پرش به محتوا

پیش‌نویس:کمال‌الدین بهزاد: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
دیداریویکی‌متن
project>محسن شریفی
ابرابزار
 
جز ۱۱ نسخه واردشده
 
(۱۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
[[پرونده:کمال‌الدین بهزاد.jpg|جایگزین=مجسمه کمال‌الدین بهزاد واقع در خیابان براداران مظفر تهران|بندانگشتی|مجسمه کمال‌الدین بهزاد واقع در خیابان براداران مظفر تهران]]
'''{{درشت|کمال‌الدین بهزاد}}'''؛ طراح و نقاش مینیاتوریست اهل هرات در قرن‌های نهم و دهم هجری.
'''{{درشت|کمال‌الدین بهزاد}}'''؛ طراح و نقاش مینیاتوریست اهل هرات در قرن‌های نهم و دهم هجری.


کمال‌الدین بهزاد، نقاشی مینیاتور را به سبک مکتب هرات فرا گرفت، ولی با توانایی و خلاقیت در ترکیب‌بندی، هماهنگی رنگ‌ها و توازن شکل‌ها، باعث تحول مهم در سنت نقاشی ایرانی شد. بهزاد و سبک او در نقاشی از شهرت جهانی برخوردار است و برخی آثار او در موزه‌ها و مجموعه‌های هنری و تاریخی جهان نگهداری می‌شود.
کمال‌الدین بهزاد، نقاشی [[مینیاتور]] را به سبک مکتب هرات فرا گرفت، ولی با توانایی و خلاقیت در ترکیب‌بندی، هماهنگی رنگ‌ها و توازن شکل‌ها، باعث تحول مهم در سنت [[نقاشی]] و [[مینیاتور ایرانی]] شد. بهزاد و سبک او در نقاشی از شهرت جهانی برخوردار است و برخی آثار او در موزه‌ها و مجموعه‌های هنری و تاریخی جهان نگهداری می‌شود.
== زندگی‌نامه ==
==زندگی‌نامه کمال‌الدین بهزاد==
کمال‌الدین بهزاد در نیمهٔ دوم قرن نهم هجری در هرات به دنیا آمد.<ref>جهان‌تاب، «بهزاد هروی»، ۱۳۷۸ش، ص۱۸۴.</ref> وی در کودکی پدر و مادر را از دست داد و هنرمند معروف دورة تیموری، «امیر روح‌الله» (میرک‌نقاش هراتی)، نقاش و کتاب‌دار سلطان‌حسین بایقِرا (۸۴۲–۹۱۱ق) سرپرستی او را به‌عهده گرفت<ref>جهان‌تاب، «بهزاد هروی»، ۱۳۷۸ش، ص۱۸۴.</ref> و به او هنر نقاشی و تهذیب آموخت. بنا به روایتی، بهزاد شاگرد پیر سیداحمد تبریزی نیز بوده‌است. او از استادان مختلف رموز هنر نگارگری را فراگرفت؛ ظریف‌کاری و تهذیب را از قیّم و معلم خود، استاد میرک و قلم‌زنی ظریف و بیانگری عمیق را از طرح‌های مولانا ولی‌الله آموخت.<ref>رهنورد، «نقد و بررسی آثار بهزاد با دو رویکرد نقد مدرن»، ۱۳۸۵ش، ص۷۹.</ref> بهزاد در دوران پیری و بیماری، وقت خود را به آموزش شاگردان می‌گذراند و گوشه‌نشینی اختیار کرد.<ref>[https://www.beytoote.com/art/artist/biography8-ofkamaluddin-behzad.html «بیوگرافی کمال‌الدین بهزاد نقاش ایرانی»، وب‌سایت بیتوته.]</ref>
کمال‌الدین بهزاد در نیمهٔ دوم قرن نهم هجری در [[هرات]] به دنیا آمد.<ref>جهان‌تاب، «بهزاد هروی»، ۱۳۷۸ش، ص۱۸۴.</ref> وی در کودکی [[پدر]] و مادر را از دست داد و هنرمند معروف دوره [[تیموریان|تیموری]]، «امیر روح‌الله» (میرک‌نقاش هراتی)، نقاش و کتاب‌دار سلطان‌حسین بایقِرا (۸۴۲–۹۱۱ق) سرپرستی او را به‌عهده گرفت<ref>جهان‌تاب، «بهزاد هروی»، ۱۳۷۸ش، ص۱۸۴.</ref> و به او هنر [[نقاشی]] و تهذیب آموخت. بنا به روایتی، بهزاد شاگرد پیر سیداحمد تبریزی نیز بوده‌است. او از استادان مختلف رموز هنر نگارگری را فراگرفت؛ ظریف‌کاری و تهذیب را از قیّم و معلم خود، استاد میرک و قلم‌زنی ظریف و بیانگری عمیق را از طرح‌های مولانا ولی‌الله آموخت.<ref>رهنورد، «نقد و بررسی آثار بهزاد با دو رویکرد نقد مدرن»، ۱۳۸۵ش، ص۷۹.</ref> بهزاد در دوران پیری و بیماری، وقت خود را به آموزش شاگردان می‌گذراند و گوشه‌نشینی اختیار کرد.<ref>[https://www.beytoote.com/art/artist/biography8-ofkamaluddin-behzad.html «بیوگرافی کمال‌الدین بهزاد نقاش ایرانی»، وب‌سایت بیتوته.]</ref>
== مسئولیت‌ها ==
===۱. ریاست کتاب‌خانهٔ سلطنتی در هرات===
بهزاد در ۲۰ سالگی به‌عنوان یک نقاش بااستعداد به‌شهرت رسید و تحت توجه امیر علی‌شیر نوایی و به‌ویژه سلطان‌حسین بایقرا قرار گرفت،<ref>[https://www.visitiran.ir/fa/fame-myth/کمال-الدین-بهزاد «کمال‌الدین بهزاد»، وب‌سایت شرکت خدمات مسافرت هوایی جهانگردی و زیارتی ارس.]</ref> به‌گونه‌ای که شاه به او لقب «مانی ثانی» اعطا کرد و او را به‌مدت ۲۰ سال به ریاست کتاب‌خانهٔ سلطنتی هرات منصوب کرد.<ref>مشکینی، «ستاره‌ای درخشان در آسمان نگارگری ایران»، ۱۳۹۸ش، ص۲.</ref>
===۲. ریاست کتاب‌خانهٔ سلطنتی در تبریز===
شاه اسماعیل صفوی پس از تصرف شهر هرات در سال ۹۱۶ق، برخی از هنرمندان هرات، از جمله بهزاد را با خود به تبریز برد و پیوسته او را می‌نواخت. بهزاد در ۹۲۸ق به ریاست کتاب‌خانهٔ سلطنتی تبریز برگزیده شد.<ref>جهان‌تاب، «بهزاد هروی»، ۱۳۷۸ش، ص۱۸۴.</ref>
==خاستگاه اندیشه‌ای و تربیتی==
# بهزاد بعد از درگذشت پدر، تحت سرپرستی استاد میرک، قرار گرفت و با لطف و محبت پدرانهٔ وی، وضعیت بی‌پناهی و محبت را با هم تجربه کرد و این امر انسان‌دوستی خاصی را در او پدیدآورد.<ref>رهنورد، «نقد و بررسی آثار بهزاد با دو رویکرد نقد مدرن»، ۱۳۸۵ش، ص۸۴.</ref> استاد میرک در دعانویسی، خوش‌نویسی، تحریر، تذهیب و نقاشی استاد بود و این ویژگی‌های او زیرساخت‌های ذهنی، اعتقادی، فرهنگی و هنری بهزاد را شکل داد و موجبات ترقی او را در زمان کوتاهی فراهم آورد.<ref>[https://www.visitiran.ir/fa/fame-myth/کمال-الدین-بهزاد «کمال‌الدین بهزاد»، وب‌سایت شرکت خدمات مسافرت هوایی جهانگردی و زیارتی ارس.]</ref>
# دوره‌ای که بهزاد در هرات می‌زیست عارفان و متفکران نام‌داری مانند جامی و حافظ ابرو می‌زیستند و فضای عرفانی و انسان‌دوستی حاکم بر زیست‌جهان وی، عشق به خدا و انسان را در وجود او زنده کرد.<ref>رهنورد، «نقد و بررسی آثار بهزاد با دو رویکرد نقد مدرن»، ۱۳۸۵ش، ص۸۴.</ref>
# وجود سلطان و وزیر ادب‌پرور و هنردوستی چون سلطان‌حسین بایقرا و امیر علی‌شیر نوایی، باعث شد موقعیتی برای بهزاد فراهم آید که او با آرامش بتواند به هنر و هنرمندی بپردازد.<ref>رهنورد، «نقد و بررسی آثار بهزاد با دو رویکرد نقد مدرن»، ۱۳۸۵ش، ص۸۵.</ref> حمایت همه‌جانبهٔ مادی و معنوی امیر علی‌شیر نوایی و اشتغال در کتاب‌خانهٔ شخصی او از عوامل مهم در پرورش و آموزش و رشد استعداد هنری بهزاد بود.<ref>رهنورد، «نقد و بررسی آثار بهزاد با دو رویکرد نقد مدرن»، ۱۳۸۵ش، ص۷۹.</ref>
== نوآوری‌های بهزاد ==
سبک نقاشی بهزاد در سال‌های اول کار او در هرات، همان سبک رایج دربار تیموریان یعنی سبک نقاشی چینی-مغولی بود که طرح‌مایه‌های اصلی آن، استفاده از عناصر اصلی زندگی صحراگردی، جنگاوری و ترسیم صحنه‌های جنگ و شکار حیوانات بود.<ref>جعفری، نقش سلطان‌حسین بایقرا در گسترش فرهنگ و تمدن اسلامی در هرات، ۱۳۸۸ش، ص۱۸۱.</ref> اما با توانایی شگرفی که در ترکیب‌بندی، هماهنگی رنگ‌ها و توازن شکل‌ها داشت، باعث تحولی مهم در نقاشی ایرانی شد و نوآوری‌هایی را در نقاشی پدیدآورد که عبارت است از:
# تفسیر نو از مفهوم رنگ؛ بهرزاد، اولین نقاش ایرانی بود که از رنگ آبی، سبز، قهوه‌ای، زرد و آجری به‌صورت سطوحی گسترده استفاده کرد و در طول یک دهه، رنگ را در نقاشی ایران به‌طور کلی دگرگون ساخت.<ref>[https://artang.ir/behzad-iranian-miniature-painter/ ارتنگ، «آثار کمال الدین بهزاد نقاش مینیاتوریست ایرانی»، وب‌سایت مجموعۀ هنری ارتنگ.]</ref>
# تفسیر واقع‌گرایانه؛ بهزاد از رویدادهای داستان، تفسیر واقع‌گرایانه ارائه می‌کرد و پیام معنوی داستان‌ها را در اثر توصیف رویدادهای عادی از بین نمی‌برد و در تلفیق این‌دو می‌کوشید.<ref>[https://artang.ir/behzad-iranian-miniature-painter/ ارتنگ، «آثار کمال الدین بهزاد نقاش مینیاتوریست ایرانی»، وب‌سایت مجموعۀ هنری ارتنگ.]</ref>
# ایجاد تعادل بین احساس و تعقل؛ بهزاد بین احساس و تعقل به‌طور هنرمندانه، تعادل ایجاد کرد و نحوهٔ نگرش او به انسان با شیوهٔ کاربست رنگ و خط و به‌طور کلی با چگونگی انتظام ساختار آثار او انطباق کامل دارد.<ref>[https://artang.ir/behzad-iranian-miniature-painter/ ارتنگ، «آثار کمال الدین بهزاد نقاش مینیاتوریست ایرانی»، وب‌سایت مجموعۀ هنری ارتنگ.]</ref>
# ترویج انسانی‌گرایی؛ او مردم عهد خود را در حالت زندگی عادی و عمومی به‌تصویر کشید و تأثیر متقابل محیط و انسان را در یکدیگر نشان داد. نوعی رئالیسم در کارهای او با نشان‌دادن صحنه‌های عادی مانند: استحمام، ساختن بنا و موعظه قابل مشاهده است.<ref>[https://artang.ir/behzad-iranian-miniature-painter/ ارتنگ، «آثار کمال الدین بهزاد نقاش مینیاتوریست ایرانی»، وب‌سایت مجموعۀ هنری ارتنگ.]</ref>
# پایه‌گذاری مکتب بهزاد؛ تبحر و شیوهٔ کار بهزاد در نقاشی دورهٔ تیموری به‌حدی رسید که در مینیاتور، صاحب مکتب خاصی شد که به «مکتب بهزاد» شهرت دارد.<ref>حبیبی، هنر عهد تیموریان، ۱۳۵۵ش، ص۵۲.</ref>
==خصوصیات سبک بهزاد==
# درستی و دقت کامل در خطوط تصاویر؛
# نمایاندن حالت چهرهٔ اشخاص به گونهٔ شگفت‌انگیز و به کمک ترکیب رنگ‌ها؛
# مفهوم بودن حرکت و اشارات تصویرها؛
# ظرافت در ترسیم درختان، گل‌ها، دورنماها و نیز نمایاندن انوار خورشید و ابر؛
# کاربرد متنوع رنگ‌ها و به‌کارگیری رنگ‌های طلایی و نقره‌ای؛
# چهره‌گشایی و صورتگری خراسانی‌وار، به‌جای چشم و ابرو و چهرهٔ مغولی؛
# ریزه‌کاری‌های مختلف و دقیقه‌نگاری‌ها در ترسیم نقوش بناها، دیوارها، فرش‌ها، لباس‌ها و مجالس.<ref>امامی، نگاهی به هنرهای اسلامی عصر تیموری، ۱۳۷۵ش، ص159-160.</ref>


