پرش به محتوا

پیش‌نویس:اهل‌بیت: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر
دیداریویکی‌متن
imported>علیرضا آزادوار
بدون خلاصۀ ویرایش
ابرابزار، اصلاح ارقام
 
(۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
'''<big>اهل ‌بیت</big>'''؛ خاندان پیامبر اسلام و مصداق آیه تطهیر در قرآن.  
'''{{درشت|اهل‌بیت}}'''؛ خاندان پیامبر اسلام و مصداق آیه تطهیر در قرآن.


اهل ‌بیت، به باور شیعیان و بر اساس آیه تطهیر در قرآن، از هرگونه گناه و پلیدی پیراسته‌ بوده و بعد از پیامبر اسلام مرجعیت فهم قرآن و رهبری جامعه اسلامی را بر عهده دارند. شیعیان جهان، خاندان پیامبر را الگوی زندگی خود می‌دانند و در ایام شادی آنها شاد و در‌اندوه آنها،‌اندوهگین می‌شوند.  
اهل بیت، به باور شیعیان و بر اساس آیه تطهیر در قرآن، از هرگونه گناه و پلیدی پیراسته بوده و بعد از پیامبر اسلام، مرجعیت فهم قرآن و رهبری جامعه اسلامی را بر عهده دارند. شیعیان جهان، خاندان پیامبر را الگوی زندگی خود می‌دانند و در ایام شادی آنها شاد و در اندوه آنها، اندوهگین می‌شوند.


==مفهوم‎‌شناسی==
== مفهوم‌شناسی ==
«اهل» بر نوعی رابطه و پیوند میان یک انسان با انسان یا اشیاء و امورات دیگر دلالت می‌کند، به‌‎عنوان مثال همسر و نزدیک‌ترین کسان یک مرد، اهل او هستند؛ ساکنان یک خانه، شهر و یا آبادی، اهل آن خانه، شهر و یا آبادی شمرده می‌شوند؛ پیروان هر دین و آیینی اهل آن دین هستند و افرادی که دانش و هنر و حرفه‌ای دارند، اهل آن دانش و هنر و حرفه محسوب می‌شوند.<ref>. سبحانی تبریزی، دانشنامۀ کلام اسلامی، 1387ش، ص553.</ref> بَیْت به‎‌معنای خانه<ref>. آذرنوش، فرهنگ معاصر عربی فارسی، 1381ش، ذیل کلمۀ بیت.</ref> و ترکیب «اهل‎بیت» به‎‌معنای ساکنان یک خانه<ref>. فراهیدی، کتاب العین، 1409ق، ذیل کلمۀ اهل.</ref> و در اصطلاح مسلمانان هرگاه بدون قید ذکر شود، به‎‌معنای خاندان حضرت محمد (صلی‌الله‌علیه‌‌و‌آله‌وسلّم) است<ref>. راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، 1402ق، ص96.</ref> که در فرهنگ مسلمانان از منزلت ویژه‌ای برخوردار بوده و گفتار و رفتار آنان به باور شیعیان، ملاک حق و راهنمای حقیقت است.<ref>. سبحانی، دانشنامه کلام اسلامی، 1387ش، ص555.</ref>
«اهل» بر نوعی رابطه و پیوند میان یک انسان با انسان یا اشیا و امورات دیگر دلالت می‌کند، به‌عنوان مثال همسر و نزدیک‌ترین کسان یک مرد، اهل او هستند؛ ساکنان یک خانه، شهر یا آبادی، اهل آن خانه، شهر یا آبادی شمرده می‌شوند؛ پیروان هر دین و آیینی اهل آن دین هستند و افرادی که دانش و هنر و حرفه‌ای دارند، اهل آن دانش و هنر و حرفه محسوب می‌شوند.<ref>. سبحانی تبریزی، دانشنامهٔ کلام اسلامی، 1387ش، ص553.</ref> بَیْت به‌معنای خانه<ref>. آذرنوش، فرهنگ معاصر عربی فارسی، 1381ش، ذیل کلمهٔ بیت.</ref> و ترکیب اهل‌بیت به‌معنای ساکنان یک خانه است.<ref>. فراهیدی، کتاب العین، 1409ق، ذیل کلمهٔ اهل.</ref> اهل‌بیت در اصطلاح مسلمانان هرگاه بدون قید ذکر شود، به‌معنای خاندان [[حضرت محمد]] (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) است<ref>. راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، 1402ق، ص96.</ref> که در فرهنگ مسلمانان از منزلت ویژه‌ای برخوردار بوده و گفتار و رفتار آنان به باور [[شیعه|شیعیان]]، ملاک حق و راهنمای حقیقت است.<ref>. سبحانی، دانشنامه کلام اسلامی، 1387ش، ص555.</ref>


==اهل‌بیت در قرآن==
== اهل‌بیت در قرآن ==
قرآن، اصطلاح اهل‌بیت را در آیه 33 سورۀ احزاب به کار برده و ارادۀ خدا برای زدودن هر گونه آلایش و ناپاکی از آنها را اعلام کرده است. همۀ مفسران متقدم شیعه مانند علی بن ابراهیم قمی، <ref>. قمی، تفسیر القمی، 1363ش، ج2، ص67، 156 و 193.</ref> حبری، <ref>. حبری، تفسیر الحبری، 1408ق، ص298-313.</ref> کوفی، <ref>. کوفی، تفسیر فرات الکوفی، 1410ق، ص110 و 331-340.</ref> عیاشی، <ref>. عیاشی، التفسیر، 1380ق، ج1، ص250-251.</ref> طوسی، <ref>. شیخ طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، بی‎تا، ج8، ص340.</ref> علم‌‎الهدی<ref>. علم‌‏الهدی، تفسیر الشریف المرتضی المسمی بنفائس التاویل، 1431ق، ج3، ص225.</ref> و طبرسی<ref>. طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، 1372ش، ج8، ص560.</ref> و متاخرین مانند ثلایی، <ref>. ثلایی، تفسیر الثمرات الیانعه و الاحکام الواضحه القاطعه، 1423ق، ج4، ص22-23.</ref> فیض ‎کاشانی، <ref>. فیض کاشانی، تفسیر الصافی، 1415ق، ج1، ص464. ج3، ص328. ج4، ص188.</ref> فتح‌الله کاشانی، <ref>. کاشانی، زبدة التفاسیر، 1423ق، ج4، ص293.</ref> طریحی، <ref>. طریحی، مجمع البحرین، 1365ش، ج2، ص193.</ref> حویزی<ref>. حویزی، تفسیر نور الثقلین، 1315ق، ج‏3، ص410.</ref> و بحرانی<ref>. بحرانی، البرهان فی تفسیر القرآن، 1415ق، ج3، ص790. ج4، ص449-464.</ref> و معاصرین مانند علامه طباطبایی، <ref>. طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، 1374ش، ج14، ص242. ج16، ص309-319.</ref> خسروانی، <ref>. خسروانی، تفسیر خسروی، 1390ش، ج7، ص30.</ref> محمدجواد مغنیه<ref>. مغنیه، التفسیر المبین، 1425ق، ص554.</ref> و مکارم شیرازی، <ref>. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، 1371ش، ج17، ص297-305.</ref> معتقدند که مراد از اهل‌بیت در این آیه، پنج تن شامل پیامبر اکرم، علی، فاطمه، حسن و حسین، است. علمای شیعه بر اساس روایات پرشمار<ref>. فیض کاشانی، تفسیر الصافی، 1415ق، ج‌4، ص‌189.</ref>‏ باور دارند که عنوان اهل‌بیت شامل سایر امامان شیعه از امام چهارم شیعیان (علی بن الحسین)، تا امام دوازدهم (امام مهدی) نیز می‌شود.<ref>. ابن‌بابویه، کمال الدین و تمام النعمة، 1395ق، ج1، 278-279، صادقی تهرانی، الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنه، 1406ق، ج5، ص303.</ref>‏ محققین برای اثبات این مدعا به احادیثی مانند حدیث ثقلین و حدیث سفینه استناد کرده‌اند.<ref>. سبحانی تبریزی، دانشنامه کلام اسلامی، 1387ش، ص554.</ref> در چارچوب این باور، در هر زمانی دست‌کم یک‌تن از اهل‌بیت میان مردم حضور دارد، تا مردم بتوانند به او تمسک جویند.<ref>. صادقی تهرانی، الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنه، 1406ق، ج1، ص42.</ref>‏
قرآن، اصطلاح اهل‌بیت را در آیه ۳۳ سورهٔ احزاب به کار برده و ارادهٔ خدا برای زدودن هر گونه آلایش و ناپاکی از آنها را اعلام کرده است. همهٔ مفسران متقدم شیعه مانند علی بن ابراهیم قمی،<ref>. قمی، تفسیر القمی، 1363ش، ج2، ص67، 156 و 193.</ref> حبری،<ref>. حبری، تفسیر الحبری، 1408ق، ص298-313.</ref> کوفی،<ref>. کوفی، تفسیر فرات الکوفی، 1410ق، ص110 و 331-340.</ref> عیاشی،<ref>. عیاشی، التفسیر، 1380ق، ج1، ص250-251.</ref> طوسی،<ref>. شیخ طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، بی‌تا، ج8، ص340.</ref> علم‌الهدی<ref>. علم‌الهدی، تفسیر الشریف المرتضی المسمی بنفائس التاویل، 1431ق، ج3، ص225.</ref> و طبرسی<ref>. طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، 1372ش، ج8، ص560.</ref> و متاخرین مانند ثلایی،<ref>. ثلایی، تفسیر الثمرات الیانعه و الاحکام الواضحه القاطعه، 1423ق، ج4، ص22-23.</ref> فیض کاشانی،<ref>. فیض کاشانی، تفسیر الصافی، 1415ق، ج1، ص464. ج3، ص328. ج4، ص188.</ref> فتح‌الله کاشانی،<ref>. کاشانی، زبدة التفاسیر، 1423ق، ج4، ص293.</ref> طریحی،<ref>. طریحی، مجمع البحرین، 1365ش، ج2، ص193.</ref> حویزی<ref>. حویزی، تفسیر نور الثقلین، 1315ق، ج‏3، ص410.</ref> و بحرانی<ref>. بحرانی، البرهان فی تفسیر القرآن، 1415ق، ج3، ص790. ج4، ص449-464.</ref> و معاصرین مانند علامه طباطبایی،<ref>. طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، 1374ش، ج14، ص242. ج16، ص309-319.</ref> خسروانی،<ref>. خسروانی، تفسیر خسروی، 1390ش، ج7، ص30.</ref> محمدجواد مغنیه<ref>. مغنیه، التفسیر المبین، 1425ق، ص554.</ref> و مکارم شیرازی،<ref>. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، 1371ش، ج17، ص297-305.</ref> معتقدند که مراد از اهل‌بیت در این آیه، پنج تن شامل پیامبر اکرم، [[امام علی|علی]]، [[حضرت فاطمه|فاطمه]]، [[امام حسن|حسن]] و [[امام حسین|حسین]]، است.


==ویژگی‌های اهل‌بیت==
علمای شیعه بر اساس روایات پرشمار<ref>. فیض کاشانی، تفسیر الصافی، 1415ق، ج4، ص189.</ref>‏ باور دارند که عنوان اهل‌بیت شامل سایر امامان شیعه از امام چهارم شیعیان ([[امام علی بن الحسین|علی بن الحسین]])، تا امام دوازدهم (امام مهدی) نیز می‌شود.<ref>. ابن‌بابویه، کمال الدین و تمام النعمة، 1395ق، ج1، 278-279، صادقی تهرانی، الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنه، 1406ق، ج5، ص303.</ref>‏ محققین برای اثبات این مدعا به احادیثی مانند حدیث ثقلین و حدیث سفینه استناد کرده‌اند.<ref>. سبحانی تبریزی، دانشنامه کلام اسلامی، 1387ش، ص554.</ref> در چارچوب این باور، در هر زمانی دست‌کم یک‌تن از اهل‌بیت میان مردم حضور دارد، تا مردم بتوانند به او تمسک جویند.<ref>. صادقی تهرانی، الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنه، 1406ق، ج1، ص42.</ref>‏
در باور شیعیان، اهل‌بیت برخوردار از سه ویژگی شامل عصمت، علم لدنی و علم غیب هستند.  


