صفحهای تازه حاوی «'''<big>مترو؛</big>''' قطار تندروی زیرزمینی برای حملونقل عمومی. مترو در کلانشهرها با خدمترسانی به حملونقل سریعتر شهروندان از طریق تونلهای زیرزمینی، یک وسیلۀ پرکاربرد در حملونقل عمومی و اثرگذار بر سبک زندگی بسیاری از انسانها شم...» ایجاد کرد
(۱۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۷ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱:
خط ۱:
'''<big>مترو؛</big>''' قطار تندروی زیرزمینی برای حملونقل عمومی.
[[پرونده:مترو (2).jpg|بندانگشتی|جایگزین=مترو تجریش|ایستگاه مترو تجریش تهران]]
'''{{درشت|مترو؛}}''' قطار تندروی زیرزمینی برای حملونقل عمومی.
مترو در کلانشهرها با خدمترسانی به حملونقل سریعتر شهروندان از طریق تونلهای زیرزمینی، یک وسیلۀ پرکاربرد در حملونقل عمومی و اثرگذار بر سبک زندگی بسیاری از انسانها شمرده میشود. امروزه تعداد زیادی از شهروندان برای صرفهجویی در زمان و هزینه و نیز برای کاهش استرس حاصل از رانندگی در شهرهای بزرگ از مترو استفاده میکنند. بهرهگیری از مترو، فرهنگ خاص خود را نیز در جامعه پدید آورده است.
مترو در کلانشهرها با خدمترسانی به حملونقل سریعتر شهروندان از طریق تونلهای زیرزمینی، یک وسیلهٔ پرکاربرد در حملونقل عمومی و اثرگذار بر سبک زندگی بسیاری از انسانها شمرده میشود. امروزه تعداد زیادی از شهروندان برای صرفهجویی در زمان و هزینه و نیز برای کاهش [[استرس]] حاصل از رانندگی در شهرهای بزرگ از مترو استفاده میکنند. بهرهگیری از مترو، فرهنگ خاص خود را نیز در جامعه پدیدآورده است.
==معرفی==
== معرفی مترو ==
مترو یکی از سیستمهای حملونقل همگانی<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1790444/بررسی-سیاست-های-کلان-حمل-ونقل-عمومی-در-شهر-تهران-ضرورت-وجود-بسته-سیاستی-هماهنگ شیرازی، «بررسی سیاستهای کلان حمل و نقل عمومی در شهر تهران، ضرورت وجود بستۀ سیاسی هماهنگ»، 1399ش، ص337-339.]</ref> و حاصل پیشرفت فناوری در عرصهٔ راهآهن است. قطارهای شهری بر اساس اهداف و کاربردی که دارند به سه گروه مترو، مونوریل و تراموا تقسیم میشوند. از میان این سه گروه قطار شهری، مترو از بهرهوری بیشتری برخوردار است.<ref>[https://article.tebyan.net/411209/مترو-چیست-تاریخچه-مترو «مترو چیست + تاریخچه مترو»، وبسایت تبیان.]</ref> مترو مختصرشدهٔ کلمهٔ متروپلیتن، بهمعنای راهآهن زیرزمین شهری است. مترو یک قطار شهری تندرو است که در تونلهای زیرزمینی حرکت کرده و میتواند در زمان کوتاهی، مسافت زیادی را طی کند و مسافران را به نقاط مختلف شهر برساند.<ref>[https://vajehyab.com/dehkhoda/مترو . دهخدا، لغتنامه، ذیل واژۀ مترو.]</ref> استفاده از مترو در سراسر دنیا، پیشرفت فزایندهای دارد.<ref>[https://article.tebyan.net/411209/مترو-چیست-تاریخچه-مترو «مترو چیست + تاریخچه مترو»، وبسایت تبیان.]</ref>
مترو یکی از سیستمهای حملونقل همگانی<ref>. شیرازی، «بررسی سیاستهای کلان حمل و نقل عمومی در شهر تهران.</ref><ref> ضرورت وجود بستۀ سیاسی هماهنگ»، 1399ش، ص337-339.</ref> و حاصل پیشرفت فناوری در عرصۀ راهآهن است. قطارهای شهری بر اساس اهداف و کاربردی که دارند به سه گروه مترو، مونوریل و تراموا تقسیم میشوند. از میان این سه گروه قطار شهری، مترو از بهرهوری بیشتری برخوردار است.<ref>. «مترو چیست + تاریخچه مترو»، وبسایت تبیان.</ref> مترو مختصرشدۀ کلمۀ متروپلیتن، بهمعنای راهآهن زیرزمین شهری است. مترو یک قطار شهری تندرو است که در تونلهای زیرزمینی حرکت کرده و میتواند در زمان کوتاهی، مسافت زیادی را طی کند و مسافران را به نقاط مختلف شهر برساند.<ref>. دهخدا، لغتنامه، ذیل واژۀ مترو.</ref> استفاده از مترو در سراسر دنیا، پیشرفت فزایندهای دارد.<ref>. «مترو چیست + تاریخچه مترو»، وبسایت تبیان.</ref>
== تاریخچه مترو ==
[[پرونده:مترو (1).jpg|alt=افتتاح راهآهن متروپولیتن در لندن|بندانگشتی|تصویری از افتتاح راهآهن متروپولیتن در لندن در سال ۱۸۶۳م]]
قدمت استفاده از قطار شهری به نیمهٔ دوم قرن نوزدهم میلادی در اروپا بازمیگردد. اولین مترو در انگلستان و در سال ۱۸۶۳م بهکار گرفته شد. در آسیا نیز اولین مترو در سال ۱۹۲۷م در ژاپن بهرهبرداری شد. طرح احداث قطار شهری در [[ایران]]، نخستین بار در سال ۱۲۶۷ش با محوریت اتصال [[تهران]] به حرم حضرت عبدالعظیم در شهرری مورد توجه قرار گرفت اما نخستین خط مترو بهمعنای امروزی، خط قطار حومهای تهران– [[کرج]] بود که در سال ۱۳۷۷ش افتتاح شد. از دههٔ ۱۳۸۰ش برخی کلانشهرهای دیگر مانند [[اصفهان]]، [[شیراز]]، [[تبریز]]، [[مشهد]] و کرج به مترو و ایستگاههای مختلف قطار شهری مجهز شدهاند.<ref>[https://article.tebyan.net/411209/مترو-چیست-تاریخچه-مترو «مترو چیست + تاریخچه مترو»، وبسایت تبیان.]</ref>
==تاریخچه==
== استفادهکنندگان از مترو ==
استفاده از مترو مخصوص گروه یا قشر خاصی نبوده و عموم مردم برای جابهجایی بین مناطق مختلف درونشهری، آن را استفاده میکنند. کاربران اصلی مترو، افرادی هستند که برای انجام کارهای شخصی و روزمره یا رفتن به محل کار و تحصیل، خواهان بهرهگیری از وسایل حملونقل عمومی، ارزان و سریع هستند. در تهران حدود ۳۲ درصد مردم از مترو استفاده میکنند.<ref>[https://www.irna.ir/news/85243283/۳۴-درصد-از-مردم-تهران-از-ناوگان-حمل-و-نقل-عمومی-استفاده-می-کنند آلداوود، «34 درصد مردم تهران از ناوگان حمل و نقل عمومی استفاده میکنند»، خبرگزاری جمهوری اسلامی: ایرنا.]</ref> ارزانی و سرعت جابجایی با مترو موجب افزایش استقبال از آن شده است.<ref>[https://www.hamshahrionline.ir/news/715752/آمار-مسافران-مترو-بیشتر-شد-روزانه-چند-میلیون-مسافر-در-مترو آلداوود، «آمار مسافران مترو بیشتر شد»، وبسایت همشهری آنلاین.]</ref>
