پیشنویس:مدارای اجتماعی: تفاوت میان نسخهها
حذف ردهها |
imported>شاهرودی + رده:ویکیزندگی (هاتکت) |
||
| (یک نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:مدارای-اجتماعی.jpg|بندانگشتی|توزیع گل و ماسک توسط پلیس - مهر ۱۳۹۹ش]] | [[پرونده:مدارای-اجتماعی.jpg|بندانگشتی|توزیع گل و ماسک توسط پلیس - مهر ۱۳۹۹ش]] | ||
{{درشت|'''مدارای اجتماعی؛'''}} پذیرش و تحمل آرای دیگران با وجود اختلاف نظر. | |||
مدارای اجتماعی، از ویژگیهای [[همزیستی]] مسالمتآمیز در زندگی اجتماعی است. اختلاف زبان، فرهنگ، عقیده و رفتار، تنها با وجود مدارا میتواند انسجام اجتماعی را برای گسترش سبک زندگی ایرانی ـ اسلامی، حفظ کند. مدارای اجتماعی، زمینهساز اتحاد، همدلی و تعامل سازنده میان افراد جامعه است. | مدارای اجتماعی، از ویژگیهای [[همزیستی]] مسالمتآمیز در زندگی اجتماعی است. اختلاف زبان، فرهنگ، عقیده و رفتار، تنها با وجود مدارا میتواند انسجام اجتماعی را برای گسترش سبک زندگی ایرانی ـ اسلامی، حفظ کند. مدارای اجتماعی، زمینهساز اتحاد، همدلی و تعامل سازنده میان افراد جامعه است. | ||
== | == مفهومشناسی == | ||
مدارا؛ بهمعنای [[بردباری]] و سعهٔ صدر در تحمل آرای دیگران<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/46751/جامعه_و_سیاست . «قاطعیت و مدارا از دیدگاه امام علی»، وبسایت پایگاه اطلاعرسانی حوزه.]</ref> و نوعی عمل آگاهانه<ref>[https://refahj.uswr.ac.ir/browse.php?a_id=1366&sid=1&slc_lang=fa . ادیبی سده و همکاران، «دارای اجتماعی و ابعاد آن»، 1392ش، ص355.]</ref> در خودداری از مخالفت، سرزنش یا خشونت علیه اعتقادات دیگری،<ref>[https://pardisplan.com/مدارای-اجتماعی-چیست؟/ . ریاضی، «مدارای اجتماعی چیست»، وبسایت مؤسسه رشد و توسعۀ فردی پردیس.]</ref> برای رسیدن به هدفی متعالی است.<ref>[https://socialwork.ir/15396-2/ . «بایدها و نبایدهای مدارای اجتماعی»، وبسایت انجمن مددکاران اجتماعی.]</ref> مدارای اجتماعی؛ منش خردورزانه و سالم و فارغ از ستیزهجویی با دیگران با وجود اختلافات زبانی، قومی، نژادی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی است که سبب احترام متقابل و ارجنهادن به تفاوتهای اجتماعی میشود.<ref>[https://refahj.uswr.ac.ir/browse.php?a_id=1366&sid=1&slc_lang=fa . ادیبی سده و همکاران، «دارای اجتماعی و ابعاد آن»، 1392ش، ص353-355.]</ref> | |||
== | == مدارای اجتماعی در سیرهٔ نبوی == | ||
مدارای اجتماعی از مهمترین توصیههای پیامبر اکرم بوده و نشان از اهمیت این موضوع در سیرهٔ نبوی دارد. او رسالت خود را بر اساس رحمت برای تمامی انسانها برنامهریزی کرده بود و با مخالفان خویش تا جایی که به اصول دین اسلام آسیبی نمیرسید، مدارا میکرد.<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/46751/جامعه_و_سیاست . «قاطعیت و مدارا از دیدگاه امام علی»، وبسایت پایگاه اطلاعرسانی حوزه.]</ref> | |||
== پیشینهٔ مدارای اجتماعی در سبک زندگی ایرانی == | |||
امروزه رشد و گسترش فزایندهٔ ارتباطات، زمینهساز افزایش تعاملات اجتماعی و نیز افزایش تفاوتها و تنوع علایق، سلایق، اعتقادات و اهداف افراد و گروهها شده است؛<ref>[https://refahj.uswr.ac.ir/browse.php?a_id=1366&sid=1&slc_lang=fa . ادیبی سده و همکاران، «دارای اجتماعی و ابعاد آن»، 1392ش، ص353-355.]</ref> اما ایرانیان از دیرباز در گسترهٔ فرهنگی و تمدنی خود، دارای تنوع خردهفرهنگ، زبان و تفاوتهای قومی بودهاند و با این وجود همزیستی مسالمتآمیز داشتهاند. درهمتنیدگی فرهنگ اصیل و کهن ایرانی با مدارای اجتماعی و تقویت آن توسط آموزههای اسلام، در شعر و ادب فارسی بازنمایی شده است. شاعران [[مسلمان]] پارسیگوی، مدارا را گونهای از کنشگری فعال و بلکه یک تکلیف اجتماعی دانستهاند؛<ref>[https://socialwork.ir/15396-2/ . «بایدها و نبایدهای مدارای اجتماعی»، وبسایت انجمن مددکاران اجتماعی.]</ref> از جمله [[فردوسی]] بر این باور بوده است که «مدارا خرد را برادر بود»<ref>[https://ganjoor.net/ferdousi/shahname/yazdgerd/sh1 . فردوسی، شاهنامه، بخش 1، پادشاهی یزدگرد هجده سال بود، وبسایت گنجور.]</ref> و حافظ چنین سروده است که: | |||
آسایش دو گیتی تفسیر این دو حرف است***با دوستان مروت با دشمنان مدارا<ref>[https://ganjoor.net/hafez/ghazal/sh5 . حافظ، غرلیات، غزل شمارۀ 5، وبسایت گنجور.]</ref> | |||