به اعتقاد علامه طباطبایی، عصمت و طهارت معنوی، یک موهبت الهی و غیراکتسابی<ref>. طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، 1374ش، ج16، ص464.</ref> برای کسانی است که خداوند دل‌های آنان را پاکیزه کرده است.<ref>. طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، 1374ش، ج3، ص54-55.</ref> دانشمندان شیعه بر این مسئله اتفاق نظر دارند که عصمت از گناه و اشتباه، مهم‌ترین ویژگی اهل‌بیت است.<ref>. سبحانی، رسائل و مقالات، بی‌تا، ج1، ص107.</ref> به اعتقاد مفسرین شیعه، به شهادت آیه
== ویژگی‌های اهل‌بیت ==
در باور شیعیان، اهل‌بیت برخوردار از سه ویژگی شامل عصمت، علم لدنی و علم غیب هستند. به اعتقاد علامه طباطبایی، عصمت و طهارت معنوی، یک موهبت الهی و غیراکتسابی<ref>. طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، 1374ش، ج16، ص464.</ref> برای کسانی است که خداوند دل‌های آنان را پاکیزه کرده است.<ref>. طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، 1374ش، ج3، ص54-55.</ref> دانشمندان شیعه بر این مسئله اتفاق نظر دارند که عصمت از گناه و اشتباه، مهم‌ترین ویژگی اهل‌بیت است.<ref>. سبحانی، رسائل و مقالات، بی‌تا، ج1، ص107.</ref> به اعتقاد مفسرین شیعه، به شهادت آیه تطهیر<ref>. سوره احزاب، آیه 33.</ref> این موهبت را خداوند به اهل‌بیت داده و آنان با تکیه بر این موهبت، مسئولیت جانشینی پیامبر را در هدایت بشر به عهده دارند.<ref>. شیخ مفید، تصحیح الاعتقاد، 1380ش، ص129.</ref>


تطهیر<ref>. سوره احزاب، آیه 33.</ref> این موهبت را خداوند به اهل‌بیت داده و آنان با تکیه بر این موهبت، مسئولیت جانشینی پیامبر را در هدایت بشر به عهده دارند.<ref>. شیخ مفید، تصحیح الاعتقاد، 1380ش، ص129.</ref>
همچنین شیعیان به‌طور عموم باور دارند که دانش اهل‌بیت از نوع «دانش لدنی» بوده و از جانب خداوند بدون واسطهٔ ابزارهای عادی معرفتی بر قلب آنها افاضه می‌شود.<ref>سلطان الواعظین، شبهای پیشاور در دفاع از حریم تشیع، 1379ش، ص906.</ref> کلینی روایتی را از رسول خدا نقل می‌کند که ۱۲ نقیب (امام مسئول) از فرزندان او با فرشتگان ارتباط دارند و دارای دانش لدنی هستند.<ref>. کلینی، اصول الکافی، 1375ش، ج‏3، ص589.</ref> علم لدنّی، از اقسام دانش قلبی است و از طریق تزکیهٔ نفس حاصل می‌شود.<ref>. طالقانی، کاشف الاسرار، 1373ش، ص176.</ref> شیعیان همچنین پیغمبر و امام را دارای علم غیب می‌دانند که به واسطه وحی، الهام یا طرق دیگر، از جانب خدا به آنها اعطا شده است؛ تفاوت این علم با علم خدا، آن است که علم آنها اعطایی است، امّا علم خدا ذاتی است.<ref>. صافی گلپایگانی، سلسله مباحث امامت و مهدویت، 1391ش، ج1، ص428.</ref>


همچنین شیعیان به‎‌‌‌طور عموم باور دارند که دانش اهل‌بیت از نوع «دانش لدنی» بوده و از جانب خداوند بدون ‌واسطۀ ابزارهای عادی معرفتی بر قلب آنها افاضه می‌شود.<ref>سلطان الواعظین، شبهای پیشاور در دفاع از حریم تشیع، 1379ش، ص906.</ref> کلینی روایتی را از رسول خدا نقل می‎‌کند که 12 نقیب (امام مسئول) از فرزندان او با فرشتگان ارتباط دارند و دارای دانش لدنی‏ هستند.<ref>. کلینی، اصول الکافی، 1375ش، ج‏3، ص589.</ref> علم لدنّی، از اقسام دانش قلبی است و از طریق تزکیۀ نفس حاصل می‌شود.<ref>. طالقانی، کاشف الاسرار، 1373ش، ص176.</ref> شیعیان همچنین پیغمبر و امام را دارای علم غیب می‌دانند که به واسطه وحی، الهام یا طرق دیگر، از جانب خدا به آنها اعطا شده است؛ تفاوت این علم با علم خدا، آن است که علم آنها اعطایی است، امّا علم خدا ذاتی است.<ref>. صافی گلپایگانی، سلسله مباحث امامت و مهدویت، 1391ش، ج1، ص428.</ref>
== جایگاه و نقش اهل‌بیت ==
=== ۱. مرجعیت در فهم حقیقت قرآن ===
علامه طباطبایی معتقد است که اهل‌بیت و قرآن هر دو به یک حقیقت وابسته‌اند؛ نیل به معارف قرانی نیازمند صفای ضمیر و طهارت دل<ref>طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، 1374ش، ج1، ص12.</ref> و جان پاک است<ref>سورهٔ واقعه، آیه 78؛ محقق ترمذی، معارف، مجموعه مواعظ و کلمات سید برهان‌الدین محقق ترمذی، 1377ش، ص6.</ref> و از آیهٔ تطهیر استفاده می‌شود که خداوند، اهل‌بیت را مرجع فهم معارف قرآن قرار داده است و بدون استفاده از سنّت اهل‌بیت نمی‌توان به حدود و احکام الهی راه یافت.<ref>. طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، 1374ش، ج1، ص17 و 19.</ref>


==جایگاه و نقش اهل‌بیت==
=== ۲. مرجعیت علمی ===
===1. مرجعیت در فهم حقیقت قرآن===
به باور شیعیان، پیامبر شهر علم و علی دروازه این شهر است.<ref>. امام رضا، صحیفة الامام الرضا، 1406ق، ص58.</ref> علامه طباطبایی معتقد است که به بیان قرآن؛ رفتار، گفتار و حتی سکوت پیامبر اسلام برای همه مسلمانان حجت است و بر اساس روایت، بیان اهل‌بیت نیز مانند بیان خود پیامبر، حجت است. وی از این دو مقدمه نتیجه می‌گیرد که بعد از پیامبر، اهل‌بیت مرجعیت علمی مسلمانان را در بیان احکام الهی برعهده دارند.<ref>. طباطبایی، شیعه در اسلام، بی‌تا، ص84.</ref>
علامه طباطبایی معتقد است که اهل‌بیت و قرآن هر دو به ‌یک حقیقت وابسته‌‏اند؛ نیل به معارف قرانی نیازمند صفای ضمیر و طهارت دل<ref>طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، 1374ش، ج1، ص12.</ref> و جان پاک است<ref>. سورۀ واقعه، آیه 78.</ref><ref> محقق ترمذی، معارف، مجموعه مواعظ و کلمات سید برهان‏الدین محقق ترمذی، 1377ش، ص6.</ref> و از آیۀ تطهیر استفاده می‌شود که خداوند، اهل‌بیت‏ را مرجع فهم معارف قرآن قرار داده است و بدون استفاده از سنّت اهل‌بیت نمی‏توان به حدود و احکام الهی راه یافت.<ref>. طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، 1374ش، ج1، ص17 و 19.</ref>


===2. مرجعیت علمی===
=== ۳. هدایت مردم ===
به باور شیعیان، پیامبر شهر علم و علی دروازه این شهر است.<ref>. امام‌ رضا، صحیفة الامام الرضا، 1406ق، ص58.</ref> علامه طباطبایی معتقد است که به بیان قرآن؛ رفتار، گفتار، و حتی سکوت پیامبر اسلام برای همه مسلمانان حجت است و بر اساس روایت، بیان اهل‌بیت نیز مانند بیان خود پیامبر، حجت است. وی از این دو مقدمه نتیجه می‎گیرد که بعد از پیامبر، اهل‎بیت مرجعیت علمی مسلمانان را در بیان احکام الهی برعهده دارند.<ref>. طباطبایی، شیعه در اسلام، بی‌تا، ص84.</ref>
پیامبر اسلام، اهل‌بیت را حبل‌الله نامیده است که هر کسی به آنها پیوند بخورد نجات پیدا می‌کند و آنها را مانند باب توبه بنی‌اسرائیل دانسته که هر کسی از این در وارد شود، مؤمن به خدا است و کسی که از این در وارد نشود به خدا کفر ورزیده است.<ref>. هلالی، کتاب سلیم بن قیس الهلالی، 1405ق، ج2، ص734.</ref> ذیل این آموزهٔ روایی، اندیشمندان مسلمان بر نقش هدایت‌گری اهل‌بیت در نجات مردم از جهالت، گمراهی و سرگردانی، تأکید می‌کنند.<ref>. شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، 1407ق، ج6، ص113.</ref>


===3. هدایت مردم===
=== ۴. مرجعیت سیاسی و اجتماعی ===
پیامبر اسلام، اهل‌بیت را حبل‌الله نامیده است که هر کسی به آنها پیوند بخورد نجات پیدا می‌کند و آنها را مانند باب توبه بنی اسرائیل دانسته که هر کسی از این در وارد شود، مؤمن به خدا است و کسی که از این در وارد نشود به خدا کفر ورزیده است.<ref>. هلالی، کتاب سلیم بن قیس الهلالی، 1405ق، ج2، ص734.</ref> ذیل این آموزۀ روایی،‌اندیشمندان مسلمان بر نقش هدایت‌گری اهل‌بیت در نجات مردم از جهالت، گمراهی و سرگردانی، تاکید می‌کنند.<ref>. شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، 1407ق، ج6، ص113.</ref>
پژوهشگران معتقدند که در حدیث ثقلین، شواهدی وجود دارد که بر رهبری سیاسی اهل‌بیت دلالت می‌کند<ref>. ربانی گلپایگانی، درآمدی به شیعه‌شناسی، 1385ش، ص273.</ref> و گسترش دلالی حدیث ثقلین، افزون بر مرجعیت سیاسی مرجعیت اجتماعی اهل‌بیت را نیز ثابت می‌کند.<ref>. حسینی میلانی، جواهر الکلام فی معرفة الامامة و الامام، 1389ش، ص13.</ref>


===4. مرجعیت سیاسی و اجتماعی===
=== ۵. طراوت‌بخشی ایمان دین‌باوران ===
پژوهشگران معتقدند که در حدیث ثقلین، شواهدی وجود دارد، که بر رهبری سیاسی اهل‌بیت دلالت می‌کند<ref>. ربانی گلپایگانی، درآمدی به شیعه‌شناسی، 1385ش، ص273.</ref> و گسترش دلالی حدیث ثقلین، افزون بر مرجعیت سیاسی مرجعیت اجتماعی اهل‌بیت را نیز ثابت می‌کند.<ref>. حسینی میلانی، جواهر الکلام فی معرفة الامامة و الامام، 1389ش، ص13.</ref>
محوریت اهل‌بیت موجب پویایی جامعه انسانی می‌شود. اندیشمندان شیعه با تکیه بر برخی آموزه‌های روایی،<ref>. ابن‌بابویه، الخصال، 1362ش، ج1، ص22.</ref> باور دارند که دل‌های افسرده با یادآوری گفتار و کردار اهل‌بیت، جان تازه‌ای می‌گیرند و بانشاط و پرتوان در سیر به سوی حق، سرعت می‌گیرند.<ref>. مصباح یزدی، جامی از زلال کوثر، 1392ش، ص51.</ref>


===5. طراوت‌بخشی ایمان دین‌باوران===
== بازتاب اهل‌بیت در سبک زندگی مسلمانان ==
محوریت اهل‌بیت موجب پویایی جامعه انسانی می‌شود.‌ اندیشمندان شیعه با تکیه بر برخی آموزه‌های روایی، <ref>. ابن‌بابویه، الخصال، 1362ش، ج1، ص22.</ref> باور دارند که دل‌های افسرده با یادآوری گفتار و کردار اهل‌بیت، جان تازه‌ای می‌گیرند و بانشاط و پرتوان در سیر به سوی حق، سرعت می‌گیرند.<ref>. مصباح یزدی، جامی از زلال کوثر، 1392ش، ص51.</ref>
=== ۱. دوستی اهل‌بیت ===
از نگاه دینی گسترش محبت به خاندان پیامبر، در حقیقت گسترش فرهنگ اسلام حقیقی است.<ref>. سوره فرقان، آیه57.</ref> محبت اهل‌بیت، در همه دوره‌های تاریخ اسلامی میان ایرانیان وجود داشته و همین محبت، راه را برای گسترش تشیع در ایران هموار کرد.<ref>[https://kayhan.ir/fa/news/235394/ . یوسفیان، «نقش شناخت و محبت به اهل‌بیت در گرایش ایرانیان به تشیع»،  وب‌سایت کیهان.]</ref> به‌طور مشخص از قرن ششم هجری، یک حرکت مذهبی در ایران و بسیاری از نقاط اطراف آن پدید آمد که میان چهره‌های علمی و بزرگان تصوف همزمان با تمایل به مذهب تسنن، علاقهٔ به دوازده امام و اعتقاد به ولایت آنان تقویت شد<ref>. جعفریان، صفویه در عرصه دین، فرهنگ و سیاست، 1379، ج1، ص35.</ref> و این حرکت از «تسنن دوازده امامی»<ref>. جعفریان، تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا طلوع دولت صفوی، 1388ش، ص740-842.</ref> به سوی تشیع، سوق یافت.<ref>. جعفریان، صفویه در عرصه دین، فرهنگ و سیاست، 1379ش، ج1، ص35.</ref>