== آثار بهزاد ==
==مسئولیت‌های  کمال‌الدین بهزاد==
 
===ریاست کتاب‌خانهٔ سلطنتی در هرات===
بهزاد در ۲۰ سالگی به‌عنوان یک نقاش بااستعداد به‌شهرت رسید و تحت توجه [[امیر علیشیر نوایی|امیر علی‌شیر نوایی]] و به‌ویژه سلطان‌حسین بایقرا قرار گرفت،<ref>[https://www.visitiran.ir/fa/fame-myth/کمال-الدین-بهزاد «کمال‌الدین بهزاد»، وب‌سایت شرکت خدمات مسافرت هوایی جهانگردی و زیارتی ارس.]</ref> به‌گونه‌ای که شاه به او لقب «مانی ثانی» اعطا کرد و او را به‌مدت ۲۰ سال به ریاست کتاب‌خانهٔ سلطنتی [[هرات]] منصوب کرد.<ref>مشکینی، «ستاره‌ای درخشان در آسمان نگارگری ایران»، ۱۳۹۸ش، ص۲.</ref>
===ریاست کتاب‌خانهٔ سلطنتی در تبریز===
شاه اسماعیل صفوی پس از تصرف شهر هرات در سال ۹۱۶ق، برخی از هنرمندان هرات، از جمله بهزاد را با خود به [[تبریز]] برد و پیوسته او را می‌نواخت. بهزاد در ۹۲۸ق به ریاست کتاب‌خانهٔ سلطنتی [[تبریز (شهر)|تبریز]] برگزیده شد.<ref>جهان‌تاب، «بهزاد هروی»، ۱۳۷۸ش، ص۱۸۴.</ref>
 