قدمت استفاده از قطار شهری به نیمۀ دوم قرن نوزدهم میلادی در اروپا بازمیگردد. اولین مترو در انگلستان و در سال 1863م بهکار گرفته شد. در آسیا نیز اولین مترو در سال 1927م در ژاپن بهرهبرداری شد. طرح احداث قطار شهری در ایران، نخستین بار در سال 1267ش با محوریت اتصال تهران به حرم حضرت عبدالعظیم در شهرری مورد توجه قرار گرفت اما نخستین خط مترو بهمعنای امروزی، خط قطار حومهای تهران– کرج بود که در سال 1377ش افتتاح شد. از دهۀ 1380ش برخی کلانشهرهای دیگر مانند اصفهان، شیراز، تبریز، مشهد و کرج به مترو و ایستگاههای مختلف قطار شهری مجهز شدهاند.<ref>. «مترو چیست + تاریخچه مترو»، وبسایت تبیان.</ref>
== استفادهٔ رایگان از مترو در مناسبتهای خاص ==
در برخی مناسبتهای ملی و مذهبی مانند ۲۲ بهمن، [[عاشورا]]، [[اربعین]] و [[شب قدر]]، استفاده از مترو در برخی شهرها مانند تهران، رایگان میشود.<ref>[https://www.sharghdaily.com/بخش-جامعه-220/896185-مترو-برای-چه-افرادی-رایگان-می-شود «مترو برای چه افرادی رایگان میشود؟»، وبسایت شبکۀ شرق.]</ref> همچنین روز ولادت [[حضرت فاطمه|حضرت زهرا]] که در [[ایران]] بهعنوان [[روز مادر]] و روز زن شناخته میشود استفاده از مترو برای بانوان رایگان است.<ref>[https://donya-e-eqtesad.com/بخش-سایت-خوان-62/4034449-مترو-برای-این-افراد-رایگان-است . «مترو برای این افراد رایگان است»، وبسایت دنیای اقتصاد.]</ref> در اول ماه مهر نیز که روز بازگشایی [[مدرسه|مدارس]] و دانشگاهها است استفاده از مترو برای دانشآموزان و دانشجویان، رایگان است.<ref>[https://www.sharghdaily.com/بخش-جامعه-220/896185-مترو-برای-چه-افرادی-رایگان-می-شود «مترو برای چه افرادی رایگان میشود؟»، وبسایت شبکۀ شرق.]</ref>
==استفاده کنندگان از مترو==
== علل استفاده از مترو ==
بهرهمندی از سیستم حملونقل عمومی درونشهری، یکی از الزامات زندگی شهرنشینی است که فناوری را برای بهینهسازی زیست اجتماعی انسانها به خدمت گرفته است. در گذشته بهدلیل کوچکبودن شهرها و کوتاهی مسافت بین مقصدهای مختلف در یک شهر، شهروندان بهصورت پیاده یا با دوچرخه این مسافتها را طی میکردند.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1790444/بررسی-سیاست-های-کلان-حمل-ونقل-عمومی-در-شهر-تهران-ضرورت-وجود-بسته-سیاستی-هماهنگ . شیرازی، «بررسی سیاستهای کلان حمل و نقل عمومی در شهر تهران؛ ضرورت وجود بستۀ سیاسی هماهنگ»، 1399ش، ص237-238.]</ref>
استفاده از مترو مخصوص گروه یا قشر خاصی نبوده و عموم مردم برای جابهجایی بین مناطق مختلف درونشهری، آن را استفاده میکنند. کاربران اصلی مترو، افرادی هستند که برای انجام کارهای شخصی و روزمره یا رفتن به محل کار و تحصیل، خواهان بهرهگیری از وسایل حملونقل عمومی، ارزان و سریع هستند. در تهران حدود 32 درصد مردم از مترو استفاده میکنند.<ref>. آلداوود، «34 درصد مردم تهران از ناوگان حمل و نقل عمومی استفاده میکنند»، خبرگزاری جمهوری اسلامی: ایرنا.</ref> ارزانی و سرعت جابجایی با مترو موجب افزایش استقبال از آن شده است.<ref>. آلداوود، «آمار مسافران مترو بیشتر شد»، وبسایت همشهری آنلاین.</ref>
امروزه با گسترش شهرها، مسافت بین مناطق مختلف درونشهری طولانی شده و شهروندان برای رفتن به نقاط مختلف شهر و انجام کارهای روزمره از وسایل نقلیهٔ عمومی مانند اتوبوس شهری، تاکسی و مترو استفاده میکنند. در کلانشهرها استفاده از خودروی شخصی موجب افزایش ترافیک و خطر تصادف میشود که آن نیز در گرایش افراد به وسایل حملونقل عمومی اثرگذار است. همچنین برتری مترو در نظم، نظافت، سرعت و فراوانی ایستگاهها در نقاط مختلف شهر، سبب گرایش شهروندان به استفادهٔ بیشتر از این وسیلهٔ حملونقل عمومی نسبت به سایر وسایل نقلیهٔ عمومی شده است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/2102785/بررسی-پارامترهای-موثر-در-بهبود-کیفیت-فضایی-مترو-در-شهر-تهران-مطالعه-موردی-ایستگاه-های-فرهنگسرا-و-علم-وصنعت خاکسار و اشرفی، «بررسی پارامترهای مؤثر در بهبود کیفیت فضایی مترو در شهر تهران»، 1401ش، ص90-91.]</ref>
==استفادۀ رایگان از مترو در مناسبتهای خاص==
ارائه خدمات رفاهی مانند نمازخانه،<ref>[https://www.tabnak.ir/fa/news/26583/ايستگاههاي-مترو-مجهز-به-نمازخانه-میشوند . «ایستگاههای مترو مجهز به نمازخانه میشوند»، وبسایت تابناک.]</ref> اتاق [[شیردهی]] مادران (برای مادرانی که به شکل اضطراری نیاز به تمیز کردن نوزاد، تعویض پوشک و شیردهی به نوزاد دارند)،<ref>[https://newspaper.hamshahrionline.ir/id/152661/اتاق-مادرانه-مترو.html . «22 اتاق مادرانه در مترو»، روزنامۀ همشهری.]</ref> سرویس بهداشتی،<ref>[https://www.mehrnews.com/news/3737800/ایستگاه-های-جدید-مترو-سرویس-بهداشتی-خواهند-داشت . «ایستگاههای جدید مترو سرویس بهداشتی خواهند داشت»، خبرگزاری مهر.]</ref> پله برقی و نظافت مداوم محیط داخلی مترو سبب شده مسافران علاوه بر امکان دسترسی سریع به مکانهای مختلف شهری، در مواقع لزوم از این امکانات رفاهی برای رفع نیازهای ضروری خود استفاده کنند.<ref>[https://36321940.khabarban.com/ . «بازگشت متروی تهران به لقب تمیزترین متروی جهان»، وبسایت خبربان.]</ref>
در برخی مناسبتهای ملی و مذهبی مانند 22 بهمن، عاشورا، اربعین و شب قدر، استفاده از مترو در برخی شهرها مانند تهران، رایگان میشود.<ref>. «مترو برای چه افرادی رایگان میشود؟»، وبسایت شبکۀ شرق.</ref> همچنین روز ولادت حضرت زهرا که در ایران بهعنوان روز مادر و روز زن شناخته میشود استفاده از مترو برای بانوان رایگان است.<ref>. «مترو برای این افراد رایگان است»، وبسایت دنیای اقتصاد.</ref> در اول ماه مهر نیز که روز بازگشایی مدارس و دانشگاهها است استفاده از مترو برای دانشآموزان و دانشجویان، رایگان است.<ref>. «مترو برای چه افرادی رایگان میشود؟»، وبسایت شبکۀ شرق.</ref>