==بازتاب اهل‌بیت در سبک زندگی مسلمانان==
=== ۲. توسل به اهل‌بیت ===
===1. دوستی اهل‌بیت===
[[توسل]] به اهل‌بیت، علاوه بر شیعیان، میان اهل‌سنت و بزرگان آنها مانند شافعی نیز مورد توجه بوده است.<ref>. امینی، الغدیر، 1387ش، ج5، ص583.</ref> بسیاری از مسلمانان هنگام بروز مشکلات و بیماری‌ها، با توسل به اهل‌بیت حاجت خود را از خدا می‌خواهند و امید دارند که این توسل، راه ارتباط با خداوند را هموارتر سازد و خداوند رحمت خود را به سوی بندگانش افزون کند.<ref>[https://namnak.com/imam-reza-dua.p79225 . «دعای حاجت امام رضا (علیه‌السّلام) + صلوات خاص و زیارت امام هشتم»، وب سایت نمناک.]</ref> به باور شیعیان، اهل‌بیت کشتی نجات امت است<ref>. ابن‌بطریق، عمدة عیون صحاح الاخبار فی مناقب امام الابرار، 1407ق، ص478.</ref> و به گفتهٔ ملاصالح مازندرانی سلوک به‌سوی خداوند بدون توسل و عنایت اهل‌بیت امکان ندارد.<ref>. مازندرانی، شرح الکافی، 1382ش، ج4، ص307.</ref> در فرهنگ شیعه، تمام ساعات روز و همچنین ایام هفته به نام و یاد اهل‌بیت گره خورده است.<ref>. ابن‌فهد حلی، آداب راز و نیاز به درگاه بی‌نیاز، 1381ش، ج1، ص54.</ref>
از نگاه دینی گسترش محبت به خاندان پیامبر، در حقیقت گسترش فرهنگ اسلام حقیقی است.<ref>. سوره فرقان، آیه57.</ref> محبت اهل‌بیت، در همه دوره‌های تاریخ اسلامی در میان ایرانیان وجود داشته و همین محبت، راه را برای گسترش تشیع در ایران هموار ‌کرد.<ref>[https://kayhan.ir/fa/news/235394/ . یوسفیان، «نقش شناخت و محبت به اهل‌بیت در گرایش ایرانیان به تشیع»، وب‎سایت کیهان.]</ref> به‌طور مشخص از قرن ششم هجری، یک حرکت مذهبی در ایران و بسیاری از نقاط اطراف آن پدید آمد که در میان چهره‌های علمی و بزرگان تصوف همزمان با تمایل به مذهب تسنن، علاقۀ به دوازده امام و اعتقاد به ولایت آنان تقویت شد<ref>. جعفریان، ‌صفویه در عرصه دین، فرهنگ و سیاست، 1379، ج1، ص35.</ref> و کم‌کم این حرکت از «تسنن دوازده امامی»<ref>. جعفریان، تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا طلوع دولت صفوی، 1388ش، ص740-842.</ref> به سوی تشیع، سوق یافت.<ref>. جعفریان، ‌صفویه در عرصه دین، فرهنگ و سیاست، 1379ش، ج1، ص35.</ref>


===2. توسل به اهل‌بیت===
=== ۳. شادی و سوگواری برای اهل‌بیت ===
توسل به اهل‌بیت، علاوه بر شیعیان، میان اهل‌سنت و بزرگان آنها مانند شافعی نیز مورد توجه بوده است.<ref>. امینی، الغدیر، 1387ش، ج5، ص583.</ref> بسیاری از مسلمانان هنگام بروز مشکلات و بیماری‎‌ها، با توسل به اهل‎بیت حاجت خود را از خدا می‌خواهند و امید دارند که این توسل، راه ارتباط با خداوند را هموارتر سازد و خداوند رحمت خود را به سوی بندگانش افزون کند.<ref>[https://namnak.com/imam-reza-dua.p79225 . «دعای حاجت امام رضا (علیه‌السّلام) + صلوات خاص و زیارت امام هشتم»،  وب سایت نمناک.]</ref> به باور شیعیان، اهل‎بیت کشتی نجات امت است<ref>. ابن‎بطریق، عمدة عیون صحاح الاخبار فی مناقب امام الابرار، 1407ق، ص478.</ref> و به گفتۀ ملاصالح مازندرانی سلوک به‌سوی خداوند بدون توسل و عنایت اهل‌بیت امکان ندارد.<ref>. مازندرانی، شرح الکافی، 1382ش، ج4، ص307.</ref> در فرهنگ شیعه، تمام‏ ساعات‏ روز و همچنین ایام هفته به نام و یاد اهل‌بیت گره خورده است.<ref>. ابن‌فهد حلی، آداب راز و نیاز به درگاه بی‌نیاز، 1381ش، ج1، ص54.</ref>
شیعیان با اثرپذیری از روایاتی که آنها را به شادمانی در خوشی‌های اهل‌بیت و غمگینی در اندوه آنها سفارش کرده است،<ref>. ابن‌شعبه حرانی، تحف العقول عن آل‌الرسول، 1404ق، ص123.</ref> به مناسبت اینکه پیامبر اسلام، [[امام علی|علی]] را در روز هجدهم [[ذی‌الحجة|ذی‌الحجه]] به جانشینی خود انتخاب کرد، در سراسر جهان این روز را با نام [[عید غدیر]]، [[جشن]] می‌گیرند، تا یاد آن فراموش نشود.<ref>. موسوی زنجانی، عقاید الامامیة الاثنی‌عشریة، 1413ق، ج3، ص227.</ref> آنها همچنین شب و روز [[نیمه شعبان|نیمهٔ شعبان]] را به‌مناسبت میلاد امام زمان، جشن می‌گیرند و خیابان‌ها و خانه‌های خود را را [[زینت]] و چراغانی می‌کنند.<ref>. صافی گلپایگانی، سلسله مباحث امامت و مهدویت، 1391ش، ج3، ص12.</ref> [[جشن نیمه شعبان|جشن نیمهٔ شعبان]] از مهم‌ترین مراسمی است که مورد توجه شیعیان قرار دارد و هرساله در سراسر جهان مراسم مختلفی به این مناسبت برگزار می‌شود.<ref>[https://vista.ir/w/a/34/53fb4 . «جشن نیمه شعبان را چگونه برگزار کنیم؟»،  وب‌سایت ویستا نیوز.]</ref>


===3. شادی و سوگواری برای اهل‌بیت===
در ایران، بیش از نیمی از تعطیلات رسمی سالانه به مناسبت ایام شادی و ولادت یا شهادت یکی از اهل‌بیت است؛ کل تعطیلات رسمی سالانه جمهوری اسلامی ایران غیر از جمعه‌ها ۲۷ روز است که پنج روز آن (هفده [[ربیع الاول|ربیع‌الاول]]، سیزده [[رجب]]، بیست‌وهفت رجب، پانزده شعبان و هجده ذیحجه)، اختصاص به ایام خوشحالی یا ولادت اهل‌بیت دارد و نه روز آن (نهم [[ماه محرم|محرم]]، دهم محرم، بیستم [[صفر]]، بیست‌وهشتم صفر، آخر صفر، هشتم ربیع‌الاول، سوم [[جمادی الثانی|جمادی‌الثانی]]، بیست‌ویکم [[رمضان]] و بیست‌وپنجم شوال)، اختصاص به ایام رحلت یا [[شهادت]] اهل‌بیت دارد.<ref>. [https://partchap.com/ «روزهای تعطیل رسمی ایران»، وب‌سایت پارت چاپ.]</ref>
شیعیان با اثرپذیری از روایاتی که آنها را به شادی در خوشحالی اهل‌بیت و غمگینی در‌اندوه آنها سفارش کرده است، <ref>. ابن‌شعبه حرانی، تحف العقول عن آل‌الرسول، 1404ق، ص123.</ref> به مناسبت اینکه پیامبر اسلام، علی را در روز هجدهم ذی‌الحجه به جانشینی خود انتخاب کرد، در سراسر جهان این روز را جشن می‌گیرند، تا یاد آن فراموش نشود.<ref>. موسوی زنجانی، عقاید الامامیة الاثنی‌عشریة، 1413ق، ج3، ص227.</ref> آنها همچنین شب و روز نیمۀ شعبان را به‌مناسبت میلاد امام زمان، جشن می‌گیرند و خیابان‌ها و خانه‌های خود را را زینت و چراغانی می‌کنند.<ref>. صافی گلپایگانی، سلسله مباحث امامت و مهدویت، 1391ش، ج3، ص12.</ref> جشن نیمۀ شعبان از مهم‌ترین مراسمی است که مورد توجه شیعیان قرار دارد و هرساله در سراسر جهان مراسم‌ مختلفی به این مناسبت برگزار می‌شود.<ref>[https://vista.ir/w/a/34/53fb4 . «جشن نیمه شعبان را چگونه برگزار کنیم؟»، وب‌سایت ویستا نیوز.]</ref>


در ایران، بیش از نیمی از تعطیلات رسمی سالانه به مناسبت ایام شادی و ولادت و یا شهادت یکی از اهل‌بیت است؛ کل تعطیلات رسمی سالانه جمهوری اسلامی ایران غیر از جمعه‌ها 27 روز است که پنج روز آن (17 ربیع‌الاول، 13 رجب، 27 رجب، 15 شعبان و 18 ذیحجه)، اختصاص به ایام خوشحالی و یا ولادت اهل‎بیت دارد و نه روز آن (9 محرم، 10 محرم، 20 صفر، 28 صفر، آخر صفر، 8 ربیع‌الاول، 3 جمادی‌الثانی، 21 رمضان و 25 شوال)،  اختصاص به ایام رحلت و یا شهادت اهل‌بیت دارد.<ref>. [https://partchap.com/ «روزهای تعطیل رسمی ایران»، وب‎سایت پارت چاپ.]</ref>
از مناسک مهم شیعیان در سراسر جهان، گرامی‌داشت ایام شهادت اهل‌بیت است؛ در این میان، رحلت پیامبر در ۲۸ ماه صفر، شهادت امام علی در ۲۱ رمضان، [[تاسوعا]]، [[عاشورا]] و [[مراسم شهادت امام رضا در خراسان|شهادت امام رضا]] در آخر ماه صفر، بیش از همه گرامی داشته می‌شود. بر اساس یک سنت کهن میلیون‌ها عراقی و غیر عراقی در سالروز رحلت پیامبر از سراسر عراق و جهان راهی نجف می‌شوند تا به امام علی، تسلیت گویند.<ref>. [https://www.irna.ir/news/82734221/گزارش-ایرنا-از-28-صفر-در-نجف-سنت-زیارت-میلیونی غفاری، «سنت زیارت میلیونی در ایام رحلت پیامبر اکرم»،  خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref> با فرا رسیدن ماه محرم و سالروز شهادت [[امام حسین]]، شیعیان جهان با برپایی مراسم [[عزاداری امام حسین|عزاداری]] یاد رشادت‌های امام حسین و یاران او را گرامی می‌دارند. در ماه محرم به‌خصوص در دههٔ اول، مردم [[لباس مشکی در فرهنگ شیعیان|لباس ماتم]] می‌پوشند و مجالس عزاداری تشکیل می‌دهند.<ref>. هانری رنه د، سفرنامه از خراسان تا بختیاری، 1335ش، ص190.</ref> میشل فوکو، دانشمند فرانسوی، دو عنصر «عاشورا» و «[[انتظار]]»، را از مؤلفه‌های مهم زندگی شیعیان به‌شمار آورده است.<ref>. [https://hawzah.net/fa/Magazine/View/5793/7754/97800/فوکو-با-انقلاب مجله انتظار نوجوان، «فوکو با انقلاب»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref> [[امام خمینی]]، بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، معتقد است آنچه اسلام را زنده نگه داشته، محرّم و صفر است.<ref>. [http://www.imam-khomeini.ir/fa/C207_43595/_%d8%ad%d9%81%d8%b8_%d9%86%d8%b8%d8%a7%d9%85_%d8%ac%d9%85%d9%87%d9%88%d8%b1%db%8c_%d8%a7%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85%db%8c_%d9%80_%d8%a8%db%8c%d8%a7%d9%86_%d9%88%d8%b8%d8%a7%db%8c%d9%81_%d8%b1%d9%88%d8%ad%d8%a7%d9%86% امام خمینی، صحیفه امام، 1389ش، ج15، ص330.]</ref>