==خاستگاه اندیشه‌ای و تربیتی کمال‌الدین بهزاد==
#بهزاد بعد از درگذشت پدر، تحت سرپرستی استاد میرک، قرار گرفت و با لطف و محبت پدرانهٔ وی، وضعیت بی‌پناهی و محبت را با هم تجربه کرد و این امر انسان‌دوستی خاصی را در او پدیدآورد.<ref>رهنورد، «نقد و بررسی آثار بهزاد با دو رویکرد نقد مدرن»، ۱۳۸۵ش، ص۸۴.</ref> استاد میرک در دعانویسی، خوش‌نویسی، تحریر، تذهیب و نقاشی استاد بود و این ویژگی‌های او زیرساخت‌های ذهنی، اعتقادی، فرهنگی و هنری بهزاد را شکل داد و موجبات ترقی او را در زمان کوتاهی فراهم آورد.<ref>[https://www.visitiran.ir/fa/fame-myth/کمال-الدین-بهزاد «کمال‌الدین بهزاد»، وب‌سایت شرکت خدمات مسافرت هوایی جهانگردی و زیارتی ارس.]</ref>
#دوره‌ای که بهزاد در هرات می‌زیست عارفان و متفکران نام‌داری مانند جامی و [[حافظ]] ابرو می‌زیستند و فضای عرفانی و انسان‌دوستی حاکم بر زیست‌جهان وی، عشق به خدا و انسان را در وجود او زنده کرد.<ref>رهنورد، «نقد و بررسی آثار بهزاد با دو رویکرد نقد مدرن»، ۱۳۸۵ش، ص۸۴.</ref>
#وجود سلطان و وزیر ادب‌پرور و هنردوستی چون سلطان‌حسین بایقرا و امیر علی‌شیر نوایی، باعث شد موقعیتی برای بهزاد فراهم آید که او با آرامش بتواند به هنر و هنرمندی بپردازد.<ref>رهنورد، «نقد و بررسی آثار بهزاد با دو رویکرد نقد مدرن»، ۱۳۸۵ش، ص۸۵.</ref> حمایت همه‌جانبهٔ مادی و معنوی امیر علی‌شیر نوایی و اشتغال در کتاب‌خانهٔ شخصی او از عوامل مهم در پرورش و آموزش و رشد استعداد هنری بهزاد بود.<ref>رهنورد، «نقد و بررسی آثار بهزاد با دو رویکرد نقد مدرن»، ۱۳۸۵ش، ص۷۹.</ref>
 
==نوآوری‌های کمال‌الدین بهزاد==
سبک نقاشی بهزاد در سال‌های اول کار او در هرات، همان سبک رایج دربار [[تیموریان]] یعنی سبک نقاشی چینی-مغولی بود که طرح‌مایه‌های اصلی آن، استفاده از عناصر اصلی زندگی صحراگردی، جنگاوری و ترسیم صحنه‌های [[جنگ]] و شکار حیوانات بود.<ref>جعفری، نقش سلطان‌حسین بایقرا در گسترش فرهنگ و تمدن اسلامی در هرات، ۱۳۸۸ش، ص۱۸۱.</ref> اما با توانایی شگرفی که در ترکیب‌بندی، هماهنگی رنگ‌ها و توازن شکل‌ها داشت، باعث تحولی مهم در نقاشی ایرانی شد و نوآوری‌هایی را در نقاشی پدیدآورد که عبارت است از:
#'''تفسیر نو از مفهوم رنگ'''؛ بهرزاد، اولین نقاش ایرانی بود که از رنگ آبی، سبز، قهوه‌ای، زرد و آجری به‌صورت سطوحی گسترده استفاده کرد و در طول یک دهه، رنگ را در نقاشی [[ایران]] به‌طور کلی دگرگون ساخت.<ref>[https://artang.ir/behzad-iranian-miniature-painter/ ارتنگ، «آثار کمال الدین بهزاد نقاش مینیاتوریست ایرانی»، وب‌سایت مجموعۀ هنری ارتنگ.]</ref>
#'''تفسیر واقع‌گرایانه'''؛ بهزاد از رویدادهای داستان، تفسیر واقع‌گرایانه ارائه می‌کرد و پیام معنوی داستان‌ها را در اثر توصیف رویدادهای عادی از بین نمی‌برد و در تلفیق این‌دو می‌کوشید.<ref>[https://artang.ir/behzad-iranian-miniature-painter/ ارتنگ، «آثار کمال الدین بهزاد نقاش مینیاتوریست ایرانی»، وب‌سایت مجموعۀ هنری ارتنگ.]</ref>
#ایجاد تعادل بین احساس و تعقل؛ بهزاد بین احساس و تعقل به‌طور هنرمندانه، تعادل ایجاد کرد و نحوهٔ نگرش او به انسان با شیوهٔ کاربست رنگ و خط و به‌طور کلی با چگونگی انتظام ساختار آثار او انطباق کامل دارد.<ref>[https://artang.ir/behzad-iranian-miniature-painter/ ارتنگ، «آثار کمال الدین بهزاد نقاش مینیاتوریست ایرانی»، وب‌سایت مجموعۀ هنری ارتنگ.]</ref>
#'''ترویج انسانی‌گرایی'''؛ او مردم عهد خود را در حالت زندگی عادی و عمومی به‌تصویر کشید و تأثیر متقابل محیط و انسان را در یکدیگر نشان داد. نوعی رئالیسم در کارهای او با نشان‌دادن صحنه‌های عادی مانند: استحمام، ساختن بنا و موعظه قابل مشاهده است.<ref>[https://artang.ir/behzad-iranian-miniature-painter/ ارتنگ، «آثار کمال الدین بهزاد نقاش مینیاتوریست ایرانی»، وب‌سایت مجموعۀ هنری ارتنگ.]</ref>
#'''پایه‌گذاری مکتب بهزاد'''؛ تبحر و شیوهٔ کار بهزاد در نقاشی دورهٔ تیموری به‌حدی رسید که در مینیاتور، صاحب مکتب خاصی شد که به «مکتب بهزاد» شهرت دارد.<ref>حبیبی، هنر عهد تیموریان، ۱۳۵۵ش، ص۵۲.</ref>
 
==خصوصیات سبک کمال‌الدین بهزاد==
#درستی و دقت کامل در خطوط تصاویر؛
#نمایاندن حالت چهرهٔ اشخاص به گونهٔ شگفت‌انگیز و به کمک ترکیب رنگ‌ها؛
#مفهوم بودن حرکت و اشارات تصویرها؛
#ظرافت در ترسیم درختان، گل‌ها، دورنماها و نیز نمایاندن انوار خورشید و ابر؛
#کاربرد متنوع رنگ‌ها و به‌کارگیری رنگ‌های طلایی و نقره‌ای؛
#چهره‌گشایی و صورتگری خراسانی‌وار، به‌جای چشم و ابرو و چهرهٔ مغولی؛
#ریزه‌کاری‌های مختلف و دقیقه‌نگاری‌ها در ترسیم نقوش بناها، دیوارها، فرش‌ها، لباس‌ها و مجالس.<ref>امامی، نگاهی به هنرهای اسلامی عصر تیموری، ۱۳۷۵ش، ص159-160.</ref>
 