== مزایای استفاده از مترو ==
# جابهجایی انبوه مسافر در زمان کوتاه؛<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/2102785/بررسی-پارامترهای-موثر-در-بهبود-کیفیت-فضایی-مترو-در-شهر-تهران-مطالعه-موردی-ایستگاه-های-فرهنگسرا-و-علم-وصنعت . خاکسار و اشرفی، «بررسی پارامترهای مؤثر در بهبود کیفیت فضایی مترو در شهر تهران»، 1401ش، ص90-91.]</ref>
# کاهش ترافیک شهری؛
# کاهش آلودگی هوا؛<ref>[https://www.irna.ir/news/85243283/۳۴-درصد-از-مردم-تهران-از-ناوگان-حمل-و-نقل-عمومی-استفاده-می-کنند . آلداوود، «34 درصد مردم تهران از ناوگان حمل و نقل عمومی استفاده میکنند»، خبرگزاری جمهوری اسلامی: ایرنا.]</ref>
# کاهش هزینههای مدیریت شهری؛<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1790444/بررسی-سیاست-های-کلان-حمل-ونقل-عمومی-در-شهر-تهران-ضرورت-وجود-بسته-سیاستی-هماهنگ . شیرازی، «بررسی سیاستهای کلان حمل و نقل عمومی در شهر تهران، ضرورت وجود بستۀ سیاسی هماهنگ»، 1399ش، ص337-339.]</ref>
# کاهش هزینههای شخصی؛
# کاهش مصرف سوخت؛<ref>[https://farhikhtegandaily.com/page/125094/ . شمس کلائی، «مشکلات حلنشدنی مترو»، روزنامۀ فرهیختگان.]</ref>
# صرفهجویی در زمان؛
# تأمین سلامت، ایمنی و آسایش شهروندان؛
# کاهش نرخ تصادفات.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1790444/بررسی-سیاست-های-کلان-حمل-ونقل-عمومی-در-شهر-تهران-ضرورت-وجود-بسته-سیاستی-هماهنگ . شیرازی، «بررسی سیاستهای کلان حمل و نقل عمومی در شهر تهران، ضرورت وجود بستۀ سیاسی هماهنگ»، 1399ش، ص337-339.]</ref>
==علل استفاده از مترو==
== ظرفیت فرهنگی- اجتماعی مترو ==
مترو یکی از نقاط تمرکز جمعیتی است که از منظر کارشناسان، دارای ظرفیت بالایی برای ترویج فرهنگسازی و جامعهپذیری است،<ref>[https://newspaper.hamshahrionline.ir/id/145993/تنپوشی-فرهنگ-مترو.html . گلمحمدی، «تنپوشی از فرهنگ بر تن مترو»، وبسایت همشهری آنلاین.]</ref> از جمله:
# ترویج [[حجاب]]: برخی از فعالان فرهنگی در عرصهٔ حجاب و عفاف با دایرکردن غرفههای تبلیغاتی در ایستگاههای مترو و دعوت از کارشناسان، علاوه بر نمایش محصولات حجاب مانند [[روسری]]، [[چادر]]، مقنعه و ساقدست، با خوشرویی به به [[تبلیغ دینی|تبلیغ]] و ترویج حجاب اسلامی پرداختهاند.<ref>[https://www.yjc.ir/fa/news/6996615/مترو-و-کار-فرهنگی-برای-گسترش-فرهنگ-حجاب-و-عفاف-انتقال-پیام-فرهنگی-با-ابزار-هنر . «مترو و کار فرهنگی برای گسترش فرهنگ حجاب و عفاف/ انتقال پیام فرهنگی با ابزار هنر»، وبسایت باشگاه خبرنگاران جوان.]</ref>
# برپایی آیینهای مذهبی: برگزاری برخی جشنها در اعیاد مذهبی، سبب جلب توجه و تمایل بسیاری از شهروندان و گردشگرانی میشود که از مترو استفاده میکنند.<ref>[https://www.mizanonline.ir/fa/news/533240/برگزاری-جشن-سالروز-میلاد-حضرت-امام-رضا-علیه-السلام-در-ایستگاههای-منتخب-متروی-تهران . «برگزاری جشن سالروز میلاد حضرت امام رضا در ایستگاههای منتخب متروی تهران»، خبرگزاری میزان.]</ref>
# معرفی مشاهیر و نامآوران: استفاده از نام مشاهیر و نامآوران ادبی برای نامگذاری برخی خطوط و ایستگاههای مترو مانند [[فردوسی]]، [[خیام]]، [[رودکی]]، [[ابنسینا]] و [[سعدی شیرازی|سعدی]]،<ref>[https://www.hamshahrionline.ir/news/860813/تابلوهای-ایستگاه-مترو-شاعرانه-شد-ماجرای-تغییر-تابلوهای-اسم . «تابلوهای ایستگاه مترو شاعرانه شد | ماجرای تغییر تابلوهای اسم ایستگاه مترو در تهران»، وبسایت همشهری آنلاین.]</ref> برخی شخصیتهای دینی و مذهبی مانند آیتالله طالقانی و علامه جعفری،<ref>[https://37490848.khabarban.com/ . معدنپور، «نامگذاری ایستگاههای مترو به نام علامه جعفری و آیتالله طالقانی»، وبسایت خبربان.]</ref> نام شهدا مانند آرمان علیوردی<ref>[https://fararu.com/fa/news/672302/تصویری-از-نامگذاری-ایستگاه-مترو-به-نام-آرمان-علیوردی . «تصویری از نامگذاری ایستگاه مترو به نام آرمان علیوردی»، وبسایت فرارو.]</ref> و برخی رویدادهای تاریخی مانند شهدای هفتم تیر<ref>[https://www.mashreghnews.ir/news/1607363/چرایی-دودگرفتگی-در-ایستگاه-متروی-شهدای-هفتم-تیر . «چرایی دودگرفتگی در ایستگاه متروی شهدای هفتم تیر»، . بسایت مشرق نیوز.]</ref> و مدافعان سلامت، سبب ارج نهادن به ارزشهای فرهنگ و اجتماعی میشود.<ref>[https://www.mashreghnews.ir/news/1231302/نام-گذاری-جدید-در-مترو-به-نام-مدافعان-سلامت . «نام گذاری جدید در مترو به نام مدافعان سلامت»، وبسایت مشرق نیوز.]</ref>
# [[پرونده:مترو (3).jpg|جایگزین=طرح سیمرغ در ایستگاه متروی مولوی تهران|بندانگشتی|طرح سیمرغ در ایستگاه متروی مولوی تهران]]انتقال بیننسلی فرهنگ و ادب ایرانی: در برخی ایستگاههای مترو دیوارکوبهایی وجود دارد که شعرهای معروف در فرهنگ و ادب ایرانی را هنرمندانه بازنمایی میکند و در انتقال مفاهیم و ارزشهای فرهنگی به نسلهای آینده، نقش بسزایی دارد.<ref>[https://www.hamshahrionline.ir/news/860813/تابلوهای-ایستگاه-مترو-شاعرانه-شد-ماجرای-تغییر-تابلوهای-اسم . «تابلوهای ایستگاه مترو شاعرانه شد | ماجرای تغییر تابلوهای اسم ایستگاه مترو در تهران»، وبسایت همشهری آنلاین.]</ref>
# تبلیغ رویدادهای مذهبی: امروزه در سبک زندگی شهری با افزایش دغدغهها، بسیاری از افراد، رویدادهای مهم دینی را فراموشی میکنند. دیوارنگارهها و بنرها در ایستگاههای مترو با یادآوری موضوعات و مناسبتهای دینی و مذهبی که بخش مهمی از فرهنگ و سبک زندگی ایرانی را شکل میدهد، تلاشی است برای جبران کاستیهای سبک زندگی شهری در یادآوری ریشههای فرهنگ اصیل ایرانی.