پرش به محتوا

پیش‌نویس:خوش‌زبانی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر
دیداریویکی‌متن
حذف رده‌ها
ابرابزار
 
(یک نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
<big>'''خوش‌زبانی؛'''</big> سخن گفتن با مهربانی و بدون نیش کلام.
{{درشت|'''خوش‌زبانی؛'''}} سخن گفتن با مهربانی و بدون نیش کلام.


از جمله عوامل مؤثر در داشتن یک [[زندگی]] سالم و به‌دور از هرگونه تنش، خوش‌زبانی است. افرادی که از چنین مهارتی برخوردارند، در تعامل‌های اجتماعی و محیط [[خانواده]] نسبت به دیگر افراد، موفق‌ترند.
از جمله عوامل مؤثر در داشتن یک [[زندگی]] سالم و به‌دور از هرگونه تنش، خوش‌زبانی است. افرادی که از چنین مهارتی برخوردارند، در تعامل‌های اجتماعی و محیط [[خانواده]] نسبت به دیگر افراد، موفق‌ترند.


==مفهوم‌شناسی==
== مفهوم‌شناسی ==
واژۀ خوش‌زبانی در لغت به‌معنای شیرین‌سخن و پسندیده‌گو است<ref> [https://www.vajehyab.com/dehkhoda/%D9%85%D8%AD%D8%A8%D8%AA دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، وب‌سایت واژه‌یاب، ذیل واژۀ خوش‌زبان،.]</ref> و در اصطلاح به کسی گفته می‌شود که خوب حرف می‌زند، نیش کلام ندارد و با مهربانی سخن می‌گوید.<ref> [https://www.vajehyab.com/dehkhoda/%D9%85%D8%AD%D8%A8%D8%AA دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، وب‌سایت واژه‌یاب، ذیل واژۀ خوش‌زبان،.]</ref>  
واژهٔ خوش‌زبانی در لغت به‌معنای شیرین‌سخن و پسندیده‌گو است<ref>[https://www.vajehyab.com/dehkhoda/محبت دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، وب‌سایت واژه‌یاب، ذیل واژۀ خوش‌زبان،.]</ref> و در اصطلاح به کسی گفته می‌شود که خوب حرف می‌زند، نیش کلام ندارد و با مهربانی سخن می‌گوید.<ref>[https://www.vajehyab.com/dehkhoda/محبت دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، وب‌سایت واژه‌یاب، ذیل واژۀ خوش‌زبان،.]</ref>


==اهمیت==
== اهمیت ==
بر اساس آموزه‌های [[دین|دینی]]، نیک‌گفتاری از جمله ضرورت‌ها در تعاملات اجتماعی است. در آیات قرآن کریم، بر نیکو سخن گفتن با دیگران<ref>سورۀ بقره، آیه 83.</ref> و پرهیز از به‌کار بردن القاب زشت و ناپسند تأکید شده است.<ref>سورۀ حجرات، آیه 11.</ref> [[امام جعفر بن محمد|امام صادق]] خوش‌زبانی را ضلعی از اضلاع مثلث خوش‌اخلاقی ذکر کرده‌اند.<ref>ابن‌بابویه، معانی‌‌الاخبار، 1361ش، ص253.</ref>
بر اساس آموزه‌های [[دین|دینی]]، نیک‌گفتاری از جمله ضرورت‌ها در تعاملات اجتماعی است. در آیات قرآن کریم، بر نیکو سخن گفتن با دیگران<ref>سورهٔ بقره، آیه 83.</ref> و پرهیز از به‌کار بردن القاب زشت و ناپسند تأکید شده است.<ref>سورهٔ حجرات، آیه 11.</ref> [[امام جعفر بن محمد|امام صادق]] خوش‌زبانی را ضلعی از اضلاع مثلث خوش‌اخلاقی ذکر کرده‌اند.<ref>ابن‌بابویه، معانی‌الاخبار، 1361ش، ص253.</ref>
==آثار خوش‌زبانی در خانواده==


== آثار خوش‌زبانی در خانواده ==
خوش‌زبانی نتایج ذیل را در خانواده به‌دنبال دارد:
خوش‌زبانی نتایج ذیل را در خانواده به‌دنبال دارد:


1. شادابی و صفای زندگی؛ خوش‌زبانی، طراوت و شادابی را در زندگی جاری و ساری می‌کند و به زندگی معنا می‌بخشد و امید به آینده‌ را در زندگی گسترش می‌دهد.<ref>مجلسی، بحارالأنوار، 1404ق، ج75، ص234.</ref>  
۱. شادابی و صفای زندگی؛ خوش‌زبانی، طراوت و شادابی را در زندگی جاری و ساری می‌کند و به زندگی معنا می‌بخشد و امید به آینده را در زندگی گسترش می‌دهد.<ref>مجلسی، بحارالأنوار، 1404ق، ج75، ص234.</ref>


2. احساس امنیت و آرامش خاطر؛ از جمله ویژگی‌های زندگی مطلوب، امنیت و آرامش خاطر است. معمولاً انسان‌ها از رفتارهایی که سعی در بر هم زدن این آرامش داشته باشند، دوری می‌کنند. خوش‌زبانی هم امنیت و آرامش خاطر را به‌دنبال دارد، هم زندگی مسالمت‌آمیز با دیگران را فراهم می‌کند.<ref>کلینی، الکافی، 1365ق، ج2، ص378.</ref>  
۲. احساس امنیت و آرامش خاطر؛ از جمله ویژگی‌های زندگی مطلوب، امنیت و آرامش خاطر است. معمولاً انسان‌ها از رفتارهایی که سعی در برهم زدن این آرامش داشته باشند، دوری می‌کنند. خوش‌زبانی هم امنیت و آرامش خاطر را به‌دنبال دارد، هم زندگی مسالمت‌آمیز با دیگران را فراهم می‌کند.<ref>کلینی، الکافی، 1365ق، ج2، ص378.</ref>


