهرسازی، محیطزیست و افقهای هنر اسلامی در بیانیۀ گام دوم انقلاب، 1402ش. | | *«به شخصیتپردازی در راستای مکتب سلیمانی نیاز داریم»، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تاریخ بارگذاری: 19 دی 1401ش. |
| *«تأثیرات بازارسازی فرهنگی»، وبسایت ایران نوشت، تاریخ بارگذاری: 5 بهمن 1398ش. | | *بهمنی، کیوان، «انیمه، بازتابی از فرهنگ ژاپن»، وبسایت سایبرپروژه، تاریخ بارگذاری: 28 شهریور 1400ش. |
| *ترک بیاتانی، آسیه، «رستم؛ نماد شجاعت، وفاداری و خردمندی و پهلوانی»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ بارگذاری: 20 تیر 1403ش. | | *«چهرهپردازی از شخصیتهای دینی و فرهنگی جامعه ضروری است»، خبرگزاری رسا، تاریخ بارگذاری: 25 اسفند 1388ش. |
| *جوانشیر، عباس و دیگران، «نقش اراده و اختیار در پدیدآیی و تحول شخصیت»، دوفصلنامۀ قرآن و علم، دورۀ 15، شمارۀ 28، 1400ش. | | *حیدریان کرویه، مهدی و گلپایگانی، علیرضا، «مقالۀ ترویجی شخصیتپردازی در مجموعههای انیمیشن دفاع مقدس بر مبنای سه مجموعۀ شجاعان، همسنگران و حماسۀ یک دلاور»، فصلنامۀ علمی مطالعات دفاع مقدس، دورۀ 4، شمارۀ 4، پیاپی 16، 1397ش. |
| *«چگونه قهرمانان ملی را به کودکانمان معرفی کنیم؟»، وبسایت تبیان، تاریخ بارگذاری: 8 دی 1399ش.
| |
| *«حاج قاسم سلیمانی و مکتب مقاومت اسلامی»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ بارگذاری: 13 دی 1399ش.
| |
| *«خلافت انسان در زمین»، وبسایت راسخون، تاریخ بارگذاری: 27 آبان 1398ش.
| |
| *درگاهی، پردیس و سربخش، رضا، «تحلیل نقش صدا و موسیقی روایی در انیمیشنهای سینمایی موزیکال ایرانی (با مطالعۀ موردی انیمیشن ببعی قهرمان)»، نخستین همایش ملی مطالعات پویانمایی و فیلم کودک و نوجوان، 1404ش. | | *درگاهی، پردیس و سربخش، رضا، «تحلیل نقش صدا و موسیقی روایی در انیمیشنهای سینمایی موزیکال ایرانی (با مطالعۀ موردی انیمیشن ببعی قهرمان)»، نخستین همایش ملی مطالعات پویانمایی و فیلم کودک و نوجوان، 1404ش. |
| *«دیپلماسی فرهنگی در عصر جهانی شدن»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه، تاریخ بازدید: 19 آبان 1404ش.
| |
| *رازدشت تازکند، زینب، «سیاستگذاران فرهنگی خیلی دیر به بحث شخصیتپردازی فرهنگی ورود کردند»، خبرگزاری مهر، تاریخ بارگذاری: 23 دی 1402ش. | | *رازدشت تازکند، زینب، «سیاستگذاران فرهنگی خیلی دیر به بحث شخصیتپردازی فرهنگی ورود کردند»، خبرگزاری مهر، تاریخ بارگذاری: 23 دی 1402ش. |
| *رضایی، فریبا، «به شخصیتپردازی در راستای مکتب سلیمانی نیاز داریم»، وبسایت پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تاریخ بازدید: 17 آبان 1404ش. | | *رضایی، فریبا، «به شخصیتپردازی در راستای مکتب سلیمانی نیاز داریم»، وبسایت پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تاریخ بازدید: 17 آبان 1404ش. |
| *زریابی یکتا، حسن، «شاخصهای طراحی بصری شخصیت در انیمیشنهای تلویزیونی از دید مخاطبین کودک»، رسانههای دیداری و شنیداری، دورۀ 16، شمارۀ 44، 1401ش. | | *زریابی یکتا، حسن، «شاخصهای طراحی بصری شخصیت در انیمیشنهای تلویزیونی از دید مخاطبین کودک»، رسانههای دیداری و شنیداری، دورۀ 16، شمارۀ 44، 1401ش. |