از مناسک مهم شیعیان در سراسر جهان، گرامیداشت ایام شهادت اهل‌بیت است؛ در این میان، رحلت پیامبر در 28 ماه صفر، شهادت امام علی در 21 رمضان، تاسوعا، عاشورا و شهادت امام رضا در آخر ماه صفر، بیش از همه مورد تجلیل قرار دارد. بر اساس یک سنت کهن میلیون‌ها عراقی‌ و غیر عراقی در سالروز رحلت پیامبر از سراسر عراق و جهان راهی نجف می‌‎شوند تا به امام علی، تسلیت گویند.<ref>. [https://www.irna.ir/news/82734221/%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%86%D8%A7-%D8%A7%D8%B2-28-%D8%B5%D9%81%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D9%86%D8%AC%D9%81-%D8%B3%D9%86%D8%AA-%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D9%85%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C غفاری، «سنت زیارت میلیونی در ایام رحلت پیامبر اکرم»،  خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref> با فرا رسیدن ماه محرم و سالروز شهادت امام حسین، شیعیان جهان با برپایی مراسم عزاداری یاد رشادت‎‌های امام حسین و یاران او را گرامی می‌‎دارند. در ماه محرم به‎‌خصوص در دهۀ اول، مردم لباس ماتم می‎‌پوشند و مجالس عزاداری تشکیل می‎‌دهند.<ref>.‌هانری‌ رنه‌ د، سفرنامه از خراسان تا بختیاری، 1335ش، ص190.</ref> میشل فوکو، دانشمند فرانسوی، دو عنصر «عاشورا» و «انتظار»،  را از مؤلفه‌های مهم زندگی شیعیان به شمار‌ آورده است.<ref>. [https://hawzah.net/fa/Magazine/View/5793/7754/97800/%D9%81%D9%88%DA%A9%D9%88-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8 مجله انتظار نوجوان، «فوکو با انقلاب»،  پایگاه اطلاع رسانی حوزه.]</ref> امام خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، معتقد است آنچه که اسلام را زنده نگه داشته، محرّم و صفر است.<ref>. [http://www.imam-khomeini.ir/fa/C207_43595/_%d8%ad%d9%81%d8%b8_%d9%86%d8%b8%d8%a7%d9%85_%d8%ac%d9%85%d9%87%d9%88%d8%b1%db%8c_%d8%a7%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85%db%8c_%d9%80_%d8%a8%db%8c%d8%a7%d9%86_%d9%88%d8%b8%d8%a7%db%8c%d9%81_%d8%b1%d9%88%d8%ad%d8%a7%d9%86% امام خمینی، صحیفه امام، 1389ش، ج15، ص330.]</ref>
=== ۴. زیارت قبور ائمه ===
در فرهنگ شیعیان، [[زیارت در فرهنگ شیعه|زیارت]] مراقد ائمه، از امور مهم معنوی شمرده شده است. در روایات، پاداش‌های اخروی برای زیارت بیان شده<ref>. کلینی، الکافی، 1407ق، ج4، ص548.</ref> و زیارت امام حسین<ref>. ابن‌قولویه، کامل الزیارات، 1356ش، ص141.</ref> و امام رضا<ref>. کلینی، الکافی، 1407ق، ج4، ص585.</ref> بیش از همه، سفارش شده است.<ref>. ابن‌قولویه، کامل الزیارات، 1356ش، ص141.</ref> به گفتهٔ مسئولان حرم، در شب و روز میلاد امام رضا حدود ۳ میلیون زائر به زیارت او می‌روند و این تعداد در دههٔ کرامت، به حدود ۱۲ میلیون نفر رسیده و سالانه حدود ۲۵ میلیون نفر، مرقد امام رضا را زیارت می‌کنند.<ref>. [https://www.mehrnews.com/news/2403635/آمارهایی-از-حرم-امام-رضا-ع-که-نمی-دانستید «آمارهایی از حرم امام رضا که نمی‌دانستید»،  خبرگزاری مهر.]</ref>


===4. زیارت قبور ائمه===
=== ۵. [[پیاده‌روی اربعین]] ===
در فرهنگ شیعیان، زیارت مراقد ائمه، از امور مهم معنوی شمرده شده است. در روایات، پاداش‌های اخروی برای زیارت بیان شده<ref>. کلینی، الکافی، 1407ق، ج4، ص548.</ref> و زیارت امام حسین<ref>. ابن‌قولویه، کامل الزیارات، 1356ش، ص141.</ref> و امام رضا<ref>. کلینی، الکافی، 1407ق، ج4، ص585.</ref> بیش از همه، سفارش شده است.<ref>. ابن‌قولویه، کامل الزیارات، 1356ش، ص141.</ref> به گفتۀ مسئولان حرم، در شب و روز میلاد امام رضا حدود 3 میلیون زائر به ‎زیارت او می‎‌روند و این تعداد در دهۀ کرامت، به حدود 12 میلیون نفر رسیده و سالانه حدود 25 میلیون نفر، مرقد امام رضا را زیارت می‌کنند.<ref>. [https://www.mehrnews.com/news/2403635/%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AD%D8%B1%D9%85-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%B1%D8%B6%D8%A7-%D8%B9-%DA%A9%D9%87-%D9%86%D9%85%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%AF «آمارهایی از حرم امام رضا که نمی‌‎دانستید»، خبرگزاری مهر.]</ref>
از مناسک مهم شیعیان، گردهمایی بزرگ مذهبی از سراسر جهان در مراسم پیاده‌روی اربعین است که هر سال در حوالی بیستم ماه صفر، از نقاط مختلف عراق و به‌خصوص از سه مسیر [[نجف]] به کربلا، [[کاظمین]] به کربلا، و [[بصره]] به کربلا برگزار می‌شود.<ref>[https://www.safaraneh.com/fa/blog/پیاده-روی-اربعین . «پیاده‌روی اربعین: معرفی و تاریخچه»،  وب‌سایت سفرانه.]</ref> این راهپیمایی بزرگ‌ترین اجتماع انسانی و زیارت سالانه در جهان به‌شمار می‌رود که بیش از ۲۰ میلیون زائر به سمت [[کربلا]] پیاده‌روی می‌کنند و بخشی از آنها، از خارج عراق و بیشتر ایرانی هستند.<ref>[https://mobahesat.ir/5679 . مرتضوی، «نگاهی به تاریخچه اربعین»، وب‌سایت رسانه فکری تحلیلی حوزه و روحانیت.]</ref>


===5. پیاده‌روی اربعین===
=== ۶. نام‌گذاری به اسامی اهل‌بیت ===
از مناسک مهم شیعیان، گردهمایی بزرگ مذهبی از سراسر جهان در مراسم پیاده‌‎روی اربعین است که هر سال در حوالی بیستم ماه صفر، از نقاط مختلف عراق و به‎‌خصوص از سه مسیر نجف به کربلا، کاظمین به کربلا، و بصره به کربلا برگزار می‌شود.<ref>[https://www.safaraneh.com/fa/blog/%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%B1%D9%88%DB%8C-%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B9%DB%8C%D9%86 . «پیاده‌روی اربعین: معرفی و تاریخچه»،  وب‎سایت سفرانه.]</ref> این راهپیمایی بزرگترین اجتماع انسانی و زیارت سالانه در جهان به‌شمار می‌رود که بیش از 20 میلیون زائر به سمت کربلا پیاده‌روی می‌کنند و بخشی از آنها، از خارج عراق و بیشتر ایرانی هستند.<ref>[https://mobahesat.ir/5679 . مرتضوی، «نگاهی به تاریخچه اربعین»، وب‎سایت رسانه فکری تحلیلی حوزه و روحانیت.]</ref>
از مظاهر فرهنگیِ حضور اهل‌بیت در زندگی مسلمانان و به‌خصوص شیعیان، این است که اسامی فرزندان خود را به نام، آنها مانند محمد، علی، فاطمه، زهرا، حسن، حسین، جعفر، مرتضی، رضا و مصطفی می‌گذارند. امروزه میان اسم پسران «محمد» با ۱۵۰ میلیون نفر بیشترین فراوانی را در جهان دارد.<ref>[https://www.asriran.com/fa/news/301832/روزنامه-اسپانیایی-اسم-محمد-دارای-بیشترین- . «اسم محمد دارای بیشترین فراوانی در جهان است»،  وب‌سایت تحلیلی و خبری عصر ایران.]</ref> نزد مسلمانان و به‌خصوص شیعیان، پرکاربردترین نام برای دختران، نام‌ها، القاب و صفات [[حضرت فاطمه]] است.<ref>. [https://www.farsnews.ir/news/13971207000920/%D8%B2%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%86%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%87%D9%86%D8%AF-%D9%81%D8%A7%D8% صالح، «زیباترین نام‌ها در میان مسلمانان هند/ «فاطمه» در صدر اسامی دختران»، خبرگزاری فار.]</ref>