3. عزّت؛ عزّت از جمله نعمت‌هایی است که همۀ انسان‌ها به‌نوعی در پی دستیابی به آن هستند؛ حتی انسان‌هایی که رفتارهای هنجارشکنانه و منفی دارند، به‌خیال آنها این رفتار منفی سبب سربلندی و عزّت و وجاهت آنها می‌شود، حال آنکه رفتارهای منفی، توهین و ناسزا نه‌تنها انسان را عزیز نمی‌کند، بلکه او را ذلیل و خوار می‌کند.<ref>کلینی، الکافی، 1365ق، ج2، ص361.</ref>  
۳. عزّت؛ عزّت از جمله نعمت‌هایی است که همهٔ انسان‌ها به‌نوعی در پی دستیابی به آن هستند؛ حتی انسان‌هایی که رفتارهای هنجارشکنانه و منفی دارند، به‌خیال آنها این رفتار منفی سبب سربلندی و عزّت و وجاهت آنها می‌شود، حال آنکه رفتارهای منفی، توهین و ناسزا نه‌تنها انسان را عزیز نمی‌کند، بلکه او را ذلیل و خوار می‌کند.<ref>کلینی، الکافی، 1365ق، ج2، ص361.</ref>


4. عاقبت به‌خیری؛ بنا بر روایتی، کسی که با دیگران با طعن و نیش و ناسزا سخن می‌گوید، عواقب رفتار خود را هم در دنیا و هم آخرت خواهد دید. در این رابطه از امام باقر نقل شده که این دسته از افراد، به بدترین نوع مرگ می‌میرند و سزاوار عاقبتی بد هستند.<ref>کلینی، الکافی، 1365ق، ج2، ص361.</ref>  
۴. عاقبت به‌خیری؛ بنا بر روایتی، کسی که با دیگران با طعن و نیش و ناسزا سخن می‌گوید، عواقب رفتار خود را هم در دنیا و هم آخرت خواهد دید. در این رابطه از امام باقر نقل شده که این دسته از افراد، به بدترین نوع مرگ می‌میرند و سزاوار عاقبتی بد هستند.<ref>کلینی، الکافی، 1365ق، ج2، ص361.</ref>


5. رعایت حقوق دیگران؛ احساس دریافت حق، از جمله عناصری است که سبب سازگاری بین افراد می‌شود. ضایع شدن حق، به‌ویژه اگر این حق محدود باشد و ضایعۀ بزرگی را به‌وجود آورد، زمینۀ تنش و ناسازگاری خواهد شد. در آموزه‌های دینی بر رعایت حقوق بین زن و شوهر از ضروریات زندگی مشترک، تآکید شده است. به‌ویژه بر رعایت حقوق زنان از آن جهت که بیشتر در معرض تضییع حق هستند. برای حفظ حقوق زنان و در نتیجه حاصل شدن سازگاری به‌سبب احساس دریافت حق، ضروری است با آنها خوش‌زبان بود.<ref>نوری، مستدرک‌الوسائل، 1408ق، ج14، ص252.</ref>  
۵. رعایت حقوق دیگران؛ احساس دریافت حق، از جمله عناصری است که سبب سازگاری بین افراد می‌شود. ضایع شدن حق، به‌ویژه اگر این حق محدود باشد و ضایعهٔ بزرگی را به‌وجود آورد، زمینهٔ تنش و ناسازگاری خواهد شد. در آموزه‌های دینی بر رعایت حقوق بین زن و شوهر از ضروریات زندگی مشترک، تآکید شده است. به‌ویژه بر رعایت حقوق زنان از آن جهت که بیشتر در معرض تضییع حق هستند. برای حفظ حقوق زنان و در نتیجه حاصل شدن سازگاری به‌سبب احساس دریافت حق، ضروری است با آنها خوش‌زبان بود.<ref>نوری، مستدرک‌الوسائل، 1408ق، ج14، ص252.</ref>


6. لیاقت مادری؛ براساس دیدگاه اسلام، [[بانو|زن]]، زمانی حق مادر شدن دارد که دارای زبانی خوش است و چنانچه بدزبان است، مرد می‌تواند از فرزنددار شدن او جلوگیری کند. این مطلب گویای آن است که [[فرزندپروری|فرزنددار]] شدن زن مبتنی بر خوش‌زبانی اوست، در این صورت زن احساس می‌کند، خواستۀ او تأمین شده و نتیجۀ چنین احساسی، سازگاری است. همچنین با افزایش تعداد افراد خانواده به سازگاری بیشتری نیاز است که این مهم با بدزبانی تأمین نمی‌شود.<ref>نوری، مستدرک‌الوسائل، 1408ق، ج14، ص176.</ref>  
۶. لیاقت مادری؛ براساس دیدگاه اسلام، [[بانو|زن]]، زمانی حق مادر شدن دارد که دارای زبانی خوش است و چنانچه بدزبان است، مرد می‌تواند از فرزنددار شدن او جلوگیری کند. این مطلب گویای آن است که [[فرزندپروری|فرزنددار]] شدن زن مبتنی بر خوش‌زبانی اوست، در این صورت زن احساس می‌کند، خواستهٔ او تأمین شده و نتیجهٔ چنین احساسی، سازگاری است. همچنین با افزایش تعداد افراد خانواده به سازگاری بیشتری نیاز است که این مهم با بدزبانی تأمین نمی‌شود.<ref>نوری، مستدرک‌الوسائل، 1408ق، ج14، ص176.</ref>