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/4096848/شور-حسینی-محرم-در-متروی-تهران-برگزاری-نمایشگاه-عکس-با-موضوع-محرم . «شور حسینی محرم در متروی تهران/برگزاری نمایشگاه عکس با موضوع محرم»، خبرگزاری مهر.]</ref>
# گسترش فرهنگ تعامل و همیاری: حضور جمعیت زیادی از مسافران در قطارهای مترو سبب شده فرهنگ تعامل و درک متقابل میان مردم گسترش یابد. از طرفی توجه به نظافت داخل قطارها و ایستگاههای مترو توسط مسافران در گسترش فرهنگ رعایت نظافت عمومی و حفظ پاکیزگی شهر در میان شهروندان اثرگذار است.<ref>[https://www.mizanonline.ir/fa/news/535577/ارتقا-سطح-فرهنگ-در-مترو . «ارتقا سطح فرهنگ در مترو»، خبرگزاری میزان.]</ref>
بهرهمندی از سیستم حملونقل عمومی درونشهری، یکی از الزامات زندگی شهرنشینی است که فناوری را برای بهینهسازی زیست اجتماعی انسانها به خدمت گرفته است. در گذشته بهدلیل کوچکبودن شهرها و کوتاهی مسافت بین مقصدهای مختلف در یک شهر، شهروندان بهصورت پیاده یا با دوچرخه این مسافتها را طی میکردند.<ref>. شیرازی، «بررسی سیاستهای کلان حمل و نقل عمومی در شهر تهران.</ref><ref> ضرورت وجود بستۀ سیاسی هماهنگ»، 1399ش، ص237-238.</ref> امروزه با گسترش شهرها، مسافت بین مناطق مختلف درون شهری طولانی شده و شهروندان برای رفتن به نقاط مختلف شهر و انجام کارهای روزمره از وسایل نقلیۀ عمومی مانند اتوبوس شهری، تاکسی و مترو استفاده میکنند. در کلانشهرها استفاده از خودروی شخصی موجب افزایش ترافیک و خطر تصادف میشود که آن نیز در گرایش افراد به وسایل حملونقل عمومی اثرگذار است. همچنین برتری مترو در نظم، نظافت، سرعت و فراوانی ایستگاهها در نقاط مختلف شهر، سبب گرایش شهروندان به استفادۀ بیشتر از این وسیلۀ حملونقل عمومی نسبت به سایر وسایل نقلیۀ عمومی شده است.<ref>. خاکسار و اشرفی، «بررسی پارامترهای مؤثر در بهبود کیفیت فضایی مترو در شهر تهران»، 1401ش، ص90-91.</ref> ارائه خدمات رفاهی مانند نمازخانه، <ref>. «ایستگاههای مترو مجهز به نمازخانه میشوند»، وبسایت تابناک.</ref> اتاق شیردهی مادران (برای مادرانی که به شکل اضطراری نیاز به تمیز کردن نوزاد، تعویض پوشک و شیردهی به نوزاد دارند)، <ref>. «22 اتاق مادرانه در مترو»، روزنامۀ همشهری.</ref> سرویس بهداشتی، <ref>. «ایستگاههای جدید مترو سرویس بهداشتی خواهند داشت»، خبرگزاری مهر.</ref> پله برقی و نظافت مداوم محیط داخلی مترو سبب شده مسافران علاوه بر امکان دسترسی سریع به مکانهای مختلف شهری، در مواقع لزوم از این امکانات رفاهی برای رفع نیازهای ضروری خود استفاده کنند.<ref>. «بازگشت متروی تهران به لقب تمیزترین متروی جهان»، وبسایت خبربان.</ref>
== چالشها ==
با گسترش استفاده از مترو برای جابهجاییهای درونشهری، پدیده دستفروشی در مترو نیز گسترش یافته است. در [[تهران]]، روزانه ۴ تا ۶ هزار نفر در مترو، اقلام پرمصرف مانند لوازمآرایشی، بدلیجات، پوشاک، تنقلات و برخی لوازم خانگی کوچک را به مسافران مترو عرضه میکنند.
==مزایای استفاده از مترو==
این دستفروشها شامل [[کودک|کودکان]]،<ref>[https://www.imna.ir/news/384067/۱۰-روایت-از-دستفروشان-مترو-تهران . «10 روایت از دستفروشان مترو تهران»، خبرگزاری ایمنا.]</ref> [[زن سرپرست خانوار|بانوان سرپرست خانوار]]<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/2042078/روایت-زنان-کار-در-متروی-تهران-در-میانه-ی-اپیدمی-کرونا . پیری، «روایت زنان کار در متروی تهران در میانۀ اپیدمی کرونا»، 1401ش، ص7.]</ref> و دختران جوان<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1843769/گونه-های-هویتی-زنان-دست-فروش-مترو . بسنده و همکاران، «گونههای هویتی زنان دستفروش در مترو تهران»، 1401ش، ص2.]</ref> نیز میشود. گسترش این شیوهٔ فروشندگی، بسیاری از جوانان شهرستانیِ جویای کار را جلب کرده و موجب افزایش شغلهای کاذب شده است. همچنین شلوغی در قطار بهدلیل تبلیغات کلامی فروشندگان، آرامش مسافران مترو را سلب میکند.<ref>[https://www.imna.ir/news/384067/۱۰-روایت-از-دستفروشان-مترو-تهران . «10 روایت از دستفروشان مترو تهران»، خبرگزاری ایمنا.]</ref>
# جابهجایی انبوه مسافر در زمان کوتاه؛ <ref>. خاکسار و اشرفی، «بررسی پارامترهای مؤثر در بهبود کیفیت فضایی مترو در شهر تهران»، 1401ش، ص90-91.</ref>
از طرفی، سوءاستفادهٔ مالی از مسافران مانند کیفقاپی، دزدیدن گوشی، چندبارکارت کشیدن یا واردن کردن مبالغ بالاتر از قیمت اجناس را افزایش میدهد.<ref>[https://www.irna.ir/news/85477038/دستگیری-دست-فروش-کلاهبردار-در-مترو-تهران . آلداوود، «دستگیری دستفروش کلاهبردار در مترو تهران»، خبرگزاری جمهوری اسلامی: ایرنا]</ref>
# کاهش ترافیک شهری؛
# کاهش آلودگی هوا؛ <ref>. آلداوود، «34 درصد مردم تهران از ناوگان حمل و نقل عمومی استفاده میکنند»، خبرگزاری جمهوری اسلامی: ایرنا.</ref>
# کاهش هزینههای مدیریت شهری؛ <ref>. شیرازی، «بررسی سیاستهای کلان حمل و نقل عمومی در شهر تهران.</ref><ref> ضرورت وجود بستۀ سیاسی هماهنگ»، 1399ش، ص337-339.</ref>
# کاهش هزینههای شخصی؛
# کاهش مصرف سوخت؛ <ref>. شمس کلائی، «مشکلات حلنشدنی مترو»، روزنامۀ فرهیختگان.</ref>
# صرفهجویی در زمان؛
# تامین سلامت، ایمنی و آسایش شهروندان؛
# کاهش نرخ تصادفات.<ref>. شیرازی، «بررسی سیاستهای کلان حمل و نقل عمومی در شهر تهران.</ref><ref> ضرورت وجود بستۀ سیاسی هماهنگ»، 1399ش، ص337-339.</ref>
==ظرفیت فرهنگی- اجتماعی مترو==
== پانویس ==
{{پانویس}}
