پرش به محتوا

پیش‌نویس:ازدواج در قوم بلوچ: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر
دیداریویکی‌متن
imported>محمدمهدی محمدی
لینک داخلی
 
(۲۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۷ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
<big>'''ازدواج در قوم بلوچ؛'''</big> آداب و رسوم خاص پیوند زناشویی بین زن و مرد بلوچ.<ref group="دیدگاه">مقاله خوب است. منتها نیاز دارد که به روز رسانی شود. یعنی وضعیت موجود فعلی هم بیاید؟ ایا الگوی ازدواج دستخوش چه نوع تغییراتی شده است؟ از الگوهای امروزی عروسی چون تالار، آرایشگاه، لباس عروس، مهریه های سنگین، و امور دیگر که در مناطق دیگر رواج شده در میان قوم بلوچ خبری نیست؟ آسیب های موجود هم شناسایی شود. اعم از آسیب های بجا مانده از گذشته و آسیب های ناشی از تحولات جدید. </ref>
[[پرونده:عروسی.jpg|جایگزین=مراسم عروسی در قوم بلوچ|بندانگشتی|تصویری از مراسم عروسی در قوم بلوچ]]
{{درشت|'''ازدواج در قوم بلوچ؛'''}} آداب و رسوم خاص پیوند زناشویی بین زن و مرد بلوچ.
 
[[ازدواج]]، نماد [[بلوغ]] اجتماعیِ زن و مرد [[بلوچ]] است. جوان بلوچ با برگزیدن همسر، اولین گام را جهت ورود در اجتماع، برمی‌دارد. در قوم بلوچ، ازدواج از نظر مذهبی نیز بسیار ارزشمند است. قوم بلوچ به‌منظور تحکیم روابط قومی، بیشتر به ازدواج خویشاوندی گرایش دارد. در میان قوم بلوچ، بخش قابل توجهی از هزینه‌های ازدواج از طریق رسم بجار و کمک‌های اقوام و آشنایان داماد تأمین می‌شود. اهدای [[طلا]] با وزن بالا به عروس در این قوم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. پس از مراسم [[خواستگاری]] و [[مراسم عروسی|عروسی]]، ممکن است داماد تا یک سال در خانه پدر زن خود اقامت داشته باشد. زندگی مشترک زوجین بلوچ معمولاً در کنار [[خانواده]] یکی از طرفین آغاز می‌شود تا کاستی‌ها و چالش‌های زندگی مشترک به‌تدریج برای داشتن زندگی مستقل برطرف شود.


[[ازدواج]]، نماد بلوغ اجتماعیِ زن و مرد [[بلوچ]] است. جوان بلوچ با برگزیدن همسر، اولین ‌گام را جهت ورود در اجتماع، بر می‌دارد. مردمان بلوچ، ازدواج را از نظر مذهبی نیز بسیار ارزشمند می‌دانند. مردمان بلوچ به‌منظور تحکیم روابط قومی، بیشتر به ازدواج خویشاوندی گرایش دارند<ref group="دیدگاه">دقیق تر و کامل تر نگارش شود.</ref>.
==جایگاه ازدواج در میان قوم بلوچ==
==جایگاه ازدواج در میان قوم بلوچ==
قوم بلوچ دارای جغرافیای فرهنگی مشترک در قلمرو سرزمینی ایران، پاکستان و افغانستان هستند.<ref>[https://socialhistory.ihcs.ac.ir/article_2135_85a2de570e37abbd09bfd214134ac7e3.pdf پرگاری و یوسفی‌فر، «تأثیر عوامل اجتماعی و فرهنگی- مذهبی در مهاجرت بلوچ‌ها از زاهدان به آن سوی مرز (در دورۀ پهلوی)»، 1395ش، ص51-54.]</ref> ازدواج در میان این قوم، همواره دارای اهمیت بوده و ارزش‌های سنتی آن همچنان حفظ شده است. بلوچ‌ها به ازدواج درون طایفه و تیرۀ قومی گرایش داشته و آن را تحکیم‌کنندۀ روابط خویشاوندی و گسترش طایفه می‌دانند.<ref>[http://chabahargasht.ir/post-107 «عروسی بلوچ»، وب‌سایت چابهارگشت.]</ref> مراسم ازدواج میان بلوچ‌ها آداب سنتی خاصی دارد<ref>[https://www.karnaval.ir/blog/baloch-people-wedding-ceremony «آداب و رسوم ازدواج مردم بلوچ»، وب‌سایت کارناوال.]</ref> و با نام جنی‌مردی از آن یاد می‌شود.<ref>[https://www.irna.ir/news/7181274/%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C-%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D8%A2%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D8%A «سیستان و بلوچستان الگوی ازدواج آسان و پایدار در کشور»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref>  
[[قوم بلوچ]] دارای جغرافیای فرهنگی مشترک در قلمرو سرزمینی ایران، پاکستان و افغانستان هستند.<ref>[https://socialhistory.ihcs.ac.ir/article_2135_85a2de570e37abbd09bfd214134ac7e3.pdf پرگاری و یوسفی‌فر، «تأثیر عوامل اجتماعی و فرهنگی- مذهبی در مهاجرت بلوچ‌ها از زاهدان به آن سوی مرز (در دورۀ پهلوی)»، 1395ش، ص51-54.]</ref> ازدواج در میان این قوم، همواره دارای اهمیت بوده و ارزش‌های سنتی آن همچنان حفظ شده است. بلوچ‌ها به ازدواج درون طایفه و تیرهٔ قومی گرایش داشته و آن را تحکیم‌کنندهٔ روابط خویشاوندی و گسترش طایفه می‌دانند.<ref>[http://chabahargasht.ir/post-107 «عروسی بلوچ»، وب‌سایت چابهارگشت.]</ref> مراسم ازدواج میان بلوچ‌ها آداب سنتی خاصی دارد<ref>[https://www.karnaval.ir/blog/baloch-people-wedding-ceremony «آداب و رسوم ازدواج مردم بلوچ»، وب‌سایت کارناوال.]</ref> و با نام جنی‌مردی از آن یاد می‌شود.<ref>[https://www.irna.ir/news/7181274/%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C-%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D8%A2%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D8%A «سیستان و بلوچستان الگوی ازدواج آسان و پایدار در کشور»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref>
 
==همسرگزینی در قوم بلوچ==
==همسرگزینی در قوم بلوچ==
همسرگزینی در قوم بلوچ با شیوه‌های زیر انجام می‌شود:
همسرگزینی در قوم بلوچ به‌صورت درون‌گروهی و برون‌گروهی با شیوه‌های زیر انجام می‌شود:
 
===فامیلی===
قوم بلوچ از قبایل و طوایف متعددی تشکیل شده است. اعضای هر قبیله و طایفه با یکدیگر خویشاوندی نسبی و سببی دارند و این روابط زمینه‌ساز بقای طوایف بلوچ است. به‌منظور تقویت مبانی قومی، ازدواج‌ها اغلب درون‌گروهی یا درون‌همسری انجام می‌شود و به جز موارد کم، معمولاً از میان خویشاوندان صورت می‌گیرد. بلوچ‌ها اعتقاد دارند که [[وفا]] و عهد در روابط خانوادگی و قوم‌وخویش از عهد و وفای دیگران ارزشمندتر است. والدین [[قوم بلوچ|بلوچ]] نیز در حفظ این رویه بسیار تعصب و اصرار دارند و سعی می‌کنند حتی‌الامکان برای فرزندان خود همسری از میان خویشاوندان و افراد قبیله خود انتخاب کنند.<ref>[https://journals.dte.ir/article_50309.html «مراسم ازدواج در بلوچستان زن و خانواده، فرهنگ و آداب محلی قسمت 4»، سامانۀ مدیریت نشریات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیۀ قم.]</ref>


1.'''فامیلی'''؛ قوم بلوچ از قبایل و طوایف متعددی تشکیل شده است. اعضای هر قبیله و طایفه با یکدیگر خویشاوندی نسبی و سببی دارند و این روابط زمینه‌ساز بقای طوایف بلوچ است. به‌منظور تقویت مبانی قومی، ‌ازدواج‌ها اغلب درون‌گروهی یا درون‌همسری انجام می‌شود و به جز موارد کم، معمولاً از میان خویشاوندان صورت می‌گیرد. بلوچ‌ها اعتقاد دارند که وفا و عهد در روابط خانوادگی و قوم‌وخویش از عهد و وفای دیگران ارزشمندتر است. والدین بلوچ نیز در حفظ این رویه بسیار تعصب و اصرار دارند و سعی می‌کنند حتی‌الامکان برای فرزندان خود همسری از میان خویشاوندان و افراد قبیله خود انتخاب کنند.<ref>[https://journals.dte.ir/article_50309.html «مراسم ازدواج در بلوچستان زن و خانواده، فرهنگ و آداب محلى قسمت 4»، سامانۀ مدیریت نشریات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیۀ قم.]</ref><br>2.'''ناف‌بُری؛''' گاهی زنی که دارای [[فرزندپروری|فرزند]] پسر است، ناف دختر نوازدی را می‌بُرَد و او را برای پسر خود نام‌گذاری می‌کند.<ref>[http://chabahargasht.ir/post-107 «عروسی بلوچ»، وب‌سایت چابهارگشت.]</ref> در این رسم، پسر و دختر در بزرگ‌سالی ملزم به ‌پذیرفتن انتخاب آن [[زن در اجتماع|زن]] هستند. وقتی پسر به سن بلوغ رسید، پدر داماد چند مثقال طلا و مقداری پارچه به‌عنوان نشانه، به پدر عروس می‌دهد. دختر و پسر بعد از بلوغ تا زمان عقد اجازۀ حرف زدن با یکدیگر را ندارند.
===ناف‌بُری===
گاهی زنی که دارای [[فرزندپروری|فرزند]] پسر است، ناف دختر نوازدی را می‌بُرَد و او را برای پسر خود نام‌گذاری می‌کند.<ref>[http://chabahargasht.ir/post-107 «عروسی بلوچ»، وب‌سایت چابهارگشت.]</ref> در این رسم، پسر و دختر در بزرگ‌سالی ملزم به پذیرفتن انتخاب آن [[زن در اجتماع|زن]] هستند. وقتی پسر به سن بلوغ رسید، پدر داماد چند مثقال [[طلا]] و مقداری پارچه به‌عنوان نشانه، به پدر عروس می‌دهد. دختر و پسر بعد از [[بلوغ]] تا زمان عقد اجازهٔ حرف زدن با یکدیگر را ندارند.


3.'''خون‌بست؛''' اگر فردی، کسی از طایفۀ خود یا طایفۀ غیرخود را به قتل رسانده باشد، به‌منظور جلوگیری از گسترش خون‌ریزی، ریش‌سفیدان طایفه، شورا تشکیل داده و برای مقتول خون‌بندی می‌کنند و در کنار خون‌بها، طایفۀ مقتول چهار [[دختر]] را به‌دلخواه از فامیل قاتل، به‌زنی می‌گیرند.
===خون‌بست===
اگر فردی، کسی از طایفهٔ خود یا طایفهٔ غیرخود را به قتل رسانده باشد، به‌منظور جلوگیری از گسترش خون‌ریزی، ریش‌سفیدان طایفه، شورا تشکیل داده و برای مقتول خون‌بندی می‌کنند و در کنار خون‌بها، طایفهٔ مقتول چهار [[دختر]] را به‌دلخواه از فامیل قاتل، به‌زنی می‌گیرند.


4.'''ازدواج سیاسی؛''' در گذشته، سران قوم بلوچ گاهی بر اساس مصلحت‌های سیاسی، همسرگزینی می‌کردند.<ref>[https://womenresearch.ir/article-1-26-fa.pdf جانب‌الهی فیروزآبادی، «مظلومیت و قهاریت زن بلوچ»، 1399ش، ص69-70.] </ref>
===ازدواج سیاسی===
در گذشته، سران قوم بلوچ گاهی بر اساس مصلحت‌های سیاسی، [[همسرگزینی دختران|همسرگزینی]] می‌کردند.<ref>[https://womenresearch.ir/article-1-26-fa.pdf جانب‌الهی فیروزآبادی، «مظلومیت و قهاریت زن بلوچ»، 1399ش، ص69-70.]</ref>


==سن ازدواج در قوم بلوچ==
==سن ازدواج در قوم بلوچ==
یک پژوهش انجام شده در سال 1399ش، نشان می‌دهد که سن ازدواج در قوم بلوچ برای پسران 15 تا 20 سال و برای دختران 9 تا 15 سال است.<ref>[https://saednews.com/.post/adab-v-rsom-azdoaj-mrdm-bloch «آشنایی با آداب و رسوم ازدواج مردم بلوچ»، پایگاه خبری تحلیلی ساعدنیوز.]</ref> طبق جدیدترین آمار، کمترین سن در اولین ازدواج مربوط به استان سیستان و بلوچستان است که زوج 25 سال و زوجه 20.8 سال سن دارد.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1404/05/11/3367187/%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C%D9%86-%D8%B3%D9%86%DB%8C-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1-%D8%A8%D9%87-35-%D8%B3%D8%A7%D9%84-%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%AF-%DA%A9%D9%85%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B3%D9%86-%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 «میانگین سنی کشور به ۳۵ سال رسید/ کمترین سن ازدواج در سیستان و بلوچستان»، خبرگزاری تسنیم.]</ref>  
===سن قانونی از دواج در قوم بلوج===
[[پرونده:سن_ازدواج_در_قوم_بلوچ_(1).jpg|جایگزین=عروس بلوچ|بندانگشتی|تصویری از یک عروس بلوچ]]
قانون مدنی ایران، برای [[دختر|دختران]] ۱۵ سالگی و برای پسران ۱۸ سالگی را سن ازدواج تعیین کرده است؛ اما مادهٔ ۱۰۴۱ این قانون، ازدواج زیر سنّ قانونی را با اجازهٔ ولیّ و تأیید مصلحت توسط دادگاه، پذیرفته است.<ref>[https://www.shastoon.ir/report/13126/سیستان-بلوچستان-رکورددار-ازدواج-طلاق-Ú©ÙˆØ¯Ú «سیستان و بلوچستان رکورددار ازدواج و طلاق کودکان»، پایگاه تحلیلی و خبری شهرستان سراوان.]</ref> قانون پاکستان<ref>[https://farhangemelal.icro.ir/news/18602/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%DA%A9%D9%88%D8%AA%D8%A7%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D9%82%D9%88%D9%84%D9%87-%D8%B2%D9%86-%D9%88-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D9%BE%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D «نگاهی کوتاه به مقوله زن و خانواده در پاکستان»، پایگاه تخصصی تحلیلی جامعه و فرهنگ ملل.]</ref> و افغانستان برای دختران ۱۶ سالگی و برای پسران ۱۸ سالگی را تعیین کرده و قانون افغانستان که توسط طالبان لغو شد، [[ازدواج]] طفل زیر ۱۵ سال را به‌صورت مطلق منع کرده است.<ref>[https://hrevo.org/wp-content/uploads/2021/02/%D8%B1%D9%88%D9%82%DB%8C%D9%87-%D8%AD%D8%B3%D9%86%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%B3%D9%86-%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D8%B9%D8%AA-%D9%82%D9%88%D8%A حسن‌زاده، «سن ازدواج از منظر شریعت، قوانین و اسناد بین‌المللی»، 2020م، ص6.]</ref>
 
===سن ازدواج از نظر فقه===
غالب فقهای امامیه ۱۵ سال تمام برای پسر و ۱۳ سال تمام را برای دختر سن ازدواج می‌دانند. فقه حنفی برای پسران ۱۸ سال تمام و برای دختران ۱۷ سال تمام را سن ازدواج تعیین کرده است؛ با وجود این، همه مذاهب فقهی نکاح صغیر را توسط ولی شرعی با رعایت مصلحت و با تشخیص دادگاه درست می‌دانند.<ref>[https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://www.sid.ir/paper/898234/fa&ved=2ahUKEwjgwdDIne-GAxWyBNsEHUwSC8cQFnoECBIQAQ&usg=AOvVaw2BFlCYOaCIrmCsd_clqiYE دوست‌محمدی و غفاری، «تحلیل فقهی حقوقی سن ازدواج»، وب‌سایت سِید.]</ref> آموزه‌های دینی در حوزه ازدواج و برقراری روابط [[رابطه زناشویی|زناشویی]]، بر [[بلوغ]] جنسی و عقلی تأکید دارد.<ref>[https://www.isna.ir/news/1402041408817/%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D9%87-%D8%A7%D9%88%D9%84-%D8%B3%D9%86-%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%A «سیستان و بلوچستان دارای رتبه اول سن ازدواج در کشور»، خبرگزاری دانشجویان ایران ایسنا.]</ref>
 
