پرش به محتوا

پیش‌نویس:حق وفاداری: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر
دیداریویکی‌متن
project>قاسم ابراهیمی پور
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>علیرضا محمددوست
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
<big>'''حق وفاداری'''</big>؛ حق برخورداری از صداقت و پایداری در پیمان زناشویی.<br>
[[پرونده:حق وفاداری.jpg|جایگزین=صدیقه‌سادات حسینی در حال شانه‌کردن موهای همسرش علی‌اصغر میرزایی، جانباز ۷۵ درصد|بندانگشتی|صدیقه‌سادات حسینی در حال شانه‌کردن موهای همسرش علی‌اصغر میرزایی، جانباز ۷۵ درصد]]
{{درشت|'''حق وفاداری'''}}؛ حق برخورداری از صداقت و پایداری در پیمان زناشویی.


ایجاد اعتماد و ارتباط سالم بین زوجین، آرامش فردی، تحکیم زندگی زناشویی و حفظ عفت اجتماعی را به‌دنبال دارد. از این‌رو وفاداري زن و شوهر که از راه‌هاي حفظ و ایجاد اعتماد بین زوجین است، در منابع دینی و علمی بسیار مورد تأکید قرار گرفته و برای روابط فرازناشویی و نامشروع زوجین، پاسخ‌های حدی و تعزیری تعیین شده است. در این میان روابط مشروع مردان در قالب ازدواج مجدد دائم یا موقت اگرچه فی نفسه فاقد ممنوعیت است، اما از آنجا که تخریب و تزلزل خانواده را به‌دنبال دارد، با طرح بیم از عدم اجرای عدالت، ورود مردان به این بستر را با مانع مواجه ساخته است، تا با تضمین وفاداری شوهر، خانواده از مسیر تعالی و تحقق عدالت و صداقت خارج نشود.
حق وفاداری ایجاد اعتماد و [[ارتباط سالم زوجین]]، [[آرامش فردی]]، [[تحکیم خانواده]] و حفظ [[عفت اجتماعی]] را به‌دنبال دارد. از این‌رو [[وفاداری همسر|وفاداری زن و شوهر]] که از راه‌های حفظ و ایجاد [[اعتماد زوجین]] است، در منابع دینی و علمی بسیار مورد تأکید قرار گرفته و برای روابط فرازناشویی و [[رابطه نامشروع|نامشروع]] هر یک از [[زن]] و [[شوهر]]، پاسخ‌های حدی و [[تعزیری]] تعیین شده است. در این میان روابط مشروع مردان در قالب [[ازدواج]] مجدد دائم یا [[ازدواج موقت|موقت]] اگرچه فی نفسه ممنوع نیست، اما از آنجا که تخریب و تزلزل [[خانواده]] را به‌دنبال دارد، با طرح بیم از عدم اجرای [[عدالت]]، ورود مردان به این بستر را با مانع مواجه ساخته است، تا با تضمین وفاداری شوهر، خانواده از مسیر تعالی و تحقق عدالت و [[صداقت]] خارج نشود.