| *«سردار شهید سلیمانی بهعنوان یک الگو و نماد ارزشی برای جوانان است»، خبرگزاری دفاع مقدس، تاریخ بارگذاری: 13 دی 1403ش. | | *«شخصیتپردازی در داستان: راهنمای کامل خلق شخصیتهای بهیادماندنی»، وبسایت مؤسسۀ فرهنگی و هنری راوی، تاریخ بازدید: 24 آبان 1404ش. |
| *«شخصیتپردازی مهمترین نیاز برای تولید محصولات فرهنگی است»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ بارگذاری: 7 بهمن 1396ش. | | *«شخصیتپردازی در داستان»، وبسایت تبیان، تاریخ بارگذاری: 3 آذر 1387ش. |
| | *«شخصیتپردازی در فیلمنامه و ویژگیهای یک شخصیتپردازی خوب»، وبسایت گسترش فرهنگ اندیشۀ مانا، تاریخ بازدید: 23 آبان 1404ش. |
| *«شخصیتهای بومی کلید پیوند عاطفی کودکان با فرهنگ ایرانی»، خبرگزاری مهر، تاریخ بارگذاری: 29 مهر 1404ش. | | *«شخصیتهای بومی کلید پیوند عاطفی کودکان با فرهنگ ایرانی»، خبرگزاری مهر، تاریخ بارگذاری: 29 مهر 1404ش. |
| *صاحب اختیاری، بهروز، «عقل و عشق در ادب و عرفان فارسی»، کیهان اندیشه، شمارۀ 29، 1369ش.
| |
| *«صبر و پایداری حضرت زینب»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه، تارخی بازدید: 20 آبان 1404ش.
| |
| *«طبقهبندی مفاهیم اخلاقی در شاهنامۀ فردوسی»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه، تاریخ بازدید: 19 آبان 1404ش.
| |
| *«کودکان از رفتار دیگران الگو میگیرند نه از دستورات اخلاقی آنان»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ بارگذاری: 27 مهر 1381ش.
| |
| *فراهانی، محمد و دیگران، «مطالعۀ تطبیقی نقش شبکههای اجتماعی در سبک زندگی اسلامی ایرانی از دیدگاه شهروندان و مدیران فرهنگی شهر تهران»، تحقیقات رسانه، شمارۀ 2، 1397ش.
| |
| *«فقر تولید محتوای فرهنگی برای کودکان و نوجوانان/ نقش رویداد پارس آرا در خلق شخصیت»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ بارگذاری: 19 تیر 1403ش.
| |
| *میرصادقی، جمال، عناصر داستان، چ3، تهران، سخن، 1376ش. | | *میرصادقی، جمال، عناصر داستان، چ3، تهران، سخن، 1376ش. |
| *نریمانی، امیررضا، «حکمرانی در مواجهه با چالشهای فرهنگی ایران: آینده، راهکارها و راهبردها»، اولین کنفرانس ملی حکمرانی و نظام سیاستگذاری فرهنگی، 1403ش.
| |
| *نصر اصفهانی، محمدرضا و شمعی، میلاد، «تحلیل عنصر شخصیت در رمان جای خالی سلوچ»، مجلۀ زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال 5، 1386ش. | | *نصر اصفهانی، محمدرضا و شمعی، میلاد، «تحلیل عنصر شخصیت در رمان جای خالی سلوچ»، مجلۀ زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال 5، 1386ش. |
| *«نقش فناوریهای نرم در توسعۀ اقتصاد فرهنگی»، وبسایت جهاد دانشگاهی، تاریخ بارگذاری: 21 تیر 1398ش.
| |
| *یونسی، ابراهیم، هنر داستان نویسی، تهران، امیرکبیر، 1341ش. | | *یونسی، ابراهیم، هنر داستان نویسی، تهران، امیرکبیر، 1341ش. |
| *«هدف از مسابقۀ ملی پارس آرا بازارپردازی شخصیت مبتنی بر فرهنگ و تمدن ایرانی اسلامی است»، خبرگزاری ایبنا، تاریخ بارگذاری: 22 مهر 1402ش.
| | {{پایان منابع}} |
| *همتیان، هادی و همتیان، مهدی، «بررسی تأثیر مبانی انسانشناختی اسلامی بر نظام تربیتی اسلام در اندیشه علامه مصباح یزدی»، فصلنامۀ پژوهش در آموزش معارف و تربیت اسلامی، دورۀ 4، شمارۀ 1، 1402ش.
| |
شخصیتپردازی فرهنگی؛ ساخت و پرداخت شخصیت با تکیه بر عناصر هویت فرهنگی.