مترو یکی از نقاط تمرکز جمعیتی است که از منظر کارشناسان، دارای ظرفیت بالایی برای ترویج فرهنگسازی و جامعهپذیری است، <ref>. گلمحمدی، «تنپوشی از فرهنگ بر تن مترو»، وبسایت همشهری آنلاین.</ref> از جمله:
# ترویج حجاب: برخی از فعالان فرهنگی در عرصۀ حجاب و عفاف با دایرکردن غرفههای تبلیغاتی در ایستگاههای مترو و دعوت از کارشناسان، علاوه بر نمایش محصولات حجاب مانند روسری، چادر، مقنعه و ساقدست، با خوشرویی به به تبلیغ و ترویج حجاب اسلامی پرداختهاند.<ref>. «مترو و کار فرهنگی برای گسترش فرهنگ حجاب و عفاف/ انتقال پیام فرهنگی با ابزار هنر»، وبسایت باشگاه خبرنگاران جوان.</ref>
# برپایی آیینهای مذهبی: برگزاری برخی جشنها در اعیاد مذهبی، سبب جلب توجه و تمایل بسیاری از شهروندان و گردشگرانی میشود که از مترو استفاده میکنند.<ref>. «برگزاری جشن سالروز میلاد حضرت امام رضا در ایستگاههای منتخب متروی تهران»، خبرگزاری میزان.</ref>
# معرفی مشاهیر و نامآوران: استفاده از نام مشاهیر و نامآوران ادبی برای نامگذاری برخی خطوط و ایستگاههای مترو مانند فردوسی، خیام، رودکی، ابنسینا و سعدی، <ref>. «تابلوهای ایستگاه مترو شاعرانه شد | ماجرای تغییر تابلوهای اسم ایستگاه مترو در تهران»، وبسایت همشهری آنلاین.</ref> برخی شخصیتهای دینی و مذهبی مانند آیتالله طالقانی و علامه جعفری، <ref>. معدنپور، «نامگذاری ایستگاههای مترو به نام علامه جعفری و آیتالله طالقانی»، وبسایت خبربان.</ref> نام شهدا مانند آرمان علیوردی<ref>. «تصویری از نامگذاری ایستگاه مترو به نام آرمان علیوردی»، وبسایت فرارو.</ref> و برخی رویدادهای تاریخی مانند شهدای هفتم تیر<ref>. «چرایی دودگرفتگی در ایستگاه متروی شهدای هفتم تیر»، . بسایت مشرق نیوز.</ref> و مدافعان سلامت، سبب ارج نهادن به ارزشهای فرهنگ و اجتماعی میشود.<ref>. «نام گذاری جدید در مترو به نام مدافعان سلامت»، وبسایت مشرق نیوز.</ref>
# انتقال بیننسلی فرهنگ و ادب ایرانی: در برخی ایستگاههای مترو دیوارکوبهایی وجود دارد که شعرهای معروف در فرهنگ و ادب ایرانی را هنرمندانه بازنمایی میکند و در انتقال مفاهیم و ارزشهای فرهنگی به نسلهای آینده، نقش بسزایی دارد.<ref>. «تابلوهای ایستگاه مترو شاعرانه شد | ماجرای تغییر تابلوهای اسم ایستگاه مترو در تهران»، وبسایت همشهری آنلاین.</ref>
# تبلیغ رویدادهای مذهبی: امروزه در سبک زندگی شهری با افزایش دغدغهها، بسیاری از افراد، رویدادهای مهم دینی را فراموشی میکنند. دیوارنگارهها و بنرها در ایستگاههای مترو با یادآوری موضوعات و مناسبتهای دینی و مذهبی که بخش مهمی از فرهنگ و سبک زندگی ایرانی را شکل میدهد، تلاشی است برای جبران کاستیهای سبک زندگی شهری در یادآوری ریشههای فرهنگ اصیل ایرانی.<ref>. «شور حسینی محرم در متروی تهران/برگزاری نمایشگاه عکس با موضوع محرم»، خبرگزاری مهر.</ref>
# گسترش فرهنگ تعامل و همیاری: حضور جمعیت زیادی از مسافران در قطارهای مترو سبب شده فرهنگ تعامل و درک متقابل میان مردم گسترش یابد. از طرفی توجه به نظافت داخل قطارها و ایستگاههای مترو توسط مسافران در گسترش فرهنگ رعایت نظافت عمومی و حفظ پاکیزگی شهر در میان شهروندان اثرگذار است.<ref>. «ارتقا سطح فرهنگ در مترو»، خبرگزاری میزان.</ref>
==چالشها==
== منابع ==
{{آغاز منابع}}
* آلداوود، سید جواد، «دستگیری دستفروش کلاهبردار در مترو تهران»، خبرگزاری جمهوری اسلامی: ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۳ش.
* آلداود، سید جواد، «۳۴ درصد مردم تهران از ناوگان حمل و نقل عمومی استفاده میکنند»، خبرگزاری جمهوری اسلامی: ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۸ مهر ۱۴۰۲ش.
* «آمار مسافران مترو بیشتر شد | روزانه چند میلیون مسافر در مترو جابهجا میشوند؟»، وبسایت همشهری آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۷ آبان ۱۴۰۱ش.
* «ارتقاء سطح فرهنگ در مترو»، خبرگزاری میزان، تاریخ درج مطلب: ۱ مرداد ۱۳۹۸ش.
* «ایستگاههای جدید مترو سرویس بهداشتی خواهند داشت»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۲۰ مرداد ۱۳۹۵ش.
* «ایستگاههای مترو مجهز به نمازخانه میشوند»، وبسایت تابناک، تاریخ درج مطلب: ۴ آذر ۱۳۸۷ش.
* «بازگشت متروی تهران به لقب تمیزترین متروی جهان»، وبسایت خبربان، تاریخ درج مطلب: ۱۱ آبان ۱۴۰۱ش.
* «برگزاری جشن سالروز میلاد حضرت امام رضا (علیهالسّلام) در ایستگاههای منتخب متروی تهران»، خبرگزاری میزان، تاریخ درج مطلب: ۲۳ تیر ۱۳۹۸ش.
* بسنده، مریم و همکاران، «گونههای هویتی زنان دستفروش در مترو تهران»، دوفصلنامهٔ پلیس زن، شمارهٔ ۳۶، ۱۴۰۱ش.
* «۲۲ اتاق مادرانه در مترو»، روزنامهٔ همشهری، تاریخ درج مطلب: ۱۲ بهمن ۱۴۰۰ش.
* «تابلوهای ایستگاه مترو شاعرانه شد | ماجرای تغییر تابلوهای اسم ایستگاه مترو در تهران»، وبسایت همشهری آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۳۰ خرداد ۱۴۰۳ش.
* «تصویری از نامگذاری ایستگاه مترو به نام آرمان علیوردی»، وبسایت فرارو، تاریخ درج مطلب: ۱۸ مهر ۱۴۰۲ش.
* پیری، صدیقه و همکاران، «روایت زنان کار در متروی تهران در میانهٔ اپیدمی کرونا»، پژوهشنامه زنان، شمارهٔ ۴، ۱۴۰۱ش.
* «چرایی دودگرفتگی در ایستگاه متروی شهدای هفتم تیر»، وبسایت مشرق نیوز، تاریخ درج مطلب: ۸ خرداد ۱۴۰۳ش.
* خاکسار، حسن و اشرفی، الهام، «بررسی پارامترهای مؤثر در بهبود کیفیت فضایی مترو در شهر تهران، مطالعه موردی ایستگاههای فرهنگسرا و علم و صنعت»، فصلنامهٔ اندیشهٔ راهبردی شهرسازی، شمارهٔ ۱، ۱۴۰۱ش.
* «۱۰ روایت از دستفروشان مترو تهران»، خبرگزاری ایمنا، تاریخ درج مطلب: ۷ مرداد ۱۳۹۸ش.
* شمس کلائی، مهسا، «مشکلات حلنشدنی مترو»، روزنامهٔ فرهیختگان، تاریخ بازدید: ۲۴ شهریور ۱۴۰۳ش.