==پیامدهای بدزبانی==
== پیامدهای بدزبانی ==
بدزبانی از جمله آفاتی است که آرامش و سلامت را از افراد دور می‌کند. در آموزه‌های دینی بر پرهیز از بدزبانی‌ تأکید شده است. از جمله پیامدهای بدزبانی، وارد شدن در آتش دوزخ، حریص شدن به گناه، بی‌ارزش شدن، ناراحتی و آزار دیگران است.<ref>[https://hawzah.net/fa/LifeStyle/View/44666/%D8%A2%D9%81%D8%A7%D8%AA-%D8%B3%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D8%AA-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87-%22%D8%A8%D8%AF%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C%22 «آفات سعادت خانواده: بدزبانی»، وب‌سایت حوزه، تاریخ بازدید: 3 اسفند 1401ش.]</ref>
بدزبانی از جمله آفاتی است که آرامش و سلامت را از افراد دور می‌کند. در آموزه‌های دینی بر پرهیز از بدزبانی تأکید شده است. از جمله پیامدهای بدزبانی، وارد شدن در آتش دوزخ، حریص شدن به گناه، بی‌ارزش شدن، ناراحتی و آزار دیگران است.<ref>[https://hawzah.net/fa/LifeStyle/View/44666/آفات-سعادت-خانواده-%22بدزبانی%22 «آفات سعادت خانواده: بدزبانی»، وب‌سایت حوزه، تاریخ بازدید: 3 اسفند 1401ش.]</ref>


==راهکارهای دستیابی به خوش‌زبانی در خانواده==
== راهکارهای دستیابی به خوش‌زبانی در خانواده ==
استحکام بنیان خانواده و سازگاری زن و شوهر در گرو خوش‌زبانی است. به نقل از پژوهشگران علوم دینی و روان‌شناسان برخی از فنون و مهارت‌های مؤثر در دستیابی همسران به این فضیلت [[اخلاق|اخلاقی]] عبارت‌اند از:
استحکام بنیان خانواده و سازگاری زن و شوهر در گرو خوش‌زبانی است. به نقل از پژوهشگران علوم دینی و روان‌شناسان برخی از فنون و مهارت‌های مؤثر در دستیابی همسران به این فضیلت [[اخلاق|اخلاقی]] عبارت‌اند از:


1. جویا شدن علت رفتار نامطلوب همسر و پذیرش آن در صورت منطقی بودن و آگاه‌سازی همسر در صورت اشتباه بودن رفتار وی.<ref>کاوری، هفت عادت خوب خانواده، 1379ش، ص107.</ref>  
۱. جویا شدن علت رفتار نامطلوب همسر و پذیرش آن در صورت منطقی بودن و آگاه‌سازی همسر در صورت اشتباه بودن رفتار وی.<ref>کاوری، هفت عادت خوب خانواده، 1379ش، ص107.</ref>


2. کمک به همسر برای دستیابی به شخصیت مطلوب با تشویق کردن و تمجید از او. تشویق کلامی، مانع برای بدزبانی است و زمینۀ رشد و شکوفایی استعدادهای همسر را نیز فراهم می‌کند.<ref>کارنگی، آیین همسرداری، 1376ش، ص55.</ref>  
۲. کمک به همسر برای دستیابی به شخصیت مطلوب با تشویق کردن و تمجید از او. تشویق کلامی، مانع برای بدزبانی است و زمینهٔ رشد و شکوفایی استعدادهای همسر را نیز فراهم می‌کند.<ref>کارنگی، آیین همسرداری، 1376ش، ص55.</ref>


3. تمرین نحوۀ ارتباط کلامی محبت‌آمیز با همسر قبل از گفتگو، تا هنگام رو در رو شدن با او با گفتار نیکو برخورد کند.<ref>کنث، خانواده: راهنمای مفاهیم و فنون برای متخصص یاوری، 1382ش، ص130.</ref>  
۳. تمرین نحوهٔ ارتباط کلامی محبت‌آمیز با همسر قبل از گفتگو، تا هنگام رو در رو شدن با او با گفتار نیکو برخورد کند.<ref>کنث، خانواده: راهنمای مفاهیم و فنون برای متخصص یاوری، 1382ش، ص130.</ref>


4. جلوگیری از ایجاد تنش و ناسازگاری با مدیریت فضای گفتگو به همراه شوخی‌های به‌جا، به‌گونه‌ای که طرف مقابل احساس بی‌اعتنایی و یا اینکه مورد تمسخر واقع شده است، نکند.<ref>حسین‌زاده، همسران سازگار: راهکارهای سازگاری، 1396ش، ص181.</ref>  
۴. جلوگیری از ایجاد تنش و ناسازگاری با مدیریت فضای گفتگو به همراه شوخی‌های به‌جا، به‌گونه‌ای که طرف مقابل احساس بی‌اعتنایی یا اینکه مورد تمسخر واقع شده است، نکند.<ref>حسین‌زاده، همسران سازگار: راهکارهای سازگاری، 1396ش، ص181.</ref>