==آثار کمال‌الدین بهزاد==
[[پرونده:کمال‌الدین بهزاد۱.jpg|جایگزین=تصاویری از جشن و زندگی روستایی اثر کمال‌الدین بهزاد از مجموعه شش‌صحنه‌ای او بر «بوستان سعدی» |بندانگشتی|تصاویری از جشن و زندگی روستایی اثر کمال‌الدین بهزاد از مجموعه شش‌صحنه‌ای او بر «بوستان سعدی» ]]
از آثار معتبر بهزاد که دارای امضای خود او است عبارتند از:
از آثار معتبر بهزاد که دارای امضای خود او است عبارتند از:
۱. خمسهٔ نظامی، سال۸۴۶ق؛
 
۲. ظفرنامهٔ شرف‌الدین یزدی، سال ۸۷۲ق، به خط شیرعلی کاتب؛
#خمسهٔ نظامی، سال۸۴۶ق؛
۳. خمسهٔ نوایی، سال ۸۹۰ق، که برای بدیع الزمان، پسر سلطان‌حسین میرزا نوشته شده‌است؛
 
۴. خمسهٔ امیرخسرو دهلوی، سال ۸۹۰ق، به خط محمد اظهر؛
#ظفرنامهٔ شرف‌الدین یزدی، سال ۸۷۲ق، به خط شیرعلی کاتب؛
۵. گلستان سعدی، در محرم سال ۸۹۱ق، به خط سلطان‌علی کاتب؛
#خمسهٔ نوایی، سال ۸۹۰ق، که برای بدیع الزمان، پسر سلطان‌حسین میرزا نوشته شده‌است؛
۶. بوستان سعدی، سال ۸۹۳ق؛
#خمسهٔ امیرخسرو دهلوی، سال ۸۹۰ق، به خط محمد اظهر؛
۷. خمسهٔ نظامی، سال ۹۰۰ق؛
#[[گلستان (کتاب)|گلستان]] سعدی، در محرم سال ۸۹۱ق، به خط سلطان‌علی کاتب؛
۸. دو صفحهٔ نقاشی، حضور سلطان‌حسین میرزا بایقرا در باغ با خانم‌ها و ندیم‌ها، سال ۹۰۰ق.<ref>فرهاد، «بهزاد، کمال‌الدین»، مرکز دانرةالمعارف بزرگ اسلامی.</ref>
#[[بوستان (کتاب)|بوستان]] سعدی، سال ۸۹۳ق؛ ۷. خمسهٔ نظامی، سال ۹۰۰ق؛
== آثار بهزاد در موزه‌ها و کتاب‌خانه‌های معروف دنیا ==
#دو صفحهٔ نقاشی، حضور سلطان‌حسین میرزا بایقرا در باغ با خانم‌ها و ندیم‌ها، سال ۹۰۰ق.<ref>فرهاد، «بهزاد، کمال‌الدین»، مرکز دانرةالمعارف بزرگ اسلامی.</ref>
بعضی از آثار بهزاد در موزه‌ها و گالری‌های لندن، موزهٔ لوور پاریس، موزهٔ توپقیو ترکیه، کتابخانهٔ ملی ایران، کتابخانه‌های معروف هند، کتاب‌خانهٔ قاهره مصر و موزهٔ سن پطرزبورگ روسیه موجود است.<ref>مهران، «استاد کمال‌الدین بهزاد میناتوریست»، ۱۳۹۵ش، ص۱۲۸.</ref>
 
== تقلید از آثار بهزاد ==
==آثار بهزاد در موزه‌ها و کتاب‌خانه‌های معروف دنیا==
بعضی از آثار بهزاد در موزه‌ها و گالری‌های لندن، موزهٔ لوور پاریس، موزهٔ توپقیو ترکیه، [[کتابخانه ملی|کتابخانهٔ ملی ایران]]، کتابخانه‌های معروف هند، کتاب‌خانهٔ قاهره مصر و موزهٔ سن پطرزبورگ روسیه موجود است.<ref>مهران، «استاد کمال‌الدین بهزاد میناتوریست»، ۱۳۹۵ش، ص۱۲۸.</ref>
 
==تقلید از آثار کمال‌الدین بهزاد==
به‌علت محبوبیت بهزاد، افراد زیادی کارهای او را تقلید کرده و نام خود را بر نقاشی‌های زیادی گذاشتند و همین امر موجب شد تشخیص نقاشی‌های اصلی وی کار سختی باشد.<ref>فرهاد، «بهزاد، کمال‌الدین»، مرکز دانرةالمعارف بزرگ اسلامی.</ref>
به‌علت محبوبیت بهزاد، افراد زیادی کارهای او را تقلید کرده و نام خود را بر نقاشی‌های زیادی گذاشتند و همین امر موجب شد تشخیص نقاشی‌های اصلی وی کار سختی باشد.<ref>فرهاد، «بهزاد، کمال‌الدین»، مرکز دانرةالمعارف بزرگ اسلامی.</ref>
== تأثیر بهزاد بر هنرمندان دیگر ==
==تأثیر بهزاد بر هنرمندان دیگر==
# ایران؛ کارهای بهزاد اثر عمیق بر دیگر هنرمندان داشته به‌طوری‌که نقاشی‌های وی، باعث نورآوری‌های زیادی در عرصهٔ نقاشی ایرانی شده‌است.[https://artang.ir/behzad-iranian-miniature-painter/<ref>[https://artang.ir/behzad-iranian-miniature-painter/ ارتنگ، «آثار کمال الدین بهزاد نقاش مینیاتوریست ایرانی»، وب‌سایت مجموعۀ هنری ارتنگ.<nowiki>]</nowiki></ref>] با آن‌که در دورهٔ صفویه سبک مینیاتوری دست‌خوش تحول شد، ولی نزدیک به نیم قرن پس از بهزاد، نفوذ او بر کار نقاشان به‌چشم می‌خورد.<ref>جهان‌تاب، «بهزاد هروی»، ۱۳۷۸ش، ص۱۸۴.</ref>
#ایران؛ کارهای بهزاد اثر عمیق بر دیگر هنرمندان داشته به‌طوری‌که نقاشی‌های وی، باعث نورآوری‌های زیادی در عرصهٔ نقاشی ایرانی شده‌است.[https://artang.ir/behzad-iranian-miniature-painter/<ref>[https://artang.ir/behzad-iranian-miniature-painter/<nowiki> ارتنگ، «آثار کمال الدین بهزاد نقاش مینیاتوریست ایرانی»، وب‌سایت مجموعۀ هنری ارتنگ.]</nowiki></ref>] با آن‌که در دورهٔ [[صفویه]] سبک مینیاتوری دست‌خوش تحول شد، ولی نزدیک به نیم قرن پس از بهزاد، نفوذ او بر کار نقاشان به‌چشم می‌خورد.<ref>جهان‌تاب، «بهزاد هروی»، ۱۳۷۸ش، ص۱۸۴.</ref>
# آسیای میانه و هند؛ نقاشان هراتی سبک بهزاد را به بخارا بردند و آن را در دربار سلسلهٔ شیبانی پرورش دادند. همچنین مهاجرت برخی از نقاشان، موجب اشاعهٔ سبک بهزاد در هند شد.<ref>جهان‌تاب، «بهزاد هروی»، ۱۳۷۸ش، ص۱۸۴.</ref>
#آسیای میانه و هند؛ نقاشان هراتی سبک بهزاد را به بخارا بردند و آن را در دربار سلسلهٔ شیبانی پرورش دادند. همچنین [[مهاجرت]] برخی از نقاشان، موجب اشاعهٔ سبک بهزاد در هند شد.<ref>جهان‌تاب، «بهزاد هروی»، ۱۳۷۸ش، ص۱۸۴.</ref>