امروزه نیز اقوام متعدد ایرانی، مانند فارس، لر، کرد، ترک، عرب و بلوچ، هر کدام به نسبتهای مختلف در مناطق گوناگون ایران با حفظ پیوندهای کلان هویتی، مشغول زندگی، کار و فعالیت اجتماعی هستند و با احترام به تفاوتها در کنار یکدیگر زندگی میکنند و اتحاد، همدلی و اقتدار ملی را ارج مینهند.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5630619/باهم-بودن-اقوام-ایرانی-مقتدر-و-قوی-می-سازد . ««باهم بودن اقوام» ایرانی مقتدر و قوی میسازد»، خبرگزاری مهر.]</ref> | |||
== | == ابعاد مدارای اجتماعی == | ||
مدارای اجتماعی، ابعاد گوناگونی دارد، اما در جوامع امروزی، مدارای سیاسی و عقیدتی از اهمیت بیشتری برخوردار شدهاند. مدارای سیاسی عبارت است از پذیرش سازوکارهای بهدور از خشونت برای رفع تضادها در جامعه و موافقت با برگزاری اجتماعات سیاسی با رعایت قانون در سطح جامعه.<ref>[https://jas.ui.ac.ir/article_18423.html . زالیزاده و همکاران، «بررسی جامعهشناختی ابعاد مدارای اجتماعی با تأکید بر ویژگیهای شخصیتی»، 1394ش، ص149-150.]</ref> سیاستگزاران فرهنگی در ایران همواره جناحهای سیاسی مختلف را به رعایت این سویه از مدارا در جامعه، توصیه میکنند.<ref>[https://www.khabaronline.ir/news/387379/%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA-%D8%A7%D8%B5%D9%88%D9%84%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD-%D8%B7%D9%84%D8%A8%DB%8C-%D8%AF%D9%82%DB%8C%D9%82%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8% . «تفاوت اصولگرایی و اصلاح طلبی دقیقاً در چیست؟»، خبر آنلاین.]</ref> مدارای عقیدتی عبارت است از پذیرش گوناگونی باورهای دینی و انگارههای فرهنگیِ بهنجار در جامعه.<ref>[https://refahj.uswr.ac.ir/browse.php?a_id=1366&sid=1&slc_lang=fa . ادیبی سده و همکاران، «دارای اجتماعی و ابعاد آن»، 1392ش، ص356و358.]</ref> ایرانیانِ مسلمان امروزه با پذیرش این گوناگونی، به تفاوت مذهبی یکدیگر در [[شیعه]] یا سنی بودن احترام میگذارند<ref>[https://www.isna.ir/news/1402101611462/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AA-%D8%A2%D9%85%DB%8C%D8%B2-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%A7%D9%85-%D9%88-%D9%85%D8%B0%D8%A7%D9%87%D8%A8-%D8% . «زندگی مسالمت آمیز بین ادیان، اقوام و مذاهب در ایران یک الگوی آرمانی برای دنیا است»، خبرگزاری دانشجویان ایران: ایسنا].</ref> و همچنین هویت ایرانی خردهجمعیتهای زرتشتی، مسیحی و یهودی را بهرسمیت شناخته<ref>[https://www.isna.ir/news/1401012111078/%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AA-%D8%A2%D9%85%DB%8C%D8%B2-%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C-%D8%A7%D8%B . «اصفهان شهر زندگی مسالمتآمیز ادیان الهی است»، خبرگزاری دانشجویان ایران: ایسنا.]</ref> و بهصورت مسالمتآمیز در کنار یکدیگر زندگی میکنند.<ref>[https://jas.ui.ac.ir/article_18423.html . زالیزاده و همکاران، «بررسی جامعهشناختی ابعاد مدارای اجتماعی با تأکید بر ویژگیهای شخصیتی»، 1394ش، ص149-150.]</ref> | |||
== | == کارکردهای مدارای اجتماعی == | ||
# افزایش خیر و برکت در زندگی؛ | |||
# پایداری دوستی و صمیمیت؛ | |||
# افزایش محبت، انسجام، نشاط و احساس تعلق میان مردم؛<ref>[https://iss.razavi.ac.ir/article_1097_3451c498941f5084f135ed3c5309792c.pdf محصص و کوچک یزدی، «شبکۀ مضمونی مدارا در جامعه»، 1399ش، ص42.]</ref> | |||
# سلامت روانی– اجتماعی جامعه؛<ref>[https://www.iribnews.ir/fa/news/1668213/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D9%85%D9%88%D8%AB%D8%B1-%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D9%87%D8%B4-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D . «نقش مؤثر مدارای اجتماعی درکاهش آسیبهای اجتماعی»، خبرگزاری صدا و سیما.]</ref> | |||
# شکوفایی انسانیت انسان؛ | |||
# تقویت سرمایههای اجتماعی؛<ref>[https://www.iribnews.ir/fa/news/1668213/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D9%85%D9%88%D8%AB%D8%B1-%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D9%87%D8%B4-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D . ریاضی، «مدارای اجتماعی چیست»، وبسایت مؤسسه رشد و توسعۀ فردی پردیس.]