* «شور حسینی محرم در متروی تهران/برگزاری نمایشگاه عکس با موضوع محرم»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۲ مهر ۱۳۹۶ش.
* شیرازی، حسین، «بررسی سیاستهای کلان حمل و نقل عمومی در شهر تهران؛ ضرورت وجود بستهٔ سیاسی هماهنگ»، فصلنامهٔ مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی، شمارهٔ ۳۷، ۱۳۹۹ش.
* گلمحمدی، مهدیا، «تنپوشی از فرهنگ بر تن مترو»، وبسایت همشهری آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۲۹ آبان ۱۴۰۰ش.
* «مترو برای چه افرادی رایگان میشود؟»، وبسایت شبکهٔ شرق، تاریخ درج مطلب: ۱۹ شهریور ۱۴۰۲ش.
* «مترو برای این افراد رایگان است»، وبسایت دنیای اقتصاد، تاریخ درج مطلب: ۱۳ دی ۱۴۰۲ش.
* «مترو و کار فرهنگی برای گسترش فرهنگ حجاب و عفاف/ انتقال پیام فرهنگی با ابزار هنر»، وبسایت باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب: ۲۰ تیر ۱۳۹۸ش.
* معدنپور، نرگس، «نامگذاری ایستگاههای مترو به نام علامه جعفری و آیتالله طالقانی»، وبسایت خبربان، تاریخ درج مطلب: ۲۰ فروردین ۱۴۰۲ش.
* «نامگذاری جدید در مترو به نام مدافعان سلامت»، وبسایت مشرق نیوز، تاریخ درج مطلب: ۲۴ خرداد ۱۴۰۰ش.
{{پایان منابع}}
با گسترش استفاده از مترو برای جابهجاییهای درونشهری، پدیده دستفروشی در مترو نیز گسترش یافته است. در تهران، روزانه 4 تا 6 هزار نفر در مترو، اقلام پرمصرف مانند لوازمآرایشی، بدلیجات، پوشاک، تنقلات و برخی لوازم خانگی کوچک را به مسافران مترو عرضه میکنند. این دستفروشها شامل کودکان، <ref>. «10 روایت از دستفروشان مترو تهران»، خبرگزاری ایمنا.</ref> بانوان سرپرست خانوار<ref>. پیری، «روایت زنان کار در متروی تهران در میانۀ اپیدمی کرونا»، 1401ش، ص7.</ref> و دختران جوان<ref>. بسنده و همکاران، «گونههای هویتی زنان دستفروش در مترو تهران»، 1401ش، ص2.</ref> نیز میشود. گسترش این شیوۀ فروشندگی، بسیاری از جوانان شهرستانیِ جویای کار را جلب کرده و موجب افزایش شغلهای کاذب شده است. همچنین شلوغی در قطار بهدلیل تبلیغات کلامی فروشندگان، آرامش مسافران مترو را سلب میکند.<ref>. «10 روایت از دستفروشان مترو تهران»، خبرگزاری ایمنا.</ref> از طرفی، سوءاستفادۀ مالی از مسافران مانند کیفقاپی، دزدیدن گوشی، چندبارکارت کشیدن یا واردن کردن مبالغ بالاتر از قیمت اجناس را افزایش میدهد.<ref>. آلداوود، «دستگیری دستفروش کلاهبردار در مترو تهران»، خبرگزاری جمهوری اسلامی: ایرنا</ref>
{{#seo:
|title=مترو چیست؟ آشنایی با این وسیله حملونقل عمومی سریع و ارزان - ویکی زندگی
|title_mode=Replaced Title
|keywords=مترو، حمل و نقل عمومی، نقشه مترو، ساعت کار مترو، بلیط مترو، قطار شهری
|description=مترو، قطاری زیرزمینی برای حملونقل عمومی سریع در کلانشهرهاست. با تاریخچه، مزایای استفاده از مترو برای کاهش هزینه و استرس و فرهنگ خاص آن آشنا شوید - ویکی زندگی
}}
==پانویس==
{{راه و ترابری-افقی}}
{{پانویس}}
==منابع==
[[رده:راه و ترابری]]
* آلداوود، سید جواد، «دستگیری دستفروش کلاهبردار در مترو تهران»، خبرگزاری جمهوری اسلامی: ایرنا، تاریخ درج مطلب: 25 اردیبهشت 1403ش.
[[رده:گردشگری]]
* آلداود، سید جواد، «34 درصد مردم تهران از ناوگان حمل و نقل عمومی استفاده میکنند»، خبرگزاری جمهوری اسلامی: ایرنا، تاریخ درج مطلب: 8 مهر 1402ش.
[[رده:ویکیزندگی]]
* «آمار مسافران مترو بیشتر شد | روزانه چند میلیون مسافر در مترو جا به جا میشوند؟»، وبسایت همشهری آنلاین، تاریخ درج مطلب: 7 آبان 1401ش.
* «ارتقاء سطح فرهنگ در مترو»، خبرگزاری میزان، تاریخ درج مطلب: 1 مرداد 1398ش.
* «ایستگاههای جدید مترو سرویس بهداشتی خواهند داشت»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: 20 مرداد 1395ش.
* «ایستگاههای مترو مجهز به نمازخانه میشوند»، وبسایت تابناک، تاریخ درج مطلب: 4 آذر 1387ش.
* «بازگشت متروی تهران به لقب تمیزترین متروی جهان»، وبسایت خبربان، تاریخ درج مطلب: 11 آبان 1401ش.
* «برگزاری جشن سالروز میلاد حضرت امام رضا (علیهالسّلام) در ایستگاههای منتخب متروی تهران»، خبرگزاری میزان، تاریخ درج مطلب: 23 تیر 1398ش.
* بسنده، مریم و همکاران، «گونههای هویتی زنان دستفروش در مترو تهران»، دوفصلنامۀ پلیس زن، شمارۀ36، 1401ش.
* «22 اتاق مادرانه در مترو»، روزنامۀ همشهری، تاریخ درج مطلب: 12 بهمن 1400ش.
* «تابلوهای ایستگاه مترو شاعرانه شد | ماجرای تغییر تابلوهای اسم ایستگاه مترو در تهران»، وبسایت همشهری آنلاین، تاریخ درج مطلب: 30 خرداد 1403ش.
* «تصویری از نامگذاری ایستگاه مترو به نام آرمان علیوردی»، وبسایت فرارو، تاریخ درج مطلب: 18 مهر 1402ش.
* پیری، صدیقه و همکاران، «روایت زنان کار در متروی تهران در میانۀ اپیدمی کرونا»، پژوهشنامه زنان، شمارۀ 4، 1401ش.
* «چرایی دودگرفتگی در ایستگاه متروی شهدای هفتم تیر»، وبسایت مشرق نیوز، تاریخ درج مطلب: 8 خرداد 1403ش.
* خاکسار، حسن و اشرفی، الهام، «بررسی پارامترهای مؤثر در بهبود کیفیت فضایی مترو در شهر تهران، مطالعه موردی ایستگاههای فرهنگسرا و علم و صنعت»، فصلنامۀاندیشۀ راهبردی شهرسازی، شمارۀ 1، 1401ش.
* «10 روایت از دستفروشان مترو تهران»، خبرگزاری ایمنا، تاریخ درج مطلب: 7 مرداد 1398ش.
* شمس کلائی، مهسا، «مشکلات حلنشدنی مترو»، روزنامۀ فرهیختگان، تاریخ بازدید: 24 شهریور 1403ش.
* «شور حسینی محرم در متروی تهران/برگزاری نمایشگاه عکس با موضوع محرم»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: 2 مهر 1396ش.
* شیرازی، حسین، «بررسی سیاستهای کلان حمل و نقل عمومی در شهر تهران؛ ضرورت وجود بستۀ سیاسی هماهنگ»، فصلنامۀ مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی، شمارۀ 37، 1399ش.