5. در میان گذاشتن مشکلات با هم با کلام خوش، گفتگوی منطقی، به دور از تنش، بدون مرافعه به راه انداختن و نق زدن برای به نتیجۀ مطلوب رسیدن زودتر.<ref>حسین‌زاده، همسران سازگار: راهکارهای سازگاری، 1396ش، ص181.</ref>  
۵. در میان گذاشتن مشکلات با هم با کلام خوش، گفتگوی منطقی، به دور از تنش، بدون مرافعه به راه انداختن و نق زدن برای به نتیجهٔ مطلوب رسیدن زودتر.<ref>حسین‌زاده، همسران سازگار: راهکارهای سازگاری، 1396ش، ص181.</ref>


6. شناسایی عوامل نق زدن مانند نارضایتی از امور جنسی، محرومیت از عشق و محبت، نارضایتی از نحوۀ زندگی و برطرف کردن آنها.<ref>حسین‌زاده، همسران سازگار: راهکارهای سازگاری، 1396ش، ص181.</ref>  
۶. شناسایی عوامل نق زدن مانند نارضایتی از امور جنسی، محرومیت از عشق و محبت، نارضایتی از نحوهٔ زندگی و برطرف کردن آنها.<ref>حسین‌زاده، همسران سازگار: راهکارهای سازگاری، 1396ش، ص181.</ref>


7. مدیریت فضای گفتگو با نق نزدن، شکایت نکردن، ناله نکردن، تحقیر نکردن، مقایسه نکردن، تمسخر نکردن، اصرار بی‌جا بر یک موضوع نکردن، دوری از تنش و مرافعه به راه انداختن نینداختن.<ref>حسین‌زاده، همسران سازگار: راهکارهای سازگاری، 1396ش، ص182.</ref>  
۷. مدیریت فضای گفتگو با نق نزدن، شکایت نکردن، ناله نکردن، تحقیر نکردن، مقایسه نکردن، تمسخر نکردن، اصرار بی‌جا بر یک موضوع نکردن، دوری از تنش و مرافعه به راه انداختن نینداختن.<ref>حسین‌زاده، همسران سازگار: راهکارهای سازگاری، 1396ش، ص182.</ref>


8. داشتن ارتباط گفتاری، دیداری و بدنی با همسر، عشق و محبت را بین زن و شوهر بیشتر می‌کند.<ref>ستیر، آدم‌سازی، 1370ش، ص100-118.</ref>  
۸. داشتن ارتباط گفتاری، دیداری و بدنی با همسر، عشق و محبت را بین زن و شوهر بیشتر می‌کند.<ref>ستیر، آدم‌سازی، 1370ش، ص100-118.</ref>


9. کاهش بدزبانی و تندی با مهار خشم و شناسایی منبع آن.<ref>کنث، خانواده: راهنمای مفاهیم و فنون برای متخصص یاوری، 1382ش، ص143.</ref>
۹. کاهش بدزبانی و تندی با مهار خشم و شناسایی منبع آن.<ref>کنث، خانواده: راهنمای مفاهیم و فنون برای متخصص یاوری، 1382ش، ص143.</ref>
10. آزرده خاطر نکردن طرف مقابل با استفادۀ اعضای خانواده از عبارت‌هایی که با «من» شروع می‌شود؛ به‌جای عباراتی که با «تو» شروع می‌شود؛ برای مثال«من فکر می‌کنم» به‌جای «تو باعث شدی».<ref>کنث، خانواده: راهنمای مفاهیم و فنون برای متخصص یاوری، 1382ش، ص166.</ref>
11. آگاه کردن همسر از آثار خوش زبانی در ایجاد تفاهم و محبت بین زن و شوهر  با قدردانی، تشویق همسر با سپاسگزاری از همسر به خاطر خوش‌زبانی او.<ref>حسین‌زاده، همسران سازگار: راهکارهای سازگاری، 1396ش، ص184.</ref>  


12. تلاش برای کاهش بدخلقی‌های همسر با بی‌اعتنایی به کج‌خلقی‌ و رفتارهای توهین‌آمیز او.<ref>کنث، خانواده: راهنمای مفاهیم و فنون برای متخصص یاوری، 1382ش، ص151.</ref>  
۱۰. آزرده خاطر نکردن طرف مقابل با استفادهٔ اعضای خانواده از عبارت‌هایی که با «من» شروع می‌شود؛ به‌جای عباراتی که با «تو» شروع می‌شود؛ برای مثال «من فکر می‌کنم» به‌جای «تو باعث شدی».<ref>کنث، خانواده: راهنمای مفاهیم و فنون برای متخصص یاوری، 1382ش، ص166.</ref>


13. با عذر خواهی کردن و استفاده از جملاتی همچون «از آنچه به زبان آوردم، معذرت می‌خواهم»، «امیدوارم گفتار تند مرا ببخشی» از ایجاد نزاع و درگیری جلوگیری کرده و جایگزین کردن تفاهم و صمیمیت در خانواده.<ref>حسین‌زاده، همسران سازگار: راهکارهای سازگاری، 1396ش، ص185.</ref>  
۱۱.  آگاه کردن همسر از آثار خوش زبانی در ایجاد تفاهم و محبت بین زن و شوهر با قدردانی، تشویق همسر با سپاسگزاری از همسر به خاطر خوش‌زبانی او.<ref>حسین‌زاده، همسران سازگار: راهکارهای سازگاری، 1396ش، ص184.</ref>