</ref> | |||
# تقویت روحیهٔ اتحاد، همدلی و همکاری در جامعه؛<ref>[https://socialwork.ir/15396-2/ . «بایدها و نبایدهای مدارای اجتماعی»، وبسایت انجمن مددکاران اجتماعی.]</ref> | |||
# کاهش آسیبهای فردی و اجتماعی؛ | |||
# افزایش توانایی افراد برای حل مشکلات و ناملایمات زندگی؛<ref>[https://refahj.uswr.ac.ir/browse.php?a_id=3617&slc_lang=fa&sid=1&ftxt=1&html=1 . نیکخواه و همکاران، «تعیینکنندههای اجتماعی مدارای اجتماعی در شهر بندرعباس»، 1399ش، ص177-182.]</ref> | |||
# رشد اقتصادی و اجتماعی جامعه.<ref>[https://socialwork.ir/15396-2/ . «بایدها و نبایدهای مدارای اجتماعی»، وبسایت انجمن مددکاران اجتماعی.]</ref> | |||
==پیامدهای کاهش مدارای اجتماعی== | == تأثیر انقلاب اسلامی بر مدارای اجتماعی == | ||
پیش از انقلاب اسلامی، رخنهٔ فرهنگ بیگانه و شیوهٔ مداخلهٔ حاکمیت در امور اجتماعی، اتحاد اقوام ایرانی را با تهدید روبرو کرده بود؛<ref>[https://quarterly.risstudies.org/article_1365.html . بهرامی، «سیاست قومی پهلوی اول در قبال قوم لر»، 1377ش، ص85-86.]</ref> اما انقلاب اسلامی، اتحاد و همدلی اقوام مختلف ایران را افزایش داد. همچنین در پی انقلاب اسلامی، ترویج ویژگیها و شاخصهای سبک زندگی اسلامی، تمایل افراد را به مراودات اجتماعی و پذیرش علایق و سلایق متفاوت افزایش داد.<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/113564/%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%AA-%D9%88-%D9%85%D9%8F%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D9%88-%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D . «عدالت و مُدارای اجتماعی و سبک زندگی انقلاب اسلامی»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه.]</ref> البته در چند دههٔ اخیر گسترش ارتباطات در سطح جهانی، اختلاف عقاید و سلایق را افزایش داده<ref>[https://refahj.uswr.ac.ir/browse.php?a_id=3617&slc_lang=fa&sid=1&ftxt=1&html=1 . نیکخواه و همکاران، «تعیینکنندههای اجتماعی مدارای اجتماعی در شهر بندرعباس»، 1399ش، ص177-182.]</ref> و پیشرفت تکنولوژی نیز بر گسترش منفعتطلبی شخصی اثرگذار بوده و موجب شده است که افراد توجه کمتری به عقاید و سلایق دیگران داشته باشند. این روند میتواند در جامعه ایرانی هم اثرگذار باشد و ارزشهای [[انقلاب اسلامی]] را کمرنگ کند<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/113564/%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%AA-%D9%88-%D9%85%D9%8F%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D9%88-%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D . «عدالت و مُدارای اجتماعی و سبک زندگی انقلاب اسلامی»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه.]</ref> و به ناشکیبایی و خشونتورزی بینجامد؛<ref>[https://pardisplan.com/مدارای-اجتماعی-چیست؟/ . ریاضی، «مدارای اجتماعی چیست»، وبسایت مؤسسه رشد و توسعۀ فردی پردیس.]</ref> اما مدارای اجتماعی از منظر صاحبنظران در این شرایط نیز همچنان نقش مؤثری دارد و موجب بازگشت جوانان از سبکهای زندگی بیگانه بهسوی سبک زندگی اسلامی میشود.<ref>[https://mesbahyazdi.ir/node/2081/مرزهاى-جاذبه-و-دافعه-مدارا-و-خشونت-اسلام-1 . «مرزهای جاذبه و دافعه (مدارا و خشونت) در اسلام (1)»، پایگاه اطلاعرسانی آثار حضرت آیتالله مصباح.]</ref> | |||
== پیامدهای کاهش مدارای اجتماعی == | |||
[[پرونده:وضعیت_طلاق_در_ایران.pdf|بندانگشتی|[https://amar.org.ir/Portals/0/Statistics/info14011010-14021027105123.pdf نمودار وضعیت طلاق در ایران]]] | [[پرونده:وضعیت_طلاق_در_ایران.pdf|بندانگشتی|[https://amar.org.ir/Portals/0/Statistics/info14011010-14021027105123.pdf نمودار وضعیت طلاق در ایران]]] | ||
بیتوجهی به مدارای اجتماعی، پیامدهای زیر را به دنبال داشته است: | بیتوجهی به مدارای اجتماعی، پیامدهای زیر را به دنبال داشته است: | ||
#افزایش فردگرایی و منفعتطلبی مادی؛ | # افزایش فردگرایی و منفعتطلبی مادی؛ | ||
#تضعیف اخلاق و وجدان جمعی؛<ref> | # تضعیف اخلاق و وجدان جمعی؛<ref>[https://pardisplan.com/مدارای-اجتماعی-چیست؟/ . ریاضی، «مدارای اجتماعی چیست»، وبسایت مؤسسه رشد و توسعۀ فردی پردیس.]</ref> | ||
#کمرنگشدن ارزشهای دینی مانند [[صبر]] و [[توکل]]؛<ref> | # کمرنگشدن ارزشهای دینی مانند [[صبر]] و [[توکل]]؛<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/46751/جامعه_و_سیاست . «قاطعیت و مدارا از دیدگاه امام علی(ع)»، وبسایت پایگاه اطلاعرسانی حوزه.]</ref> | ||