== شاگردان بهزاد ==
==شاگردان کمال‌الدین بهزاد==
بهزاد در طول زندگی خود شاگردانی را تربیت کرد که برخی از آنها عبارتند از قاسم‌علی، شیخ‌زاده، آقا میرک و میر مصور که این افراد در هرات و در دوران حکومت سلطان‌حسین بایقرا فعالیت می‌کرده‌اند. او در تبریز نیز شاگردانی چون سلطان محمد، مظفرعلی و میرسیدعلی داشت.<ref>رهنورد، «نقد و بررسی آثار بهزاد با دو رویکرد نقد مدرن»، ۱۳۸۵ش، ص۷۹.</ref> از میان این شاگردان، قاسم‌علی و آقامیرک، در کار خود کم‌وبیش به پای بهزاد رسیدند.<ref>جهان‌تاب، «بهزاد هروی»، ۱۳۷۸ش، ص۱۸۶.</ref>
بهزاد در طول زندگی خود شاگردانی را [[تربیت]] کرد که برخی از آنها عبارتند از قاسم‌علی، شیخ‌زاده، آقا میرک و میر مصور که این افراد در هرات و در دوران حکومت سلطان‌حسین بایقرا فعالیت می‌کرده‌اند. او در [[تبریز]] نیز شاگردانی چون سلطان محمد، مظفرعلی و میرسیدعلی داشت.<ref>رهنورد، «نقد و بررسی آثار بهزاد با دو رویکرد نقد مدرن»، ۱۳۸۵ش، ص۷۹.</ref> از میان این شاگردان، قاسم‌علی و آقامیرک، در کار خود کم‌وبیش به پای بهزاد رسیدند.<ref>جهان‌تاب، «بهزاد هروی»، ۱۳۷۸ش، ص۱۸۶.</ref>
== درگذشت ==
بهزاد در سال ۹۴۲ق درگذشت. دربارهٔ مکان فوت و قبر وی اختلاف است؛ برخی مکان فوت او را شهر هرات ذکر کرده‌اند که در اطراف کوه مختار به‌خاک سپرده شده‌است. برخی هم برآنند که او در تبریز درگذشته و در جوار مزار شیخ کمال خجندی به‌خاک سپرده شده‌است.<ref>جهان‌تاب، «بهزاد هروی»، ۱۳۹۸ش، ص۱۸۵.</ref>
== بهزاد از نگاه دیگران ==
خواندمیر، از مورخان هم‌عصر بهزاد، ضمن تحسینِ ظرافت قلم و درک طبیعت‌گرایی بهزاد، او را به مانی تشبیه می‌کند. میرزا حیدر دوغلات، بهزاد را به‌منزلهٔ وارثِ به‌حق عبدالحی، نقاش نامی سدهٔ ۸ق می‌داند. قاضی احمد از او به‌عنوان «نادرهٔ دوران و اعجوبهٔ زمان و بهترینِ نقاشان» یاد می‌کند. دوست‌محمد او را «نادر العصر» و برترینِ متأخران در نگارگری و تذهیب و تحریر می‌شمارد.<ref>فرهاد، «بهزاد، کمال‌الدین»، مرکز دانرةالمعارف بزرگ اسلامی.</ref> همچنین با عناوین دیگری چون «قدوةالمصورین»، «اسوةالمذهبین» و «رافائل شرق» از او یاد شده‌است.<ref>جهان‌تاب، «بهزاد هروی»، ۱۳۷۸ش، ص۱۸۵.</ref>


== پانویس ==
==درگذشت کمال‌الدین بهزاد==
[[پرونده:کمال‌الدین بهزاد۲.jpg|جایگزین=مزار کمال‌الدین بهزاد در تبریز|بندانگشتی|مزار کمال‌الدین بهزاد در تبریز]]
بهزاد در سال ۹۴۲ق درگذشت. دربارهٔ مکان فوت و قبر وی اختلاف است؛ برخی مکان فوت او را شهر هرات ذکر کرده‌اند که در اطراف کوه مختار به‌خاک سپرده شده‌است. برخی هم برآنند که او در تبریز درگذشته و در جوار مزار شیخ [[کمال خجندی]] به‌خاک سپرده شده‌است.<ref>جهان‌تاب، «بهزاد هروی»، ۱۳۹۸ش، ص۱۸۵.</ref>
==بهزاد از نگاه دیگران==
خواندمیر، از مورخان هم‌عصر بهزاد، ضمن تحسینِ ظرافت قلم و درک طبیعت‌گرایی بهزاد، او را به مانی تشبیه می‌کند. میرزا حیدر دوغلات، بهزاد را به‌منزلهٔ وارثِ به‌حق عبدالحی، نقاش نامی سدهٔ ۸ق می‌داند. قاضی احمد از او به‌عنوان «نادرهٔ دوران و اعجوبهٔ زمان و بهترینِ نقاشان» یاد می‌کند. دوست‌محمد او را «نادر العصر» و برترینِ متأخران در [[نگارگری]] و تذهیب و تحریر می‌شمارد.<ref>فرهاد، «بهزاد، کمال‌الدین»، مرکز دانرةالمعارف بزرگ اسلامی.</ref> همچنین با عناوین دیگری چون «قدوةالمصورین»، «اسوةالمذهبین» و «رافائل شرق» از او یاد شده‌است.<ref>جهان‌تاب، «بهزاد هروی»، ۱۳۷۸ش، ص۱۸۵.</ref>
 
==پانویس==
{{پانویس}}
{{پانویس}}


== منابع ==
==منابع==
* ارتنگ، «آثار کمال‌الدین بهزاد نقاش مینیاتوریست ایرانی»، وب‌سایت مجموعهٔ هنری ارتنگ، تاریخ درج مطلب: ۱۳ مرداد ۱۴۰۰ش.
{{آغاز منابع}}
* امامی، نصرالله، «نگاهی به هنرهای اسلامی عصر تیموری»، فصل‌نامهٔ مشکوة، شمارهٔ ۵۳، زمستان ۱۳۷۵ش.
*ارتنگ، «آثار کمال‌الدین بهزاد نقاش مینیاتوریست ایرانی»، وب‌سایت مجموعهٔ هنری ارتنگ، تاریخ درج مطلب: ۱۳ مرداد ۱۴۰۰ش.
* «بیوگرافی کمال‌الدین بهزاد نقاش ایرانی»، وب‌سایت بیتوته، تاریخ بازدید: ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
*امامی، نصرالله، «نگاهی به هنرهای اسلامی عصر تیموری»، فصل‌نامهٔ مشکوة، شمارهٔ ۵۳، زمستان ۱۳۷۵ش.
* جعفری، علی، نقش سلطان‌حسین بایقرا در گسترش فرهنگ و تمدن اسلامی در هرات، پایان‌نامهٔ کارشناسی ارشد، قم، مجتمع آموزش عالی امام خمینی، ۱۳۸۸ش.
*«بیوگرافی کمال‌الدین بهزاد نقاش ایرانی»، وب‌سایت بیتوته، تاریخ بازدید: ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
* جهان‌تاب، افسانه، «بهزاد هِروی»، در دانشنامهٔ ادب فارسی در افغانستان، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چ۲، ۱۳۷۸ش.
*جعفری، علی، نقش سلطان‌حسین بایقرا در گسترش فرهنگ و تمدن اسلامی در هرات، پایان‌نامهٔ کارشناسی ارشد، قم، مجتمع آموزش عالی امام خمینی، ۱۳۸۸ش.
* حبیبی، عبدالحی، هنر عهد تیموریان، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، ۱۳۵۵ش.
*جهان‌تاب، افسانه، «بهزاد هِروی»، در دانشنامهٔ ادب فارسی در افغانستان، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چ۲، ۱۳۷۸ش.
* رهنورد، زهرا، «نقد و بررسی آثار بهزاد با دو رویکرد نقد مدرن»، فصلنامهٔ خیال، شمارهٔ ۱۸، تابستان ۱۳۸۵ش،
*حبیبی، عبدالحی، هنر عهد تیموریان، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، ۱۳۵۵ش.
* فرهاد، معصومه، «بهزاد، کمال‌الدین»، مرکز دانرةالمعارف بزرگ اسلامی، تاریخ آخرین به‌روزرسانی: ۱۳ مهر ۱۳۹۹ش.
*رهنورد، زهرا، «نقد و بررسی آثار بهزاد با دو رویکرد نقد مدرن»، فصلنامهٔ خیال، شمارهٔ ۱۸، تابستان ۱۳۸۵ش،
* «کمال‌الدین بهزاد»، وب‌سایت شرکت خدمات مسافرت هوایی جهانگردی و زیارتی ارس، تاریخ بازدید: ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
*فرهاد، معصومه، «بهزاد، کمال‌الدین»، مرکز دانرةالمعارف بزرگ اسلامی، تاریخ آخرین به‌روزرسانی: ۱۳ مهر ۱۳۹۹ش.
* مشکینی، علی‌اصغر، «ستاره‌ای درخشان در آسمان نگارگری ایران»، در مجلهٔ فقه و تاریخ تمدن، دور ۵، شمارهٔ ۳، پاییز ۱۳۹۸ش.
*«کمال‌الدین بهزاد»، وب‌سایت شرکت خدمات مسافرت هوایی جهانگردی و زیارتی ارس، تاریخ بازدید: ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
* مهران، لطیفه، «استاد کمال‌الدین بهزاد میناتوریست»، در مجلهٔ باستان‌شناسی افغانستان، دور ۳، شمارهٔ ۱۶، جوزای ۱۳۹۵ش.
*مشکینی، علی‌اصغر، «ستاره‌ای درخشان در آسمان نگارگری ایران»، در مجلهٔ فقه و تاریخ تمدن، دور ۵، شمارهٔ ۳، پاییز ۱۳۹۸ش.
*مهران، لطیفه، «استاد کمال‌الدین بهزاد میناتوریست»، در مجلهٔ باستان‌شناسی افغانستان، دور ۳، شمارهٔ ۱۶، جوزای ۱۳۹۵ش.
{{پایان منابع}}
  [[مشاهیر]]
 