===سن ازدواج در فرهنگ قوم بلوچ===
بر اساس آمارهای موجود، استان [[سیستان]] و بلوچستان در ۱۴۰۲ش، در پایین‌بودن سن ازدواج رتبهٔ اول را به خود اختصاص داده است و میانگین سن ازدواج در این استان برای مردان ۲۵ و برای زنان ۲۱ سال بوده است؛<ref>[https://www.isna.ir/news/1402041408817/%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D9%87-%D8%A7%D9%88%D9%84-%D8%B3%D9%86-%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%A «سیستان و بلوچستان دارای رتبه اول سن ازدواج در کشور»، خبرگزاری دانشجویان ایران ایسنا.]</ref> اما از نظر ازدواج‌های زیر سن قانونی در سال ۱۳۹۸ش، رتبهٔ سوم را داشته است.<ref>[https://www.irna.ir/news/83420228/سیستان-و-بلوچستان-رتبه-سوم-کودک-همسری-در-Ú©Ø´Ù «سیستان و بلوچستان رتبه سوم کودک‌همسری در کشور را دارد»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref> کارشناسان ازدواج‌های فاقد شرایط قانونی و شرعی را یک معضل اجتماعی می‌دانند و میان مردم بلوچ، آمار ازدواج‌های ثبت‌نشده، بالا است.<ref>[https://www.shastoon.ir/report/13126/سیستان-بلوچستان-رکورددار-ازدواج-طلاق-Ú©ÙˆØ¯Ú «سیستان و بلوچستان رکورددار ازدواج و طلاق کودکان»، پایگاه تحلیلی و خبری شهرستان سراوان.]</ref> ازدواج زیر سن قانونی در ولایت [[نیمروز]] که مرکز بلوچ‌های افغانستان است، از گذشته رایج بوده که پس از حاکمیت طالبان و لغو قوانین گذشته، این نوع ازدواج‌ها ۹۰درصد افزایش یافته است.<ref>[https://www.rudabe.com/archives/41433 «دختران نیمروز در حبس خانگی اند و به ازدواج‌های زیر سن مجبور می‌شوند»، خبرگزاری راسک.]</ref> این در حالی است که تفاوت سنی در بیشتر این نوع ازدواج‌ها بسیار زیاد است و به‌طور معمول دختر در آن نقشی ندارد.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/2157765/%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B4%D8%B1%D8%B9%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%D8%B3%D9%85%DB%8C%D8%AA-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%87-%D9%86%D9%85%DB%8C-%D8%B4%D9%88%D9%86%D8%AF-%D8%A7%D8%B «همسرانی شرعی که به رسمیت شناخته نمی‌شوند/ ازدواج خارج از دایره قانون»، خبرگزاری مهر.]</ref>
 
===عوامل زمینه‌ساز ازدواج زودهنگام در بلوچستان===
[[پرونده:سن ازدواج در قوم بلوچ (2).jpg|جایگزین=ازدواج قوم بلوچ در سنین پایین|بندانگشتی|تصویری از یک عروس و داماد بلوچ]]
مردم بلوچ که ازدواج را امری مقدس می‌دانند، تلاش می‌کنند که فرزندان آنها زودتر تشکیل [[خانواده]] بدهند.<ref>[https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://www.asrehamoon.ir/news/161719&ved=2ahUKEwjL1NrMg-KGAxUnXEEAHdiIBsIQFnoECCAQAQ&usg=AOvVaw0gRc-D6xMsIrGYKiM1LO0H «جایگاه ویژه ازدواج میان قوم بلوچ»، خبرگزاری عصر هامون.]</ref> آنها ازدواج به‌هنگام را یک ارزش فرهنگی می‌دانند<ref>[https://www.irna.ir/news/7181274/سیستان-و-بلوچستان-الگوی-ازدواج-آسان-و-پایدار-در-کشور «سیستان و بلوچستان الگوی ازدواج آسان و پایدار در کشور»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref> و به‌ویژه می‌کوشند که دختران زودتر ازدواج کنند.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/522834/فهم-پدیدارشناختی-چندهمسری-در-میان-بلوچ-Ù‡Ø§Û علی‌نقیان و روستاخیز، «فهم پدیدارشناختی چندهمسری در میان بلوچ‌های ساکن در شهرستان چابهار»، 1397ش، ص102-108.]</ref>
 
در این چارچوب فرهنگی، گاهی ازدواج‌ها در سن کم و بدون رعایت شرایط قانونی و شرعی صورت می‌گیرد و با اجبار، همراه است.<ref>[https://jwdp.ut.ac.ir/news?newsCode=2731 «کودک‌همسری در استانهای مرزی منتهی به افغانستان و عراق بیشتر است»، مرکز مطالعات زنان و خانوادۀ دانشگاه تهران.]</ref> این نوع ازدواج‌ها برآمده از عوامل گوناگون است؛ از جمله کمبود زیرساخت‌های آموزشی و فرهنگی،<ref>[https://www.pishkhan.com/news/125205 «بررسی وضعیت کودک‌همسری در سیستان و بلوچستان»، وب‌سایت جهان صنعت.]</ref> عدم پشتیبانی از دختر در تصمیم‌گیری ازدواج، ناآگاهی دختران،<ref>[https://civilica.com/doc/1258905/ اله‌یاری و غلام‌رضایی، «علل کودک‌همسری در استان سیستان و بلوچستان»، 1400ش، ص6-7.]</ref> فشار والدین، فشار فرهنگی و اجتماعی،<ref>[https://zantimes.com/fa/2023/07/06/victims-of-early-and-forced-marriages-are-afraid-of-their-future/ «راهی ندارم، دختران قربانی ازدواج‌های زودهنگام و اجباری از آیندۀ خود می‌ترسند»، وب‌سایت زن‌تایمز.]</ref> [[اعتیاد به مواد مخدر|اعتیاد]] خانواده به‌ویژه [[پدر]]،<ref>[https://www.pishkhan.com/news/125205 «بررسی وضعیت کودک‌همسری در سیستان و بلوچستان»، وبسایت جهان صنعت.]</ref> فقر و بی‌کاری،<ref>[https://www.entekhab.ir/fa/news/727057/مرکز-آمار-دست‌کم-۲۷-هزار-کودک-همسر-در-یک-سا «مرکز آمار: دستکم 27 هزار کودکهمسری در یک سال»، وبسایت انتخاب.]</ref> ازدواج برای صلح و تقویت اقتدار سیاسی<ref>[https://www.mehrnews.com/news/2157765/%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B4%D8%B1%D8%B9%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%D8%B3%D9%85%DB%8C%D8%AA-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%87-%D9%86%D9%85%DB%8C-%D8%B4%D9%88%D9%86%D8%AF-%D8%A7%D8%B «همسرانی شرعی که به رسمیت شناخته نمی‌شوند/ ازدواج خارج از دایره قانون»، خبرگزاری مهر.]</ref> و [[خون‌بس]].<ref>[https://akharinkhabar.ir/social/7983784 «گفت‌وگو با عروس خون‌بسی از طایفه بلوچ» وب‌سایت روزنامۀ شهروند.]</ref>
 
===پیامدهای ازدواج زودهنگام===
ازدواج‌های به‌موقع در کنار عمل به آموزه‌های دینی، راهی مؤثر برای کنترل گرایش جنسی جوانان، جلوگیری از گسترش فساد اخلاقی و هنجارشکنی در جامعه، رشد و جوان‌سازی جامعه است. همچنین برای دو طرف شادابی، آرامش روحی، [[امید]] به آینده، کمال، معنویت و دوری از رذایل اخلاقی را در پی دارد؛<ref>[https://yaresamimi.ir/فواید-ازدواج-در-زمان-درست-و-عواقب-تاخیر/ «فواید ازدواج در زمان درست و عواقب تأخیر در آن»، وب‌سایت یار صمیمی.]</ref> اما کارشناسان ازدواج‌های زودهنگام را یک آسیب اجتماعی می‌دانند که پیامدهای نامطلوبی در پی دارد؛ از جمله این‌که جامعه را تبدیل به یک جامعهٔ نابالغ کرده و رشد فکری آن را با رکود مواجه می‌کند؛<ref>[https://www.pishkhan.com/news/125205 «بررسی وضعیت کودک‌همسری در سیستان و بلوچستان»، وبسایت جهان صنعت.]</ref> همچنین [[کودک|کودکی]] که آماده روابط جنسی و مادرشدن نیست، با ازدواج زودهنگام ممکن است گرفتار [[خشونت خانگی]]، رهاشدگی، همسرکشی، طلاق‌های رسمی و عاطفی، کار اجباری، آزارجنسی و محرومیت از حقوق اولیه شود.<ref>[https://zantimes.com/fa/2023/07/06/victims-of-early-and-forced-marriages-are-afraid-of-their-future/ «راهی ندارم، دختران قربانی ازدواج‌های زودهنگام و اجباری از آیندۀ خود می‌ترسند»، وب‌سایت زن‌تایمز.]</ref> آسیب‌های جسمی و روانی<ref>[https://zantimes.com/fa/2023/07/06/victims-of-early-and-forced-marriages-are-afraid-of-their-future/ «راهی ندارم، دختران قربانی ازدواج‌های زودهنگام و اجباری از آیندۀ خود می‌ترسند»، وب‌سایت زن‌تایمز.]</ref> و بی‌بهره بودن این نوع ازدواج از حمایت‌های حقوقی، از دیگر پیامدهای ازدواج زودهنگام در قوم بلوچ است.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/2157765/%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B4%D8%B1%D8%B9%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%D8%B3%D9%85%DB%8C%D8%AA-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%87-%D9%86%D9%85%DB%8C-%D8%B4%D9%88%D9%86%D8%AF-%D8%A7%D8%B «همسرانی شرعی که به رسمیت شناخته نمی‌شوند/ ازدواج خارج از دایره قانون»، خبرگزاری مهر.]</ref>
 
===پیامدهای ازدواج دیرهنگام===
در بلوچستان دخترانی که به سن ۲۵ سالگی یا بیشتر می‌رسند، معمولاً با چالش‌های بزرگی روبه‌رو می‌شوند؛ آنها اغلب مجبورند با مردان مسن‌تر ازدواج کنند یا به‌عنوان همسر دوم یا سوم یک مرد، زندگی خود را ادامه دهند.<ref>[https://anthropologyandculture.com/روایتی-کوتاه-از-زندگی-زنان-بلوچ/ اظهری، «روایتی کوتاه از زندگی زنان بلوچ»، وب‌سایت انسان‌شناسی و فرهنگ.]</ref>
 
==مراسم جار و بجار در بلوچستان==
وقتی پسر از خانوادهٔ خود اجازهٔ ازدواج می‌گیرد، با جمعی از دوستان خود، برای دادن این مژده، به سراغ اقوام خود می‌روند. اقوام پسر با اهدای پول نقد، [[طلا]]، گوسفند، [[شتر]]، گندم، [[برنج]]، [[آرد]]، روغن و دیگر اشیای ضروری، از او حمایت می‌کنند و بخش عظیمی از هزینهٔ ازدواج را تأمین می‌کنند.<ref>[https://www.karnaval.ir/blog/baloch-people-wedding-ceremony «آداب و رسوم ازدواج مردم بلوچ»، وب‌سایت کارناوال.]</ref> گاهی هم پدر مدت‌ها قبل از ازدواج، به بجارگیری از نزدیکان خود اقدام می‌کند.<ref>[http://chabahargasht.ir/post-107 «عروسی بلوچ»، وب‌سایت چابهارگشت.]</ref> زنان خانوادهٔ داماد نیز در مراسمی با نام انتوکیگ که شبیه رسم بجار است، ضمن دادن خبر ازدواج پسر خود به زنان اقوام و اقارب، آنها را برای کمک نیز دعوت می‌کنند.<ref>[https://www.bargozideha.com/share/rxd3nv3n-مراسم-ازدواج-در-قوم-بلوچ «مراسم ازدواج در قوم بلوچ»، وب‌سایت برگزیده‌ها.]</ref>
 
==تهیهٔ لوازم ازدواج==
در قوم بلوچ، پدر و مادر دختر و پسر بسیار پیش از موعد ازدواج فرزند، اقدام به تهیهٔ [[جهیزیه|لوازم عروسی]] او می‌کنند. مادر عروس وسایل [[آشپزخانه]]، لباس‌های [[سوزن‌دوزی|سوزن‌دوزی‌شده]] و زیورآلات را از قبل برای دختر خود آماده می‌کند. پدر پسر هم که عهده‌دار هزینهٔ ازدواج پسر خود است، از مدت‌ها قبل، هزینهٔ ازدواج را تدارک می‌بیند.<ref>[http://chabahargasht.ir/post-107 «عروسی بلوچ» وب‌سایت چابهارگشت.]</ref>


==مراسم جار و بجار==
==مراسم خواستگاری در بلوچستان==
وقتی پسر از خانوادۀ خود اجازۀ ازدواج می‌گیرد، با جمعی از دوستان خود، برای دادن این مژده، به سراغ اقوام خود می‌روند. اقوام پسر با اهدای پول نقد، [[طلا]]، گوسفند، [[شتر]]، گندم، [[برنج]]، [[آرد]]، روغن و دیگر اشیای ضروری، از او حمایت می‌کنند و بخش عظیمی از هزینۀ ازدواج را تأمین می‌کنند.<ref> [https://www.karnaval.ir/blog/baloch-people-wedding-ceremony «آداب و رسوم ازدواج مردم بلوچ»، وب‌سایت کارناوال.]</ref>  گاهی هم پدر مدت‌ها قبل از ازدواج، به‌ بجارگیری از نزدیکان خود اقدام می‌کند.<ref>[http://chabahargasht.ir/post-107 «عروسی بلوچ»، وب‌سایت چابهارگشت.]</ref>  زنان خانوادۀ داماد نیز در مراسمی با نام انتوکیگ که شبیه رسم بجار است، ضمن دادن خبر ازدواج پسر خود به زنان اقوام و اقارب، آنها را برای کمک نیز دعوت می‌کنند.<ref>[https://www.bargozideha.com/share/rxd3nv3n-%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D9%88%D9%85-%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86 «مراسم ازدواج در قوم بلوچ»، وب‌سایت برگزیده‌ها.]</ref>
==تهیۀ لوازم ازدواج==
در قوم بلوچ، پدر و مادر دختر و پسر بسیار پیش از موعد ازدواج فرزند، اقدام به تهیۀ [[جهیزیه|لوازم عروسی]] او می‌کنند. مادر عروس وسایل [[آشپزخانه]]، لباس‌های سوزن‌دوزی‌شده و زیورآلات را از قبل برای دختر خود آماده می‌کند. پدر پسر هم که عهده‌دار هزینۀ ازدواج پسر خود است، از مدت‌ها قبل، هزینۀ ازدواج را تدارک می‌بیند.<ref>[http://chabahargasht.ir/post-107 «عروسی بلوچ» وب‌سایت چابهارگشت.]</ref> 
==مراسم خواستگاری==
===پاگدران===
===پاگدران===
اگر دختر از خویشاوندان باشد، به‌ویژه در شیوۀ ناف‌بُری، مراسم خواستگاری بسیار ساده است و خانوادۀ پسر هرساله با دادن [[هدیه|هدایایی]] اگرچه کوچک، دوستی را حفظ می‌کنند؛<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/3992/4041/22983/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 ناصری، «مراسم ازدواج در بلوچستان»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref> اما اگر دختر، خارج از قبیله باشد، توسط خانوادۀ پسر، شخصی به‌عنوان خواستگار که بلوچ‌ها به آن قاصد می‌گویند، انتخاب می‌شود. قاصد پس از تحقیق،‌ با اطلاع والدین زمینه دیدار مختصر دختر و پسر را در منزل همسایه و یا سر نهر و مزرعه، فراهم می‌کند و بعد از پسندیدن آنها، دو طرف تحقیقات بیشتری انجام می‌دهند؛<ref>[https://www.chht-sb.ir/userfiles/files/arous.pdf ابراهیمی، «مراسم سنتی ازدواج در استان سیستان و بلوچستان»، وب‌سایت سازمان میراث فرهنگی سیستان و بلوچستان.]</ref> در صورت رضایت خانوادۀ دختر، مراسم پاگدران (خودمانی کردن) برگزار می‌شود که از این روز دوران نامزدی (دره‌شتاری) شروع می‌شود و ممکن است تا دو سال طول بکشد. در این مدت، تهیۀ لوازم مورد نیاز عروس مانند کفش، لباس و لوازم دیگر به دوش خانوادۀ داماد است.<ref>[https://article.tebyan.net/332878/%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D9%88%D9%85-%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86 «آداب ازدواج در قوم بلوچ»، وب‌سایت تبیان.]</ref> بعد از این داماد به‌تنهایی در خانۀ پدر عروس رفت‌وآمد می‌کند و به پدر عروس در کارها کمک می‌کند؛<ref>[https://www.karnaval.ir/blog/baloch-people-wedding-ceremony «آداب و رسوم ازدواج مردم بلوچ»، وب‌سایت کارناوال.]</ref> اما تا زمان عروسی، دختر سعی می‌کند که در حضور داماد حاضر نشود.<ref>[http://chabahargasht.ir/post-107 «عروسی بلوچ» وب‌سایت چابهارگشت.]</ref>
اگر دختر از خویشاوندان باشد، به‌ویژه در شیوهٔ ناف‌بُری، مراسم [[خواستگاری]] بسیار ساده است و خانوادهٔ پسر هرساله با دادن [[هدیه|هدایایی]] اگرچه کوچک، دوستی را حفظ می‌کنند؛<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/3992/4041/22983/مراسم-ازدواج-در-بلوچستان ناصری، «مراسم ازدواج در بلوچستان»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref> اما اگر دختر، خارج از قبیله باشد، توسط خانوادهٔ پسر، شخصی به‌عنوان خواستگار که بلوچ‌ها به آن قاصد می‌گویند، انتخاب می‌شود. قاصد پس از تحقیق، با اطلاع والدین زمینه دیدار مختصر دختر و پسر را در منزل همسایه یا سر نهر و مزرعه، فراهم می‌کند و بعد از پسندیدن آنها، دو طرف تحقیقات بیشتری انجام می‌دهند؛<ref>[https://www.chht-sb.ir/userfiles/files/arous.pdf ابراهیمی، «مراسم سنتی ازدواج در استان سیستان و بلوچستان»، وب‌سایت سازمان میراث فرهنگی سیستان و بلوچستان.]</ref> در صورت رضایت خانوادهٔ دختر، مراسم پاگدران (خودمانی کردن) برگزار می‌شود که از این روز دوران نامزدی (دره‌شتاری) شروع می‌شود و ممکن است تا دو سال طول بکشد. در این مدت، تهیهٔ لوازم مورد نیاز عروس مانند کفش، لباس و لوازم دیگر به دوش خانوادهٔ داماد است.<ref>[https://article.tebyan.net/332878/آداب-ازدواج-در-قوم-بلوچ «آداب ازدواج در قوم بلوچ»، وب‌سایت تبیان.]</ref> بعد از این داماد به‌تنهایی در خانهٔ پدر عروس رفت‌وآمد می‌کند و به پدر عروس در کارها کمک می‌کند؛<ref>[https://www.karnaval.ir/blog/baloch-people-wedding-ceremony «آداب و رسوم ازدواج مردم بلوچ»، وب‌سایت کارناوال.]</ref> اما تا زمان عروسی، دختر سعی می‌کند که در حضور داماد حاضر نشود.<ref>[http://chabahargasht.ir/post-107 «عروسی بلوچ» وب‌سایت چابهارگشت.]</ref>