#گسترش سبک زندگی | # گسترش سبک زندگی فشردهٔ شهری مبتنی بر زندگیکردن با تشویش و [[استرس]]:<ref>[https://www.iribnews.ir/fa/news/1668213/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D9%85%D9%88%D8%AB%D8%B1-%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D9%87%D8%B4-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D . «نقش مؤثر مدارای اجتماعی درکاهش آسیبهای اجتماعی»، خبرگزاری صدا و سیما.]</ref> | ||
#کاهش | # کاهش آستانهٔ تحمل و ناتوانی در مدیریت استرس؛<ref>[https://www.imna.ir/news/658012/%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86-%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%AF-%D8%A8%D8%B1%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%B7-%D8%A8%D9%87%DB%8C%D9%86%D9%87-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9% . «مدارا کردن؛ کلید برقراری روابط بهینه اجتماعی»، خبرگزاری ایمنا.]</ref> | ||
#کاهش تمایل به [[ازدواج]] و تحمل تفاوتها در [[رابطه زناشویی|روابط زناشویی]]؛<ref> | # کاهش تمایل به [[ازدواج]] و تحمل تفاوتها در [[رابطه زناشویی|روابط زناشویی]]؛<ref>[https://www.jamaran.news/بخش-اخبار-85/470787-زوج-های-جوان-مدارا-نمی-کنند . «زوجهای جوان مدارا نمیکنند»، پایگاه خبری جماران.]</ref> | ||
#افزایش خودمحوری و خودمداری میان اعضای [[خانواده]]؛<ref> | # افزایش خودمحوری و خودمداری میان اعضای [[خانواده]]؛<ref>[https://www.iribnews.ir/fa/news/1668213/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D9%85%D9%88%D8%AB%D8%B1-%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D9%87%D8%B4-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D . «نقش مؤثر مدارای اجتماعی درکاهش آسیبهای اجتماعی»، خبرگزاری صدا و سیما.]</ref> | ||
#افزایش نرخ [[طلاق]]؛ <ref> | # افزایش نرخ [[طلاق]]؛<ref>[https://www.jamaran.news/بخش-اخبار-85/470787-زوج-های-جوان-مدارا-نمی-کنند . «زوجهای جوان مدارا نمیکنند»، پایگاه خبری جماران.]</ref> | ||
#کاهش [[فرزندآوری]]؛ | # کاهش [[فرزندآوری]]؛<ref>[https://pardisplan.com/مدارای-اجتماعی-چیست؟/ . ریاضی، «مدارای اجتماعی چیست»، وبسایت مؤسسه رشد و توسعۀ فردی پردیس.]</ref> | ||
#کاهش ارتباطات حقیقی و | # کاهش ارتباطات حقیقی و رفتوآمدهای خانوادگی، خویشاوندی و دوستانه؛<ref>[https://www.imna.ir/news/658012/%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86-%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%AF-%D8%A8%D8%B1%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%B7-%D8%A8%D9%87%DB%8C%D9%86%D9%87-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9% . «مدارا کردن؛ کلید برقراری روابط بهینه اجتماعی»، خبرگزاری ایمنا].</ref> | ||
#افزایش چالشهای میانفرهنگی در اقوام و مذاهب ایرانی؛<ref> | # افزایش چالشهای میانفرهنگی در اقوام و مذاهب ایرانی؛<ref>[https://refahj.uswr.ac.ir/browse.php?a_id=1366&sid=1&slc_lang=fa . ادیبی سده و همکاران، «دارای اجتماعی و ابعاد آن»، 1392ش، ص354-356.]</ref> | ||
#گسترش زیادهخواهی، اسراف و تجملگرایی در سبک زندگی.<ref> | # گسترش زیادهخواهی، اسراف و تجملگرایی در سبک زندگی.<ref>[https://sociology.tabrizu.ac.ir/article_13594_a9d0a1e63a15cf31a2652a5afa5865a2.pdf . گلابی و همکاران، «بررسی رابطه سرمایه اقتصادی با سازه مدارا در بین شهروندان شهر مشهد»، 1400ش، ص27-30.]</ref> | ||
==پانویس== | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
==منابع== | |||
*ادیبی | == منابع == | ||
*«اصفهان شهر زندگی مسالمتآمیز ادیان الهی است»، خبرگزاری دانشجویان ایران: ایسنا، تاریخ درج مطلب: | * ادیبی سده، مهدی و همکاران، «دارای اجتماعی و ابعاد آن»، فصلنامهٔ رفاه اجتماعی، شمارهٔ ۵۰، ۱۳۹۲ش. | ||
*«باهم بودن اقوام ایرانی مقتدر و قوی میسازد»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: | * «اصفهان شهر زندگی مسالمتآمیز ادیان الهی است»، خبرگزاری دانشجویان ایران: ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۲۱ فروردین ۱۴۰۱ش. | ||