* گلمحمدی، مهدیا، «تنپوشی از فرهنگ بر تن مترو»، وبسایت همشهری آنلاین، تاریخ درج مطلب: 29 آبان 1400ش.
* «مترو برای چه افرادی رایگان میشود؟»، وبسایت شبکۀ شرق، تاریخ درج مطلب: 19 شهریور 1402ش.
* «مترو برای این افراد رایگان است»، وبسایت دنیای اقتصاد، تاریخ درج مطلب: 13 دی 1402ش.
* «مترو و کار فرهنگی برای گسترش فرهنگ حجاب و عفاف/ انتقال پیام فرهنگی با ابزار هنر»، وبسایت باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب: 20 تیر 1398ش.
* معدنپور، نرگس، «نامگذاری ایستگاههای مترو به نام علامه جعفری و آیتالله طالقانی»، وبسایت خبربان، تاریخ درج مطلب: 20 فروردین 1402ش.
* «نامگذاری جدید در مترو به نام مدافعان سلامت»، وبسایت مشرق نیوز، تاریخ درج مطلب: 24 خرداد 1400ش.
[[رده: ویکیزندگی]]
نسخهٔ کنونی تا ۱ مهر ۱۴۰۴، ساعت ۰۵:۲۹
ایستگاه مترو تجریش تهران
مترو؛ قطار تندروی زیرزمینی برای حملونقل عمومی.
مترو در کلانشهرها با خدمترسانی به حملونقل سریعتر شهروندان از طریق تونلهای زیرزمینی، یک وسیلهٔ پرکاربرد در حملونقل عمومی و اثرگذار بر سبک زندگی بسیاری از انسانها شمرده میشود. امروزه تعداد زیادی از شهروندان برای صرفهجویی در زمان و هزینه و نیز برای کاهش استرس حاصل از رانندگی در شهرهای بزرگ از مترو استفاده میکنند. بهرهگیری از مترو، فرهنگ خاص خود را نیز در جامعه پدیدآورده است.
مترو یکی از سیستمهای حملونقل همگانی[۱] و حاصل پیشرفت فناوری در عرصهٔ راهآهن است. قطارهای شهری بر اساس اهداف و کاربردی که دارند به سه گروه مترو، مونوریل و تراموا تقسیم میشوند. از میان این سه گروه قطار شهری، مترو از بهرهوری بیشتری برخوردار است.[۲] مترو مختصرشدهٔ کلمهٔ متروپلیتن، بهمعنای راهآهن زیرزمین شهری است. مترو یک قطار شهری تندرو است که در تونلهای زیرزمینی حرکت کرده و میتواند در زمان کوتاهی، مسافت زیادی را طی کند و مسافران را به نقاط مختلف شهر برساند.[۳] استفاده از مترو در سراسر دنیا، پیشرفت فزایندهای دارد.[۴]
تصویری از افتتاح راهآهن متروپولیتن در لندن در سال ۱۸۶۳م
قدمت استفاده از قطار شهری به نیمهٔ دوم قرن نوزدهم میلادی در اروپا بازمیگردد. اولین مترو در انگلستان و در سال ۱۸۶۳م بهکار گرفته شد. در آسیا نیز اولین مترو در سال ۱۹۲۷م در ژاپن بهرهبرداری شد. طرح احداث قطار شهری در ایران، نخستین بار در سال ۱۲۶۷ش با محوریت اتصال تهران به حرم حضرت عبدالعظیم در شهرری مورد توجه قرار گرفت اما نخستین خط مترو بهمعنای امروزی، خط قطار حومهای تهران– کرج بود که در سال ۱۳۷۷ش افتتاح شد. از دههٔ ۱۳۸۰ش برخی کلانشهرهای دیگر مانند اصفهان، شیراز، تبریز، مشهد و کرج به مترو و ایستگاههای مختلف قطار شهری مجهز شدهاند.[۵]
استفاده از مترو مخصوص گروه یا قشر خاصی نبوده و عموم مردم برای جابهجایی بین مناطق مختلف درونشهری، آن را استفاده میکنند. کاربران اصلی مترو، افرادی هستند که برای انجام کارهای شخصی و روزمره یا رفتن به محل کار و تحصیل، خواهان بهرهگیری از وسایل حملونقل عمومی، ارزان و سریع هستند. در تهران حدود ۳۲ درصد مردم از مترو استفاده میکنند.[۶] ارزانی و سرعت جابجایی با مترو موجب افزایش استقبال از آن شده است.[۷]
در برخی مناسبتهای ملی و مذهبی مانند ۲۲ بهمن، عاشورا، اربعین و شب قدر، استفاده از مترو در برخی شهرها مانند تهران، رایگان میشود.[۸] همچنین روز ولادت حضرت زهرا که در ایران بهعنوان روز مادر و روز زن شناخته میشود استفاده از مترو برای بانوان رایگان است.[۹] در اول ماه مهر نیز که روز بازگشایی مدارس و دانشگاهها است استفاده از مترو برای دانشآموزان و دانشجویان، رایگان است.[۱۰]
بهرهمندی از سیستم حملونقل عمومی درونشهری، یکی از الزامات زندگی شهرنشینی است که فناوری را برای بهینهسازی زیست اجتماعی انسانها به خدمت گرفته است. در گذشته بهدلیل کوچکبودن شهرها و کوتاهی مسافت بین مقصدهای مختلف در یک شهر، شهروندان بهصورت پیاده یا با دوچرخه این مسافتها را طی میکردند.[۱۱]
امروزه با گسترش شهرها، مسافت بین مناطق مختلف درونشهری طولانی شده و شهروندان برای رفتن به نقاط مختلف شهر و انجام کارهای روزمره از وسایل نقلیهٔ عمومی مانند اتوبوس شهری، تاکسی و مترو استفاده میکنند. در کلانشهرها استفاده از خودروی شخصی موجب افزایش ترافیک و خطر تصادف میشود که آن نیز در گرایش افراد به وسایل حملونقل عمومی اثرگذار است. همچنین برتری مترو در نظم، نظافت، سرعت و فراوانی ایستگاهها در نقاط مختلف شهر، سبب گرایش شهروندان به استفادهٔ بیشتر از این وسیلهٔ حملونقل عمومی نسبت به سایر وسایل نقلیهٔ عمومی شده است.[۱۲]
ارائه خدمات رفاهی مانند نمازخانه،[۱۳] اتاق شیردهی مادران (برای مادرانی که به شکل اضطراری نیاز به تمیز کردن نوزاد، تعویض پوشک و شیردهی به نوزاد دارند)،[۱۴] سرویس بهداشتی،[۱۵] پله برقی و نظافت مداوم محیط داخلی مترو سبب شده مسافران علاوه بر امکان دسترسی سریع به مکانهای مختلف شهری، در مواقع لزوم از این امکانات رفاهی برای رفع نیازهای ضروری خود استفاده کنند.[۱۶]
مترو یکی از نقاط تمرکز جمعیتی است که از منظر کارشناسان، دارای ظرفیت بالایی برای ترویج فرهنگسازی و جامعهپذیری است،[۲۲] از جمله:
ترویج حجاب: برخی از فعالان فرهنگی در عرصهٔ حجاب و عفاف با دایرکردن غرفههای تبلیغاتی در ایستگاههای مترو و دعوت از کارشناسان، علاوه بر نمایش محصولات حجاب مانند روسری، چادر، مقنعه و ساقدست، با خوشرویی به به تبلیغ و ترویج حجاب اسلامی پرداختهاند.[۲۳]
برپایی آیینهای مذهبی: برگزاری برخی جشنها در اعیاد مذهبی، سبب جلب توجه و تمایل بسیاری از شهروندان و گردشگرانی میشود که از مترو استفاده میکنند.[۲۴]