شخصیتپردازی فرهنگی به فرآیند خلق و توسعه شخصیتها اشاره دارد که در آن، فرهنگ به عنوان یک عنصر پایهای، تعیینکننده و حیاتی در شکلگیری هویت، باورها، ارزشها، رفتارها و حتی تعارضات شخصیت عمل میکند. در این نوع شخصیتپردازی، فرد جدا از بستر فرهنگیاش تصور نمیشود. فرهنگ مانند خون در رگهای شخصیت جریان دارد و بر تمام جنبههای زندگی او تأثیر میگذارد. این کار باعث میشود شخصیتها عمیق، باورپذیر و وابسته به یک زمینه اجتماعی خاص شوند. در شخصیتپردازی فرهنگی، یک کاراکتر ساده به یک نشانۀ فرهنگی تبدیل میشود که ارزشهای اجتماعی را تقویت و الگوهای رفتاری مثبت را ترویج میکند.
شخصیتپردازی فرهنگی، فرآیند خلق شخصیتها در بستر فرهنگ و با هدف انتقال پیامهای هویتی، اجتماعی و اخلاقی است.[۱] این فرآیند از بازنمایی هویت، در طول زندگی فرد، از کودکی مانند خو گرفتن با عروسکها یا انیمیشنها تا بزرگسالی مانند الهام گرفتن از قهرمانها ادامه مییابد. شخصیت فرهنگی، مانند تجسم فرهنگ در سبک زندگی عمل میکند. این شخصیتها گاه بازتابی از انسانهای واقعی هستند و گاه به نمادهای فرهنگیِ الهامبخش تبدیل میشوند.[۲] هر شخصیت فرهنگی، حامل بخشی از حافظهٔ جمعی و تجربهٔ زیستهٔ یک جامعه است.[۳]
شخصیتپردازی فرهنگی در جهان با مدلهای متفاوتی دنبال میشود. برای نمونه مدل آمریکایی بر جذابیت بصری، روایت جهانی و اقتصاد کاراکتر، با هدف خلق شخصیتهای تجاریِ فراگیر و تأکید بر فردگرایی و قهرمانگرایی تمرکز دارد.[۴] مدل ژاپنی در انیمه و مانگا بر عمق شخصیت، هستیشناسی، روابط اجتماعی، ارزشهای جمعگرایانه و ساختارهای سنتی تمرکز دارد.[۵] مدل ایرانی، بر تربیت و الگوسازی تمرکز دارد و هدف آن بازتاب ارزشهای معنوی، اخلاقی و تمدنی برای همذاتپنداری کودکان و نوجوانان با الگوهای بومی است.[۶]
شخصیتپردازی فرهنگی به دو شیوۀ مستقیم و غیرمستقیم پیام را منتقل میکند.
در شیوۀ مستقیم، ویژگیها و ارزشهای درونی شخصیت از طریق توصیف ذهنیت، واگویههای درونی[۷] یا بیان مستقیم عقاید ارائه میشود.[۸]
در روش غیرمستقیم، مخاطب از طریق مشاهده و تفسیرِ عناصر، خود به ویژگیهای هویتی و انگیزشی شخصیت پی میبرد. این شیوه از طریق ابزارهایی چون کنش و رفتار،[۹] گفتوگو و زبان،[۱۰] ظاهر و پوشش[۱۱] و نامگذاری[۱۲] شخصیت اعمال میشود. امروزه روشهای غیرمستقیماز طریق تکنیکهای بصری و شنیداری خاصی اجرا میشوند تا پیام هویتی را سریعتر و مؤثرتر منتقل کنند:
- زبان رنگ: استفاده از رنگهای نمادین پیامهای فرهنگی خاصی را منتقل میکند.[۱۳]
- طراحی فرم: اشکال هندسی خاص جهت انتقال فوری ویژگیهای شخصیتی بهکار میروند.[۱۴]
- صدا و موسیقی: دوبلاژ، لهجه و لحن صدا هویت فرهنگی شخصیت را تثبیت میکند و موسیقی زمینه به القای احساسات کمک میکند.[۱۵]
شخصیتپردازی فرهنگی میتواند کارکردهای زیر را در پی داشته باشد:
شخصیتپردازی در فیلمنامه به ساخت و توصیف ویژگیهای جسمانی، روحی، اهداف و تحولات شخصیتها اطلاق میشود تا ارتباط و همدلی مخاطب را جلب کند. این فرآیند مستلزم حرکت فراتر از تیپسازی و پرداختن به لایههای عمیق درونی، تضادهای اخلاقی و انگیزههای شخصیت است.[۱۹] هستهٔ اصلی درام، تحول شخصیت مانند تغییر در باورها یا سبک زندگی محسوب میشود.[۲۰] همچنین دیالوگ، ابزاری برای بازتاب غیرمستقیم بافت فرهنگی، طبقهٔ اجتماعی و سطح سواد شخصیت است.[۲۱]
در سینمای ایران، آثاری دربارۀ مفاخر ملی و چهرههای دفاع مقدس تولید شده است؛ با این حال، برخی نقدها[۲۲] فیلمهای پرترهٔ جدیدتر در ژانر دفاع مقدس مانند «آسمان غرب» را متمرکز بر تواناییهای فنی و نظامی دانسته و معتقدند پرداخت عمیقی از ابعاد شخصیتی قهرمان، فراتر از کلیشههای رایج، ارائه نشده است. اهداف راهبردی در این ژانر، بازتولید الگوهای مطلوب و سبک زندگی در جامعه از طریق محصولات فرهنگی، و همچنین صدور فرهنگی ارزشها عنوان شده است.[۲۳]
در ادبیات داستانی، شخصیتپردازی فرهنگی موفق، مخاطب را با باورها و آرمانهای شخصیت همذاتپندار ساخته و از این طریق تأثیرگذاری عمیقتری مییابد.[۲۴] محورهای فرهنگی در این روایتها شامل موارد زیر است:
- زیرساخت باور و اعتقادات: تمرکز بر اعتقادات مذهبی و فطریات بهعنوان عامل اصلی تفاوتهای هویتی.
- هویت فرهنگی: آمیختن خصوصیات رفتاری متأثر از طبقه و محیط (تیپیکال) با خصایص فردی برای خلق شخصیت باورپذیر.
- تحول فرهنگی-اعتقادی: نمایش شخصیتهای پویایی که در طول داستان دچار تحول در منش یا باورها میشوند.
- انطباق هویتی: تطبیق زبان، گفتگو و پوشش شخصیت با پایگاه اجتماعی و فرهنگی او.
- ساختار روایت ارزشی: استفاده از قهرمان پیچیده برای درگیر کردن مخاطب با تعارضات هویتی و اعتقادی.[۲۵]
در پرداخت شخصیت برای محصولات سرگرمی، بر استفاده از ادبیات، هنر و میراث فرهنگی بومی تأکید میشود. این فرآیند شامل مراحلی چون پرداخت شخصیت، شخصیتسازی و شیوههای ارائه است. مؤلفههای خلق هویت در این حوزه شامل خلاقیت، استفاده از بازی برای بازآفرینی و درگیر کردن احساسات مخاطب است.[۲۶]
شخصیتپردازی در انیمیشن، فرآیندی تخصصی برای خلق کاراکترهایی است که ضمن جذابیت بصری، حامل هویت فرهنگی باشند و خیالپردازی در این رسانه در راستای تقویت این هویت بهکار گرفته میشود.[۲۷] تکنیکهای فیلمنامهٔ انیمیشن بر جزئیاتی مانند نمود ظاهری، سرزمین و عمق روانشناختی شخصیت متمرکز است. در این حوزه، بر لزوم فعال بودن شخصیتها، پرداخت عمیق به خاستگاه اجتماعی و فرهنگی آنها و پرهیز از آرمانگرایی محض تأکید میشود؛ چون مانع باورپذیری است.[۲۸]
در راستای حمایت از هویتسازی کودک و نوجوان، رویدادهایی مانند پارس آرا با هدف کشف و شناسایی شخصیتها که چاههای نفت محتوایی نیز نامیده شدهاند، برگزار میشود. در این فرآیند، طرحهای برگزیده بر اساس بنمایههای فرهنگی و ظرفیت بازار ارتقا یافته و فرآیند ثبت حقوقی بستۀ کامل شخصیت نیز انجام میگیرد.[۲۹]
- آزاددل، عادل و دیگران، «بررسی و تطبیق عنصر شخصیتپردازی در رمانها "اللص و الکلاب" اثر نجیب محفوظ و "بار دیگر شهری که دوست میداشتم" اثر نادر ابراهیمی»، یازدهمین گردهمایی بینالمللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی، دانشگاه گیلان، 1395ش.