===گِندونِن===
===گِندونِن===
در این مراسم تعدادی از خانوادۀ پسر با کدخدای محل یا ریش‌سفیدان قبیله، به منزل پدر دختر می‌روند و رسما دختر را [[خواستگاری]] می‌کنند. در این مراسم خانوادۀ داماد حلقۀ انگشتر، ساعت و طلا را به‌عنوان نشان به خانوادۀ عروس می‌دهند که به‌ آن حلقه‌کنان می‌گویند. در گذشته مادر یا خواهر بزرگ داماد حلقه را به دست عروس می‌داد؛ اما امروزه این کار را خود عروس و داماد انجام می‌دهند.<ref>[https://article.tebyan.net/332878/%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D9%88%D9%85-%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86 «آداب ازدواج در قوم بلوچ»، وب‌سایت تبیان.]</ref>
در این مراسم تعدادی از خانوادهٔ پسر با کدخدای محل یا ریش‌سفیدان قبیله، به منزل پدر دختر می‌روند و رسماً دختر را [[خواستگاری]] می‌کنند. در این مراسم خانوادهٔ داماد حلقهٔ [[انگشتر]]، ساعت و [[طلا]] را به‌عنوان نشان به خانوادهٔ عروس می‌دهند که به آن حلقه‌کنان می‌گویند. در گذشته مادر یا خواهر بزرگ داماد حلقه را به دست عروس می‌داد؛ اما امروزه این کار را خود عروس و داماد انجام می‌دهند.<ref>[https://article.tebyan.net/332878/آداب-ازدواج-در-قوم-بلوچ «آداب ازدواج در قوم بلوچ»، وب‌سایت تبیان.]</ref>
 
===هِبَرجنی===
===هِبَرجنی===
در این مراسم خانوادۀ دختر رسما جواب مثبت خود را به خانوادۀ پسر اعلام می‌کند.<ref>[https://saednews.com/.post/adab-v-rsom-azdoaj-mrdm-bloch «آشنایی با آداب و رسوم ازدواج مردم بلوچ»، پایگاه خبری تحلیلی ساعدنیوز.]</ref>
در این مراسم خانوادهٔ دختر رسماً جواب مثبت خود را به خانوادهٔ پسر اعلام می‌کند.<ref>[https://saednews.com/.post/adab-v-rsom-azdoaj-mrdm-bloch «آشنایی با آداب و رسوم ازدواج مردم بلوچ»، پایگاه خبری تحلیلی ساعدنیوز.]</ref>
 
===بربندمال===
===بربندمال===
در این مراسم، نزدیکان درجه ‌یک داماد و عروس حضور دارند که مهریه، پیش‌کش یا [[شیربها]]، هزینه و زمان عروسی معین می‌شود. در صورتی که مبلغ [[مهریه]] زیاد باشد، با پادرمیانی مجلس (سهم مجلس، سهم فلان ریش‌سفید)، مهریه از طرف خانوادۀ عروس کم می‌شود. مهریه ممکن است پول ‌نقد، طلا، نخل [[خرما]]، شتر و دام باشد. پیش‌کش پول نقدی است که به خانوادۀ عروس داده می‌شود؛ اما در برخی موارد این پیش‌کش بخشیده می‌شود و عروسی به‌شکل بسیار ساده در شب دوم عقد، برگزار می‌شود که به‌ آن عروسی پیغمبری می‌گویند.<ref>[https://www.chht-sb.ir/userfiles/files/arous.pdf ابراهیمی، «مراسم سنتی ازدواج در استان سیستان و بلوچستان»، وب‌سایت سازمان میراث فرهنگی سیستان و بلوچستان، 1397ش.]</ref>
در این مراسم، نزدیکان درجه یک داماد و عروس حضور دارند که [[مهریه]]، پیش‌کش یا [[شیربها]]، هزینه و زمان عروسی معین می‌شود. در صورتی که مبلغ مهریه زیاد باشد، با پادرمیانی مجلس (سهم مجلس، سهم فلان ریش‌سفید)، مهریه از طرف خانوادهٔ عروس کم می‌شود. مهریه ممکن است پول نقد، طلا، نخل [[خرما]]، شتر و دام باشد. پیش‌کش پول نقدی است که به خانوادهٔ عروس داده می‌شود؛ اما در برخی موارد این پیش‌کش بخشیده می‌شود و عروسی به‌شکل بسیار ساده در شب دوم عقد، برگزار می‌شود که به آن عروسی پیغمبری می‌گویند.<ref>[https://www.chht-sb.ir/userfiles/files/arous.pdf ابراهیمی، «مراسم سنتی ازدواج در استان سیستان و بلوچستان»، وب‌سایت سازمان میراث فرهنگی سیستان و بلوچستان، 1397ش.]</ref>
 
طلا در عروسی بلوچ بسیار اهمیت دارد که از ۲۰ مثقال تا دو کیلو از طرف خانوادهٔ داماد به عروس هدیه می‌شود که گاهی تحویل طلا برای برگزاری عروسی شرط است و گاهی بخشی از آن را دریافت می‌کنند و بخش دیگر را در عقدنامه می‌نویسند.<ref>[https://saednews.com/.post/adab-v-rsom-azdoaj-mrdm-bloch «آشنایی با آداب و رسوم ازدواج مردم بلوچ»، پایگاه خبری تحلیلی ساعدنیوز.]</ref>


طلا در عروسی بلوچ بسیار اهمیت دارد که از 20 مثقال تا دو کیلو از طرف خانوادۀ داماد به ‌عروس هدیه می‌شود که گاهی تحویل طلا برای برگزاری عروسی شرط است و گاهی بخشی از آن را دریافت می‌کنند و بخش دیگر را در عقدنامه می‌نویسند.<ref>[https://saednews.com/.post/adab-v-rsom-azdoaj-mrdm-bloch «آشنایی با آداب و رسوم ازدواج مردم بلوچ»، پایگاه خبری تحلیلی ساعدنیوز.]</ref>
بعد از خواستگاری، مادر و خواهران داماد، زنان دِه یا قبیله را دعوت می‌کنند و هدایایی مانند پیراهن، کفش و انگشتر نامزدی را به منزل عروس می‌برند و یکی از زنان و بیشتر مادر داماد نام هر یک از هدایا را با صدای بلند می‌خواند و حاضرین کف می‌زنند. بعد، همه به‌صورت دسته‌جمعی می‌خوانند «هزار هزار آورده‌ایم، شتر قطار آورده‌ایم، پیرهن یار آورده‌ایم، ما می‌بریم عروس را، ما می‌بریم عروس را».<ref>[https://www.chht-sb.ir/userfiles/files/arous.pdf ابراهیمی، «مراسم سنتی ازدواج در استان سیستان و بلوچستان»، وب‌سایت سازمان میراث فرهنگی سیستان و بلوچستان.]</ref>


بعد از خواستگاری، مادر و خواهران داماد، زنان دِه یا قبیله را دعوت می‌کنند و هدایایی مانند پیراهن، کفش و انگشتر نامزدی را به منزل عروس می‌برند و یکی از زنان و بیشتر مادر داماد نام هر یک از هدایا را با صدای بلند می‌خواند و حاضرین کف می‌زنند. بعد، همه به‌صورت دسته‌جمعی می‌خوانند «هزار هزار آورده‌ایم، شتر قطار آورده‌ایم، پیرهن‌ یار آورده‌ایم، ما می‌بریم عروس را، ما می‌بریم عروس را».<ref>[https://www.chht-sb.ir/userfiles/files/arous.pdf ابراهیمی، «مراسم سنتی ازدواج در استان سیستان و بلوچستان»، وب‌سایت سازمان میراث فرهنگی سیستان و بلوچستان.]</ref>
==انصراف داماد از نامزدی در میان بلوچ‌ها==
اگر داماد از این ازدواج منصرف شود که این اتفاق به‌ندرت پیش می‌آید، می‌تواند بدون پس‌گرفتن وسایلی که برای نامزد خود فرستاده است، به جای دیگری برود و داماد شود؛ اما پدر و مادر داماد او را عاق کرده و نخواهند بخشید و دیگر در مراسم [[نامزدی]] مجدد پسر خود شرکت نخواهند کرد و او را به حال خود رها خواهند کرد. هیچ [[خانواده]] یا طایفه‌ای نیز پسر را به دامادی نخواهند پذیرفت؛ مگر اینکه پدر و مادرش او را ببخشند و داماد بتواند رضایت آنها را جلب کند.<ref>[https://journals.dte.ir/article_50309.html «مراسم ازدواج در بلوچستان زن و خانواده، فرهنگ و آداب محلی قسمت 4»، سامانۀ مدیریت نشریات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیۀ قم.]</ref>


==انصراف داماد از نامزدی==
==عیدی عروس در میان بلوچ‌ها==
اگر داماد از این ازدواج منصرف شود که این اتفاق به ندرت پیش می‌آید، می‌تواند بدون پس‌گرفتن وسایلی که برای نامزد خود فرستاده است، به جای دیگری برود و داماد شود؛ اما پدر و مادر داماد او را عاق کرده و نخواهند بخشید و دیگر در مراسم نامزدی مجدد پسر خود شرکت نخواهند کرد و او را به حال خود رها خواهند کرد. هیچ خانواده یا طایفه‌ای نیز پسر را به دامادی نخواهند پذیرفت؛ مگر اینکه پدر و مادرش او را ببخشند و داماد بتواند رضایت آنها را جلب کند.<ref>[https://journals.dte.ir/article_50309.html «مراسم ازدواج در بلوچستان زن و خانواده، فرهنگ و آداب محلى قسمت 4»، سامانۀ مدیریت نشریات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیۀ قم.]</ref>
در دوران نامزدی/ دره‌شتاری، در [[عید قربان]]، [[عید فطر|فطر]] و [[نوروز]] اگر داماد در قبیلهٔ خود بود، پدر عروس او را دعوت می‌کند، داماد همراه گوسفند به خانهٔ عروس می‌رود و بعد از ختم مهمانی مبلغی را به‌عنوان عیدی تقدیم می‌کند.<ref>[https://article.tebyan.net/332878/آداب-ازدواج-در-قوم-بلوچ «آداب ازدواج در قوم بلوچ»، وب‌سایت تبیان.]</ref>


==عیدی==
==مراسم عروسی بلوچ==
در دوران نامزدی/ دره‌شتاری، در [[عید قربان]]، [[عید فطر|فطر]] و [[نوروز]] اگر داماد در قبیلۀ خود بود، پدر عروس او را دعوت می‌کند، داماد همراه گوسفند به خانۀ عروس می‌رود و بعد از ختم مهمانی مبلغی را به‌عنوان عیدی تقدیم می‌کند.<ref>[https://article.tebyan.net/332878/%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D9%88%D9%85-%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86 «آداب ازدواج در قوم بلوچ»، وب‌سایت تبیان.]</ref>
==مراسم عروسی==
===شب پرداچ/ لباس بردن===
===شب پرداچ/ لباس بردن===
پس از مراسم خواستگاری، مادر داماد به تدارک لباس‌ها، سوزن‌دوزی‌ها، لوازم آرایش، زیورآلات و دیگر وسایلی که در روز خواستگاری معین شده است، می‌پردازد. این لوازم داخل صندوق گذاشته شده، قبل از عروسی، توسط زنان فامیل داماد به‌ منزل عروس برده می‌شود. زنان فامیل عروس از آنها در خانۀ عروس استقبال می‌کنند. مادر داماد تمام لوازم را به حاضرین نشان داده، دوباره داخل صندوق گذاشته و تحویل خانوادۀ عروس می‌دهد و مجلس با خوردن شیرینی تمام می‌شود.<ref>[http://chabahargasht.ir/post-107 «عروسی بلوچ» وب‌سایت چابهارگشت.]</ref>  
پس از مراسم خواستگاری، مادر داماد به تدارک لباس‌ها، سوزن‌دوزی‌ها، لوازم [[آرایش]]، زیورآلات و دیگر وسایلی که در روز خواستگاری معین شده است، می‌پردازد. این لوازم داخل صندوق گذاشته شده، قبل از عروسی، توسط زنان فامیل داماد به منزل عروس برده می‌شود. زنان فامیل عروس از آنها در خانهٔ عروس استقبال می‌کنند. مادر داماد تمام لوازم را به حاضرین نشان داده، دوباره داخل صندوق گذاشته و تحویل خانوادهٔ عروس می‌دهد و مجلس با خوردن شیرینی تمام می‌شود.<ref>[http://chabahargasht.ir/post-107 «عروسی بلوچ» وب‌سایت چابهارگشت.]</ref>
مراسم عروسی مردم بلوچ سه الی چهارده روز ادامه پیدا می‌کند. مردم بلوچ معتقدند که عروسی باید در روز جفت ماه و در صورت امکان چهاردهم یا بیستم و در فصل [[بهار]] برگزار شود. در طول این مدت، مراسم با [[رقص لری|رقص]]، پایکوبی و ساز و آواز سنتی همراه است. پذیرایی مهمانان با همکاری نزدیکان داماد و عروس انجام می‌شود.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/3992/4041/22983/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 ناصری، «مراسم ازدواج در بلوچستان»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref>
 
مراسم عروسی مردم بلوچ سه الی چهارده روز ادامه پیدا می‌کند. مردم بلوچ معتقدند که عروسی باید در روز جفت ماه و در صورت امکان چهاردهم یا بیستم و در فصل [[بهار]] برگزار شود. در طول این مدت، مراسم با رقص، پایکوبی و ساز و آواز سنتی همراه است. پذیرایی مهمانان با همکاری نزدیکان داماد و عروس انجام می‌شود.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/3992/4041/22983/مراسم-ازدواج-در-بلوچستان ناصری، «مراسم ازدواج در بلوچستان»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref>
 
===جُل‌بندی===
===جُل‌بندی===
جُل‌بندی، سنتی است که در آن پارچۀ دست‌دوخت، سوزن‌دوزی بلوچی و آیینه‌کاری، با حضور مادر داماد و همراهان و خانوادۀ عروس، بر روی دوسوی دیوار نصب و فضای حائل در یک اتاق ایجاد می‌شود و عروس از شب اول تا شب حجله، در همان اتاق با دختران هم‌سن و سال می‌نشیند و کسی جز محارم و نزدیکان خاص، او را نمی‌بیند. این مراسم با خواندن اشعار «نازنیک» که ویژۀ این مراسم است، توسط زنان، ادامه می‌یابد.<ref>[http://chabahargasht.ir/post-107 «عروسی بلوچ»، وب‌سایت چابهارگشت.]</ref> بلوچ‌ها معتقدند که این پارچه اجازۀ ورود جادو به حجلۀ عروس را نمی‌دهد.<ref>[https://saednews.com/.post/adab-v-rsom-azdoaj-mrdm-bloch «آشنایی با آداب و رسوم ازدواج مردم بلوچ»، پایگاه خبری تحلیلی ساعدنیوز.]</ref>  
جُل‌بندی، سنتی است که در آن پارچهٔ دست‌دوخت، [[سوزن‌دوزی مردم بلوچ|سوزن‌دوزی بلوچی]] و آیینه‌کاری، با حضور مادر داماد و همراهان و خانوادهٔ عروس، بر روی دوسوی دیوار نصب و فضای حائل در یک اتاق ایجاد می‌شود و عروس از شب اول تا شب [[حجله عروس|حجله]]، در همان اتاق با دختران هم‌سن و سال می‌نشیند و کسی جز محارم و نزدیکان خاص، او را نمی‌بیند. این مراسم با خواندن اشعار «نازنیک» که ویژهٔ این مراسم است، توسط زنان، ادامه می‌یابد.<ref>[http://chabahargasht.ir/post-107 «عروسی بلوچ»، وب‌سایت چابهارگشت.]</ref> بلوچ‌ها معتقدند که این پارچه اجازهٔ ورود جادو به حجلهٔ عروس را نمی‌دهد.<ref>[https://saednews.com/.post/adab-v-rsom-azdoaj-mrdm-bloch «آشنایی با آداب و رسوم ازدواج مردم بلوچ»، پایگاه خبری تحلیلی ساعدنیوز.]</ref>
 
===حِنادوزوکی===
===حِنادوزوکی===
این مراسم به‌صورت دزدکی برگزار می‌شود. در این مراسم خانوادۀ داماد روی سر داماد و خانوادۀ عروس روی سر عروس [[حنا|حِنا]] می‌گذارند. گاهی در این مراسم نزدیکان به داماد کمک مالی می‌کنند که در دفتر ثبت می‌شود تا بعدها داماد در عروسی همان افراد کمک کند.<ref>[https://www.beytoote.com/art/city-country/weddings-people1-balochistan.html مراسم ازدواج در میان قوم بلوچ: عروسی بلوچی»، وب‌سایت بیتوته.]</ref> فردای این مراسم، افرادی را برای دعوت اقوام می‌فرستند و اگر کسی در خانه نبود، جلوی درب، دو چوب به‌ نشان دعوت به ‌عروسی می‌گذارند. امروزه از کارت دعوت نیز برای دعوت استفاده می‌شود.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/3992/4041/22983/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 ناصری، «مراسم ازدواج در بلوچستان»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref>  
این مراسم به‌صورت دزدکی برگزار می‌شود. در این مراسم خانوادهٔ داماد روی سر داماد و خانوادهٔ عروس روی سر عروس [[حنا|حِنا]] می‌گذارند. گاهی در این مراسم نزدیکان به داماد کمک مالی می‌کنند که در دفتر ثبت می‌شود تا بعدها داماد در عروسی همان افراد کمک کند.<ref>[https://www.beytoote.com/art/city-country/weddings-people1-balochistan.html مراسم ازدواج در میان قوم بلوچ: عروسی بلوچی»، وب‌سایت بیتوته.]</ref> فردای این مراسم، افرادی را برای دعوت اقوام می‌فرستند و اگر کسی در [[خانه]] نبود، جلوی درب، دو چوب به نشان دعوت به عروسی می‌گذارند. امروزه از کارت دعوت نیز برای دعوت استفاده می‌شود.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/3992/4041/22983/مراسم-ازدواج-در-بلوچستان ناصری، «مراسم ازدواج در بلوچستان»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref>
 