*«بایدها و نبایدهای مدارای اجتماعی»، وبسایت انجمن مددکاران اجتماعی، تاریخ درج مطلب: | * «باهم بودن اقوام ایرانی مقتدر و قوی میسازد»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۲۱ آبان ۱۴۰۱ش. | ||
*بهرامی، روحالله، «سیاست قومی پهلوی اول در قبال قوم لر»، | * «بایدها و نبایدهای مدارای اجتماعی»، وبسایت انجمن مددکاران اجتماعی، تاریخ درج مطلب: ۲۴ فروردین ۱۳۹۶ش. | ||
*«تفاوت اصولگرایی و اصلاحطلبی | * بهرامی، روحالله، «سیاست قومی پهلوی اول در قبال قوم لر»، فصلنامهٔ مطالعات راهبردی، شمارهٔ ۱، ۱۳۷۷ش. | ||
*حافظ، دیوان اشعار، وبسایت گنجور، تاریخ بازدید: | * «تفاوت اصولگرایی و اصلاحطلبی دقیقاً در چیست؟»، خبر آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۶ آذر ۱۳۹۳ش. | ||
*ریاضی، مژگان، «مدارای اجتماعی چیست»، وبسایت مؤسسه رشد و | * حافظ، دیوان اشعار، وبسایت گنجور، تاریخ بازدید: ۱۴ خرداد ۱۴۰۳ش. | ||
*زالیزاده، مسعود و همکاران، «بررسی جامعهشناختی ابعاد مدارای اجتماعی با تأکید بر ویژگیهای شخصیتی مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز»، | * ریاضی، مژگان، «مدارای اجتماعی چیست»، وبسایت مؤسسه رشد و توسعهٔ فردی پردیس، تاریخ درج مطلب: ۷ آبان ۱۴۰۱ش. | ||
*«زندگی مسالمتآمیز بین ادیان، اقوام و مذاهب در ایران یک الگوی آرمانی برای دنیا است»، خبرگزاری دانشجویان ایران: ایسنا، تاریخ درج مطلب: | * زالیزاده، مسعود و همکاران، «بررسی جامعهشناختی ابعاد مدارای اجتماعی با تأکید بر ویژگیهای شخصیتی مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز»، فصلنامهٔ جامعهشناسی کاربردی، شمارهٔ ۴، ۱۳۹۴ش. | ||
*«زوجهای جوان مدارا نمیکنند»، پایگاه خبری جماران، تاریخ درج مطلب: | * «زندگی مسالمتآمیز بین ادیان، اقوام و مذاهب در ایران یک الگوی آرمانی برای دنیا است»، خبرگزاری دانشجویان ایران: ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۱۶ دی ۱۴۰۲ش. | ||
*«عدالت و مُدارای اجتماعی و سبک زندگی انقلاب اسلامی»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: | * «زوجهای جوان مدارا نمیکنند»، پایگاه خبری جماران، تاریخ درج مطلب: ۱۱ بهمن ۱۳۹۳ش. | ||
*فردوسی، ابوالقاسم، شاهنامه، وبسایت گنجور، تاریخ بازدید: | * «عدالت و مُدارای اجتماعی و سبک زندگی انقلاب اسلامی»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۱۵ اردیبهشت ۱۳۹۷ش. | ||
*گلابی، فاطمه و همکاران، «بررسی رابطه سرمایه اقتصادی با سازه مدارا در بین شهروندان شهر مشهد»، | * فردوسی، ابوالقاسم، شاهنامه، وبسایت گنجور، تاریخ بازدید: ۱۴ خرداد ۱۴۰۳ش. | ||
*محصص، مرضیه و کوچک یزدی، زهره، | * گلابی، فاطمه و همکاران، «بررسی رابطه سرمایه اقتصادی با سازه مدارا در بین شهروندان شهر مشهد»، دوفصلنامهٔ جامعهشناسی اقتصادی و توسعه، شمارهٔ ۲، ۱۴۰۰ش. | ||
*«مدارا کردن؛ کلید برقراری روابط بهینه اجتماعی»، خبرگزاری ایمنا، تاریخ درج مطلب: | * محصص، مرضیه و کوچک یزدی، زهره، «شبکهٔ مضمونی مدارا در جامعه»، فصلنامهٔ پژوهشهای اجتماعی و اسلامی، شمارهٔ ۱، ۱۳۹۹ش. | ||
* | * «مدارا کردن؛ کلید برقراری روابط بهینه اجتماعی»، خبرگزاری ایمنا، تاریخ درج مطلب: ۱۹ مرداد ۱۴۰۲ش. | ||
*«نقش مؤثر مدارای اجتماعی درکاهش آسیبهای اجتماعی»، خبرگزاری صدا و سیما، تاریخ درج مطلب: | * «مرزهای جاذبه و دافعه (مدارا و خشونت) در اسلام (۱)»، پایگاه اطلاعرسانی آثار آیتالله مصباح، تاریخ بازدید: ۲۱ خرداد ۱۴۰۳ش. | ||
*نیکخواه، هدایتالله و همکاران، | * «نقش مؤثر مدارای اجتماعی درکاهش آسیبهای اجتماعی»، خبرگزاری صدا و سیما، تاریخ درج مطلب: ۲۰ خرداد ۱۳۹۶ش. | ||
* نیکخواه، هدایتالله و همکاران، «تعیینکنندههای اجتماعی مدارای اجتماعی در شهر بندرعباس»، فصلنامهٔ رفاه اجتماعی، شمارهٔ ۷۸، ۱۳۹۹ش. | |||
[[رده:آسیبهای اجتماعی]] | |||
[[رده:اخلاق اجتماعی]] | |||
[[رده:روابط اجتماعی]] | |||
[[رده:مسئولیت اجتماعی]] | |||
[[رده:ویکیزندگی]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۵ مرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۲:۲۵
مدارای اجتماعی؛ پذیرش و تحمل آرای دیگران با وجود اختلاف نظر.
مدارای اجتماعی، از ویژگیهای همزیستی مسالمتآمیز در زندگی اجتماعی است. اختلاف زبان، فرهنگ، عقیده و رفتار، تنها با وجود مدارا میتواند انسجام اجتماعی را برای گسترش سبک زندگی ایرانی ـ اسلامی، حفظ کند. مدارای اجتماعی، زمینهساز اتحاد، همدلی و تعامل سازنده میان افراد جامعه است.