14. داشتن ارتباط کلامی مؤثر با همسر با استفاده از عبارت‌هایی که نشانۀ تصدیق، تأیید و موافقت با اعمال و گفتار طرف مقابل است؛ مانند «خب»، «بله»، «می‌فهمم»، «خیلی خوب» و «درست».<ref>هارجی، مهارت‌های اجتماعی در ارتباطات فردی، 1377ش، ص92.</ref>  
۱۲.  تلاش برای کاهش بدخلقی‌های همسر با بی‌اعتنایی به کج‌خلقی و رفتارهای توهین‌آمیز او.<ref>کنث، خانواده: راهنمای مفاهیم و فنون برای متخصص یاوری، 1382ش، ص151.</ref>


15. ایجاد آرامش و محبت در روابط خانواده از جمله همسران با کمک عناصر ارتباط کلامی؛ مانند تحسین و حمایت از طرف مقابل به‌دور از تشریفات و ساختگی بودن.<ref>هارجی، مهارت‌های اجتماعی در ارتباطات فردی، 1377ش، ص93.</ref>
۱۳.  با عذر خواهی کردن و استفاده از جملاتی همچون «از آنچه به زبان آوردم، معذرت می‌خواهم»، «امیدوارم گفتار تند مرا ببخشی» از ایجاد نزاع و درگیری جلوگیری کرده و جایگزین کردن تفاهم و صمیمیت در خانواده.<ref>حسین‌زاده، همسران سازگار: راهکارهای سازگاری، 1396ش، ص185.</ref>
16. ایجاد اطمینان خاطر برای همسر که به حرف‌های او گوش داده و برای آنها ارزش قائل بوده است، با استفادۀ دقیق از مهارت توسعه.<ref>حسین‌زاده، همسران سازگار: راهکارهای سازگاری، 1396ش، ص186.</ref>  


17. منتقل کردن محتوای مورد نظر همسر، با لحنی حاکی از صمیمیت و دلسوزی.<ref>هارجی، مهارت‌های اجتماعی در ارتباطات فردی، 1377ش، ص73.</ref>
۱۴.  داشتن ارتباط کلامی مؤثر با همسر با استفاده از عبارت‌هایی که نشانهٔ تصدیق، تأیید و موافقت با اعمال و گفتار طرف مقابل است؛ مانند «خب»، «بله»، «می‌فهمم»، «خیلی خوب» و «درست».<ref>هارجی، مهارت‌های اجتماعی در ارتباطات فردی، 1377ش، ص92.</ref>


==پانویس==
۱۵.  ایجاد آرامش و محبت در روابط خانواده از جمله همسران با کمک عناصر ارتباط کلامی؛ مانند تحسین و حمایت از طرف مقابل به‌دور از تشریفات و ساختگی بودن.<ref>هارجی، مهارت‌های اجتماعی در ارتباطات فردی، 1377ش، ص93.</ref>
{{پانویس}}
 
۱۶. ایجاد اطمینان خاطر برای همسر که به حرف‌های او گوش داده و برای آنها ارزش قائل بوده است، با استفادهٔ دقیق از مهارت توسعه.<ref>حسین‌زاده، همسران سازگار: راهکارهای سازگاری، 1396ش، ص186.</ref>


==منابع==
۱۷. منتقل کردن محتوای مورد نظر همسر، با لحنی حاکی از صمیمیت و دلسوزی.<ref>هارجی، مهارت‌های اجتماعی در ارتباطات فردی، 1377ش، ص73.</ref>
*
* «آفات سعادت خانواده: بدزبانی»، وب‌سایت حوزه، تاریخ بازدید: 3 اسفند 1401ش.
* ابن‌بابویه، محمد بن علی، معانی‌الاخبار، قم، جامعه مدرسین، 1361ش.
* حسین‌زاده، علی، همسران سازگار: راهکارهای سازگاری، قم، مؤسسۀ آموزشی پژوهشی امام خمینی، 1396ش.
* دهخدا، علی‌اکبر، ‌لغت‌نامه دهخدا، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 1 اسفند 1401ش.
* ستیر، ویرجینیا، آدم‌سازی، ترجمه بهروز بیرشک، تهران، رشد، 1370ش.
* کارنگی، دوروتی و دیل کارنگی، آیین همسرداری، ترجمۀ مهستی شهلایی، تهران، نقش‌ونگار، 1376ش.
* کاوری، استفان، هفت عادت خوب خانواده، ترجمه سوسن ملکی، تهران، مادر، 1379ش.
* کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب‌الإسلامیة، 1365ق.
* کنث، دیویس، خانواده: راهنمای مفاهیم و فنون برای متخصص یاوری، ترجمۀ فرشاد بهاری، تهران، تزکیه، 1382ش.
* مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، بیروت، مؤسسة الوفا، 1404ق.
* نوری، حسین، مستدرک‌الوسائل، قم، مؤسسة آل‌البیت، 1408ق.
* هارجی، اون، مهارت‌های اجتماعی در ارتباطات فردی، ترجمه خشایار بیگی، تهران، رشد، 1377ش.