===حِناراستکی===
===حِناراستکی===
مراسم [[حنابندان]] را عروس و داماد در خانه‌های خود به‌صورت جداگانه برگزار می‌کنند که در آن توسط اقوام حِنا، روی دست و پای عروس و داماد گذاشته می‌شود و این شب را تا صبح با جشن و سرور می‌گذرانند و آمادگی برای پذیرایی از مهمانان صورت می‌گیرد.<ref>[https://saednews.com/.post/adab-v-rsom-azdoaj-mrdm-bloch «آشنایی با آداب و رسوم ازدواج مردم بلوچ»، پایگاه خبری تحلیلی ساعدنیوز.]</ref>
مراسم [[حنابندان]] را عروس و داماد در خانه‌های خود به‌صورت جداگانه برگزار می‌کنند که در آن توسط اقوام حِنا، روی دست و پای عروس و داماد گذاشته می‌شود و این شب را تا صبح با [[جشن]] و سرور می‌گذرانند و آمادگی برای پذیرایی از مهمانان صورت می‌گیرد.<ref>[https://saednews.com/.post/adab-v-rsom-azdoaj-mrdm-bloch «آشنایی با آداب و رسوم ازدواج مردم بلوچ»، پایگاه خبری تحلیلی ساعدنیوز.]</ref>
 
===مراسم عقد===
===مراسم عقد===
در مراسم عروسی بلوچی، خبری از سفره عقد نیست. بلوچ‌ها معمولاً مراسم عقد را در مسجد برگزار می‌کنند و هنوز هم این روش مرسوم است. امروزه علاوه بر مسجد، این مراسم در خانه نیز برگزار می‌شود. در حین خواندن خطبه، عروس به‌طور مستقیم به داماد «بله» نمی‌گوید. وقتی عاقد برای خواندن خطبه به خانه داماد می‌رود، یک نفر را به خانه عروس می‌فرستد تا عروس شخصی را به‌عنوان وکیل معرفی کند. عروس معمولاً عموی بزرگ یا پدرش را به‌عنوان وکیل انتخاب می‌کند. سپس عاقد از داماد و وکیل عروس در مورد مهریه و نکاح سؤال می‌کند و خطبه را می‌خواند.<ref>[https://www.beytoote.com/art/city-country/weddings-people1-balochistan.html «مراسم ازدواج در میان قوم بلوچ: عروسی بلوچی»، وب‌سایت بیتوته.]</ref> مهمانان حاضر با شادی و سرور به ‌شلیک با اسلحه می‌پردازند و هریک با داماد دست داده و تبریک می‌گویند.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/3992/4041/22983/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 ناصری، «مراسم ازدواج در بلوچستان»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref>  
در مراسم عروسی بلوچی، خبری از سفره عقد نیست. بلوچ‌ها معمولاً مراسم عقد را در [[مسجد]] برگزار می‌کنند و هنوز هم این روش مرسوم است. امروزه علاوه بر مسجد، این مراسم در خانه نیز برگزار می‌شود. در حین خواندن خطبه، عروس به‌طور مستقیم به داماد «بله» نمی‌گوید. وقتی عاقد برای خواندن خطبه به خانه داماد می‌رود، یک نفر را به خانه عروس می‌فرستد تا عروس شخصی را به‌عنوان وکیل معرفی کند. عروس معمولاً عموی بزرگ یا پدرش را به‌عنوان وکیل انتخاب می‌کند. سپس عاقد از داماد و وکیل عروس در مورد مهریه و نکاح سؤال می‌کند و خطبه را می‌خواند.<ref>[https://www.beytoote.com/art/city-country/weddings-people1-balochistan.html «مراسم ازدواج در میان قوم بلوچ: عروسی بلوچی»، وب‌سایت بیتوته.]</ref> مهمانان حاضر با شادی و سرور به شلیک با اسلحه می‌پردازند و هریک با داماد دست داده و تبریک می‌گویند.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/3992/4041/22983/مراسم-ازدواج-در-بلوچستان ناصری، «مراسم ازدواج در بلوچستان»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref>


===سرآپی===
===سرآپی===
پس از مراسم عقد، داماد را روی شتری که با منگوله و زنگوله آرایش داده و روی جهاز آن قالیچه و پتو انداخته، سوار می‌کنند. یک پسر بچۀ نابالغ را به ‌امید این‌که اولین فرزند داماد، پسر باشد، پیش او می‌نشانند و با [[دهل]] و [[سرنا]]، با [[شادی]] و هلهله و شلیک گلوله به‌ سمت نزدیک‌ترین قنات یا رودخانه، برای حمام‌دادن می‌برند. در مسیر چندین بار توقف می‌کنند و با شادی و سرور نقل و سکه روی سر داماد می‌پاشند. پس از رسیدن، دو نفر داماد را از شتر پایین آورده، ابتدا طی مراسمی خاص، موی سر و صورت داماد را اصلاح می‌کنند و بعد از حمام، لباس نو بر تن او می‌کنند و لباس قبلی را به‌ کسی که او را اصلاح کرده، [[هدیه]] می‌دهند.<ref>[https://www.karnaval.ir/blog/baloch-people-wedding-ceremony «آداب و رسوم ازدواج مردم بلوچ»، وب‌سایت کارناوال.]</ref>  
پس از مراسم عقد، داماد را روی شتری که با منگوله و زنگوله آرایش داده و روی جهاز آن قالیچه و پتو انداخته، سوار می‌کنند. یک پسر بچهٔ نابالغ را به امید این‌که اولین فرزند داماد، پسر باشد، پیش او می‌نشانند و با [[دهل]] و [[سرنا]]، با [[شادی]] و هلهله و شلیک گلوله به سمت نزدیک‌ترین [[قنات]] یا رودخانه، برای حمام‌دادن می‌برند. در مسیر چندین بار توقف می‌کنند و با شادی و سرور نقل و سکه روی سر داماد می‌پاشند. پس از رسیدن، دو نفر داماد را از شتر پایین آورده، ابتدا طی مراسمی خاص، موی سر و صورت داماد را اصلاح می‌کنند و بعد از حمام، لباس نو بر تن او می‌کنند و لباس قبلی را به کسی که او را اصلاح کرده، [[هدیه]] می‌دهند.<ref>[https://www.karnaval.ir/blog/baloch-people-wedding-ceremony «آداب و رسوم ازدواج مردم بلوچ»، وب‌سایت کارناوال.]</ref>
 
===سرگوپی===
===سرگوپی===
همزمان با مراسم سرآپی، زنان آشنای داماد و عروس مشغول آرایش عروس هستند<ref group="دیدگاه">الان از آرایشگاه استفاده نمی شود؟</ref>. حمام عروس باید به‌گونه‌ای باشد که ستارگان او را ببینند. بر این اساس عروس در شب در کنار پنجرۀ اتاق که آسمان دیده شود، باید حمام کند<ref group="دیدگاه">الان هم این رسم است؟</ref>.<ref>[https://www.karnaval.ir/blog/baloch-people-wedding-ceremony «آداب و رسوم ازدواج مردم بلوچ»، وب‌سایت کارناوال.]</ref> بعد مراسم سرگوپی (آرایش عروس) انجام می‌شود. سپس روی سر آرایش شدۀ عروس، زنان حاضر در مراسم، پول می‌گذارند و اشعار مخصوص سرگوپی را می‌خوانند. آرایش‌گر (مشاطه) موهای عروس را در دو طرف به‌صورت ریسمان می‌بافد؛ اما تا زمانی که مبلغی از خواهر داماد دریافت نکند، دو طرف ریسمان را نمی‌بندد.<ref>[http://chabahargasht.ir/post-107 «عروسی بلوچ»، وب‌سایت چابهارگشت.]</ref>  
در گذشته همزمان با مراسم سرآپی، زنان آشنای داماد و عروس مشغول [[آرایش]] عروس بودند. حمام عروس باید به‌گونه‌ای می‌بود که ستارگان او را ببینند. بر این اساس عروس در شب در کنار پنجرهٔ اتاق که آسمان دیده شود، باید حمام می‌کرد.<ref>[https://www.karnaval.ir/blog/baloch-people-wedding-ceremony «آداب و رسوم ازدواج مردم بلوچ»، وب‌سایت کارناوال.]</ref> بعد از حمام، مراسم [[آرایش عروس]] انجام می‌شد. سپس روی سر آرایش شدهٔ عروس، زنان حاضر در مراسم، [[پول]] می‌گذاشتند و اشعار مخصوص سرگوپی را می‌خواندند. آرایشگر موهای عروس را در دو طرف به‌صورت ریسمان می‌بافت؛ اما تا زمانی که مبلغی از خواهر داماد دریافت نمی‌کرد، دو طرف ریسمان را نمی‌بست.<ref>[http://chabahargasht.ir/post-107 «عروسی بلوچ»، وب‌سایت چابهارگشت.]</ref>
===رفتن به‌ خانۀ عروس و شب یکجایی===
 
مردم بلوچ به‌جای بردن عروس به خانۀ داماد، داماد را به خانۀ عروس می‌برند. بعد از ختم حمام و آرایش داماد، دو نفر داماد را بغل کرده روی شتر<ref group="دیدگاه">چند مورد دیگر هم از شتر نامبرده شد؛ سوال این است که الان هم این رسم است؟ اگر فعلا رایج نیست مشخص شود که در گذشته بوده است. تا خواننده دچار اشتباه نشود. همچنین ایا الان هم داماد را خانه عروس می برد؟</ref> می‌گذارند و با شادی و هلهله به‌ محل [[جشن]] (خانۀ پدر عروس) برمی‌گردند. یک نفر جلوی در محل جشن را می‌گیرد و تا زمانی‌که از داماد انعامی دریافت نکند، راه را باز نمی‌کند، پس از ورود داماد در محل جشن، داماد از شتر پایین نمی‌آید تا آن‌که از پدر عروس هدیۀ قابل توجهی که به‌طور معمول قطعۀ باغ یا یک شتر و چند اصلۀ درخت خرما است که بلوچ‌ها به‌ آن «سرآبی» می‌گویند، دریافت کند. سپس داماد را به‌‌سوی حجلۀ عروس می‌برند. همراه عروس سینی را که در آن قرآن، آتش، [[اسپند|اسفند]]، آیینه و [[سرمه|سورمه]] قرار دارد، به‌سوی داماد می‌آورد، داماد، قرآن را بوسیده، خود را در آیینه می‌بیند، چشمان خود را سورمه می‌کشد و مقداری از اسفند روی آتش انداخته، دود آن را با دست به صورت خود می‌مالد. بعد از اهدای مبلغی به‌همراه عروس، همراه، دست او را گرفته داخل حجلۀ عروس می‌برد. داماد، اول دو رکعت نماز حاجت می‌خواند. بعد از نشستن در کنار عروس و با گذاشتن حبۀ قند در دهان آن، یکی از نزدیکان سه بار هر دو را سر‌به‌سر می‌زند و با شلیک چندین گلوله، مراسم به‌ پایان می‌رسد و این مراسم باید قبل از غروب انجام شود.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/3992/4041/22983/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 ناصری، «مراسم ازدواج در بلوچستان»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref>  
با توجه به اهمیت حیاتی آب در فرهنگ بلوچ، در گذشته داماد را به نزدیک‌ترین قنات یا رودخانه می‌بردند تا [[خانواده]] او را غسل دهند. امروزه نیز پس از مراجعه به آرایشگاه، داماد را به مدت کوتاهی به رودخانه می‌برند. همزمان، عروس به آرایشگاه رفته و توسط فردی به نام «مشاطه» (آرایشگر) برای مراسم عروسی آماده و آرایش می‌شود. مشاطه پس از پایان کار، هدیه‌ای دریافت کرده و نقاب از چهره عروس کنار می‌زند.<ref>[https://akharinkhabar.ir/girly/6525112/شیک-پوشی-بلوچ-ها-و-پایبندی-شان-به-عروسی-های-8-مرحله-ای «شیک‌پوشی بلوچ‌ها و پایبندی‌شان به عروسی‌های 8 مرحله‌ای!»، وب‌سایت آخرین خبر.]</ref>
 
===رفتن به خانهٔ عروس و شب یکجایی===
مردم بلوچ به‌جای بردن عروس به خانهٔ داماد، داماد را به خانهٔ عروس می‌برند. این رسم امروزه هم انجام می‌شود. در گذشته بعد از حمام و پیرایش داماد، دو نفر داماد را بغل کرده روی شتر می‌گذاشتند و با [[شادی]] و هلهله به محل [[جشن]] (خانهٔ پدر عروس) می‌رفتند. هنگام ورورد داماد یک نفر جلوی درِ محل جشن را می‌گرفت و تا زمانی‌که از داماد انعامی دریافت نمی‌کرد، راه را باز نمی‌کرد، پس از ورود داماد در محل جشن، داماد از شتر پایین نمی‌آمد تا آن‌که از پدر عروس هدیهٔ قابل توجهی که به‌طور معمول قطعهٔ باغ یا یک شتر و چند اصلهٔ درخت [[خرما]] بود که بلوچ‌ها به آن «سرآبی» می‌گویند، دریافت کند.
 
سپس داماد را به‌سوی [[حجله عروس|حجلهٔ عروس]] می‌بردند. همراه عروس سینی را که در آن قرآن، آتش، [[اسپند|اسفند]]، آیینه و [[سرمه|سورمه]] قرار دارد، به‌سوی داماد می‌آورد، داماد، قرآن را بوسیده، خود را در آیینه می‌دید، چشمان خود را سورمه می‌کشید و مقداری از [[اسپند|اسفند]] روی آتش انداخته، دود آن را با دست به صورت خود می‌مالید. بعد از اهدای مبلغی به‌همراه عروس، همراه، دست او را گرفته داخل حجلهٔ عروس می‌برد. داماد، اول دو رکعت [[نماز]] حاجت می‌خواند. بعد از نشستن در کنار عروس و با گذاشتن حبهٔ قند در دهان آن، یکی از نزدیکان سه بار هر دو را سربه‌سر می‌زد و با شلیک چندین گلوله، مراسم به پایان می‌رسید.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/3992/4041/22983/مراسم-ازدواج-در-بلوچستان ناصری، «مراسم ازدواج در بلوچستان»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref>
 
===مراسم مبارکیان صبا (پاتختی)===
فردای عروسی، مهمانان دسته‌دسته به طرف اتاق عروس رفته به آنها تبریک می‌گویند. در این زمان طبال و سرنا زن در آستانهٔ خانهٔ پدر عروس، مشغول نواختن [[دهل]] و [[سرنا]] هستند. مهمانان در هنگام خروج و خداحافظی به آنها پول می‌دهند و به‌سمت خانه‌های خود می‌روند.
 
داماد و عروس مدت هفت روز مهمان خانهٔ پدر عروس هستند و نباید از خانه خارج شوند.
 