مفهومشناسی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]مدارا؛ بهمعنای بردباری و سعهٔ صدر در تحمل آرای دیگران[۱] و نوعی عمل آگاهانه[۲] در خودداری از مخالفت، سرزنش یا خشونت علیه اعتقادات دیگری،[۳] برای رسیدن به هدفی متعالی است.[۴] مدارای اجتماعی؛ منش خردورزانه و سالم و فارغ از ستیزهجویی با دیگران با وجود اختلافات زبانی، قومی، نژادی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی است که سبب احترام متقابل و ارجنهادن به تفاوتهای اجتماعی میشود.[۵]
مدارای اجتماعی در سیرهٔ نبوی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]مدارای اجتماعی از مهمترین توصیههای پیامبر اکرم بوده و نشان از اهمیت این موضوع در سیرهٔ نبوی دارد. او رسالت خود را بر اساس رحمت برای تمامی انسانها برنامهریزی کرده بود و با مخالفان خویش تا جایی که به اصول دین اسلام آسیبی نمیرسید، مدارا میکرد.[۶]
پیشینهٔ مدارای اجتماعی در سبک زندگی ایرانی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]امروزه رشد و گسترش فزایندهٔ ارتباطات، زمینهساز افزایش تعاملات اجتماعی و نیز افزایش تفاوتها و تنوع علایق، سلایق، اعتقادات و اهداف افراد و گروهها شده است؛[۷] اما ایرانیان از دیرباز در گسترهٔ فرهنگی و تمدنی خود، دارای تنوع خردهفرهنگ، زبان و تفاوتهای قومی بودهاند و با این وجود همزیستی مسالمتآمیز داشتهاند. درهمتنیدگی فرهنگ اصیل و کهن ایرانی با مدارای اجتماعی و تقویت آن توسط آموزههای اسلام، در شعر و ادب فارسی بازنمایی شده است. شاعران مسلمان پارسیگوی، مدارا را گونهای از کنشگری فعال و بلکه یک تکلیف اجتماعی دانستهاند؛[۸] از جمله فردوسی بر این باور بوده است که «مدارا خرد را برادر بود»[۹] و حافظ چنین سروده است که:
آسایش دو گیتی تفسیر این دو حرف است***با دوستان مروت با دشمنان مدارا[۱۰]
امروزه نیز اقوام متعدد ایرانی، مانند فارس، لر، کرد، ترک، عرب و بلوچ، هر کدام به نسبتهای مختلف در مناطق گوناگون ایران با حفظ پیوندهای کلان هویتی، مشغول زندگی، کار و فعالیت اجتماعی هستند و با احترام به تفاوتها در کنار یکدیگر زندگی میکنند و اتحاد، همدلی و اقتدار ملی را ارج مینهند.[۱۱]
ابعاد مدارای اجتماعی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]مدارای اجتماعی، ابعاد گوناگونی دارد، اما در جوامع امروزی، مدارای سیاسی و عقیدتی از اهمیت بیشتری برخوردار شدهاند. مدارای سیاسی عبارت است از پذیرش سازوکارهای بهدور از خشونت برای رفع تضادها در جامعه و موافقت با برگزاری اجتماعات سیاسی با رعایت قانون در سطح جامعه.[۱۲] سیاستگزاران فرهنگی در ایران همواره جناحهای سیاسی مختلف را به رعایت این سویه از مدارا در جامعه، توصیه میکنند.[۱۳] مدارای عقیدتی عبارت است از پذیرش گوناگونی باورهای دینی و انگارههای فرهنگیِ بهنجار در جامعه.[۱۴] ایرانیانِ مسلمان امروزه با پذیرش این گوناگونی، به تفاوت مذهبی یکدیگر در شیعه یا سنی بودن احترام میگذارند[۱۵] و همچنین هویت ایرانی خردهجمعیتهای زرتشتی، مسیحی و یهودی را بهرسمیت شناخته[۱۶] و بهصورت مسالمتآمیز در کنار یکدیگر زندگی میکنند.[۱۷]
کارکردهای مدارای اجتماعی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- افزایش خیر و برکت در زندگی؛
- پایداری دوستی و صمیمیت؛
- افزایش محبت، انسجام، نشاط و احساس تعلق میان مردم؛[۱۸]
- سلامت روانی– اجتماعی جامعه؛[۱۹]
- شکوفایی انسانیت انسان؛
- تقویت سرمایههای اجتماعی؛[۲۰]
- تقویت روحیهٔ اتحاد، همدلی و همکاری در جامعه؛[۲۱]
- کاهش آسیبهای فردی و اجتماعی؛
- افزایش توانایی افراد برای حل مشکلات و ناملایمات زندگی؛[۲۲]
- رشد اقتصادی و اجتماعی جامعه.[۲۳]