[[رده:افغانستان]][[رده:ویکی‌زندگی]][[مشاهیر]][[رده:هنرمندان]]
{{#seo:
|title=کمال‌الدین بهزاد که بود؟ نقاش مینیاتوریست مکتب هرات - ویکی زندگی
|title_mode=Replaced Title
|keywords=کمال‌الدین بهزاد, مینیاتور ایرانی, مکتب هرات, نقاشی اسلامی, هنر ایرانی, آثار بهزاد
|description=کمال‌الدین بهزاد که بود و چه نقشی در هنر ایران داشت؟ معرفی کامل این نقاش مینیاتوریست و تحول‌آفرینی او در مکتب هرات با ترکیب‌بندی و رنگ‌آمیزی بی‌نظیر - ویکی زندگی
}}

نسخهٔ کنونی تا ۷ آبان ۱۴۰۴، ساعت ۱۴:۴۰

مجسمه کمال‌الدین بهزاد واقع در خیابان براداران مظفر تهران
مجسمه کمال‌الدین بهزاد واقع در خیابان براداران مظفر تهران

کمال‌الدین بهزاد؛ طراح و نقاش مینیاتوریست اهل هرات در قرن‌های نهم و دهم هجری.

کمال‌الدین بهزاد، نقاشی مینیاتور را به سبک مکتب هرات فرا گرفت، ولی با توانایی و خلاقیت در ترکیب‌بندی، هماهنگی رنگ‌ها و توازن شکل‌ها، باعث تحول مهم در سنت نقاشی و مینیاتور ایرانی شد. بهزاد و سبک او در نقاشی از شهرت جهانی برخوردار است و برخی آثار او در موزه‌ها و مجموعه‌های هنری و تاریخی جهان نگهداری می‌شود.

زندگی‌نامه کمال‌الدین بهزاد

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

کمال‌الدین بهزاد در نیمهٔ دوم قرن نهم هجری در هرات به دنیا آمد.[۱] وی در کودکی پدر و مادر را از دست داد و هنرمند معروف دوره تیموری، «امیر روح‌الله» (میرک‌نقاش هراتی)، نقاش و کتاب‌دار سلطان‌حسین بایقِرا (۸۴۲–۹۱۱ق) سرپرستی او را به‌عهده گرفت[۲] و به او هنر نقاشی و تهذیب آموخت. بنا به روایتی، بهزاد شاگرد پیر سیداحمد تبریزی نیز بوده‌است. او از استادان مختلف رموز هنر نگارگری را فراگرفت؛ ظریف‌کاری و تهذیب را از قیّم و معلم خود، استاد میرک و قلم‌زنی ظریف و بیانگری عمیق را از طرح‌های مولانا ولی‌الله آموخت.[۳] بهزاد در دوران پیری و بیماری، وقت خود را به آموزش شاگردان می‌گذراند و گوشه‌نشینی اختیار کرد.[۴]

مسئولیت‌های کمال‌الدین بهزاد

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

ریاست کتاب‌خانهٔ سلطنتی در هرات

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بهزاد در ۲۰ سالگی به‌عنوان یک نقاش بااستعداد به‌شهرت رسید و تحت توجه امیر علی‌شیر نوایی و به‌ویژه سلطان‌حسین بایقرا قرار گرفت،[۵] به‌گونه‌ای که شاه به او لقب «مانی ثانی» اعطا کرد و او را به‌مدت ۲۰ سال به ریاست کتاب‌خانهٔ سلطنتی هرات منصوب کرد.[۶]

ریاست کتاب‌خانهٔ سلطنتی در تبریز

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

شاه اسماعیل صفوی پس از تصرف شهر هرات در سال ۹۱۶ق، برخی از هنرمندان هرات، از جمله بهزاد را با خود به تبریز برد و پیوسته او را می‌نواخت. بهزاد در ۹۲۸ق به ریاست کتاب‌خانهٔ سلطنتی تبریز برگزیده شد.[۷]

خاستگاه اندیشه‌ای و تربیتی کمال‌الدین بهزاد

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  1. بهزاد بعد از درگذشت پدر، تحت سرپرستی استاد میرک، قرار گرفت و با لطف و محبت پدرانهٔ وی، وضعیت بی‌پناهی و محبت را با هم تجربه کرد و این امر انسان‌دوستی خاصی را در او پدیدآورد.[۸] استاد میرک در دعانویسی، خوش‌نویسی، تحریر، تذهیب و نقاشی استاد بود و این ویژگی‌های او زیرساخت‌های ذهنی، اعتقادی، فرهنگی و هنری بهزاد را شکل داد و موجبات ترقی او را در زمان کوتاهی فراهم آورد.[۹]
  2. دوره‌ای که بهزاد در هرات می‌زیست عارفان و متفکران نام‌داری مانند جامی و حافظ ابرو می‌زیستند و فضای عرفانی و انسان‌دوستی حاکم بر زیست‌جهان وی، عشق به خدا و انسان را در وجود او زنده کرد.[۱۰]
  3. وجود سلطان و وزیر ادب‌پرور و هنردوستی چون سلطان‌حسین بایقرا و امیر علی‌شیر نوایی، باعث شد موقعیتی برای بهزاد فراهم آید که او با آرامش بتواند به هنر و هنرمندی بپردازد.[۱۱] حمایت همه‌جانبهٔ مادی و معنوی امیر علی‌شیر نوایی و اشتغال در کتاب‌خانهٔ شخصی او از عوامل مهم در پرورش و آموزش و رشد استعداد هنری بهزاد بود.[۱۲]