===6. نام‎گذاری به‌اسامی اهل‎بیت===
== پانویس ==
از مظاهر فرهنگیِ حضور اهل‎بیت در زندگی مسلمانان و به‌‎خصوص شیعیان، این است که اسامی فرزندان خود را به نام، آنها مانند محمد، علی، فاطمه، زهرا، حسن، حسین، جعفر، مرتضی، رضا و مصطفی می‌گذارند. امروزه در میان اسم پسران «محمد» با 150 میلیون نفر بیشترین فراوانی را در جهان دارد.<ref>[https://www.asriran.com/fa/news/301832/%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%DB%8C%D8%B4%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86- . «اسم محمد دارای بیشترین فراوانی در جهان است»،  وب‌سایت تحلیلی و خبری عصر ایران.]</ref> در میان مسلمانان و به‎خصوص شیعیان، پرکاربرد‎ترین نام برای دختران، نام‌ها، القاب و صفات حضرت فاطمه است.<ref>. [https://www.farsnews.ir/news/13971207000920/%D8%B2%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%86%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%87%D9%86%D8%AF-%D9%81%D8%A7%D8% صالح، «زیباترین نام‌ها در میان مسلمانان هند/ «فاطمه» در صدر اسامی دختران»،  خبرگزاری فار.] </ref>
==پانویس==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
==منابع==
*آذرنوش، آذرتاش، فرهنگ معاصر عربی به فارسی، تهران، نی، 1381ش.
*«آمارهایی از حرم امام رضا که نمی‎دانستید»،  خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: 25 شهریور 1392ش.
*ابن‎شعبه حرانی، تحف العقول عن آل‌الرسول، قم، جامعه مدرسین، 1404ق.
*ابن ‎ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج‌البلاغة، قم، مکتبة آیة‌الله المرعشی النجفی، 1404ق.
*ابن‌بابویه، علی بن حسین، الامامة و التبصرة من الحیرة، قم، مدرسة امام مهدی، 1404ق.
*ابن‌بابویه، محمد بن علی، الخصال، قم، جامعه مدرسین، 1362ش.
*ابن‌بابویه، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمة، تهران، اسلامیه، 1395ق.
*ابن‌بطریق، یحیی بن حسن، عمدة عیون صحاح الاخبار فی مناقب امام الابرار، قم، جامعه مدرسین، اسلامی، 1407ق.
*ابن‌حنبل، احمد، مسند احمد بن حنبل، بیروت، مؤسسة الرسالة، 1416ق.
*ابن‌فهد حلی، احمد، آداب راز و نیاز به درگاه بی‎نیاز، ترجمه محمدحسین نائیجی، تهران، کیا، 1381ش.
*ابن‌قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، نجف، دار المرتضویة، 1356ش.
*ابن‏مردویه، احمد بن موسی، مناقب علی بن ابی‌طالب و ما نزل من القرآن فی علی، قم، موسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، 1424ق.
*ابوالفتوح رازی، حسین بن علی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، [[مشهد]]، بنیاد پژوهش‎های اسلامی، 1408ق.
*امام خمینی، سیدروح‎الله، صحیفۀ امام، تهران، مرکز نشر آثار امام خمینی، 1389ش.
*امام‌رضا، علی بن موسی، صحیفة الامام الرضا، مشهد، کنگره جهانی امام رضا، 1406ق.
*امینی، عبدالحسین، الغدیر، ترجمۀ محمد شریف‌رازی، تهران، بنیاد بعثت، 1387ش.
*«اسم محمد دارای بیشترین فراوانی در جهان است»،  وب‎سایت خبری تحلیلی عصر ایران، تاریخ درج مطلب: 8 آبان 1392ش.
*بحرانی،‌هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، قم، موسسة البعثة، قسم الدراسات الاسلامیة، 1415ق.
*«پیاده‌روی اربعین: معرفی، تاریخچه»،  وب‎سایت سفرانه، تاریخ درج مطلب: 30 مرداد 1402ش.
*ثلایی، یوسف بن احمد، تفسیر الثمرات الیانعه و الاحکام الواضحه القاطعه، صعده، مکتبة التراث الاسلامی، 1423ق.
*جعفریان، رسول، ‌صفویه در عرصه دین، فرهنگ و سیاست، قم، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، 1379ش.
*جعفریان، رسول، تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا طلوع دولت صفوی، تهران، علم، 1388ش.
*حبری، حسین بن حکم‏، تفسیر الحبری‏، به‌تحقیق محمدرضا حسینی جلالی، بیروت، موسسة آل‌البیت لاحیاء التراث‏، 1408ق. ‏
*حسینی میلانی، علی، جواهر الکلام فی معرفة الامامة و الامام، قم، مرکز الحقائق الاسلامیة، 1389ش.
*حسینی طهرانی،‌هاشم، توضیح المراد، تهران، ‏ مفید، 1365ش. ‏
*حلّی، حسن بن یوسف، الرسالة السعدیة، بیروت، دارالصفوة، 1413ق.
*حمیری، عبدالله بن جعفر، قرب الاسناد، قم، مؤسسة آل‌البیت، 1413ق.
*حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نور الثقلین، قم، اسماعیلیان، 1415ق.
*خسروانی، علی‎رضا، تفسیر خسروی، تهران، کتابفروشی اسلامیه، 1390ق.
*«دعای حاجت امام رضا + صلوات خاص و زیارت امام هشتم»،  وب‎سایت نمناک، بی‎تا.
*راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن‏، با تحیقق: داوودی، صفوان عدنان‏، بیروت‏، دار الشامیة، 1412ق. ‏
*ربانی گلپایگانی، علی، درآمدی به شیعه شناسی، قم، مرکز جهانی علوم اسلامی، 1385ش.
*سبحانی تبریزی، جعفر، دانشنامه کلام اسلامی، قم، مؤسسه امام صادق، 1387ش.
*«روزهای تعطیل رسمی ایران»،  وب‎سایت پارت چاپ، تاریخ درج مطلب: 29 مرداد 1401ش.
*سبحانی، جعفر، رسائل و مقالات، قم، مؤسسه امام صادق، بی‌تا.
*سلطان‌الواعظین، محمد، شب‌های پیشاور در دفاع از حریم تشیع، تهران، دارالکتب الاسلامیة، 1379ش.
*شیخ طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1407ق.
*شیخ طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‎تا.
*شیخ مفید، ارشاد، ترجمه محمدباقر ساعدی خراسانی، ‏ تهران‏، اسلامیه‏، 1380ش‏.
*شیخ مفید، تصحیح الاعتقاد، قم‏، کنگره شیخ مفید، 1413ق.
*صادقی تهرانی، محمد، الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنه، قم، فرهنگ اسلامی، 1406ق.
*صافی گلپایگانی، لطف‌‌الله، سلسله مباحث امامت و مهدویت، قم، دفتر تنظیم و نشر آثار آیت‌الله صافی گلپایگانی، 1391ش.
*صالح، محمدرضا، «زیباترین نام‌ها در میان مسلمانان هند/ «فاطمه» در صدر اسامی دختران»،  خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: 8 اسفند 1397ش.
*صفایی، احمد، علم کلام، تهران، دانشگاه تهران، 1374ش.
*طالقانی، نظرعلی، کاشف الاسرار، مصحح مهدی طیب، تهران، رسا، 1373ش.
*طباطبایی محمدحسین، شیعه در اسلام، قم، جامعه مدرسین، بی‎تا.
*طباطبایی، محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1374ش.
*طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسرو، 1372ش.
*طریحی، فخرالدین بن محمد، مجمع البحرین، تهران، مرتضوی، 1375ش.
*عریضی، علی بن جعفر، مسائل علیّ بن جعفر و مستدرکاتها، قم، مؤسسة آل‌البیت، 1409ق.
*علم‏الهدی، علی بن الحسین، تفسیر الشریف المرتضی المسمی بنفائس التاویل، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، 1431ق.
*عیاشی، محمد بن مسعود، التفسیر، تهران، اسلامیة، 1380ق.
*غفاری، عبدالله، «سنت زیارت میلیونی در ایام رحلت پیامبر اکرم»،  خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: 27 آبان 1396ش.
*فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، قم، هجرت، 1409ق.
*فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، تهران، مکتبة الصدر، 1415ق.
*قمی، علی بن ابراهیم‏، تفسیر القمی، تحیقق طیب موسوی جزایری، قم، دارالکتاب‏، 1363ش.
*کاشانی، فتح‏الله، زبدة التفاسیر، قم، مؤسسة معارف اسلامی، 1423ق.
*کلینی، ابوجعفر، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، اسلامیة، 1407ق،
*کلینی، محمد بن یعقوب، اصول الکافی، ترجمه کمره‏ای، قم، اسوه، 1375ش.
*کوفی، فرات بن ابراهیم، تفسیر فرات الکوفی، تهران، وزارت ارشاد اسلامی، 1410ق.
*لطیفی، رحیم، دلایل عقلی و نقلی امامت و مهدویت، تهران، بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود، 1387ش.
*مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1403ق.
*«جشن نیمه شعبان را چگونه برگزار کنیم؟»،  وب‎سایت ویستا نیوز، تاریخ بازدید: 27دی 1402ش.
*محقق ترمذی، برهان‏الدین حسین معارف، مجموعه مواعظ و کلمات سید برهان‏الدین محقق ترمذی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1377ش.
*مرتضوی، سیدسجاد، «نگاهی به تاریخچه اربعین»،  وب‎سایت رسانۀ فکری تحلیلی حوزه و روحانیت، تاریخ درج مطلب: 30 آبان 1395ش.
*مسعودی، علی بن حسین، ترجمه اثبات الوصیة لعلیّ بن ابی‌طالب، تهران، اسلامیه، 1362ش.
*مصباح یزدی، جامی از زلال کوثر، به‎تحقیق محمد باقر حیدری کاشانی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1392ش.
*مغنیه، محمدجواد، التفسیر المبین، قم، دارالکتاب الاسلامی، 1425ق.
*مغنیه، محمدجواد، ترجمه تفسیر کاشف، ترجمه موسی دانش، قم، بوستان کتاب، 1378ش.
*مقاتل، تفسیر مقاتل بن سلیمان، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1423ق.
*مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، تهران، اسلامیة، 1386ش.
*مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، اسلامیة، 1371ش.
*مازندرانی، محمدصالح، شرح الکافی، تهران، المکتبة الاسلامیة، 1382ق.
*موسوی زنجانی، ابراهیم، عقاید الامامیة الاثنی‌عشریة، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، 1413ق.
*نصیری، عباس، «عشق به اهل‌بیت ذاتی و درونی است»،  خبرگزاری میزان، تاریخ درج مطلب: 19 آذر 1395ش.
*هانری‌ رنه‌ د، سفرنامه از خراسان تا بختیاری، تهران، امیرکبیر، 1335ش.
*هلالی، سلیم بن قیس، کتاب سلیم بن قیس الهلالی، قم، الهادی، 1405ق.
*یوسفیان، محمدعلی، «نقش شناخت و محبت به اهل‌بیت در گرایش ایرانیان به تشیع»،  وب‎سایت کیهان، تاریخ درج مطلب: 9 بهمن 1400ش.


[[رده: ویکی‌زندگی]]  
== منابع ==
[[رده: آرامش معنوی]]
{{آغاز منابع}}
[[رده: مذهب شیعه]]
* آذرنوش، آذرتاش، فرهنگ معاصر عربی به فارسی، تهران، نی، ۱۳۸۱ش.
[[رده: پیشوایان]]
* «آمارهایی از حرم امام رضا که نمی‌دانستید»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۲۵ شهریور ۱۳۹۲ش.
* ابن‌شعبه حرانی، تحف العقول عن آل‌الرسول، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۰۴ق.
* ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج‌البلاغة، قم، مکتبة آیةالله المرعشی النجفی، ۱۴۰۴ق.
* ابن‌بابویه، علی بن حسین، الامامة و التبصرة من الحیرة، قم، مدرسة امام مهدی، ۱۴۰۴ق.
* ابن‌بابویه، محمد بن علی، الخصال، قم، جامعه مدرسین، ۱۳۶۲ش.
* ابن‌بابویه، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمة، تهران، اسلامیه، ۱۳۹۵ق.
* ابن‌بطریق، یحیی بن حسن، عمدة عیون صحاح الاخبار فی مناقب امام الابرار، قم، جامعه مدرسین، اسلامی، ۱۴۰۷ق.
* ابن‌حنبل، احمد، مسند احمد بن حنبل، بیروت، مؤسسة الرسالة، ۱۴۱۶ق.
* ابن‌فهد حلی، احمد، آداب راز و نیاز به درگاه بی‌نیاز، ترجمه محمدحسین نائیجی، تهران، کیا، ۱۳۸۱ش.
* ابن‌قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، نجف، دار المرتضویة، ۱۳۵۶ش.
* ابن‌مردویه، احمد بن موسی، مناقب علی بن ابی‌طالب و ما نزل من القرآن فی علی، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، ۱۴۲۴ق.
* ابوالفتوح رازی، حسین بن علی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، [[مشهد]]، بنیاد پژوهش‌های اسلامی، ۱۴۰۸ق.
* امام خمینی، سیدروح‌الله، صحیفهٔ امام، تهران، مرکز نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۹ش.
* امام‌رضا، علی بن موسی، صحیفة الامام الرضا، مشهد، کنگره جهانی امام رضا، ۱۴۰۶ق.
* امینی، عبدالحسین، الغدیر، ترجمهٔ محمد شریف‌رازی، تهران، بنیاد بعثت، ۱۳۸۷ش.
* «اسم محمد دارای بیشترین فراوانی در جهان است»، وب‌سایت خبری تحلیلی عصر ایران، تاریخ درج مطلب: ۸ آبان ۱۳۹۲ش.
* بحرانی، هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، قم، موسسة البعثة، قسم الدراسات الاسلامیة، ۱۴۱۵ق.
* «پیاده‌روی اربعین: معرفی، تاریخچه»، وب‌سایت سفرانه، تاریخ درج مطلب: ۳۰ مرداد ۱۴۰۲ش.
* ثلایی، یوسف بن احمد، تفسیر الثمرات الیانعه و الاحکام الواضحه القاطعه، صعده، مکتبة التراث الاسلامی، ۱۴۲۳ق.
* جعفریان، رسول، صفویه در عرصه دین، فرهنگ و سیاست، قم، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، ۱۳۷۹ش.
* جعفریان، رسول، تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا طلوع دولت صفوی، تهران، علم، ۱۳۸۸ش.
* حبری، حسین بن حکم‏، تفسیر الحبری‏، به‌تحقیق محمدرضا حسینی جلالی، بیروت، موسسة آل‌البیت لاحیاء التراث‏، ۱۴۰۸ق. ‏
* حسینی میلانی، علی، جواهر الکلام فی معرفة الامامة و الامام، قم، مرکز الحقائق الاسلامیة، ۱۳۸۹ش.
* حسینی طهرانی، هاشم، توضیح المراد، تهران، ‏ مفید، ۱۳۶۵ش. ‏
* حلّی، حسن بن یوسف، الرسالة السعدیة، بیروت، دارالصفوة، ۱۴۱۳ق.
* حمیری، عبدالله بن جعفر، قرب الاسناد، قم، مؤسسة آل‌البیت، ۱۴۱۳ق.
* حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نور الثقلین، قم، اسماعیلیان، ۱۴۱۵ق.
* خسروانی، علی‌رضا، تفسیر خسروی، تهران، کتابفروشی اسلامیه، ۱۳۹۰ق.
* «دعای حاجت امام رضا + صلوات خاص و زیارت امام هشتم»، وب‌سایت نمناک، بی‌تا.
* راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن‏، با تحیقق: داوودی، صفوان عدنان‏، بیروت‏، دار الشامیة، ۱۴۱۲ق. ‏
* ربانی گلپایگانی، علی، درآمدی به شیعه‌شناسی، قم، مرکز جهانی علوم اسلامی، ۱۳۸۵ش.
* سبحانی تبریزی، جعفر، دانشنامه کلام اسلامی، قم، مؤسسه امام صادق، ۱۳۸۷ش.
* «روزهای تعطیل رسمی ایران»، وب‌سایت پارت چاپ، تاریخ درج مطلب: ۲۹ مرداد ۱۴۰۱ش.
* سبحانی، جعفر، رسائل و مقالات، قم، مؤسسه امام صادق، بی‌تا.
* سلطان‌الواعظین، محمد، شب‌های پیشاور در دفاع از حریم تشیع، تهران، دارالکتب الاسلامیة، ۱۳۷۹ش.
* شیخ طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق.
* شیخ طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.
* شیخ مفید، ارشاد، ترجمه محمدباقر ساعدی خراسانی، ‏ تهران‏، اسلامیه‏، ۱۳۸۰ش‏.
* شیخ مفید، تصحیح الاعتقاد، قم‏، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق.
* صادقی تهرانی، محمد، الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنه، قم، فرهنگ اسلامی، ۱۴۰۶ق.
* صافی گلپایگانی، لطف‌الله، سلسله مباحث امامت و مهدویت، قم، دفتر تنظیم و نشر آثار آیت‌الله صافی گلپایگانی، ۱۳۹۱ش.
* صالح، محمدرضا، «زیباترین نام‌ها در میان مسلمانان هند/ «فاطمه» در صدر اسامی دختران»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: ۸ اسفند ۱۳۹۷ش.
* صفایی، احمد، علم کلام، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۷۴ش.
* طالقانی، نظرعلی، کاشف الاسرار، مصحح مهدی طیب، تهران، رسا، ۱۳۷۳ش.
* طباطبایی محمدحسین، شیعه در اسلام، قم، جامعه مدرسین، بی‌تا.
* طباطبایی، محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۷۴ش.
* طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسرو، ۱۳۷۲ش.
* طریحی، فخرالدین بن محمد، مجمع البحرین، تهران، مرتضوی، ۱۳۷۵ش.
* عریضی، علی بن جعفر، مسائل علیّ بن جعفر و مستدرکاتها، قم، مؤسسة آل‌البیت، ۱۴۰۹ق.
* علم‌الهدی، علی بن الحسین، تفسیر الشریف المرتضی المسمی بنفائس التاویل، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، ۱۴۳۱ق.
* عیاشی، محمد بن مسعود، التفسیر، تهران، اسلامیة، ۱۳۸۰ق.
* غفاری، عبدالله، «سنت زیارت میلیونی در ایام رحلت پیامبر اکرم»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۲۷ آبان ۱۳۹۶ش.
* فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، قم، هجرت، ۱۴۰۹ق.
* فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، تهران، مکتبة الصدر، ۱۴۱۵ق.
* قمی، علی بن ابراهیم‏، تفسیر القمی، تحیقق طیب موسوی جزایری، قم، دارالکتاب‏، ۱۳۶۳ش.
* کاشانی، فتح‌الله، زبدة التفاسیر، قم، مؤسسة معارف اسلامی، ۱۴۲۳ق.
* کلینی، ابوجعفر، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، اسلامیة، ۱۴۰۷ق،
* کلینی، محمد بن یعقوب، اصول الکافی، ترجمه کمره‌ای، قم، اسوه، ۱۳۷۵ش.
* کوفی، فرات بن ابراهیم، تفسیر فرات الکوفی، تهران، وزارت ارشاد اسلامی، ۱۴۱۰ق.
* لطیفی، رحیم، دلایل عقلی و نقلی امامت و مهدویت، تهران، بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود، ۱۳۸۷ش.
* مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
* «جشن نیمه شعبان را چگونه برگزار کنیم؟»، وب‌سایت ویستا نیوز، تاریخ بازدید: ۲۷دی ۱۴۰۲ش.
* محقق ترمذی، برهان‌الدین حسین معارف، مجموعه مواعظ و کلمات سید برهان‌الدین محقق ترمذی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۷۷ش.
* مرتضوی، سیدسجاد، «نگاهی به تاریخچه اربعین»، وب‌سایت رسانهٔ فکری تحلیلی حوزه و روحانیت، تاریخ درج مطلب: ۳۰ آبان ۱۳۹۵ش.
* مسعودی، علی بن حسین، ترجمه اثبات الوصیة لعلیّ بن ابی‌طالب، تهران، اسلامیه، ۱۳۶۲ش.
* مصباح یزدی، جامی از زلال کوثر، به‌تحقیق محمد باقر حیدری کاشانی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، ۱۳۹۲ش.
* مغنیه، محمدجواد، التفسیر المبین، قم، دارالکتاب الاسلامی، ۱۴۲۵ق.
* مغنیه، محمدجواد، ترجمه تفسیر کاشف، ترجمه موسی دانش، قم، بوستان کتاب، ۱۳۷۸ش.
* مقاتل، تفسیر مقاتل بن سلیمان، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۲۳ق.
* مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، تهران، اسلامیة، ۱۳۸۶ش.
* مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، اسلامیة، ۱۳۷۱ش.
* مازندرانی، محمدصالح، شرح الکافی، تهران، المکتبة الاسلامیة، ۱۳۸۲ق.
* موسوی زنجانی، ابراهیم، عقاید الامامیة الاثنی‌عشریة، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، ۱۴۱۳ق.
* نصیری، عباس، «عشق به اهل‌بیت ذاتی و درونی است»، خبرگزاری میزان، تاریخ درج مطلب: ۱۹ آذر ۱۳۹۵ش.
* هانری رنه د، سفرنامه از خراسان تا بختیاری، تهران، امیرکبیر، ۱۳۳۵ش.
* هلالی، سلیم بن قیس، کتاب سلیم بن قیس الهلالی، قم، الهادی، ۱۴۰۵ق.
* یوسفیان، محمدعلی، «نقش شناخت و محبت به اهل‌بیت در گرایش ایرانیان به تشیع»، وب‌سایت کیهان، تاریخ درج مطلب: ۹ بهمن ۱۴۰۰ش.
{{پایان منابع}}