تأثیر انقلاب اسلامی بر مدارای اجتماعی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]پیش از انقلاب اسلامی، رخنهٔ فرهنگ بیگانه و شیوهٔ مداخلهٔ حاکمیت در امور اجتماعی، اتحاد اقوام ایرانی را با تهدید روبرو کرده بود؛[۲۴] اما انقلاب اسلامی، اتحاد و همدلی اقوام مختلف ایران را افزایش داد. همچنین در پی انقلاب اسلامی، ترویج ویژگیها و شاخصهای سبک زندگی اسلامی، تمایل افراد را به مراودات اجتماعی و پذیرش علایق و سلایق متفاوت افزایش داد.[۲۵] البته در چند دههٔ اخیر گسترش ارتباطات در سطح جهانی، اختلاف عقاید و سلایق را افزایش داده[۲۶] و پیشرفت تکنولوژی نیز بر گسترش منفعتطلبی شخصی اثرگذار بوده و موجب شده است که افراد توجه کمتری به عقاید و سلایق دیگران داشته باشند. این روند میتواند در جامعه ایرانی هم اثرگذار باشد و ارزشهای انقلاب اسلامی را کمرنگ کند[۲۷] و به ناشکیبایی و خشونتورزی بینجامد؛[۲۸] اما مدارای اجتماعی از منظر صاحبنظران در این شرایط نیز همچنان نقش مؤثری دارد و موجب بازگشت جوانان از سبکهای زندگی بیگانه بهسوی سبک زندگی اسلامی میشود.[۲۹]
پیامدهای کاهش مدارای اجتماعی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]پرونده:وضعیت طلاق در ایران.pdf بیتوجهی به مدارای اجتماعی، پیامدهای زیر را به دنبال داشته است:
- افزایش فردگرایی و منفعتطلبی مادی؛
- تضعیف اخلاق و وجدان جمعی؛[۳۰]
- کمرنگشدن ارزشهای دینی مانند صبر و توکل؛[۳۱]
- گسترش سبک زندگی فشردهٔ شهری مبتنی بر زندگیکردن با تشویش و استرس:[۳۲]
- کاهش آستانهٔ تحمل و ناتوانی در مدیریت استرس؛[۳۳]
- کاهش تمایل به ازدواج و تحمل تفاوتها در روابط زناشویی؛[۳۴]
- افزایش خودمحوری و خودمداری میان اعضای خانواده؛[۳۵]
- افزایش نرخ طلاق؛[۳۶]
- کاهش فرزندآوری؛[۳۷]
- کاهش ارتباطات حقیقی و رفتوآمدهای خانوادگی، خویشاوندی و دوستانه؛[۳۸]
- افزایش چالشهای میانفرهنگی در اقوام و مذاهب ایرانی؛[۳۹]
- گسترش زیادهخواهی، اسراف و تجملگرایی در سبک زندگی.[۴۰]
پانویس
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- ↑ . «قاطعیت و مدارا از دیدگاه امام علی»، وبسایت پایگاه اطلاعرسانی حوزه.
- ↑ . ادیبی سده و همکاران، «دارای اجتماعی و ابعاد آن»، 1392ش، ص355.
- ↑ . ریاضی، «مدارای اجتماعی چیست»، وبسایت مؤسسه رشد و توسعۀ فردی پردیس.
- ↑ . «بایدها و نبایدهای مدارای اجتماعی»، وبسایت انجمن مددکاران اجتماعی.
- ↑ . ادیبی سده و همکاران، «دارای اجتماعی و ابعاد آن»، 1392ش، ص353-355.
- ↑ . «قاطعیت و مدارا از دیدگاه امام علی»، وبسایت پایگاه اطلاعرسانی حوزه.
- ↑ . ادیبی سده و همکاران، «دارای اجتماعی و ابعاد آن»، 1392ش، ص353-355.
- ↑ . «بایدها و نبایدهای مدارای اجتماعی»، وبسایت انجمن مددکاران اجتماعی.
- ↑ . فردوسی، شاهنامه، بخش 1، پادشاهی یزدگرد هجده سال بود، وبسایت گنجور.
- ↑ . حافظ، غرلیات، غزل شمارۀ 5، وبسایت گنجور.
- ↑ . ««باهم بودن اقوام» ایرانی مقتدر و قوی میسازد»، خبرگزاری مهر.
- ↑ . زالیزاده و همکاران، «بررسی جامعهشناختی ابعاد مدارای اجتماعی با تأکید بر ویژگیهای شخصیتی»، 1394ش، ص149-150.
- ↑ . «تفاوت اصولگرایی و اصلاح طلبی دقیقاً در چیست؟»، خبر آنلاین.
- ↑ . ادیبی سده و همکاران، «دارای اجتماعی و ابعاد آن»، 1392ش، ص356و358.
- ↑ . «زندگی مسالمت آمیز بین ادیان، اقوام و مذاهب در ایران یک الگوی آرمانی برای دنیا است»، خبرگزاری دانشجویان ایران: ایسنا.
- ↑ . «اصفهان شهر زندگی مسالمتآمیز ادیان الهی است»، خبرگزاری دانشجویان ایران: ایسنا.
- ↑ . زالیزاده و همکاران، «بررسی جامعهشناختی ابعاد مدارای اجتماعی با تأکید بر ویژگیهای شخصیتی»، 1394ش، ص149-150.
- ↑ محصص و کوچک یزدی، «شبکۀ مضمونی مدارا در جامعه»، 1399ش، ص42.
- ↑ . «نقش مؤثر مدارای اجتماعی درکاهش آسیبهای اجتماعی»، خبرگزاری صدا و سیما.
- ↑ . ریاضی، «مدارای اجتماعی چیست»، وبسایت مؤسسه رشد و توسعۀ فردی پردیس.
- ↑ . «بایدها و نبایدهای مدارای اجتماعی»، وبسایت انجمن مددکاران اجتماعی.
- ↑ . نیکخواه و همکاران، «تعیینکنندههای اجتماعی مدارای اجتماعی در شهر بندرعباس»، 1399ش، ص177-182.
- ↑ . «بایدها و نبایدهای مدارای اجتماعی»، وبسایت انجمن مددکاران اجتماعی.
- ↑ . بهرامی، «سیاست قومی پهلوی اول در قبال قوم لر»، 1377ش، ص85-86.
- ↑ . «عدالت و مُدارای اجتماعی و سبک زندگی انقلاب اسلامی»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه.
- ↑ . نیکخواه و همکاران، «تعیینکنندههای اجتماعی مدارای اجتماعی در شهر بندرعباس»، 1399ش، ص177-182.
- ↑ . «عدالت و مُدارای اجتماعی و سبک زندگی انقلاب اسلامی»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه.
- ↑ . ریاضی، «مدارای اجتماعی چیست»، وبسایت مؤسسه رشد و توسعۀ فردی پردیس.