معرفی مشاهیر و نامآوران: استفاده از نام مشاهیر و نامآوران ادبی برای نامگذاری برخی خطوط و ایستگاههای مترو مانند فردوسی، خیام، رودکی، ابنسینا و سعدی،[۲۵] برخی شخصیتهای دینی و مذهبی مانند آیتالله طالقانی و علامه جعفری،[۲۶] نام شهدا مانند آرمان علیوردی[۲۷] و برخی رویدادهای تاریخی مانند شهدای هفتم تیر[۲۸] و مدافعان سلامت، سبب ارج نهادن به ارزشهای فرهنگ و اجتماعی میشود.[۲۹]
طرح سیمرغ در ایستگاه متروی مولوی تهرانانتقال بیننسلی فرهنگ و ادب ایرانی: در برخی ایستگاههای مترو دیوارکوبهایی وجود دارد که شعرهای معروف در فرهنگ و ادب ایرانی را هنرمندانه بازنمایی میکند و در انتقال مفاهیم و ارزشهای فرهنگی به نسلهای آینده، نقش بسزایی دارد.[۳۰]
تبلیغ رویدادهای مذهبی: امروزه در سبک زندگی شهری با افزایش دغدغهها، بسیاری از افراد، رویدادهای مهم دینی را فراموشی میکنند. دیوارنگارهها و بنرها در ایستگاههای مترو با یادآوری موضوعات و مناسبتهای دینی و مذهبی که بخش مهمی از فرهنگ و سبک زندگی ایرانی را شکل میدهد، تلاشی است برای جبران کاستیهای سبک زندگی شهری در یادآوری ریشههای فرهنگ اصیل ایرانی.[۳۱]
گسترش فرهنگ تعامل و همیاری: حضور جمعیت زیادی از مسافران در قطارهای مترو سبب شده فرهنگ تعامل و درک متقابل میان مردم گسترش یابد. از طرفی توجه به نظافت داخل قطارها و ایستگاههای مترو توسط مسافران در گسترش فرهنگ رعایت نظافت عمومی و حفظ پاکیزگی شهر در میان شهروندان اثرگذار است.[۳۲]
با گسترش استفاده از مترو برای جابهجاییهای درونشهری، پدیده دستفروشی در مترو نیز گسترش یافته است. در تهران، روزانه ۴ تا ۶ هزار نفر در مترو، اقلام پرمصرف مانند لوازمآرایشی، بدلیجات، پوشاک، تنقلات و برخی لوازم خانگی کوچک را به مسافران مترو عرضه میکنند.
این دستفروشها شامل کودکان،[۳۳]بانوان سرپرست خانوار[۳۴] و دختران جوان[۳۵] نیز میشود. گسترش این شیوهٔ فروشندگی، بسیاری از جوانان شهرستانیِ جویای کار را جلب کرده و موجب افزایش شغلهای کاذب شده است. همچنین شلوغی در قطار بهدلیل تبلیغات کلامی فروشندگان، آرامش مسافران مترو را سلب میکند.[۳۶]
از طرفی، سوءاستفادهٔ مالی از مسافران مانند کیفقاپی، دزدیدن گوشی، چندبارکارت کشیدن یا واردن کردن مبالغ بالاتر از قیمت اجناس را افزایش میدهد.[۳۷]
آلداوود، سید جواد، «دستگیری دستفروش کلاهبردار در مترو تهران»، خبرگزاری جمهوری اسلامی: ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۳ش.
آلداود، سید جواد، «۳۴ درصد مردم تهران از ناوگان حمل و نقل عمومی استفاده میکنند»، خبرگزاری جمهوری اسلامی: ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۸ مهر ۱۴۰۲ش.
«آمار مسافران مترو بیشتر شد | روزانه چند میلیون مسافر در مترو جابهجا میشوند؟»، وبسایت همشهری آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۷ آبان ۱۴۰۱ش.
«ارتقاء سطح فرهنگ در مترو»، خبرگزاری میزان، تاریخ درج مطلب: ۱ مرداد ۱۳۹۸ش.
«ایستگاههای جدید مترو سرویس بهداشتی خواهند داشت»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۲۰ مرداد ۱۳۹۵ش.
«ایستگاههای مترو مجهز به نمازخانه میشوند»، وبسایت تابناک، تاریخ درج مطلب: ۴ آذر ۱۳۸۷ش.
«بازگشت متروی تهران به لقب تمیزترین متروی جهان»، وبسایت خبربان، تاریخ درج مطلب: ۱۱ آبان ۱۴۰۱ش.
«برگزاری جشن سالروز میلاد حضرت امام رضا (علیهالسّلام) در ایستگاههای منتخب متروی تهران»، خبرگزاری میزان، تاریخ درج مطلب: ۲۳ تیر ۱۳۹۸ش.
بسنده، مریم و همکاران، «گونههای هویتی زنان دستفروش در مترو تهران»، دوفصلنامهٔ پلیس زن، شمارهٔ ۳۶، ۱۴۰۱ش.
«۲۲ اتاق مادرانه در مترو»، روزنامهٔ همشهری، تاریخ درج مطلب: ۱۲ بهمن ۱۴۰۰ش.
«تابلوهای ایستگاه مترو شاعرانه شد | ماجرای تغییر تابلوهای اسم ایستگاه مترو در تهران»، وبسایت همشهری آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۳۰ خرداد ۱۴۰۳ش.
«تصویری از نامگذاری ایستگاه مترو به نام آرمان علیوردی»، وبسایت فرارو، تاریخ درج مطلب: ۱۸ مهر ۱۴۰۲ش.
پیری، صدیقه و همکاران، «روایت زنان کار در متروی تهران در میانهٔ اپیدمی کرونا»، پژوهشنامه زنان، شمارهٔ ۴، ۱۴۰۱ش.
«چرایی دودگرفتگی در ایستگاه متروی شهدای هفتم تیر»، وبسایت مشرق نیوز، تاریخ درج مطلب: ۸ خرداد ۱۴۰۳ش.
خاکسار، حسن و اشرفی، الهام، «بررسی پارامترهای مؤثر در بهبود کیفیت فضایی مترو در شهر تهران، مطالعه موردی ایستگاههای فرهنگسرا و علم و صنعت»، فصلنامهٔ اندیشهٔ راهبردی شهرسازی، شمارهٔ ۱، ۱۴۰۱ش.
دهخدا، علیاکبر، لغتنامه، وبسایت واژهیاب، تاریخ بازدید: ۱۳ شهریور ۱۴۰۳ش.
«۱۰ روایت از دستفروشان مترو تهران»، خبرگزاری ایمنا، تاریخ درج مطلب: ۷ مرداد ۱۳۹۸ش.
شمس کلائی، مهسا، «مشکلات حلنشدنی مترو»، روزنامهٔ فرهیختگان، تاریخ بازدید: ۲۴ شهریور ۱۴۰۳ش.
«شور حسینی محرم در متروی تهران/برگزاری نمایشگاه عکس با موضوع محرم»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۲ مهر ۱۳۹۶ش.
شیرازی، حسین، «بررسی سیاستهای کلان حمل و نقل عمومی در شهر تهران؛ ضرورت وجود بستهٔ سیاسی هماهنگ»، فصلنامهٔ مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی، شمارهٔ ۳۷، ۱۳۹۹ش.
گلمحمدی، مهدیا، «تنپوشی از فرهنگ بر تن مترو»، وبسایت همشهری آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۲۹ آبان ۱۴۰۰ش.
«مترو برای چه افرادی رایگان میشود؟»، وبسایت شبکهٔ شرق، تاریخ درج مطلب: ۱۹ شهریور ۱۴۰۲ش.
«مترو برای این افراد رایگان است»، وبسایت دنیای اقتصاد، تاریخ درج مطلب: ۱۳ دی ۱۴۰۲ش.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