نسخهٔ کنونی تا ۳۰ مرداد ۱۴۰۴، ساعت ۲۱:۳۳

اهل‌بیت؛ خاندان پیامبر اسلام و مصداق آیه تطهیر در قرآن.

اهل بیت، به باور شیعیان و بر اساس آیه تطهیر در قرآن، از هرگونه گناه و پلیدی پیراسته بوده و بعد از پیامبر اسلام، مرجعیت فهم قرآن و رهبری جامعه اسلامی را بر عهده دارند. شیعیان جهان، خاندان پیامبر را الگوی زندگی خود می‌دانند و در ایام شادی آنها شاد و در اندوه آنها، اندوهگین می‌شوند.

مفهوم‌شناسی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

«اهل» بر نوعی رابطه و پیوند میان یک انسان با انسان یا اشیا و امورات دیگر دلالت می‌کند، به‌عنوان مثال همسر و نزدیک‌ترین کسان یک مرد، اهل او هستند؛ ساکنان یک خانه، شهر یا آبادی، اهل آن خانه، شهر یا آبادی شمرده می‌شوند؛ پیروان هر دین و آیینی اهل آن دین هستند و افرادی که دانش و هنر و حرفه‌ای دارند، اهل آن دانش و هنر و حرفه محسوب می‌شوند.[۱] بَیْت به‌معنای خانه[۲] و ترکیب اهل‌بیت به‌معنای ساکنان یک خانه است.[۳] اهل‌بیت در اصطلاح مسلمانان هرگاه بدون قید ذکر شود، به‌معنای خاندان حضرت محمد (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) است[۴] که در فرهنگ مسلمانان از منزلت ویژه‌ای برخوردار بوده و گفتار و رفتار آنان به باور شیعیان، ملاک حق و راهنمای حقیقت است.[۵]

اهل‌بیت در قرآن

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

قرآن، اصطلاح اهل‌بیت را در آیه ۳۳ سورهٔ احزاب به کار برده و ارادهٔ خدا برای زدودن هر گونه آلایش و ناپاکی از آنها را اعلام کرده است. همهٔ مفسران متقدم شیعه مانند علی بن ابراهیم قمی،[۶] حبری،[۷] کوفی،[۸] عیاشی،[۹] طوسی،[۱۰] علم‌الهدی[۱۱] و طبرسی[۱۲] و متاخرین مانند ثلایی،[۱۳] فیض کاشانی،[۱۴] فتح‌الله کاشانی،[۱۵] طریحی،[۱۶] حویزی[۱۷] و بحرانی[۱۸] و معاصرین مانند علامه طباطبایی،[۱۹] خسروانی،[۲۰] محمدجواد مغنیه[۲۱] و مکارم شیرازی،[۲۲] معتقدند که مراد از اهل‌بیت در این آیه، پنج تن شامل پیامبر اکرم، علی، فاطمه، حسن و حسین، است.

علمای شیعه بر اساس روایات پرشمار[۲۳]‏ باور دارند که عنوان اهل‌بیت شامل سایر امامان شیعه از امام چهارم شیعیان (علی بن الحسین)، تا امام دوازدهم (امام مهدی) نیز می‌شود.[۲۴]‏ محققین برای اثبات این مدعا به احادیثی مانند حدیث ثقلین و حدیث سفینه استناد کرده‌اند.[۲۵] در چارچوب این باور، در هر زمانی دست‌کم یک‌تن از اهل‌بیت میان مردم حضور دارد، تا مردم بتوانند به او تمسک جویند.[۲۶]‏

ویژگی‌های اهل‌بیت

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در باور شیعیان، اهل‌بیت برخوردار از سه ویژگی شامل عصمت، علم لدنی و علم غیب هستند. به اعتقاد علامه طباطبایی، عصمت و طهارت معنوی، یک موهبت الهی و غیراکتسابی[۲۷] برای کسانی است که خداوند دل‌های آنان را پاکیزه کرده است.[۲۸] دانشمندان شیعه بر این مسئله اتفاق نظر دارند که عصمت از گناه و اشتباه، مهم‌ترین ویژگی اهل‌بیت است.[۲۹] به اعتقاد مفسرین شیعه، به شهادت آیه تطهیر[۳۰] این موهبت را خداوند به اهل‌بیت داده و آنان با تکیه بر این موهبت، مسئولیت جانشینی پیامبر را در هدایت بشر به عهده دارند.[۳۱]

همچنین شیعیان به‌طور عموم باور دارند که دانش اهل‌بیت از نوع «دانش لدنی» بوده و از جانب خداوند بدون واسطهٔ ابزارهای عادی معرفتی بر قلب آنها افاضه می‌شود.[۳۲] کلینی روایتی را از رسول خدا نقل می‌کند که ۱۲ نقیب (امام مسئول) از فرزندان او با فرشتگان ارتباط دارند و دارای دانش لدنی هستند.[۳۳] علم لدنّی، از اقسام دانش قلبی است و از طریق تزکیهٔ نفس حاصل می‌شود.[۳۴] شیعیان همچنین پیغمبر و امام را دارای علم غیب می‌دانند که به واسطه وحی، الهام یا طرق دیگر، از جانب خدا به آنها اعطا شده است؛ تفاوت این علم با علم خدا، آن است که علم آنها اعطایی است، امّا علم خدا ذاتی است.[۳۵]

جایگاه و نقش اهل‌بیت

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

۱. مرجعیت در فهم حقیقت قرآن

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

علامه طباطبایی معتقد است که اهل‌بیت و قرآن هر دو به یک حقیقت وابسته‌اند؛ نیل به معارف قرانی نیازمند صفای ضمیر و طهارت دل[۳۶] و جان پاک است[۳۷] و از آیهٔ تطهیر استفاده می‌شود که خداوند، اهل‌بیت را مرجع فهم معارف قرآن قرار داده است و بدون استفاده از سنّت اهل‌بیت نمی‌توان به حدود و احکام الهی راه یافت.[۳۸]

۲. مرجعیت علمی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

به باور شیعیان، پیامبر شهر علم و علی دروازه این شهر است.[۳۹] علامه طباطبایی معتقد است که به بیان قرآن؛ رفتار، گفتار و حتی سکوت پیامبر اسلام برای همه مسلمانان حجت است و بر اساس روایت، بیان اهل‌بیت نیز مانند بیان خود پیامبر، حجت است. وی از این دو مقدمه نتیجه می‌گیرد که بعد از پیامبر، اهل‌بیت مرجعیت علمی مسلمانان را در بیان احکام الهی برعهده دارند.[۴۰]

۳. هدایت مردم

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

پیامبر اسلام، اهل‌بیت را حبل‌الله نامیده است که هر کسی به آنها پیوند بخورد نجات پیدا می‌کند و آنها را مانند باب توبه بنی‌اسرائیل دانسته که هر کسی از این در وارد شود، مؤمن به خدا است و کسی که از این در وارد نشود به خدا کفر ورزیده است.[۴۱] ذیل این آموزهٔ روایی، اندیشمندان مسلمان بر نقش هدایت‌گری اهل‌بیت در نجات مردم از جهالت، گمراهی و سرگردانی، تأکید می‌کنند.[۴۲]

۴. مرجعیت سیاسی و اجتماعی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

پژوهشگران معتقدند که در حدیث ثقلین، شواهدی وجود دارد که بر رهبری سیاسی اهل‌بیت دلالت می‌کند[۴۳] و گسترش دلالی حدیث ثقلین، افزون بر مرجعیت سیاسی مرجعیت اجتماعی اهل‌بیت را نیز ثابت می‌کند.[۴۴]

۵. طراوت‌بخشی ایمان دین‌باوران

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

محوریت اهل‌بیت موجب پویایی جامعه انسانی می‌شود. اندیشمندان شیعه با تکیه بر برخی آموزه‌های روایی،[۴۵] باور دارند که دل‌های افسرده با یادآوری گفتار و کردار اهل‌بیت، جان تازه‌ای می‌گیرند و بانشاط و پرتوان در سیر به سوی حق، سرعت می‌گیرند.[۴۶]