پس از ختم هفت روز، داماد و عروس سوار بر شتر با جمعی از اقوام، با شادی و سرور به‌طرف روستا یا قبیلهٔ داماد حرکت می‌کنند. با رسیدن به خانهٔ داماد، پدر داماد باغ یا خانه یا چند درخت خرما به‌عنوان هدیه به پسر خود می‌دهد و با پذیرایی از مهمانان با جشن و سرور مراسم را ختم می‌کند.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/3992/4041/22983/مراسم-ازدواج-در-بلوچستان ناصری، «مراسم ازدواج در بلوچستان»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref>
 
گاهی ممکن است اقامت داماد در منزل پدرزن تا یک سال ادامه یابد که در جامعه بد تلقی نمی‌شود. زندگی مشترک عروس و داماد به‌طور معمول با خانواده یکی از آنها شروع می‌شود تا کمبودها و چالش‌ها به‌تدریج حل شود و در نهایت وقتی داماد بتواند مکانی مستقل برای خود فراهم کند، زندگی مستقل خود را شروع می‌کنند.<ref>[https://www.beytoote.com/art/city-country/weddings-people1-balochistan.html «مراسم ازدواج در میان قوم بلوچ: عروسی بلوچی»، وب‌سایت بیتوته.]</ref>
 
خانواده‌های مذهبی ساز و آواز و بعضی از مراسم را ندارند و فقط به مراسم مذهبی اکتفا می‌کنند و تمام آن در یک شب اجرا می‌شود.<ref>[http://chabahargasht.ir/post-107 «عروسی بلوچ»، وب‌سایت چابهارگشت.]</ref> همچنین خانواده‌های فقیر، تنها با کشتن یک گوسفند و چند کیلو [[آرد]] و روغن، با تدارک مقداری پوشاک با [[شیربها]] و [[جهیزیه|جهیزیهٔ]] اندک مراسم عروسی را برگزار می‌کنند.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/3992/4041/22983/مراسم-ازدواج-در-بلوچستان ناصری، «مراسم ازدواج در بلوچستان»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref>
 
==جهیزیه در میان بلوچ‌ها==
در مراسم عروسی بلوچی، خبری از جهیزیه نیست؛ به همین دلیل، خانوادهٔ عروس نگران تهیه وسایل زندگی برای دختران خود نیستند. تمامی وسایل زندگی بر عهده پسر است که شامل لحاف و اقلام ضروری می‌شود.<ref>[https://www.beytoote.com/art/city-country/weddings-people1-balochistan.html «مراسم ازدواج در میان قوم بلوچ: عروسی بلوچی»، وب‌سایت بیتوته.]</ref>
 
==لباس عروس بلوچ==
لباس عروس بلوچی، نمایش هنر و فرهنگ اصیل بلوچ است و به‌دلیل نوع دوخت، طراحی و تزئینات خاص آن که شامل آینه‌دوزی و زری‌دوزی است، معمولاً جزو گران‌قیمت‌ترین لباس عروس قرار می‌گیرد. اگرچه لباس‌های عروس بلوچی رنگارنگ هستند؛ اما این لباس اغلب به رنگ‌های سفید و قرمز دیده می‌شود و رنگ قرمز به‌دلیل اهمیت ویژه‌اش در فرهنگ بلوچ و نماد عشق بودن، بیشتر در لباس‌های عروس این منطقه به کار می‌رود.<ref>[https://atpo.ir/2020/لباس-عروس-سنتی-بلوچی/ «لباس عروس سنتی بلوچی»، وب‌سایت تولیدی پوشاک اندیشه.]</ref>
 
لباس عروس بلوچی، علاوه بر پیراهن اصلی، شامل اجزای دیگری همچون جامک یا شلوار، [[جوراب]]، [[شال]]، [[سربند]]، پابند و پیراهنی که همگی با تزئینات هنری خاصی دوخته شده‌اند و زیبایی این پوشش را تکمیل می‌کنند، نیز می‌شود. در حال حاضر، به‌دلیل افزایش علاقهٔ مردم به استفاده از لباس‌های سنتی و احیای آیین‌ها، بازار خرید و فروش انواع این پوشاک رو به رونق است.<ref>[https://aradbranding.com/fa/balochi-wedding-dress-price/ «قیمت لباس عروس بلوچی»، وب‌سایت آراد برندینگ.]</ref>


===مراسم مباركيان صبا (پاتختی)===
==مدرنیته و تغییر الگوی ازدواج بلوچ‌ها==
فردای عروسی، مهمانان دسته‌دسته به طرف اتاق عروس رفته به‌ آنها تبریک می‌گویند. در این زمان طبال و سرنا زن در آستانۀ خانۀ پدر عروس، مشغول نواختن دهل و [[سرنا]] هستند. مهمانان در هنگام خروج و خداحافظی به آنها پول می‌دهند و به‌سمت خانه‌های خود می‌روند.
در چند دههٔ اخیر، تحولات اجتماعی و تغییرات سریع در ساختار اجتماعی ایران، شکل، ساختار و نقش خانواده را دگرگون کرده و به‌تبع آن، وضعیت ازدواج در میان اقوام مختلف ایران نیز دستخوش تغییر شده است. افزایش [[شهرنشینی]]، فروپاشی خانواده گسترده و شبکه خویشاوندی، افزایش سواد عمومی و تحصیلات، به‌ویژه تحصیلات زنان و اشتغال بیشتر آنان در فعالیت‌های بیرون از خانواده، افزایش هزینه‌های زندگی، به‌ویژه هزینه مسکن، ازدواج و جهیزیه، کاهش ارزش اقتصادی، رواج نسبی تفکر عقلانی و اشاعه نوآوری‌ها، از جمله عوامل مؤثر در تحول وضعیت [[ازدواج در قوم بلوچ|ازدواج در میان قوم بلوچ]] بوده است. در این رابطه، تغییر الگوی سنی ازدواج بیش از همه مشهود است که نشان‌دهنده کاهش ازدواج و افزایش سن ازدواج است.<ref>[https://ensani.ir/file/download/article/20170222043441-9861-205.pdf مهاجرانی، «تحول وضع زناشویی و تغییر الگوی سنی ازدواج در ایران»، 1389ش، ص52-53.]</ref>
داماد و عروس مدت هفت روز مهمان خانۀ پدر عروس‌ هستند و نباید از خانه خارج شوند. پس از ختم هفت روز، داماد و عروس سوار بر شتر با جمعی از اقوام، با شادی و سرور به‌طرف روستا یا قبیلۀ داماد حرکت می‌کنند. با رسیدن به خانۀ داماد، پدر داماد باغ یا خانه و یا چند درخت خرما به‌عنوان هدیه‌ به‌ پسر خود می‌دهد و با پذیرایی از مهمانان با جشن و سرور مراسم را ختم می‌کند.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/3992/4041/22983/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 ناصری، «مراسم ازدواج در بلوچستان»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref> گاهی ممکن است اقامت داماد در منزل پدرزن تا یک سال ادامه یابد که در جامعه بد تلقی نمی‌شود. زندگی مشترک عروس و داماد به‌طور معمول با خانواده یکی از آنها شروع می‌شود تا کمبودها و چالش‌ها به‌تدریج حل شود و در نهایت وقتی داماد بتواند مکانی مستقل برای خود فراهم کند، زندگی مستقل خود را شروع می‌کنند.<ref>[https://www.beytoote.com/art/city-country/weddings-people1-balochistan.html «مراسم ازدواج در میان قوم بلوچ: عروسی بلوچی»، وب‌سایت بیتوته.]</ref>


خانواده‌های مذهبی ساز و آواز و بعضی از مراسم را ندارند و فقط به‌ مراسم مذهبی اکتفا می‌کنند و تمام آن در یک شب اجرا می‌شود.<ref>[http://chabahargasht.ir/post-107 «عروسی بلوچ»، وب‌سایت چابهارگشت.]</ref>  همچنین خانواده‌های فقیر، تنها با کشتن یک گوسفند و چند کیلو آرد و روغن، با تدارک مقداری پوشاک با شیربها و جهیزیۀ اندک مراسم عروسی را برگزار می‌کنند.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/3992/4041/22983/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 ناصری، «مراسم ازدواج در بلوچستان»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref>
مراسم عروسی در میان بلوچ‌ها، گرچه از هفت شبانه‌روز به سه شب کاهش یافته است، همچنان شامل حداقل هشت مرحله اصلی گِندونِن، حلقه‌کنان، هِبَرجنی، بربندمال، جل‌بندی، حنادوزکی، سرآپی ومشاطه و شب‌یکجایی است که نشان‌دهنده پایبندی مشهود به سنت‌ها، حتی با وجود تغییرات اقتصادی و فرهنگی است.<ref>[https://akharinkhabar.ir/girly/6525112/شیک-پوشی-بلوچ-ها-و-پایبندی-شان-به-عروسی-های-8-مرحله-ای «شیک‌پوشی بلوچ‌ها و پایبندی‌شان به عروسی‌های 8 مرحله‌ای!»، وب‌سایت آخرین خبر.]</ref>


==جهیزیه==
==آسیب‌شناسی مهریه‌های سنگین در میان بلوچ‌ها==
در مراسم عروسی بلوچی، خبری از جهیزیه نیست؛ به همین دلیل، خانوادۀ عروس نگران تهیه وسایل زندگی برای دختران خود نیستند. تمامی وسایل زندگی بر عهده پسر است که شامل لحاف و اقلام ضروری می‌شود.<ref>[https://www.beytoote.com/art/city-country/weddings-people1-balochistan.html «مراسم ازدواج در میان قوم بلوچ: عروسی بلوچی»، وب‌سایت بیتوته.]</ref>
در فرهنگ بلوچ، مهریه‌های سنگین که در گذشته و امروز رواج دارند، هرگز تضمینی برای تحکیم بنیان خانواده نیستند. پایداری زندگی مشترک به عوامل اخلاقی و رفتاری نظیر نیکی، شفقت، همکاری، همدلی و رعایت حقوق متقابل بستگی دارد. مهریه سنگین تنها یک بار مالی به‌شمار می‌رود؛ نه ضامن سعادت [[رابطه زناشویی|زناشویی]]. تصور غلط رایج در میان بلوچ‌ها، مبنی بر «کی داده و کی گرفته»، نشان‌دهنده نگرشی تشریفاتی به [[مهریه]] است و جنبه شرعی و حقوقی آن به‌عنوان دینی بر عهده مرد نادیده گرفته می‌شود که همین امر زمینه‌ساز سوءتفاهم‌ها و مشکلات بعدی می‌شود.


==مدرنیته و تغییر الگوی ازدواج==
امروزه، مهریه‌های سنگین از یک رسم مقدس به بحرانی در زندگی زناشویی تبدیل شده‌اند. با توجه به چالش‌های اقتصادی، پرداخت این مهریه‌ها به مانعی بزرگ برای جوانان بلوچ بدل شده و به جای آنکه پشتوانه زن باشد، خود عامل جدایی و اختلافات است. حتی با وجود مهریه‌های نجومی، دوام زندگی‌های مشترک تضمین نشده و این نوع مهریه‌ها سد راهی برای آغاز زندگی مشترک جوانان، به‌ویژه آنانی که توانایی مالی کمتری دارند، شده‌اند.<ref>[https://www.asrehamoon.ir/report/2622/vothd.ji223n6ttf.html «از یک شاخه گل تا ۱۱۴هزار سکه طلا»، وب‌سایت عصر هامون.]</ref>
در چند دهه اخیر، تحولات اجتماعی و تغییرات سریع در ساختار اجتماعی ایران، شکل، ساختار و نقش خانواده را دگرگون کرده و به‌تبع آن، وضعیت ازدواج در میان اقوام مختلف ایران نیز دستخوش تغییر شده است. افزایش شهرنشینی، فروپاشی خانواده گسترده و شبکه خویشاوندی، افزایش سواد عمومی و تحصیلات، به‌ویژه تحصیلات زنان و اشتغال بیشتر آنان در فعالیت‌های بیرون از خانواده، افزایش هزینه‌های زندگی، به‌ویژه هزینه مسکن، ازدواج و جهیزیه، کاهش ارزش اقتصادی، رواج نسبی تفکر عقلانی و اشاعه نوآوری‌ها، از جمله عوامل مؤثر در تحول وضعیت ازدواج در میان قوم بلوچ بوده‌ است. در این رابطه، تغییر الگوی سنی ازدواج بیش از همه مشهود است؛ که نشان‌دهنده کاهش پیش‌رسی ازدواج، افزایش سن ازدواج و کاهش نسبت ازدواج‌کرده‌ها در گروه‌های سنی بالای ۳۰ سال است.<ref>[https://ensani.ir/file/download/article/20170222043441-9861-205.pdf مهاجرانی، «تحول وضع زناشويی و تغيير الگوي سنی ازدواج در ايران»، 1389ش، ص52-53.]</ref>  


==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
{{پانویس پیش‌نویس}}


==منابع==
==منابع==
*«آداب ازدواج در بلوچ»، وب‌سایت تبیان، تاریخ درج مطلب: 20 شهریور 1395ش.
{{آغاز منابع}}
*«آداب و رسوم ازدواج مردم بلوچ»، وب‌سایت کارناوال، تاریخ درج مطلب: 27 مرداد 1399ش.
* ابراهیمی، محمدعلی، «مراسم سنتی ازدواج در استان سیستان و بلوچستان»، وب‌سایت سازمان میراث فراهنگی سیستان و بلوچستان، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۷ش.
*«آشنایی با آداب و رسوم ازدواج مردم بلوچ»، پایگاه خبری تحلیلی ساعدنیوز، تاریخ درج مطلب:21 مهر 1399ش.
* «آداب ازدواج در بلوچ»، وب‌سایت تبیان، تاریخ درج مطلب: ۲۰ شهریور ۱۳۹۵ش.
*ابراهیمی، محمدعلی، «مراسم سنتی ازدواج در استان سیستان و بلوچستان»، وب‌سایت سازمان میراث فراهنگی سیستان و بلوچستان، تاریخ درج مطلب: 1397ش.
* «آداب و رسوم ازدواج مردم بلوچ»، وب‌سایت کارناوال، تاریخ درج مطلب: ۲۷ مرداد ۱۳۹۹ش.
*پرگاری، صالح و یوسفی‌فر، شهرام، «تأثیر عوامل اجتماعی و فرهنگی- مذهبی در مهاجرت بلوچ‌ها از زاهدان به آن سوی مرز (در دورۀ پهلوی)»، دوفصلنامۀ تحقیقات تاریخ اجتماعی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال ششم، شمارۀ دوم، پاییز و زمستان 1395ش.
* «از یک شاخه گل تا ۱۱۴هزار سکه طلا»، وب‌سایت عصر هامون، تاریخ درج مطلب: ۴ تیر ۱۳۹۲ش.
*جانب‌الهی فیروزآبادی، محمدسعید، «مظلومیت و قهاریت زن بلوج»، فصلنامۀ توامندسازی زنان و جامعۀ پایدار، دورۀ 6، شمارۀ 1، بهار 1399ش.
* «آشنایی با آداب و رسوم ازدواج مردم بلوچ»، پایگاه خبری تحلیلی ساعدنیوز، تاریخ درج مطلب:۲۱ مهر ۱۳۹۹ش.
*«سیستان و بلوچستان الگوی ازدواج آسان و پایدار در کشور»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: 18 آبان 1389ش.
* اظهری، الهام، «روایتی کوتاه از زندگی زنان بلوچ»، وب‌سایت انسان‌شناسی و فرهنگ، تاریخ درج مطلب: ۲ اردیبهشت ۱۳۹۸ش.
*«عروسی بلوچ»، وب‌سایت چابهارگشت، تاریخ بازدید: 8 آبان 1402ش.
* اله‌یاری، معصومه و غلام‌رضایی، هادی، «علل کودک‌همسری در استان سیستان و بلوچستان»، سومین کنفرانس بین‌المللی علوم تربیتی، روان‌شناسی، مشاوره، آموزش و پرورش، ۱۴۰۰ش.
*«مراسم ازدواج در بلوچستان زن و خانواده، فرهنگ و آداب محلى قسمت 4»، سامانۀ مدیریت نشریات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیۀ قم، تاریخ درج مطلب: 16 خرداد 1396ش.
* «بررسی وضعیت کودک‌همسری در سیستان و بلوچستان»، وب‌سایت جهان صنعت، تاریخ بازدید: ۲۸ خرداد ۱۴۰۳ش.
*«مراسم ازدواج در قوم بلوچ»، وب‌سایت برگزیده‌ها، تاریخ بازدید: 8 آّبان 1402ش.
* پرگاری، صالح و یوسفی‌فر، شهرام، «تأثیر عوامل اجتماعی و فرهنگی- مذهبی در مهاجرت بلوچ‌ها از زاهدان به آن سوی مرز (در دورهٔ پهلوی)»، دوفصلنامهٔ تحقیقات تاریخ اجتماعی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال ششم، شمارهٔ دوم، پاییز و زمستان ۱۳۹۵ش.
*«مراسم ازدواج در میان قوم بلوچ: عروسی بلوچی»، وب‌سایت بیتوته، تاریخ بازدید: 8 آبان 1402ش.
* جانب‌الهی فیروزآبادی، محمدسعید، «مظلومیت و قهاریت زن بلوج»، فصلنامهٔ توامندسازی زنان و جامعهٔ پایدار، دورهٔ ۶، شمارهٔ ۱، بهار ۱۳۹۹ش.
*مهاجرانی، علی‌اصغر، «تحول وضع زناشويی و تغيير الگوي سنی ازدواج در ايران»، فصلنامه تخصصی علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی-واحد شوشتر، سال چهارم، شمارۀ 11، زمستان 1389ش.
* «جایگاه ویژه ازدواج میان قوم بلوچ»، خبرگزاری عصر هامون، تاریخ درج مطلب: ۳۰ خرداد ۱۴۰۲ش.
*ناصری، عبدالله، «مراسم ازدواج در بلوچستان»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ بازدید: 8 آبان 1402ش.
* حسن‌زاده، «سن ازدواج از منظر شریعت، قوانین و اسناد بین‌المللی»، وب‌سایت مؤسسهٔ حقوق بشر و محو خشونت، آموزش و توانمندسازی وکلای جوان افغانستان، ۲۰۲۰م.
* «دختران نیمروز در حبس خانگی‌اند و به ازدواج‌های زیر سن مجبور می‌شوند»، خبرگزاری راسک، تاریخ درج مطلب: ۱ اردیبهشت ۱۴۰۳ش.
* دوست‌محمدی، ملیحه و غفاری، مجتبی، «تحلیل فقهی حقوقی سن ازدواج»، کنفرانس ملی اندیشه‌های نوین و خلاق در مدیریت، حسابداری مطالعات حقوقی و اجتماعی، وب‌سایت سِید، تاریخ بازدید: ۳۱ خرداد ۱۴۰۳ش.
* «راهی ندارم، دختران قربانی ازدواج‌های زودهنگام و اجباری از آیندهٔ خود می‌ترسند»، وب‌سایت زن‌تایمز، تاریخ درج مطلب: ۶ ژوئیهٔ ۲۰۲۳م.
* «سیستان و بلوچستان الگوی ازدواج آسان و پایدار در کشور»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۱۸ آبان ۱۳۸۹ش.
* «سیستان و بلوچستان دارای رتبه اول سن ازدواج در کشور»، خبرگزاری دانشجویان ایران: ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۱۴ تیر ۱۴۰۲ش.
* «سیستان و بلوچستان رتبه سوم کودک‌همسری در کشور را دارد»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۱۰ مرداد ۱۳۹۸ش.
* «سیستان و بلوچستان رکورددار ازدواج و طلاق کودکان / از افزایش ازدواج‌های ثبت‌نشده تا خردسالانی که ناخواسته مادر می‌شوند»، پایگاه تحلیلی و خبری شهرستان سراوان، تاریخ درج مطلب: ۱۵ دی ۱۳۹۷ش.
* «شیک‌پوشی بلوچ‌ها و پایبندی‌شان به عروسی‌های ۸ مرحله‌ای!»، وب‌سایت آخرین خبر، تاریخ درج مطلب: ۱۶ تیر ۱۳۹۹ش.
* «عروسی بلوچ»، وب‌سایت چابهارگشت، تاریخ بازدید: ۸ آبان ۱۴۰۲ش.
* علی‌نقیان، شیوا و روستاخیز، بهروز، «فهم پدیدارشناختی چندهمسری در میان بلوچ‌های ساکن در شهرستان چابهار»، دوفصلنامهٔ پژوهش‌های انسان‌شناسی ایران، دورهٔ ۸، شمارهٔ ۱، بهار و تابستان ۱۳۹۷ش.
* «فواید ازدواج در زمان درست و عواقب تأخیر در آن»، وب‌سایت یار صمیمی، تاریخ درج مطلب: ۲ مرداد ۱۴۰۲ش.
* «قیمت لباس عروس بلوچی»، وب‌سایت آراد برندینگ، تاریخ بازدید: ۲۵ مرداد ۱۴۰۴ش.
* «کودک‌همسری در استان‌های مرزی منتهی به افغانستان و عراق بیشتر است»، وب‌سایت مرکز مطالعات زنان و خانوادهٔ دانشگاه تهران، تاریخ انتشار: ۸ دی ۱۳۹۷ش.
* «گفت‌وگو با عروس خون‌بسی از طایفه بلوچ» وب‌سایت روزنامهٔ شهروند، تاریخ درج مطلب: ۲۶ تیر ۱۴۰۰ش.
* «لباس عروس سنتی بلوچی»، وب‌سایت تولیدی پوشاک اندیشه، تاریخ درج مطلب: ۸ فروردین ۱۳۹۹ش.
* «مراسم ازدواج در بلوچستان زن و خانواده، فرهنگ و آداب محلی قسمت ۴»، سامانهٔ مدیریت نشریات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیهٔ قم، تاریخ درج مطلب: ۱۶ خرداد ۱۳۹۶ش.
* «مراسم ازدواج در قوم بلوچ»، وب‌سایت برگزیده‌ها، تاریخ بازدید: ۸ آّبان ۱۴۰۲ش.
* «مراسم ازدواج در میان قوم بلوچ: عروسی بلوچی»، وب‌سایت بیتوته، تاریخ بازدید: ۸ آبان ۱۴۰۲ش.
* «مرکز آمار: دست‌کم ۲۷ هزار کودک همسر در یک سال»، وب‌سایت انتخاب، تاریخ درج مطلب: ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
* مهاجرانی، علی‌اصغر، «تحول وضع زناشویی و تغییر الگوی سنی ازدواج در ایران»، فصلنامه تخصصی علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی-واحد شوشتر، سال چهارم، شمارهٔ ۱۱، زمستان ۱۳۸۹ش.
* ناصری، عبدالله، «مراسم ازدواج در بلوچستان»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ بازدید: ۸ آبان ۱۴۰۲ش.
* «نگاهی کوتاه به مقوله زن و خانواده در پاکستان»، پایگاه تخصصی تحلیلی جامعه و فرهنگ ملل، تاریخ درج مطلب: ۳ اسفند ۱۴۰۲ش.
* «همسرانی شرعی که به رسمیت شناخته نمی‌شوند/ ازدواج خارج از دایره قانون»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۲۷ مهر ۱۳۹۲ش.
{{پایان منابع}}
 