علی بیرانوند
== پانویس ==
{{پانویس}}


{{چپ‌چین}}
== منابع ==
{{پایان چپ‌چین}}
{{آغاز منابع}}
* «آفات سعادت خانواده: بدزبانی»، وب‌سایت حوزه، تاریخ بازدید: ۳ اسفند ۱۴۰۱ش.
* ابن‌بابویه، محمد بن علی، معانی‌الاخبار، قم، جامعه مدرسین، ۱۳۶۱ش.
* حسین‌زاده، علی، همسران سازگار: راهکارهای سازگاری، قم، مؤسسهٔ آموزشی پژوهشی امام خمینی، ۱۳۹۶ش.
* دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه دهخدا، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: ۱ اسفند ۱۴۰۱ش.
* ستیر، ویرجینیا، آدم‌سازی، ترجمه بهروز بیرشک، تهران، رشد، ۱۳۷۰ش.
* کارنگی، دوروتی و دیل کارنگی، آیین همسرداری، ترجمهٔ مهستی شهلایی، تهران، نقش‌ونگار، ۱۳۷۶ش.
* کاوری، استفان، هفت عادت خوب خانواده، ترجمه سوسن ملکی، تهران، مادر، ۱۳۷۹ش.
* کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب‌الإسلامیة، ۱۳۶۵ق.
* کنث، دیویس، خانواده: راهنمای مفاهیم و فنون برای متخصص یاوری، ترجمهٔ فرشاد بهاری، تهران، تزکیه، ۱۳۸۲ش.
* مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، بیروت، مؤسسة الوفا، ۱۴۰۴ق.
* نوری، حسین، مستدرک‌الوسائل، قم، مؤسسة آل‌البیت، ۱۴۰۸ق.
* هارجی، اون، مهارت‌های اجتماعی در ارتباطات فردی، ترجمه خشایار بیگی، تهران، رشد، ۱۳۷۷ش.
{{پایان منابع}}

نسخهٔ کنونی تا ۲۵ شهریور ۱۴۰۴، ساعت ۲۰:۱۱

خوش‌زبانی؛ سخن گفتن با مهربانی و بدون نیش کلام.

از جمله عوامل مؤثر در داشتن یک زندگی سالم و به‌دور از هرگونه تنش، خوش‌زبانی است. افرادی که از چنین مهارتی برخوردارند، در تعامل‌های اجتماعی و محیط خانواده نسبت به دیگر افراد، موفق‌ترند.

مفهوم‌شناسی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

واژهٔ خوش‌زبانی در لغت به‌معنای شیرین‌سخن و پسندیده‌گو است[۱] و در اصطلاح به کسی گفته می‌شود که خوب حرف می‌زند، نیش کلام ندارد و با مهربانی سخن می‌گوید.[۲]

اهمیت

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بر اساس آموزه‌های دینی، نیک‌گفتاری از جمله ضرورت‌ها در تعاملات اجتماعی است. در آیات قرآن کریم، بر نیکو سخن گفتن با دیگران[۳] و پرهیز از به‌کار بردن القاب زشت و ناپسند تأکید شده است.[۴] امام صادق خوش‌زبانی را ضلعی از اضلاع مثلث خوش‌اخلاقی ذکر کرده‌اند.[۵]

آثار خوش‌زبانی در خانواده

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

خوش‌زبانی نتایج ذیل را در خانواده به‌دنبال دارد:

۱. شادابی و صفای زندگی؛ خوش‌زبانی، طراوت و شادابی را در زندگی جاری و ساری می‌کند و به زندگی معنا می‌بخشد و امید به آینده را در زندگی گسترش می‌دهد.[۶]

۲. احساس امنیت و آرامش خاطر؛ از جمله ویژگی‌های زندگی مطلوب، امنیت و آرامش خاطر است. معمولاً انسان‌ها از رفتارهایی که سعی در برهم زدن این آرامش داشته باشند، دوری می‌کنند. خوش‌زبانی هم امنیت و آرامش خاطر را به‌دنبال دارد، هم زندگی مسالمت‌آمیز با دیگران را فراهم می‌کند.[۷]

۳. عزّت؛ عزّت از جمله نعمت‌هایی است که همهٔ انسان‌ها به‌نوعی در پی دستیابی به آن هستند؛ حتی انسان‌هایی که رفتارهای هنجارشکنانه و منفی دارند، به‌خیال آنها این رفتار منفی سبب سربلندی و عزّت و وجاهت آنها می‌شود، حال آنکه رفتارهای منفی، توهین و ناسزا نه‌تنها انسان را عزیز نمی‌کند، بلکه او را ذلیل و خوار می‌کند.[۸]

۴. عاقبت به‌خیری؛ بنا بر روایتی، کسی که با دیگران با طعن و نیش و ناسزا سخن می‌گوید، عواقب رفتار خود را هم در دنیا و هم آخرت خواهد دید. در این رابطه از امام باقر نقل شده که این دسته از افراد، به بدترین نوع مرگ می‌میرند و سزاوار عاقبتی بد هستند.[۹]

۵. رعایت حقوق دیگران؛ احساس دریافت حق، از جمله عناصری است که سبب سازگاری بین افراد می‌شود. ضایع شدن حق، به‌ویژه اگر این حق محدود باشد و ضایعهٔ بزرگی را به‌وجود آورد، زمینهٔ تنش و ناسازگاری خواهد شد. در آموزه‌های دینی بر رعایت حقوق بین زن و شوهر از ضروریات زندگی مشترک، تآکید شده است. به‌ویژه بر رعایت حقوق زنان از آن جهت که بیشتر در معرض تضییع حق هستند. برای حفظ حقوق زنان و در نتیجه حاصل شدن سازگاری به‌سبب احساس دریافت حق، ضروری است با آنها خوش‌زبان بود.[۱۰]