بازتاب اهل‌بیت در سبک زندگی مسلمانان

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

۱. دوستی اهل‌بیت

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

از نگاه دینی گسترش محبت به خاندان پیامبر، در حقیقت گسترش فرهنگ اسلام حقیقی است.[۴۷] محبت اهل‌بیت، در همه دوره‌های تاریخ اسلامی میان ایرانیان وجود داشته و همین محبت، راه را برای گسترش تشیع در ایران هموار کرد.[۴۸] به‌طور مشخص از قرن ششم هجری، یک حرکت مذهبی در ایران و بسیاری از نقاط اطراف آن پدید آمد که میان چهره‌های علمی و بزرگان تصوف همزمان با تمایل به مذهب تسنن، علاقهٔ به دوازده امام و اعتقاد به ولایت آنان تقویت شد[۴۹] و این حرکت از «تسنن دوازده امامی»[۵۰] به سوی تشیع، سوق یافت.[۵۱]

۲. توسل به اهل‌بیت

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

توسل به اهل‌بیت، علاوه بر شیعیان، میان اهل‌سنت و بزرگان آنها مانند شافعی نیز مورد توجه بوده است.[۵۲] بسیاری از مسلمانان هنگام بروز مشکلات و بیماری‌ها، با توسل به اهل‌بیت حاجت خود را از خدا می‌خواهند و امید دارند که این توسل، راه ارتباط با خداوند را هموارتر سازد و خداوند رحمت خود را به سوی بندگانش افزون کند.[۵۳] به باور شیعیان، اهل‌بیت کشتی نجات امت است[۵۴] و به گفتهٔ ملاصالح مازندرانی سلوک به‌سوی خداوند بدون توسل و عنایت اهل‌بیت امکان ندارد.[۵۵] در فرهنگ شیعه، تمام ساعات روز و همچنین ایام هفته به نام و یاد اهل‌بیت گره خورده است.[۵۶]

۳. شادی و سوگواری برای اهل‌بیت

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

شیعیان با اثرپذیری از روایاتی که آنها را به شادمانی در خوشی‌های اهل‌بیت و غمگینی در اندوه آنها سفارش کرده است،[۵۷] به مناسبت اینکه پیامبر اسلام، علی را در روز هجدهم ذی‌الحجه به جانشینی خود انتخاب کرد، در سراسر جهان این روز را با نام عید غدیر، جشن می‌گیرند، تا یاد آن فراموش نشود.[۵۸] آنها همچنین شب و روز نیمهٔ شعبان را به‌مناسبت میلاد امام زمان، جشن می‌گیرند و خیابان‌ها و خانه‌های خود را را زینت و چراغانی می‌کنند.[۵۹] جشن نیمهٔ شعبان از مهم‌ترین مراسمی است که مورد توجه شیعیان قرار دارد و هرساله در سراسر جهان مراسم مختلفی به این مناسبت برگزار می‌شود.[۶۰]

در ایران، بیش از نیمی از تعطیلات رسمی سالانه به مناسبت ایام شادی و ولادت یا شهادت یکی از اهل‌بیت است؛ کل تعطیلات رسمی سالانه جمهوری اسلامی ایران غیر از جمعه‌ها ۲۷ روز است که پنج روز آن (هفده ربیع‌الاول، سیزده رجب، بیست‌وهفت رجب، پانزده شعبان و هجده ذیحجه)، اختصاص به ایام خوشحالی یا ولادت اهل‌بیت دارد و نه روز آن (نهم محرم، دهم محرم، بیستم صفر، بیست‌وهشتم صفر، آخر صفر، هشتم ربیع‌الاول، سوم جمادی‌الثانی، بیست‌ویکم رمضان و بیست‌وپنجم شوال)، اختصاص به ایام رحلت یا شهادت اهل‌بیت دارد.[۶۱]

از مناسک مهم شیعیان در سراسر جهان، گرامی‌داشت ایام شهادت اهل‌بیت است؛ در این میان، رحلت پیامبر در ۲۸ ماه صفر، شهادت امام علی در ۲۱ رمضان، تاسوعا، عاشورا و شهادت امام رضا در آخر ماه صفر، بیش از همه گرامی داشته می‌شود. بر اساس یک سنت کهن میلیون‌ها عراقی و غیر عراقی در سالروز رحلت پیامبر از سراسر عراق و جهان راهی نجف می‌شوند تا به امام علی، تسلیت گویند.[۶۲] با فرا رسیدن ماه محرم و سالروز شهادت امام حسین، شیعیان جهان با برپایی مراسم عزاداری یاد رشادت‌های امام حسین و یاران او را گرامی می‌دارند. در ماه محرم به‌خصوص در دههٔ اول، مردم لباس ماتم می‌پوشند و مجالس عزاداری تشکیل می‌دهند.[۶۳] میشل فوکو، دانشمند فرانسوی، دو عنصر «عاشورا» و «انتظار»، را از مؤلفه‌های مهم زندگی شیعیان به‌شمار آورده است.[۶۴] امام خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، معتقد است آنچه اسلام را زنده نگه داشته، محرّم و صفر است.[۶۵]

۴. زیارت قبور ائمه

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در فرهنگ شیعیان، زیارت مراقد ائمه، از امور مهم معنوی شمرده شده است. در روایات، پاداش‌های اخروی برای زیارت بیان شده[۶۶] و زیارت امام حسین[۶۷] و امام رضا[۶۸] بیش از همه، سفارش شده است.[۶۹] به گفتهٔ مسئولان حرم، در شب و روز میلاد امام رضا حدود ۳ میلیون زائر به زیارت او می‌روند و این تعداد در دههٔ کرامت، به حدود ۱۲ میلیون نفر رسیده و سالانه حدود ۲۵ میلیون نفر، مرقد امام رضا را زیارت می‌کنند.[۷۰]

۵. پیاده‌روی اربعین

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

از مناسک مهم شیعیان، گردهمایی بزرگ مذهبی از سراسر جهان در مراسم پیاده‌روی اربعین است که هر سال در حوالی بیستم ماه صفر، از نقاط مختلف عراق و به‌خصوص از سه مسیر نجف به کربلا، کاظمین به کربلا، و بصره به کربلا برگزار می‌شود.[۷۱] این راهپیمایی بزرگ‌ترین اجتماع انسانی و زیارت سالانه در جهان به‌شمار می‌رود که بیش از ۲۰ میلیون زائر به سمت کربلا پیاده‌روی می‌کنند و بخشی از آنها، از خارج عراق و بیشتر ایرانی هستند.[۷۲]

۶. نام‌گذاری به اسامی اهل‌بیت

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

از مظاهر فرهنگیِ حضور اهل‌بیت در زندگی مسلمانان و به‌خصوص شیعیان، این است که اسامی فرزندان خود را به نام، آنها مانند محمد، علی، فاطمه، زهرا، حسن، حسین، جعفر، مرتضی، رضا و مصطفی می‌گذارند. امروزه میان اسم پسران «محمد» با ۱۵۰ میلیون نفر بیشترین فراوانی را در جهان دارد.[۷۳] نزد مسلمانان و به‌خصوص شیعیان، پرکاربردترین نام برای دختران، نام‌ها، القاب و صفات حضرت فاطمه است.[۷۴]

پانویس

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  1. ↑ . سبحانی تبریزی، دانشنامهٔ کلام اسلامی، 1387ش، ص553.
  2. ↑ . آذرنوش، فرهنگ معاصر عربی فارسی، 1381ش، ذیل کلمهٔ بیت.
  3. ↑ . فراهیدی، کتاب العین، 1409ق، ذیل کلمهٔ اهل.
  4. ↑ . راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، 1402ق، ص96.
  5. ↑ . سبحانی، دانشنامه کلام اسلامی، 1387ش، ص555.
  6. ↑ . قمی، تفسیر القمی، 1363ش، ج2، ص67، 156 و 193.
  7. ↑ . حبری، تفسیر الحبری، 1408ق، ص298-313.
  8. ↑ . کوفی، تفسیر فرات الکوفی، 1410ق، ص110 و 331-340.
  9. ↑ . عیاشی، التفسیر، 1380ق، ج1، ص250-251.
  10. ↑ . شیخ طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، بی‌تا، ج8، ص340.
  11. ↑ . علم‌الهدی، تفسیر الشریف المرتضی المسمی بنفائس التاویل، 1431ق، ج3، ص225.
  12. ↑ . طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، 1372ش، ج8، ص560.
  13. ↑ . ثلایی، تفسیر الثمرات الیانعه و الاحکام الواضحه القاطعه، 1423ق، ج4، ص22-23.
  14. ↑ . فیض کاشانی، تفسیر الصافی، 1415ق، ج1، ص464. ج3، ص328. ج4، ص188.
  15. ↑ . کاشانی، زبدة التفاسیر، 1423ق، ج4، ص293.
  16. ↑ . طریحی، مجمع البحرین، 1365ش، ج2، ص193.
  17. ↑ . حویزی، تفسیر نور الثقلین، 1315ق، ج‏3، ص410.
  18. ↑ . بحرانی، البرهان فی تفسیر القرآن، 1415ق، ج3، ص790. ج4، ص449-464.
  19. ↑ . طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، 1374ش، ج14، ص242. ج16، ص309-319.
  20. ↑ . خسروانی، تفسیر خسروی، 1390ش، ج7، ص30.
  21. ↑ . مغنیه، التفسیر المبین، 1425ق، ص554.
  22. ↑ . مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، 1371ش، ج17، ص297-305.
  23. ↑ . فیض کاشانی، تفسیر الصافی، 1415ق، ج4، ص189.
  24. ↑ . ابن‌بابویه، کمال الدین و تمام النعمة، 1395ق، ج1، 278-279، صادقی تهرانی، الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنه، 1406ق، ج5، ص303.
  25. ↑ . سبحانی تبریزی، دانشنامه کلام اسلامی، 1387ش، ص554.
  26. ↑ . صادقی تهرانی، الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنه، 1406ق، ج1، ص42.
  27. ↑ . طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، 1374ش، ج16، ص464.
  28. ↑ . طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، 1374ش، ج3، ص54-55.
  29. ↑ . سبحانی، رسائل و مقالات، بی‌تا، ج1، ص107.
  30. ↑ . سوره احزاب، آیه 33.
  31. ↑ . شیخ مفید، تصحیح الاعتقاد، 1380ش، ص129.
  32. ↑ سلطان الواعظین، شبهای پیشاور در دفاع از حریم تشیع، 1379ش، ص906.
  33. ↑ . کلینی، اصول الکافی، 1375ش، ج‏3، ص589.
  34. ↑ . طالقانی، کاشف الاسرار، 1373ش، ص176.
  35. ↑ . صافی گلپایگانی، سلسله مباحث امامت و مهدویت، 1391ش، ج1، ص428.
  36. ↑ طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، 1374ش، ج1، ص12.
  37. ↑ سورهٔ واقعه، آیه 78؛ محقق ترمذی، معارف، مجموعه مواعظ و کلمات سید برهان‌الدین محقق ترمذی، 1377ش، ص6.
  38. ↑ . طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، 1374ش، ج1، ص17 و 19.
  39. ↑ . امام رضا، صحیفة الامام الرضا، 1406ق، ص58.
  40. ↑ . طباطبایی، شیعه در اسلام، بی‌تا، ص84.
  41. ↑ . هلالی، کتاب سلیم بن قیس الهلالی، 1405ق، ج2، ص734.
  42. ↑ . شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، 1407ق، ج6، ص113.
  43. ↑ . ربانی گلپایگانی، درآمدی به شیعه‌شناسی، 1385ش، ص273.
  44. ↑ . حسینی میلانی، جواهر الکلام فی معرفة الامامة و الامام، 1389ش، ص13.
  45. ↑ . ابن‌بابویه، الخصال، 1362ش، ج1، ص22.
  46. ↑ . مصباح یزدی، جامی از زلال کوثر، 1392ش، ص51.
  47. ↑ . سوره فرقان، آیه57.
  48. ↑ . یوسفیان، «نقش شناخت و محبت به اهل‌بیت در گرایش ایرانیان به تشیع»، وب‌سایت کیهان.
  49. ↑ . جعفریان، صفویه در عرصه دین، فرهنگ و سیاست، 1379، ج1، ص35.
  50. ↑ . جعفریان، تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا طلوع دولت صفوی، 1388ش، ص740-842.
  51. ↑ . جعفریان، صفویه در عرصه دین، فرهنگ و سیاست، 1379ش، ج1، ص35.
  52. ↑ . امینی، الغدیر، 1387ش، ج5، ص583.
  53. ↑ . «دعای حاجت امام رضا (علیه‌السّلام) + صلوات خاص و زیارت امام هشتم»، وب سایت نمناک.
  54. ↑ . ابن‌بطریق، عمدة عیون صحاح الاخبار فی مناقب امام الابرار، 1407ق، ص478.
  55. ↑ . مازندرانی، شرح الکافی، 1382ش، ج4، ص307.
  56. ↑ . ابن‌فهد حلی، آداب راز و نیاز به درگاه بی‌نیاز، 1381ش، ج1، ص54.
  57. ↑ . ابن‌شعبه حرانی، تحف العقول عن آل‌الرسول، 1404ق، ص123.
  58. ↑ . موسوی زنجانی، عقاید الامامیة الاثنی‌عشریة، 1413ق، ج3، ص227.
  59. ↑ . صافی گلپایگانی، سلسله مباحث امامت و مهدویت، 1391ش، ج3، ص12.
  60. ↑ . «جشن نیمه شعبان را چگونه برگزار کنیم؟»، وب‌سایت ویستا نیوز.
  61. ↑ . «روزهای تعطیل رسمی ایران»، وب‌سایت پارت چاپ.
  62. ↑ . غفاری، «سنت زیارت میلیونی در ایام رحلت پیامبر اکرم»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
  63. ↑ . هانری رنه د، سفرنامه از خراسان تا بختیاری، 1335ش، ص190.
  64. ↑ . مجله انتظار نوجوان، «فوکو با انقلاب»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
  65. ↑ . امام خمینی، صحیفه امام، 1389ش، ج15، ص330.
  66. ↑ . کلینی، الکافی، 1407ق، ج4، ص548.
  67. ↑ . ابن‌قولویه، کامل الزیارات، 1356ش، ص141.
  68. ↑ . کلینی، الکافی، 1407ق، ج4، ص585.
  69. ↑ . ابن‌قولویه، کامل الزیارات، 1356ش، ص141.
  70. ↑ . «آمارهایی از حرم امام رضا که نمی‌دانستید»، خبرگزاری مهر.
  71. ↑ . «پیاده‌روی اربعین: معرفی و تاریخچه»، وب‌سایت سفرانه.
  72. ↑ . مرتضوی، «نگاهی به تاریخچه اربعین»، وب‌سایت رسانه فکری تحلیلی حوزه و روحانیت.
  73. ↑ . «اسم محمد دارای بیشترین فراوانی در جهان است»، وب‌سایت تحلیلی و خبری عصر ایران.
  74. ↑ . صالح، «زیباترین نام‌ها در میان مسلمانان هند/ «فاطمه» در صدر اسامی دختران»، خبرگزاری فار.