{{#seo:
|title=ازدواج در قوم بلوچ چیست؟ آداب و رسوم پیوند زناشویی - ویکی زندگی
|title_mode=Replaced Title
|keywords=ازدواج بلوچ، قوم بلوچ، آداب ازدواج، رسم بجار، ازدواج خویشاوندی، هدایای عروسی
|description=ازدواج در قوم بلوچ چیست و چه مراسمی دارد؟ کاملترین راهنمای آداب و رسوم ازدواج در قوم بلوچ - از رسم بجار و هدایای طلا تا زندگی مشترک کنار خانواده و ارزش‌های اجتماعی - ویکی زندگی
}}

نسخهٔ کنونی تا ۲۳ مهر ۱۴۰۴، ساعت ۰۸:۵۳

مراسم عروسی در قوم بلوچ
تصویری از مراسم عروسی در قوم بلوچ

ازدواج در قوم بلوچ؛ آداب و رسوم خاص پیوند زناشویی بین زن و مرد بلوچ.

ازدواج، نماد بلوغ اجتماعیِ زن و مرد بلوچ است. جوان بلوچ با برگزیدن همسر، اولین گام را جهت ورود در اجتماع، برمی‌دارد. در قوم بلوچ، ازدواج از نظر مذهبی نیز بسیار ارزشمند است. قوم بلوچ به‌منظور تحکیم روابط قومی، بیشتر به ازدواج خویشاوندی گرایش دارد. در میان قوم بلوچ، بخش قابل توجهی از هزینه‌های ازدواج از طریق رسم بجار و کمک‌های اقوام و آشنایان داماد تأمین می‌شود. اهدای طلا با وزن بالا به عروس در این قوم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. پس از مراسم خواستگاری و عروسی، ممکن است داماد تا یک سال در خانه پدر زن خود اقامت داشته باشد. زندگی مشترک زوجین بلوچ معمولاً در کنار خانواده یکی از طرفین آغاز می‌شود تا کاستی‌ها و چالش‌های زندگی مشترک به‌تدریج برای داشتن زندگی مستقل برطرف شود.

جایگاه ازدواج در میان قوم بلوچ

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

قوم بلوچ دارای جغرافیای فرهنگی مشترک در قلمرو سرزمینی ایران، پاکستان و افغانستان هستند.[۱] ازدواج در میان این قوم، همواره دارای اهمیت بوده و ارزش‌های سنتی آن همچنان حفظ شده است. بلوچ‌ها به ازدواج درون طایفه و تیرهٔ قومی گرایش داشته و آن را تحکیم‌کنندهٔ روابط خویشاوندی و گسترش طایفه می‌دانند.[۲] مراسم ازدواج میان بلوچ‌ها آداب سنتی خاصی دارد[۳] و با نام جنی‌مردی از آن یاد می‌شود.[۴]

همسرگزینی در قوم بلوچ

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

همسرگزینی در قوم بلوچ به‌صورت درون‌گروهی و برون‌گروهی با شیوه‌های زیر انجام می‌شود:

فامیلی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

قوم بلوچ از قبایل و طوایف متعددی تشکیل شده است. اعضای هر قبیله و طایفه با یکدیگر خویشاوندی نسبی و سببی دارند و این روابط زمینه‌ساز بقای طوایف بلوچ است. به‌منظور تقویت مبانی قومی، ازدواج‌ها اغلب درون‌گروهی یا درون‌همسری انجام می‌شود و به جز موارد کم، معمولاً از میان خویشاوندان صورت می‌گیرد. بلوچ‌ها اعتقاد دارند که وفا و عهد در روابط خانوادگی و قوم‌وخویش از عهد و وفای دیگران ارزشمندتر است. والدین بلوچ نیز در حفظ این رویه بسیار تعصب و اصرار دارند و سعی می‌کنند حتی‌الامکان برای فرزندان خود همسری از میان خویشاوندان و افراد قبیله خود انتخاب کنند.[۵]

ناف‌بُری

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

گاهی زنی که دارای فرزند پسر است، ناف دختر نوازدی را می‌بُرَد و او را برای پسر خود نام‌گذاری می‌کند.[۶] در این رسم، پسر و دختر در بزرگ‌سالی ملزم به پذیرفتن انتخاب آن زن هستند. وقتی پسر به سن بلوغ رسید، پدر داماد چند مثقال طلا و مقداری پارچه به‌عنوان نشانه، به پدر عروس می‌دهد. دختر و پسر بعد از بلوغ تا زمان عقد اجازهٔ حرف زدن با یکدیگر را ندارند.

خون‌بست

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

اگر فردی، کسی از طایفهٔ خود یا طایفهٔ غیرخود را به قتل رسانده باشد، به‌منظور جلوگیری از گسترش خون‌ریزی، ریش‌سفیدان طایفه، شورا تشکیل داده و برای مقتول خون‌بندی می‌کنند و در کنار خون‌بها، طایفهٔ مقتول چهار دختر را به‌دلخواه از فامیل قاتل، به‌زنی می‌گیرند.

ازدواج سیاسی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در گذشته، سران قوم بلوچ گاهی بر اساس مصلحت‌های سیاسی، همسرگزینی می‌کردند.[۷]

سن ازدواج در قوم بلوچ

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

سن قانونی از دواج در قوم بلوج

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
عروس بلوچ
تصویری از یک عروس بلوچ

قانون مدنی ایران، برای دختران ۱۵ سالگی و برای پسران ۱۸ سالگی را سن ازدواج تعیین کرده است؛ اما مادهٔ ۱۰۴۱ این قانون، ازدواج زیر سنّ قانونی را با اجازهٔ ولیّ و تأیید مصلحت توسط دادگاه، پذیرفته است.[۸] قانون پاکستان[۹] و افغانستان برای دختران ۱۶ سالگی و برای پسران ۱۸ سالگی را تعیین کرده و قانون افغانستان که توسط طالبان لغو شد، ازدواج طفل زیر ۱۵ سال را به‌صورت مطلق منع کرده است.[۱۰]

سن ازدواج از نظر فقه

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

غالب فقهای امامیه ۱۵ سال تمام برای پسر و ۱۳ سال تمام را برای دختر سن ازدواج می‌دانند. فقه حنفی برای پسران ۱۸ سال تمام و برای دختران ۱۷ سال تمام را سن ازدواج تعیین کرده است؛ با وجود این، همه مذاهب فقهی نکاح صغیر را توسط ولی شرعی با رعایت مصلحت و با تشخیص دادگاه درست می‌دانند.[۱۱] آموزه‌های دینی در حوزه ازدواج و برقراری روابط زناشویی، بر بلوغ جنسی و عقلی تأکید دارد.[۱۲]

سن ازدواج در فرهنگ قوم بلوچ

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بر اساس آمارهای موجود، استان سیستان و بلوچستان در ۱۴۰۲ش، در پایین‌بودن سن ازدواج رتبهٔ اول را به خود اختصاص داده است و میانگین سن ازدواج در این استان برای مردان ۲۵ و برای زنان ۲۱ سال بوده است؛[۱۳] اما از نظر ازدواج‌های زیر سن قانونی در سال ۱۳۹۸ش، رتبهٔ سوم را داشته است.[۱۴] کارشناسان ازدواج‌های فاقد شرایط قانونی و شرعی را یک معضل اجتماعی می‌دانند و میان مردم بلوچ، آمار ازدواج‌های ثبت‌نشده، بالا است.[۱۵] ازدواج زیر سن قانونی در ولایت نیمروز که مرکز بلوچ‌های افغانستان است، از گذشته رایج بوده که پس از حاکمیت طالبان و لغو قوانین گذشته، این نوع ازدواج‌ها ۹۰درصد افزایش یافته است.[۱۶] این در حالی است که تفاوت سنی در بیشتر این نوع ازدواج‌ها بسیار زیاد است و به‌طور معمول دختر در آن نقشی ندارد.[۱۷]

عوامل زمینه‌ساز ازدواج زودهنگام در بلوچستان

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
ازدواج قوم بلوچ در سنین پایین
تصویری از یک عروس و داماد بلوچ

مردم بلوچ که ازدواج را امری مقدس می‌دانند، تلاش می‌کنند که فرزندان آنها زودتر تشکیل خانواده بدهند.[۱۸] آنها ازدواج به‌هنگام را یک ارزش فرهنگی می‌دانند[۱۹] و به‌ویژه می‌کوشند که دختران زودتر ازدواج کنند.[۲۰]

در این چارچوب فرهنگی، گاهی ازدواج‌ها در سن کم و بدون رعایت شرایط قانونی و شرعی صورت می‌گیرد و با اجبار، همراه است.[۲۱] این نوع ازدواج‌ها برآمده از عوامل گوناگون است؛ از جمله کمبود زیرساخت‌های آموزشی و فرهنگی،[۲۲] عدم پشتیبانی از دختر در تصمیم‌گیری ازدواج، ناآگاهی دختران،[۲۳] فشار والدین، فشار فرهنگی و اجتماعی،[۲۴] اعتیاد خانواده به‌ویژه پدر،[۲۵] فقر و بی‌کاری،[۲۶] ازدواج برای صلح و تقویت اقتدار سیاسی[۲۷] و خون‌بس.[۲۸]

پیامدهای ازدواج زودهنگام

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

ازدواج‌های به‌موقع در کنار عمل به آموزه‌های دینی، راهی مؤثر برای کنترل گرایش جنسی جوانان، جلوگیری از گسترش فساد اخلاقی و هنجارشکنی در جامعه، رشد و جوان‌سازی جامعه است. همچنین برای دو طرف شادابی، آرامش روحی، امید به آینده، کمال، معنویت و دوری از رذایل اخلاقی را در پی دارد؛[۲۹] اما کارشناسان ازدواج‌های زودهنگام را یک آسیب اجتماعی می‌دانند که پیامدهای نامطلوبی در پی دارد؛ از جمله این‌که جامعه را تبدیل به یک جامعهٔ نابالغ کرده و رشد فکری آن را با رکود مواجه می‌کند؛[۳۰] همچنین کودکی که آماده روابط جنسی و مادرشدن نیست، با ازدواج زودهنگام ممکن است گرفتار خشونت خانگی، رهاشدگی، همسرکشی، طلاق‌های رسمی و عاطفی، کار اجباری، آزارجنسی و محرومیت از حقوق اولیه شود.[۳۱] آسیب‌های جسمی و روانی[۳۲] و بی‌بهره بودن این نوع ازدواج از حمایت‌های حقوقی، از دیگر پیامدهای ازدواج زودهنگام در قوم بلوچ است.[۳۳]

پیامدهای ازدواج دیرهنگام

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در بلوچستان دخترانی که به سن ۲۵ سالگی یا بیشتر می‌رسند، معمولاً با چالش‌های بزرگی روبه‌رو می‌شوند؛ آنها اغلب مجبورند با مردان مسن‌تر ازدواج کنند یا به‌عنوان همسر دوم یا سوم یک مرد، زندگی خود را ادامه دهند.[۳۴]

مراسم جار و بجار در بلوچستان

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

وقتی پسر از خانوادهٔ خود اجازهٔ ازدواج می‌گیرد، با جمعی از دوستان خود، برای دادن این مژده، به سراغ اقوام خود می‌روند. اقوام پسر با اهدای پول نقد، طلا، گوسفند، شتر، گندم، برنج، آرد، روغن و دیگر اشیای ضروری، از او حمایت می‌کنند و بخش عظیمی از هزینهٔ ازدواج را تأمین می‌کنند.[۳۵] گاهی هم پدر مدت‌ها قبل از ازدواج، به بجارگیری از نزدیکان خود اقدام می‌کند.[۳۶] زنان خانوادهٔ داماد نیز در مراسمی با نام انتوکیگ که شبیه رسم بجار است، ضمن دادن خبر ازدواج پسر خود به زنان اقوام و اقارب، آنها را برای کمک نیز دعوت می‌کنند.[۳۷]

تهیهٔ لوازم ازدواج

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در قوم بلوچ، پدر و مادر دختر و پسر بسیار پیش از موعد ازدواج فرزند، اقدام به تهیهٔ لوازم عروسی او می‌کنند. مادر عروس وسایل آشپزخانه، لباس‌های سوزن‌دوزی‌شده و زیورآلات را از قبل برای دختر خود آماده می‌کند. پدر پسر هم که عهده‌دار هزینهٔ ازدواج پسر خود است، از مدت‌ها قبل، هزینهٔ ازدواج را تدارک می‌بیند.[۳۸]

مراسم خواستگاری در بلوچستان

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

پاگدران

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

اگر دختر از خویشاوندان باشد، به‌ویژه در شیوهٔ ناف‌بُری، مراسم خواستگاری بسیار ساده است و خانوادهٔ پسر هرساله با دادن هدایایی اگرچه کوچک، دوستی را حفظ می‌کنند؛[۳۹] اما اگر دختر، خارج از قبیله باشد، توسط خانوادهٔ پسر، شخصی به‌عنوان خواستگار که بلوچ‌ها به آن قاصد می‌گویند، انتخاب می‌شود. قاصد پس از تحقیق، با اطلاع والدین زمینه دیدار مختصر دختر و پسر را در منزل همسایه یا سر نهر و مزرعه، فراهم می‌کند و بعد از پسندیدن آنها، دو طرف تحقیقات بیشتری انجام می‌دهند؛[۴۰] در صورت رضایت خانوادهٔ دختر، مراسم پاگدران (خودمانی کردن) برگزار می‌شود که از این روز دوران نامزدی (دره‌شتاری) شروع می‌شود و ممکن است تا دو سال طول بکشد. در این مدت، تهیهٔ لوازم مورد نیاز عروس مانند کفش، لباس و لوازم دیگر به دوش خانوادهٔ داماد است.[۴۱] بعد از این داماد به‌تنهایی در خانهٔ پدر عروس رفت‌وآمد می‌کند و به پدر عروس در کارها کمک می‌کند؛[۴۲] اما تا زمان عروسی، دختر سعی می‌کند که در حضور داماد حاضر نشود.[۴۳]

گِندونِن

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در این مراسم تعدادی از خانوادهٔ پسر با کدخدای محل یا ریش‌سفیدان قبیله، به منزل پدر دختر می‌روند و رسماً دختر را خواستگاری می‌کنند. در این مراسم خانوادهٔ داماد حلقهٔ انگشتر، ساعت و طلا را به‌عنوان نشان به خانوادهٔ عروس می‌دهند که به آن حلقه‌کنان می‌گویند. در گذشته مادر یا خواهر بزرگ داماد حلقه را به دست عروس می‌داد؛ اما امروزه این کار را خود عروس و داماد انجام می‌دهند.[۴۴]

هِبَرجنی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در این مراسم خانوادهٔ دختر رسماً جواب مثبت خود را به خانوادهٔ پسر اعلام می‌کند.[۴۵]