- ↑ . «مرزهای جاذبه و دافعه (مدارا و خشونت) در اسلام (1)»، پایگاه اطلاعرسانی آثار حضرت آیتالله مصباح.
- ↑ . ریاضی، «مدارای اجتماعی چیست»، وبسایت مؤسسه رشد و توسعۀ فردی پردیس.
- ↑ . «قاطعیت و مدارا از دیدگاه امام علی(ع)»، وبسایت پایگاه اطلاعرسانی حوزه.
- ↑ . «نقش مؤثر مدارای اجتماعی درکاهش آسیبهای اجتماعی»، خبرگزاری صدا و سیما.
- ↑ . «مدارا کردن؛ کلید برقراری روابط بهینه اجتماعی»، خبرگزاری ایمنا.
- ↑ . «زوجهای جوان مدارا نمیکنند»، پایگاه خبری جماران.
- ↑ . «نقش مؤثر مدارای اجتماعی درکاهش آسیبهای اجتماعی»، خبرگزاری صدا و سیما.
- ↑ . «زوجهای جوان مدارا نمیکنند»، پایگاه خبری جماران.
- ↑ . ریاضی، «مدارای اجتماعی چیست»، وبسایت مؤسسه رشد و توسعۀ فردی پردیس.
- ↑ . «مدارا کردن؛ کلید برقراری روابط بهینه اجتماعی»، خبرگزاری ایمنا.
- ↑ . ادیبی سده و همکاران، «دارای اجتماعی و ابعاد آن»، 1392ش، ص354-356.
- ↑ . گلابی و همکاران، «بررسی رابطه سرمایه اقتصادی با سازه مدارا در بین شهروندان شهر مشهد»، 1400ش، ص27-30.
منابع
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- ادیبی سده، مهدی و همکاران، «دارای اجتماعی و ابعاد آن»، فصلنامهٔ رفاه اجتماعی، شمارهٔ ۵۰، ۱۳۹۲ش.
- «اصفهان شهر زندگی مسالمتآمیز ادیان الهی است»، خبرگزاری دانشجویان ایران: ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۲۱ فروردین ۱۴۰۱ش.
- «باهم بودن اقوام ایرانی مقتدر و قوی میسازد»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۲۱ آبان ۱۴۰۱ش.
- «بایدها و نبایدهای مدارای اجتماعی»، وبسایت انجمن مددکاران اجتماعی، تاریخ درج مطلب: ۲۴ فروردین ۱۳۹۶ش.
- بهرامی، روحالله، «سیاست قومی پهلوی اول در قبال قوم لر»، فصلنامهٔ مطالعات راهبردی، شمارهٔ ۱، ۱۳۷۷ش.
- «تفاوت اصولگرایی و اصلاحطلبی دقیقاً در چیست؟»، خبر آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۶ آذر ۱۳۹۳ش.
- حافظ، دیوان اشعار، وبسایت گنجور، تاریخ بازدید: ۱۴ خرداد ۱۴۰۳ش.
- ریاضی، مژگان، «مدارای اجتماعی چیست»، وبسایت مؤسسه رشد و توسعهٔ فردی پردیس، تاریخ درج مطلب: ۷ آبان ۱۴۰۱ش.
- زالیزاده، مسعود و همکاران، «بررسی جامعهشناختی ابعاد مدارای اجتماعی با تأکید بر ویژگیهای شخصیتی مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز»، فصلنامهٔ جامعهشناسی کاربردی، شمارهٔ ۴، ۱۳۹۴ش.
- «زندگی مسالمتآمیز بین ادیان، اقوام و مذاهب در ایران یک الگوی آرمانی برای دنیا است»، خبرگزاری دانشجویان ایران: ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۱۶ دی ۱۴۰۲ش.
- «زوجهای جوان مدارا نمیکنند»، پایگاه خبری جماران، تاریخ درج مطلب: ۱۱ بهمن ۱۳۹۳ش.
- «عدالت و مُدارای اجتماعی و سبک زندگی انقلاب اسلامی»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۱۵ اردیبهشت ۱۳۹۷ش.
- فردوسی، ابوالقاسم، شاهنامه، وبسایت گنجور، تاریخ بازدید: ۱۴ خرداد ۱۴۰۳ش.
- گلابی، فاطمه و همکاران، «بررسی رابطه سرمایه اقتصادی با سازه مدارا در بین شهروندان شهر مشهد»، دوفصلنامهٔ جامعهشناسی اقتصادی و توسعه، شمارهٔ ۲، ۱۴۰۰ش.
- محصص، مرضیه و کوچک یزدی، زهره، «شبکهٔ مضمونی مدارا در جامعه»، فصلنامهٔ پژوهشهای اجتماعی و اسلامی، شمارهٔ ۱، ۱۳۹۹ش.
- «مدارا کردن؛ کلید برقراری روابط بهینه اجتماعی»، خبرگزاری ایمنا، تاریخ درج مطلب: ۱۹ مرداد ۱۴۰۲ش.
- «مرزهای جاذبه و دافعه (مدارا و خشونت) در اسلام (۱)»، پایگاه اطلاعرسانی آثار آیتالله مصباح، تاریخ بازدید: ۲۱ خرداد ۱۴۰۳ش.
- «نقش مؤثر مدارای اجتماعی درکاهش آسیبهای اجتماعی»، خبرگزاری صدا و سیما، تاریخ درج مطلب: ۲۰ خرداد ۱۳۹۶ش.
- نیکخواه، هدایتالله و همکاران، «تعیینکنندههای اجتماعی مدارای اجتماعی در شهر بندرعباس»، فصلنامهٔ رفاه اجتماعی، شمارهٔ ۷۸، ۱۳۹۹ش.