- «ادبیات، هنر و میراث فرهنگی، عوامل مؤثر بر شخصیتپردازی»، پایگاه خبری کودک و نوجوان، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، تاریخ بارگذاری: 12 دی 1398ش.
- «اما و اگرهای شخصیتپردازی مفاخر فرهنگی- اجتماعی در جشنوارۀ چهلودوم فجر»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ بارگذاری: 24 بهمن 1402ش.
- اشرفی، سمانه، «شخصیتپردازی در فیلمنامه انیمیشن با 5 تکنیک حرفهای»، وبسایت ویرگول، تاریخ بازدید 25 آبان 1404ش.
- ایرانی، ناصر، هنر رمان، تهران، آبانگاه، 1364ش.
- «بازارپردازی فرهنگی/ نیمۀ پنهان درآمدزایی در صنعت سینما و انیمیشن»، وبسایت نمافر، تاریخ بارگذاری: 25 مهر 1400ش.
- «به شخصیتپردازی در راستای مکتب سلیمانی نیاز داریم»، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تاریخ بارگذاری: 19 دی 1401ش.
- بهمنی، کیوان، «انیمه، بازتابی از فرهنگ ژاپن»، وبسایت سایبرپروژه، تاریخ بارگذاری: 28 شهریور 1400ش.
- «چهرهپردازی از شخصیتهای دینی و فرهنگی جامعه ضروری است»، خبرگزاری رسا، تاریخ بارگذاری: 25 اسفند 1388ش.
- حیدریان کرویه، مهدی و گلپایگانی، علیرضا، «مقالۀ ترویجی شخصیتپردازی در مجموعههای انیمیشن دفاع مقدس بر مبنای سه مجموعۀ شجاعان، همسنگران و حماسۀ یک دلاور»، فصلنامۀ علمی مطالعات دفاع مقدس، دورۀ 4، شمارۀ 4، پیاپی 16، 1397ش.
- درگاهی، پردیس و سربخش، رضا، «تحلیل نقش صدا و موسیقی روایی در انیمیشنهای سینمایی موزیکال ایرانی (با مطالعۀ موردی انیمیشن ببعی قهرمان)»، نخستین همایش ملی مطالعات پویانمایی و فیلم کودک و نوجوان، 1404ش.
- رازدشت تازکند، زینب، «سیاستگذاران فرهنگی خیلی دیر به بحث شخصیتپردازی فرهنگی ورود کردند»، خبرگزاری مهر، تاریخ بارگذاری: 23 دی 1402ش.
- رضایی، فریبا، «به شخصیتپردازی در راستای مکتب سلیمانی نیاز داریم»، وبسایت پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تاریخ بازدید: 17 آبان 1404ش.
- زریابی یکتا، حسن، «شاخصهای طراحی بصری شخصیت در انیمیشنهای تلویزیونی از دید مخاطبین کودک»، رسانههای دیداری و شنیداری، دورۀ 16، شمارۀ 44، 1401ش.
- «شخصیتپردازی در داستان: راهنمای کامل خلق شخصیتهای بهیادماندنی»، وبسایت مؤسسۀ فرهنگی و هنری راوی، تاریخ بازدید: 24 آبان 1404ش.
- «شخصیتپردازی در داستان»، وبسایت تبیان، تاریخ بارگذاری: 3 آذر 1387ش.
- «شخصیتپردازی در فیلمنامه و ویژگیهای یک شخصیتپردازی خوب»، وبسایت گسترش فرهنگ اندیشۀ مانا، تاریخ بازدید: 23 آبان 1404ش.
- «شخصیتهای بومی کلید پیوند عاطفی کودکان با فرهنگ ایرانی»، خبرگزاری مهر، تاریخ بارگذاری: 29 مهر 1404ش.
- میرصادقی، جمال، عناصر داستان، چ3، تهران، سخن، 1376ش.
- نصر اصفهانی، محمدرضا و شمعی، میلاد، «تحلیل عنصر شخصیت در رمان جای خالی سلوچ»، مجلۀ زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال 5، 1386ش.
- یونسی، ابراهیم، هنر داستان نویسی، تهران، امیرکبیر، 1341ش.