بربندمال

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در این مراسم، نزدیکان درجه یک داماد و عروس حضور دارند که مهریه، پیش‌کش یا شیربها، هزینه و زمان عروسی معین می‌شود. در صورتی که مبلغ مهریه زیاد باشد، با پادرمیانی مجلس (سهم مجلس، سهم فلان ریش‌سفید)، مهریه از طرف خانوادهٔ عروس کم می‌شود. مهریه ممکن است پول نقد، طلا، نخل خرما، شتر و دام باشد. پیش‌کش پول نقدی است که به خانوادهٔ عروس داده می‌شود؛ اما در برخی موارد این پیش‌کش بخشیده می‌شود و عروسی به‌شکل بسیار ساده در شب دوم عقد، برگزار می‌شود که به آن عروسی پیغمبری می‌گویند.[۴۶]

طلا در عروسی بلوچ بسیار اهمیت دارد که از ۲۰ مثقال تا دو کیلو از طرف خانوادهٔ داماد به عروس هدیه می‌شود که گاهی تحویل طلا برای برگزاری عروسی شرط است و گاهی بخشی از آن را دریافت می‌کنند و بخش دیگر را در عقدنامه می‌نویسند.[۴۷]

بعد از خواستگاری، مادر و خواهران داماد، زنان دِه یا قبیله را دعوت می‌کنند و هدایایی مانند پیراهن، کفش و انگشتر نامزدی را به منزل عروس می‌برند و یکی از زنان و بیشتر مادر داماد نام هر یک از هدایا را با صدای بلند می‌خواند و حاضرین کف می‌زنند. بعد، همه به‌صورت دسته‌جمعی می‌خوانند «هزار هزار آورده‌ایم، شتر قطار آورده‌ایم، پیرهن یار آورده‌ایم، ما می‌بریم عروس را، ما می‌بریم عروس را».[۴۸]

انصراف داماد از نامزدی در میان بلوچ‌ها

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

اگر داماد از این ازدواج منصرف شود که این اتفاق به‌ندرت پیش می‌آید، می‌تواند بدون پس‌گرفتن وسایلی که برای نامزد خود فرستاده است، به جای دیگری برود و داماد شود؛ اما پدر و مادر داماد او را عاق کرده و نخواهند بخشید و دیگر در مراسم نامزدی مجدد پسر خود شرکت نخواهند کرد و او را به حال خود رها خواهند کرد. هیچ خانواده یا طایفه‌ای نیز پسر را به دامادی نخواهند پذیرفت؛ مگر اینکه پدر و مادرش او را ببخشند و داماد بتواند رضایت آنها را جلب کند.[۴۹]

عیدی عروس در میان بلوچ‌ها

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در دوران نامزدی/ دره‌شتاری، در عید قربان، فطر و نوروز اگر داماد در قبیلهٔ خود بود، پدر عروس او را دعوت می‌کند، داماد همراه گوسفند به خانهٔ عروس می‌رود و بعد از ختم مهمانی مبلغی را به‌عنوان عیدی تقدیم می‌کند.[۵۰]

مراسم عروسی بلوچ

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

شب پرداچ/ لباس بردن

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

پس از مراسم خواستگاری، مادر داماد به تدارک لباس‌ها، سوزن‌دوزی‌ها، لوازم آرایش، زیورآلات و دیگر وسایلی که در روز خواستگاری معین شده است، می‌پردازد. این لوازم داخل صندوق گذاشته شده، قبل از عروسی، توسط زنان فامیل داماد به منزل عروس برده می‌شود. زنان فامیل عروس از آنها در خانهٔ عروس استقبال می‌کنند. مادر داماد تمام لوازم را به حاضرین نشان داده، دوباره داخل صندوق گذاشته و تحویل خانوادهٔ عروس می‌دهد و مجلس با خوردن شیرینی تمام می‌شود.[۵۱]

مراسم عروسی مردم بلوچ سه الی چهارده روز ادامه پیدا می‌کند. مردم بلوچ معتقدند که عروسی باید در روز جفت ماه و در صورت امکان چهاردهم یا بیستم و در فصل بهار برگزار شود. در طول این مدت، مراسم با رقص، پایکوبی و ساز و آواز سنتی همراه است. پذیرایی مهمانان با همکاری نزدیکان داماد و عروس انجام می‌شود.[۵۲]

جُل‌بندی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

جُل‌بندی، سنتی است که در آن پارچهٔ دست‌دوخت، سوزن‌دوزی بلوچی و آیینه‌کاری، با حضور مادر داماد و همراهان و خانوادهٔ عروس، بر روی دوسوی دیوار نصب و فضای حائل در یک اتاق ایجاد می‌شود و عروس از شب اول تا شب حجله، در همان اتاق با دختران هم‌سن و سال می‌نشیند و کسی جز محارم و نزدیکان خاص، او را نمی‌بیند. این مراسم با خواندن اشعار «نازنیک» که ویژهٔ این مراسم است، توسط زنان، ادامه می‌یابد.[۵۳] بلوچ‌ها معتقدند که این پارچه اجازهٔ ورود جادو به حجلهٔ عروس را نمی‌دهد.[۵۴]

حِنادوزوکی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

این مراسم به‌صورت دزدکی برگزار می‌شود. در این مراسم خانوادهٔ داماد روی سر داماد و خانوادهٔ عروس روی سر عروس حِنا می‌گذارند. گاهی در این مراسم نزدیکان به داماد کمک مالی می‌کنند که در دفتر ثبت می‌شود تا بعدها داماد در عروسی همان افراد کمک کند.[۵۵] فردای این مراسم، افرادی را برای دعوت اقوام می‌فرستند و اگر کسی در خانه نبود، جلوی درب، دو چوب به نشان دعوت به عروسی می‌گذارند. امروزه از کارت دعوت نیز برای دعوت استفاده می‌شود.[۵۶]

حِناراستکی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مراسم حنابندان را عروس و داماد در خانه‌های خود به‌صورت جداگانه برگزار می‌کنند که در آن توسط اقوام حِنا، روی دست و پای عروس و داماد گذاشته می‌شود و این شب را تا صبح با جشن و سرور می‌گذرانند و آمادگی برای پذیرایی از مهمانان صورت می‌گیرد.[۵۷]

مراسم عقد

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در مراسم عروسی بلوچی، خبری از سفره عقد نیست. بلوچ‌ها معمولاً مراسم عقد را در مسجد برگزار می‌کنند و هنوز هم این روش مرسوم است. امروزه علاوه بر مسجد، این مراسم در خانه نیز برگزار می‌شود. در حین خواندن خطبه، عروس به‌طور مستقیم به داماد «بله» نمی‌گوید. وقتی عاقد برای خواندن خطبه به خانه داماد می‌رود، یک نفر را به خانه عروس می‌فرستد تا عروس شخصی را به‌عنوان وکیل معرفی کند. عروس معمولاً عموی بزرگ یا پدرش را به‌عنوان وکیل انتخاب می‌کند. سپس عاقد از داماد و وکیل عروس در مورد مهریه و نکاح سؤال می‌کند و خطبه را می‌خواند.[۵۸] مهمانان حاضر با شادی و سرور به شلیک با اسلحه می‌پردازند و هریک با داماد دست داده و تبریک می‌گویند.[۵۹]

سرآپی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

پس از مراسم عقد، داماد را روی شتری که با منگوله و زنگوله آرایش داده و روی جهاز آن قالیچه و پتو انداخته، سوار می‌کنند. یک پسر بچهٔ نابالغ را به امید این‌که اولین فرزند داماد، پسر باشد، پیش او می‌نشانند و با دهل و سرنا، با شادی و هلهله و شلیک گلوله به سمت نزدیک‌ترین قنات یا رودخانه، برای حمام‌دادن می‌برند. در مسیر چندین بار توقف می‌کنند و با شادی و سرور نقل و سکه روی سر داماد می‌پاشند. پس از رسیدن، دو نفر داماد را از شتر پایین آورده، ابتدا طی مراسمی خاص، موی سر و صورت داماد را اصلاح می‌کنند و بعد از حمام، لباس نو بر تن او می‌کنند و لباس قبلی را به کسی که او را اصلاح کرده، هدیه می‌دهند.[۶۰]

سرگوپی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در گذشته همزمان با مراسم سرآپی، زنان آشنای داماد و عروس مشغول آرایش عروس بودند. حمام عروس باید به‌گونه‌ای می‌بود که ستارگان او را ببینند. بر این اساس عروس در شب در کنار پنجرهٔ اتاق که آسمان دیده شود، باید حمام می‌کرد.[۶۱] بعد از حمام، مراسم آرایش عروس انجام می‌شد. سپس روی سر آرایش شدهٔ عروس، زنان حاضر در مراسم، پول می‌گذاشتند و اشعار مخصوص سرگوپی را می‌خواندند. آرایشگر موهای عروس را در دو طرف به‌صورت ریسمان می‌بافت؛ اما تا زمانی که مبلغی از خواهر داماد دریافت نمی‌کرد، دو طرف ریسمان را نمی‌بست.[۶۲]

با توجه به اهمیت حیاتی آب در فرهنگ بلوچ، در گذشته داماد را به نزدیک‌ترین قنات یا رودخانه می‌بردند تا خانواده او را غسل دهند. امروزه نیز پس از مراجعه به آرایشگاه، داماد را به مدت کوتاهی به رودخانه می‌برند. همزمان، عروس به آرایشگاه رفته و توسط فردی به نام «مشاطه» (آرایشگر) برای مراسم عروسی آماده و آرایش می‌شود. مشاطه پس از پایان کار، هدیه‌ای دریافت کرده و نقاب از چهره عروس کنار می‌زند.[۶۳]

رفتن به خانهٔ عروس و شب یکجایی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مردم بلوچ به‌جای بردن عروس به خانهٔ داماد، داماد را به خانهٔ عروس می‌برند. این رسم امروزه هم انجام می‌شود. در گذشته بعد از حمام و پیرایش داماد، دو نفر داماد را بغل کرده روی شتر می‌گذاشتند و با شادی و هلهله به محل جشن (خانهٔ پدر عروس) می‌رفتند. هنگام ورورد داماد یک نفر جلوی درِ محل جشن را می‌گرفت و تا زمانی‌که از داماد انعامی دریافت نمی‌کرد، راه را باز نمی‌کرد، پس از ورود داماد در محل جشن، داماد از شتر پایین نمی‌آمد تا آن‌که از پدر عروس هدیهٔ قابل توجهی که به‌طور معمول قطعهٔ باغ یا یک شتر و چند اصلهٔ درخت خرما بود که بلوچ‌ها به آن «سرآبی» می‌گویند، دریافت کند.

سپس داماد را به‌سوی حجلهٔ عروس می‌بردند. همراه عروس سینی را که در آن قرآن، آتش، اسفند، آیینه و سورمه قرار دارد، به‌سوی داماد می‌آورد، داماد، قرآن را بوسیده، خود را در آیینه می‌دید، چشمان خود را سورمه می‌کشید و مقداری از اسفند روی آتش انداخته، دود آن را با دست به صورت خود می‌مالید. بعد از اهدای مبلغی به‌همراه عروس، همراه، دست او را گرفته داخل حجلهٔ عروس می‌برد. داماد، اول دو رکعت نماز حاجت می‌خواند. بعد از نشستن در کنار عروس و با گذاشتن حبهٔ قند در دهان آن، یکی از نزدیکان سه بار هر دو را سربه‌سر می‌زد و با شلیک چندین گلوله، مراسم به پایان می‌رسید.[۶۴]

مراسم مبارکیان صبا (پاتختی)

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

فردای عروسی، مهمانان دسته‌دسته به طرف اتاق عروس رفته به آنها تبریک می‌گویند. در این زمان طبال و سرنا زن در آستانهٔ خانهٔ پدر عروس، مشغول نواختن دهل و سرنا هستند. مهمانان در هنگام خروج و خداحافظی به آنها پول می‌دهند و به‌سمت خانه‌های خود می‌روند.

داماد و عروس مدت هفت روز مهمان خانهٔ پدر عروس هستند و نباید از خانه خارج شوند.

پس از ختم هفت روز، داماد و عروس سوار بر شتر با جمعی از اقوام، با شادی و سرور به‌طرف روستا یا قبیلهٔ داماد حرکت می‌کنند. با رسیدن به خانهٔ داماد، پدر داماد باغ یا خانه یا چند درخت خرما به‌عنوان هدیه به پسر خود می‌دهد و با پذیرایی از مهمانان با جشن و سرور مراسم را ختم می‌کند.[۶۵]

گاهی ممکن است اقامت داماد در منزل پدرزن تا یک سال ادامه یابد که در جامعه بد تلقی نمی‌شود. زندگی مشترک عروس و داماد به‌طور معمول با خانواده یکی از آنها شروع می‌شود تا کمبودها و چالش‌ها به‌تدریج حل شود و در نهایت وقتی داماد بتواند مکانی مستقل برای خود فراهم کند، زندگی مستقل خود را شروع می‌کنند.[۶۶]

خانواده‌های مذهبی ساز و آواز و بعضی از مراسم را ندارند و فقط به مراسم مذهبی اکتفا می‌کنند و تمام آن در یک شب اجرا می‌شود.[۶۷] همچنین خانواده‌های فقیر، تنها با کشتن یک گوسفند و چند کیلو آرد و روغن، با تدارک مقداری پوشاک با شیربها و جهیزیهٔ اندک مراسم عروسی را برگزار می‌کنند.[۶۸]

جهیزیه در میان بلوچ‌ها

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در مراسم عروسی بلوچی، خبری از جهیزیه نیست؛ به همین دلیل، خانوادهٔ عروس نگران تهیه وسایل زندگی برای دختران خود نیستند. تمامی وسایل زندگی بر عهده پسر است که شامل لحاف و اقلام ضروری می‌شود.[۶۹]

لباس عروس بلوچ

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

لباس عروس بلوچی، نمایش هنر و فرهنگ اصیل بلوچ است و به‌دلیل نوع دوخت، طراحی و تزئینات خاص آن که شامل آینه‌دوزی و زری‌دوزی است، معمولاً جزو گران‌قیمت‌ترین لباس عروس قرار می‌گیرد. اگرچه لباس‌های عروس بلوچی رنگارنگ هستند؛ اما این لباس اغلب به رنگ‌های سفید و قرمز دیده می‌شود و رنگ قرمز به‌دلیل اهمیت ویژه‌اش در فرهنگ بلوچ و نماد عشق بودن، بیشتر در لباس‌های عروس این منطقه به کار می‌رود.[۷۰]

لباس عروس بلوچی، علاوه بر پیراهن اصلی، شامل اجزای دیگری همچون جامک یا شلوار، جوراب، شال، سربند، پابند و پیراهنی که همگی با تزئینات هنری خاصی دوخته شده‌اند و زیبایی این پوشش را تکمیل می‌کنند، نیز می‌شود. در حال حاضر، به‌دلیل افزایش علاقهٔ مردم به استفاده از لباس‌های سنتی و احیای آیین‌ها، بازار خرید و فروش انواع این پوشاک رو به رونق است.[۷۱]

مدرنیته و تغییر الگوی ازدواج بلوچ‌ها

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در چند دههٔ اخیر، تحولات اجتماعی و تغییرات سریع در ساختار اجتماعی ایران، شکل، ساختار و نقش خانواده را دگرگون کرده و به‌تبع آن، وضعیت ازدواج در میان اقوام مختلف ایران نیز دستخوش تغییر شده است. افزایش شهرنشینی، فروپاشی خانواده گسترده و شبکه خویشاوندی، افزایش سواد عمومی و تحصیلات، به‌ویژه تحصیلات زنان و اشتغال بیشتر آنان در فعالیت‌های بیرون از خانواده، افزایش هزینه‌های زندگی، به‌ویژه هزینه مسکن، ازدواج و جهیزیه، کاهش ارزش اقتصادی، رواج نسبی تفکر عقلانی و اشاعه نوآوری‌ها، از جمله عوامل مؤثر در تحول وضعیت ازدواج در میان قوم بلوچ بوده است. در این رابطه، تغییر الگوی سنی ازدواج بیش از همه مشهود است که نشان‌دهنده کاهش ازدواج و افزایش سن ازدواج است.[۷۲]

مراسم عروسی در میان بلوچ‌ها، گرچه از هفت شبانه‌روز به سه شب کاهش یافته است، همچنان شامل حداقل هشت مرحله اصلی گِندونِن، حلقه‌کنان، هِبَرجنی، بربندمال، جل‌بندی، حنادوزکی، سرآپی ومشاطه و شب‌یکجایی است که نشان‌دهنده پایبندی مشهود به سنت‌ها، حتی با وجود تغییرات اقتصادی و فرهنگی است.[۷۳]

آسیب‌شناسی مهریه‌های سنگین در میان بلوچ‌ها

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در فرهنگ بلوچ، مهریه‌های سنگین که در گذشته و امروز رواج دارند، هرگز تضمینی برای تحکیم بنیان خانواده نیستند. پایداری زندگی مشترک به عوامل اخلاقی و رفتاری نظیر نیکی، شفقت، همکاری، همدلی و رعایت حقوق متقابل بستگی دارد. مهریه سنگین تنها یک بار مالی به‌شمار می‌رود؛ نه ضامن سعادت زناشویی. تصور غلط رایج در میان بلوچ‌ها، مبنی بر «کی داده و کی گرفته»، نشان‌دهنده نگرشی تشریفاتی به مهریه است و جنبه شرعی و حقوقی آن به‌عنوان دینی بر عهده مرد نادیده گرفته می‌شود که همین امر زمینه‌ساز سوءتفاهم‌ها و مشکلات بعدی می‌شود.