منابع

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  • آذرنوش، آذرتاش، فرهنگ معاصر عربی به فارسی، تهران، نی، ۱۳۸۱ش.
  • «آمارهایی از حرم امام رضا که نمی‌دانستید»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۲۵ شهریور ۱۳۹۲ش.
  • ابن‌شعبه حرانی، تحف العقول عن آل‌الرسول، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۰۴ق.
  • ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج‌البلاغة، قم، مکتبة آیةالله المرعشی النجفی، ۱۴۰۴ق.
  • ابن‌بابویه، علی بن حسین، الامامة و التبصرة من الحیرة، قم، مدرسة امام مهدی، ۱۴۰۴ق.
  • ابن‌بابویه، محمد بن علی، الخصال، قم، جامعه مدرسین، ۱۳۶۲ش.
  • ابن‌بابویه، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمة، تهران، اسلامیه، ۱۳۹۵ق.
  • ابن‌بطریق، یحیی بن حسن، عمدة عیون صحاح الاخبار فی مناقب امام الابرار، قم، جامعه مدرسین، اسلامی، ۱۴۰۷ق.
  • ابن‌حنبل، احمد، مسند احمد بن حنبل، بیروت، مؤسسة الرسالة، ۱۴۱۶ق.
  • ابن‌فهد حلی، احمد، آداب راز و نیاز به درگاه بی‌نیاز، ترجمه محمدحسین نائیجی، تهران، کیا، ۱۳۸۱ش.
  • ابن‌قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، نجف، دار المرتضویة، ۱۳۵۶ش.
  • ابن‌مردویه، احمد بن موسی، مناقب علی بن ابی‌طالب و ما نزل من القرآن فی علی، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، ۱۴۲۴ق.
  • ابوالفتوح رازی، حسین بن علی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی، ۱۴۰۸ق.
  • امام خمینی، سیدروح‌الله، صحیفهٔ امام، تهران، مرکز نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۹ش.
  • امام‌رضا، علی بن موسی، صحیفة الامام الرضا، مشهد، کنگره جهانی امام رضا، ۱۴۰۶ق.
  • امینی، عبدالحسین، الغدیر، ترجمهٔ محمد شریف‌رازی، تهران، بنیاد بعثت، ۱۳۸۷ش.
  • «اسم محمد دارای بیشترین فراوانی در جهان است»، وب‌سایت خبری تحلیلی عصر ایران، تاریخ درج مطلب: ۸ آبان ۱۳۹۲ش.
  • بحرانی، هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، قم، موسسة البعثة، قسم الدراسات الاسلامیة، ۱۴۱۵ق.
  • «پیاده‌روی اربعین: معرفی، تاریخچه»، وب‌سایت سفرانه، تاریخ درج مطلب: ۳۰ مرداد ۱۴۰۲ش.
  • ثلایی، یوسف بن احمد، تفسیر الثمرات الیانعه و الاحکام الواضحه القاطعه، صعده، مکتبة التراث الاسلامی، ۱۴۲۳ق.
  • جعفریان، رسول، صفویه در عرصه دین، فرهنگ و سیاست، قم، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، ۱۳۷۹ش.
  • جعفریان، رسول، تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا طلوع دولت صفوی، تهران، علم، ۱۳۸۸ش.
  • حبری، حسین بن حکم‏، تفسیر الحبری‏، به‌تحقیق محمدرضا حسینی جلالی، بیروت، موسسة آل‌البیت لاحیاء التراث‏، ۱۴۰۸ق. ‏
  • حسینی میلانی، علی، جواهر الکلام فی معرفة الامامة و الامام، قم، مرکز الحقائق الاسلامیة، ۱۳۸۹ش.
  • حسینی طهرانی، هاشم، توضیح المراد، تهران، ‏ مفید، ۱۳۶۵ش. ‏
  • حلّی، حسن بن یوسف، الرسالة السعدیة، بیروت، دارالصفوة، ۱۴۱۳ق.
  • حمیری، عبدالله بن جعفر، قرب الاسناد، قم، مؤسسة آل‌البیت، ۱۴۱۳ق.
  • حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نور الثقلین، قم، اسماعیلیان، ۱۴۱۵ق.
  • خسروانی، علی‌رضا، تفسیر خسروی، تهران، کتابفروشی اسلامیه، ۱۳۹۰ق.
  • «دعای حاجت امام رضا + صلوات خاص و زیارت امام هشتم»، وب‌سایت نمناک، بی‌تا.
  • راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن‏، با تحیقق: داوودی، صفوان عدنان‏، بیروت‏، دار الشامیة، ۱۴۱۲ق. ‏
  • ربانی گلپایگانی، علی، درآمدی به شیعه‌شناسی، قم، مرکز جهانی علوم اسلامی، ۱۳۸۵ش.
  • سبحانی تبریزی، جعفر، دانشنامه کلام اسلامی، قم، مؤسسه امام صادق، ۱۳۸۷ش.
  • «روزهای تعطیل رسمی ایران»، وب‌سایت پارت چاپ، تاریخ درج مطلب: ۲۹ مرداد ۱۴۰۱ش.
  • سبحانی، جعفر، رسائل و مقالات، قم، مؤسسه امام صادق، بی‌تا.
  • سلطان‌الواعظین، محمد، شب‌های پیشاور در دفاع از حریم تشیع، تهران، دارالکتب الاسلامیة، ۱۳۷۹ش.
  • شیخ طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق.
  • شیخ طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.
  • شیخ مفید، ارشاد، ترجمه محمدباقر ساعدی خراسانی، ‏ تهران‏، اسلامیه‏، ۱۳۸۰ش‏.
  • شیخ مفید، تصحیح الاعتقاد، قم‏، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق.
  • صادقی تهرانی، محمد، الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنه، قم، فرهنگ اسلامی، ۱۴۰۶ق.
  • صافی گلپایگانی، لطف‌الله، سلسله مباحث امامت و مهدویت، قم، دفتر تنظیم و نشر آثار آیت‌الله صافی گلپایگانی، ۱۳۹۱ش.
  • صالح، محمدرضا، «زیباترین نام‌ها در میان مسلمانان هند/ «فاطمه» در صدر اسامی دختران»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: ۸ اسفند ۱۳۹۷ش.
  • صفایی، احمد، علم کلام، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۷۴ش.
  • طالقانی، نظرعلی، کاشف الاسرار، مصحح مهدی طیب، تهران، رسا، ۱۳۷۳ش.
  • طباطبایی محمدحسین، شیعه در اسلام، قم، جامعه مدرسین، بی‌تا.
  • طباطبایی، محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۷۴ش.
  • طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسرو، ۱۳۷۲ش.
  • طریحی، فخرالدین بن محمد، مجمع البحرین، تهران، مرتضوی، ۱۳۷۵ش.
  • عریضی، علی بن جعفر، مسائل علیّ بن جعفر و مستدرکاتها، قم، مؤسسة آل‌البیت، ۱۴۰۹ق.
  • علم‌الهدی، علی بن الحسین، تفسیر الشریف المرتضی المسمی بنفائس التاویل، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، ۱۴۳۱ق.
  • عیاشی، محمد بن مسعود، التفسیر، تهران، اسلامیة، ۱۳۸۰ق.
  • غفاری، عبدالله، «سنت زیارت میلیونی در ایام رحلت پیامبر اکرم»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۲۷ آبان ۱۳۹۶ش.
  • فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، قم، هجرت، ۱۴۰۹ق.
  • فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، تهران، مکتبة الصدر، ۱۴۱۵ق.
  • قمی، علی بن ابراهیم‏، تفسیر القمی، تحیقق طیب موسوی جزایری، قم، دارالکتاب‏، ۱۳۶۳ش.
  • کاشانی، فتح‌الله، زبدة التفاسیر، قم، مؤسسة معارف اسلامی، ۱۴۲۳ق.
  • کلینی، ابوجعفر، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، اسلامیة، ۱۴۰۷ق،
  • کلینی، محمد بن یعقوب، اصول الکافی، ترجمه کمره‌ای، قم، اسوه، ۱۳۷۵ش.
  • کوفی، فرات بن ابراهیم، تفسیر فرات الکوفی، تهران، وزارت ارشاد اسلامی، ۱۴۱۰ق.
  • لطیفی، رحیم، دلایل عقلی و نقلی امامت و مهدویت، تهران، بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود، ۱۳۸۷ش.
  • مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
  • «جشن نیمه شعبان را چگونه برگزار کنیم؟»، وب‌سایت ویستا نیوز، تاریخ بازدید: ۲۷دی ۱۴۰۲ش.
  • محقق ترمذی، برهان‌الدین حسین معارف، مجموعه مواعظ و کلمات سید برهان‌الدین محقق ترمذی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۷۷ش.
  • مرتضوی، سیدسجاد، «نگاهی به تاریخچه اربعین»، وب‌سایت رسانهٔ فکری تحلیلی حوزه و روحانیت، تاریخ درج مطلب: ۳۰ آبان ۱۳۹۵ش.
  • مسعودی، علی بن حسین، ترجمه اثبات الوصیة لعلیّ بن ابی‌طالب، تهران، اسلامیه، ۱۳۶۲ش.
  • مصباح یزدی، جامی از زلال کوثر، به‌تحقیق محمد باقر حیدری کاشانی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، ۱۳۹۲ش.
  • مغنیه، محمدجواد، التفسیر المبین، قم، دارالکتاب الاسلامی، ۱۴۲۵ق.
  • مغنیه، محمدجواد، ترجمه تفسیر کاشف، ترجمه موسی دانش، قم، بوستان کتاب، ۱۳۷۸ش.
  • مقاتل، تفسیر مقاتل بن سلیمان، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۲۳ق.
  • مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، تهران، اسلامیة، ۱۳۸۶ش.
  • مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، اسلامیة، ۱۳۷۱ش.
  • مازندرانی، محمدصالح، شرح الکافی، تهران، المکتبة الاسلامیة، ۱۳۸۲ق.
  • موسوی زنجانی، ابراهیم، عقاید الامامیة الاثنی‌عشریة، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، ۱۴۱۳ق.
  • نصیری، عباس، «عشق به اهل‌بیت ذاتی و درونی است»، خبرگزاری میزان، تاریخ درج مطلب: ۱۹ آذر ۱۳۹۵ش.
  • هانری رنه د، سفرنامه از خراسان تا بختیاری، تهران، امیرکبیر، ۱۳۳۵ش.
  • هلالی، سلیم بن قیس، کتاب سلیم بن قیس الهلالی، قم، الهادی، ۱۴۰۵ق.
  • یوسفیان، محمدعلی، «نقش شناخت و محبت به اهل‌بیت در گرایش ایرانیان به تشیع»، وب‌سایت کیهان، تاریخ درج مطلب: ۹ بهمن ۱۴۰۰ش.
برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:اهل‌بیت&oldid=47626»