نوآوری‌های کمال‌الدین بهزاد

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

سبک نقاشی بهزاد در سال‌های اول کار او در هرات، همان سبک رایج دربار تیموریان یعنی سبک نقاشی چینی-مغولی بود که طرح‌مایه‌های اصلی آن، استفاده از عناصر اصلی زندگی صحراگردی، جنگاوری و ترسیم صحنه‌های جنگ و شکار حیوانات بود.[۱۳] اما با توانایی شگرفی که در ترکیب‌بندی، هماهنگی رنگ‌ها و توازن شکل‌ها داشت، باعث تحولی مهم در نقاشی ایرانی شد و نوآوری‌هایی را در نقاشی پدیدآورد که عبارت است از:

  1. تفسیر نو از مفهوم رنگ؛ بهرزاد، اولین نقاش ایرانی بود که از رنگ آبی، سبز، قهوه‌ای، زرد و آجری به‌صورت سطوحی گسترده استفاده کرد و در طول یک دهه، رنگ را در نقاشی ایران به‌طور کلی دگرگون ساخت.[۱۴]
  2. تفسیر واقع‌گرایانه؛ بهزاد از رویدادهای داستان، تفسیر واقع‌گرایانه ارائه می‌کرد و پیام معنوی داستان‌ها را در اثر توصیف رویدادهای عادی از بین نمی‌برد و در تلفیق این‌دو می‌کوشید.[۱۵]
  3. ایجاد تعادل بین احساس و تعقل؛ بهزاد بین احساس و تعقل به‌طور هنرمندانه، تعادل ایجاد کرد و نحوهٔ نگرش او به انسان با شیوهٔ کاربست رنگ و خط و به‌طور کلی با چگونگی انتظام ساختار آثار او انطباق کامل دارد.[۱۶]
  4. ترویج انسانی‌گرایی؛ او مردم عهد خود را در حالت زندگی عادی و عمومی به‌تصویر کشید و تأثیر متقابل محیط و انسان را در یکدیگر نشان داد. نوعی رئالیسم در کارهای او با نشان‌دادن صحنه‌های عادی مانند: استحمام، ساختن بنا و موعظه قابل مشاهده است.[۱۷]
  5. پایه‌گذاری مکتب بهزاد؛ تبحر و شیوهٔ کار بهزاد در نقاشی دورهٔ تیموری به‌حدی رسید که در مینیاتور، صاحب مکتب خاصی شد که به «مکتب بهزاد» شهرت دارد.[۱۸]

خصوصیات سبک کمال‌الدین بهزاد

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  1. درستی و دقت کامل در خطوط تصاویر؛
  2. نمایاندن حالت چهرهٔ اشخاص به گونهٔ شگفت‌انگیز و به کمک ترکیب رنگ‌ها؛
  3. مفهوم بودن حرکت و اشارات تصویرها؛
  4. ظرافت در ترسیم درختان، گل‌ها، دورنماها و نیز نمایاندن انوار خورشید و ابر؛
  5. کاربرد متنوع رنگ‌ها و به‌کارگیری رنگ‌های طلایی و نقره‌ای؛
  6. چهره‌گشایی و صورتگری خراسانی‌وار، به‌جای چشم و ابرو و چهرهٔ مغولی؛
  7. ریزه‌کاری‌های مختلف و دقیقه‌نگاری‌ها در ترسیم نقوش بناها، دیوارها، فرش‌ها، لباس‌ها و مجالس.[۱۹]

آثار کمال‌الدین بهزاد

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
تصاویری از جشن و زندگی روستایی اثر کمال‌الدین بهزاد از مجموعه شش‌صحنه‌ای او بر «بوستان سعدی»
تصاویری از جشن و زندگی روستایی اثر کمال‌الدین بهزاد از مجموعه شش‌صحنه‌ای او بر «بوستان سعدی»

از آثار معتبر بهزاد که دارای امضای خود او است عبارتند از:

  1. خمسهٔ نظامی، سال۸۴۶ق؛
  1. ظفرنامهٔ شرف‌الدین یزدی، سال ۸۷۲ق، به خط شیرعلی کاتب؛
  2. خمسهٔ نوایی، سال ۸۹۰ق، که برای بدیع الزمان، پسر سلطان‌حسین میرزا نوشته شده‌است؛
  3. خمسهٔ امیرخسرو دهلوی، سال ۸۹۰ق، به خط محمد اظهر؛
  4. گلستان سعدی، در محرم سال ۸۹۱ق، به خط سلطان‌علی کاتب؛
  5. بوستان سعدی، سال ۸۹۳ق؛ ۷. خمسهٔ نظامی، سال ۹۰۰ق؛
  6. دو صفحهٔ نقاشی، حضور سلطان‌حسین میرزا بایقرا در باغ با خانم‌ها و ندیم‌ها، سال ۹۰۰ق.[۲۰]

آثار بهزاد در موزه‌ها و کتاب‌خانه‌های معروف دنیا

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بعضی از آثار بهزاد در موزه‌ها و گالری‌های لندن، موزهٔ لوور پاریس، موزهٔ توپقیو ترکیه، کتابخانهٔ ملی ایران، کتابخانه‌های معروف هند، کتاب‌خانهٔ قاهره مصر و موزهٔ سن پطرزبورگ روسیه موجود است.[۲۱]

تقلید از آثار کمال‌الدین بهزاد

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

به‌علت محبوبیت بهزاد، افراد زیادی کارهای او را تقلید کرده و نام خود را بر نقاشی‌های زیادی گذاشتند و همین امر موجب شد تشخیص نقاشی‌های اصلی وی کار سختی باشد.[۲۲]

تأثیر بهزاد بر هنرمندان دیگر

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  1. ایران؛ کارهای بهزاد اثر عمیق بر دیگر هنرمندان داشته به‌طوری‌که نقاشی‌های وی، باعث نورآوری‌های زیادی در عرصهٔ نقاشی ایرانی شده‌است.[۲۳] با آن‌که در دورهٔ صفویه سبک مینیاتوری دست‌خوش تحول شد، ولی نزدیک به نیم قرن پس از بهزاد، نفوذ او بر کار نقاشان به‌چشم می‌خورد.[۲۴]
  2. آسیای میانه و هند؛ نقاشان هراتی سبک بهزاد را به بخارا بردند و آن را در دربار سلسلهٔ شیبانی پرورش دادند. همچنین مهاجرت برخی از نقاشان، موجب اشاعهٔ سبک بهزاد در هند شد.[۲۵]

شاگردان کمال‌الدین بهزاد

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بهزاد در طول زندگی خود شاگردانی را تربیت کرد که برخی از آنها عبارتند از قاسم‌علی، شیخ‌زاده، آقا میرک و میر مصور که این افراد در هرات و در دوران حکومت سلطان‌حسین بایقرا فعالیت می‌کرده‌اند. او در تبریز نیز شاگردانی چون سلطان محمد، مظفرعلی و میرسیدعلی داشت.[۲۶] از میان این شاگردان، قاسم‌علی و آقامیرک، در کار خود کم‌وبیش به پای بهزاد رسیدند.[۲۷]

درگذشت کمال‌الدین بهزاد

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
مزار کمال‌الدین بهزاد در تبریز
مزار کمال‌الدین بهزاد در تبریز

بهزاد در سال ۹۴۲ق درگذشت. دربارهٔ مکان فوت و قبر وی اختلاف است؛ برخی مکان فوت او را شهر هرات ذکر کرده‌اند که در اطراف کوه مختار به‌خاک سپرده شده‌است. برخی هم برآنند که او در تبریز درگذشته و در جوار مزار شیخ کمال خجندی به‌خاک سپرده شده‌است.[۲۸]