امروزه، مهریه‌های سنگین از یک رسم مقدس به بحرانی در زندگی زناشویی تبدیل شده‌اند. با توجه به چالش‌های اقتصادی، پرداخت این مهریه‌ها به مانعی بزرگ برای جوانان بلوچ بدل شده و به جای آنکه پشتوانه زن باشد، خود عامل جدایی و اختلافات است. حتی با وجود مهریه‌های نجومی، دوام زندگی‌های مشترک تضمین نشده و این نوع مهریه‌ها سد راهی برای آغاز زندگی مشترک جوانان، به‌ویژه آنانی که توانایی مالی کمتری دارند، شده‌اند.[۷۴]

پانویس

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  1. ↑ پرگاری و یوسفی‌فر، «تأثیر عوامل اجتماعی و فرهنگی- مذهبی در مهاجرت بلوچ‌ها از زاهدان به آن سوی مرز (در دورۀ پهلوی)»، 1395ش، ص51-54.
  2. ↑ «عروسی بلوچ»، وب‌سایت چابهارگشت.
  3. ↑ «آداب و رسوم ازدواج مردم بلوچ»، وب‌سایت کارناوال.
  4. ↑ «سیستان و بلوچستان الگوی ازدواج آسان و پایدار در کشور»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
  5. ↑ «مراسم ازدواج در بلوچستان زن و خانواده، فرهنگ و آداب محلی قسمت 4»، سامانۀ مدیریت نشریات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیۀ قم.
  6. ↑ «عروسی بلوچ»، وب‌سایت چابهارگشت.
  7. ↑ جانب‌الهی فیروزآبادی، «مظلومیت و قهاریت زن بلوچ»، 1399ش، ص69-70.
  8. ↑ «سیستان و بلوچستان رکورددار ازدواج و طلاق کودکان»، پایگاه تحلیلی و خبری شهرستان سراوان.
  9. ↑ «نگاهی کوتاه به مقوله زن و خانواده در پاکستان»، پایگاه تخصصی تحلیلی جامعه و فرهنگ ملل.
  10. ↑ حسن‌زاده، «سن ازدواج از منظر شریعت، قوانین و اسناد بین‌المللی»، 2020م، ص6.
  11. ↑ دوست‌محمدی و غفاری، «تحلیل فقهی حقوقی سن ازدواج»، وب‌سایت سِید.
  12. ↑ «سیستان و بلوچستان دارای رتبه اول سن ازدواج در کشور»، خبرگزاری دانشجویان ایران ایسنا.
  13. ↑ «سیستان و بلوچستان دارای رتبه اول سن ازدواج در کشور»، خبرگزاری دانشجویان ایران ایسنا.
  14. ↑ «سیستان و بلوچستان رتبه سوم کودک‌همسری در کشور را دارد»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
  15. ↑ «سیستان و بلوچستان رکورددار ازدواج و طلاق کودکان»، پایگاه تحلیلی و خبری شهرستان سراوان.
  16. ↑ «دختران نیمروز در حبس خانگی اند و به ازدواج‌های زیر سن مجبور می‌شوند»، خبرگزاری راسک.
  17. ↑ «همسرانی شرعی که به رسمیت شناخته نمی‌شوند/ ازدواج خارج از دایره قانون»، خبرگزاری مهر.
  18. ↑ «جایگاه ویژه ازدواج میان قوم بلوچ»، خبرگزاری عصر هامون.
  19. ↑ «سیستان و بلوچستان الگوی ازدواج آسان و پایدار در کشور»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
  20. ↑ علی‌نقیان و روستاخیز، «فهم پدیدارشناختی چندهمسری در میان بلوچ‌های ساکن در شهرستان چابهار»، 1397ش، ص102-108.
  21. ↑ «کودک‌همسری در استانهای مرزی منتهی به افغانستان و عراق بیشتر است»، مرکز مطالعات زنان و خانوادۀ دانشگاه تهران.
  22. ↑ «بررسی وضعیت کودک‌همسری در سیستان و بلوچستان»، وب‌سایت جهان صنعت.
  23. ↑ اله‌یاری و غلام‌رضایی، «علل کودک‌همسری در استان سیستان و بلوچستان»، 1400ش، ص6-7.
  24. ↑ «راهی ندارم، دختران قربانی ازدواج‌های زودهنگام و اجباری از آیندۀ خود می‌ترسند»، وب‌سایت زن‌تایمز.
  25. ↑ «بررسی وضعیت کودک‌همسری در سیستان و بلوچستان»، وبسایت جهان صنعت.
  26. ↑ «مرکز آمار: دستکم 27 هزار کودکهمسری در یک سال»، وبسایت انتخاب.
  27. ↑ «همسرانی شرعی که به رسمیت شناخته نمی‌شوند/ ازدواج خارج از دایره قانون»، خبرگزاری مهر.
  28. ↑ «گفت‌وگو با عروس خون‌بسی از طایفه بلوچ» وب‌سایت روزنامۀ شهروند.
  29. ↑ «فواید ازدواج در زمان درست و عواقب تأخیر در آن»، وب‌سایت یار صمیمی.
  30. ↑ «بررسی وضعیت کودک‌همسری در سیستان و بلوچستان»، وبسایت جهان صنعت.
  31. ↑ «راهی ندارم، دختران قربانی ازدواج‌های زودهنگام و اجباری از آیندۀ خود می‌ترسند»، وب‌سایت زن‌تایمز.
  32. ↑ «راهی ندارم، دختران قربانی ازدواج‌های زودهنگام و اجباری از آیندۀ خود می‌ترسند»، وب‌سایت زن‌تایمز.
  33. ↑ «همسرانی شرعی که به رسمیت شناخته نمی‌شوند/ ازدواج خارج از دایره قانون»، خبرگزاری مهر.
  34. ↑ اظهری، «روایتی کوتاه از زندگی زنان بلوچ»، وب‌سایت انسان‌شناسی و فرهنگ.
  35. ↑ «آداب و رسوم ازدواج مردم بلوچ»، وب‌سایت کارناوال.
  36. ↑ «عروسی بلوچ»، وب‌سایت چابهارگشت.
  37. ↑ «مراسم ازدواج در قوم بلوچ»، وب‌سایت برگزیده‌ها.
  38. ↑ «عروسی بلوچ» وب‌سایت چابهارگشت.
  39. ↑ ناصری، «مراسم ازدواج در بلوچستان»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
  40. ↑ ابراهیمی، «مراسم سنتی ازدواج در استان سیستان و بلوچستان»، وب‌سایت سازمان میراث فرهنگی سیستان و بلوچستان.
  41. ↑ «آداب ازدواج در قوم بلوچ»، وب‌سایت تبیان.
  42. ↑ «آداب و رسوم ازدواج مردم بلوچ»، وب‌سایت کارناوال.
  43. ↑ «عروسی بلوچ» وب‌سایت چابهارگشت.
  44. ↑ «آداب ازدواج در قوم بلوچ»، وب‌سایت تبیان.
  45. ↑ «آشنایی با آداب و رسوم ازدواج مردم بلوچ»، پایگاه خبری تحلیلی ساعدنیوز.
  46. ↑ ابراهیمی، «مراسم سنتی ازدواج در استان سیستان و بلوچستان»، وب‌سایت سازمان میراث فرهنگی سیستان و بلوچستان، 1397ش.
  47. ↑ «آشنایی با آداب و رسوم ازدواج مردم بلوچ»، پایگاه خبری تحلیلی ساعدنیوز.
  48. ↑ ابراهیمی، «مراسم سنتی ازدواج در استان سیستان و بلوچستان»، وب‌سایت سازمان میراث فرهنگی سیستان و بلوچستان.
  49. ↑ «مراسم ازدواج در بلوچستان زن و خانواده، فرهنگ و آداب محلی قسمت 4»، سامانۀ مدیریت نشریات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیۀ قم.
  50. ↑ «آداب ازدواج در قوم بلوچ»، وب‌سایت تبیان.
  51. ↑ «عروسی بلوچ» وب‌سایت چابهارگشت.
  52. ↑ ناصری، «مراسم ازدواج در بلوچستان»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
  53. ↑ «عروسی بلوچ»، وب‌سایت چابهارگشت.
  54. ↑ «آشنایی با آداب و رسوم ازدواج مردم بلوچ»، پایگاه خبری تحلیلی ساعدنیوز.
  55. ↑ مراسم ازدواج در میان قوم بلوچ: عروسی بلوچی»، وب‌سایت بیتوته.
  56. ↑ ناصری، «مراسم ازدواج در بلوچستان»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
  57. ↑ «آشنایی با آداب و رسوم ازدواج مردم بلوچ»، پایگاه خبری تحلیلی ساعدنیوز.
  58. ↑ «مراسم ازدواج در میان قوم بلوچ: عروسی بلوچی»، وب‌سایت بیتوته.
  59. ↑ ناصری، «مراسم ازدواج در بلوچستان»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
  60. ↑ «آداب و رسوم ازدواج مردم بلوچ»، وب‌سایت کارناوال.
  61. ↑ «آداب و رسوم ازدواج مردم بلوچ»، وب‌سایت کارناوال.
  62. ↑ «عروسی بلوچ»، وب‌سایت چابهارگشت.
  63. ↑ «شیک‌پوشی بلوچ‌ها و پایبندی‌شان به عروسی‌های 8 مرحله‌ای!»، وب‌سایت آخرین خبر.
  64. ↑ ناصری، «مراسم ازدواج در بلوچستان»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
  65. ↑ ناصری، «مراسم ازدواج در بلوچستان»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
  66. ↑ «مراسم ازدواج در میان قوم بلوچ: عروسی بلوچی»، وب‌سایت بیتوته.
  67. ↑ «عروسی بلوچ»، وب‌سایت چابهارگشت.
  68. ↑ ناصری، «مراسم ازدواج در بلوچستان»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
  69. ↑ «مراسم ازدواج در میان قوم بلوچ: عروسی بلوچی»، وب‌سایت بیتوته.
  70. ↑ «لباس عروس سنتی بلوچی»، وب‌سایت تولیدی پوشاک اندیشه.
  71. ↑ «قیمت لباس عروس بلوچی»، وب‌سایت آراد برندینگ.
  72. ↑ مهاجرانی، «تحول وضع زناشویی و تغییر الگوی سنی ازدواج در ایران»، 1389ش، ص52-53.
  73. ↑ «شیک‌پوشی بلوچ‌ها و پایبندی‌شان به عروسی‌های 8 مرحله‌ای!»، وب‌سایت آخرین خبر.
  74. ↑ «از یک شاخه گل تا ۱۱۴هزار سکه طلا»، وب‌سایت عصر هامون.

منابع

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  • ابراهیمی، محمدعلی، «مراسم سنتی ازدواج در استان سیستان و بلوچستان»، وب‌سایت سازمان میراث فراهنگی سیستان و بلوچستان، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۷ش.
  • «آداب ازدواج در بلوچ»، وب‌سایت تبیان، تاریخ درج مطلب: ۲۰ شهریور ۱۳۹۵ش.
  • «آداب و رسوم ازدواج مردم بلوچ»، وب‌سایت کارناوال، تاریخ درج مطلب: ۲۷ مرداد ۱۳۹۹ش.
  • «از یک شاخه گل تا ۱۱۴هزار سکه طلا»، وب‌سایت عصر هامون، تاریخ درج مطلب: ۴ تیر ۱۳۹۲ش.
  • «آشنایی با آداب و رسوم ازدواج مردم بلوچ»، پایگاه خبری تحلیلی ساعدنیوز، تاریخ درج مطلب:۲۱ مهر ۱۳۹۹ش.
  • اظهری، الهام، «روایتی کوتاه از زندگی زنان بلوچ»، وب‌سایت انسان‌شناسی و فرهنگ، تاریخ درج مطلب: ۲ اردیبهشت ۱۳۹۸ش.
  • اله‌یاری، معصومه و غلام‌رضایی، هادی، «علل کودک‌همسری در استان سیستان و بلوچستان»، سومین کنفرانس بین‌المللی علوم تربیتی، روان‌شناسی، مشاوره، آموزش و پرورش، ۱۴۰۰ش.
  • «بررسی وضعیت کودک‌همسری در سیستان و بلوچستان»، وب‌سایت جهان صنعت، تاریخ بازدید: ۲۸ خرداد ۱۴۰۳ش.
  • پرگاری، صالح و یوسفی‌فر، شهرام، «تأثیر عوامل اجتماعی و فرهنگی- مذهبی در مهاجرت بلوچ‌ها از زاهدان به آن سوی مرز (در دورهٔ پهلوی)»، دوفصلنامهٔ تحقیقات تاریخ اجتماعی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال ششم، شمارهٔ دوم، پاییز و زمستان ۱۳۹۵ش.
  • جانب‌الهی فیروزآبادی، محمدسعید، «مظلومیت و قهاریت زن بلوج»، فصلنامهٔ توامندسازی زنان و جامعهٔ پایدار، دورهٔ ۶، شمارهٔ ۱، بهار ۱۳۹۹ش.
  • «جایگاه ویژه ازدواج میان قوم بلوچ»، خبرگزاری عصر هامون، تاریخ درج مطلب: ۳۰ خرداد ۱۴۰۲ش.
  • حسن‌زاده، «سن ازدواج از منظر شریعت، قوانین و اسناد بین‌المللی»، وب‌سایت مؤسسهٔ حقوق بشر و محو خشونت، آموزش و توانمندسازی وکلای جوان افغانستان، ۲۰۲۰م.
  • «دختران نیمروز در حبس خانگی‌اند و به ازدواج‌های زیر سن مجبور می‌شوند»، خبرگزاری راسک، تاریخ درج مطلب: ۱ اردیبهشت ۱۴۰۳ش.
  • دوست‌محمدی، ملیحه و غفاری، مجتبی، «تحلیل فقهی حقوقی سن ازدواج»، کنفرانس ملی اندیشه‌های نوین و خلاق در مدیریت، حسابداری مطالعات حقوقی و اجتماعی، وب‌سایت سِید، تاریخ بازدید: ۳۱ خرداد ۱۴۰۳ش.
  • «راهی ندارم، دختران قربانی ازدواج‌های زودهنگام و اجباری از آیندهٔ خود می‌ترسند»، وب‌سایت زن‌تایمز، تاریخ درج مطلب: ۶ ژوئیهٔ ۲۰۲۳م.
  • «سیستان و بلوچستان الگوی ازدواج آسان و پایدار در کشور»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۱۸ آبان ۱۳۸۹ش.
  • «سیستان و بلوچستان دارای رتبه اول سن ازدواج در کشور»، خبرگزاری دانشجویان ایران: ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۱۴ تیر ۱۴۰۲ش.
  • «سیستان و بلوچستان رتبه سوم کودک‌همسری در کشور را دارد»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۱۰ مرداد ۱۳۹۸ش.
  • «سیستان و بلوچستان رکورددار ازدواج و طلاق کودکان / از افزایش ازدواج‌های ثبت‌نشده تا خردسالانی که ناخواسته مادر می‌شوند»، پایگاه تحلیلی و خبری شهرستان سراوان، تاریخ درج مطلب: ۱۵ دی ۱۳۹۷ش.
  • «شیک‌پوشی بلوچ‌ها و پایبندی‌شان به عروسی‌های ۸ مرحله‌ای!»، وب‌سایت آخرین خبر، تاریخ درج مطلب: ۱۶ تیر ۱۳۹۹ش.
  • «عروسی بلوچ»، وب‌سایت چابهارگشت، تاریخ بازدید: ۸ آبان ۱۴۰۲ش.
  • علی‌نقیان، شیوا و روستاخیز، بهروز، «فهم پدیدارشناختی چندهمسری در میان بلوچ‌های ساکن در شهرستان چابهار»، دوفصلنامهٔ پژوهش‌های انسان‌شناسی ایران، دورهٔ ۸، شمارهٔ ۱، بهار و تابستان ۱۳۹۷ش.
  • «فواید ازدواج در زمان درست و عواقب تأخیر در آن»، وب‌سایت یار صمیمی، تاریخ درج مطلب: ۲ مرداد ۱۴۰۲ش.
  • «قیمت لباس عروس بلوچی»، وب‌سایت آراد برندینگ، تاریخ بازدید: ۲۵ مرداد ۱۴۰۴ش.
  • «کودک‌همسری در استان‌های مرزی منتهی به افغانستان و عراق بیشتر است»، وب‌سایت مرکز مطالعات زنان و خانوادهٔ دانشگاه تهران، تاریخ انتشار: ۸ دی ۱۳۹۷ش.
  • «گفت‌وگو با عروس خون‌بسی از طایفه بلوچ» وب‌سایت روزنامهٔ شهروند، تاریخ درج مطلب: ۲۶ تیر ۱۴۰۰ش.
  • «لباس عروس سنتی بلوچی»، وب‌سایت تولیدی پوشاک اندیشه، تاریخ درج مطلب: ۸ فروردین ۱۳۹۹ش.
  • «مراسم ازدواج در بلوچستان زن و خانواده، فرهنگ و آداب محلی قسمت ۴»، سامانهٔ مدیریت نشریات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیهٔ قم، تاریخ درج مطلب: ۱۶ خرداد ۱۳۹۶ش.
  • «مراسم ازدواج در قوم بلوچ»، وب‌سایت برگزیده‌ها، تاریخ بازدید: ۸ آّبان ۱۴۰۲ش.
  • «مراسم ازدواج در میان قوم بلوچ: عروسی بلوچی»، وب‌سایت بیتوته، تاریخ بازدید: ۸ آبان ۱۴۰۲ش.
  • «مرکز آمار: دست‌کم ۲۷ هزار کودک همسر در یک سال»، وب‌سایت انتخاب، تاریخ درج مطلب: ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
  • مهاجرانی، علی‌اصغر، «تحول وضع زناشویی و تغییر الگوی سنی ازدواج در ایران»، فصلنامه تخصصی علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی-واحد شوشتر، سال چهارم، شمارهٔ ۱۱، زمستان ۱۳۸۹ش.
  • ناصری، عبدالله، «مراسم ازدواج در بلوچستان»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ بازدید: ۸ آبان ۱۴۰۲ش.
  • «نگاهی کوتاه به مقوله زن و خانواده در پاکستان»، پایگاه تخصصی تحلیلی جامعه و فرهنگ ملل، تاریخ درج مطلب: ۳ اسفند ۱۴۰۲ش.
  • «همسرانی شرعی که به رسمیت شناخته نمی‌شوند/ ازدواج خارج از دایره قانون»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۲۷ مهر ۱۳۹۲ش.


برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:ازدواج_در_قوم_بلوچ&oldid=44625»