۶. لیاقت مادری؛ براساس دیدگاه اسلام، زن، زمانی حق مادر شدن دارد که دارای زبانی خوش است و چنانچه بدزبان است، مرد می‌تواند از فرزنددار شدن او جلوگیری کند. این مطلب گویای آن است که فرزنددار شدن زن مبتنی بر خوش‌زبانی اوست، در این صورت زن احساس می‌کند، خواستهٔ او تأمین شده و نتیجهٔ چنین احساسی، سازگاری است. همچنین با افزایش تعداد افراد خانواده به سازگاری بیشتری نیاز است که این مهم با بدزبانی تأمین نمی‌شود.[۱۱]

پیامدهای بدزبانی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بدزبانی از جمله آفاتی است که آرامش و سلامت را از افراد دور می‌کند. در آموزه‌های دینی بر پرهیز از بدزبانی تأکید شده است. از جمله پیامدهای بدزبانی، وارد شدن در آتش دوزخ، حریص شدن به گناه، بی‌ارزش شدن، ناراحتی و آزار دیگران است.[۱۲]

راهکارهای دستیابی به خوش‌زبانی در خانواده

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

استحکام بنیان خانواده و سازگاری زن و شوهر در گرو خوش‌زبانی است. به نقل از پژوهشگران علوم دینی و روان‌شناسان برخی از فنون و مهارت‌های مؤثر در دستیابی همسران به این فضیلت اخلاقی عبارت‌اند از:

۱. جویا شدن علت رفتار نامطلوب همسر و پذیرش آن در صورت منطقی بودن و آگاه‌سازی همسر در صورت اشتباه بودن رفتار وی.[۱۳]

۲. کمک به همسر برای دستیابی به شخصیت مطلوب با تشویق کردن و تمجید از او. تشویق کلامی، مانع برای بدزبانی است و زمینهٔ رشد و شکوفایی استعدادهای همسر را نیز فراهم می‌کند.[۱۴]

۳. تمرین نحوهٔ ارتباط کلامی محبت‌آمیز با همسر قبل از گفتگو، تا هنگام رو در رو شدن با او با گفتار نیکو برخورد کند.[۱۵]

۴. جلوگیری از ایجاد تنش و ناسازگاری با مدیریت فضای گفتگو به همراه شوخی‌های به‌جا، به‌گونه‌ای که طرف مقابل احساس بی‌اعتنایی یا اینکه مورد تمسخر واقع شده است، نکند.[۱۶]

۵. در میان گذاشتن مشکلات با هم با کلام خوش، گفتگوی منطقی، به دور از تنش، بدون مرافعه به راه انداختن و نق زدن برای به نتیجهٔ مطلوب رسیدن زودتر.[۱۷]

۶. شناسایی عوامل نق زدن مانند نارضایتی از امور جنسی، محرومیت از عشق و محبت، نارضایتی از نحوهٔ زندگی و برطرف کردن آنها.[۱۸]

۷. مدیریت فضای گفتگو با نق نزدن، شکایت نکردن، ناله نکردن، تحقیر نکردن، مقایسه نکردن، تمسخر نکردن، اصرار بی‌جا بر یک موضوع نکردن، دوری از تنش و مرافعه به راه انداختن نینداختن.[۱۹]

۸. داشتن ارتباط گفتاری، دیداری و بدنی با همسر، عشق و محبت را بین زن و شوهر بیشتر می‌کند.[۲۰]

۹. کاهش بدزبانی و تندی با مهار خشم و شناسایی منبع آن.[۲۱]

۱۰. آزرده خاطر نکردن طرف مقابل با استفادهٔ اعضای خانواده از عبارت‌هایی که با «من» شروع می‌شود؛ به‌جای عباراتی که با «تو» شروع می‌شود؛ برای مثال «من فکر می‌کنم» به‌جای «تو باعث شدی».[۲۲]

۱۱. آگاه کردن همسر از آثار خوش زبانی در ایجاد تفاهم و محبت بین زن و شوهر با قدردانی، تشویق همسر با سپاسگزاری از همسر به خاطر خوش‌زبانی او.[۲۳]

۱۲. تلاش برای کاهش بدخلقی‌های همسر با بی‌اعتنایی به کج‌خلقی و رفتارهای توهین‌آمیز او.[۲۴]

۱۳. با عذر خواهی کردن و استفاده از جملاتی همچون «از آنچه به زبان آوردم، معذرت می‌خواهم»، «امیدوارم گفتار تند مرا ببخشی» از ایجاد نزاع و درگیری جلوگیری کرده و جایگزین کردن تفاهم و صمیمیت در خانواده.[۲۵]

۱۴. داشتن ارتباط کلامی مؤثر با همسر با استفاده از عبارت‌هایی که نشانهٔ تصدیق، تأیید و موافقت با اعمال و گفتار طرف مقابل است؛ مانند «خب»، «بله»، «می‌فهمم»، «خیلی خوب» و «درست».[۲۶]

۱۵. ایجاد آرامش و محبت در روابط خانواده از جمله همسران با کمک عناصر ارتباط کلامی؛ مانند تحسین و حمایت از طرف مقابل به‌دور از تشریفات و ساختگی بودن.[۲۷]