بهزاد از نگاه دیگران

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

خواندمیر، از مورخان هم‌عصر بهزاد، ضمن تحسینِ ظرافت قلم و درک طبیعت‌گرایی بهزاد، او را به مانی تشبیه می‌کند. میرزا حیدر دوغلات، بهزاد را به‌منزلهٔ وارثِ به‌حق عبدالحی، نقاش نامی سدهٔ ۸ق می‌داند. قاضی احمد از او به‌عنوان «نادرهٔ دوران و اعجوبهٔ زمان و بهترینِ نقاشان» یاد می‌کند. دوست‌محمد او را «نادر العصر» و برترینِ متأخران در نگارگری و تذهیب و تحریر می‌شمارد.[۲۹] همچنین با عناوین دیگری چون «قدوةالمصورین»، «اسوةالمذهبین» و «رافائل شرق» از او یاد شده‌است.[۳۰]

پانویس

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  1. ↑ جهان‌تاب، «بهزاد هروی»، ۱۳۷۸ش، ص۱۸۴.
  2. ↑ جهان‌تاب، «بهزاد هروی»، ۱۳۷۸ش، ص۱۸۴.
  3. ↑ رهنورد، «نقد و بررسی آثار بهزاد با دو رویکرد نقد مدرن»، ۱۳۸۵ش، ص۷۹.
  4. ↑ «بیوگرافی کمال‌الدین بهزاد نقاش ایرانی»، وب‌سایت بیتوته.
  5. ↑ «کمال‌الدین بهزاد»، وب‌سایت شرکت خدمات مسافرت هوایی جهانگردی و زیارتی ارس.
  6. ↑ مشکینی، «ستاره‌ای درخشان در آسمان نگارگری ایران»، ۱۳۹۸ش، ص۲.
  7. ↑ جهان‌تاب، «بهزاد هروی»، ۱۳۷۸ش، ص۱۸۴.
  8. ↑ رهنورد، «نقد و بررسی آثار بهزاد با دو رویکرد نقد مدرن»، ۱۳۸۵ش، ص۸۴.
  9. ↑ «کمال‌الدین بهزاد»، وب‌سایت شرکت خدمات مسافرت هوایی جهانگردی و زیارتی ارس.
  10. ↑ رهنورد، «نقد و بررسی آثار بهزاد با دو رویکرد نقد مدرن»، ۱۳۸۵ش، ص۸۴.
  11. ↑ رهنورد، «نقد و بررسی آثار بهزاد با دو رویکرد نقد مدرن»، ۱۳۸۵ش، ص۸۵.
  12. ↑ رهنورد، «نقد و بررسی آثار بهزاد با دو رویکرد نقد مدرن»، ۱۳۸۵ش، ص۷۹.
  13. ↑ جعفری، نقش سلطان‌حسین بایقرا در گسترش فرهنگ و تمدن اسلامی در هرات، ۱۳۸۸ش، ص۱۸۱.
  14. ↑ ارتنگ، «آثار کمال الدین بهزاد نقاش مینیاتوریست ایرانی»، وب‌سایت مجموعۀ هنری ارتنگ.
  15. ↑ ارتنگ، «آثار کمال الدین بهزاد نقاش مینیاتوریست ایرانی»، وب‌سایت مجموعۀ هنری ارتنگ.
  16. ↑ ارتنگ، «آثار کمال الدین بهزاد نقاش مینیاتوریست ایرانی»، وب‌سایت مجموعۀ هنری ارتنگ.
  17. ↑ ارتنگ، «آثار کمال الدین بهزاد نقاش مینیاتوریست ایرانی»، وب‌سایت مجموعۀ هنری ارتنگ.
  18. ↑ حبیبی، هنر عهد تیموریان، ۱۳۵۵ش، ص۵۲.
  19. ↑ امامی، نگاهی به هنرهای اسلامی عصر تیموری، ۱۳۷۵ش، ص159-160.
  20. ↑ فرهاد، «بهزاد، کمال‌الدین»، مرکز دانرةالمعارف بزرگ اسلامی.
  21. ↑ مهران، «استاد کمال‌الدین بهزاد میناتوریست»، ۱۳۹۵ش، ص۱۲۸.
  22. ↑ فرهاد، «بهزاد، کمال‌الدین»، مرکز دانرةالمعارف بزرگ اسلامی.
  23. ↑ [https://artang.ir/behzad-iranian-miniature-painter/ ارتنگ، «آثار کمال الدین بهزاد نقاش مینیاتوریست ایرانی»، وب‌سایت مجموعۀ هنری ارتنگ.]
  24. ↑ جهان‌تاب، «بهزاد هروی»، ۱۳۷۸ش، ص۱۸۴.
  25. ↑ جهان‌تاب، «بهزاد هروی»، ۱۳۷۸ش، ص۱۸۴.
  26. ↑ رهنورد، «نقد و بررسی آثار بهزاد با دو رویکرد نقد مدرن»، ۱۳۸۵ش، ص۷۹.
  27. ↑ جهان‌تاب، «بهزاد هروی»، ۱۳۷۸ش، ص۱۸۶.
  28. ↑ جهان‌تاب، «بهزاد هروی»، ۱۳۹۸ش، ص۱۸۵.
  29. ↑ فرهاد، «بهزاد، کمال‌الدین»، مرکز دانرةالمعارف بزرگ اسلامی.
  30. ↑ جهان‌تاب، «بهزاد هروی»، ۱۳۷۸ش، ص۱۸۵.

منابع

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  • ارتنگ، «آثار کمال‌الدین بهزاد نقاش مینیاتوریست ایرانی»، وب‌سایت مجموعهٔ هنری ارتنگ، تاریخ درج مطلب: ۱۳ مرداد ۱۴۰۰ش.
  • امامی، نصرالله، «نگاهی به هنرهای اسلامی عصر تیموری»، فصل‌نامهٔ مشکوة، شمارهٔ ۵۳، زمستان ۱۳۷۵ش.
  • «بیوگرافی کمال‌الدین بهزاد نقاش ایرانی»، وب‌سایت بیتوته، تاریخ بازدید: ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
  • جعفری، علی، نقش سلطان‌حسین بایقرا در گسترش فرهنگ و تمدن اسلامی در هرات، پایان‌نامهٔ کارشناسی ارشد، قم، مجتمع آموزش عالی امام خمینی، ۱۳۸۸ش.
  • جهان‌تاب، افسانه، «بهزاد هِروی»، در دانشنامهٔ ادب فارسی در افغانستان، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چ۲، ۱۳۷۸ش.
  • حبیبی، عبدالحی، هنر عهد تیموریان، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، ۱۳۵۵ش.
  • رهنورد، زهرا، «نقد و بررسی آثار بهزاد با دو رویکرد نقد مدرن»، فصلنامهٔ خیال، شمارهٔ ۱۸، تابستان ۱۳۸۵ش،
  • فرهاد، معصومه، «بهزاد، کمال‌الدین»، مرکز دانرةالمعارف بزرگ اسلامی، تاریخ آخرین به‌روزرسانی: ۱۳ مهر ۱۳۹۹ش.
  • «کمال‌الدین بهزاد»، وب‌سایت شرکت خدمات مسافرت هوایی جهانگردی و زیارتی ارس، تاریخ بازدید: ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
  • مشکینی، علی‌اصغر، «ستاره‌ای درخشان در آسمان نگارگری ایران»، در مجلهٔ فقه و تاریخ تمدن، دور ۵، شمارهٔ ۳، پاییز ۱۳۹۸ش.
  • مهران، لطیفه، «استاد کمال‌الدین بهزاد میناتوریست»، در مجلهٔ باستان‌شناسی افغانستان، دور ۳، شمارهٔ ۱۶، جوزای ۱۳۹۵ش.
 مشاهیر


برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:کمال‌الدین_بهزاد&oldid=5477»