۱۶. ایجاد اطمینان خاطر برای همسر که به حرف‌های او گوش داده و برای آنها ارزش قائل بوده است، با استفادهٔ دقیق از مهارت توسعه.[۲۸]

۱۷. منتقل کردن محتوای مورد نظر همسر، با لحنی حاکی از صمیمیت و دلسوزی.[۲۹]

پانویس

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  1. ↑ دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، وب‌سایت واژه‌یاب، ذیل واژۀ خوش‌زبان،.
  2. ↑ دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، وب‌سایت واژه‌یاب، ذیل واژۀ خوش‌زبان،.
  3. ↑ سورهٔ بقره، آیه 83.
  4. ↑ سورهٔ حجرات، آیه 11.
  5. ↑ ابن‌بابویه، معانی‌الاخبار، 1361ش، ص253.
  6. ↑ مجلسی، بحارالأنوار، 1404ق، ج75، ص234.
  7. ↑ کلینی، الکافی، 1365ق، ج2، ص378.
  8. ↑ کلینی، الکافی، 1365ق، ج2، ص361.
  9. ↑ کلینی، الکافی، 1365ق، ج2، ص361.
  10. ↑ نوری، مستدرک‌الوسائل، 1408ق، ج14، ص252.
  11. ↑ نوری، مستدرک‌الوسائل، 1408ق، ج14، ص176.
  12. ↑ «آفات سعادت خانواده: بدزبانی»، وب‌سایت حوزه، تاریخ بازدید: 3 اسفند 1401ش.
  13. ↑ کاوری، هفت عادت خوب خانواده، 1379ش، ص107.
  14. ↑ کارنگی، آیین همسرداری، 1376ش، ص55.
  15. ↑ کنث، خانواده: راهنمای مفاهیم و فنون برای متخصص یاوری، 1382ش، ص130.
  16. ↑ حسین‌زاده، همسران سازگار: راهکارهای سازگاری، 1396ش، ص181.
  17. ↑ حسین‌زاده، همسران سازگار: راهکارهای سازگاری، 1396ش، ص181.
  18. ↑ حسین‌زاده، همسران سازگار: راهکارهای سازگاری، 1396ش، ص181.
  19. ↑ حسین‌زاده، همسران سازگار: راهکارهای سازگاری، 1396ش، ص182.
  20. ↑ ستیر، آدم‌سازی، 1370ش، ص100-118.
  21. ↑ کنث، خانواده: راهنمای مفاهیم و فنون برای متخصص یاوری، 1382ش، ص143.
  22. ↑ کنث، خانواده: راهنمای مفاهیم و فنون برای متخصص یاوری، 1382ش، ص166.
  23. ↑ حسین‌زاده، همسران سازگار: راهکارهای سازگاری، 1396ش، ص184.
  24. ↑ کنث، خانواده: راهنمای مفاهیم و فنون برای متخصص یاوری، 1382ش، ص151.
  25. ↑ حسین‌زاده، همسران سازگار: راهکارهای سازگاری، 1396ش، ص185.
  26. ↑ هارجی، مهارت‌های اجتماعی در ارتباطات فردی، 1377ش، ص92.
  27. ↑ هارجی، مهارت‌های اجتماعی در ارتباطات فردی، 1377ش، ص93.
  28. ↑ حسین‌زاده، همسران سازگار: راهکارهای سازگاری، 1396ش، ص186.
  29. ↑ هارجی، مهارت‌های اجتماعی در ارتباطات فردی، 1377ش، ص73.

منابع

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  • «آفات سعادت خانواده: بدزبانی»، وب‌سایت حوزه، تاریخ بازدید: ۳ اسفند ۱۴۰۱ش.
  • ابن‌بابویه، محمد بن علی، معانی‌الاخبار، قم، جامعه مدرسین، ۱۳۶۱ش.
  • حسین‌زاده، علی، همسران سازگار: راهکارهای سازگاری، قم، مؤسسهٔ آموزشی پژوهشی امام خمینی، ۱۳۹۶ش.
  • دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه دهخدا، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: ۱ اسفند ۱۴۰۱ش.
  • ستیر، ویرجینیا، آدم‌سازی، ترجمه بهروز بیرشک، تهران، رشد، ۱۳۷۰ش.
  • کارنگی، دوروتی و دیل کارنگی، آیین همسرداری، ترجمهٔ مهستی شهلایی، تهران، نقش‌ونگار، ۱۳۷۶ش.
  • کاوری، استفان، هفت عادت خوب خانواده، ترجمه سوسن ملکی، تهران، مادر، ۱۳۷۹ش.
  • کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب‌الإسلامیة، ۱۳۶۵ق.
  • کنث، دیویس، خانواده: راهنمای مفاهیم و فنون برای متخصص یاوری، ترجمهٔ فرشاد بهاری، تهران، تزکیه، ۱۳۸۲ش.
  • مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، بیروت، مؤسسة الوفا، ۱۴۰۴ق.
  • نوری، حسین، مستدرک‌الوسائل، قم، مؤسسة آل‌البیت، ۱۴۰۸ق.
  • هارجی، اون، مهارت‌های اجتماعی در ارتباطات فردی، ترجمه خشایار بیگی، تهران، رشد، ۱۳۷۷ش.
برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:خوش‌زبانی&oldid=46777»