==مفهوم‌شناسی==
==مفهوم‌شناسی حق وفاداری<ref group="دیدگاه">در این مقاله وفاداری تعریف شده است ولی حق وفادای تعریف نشده است</ref>==
وﻓﺎ از رﯾﺸﻪ «وفی» به‌معنای چیزی را به کمال رﺳﺎﻧﺪن <ref>[https://cwfs.ihu.ac.ir/article_201649.html محمدی سرپیری و دیگران، «ماهیت وفاداری زوجین از دیدگاه حقوقی، فقهی و روانشناسی و جایگاه آن در خانواده»، 1393ش، ص31.]</ref> و در لغت به‌معنای درستی، صداقت و راستی است. باوفا بودن یعنی در دوستی، زناشویی یا خدمت به مردم صادق و صمیمی بودن<ref>[https://vajehyab.com/dehkhoda/%D9%88%D9%81%D8%A7 دهخدا، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب.]</ref> و در اصطلاح به‌معنای التزام در پیمان زناشویی و پایداری در همبستگی عاطفی و جنسی است.<ref>[https://cwfs.ihu.ac.ir/article_201649.html محمدی سرپیری و دیگران، «ماهیت وفاداری زوجین از دیدگاه حقوقی، فقهی و روانشناسی و جایگاه آن در خانواده»، 1393ش، ص31.]</ref> ﻋﻬﺪ، به‌معنای ﺣﻔﻆ و نگهداری پی در پی از چیزی است و وﻓﺎي ﺑﻪ ﻋﻬﺪ به این معنا است که عهد بدون کم و کاﺳﺖ و مطﺎﺑﻖ وﻋﺪه اﻧﺠﺎم ﺷﻮد.<ref>[https://lib.eshia.ir/15362/1/350 راﻏﺐ اﺻﻔﻬﺎنی، المفردات فی غریب القرآن، 1404ق، ج1، ص351.]</ref> بنابراین پایداری در دوستی و به سر بردن عهد و پیمان را وفاداری<ref>[https://vajehyab.com/amid/%D9%88%D9%81%D8%A7?q=%D9%88%D9%81%D8%A7 عمید، فرهنگ فارسی عمید، وب‌سایت واژه‌یاب.]</ref> و در مقابل، برﻗﺮاري ارﺗﺒﺎط ﻋﺎﻃفی و جنسی خارج از چارچوب خانواده را بی‌وفایی و خیانت می‌گویند.<ref>[https://cwfs.ihu.ac.ir/article_201649.html محمدی سرپیری و دیگران، «ماهیت وفاداری زوجین از دیدگاه حقوقی، فقهی و روانشناسی و جایگاه آن در خانواده»، 1393ش، ص38.]</ref>  
وفا از ریشه «وفی» به‌معنای چیزی را به کمال رساندن<ref>[https://cwfs.ihu.ac.ir/article_201649.html محمدی سرپیری و دیگران، «ماهیت وفاداری زوجین از دیدگاه حقوقی، فقهی و روان‌شناسی و جایگاه آن در خانواده»، 1393ش، ص31.]</ref> و در لغت به‌معنای درستی، صداقت و راستی است. باوفا بودن یعنی در دوستی، زناشویی یا خدمت به مردم صادق و صمیمی بودن<ref>[https://vajehyab.com/dehkhoda/وفا دهخدا، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب.]</ref> و در اصطلاح به‌معنای التزام در پیمان زناشویی و پایداری در همبستگی عاطفی و جنسی است.<ref>[https://cwfs.ihu.ac.ir/article_201649.html محمدی سرپیری و دیگران، «ماهیت وفاداری زوجین از دیدگاه حقوقی، فقهی و روان‌شناسی و جایگاه آن در خانواده»، 1393ش، ص31.]</ref> عهد، به‌معنای حفظ و نگهداری پی در پی از چیزی است و [[وفای به عهد]] به این معنا است که عهد بدون کم و کاست و مطابق وعده انجام شود.<ref>[https://lib.eshia.ir/15362/1/350 راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، 1404ق، ج1، ص351.]</ref> بنابراین پایداری در دوستی و به سر بردن عهد و پیمان را وفاداری<ref>[https://vajehyab.com/amid/وفا?q=وفا عمید، فرهنگ فارسی عمید، وب‌سایت واژه‌یاب.]</ref> و در مقابل، برقراری ارتباط عاطفی و جنسی خارج از چارچوب خانواده را بی‌وفایی و [[خیانت]] می‌گویند.<ref>[https://cwfs.ihu.ac.ir/article_201649.html محمدی سرپیری و دیگران، «ماهیت وفاداری زوجین از دیدگاه حقوقی، فقهی و روان‌شناسی و جایگاه آن در خانواده»، 1393ش، ص38.]</ref>


==حق وفاداری از منظر اجتماعی==
==حق وفاداری از منظر اجتماعی==
وفاداری زوجین نسبت به یکدیگر، افزایش محبت و اعتماد به یکدیگر را به‌دنبال دارد که حاصل آن الفت و آرامش درونی زوجین، تعالی خانواده، تربیت صحیح فرزندان و برقراری نظم عمومی در جامعه است.<ref>[https://cwfs.ihu.ac.ir/article_201649.html محمدی سرپیری و دیگران، «ماهیت وفاداری زوجین از دیدگاه حقوقی، فقهی و روانشناسی و جایگاه آن در خانواده»، 1393ش، ص40-41.]</ref> خیانت زناشویی نه یک مشکل فردی بلکه آسیب همه‌جانبه‌ای است که برای پیشگیری و درمان هم به مداخلات چندجانبه نیاز دارد.<ref>[https://cwfs.ihu.ac.ir/article_206682.html سرمدی و احمدی نوده، «انواع آسیب‌های ناشی از خیانت زناشویی در زوجین»، 1400ش، ص47.]</ref> از نظر مشاوران خانواده، بی‌وفایی و روابط فرازناشویی از دشوارترین مشکلات برای درمان تلقی می‌شود.<ref>[https://csr.basu.ac.ir/article_5019.html شریفی ساعی، «پیامدهای خیانت زناشویی در ایران؛ مطالعۀ فراترکیب»، 1402ش، ص170.]</ref>
[[پرونده:حق وفاداری۱.jpg|جایگزین=«مهوش وقاری» در حال پرستاری از همسرش «محسن قاضی‌مرادی»|بندانگشتی|«مهوش وقاری» در حال پرستاری از همسرش «محسن قاضی‌مرادی» در روزهای بیماری]]
وفاداری زوجین نسبت به یکدیگر، افزایش محبت و اعتماد به یکدیگر را به‌دنبال دارد که حاصل آن الفت و آرامش درونی زوجین، [[تعالی خانواده]]، تربیت صحیح فرزندان و برقراری نظم عمومی در جامعه است.<ref>[https://cwfs.ihu.ac.ir/article_201649.html محمدی سرپیری و دیگران، «ماهیت وفاداری زوجین از دیدگاه حقوقی، فقهی و روان‌شناسی و جایگاه آن در خانواده»، 1393ش، ص40-41.]</ref> [[خیانت زناشویی]] نه یک مشکل فردی بلکه آسیب همه‌جانبه‌ای است که برای پیشگیری و درمان هم به مداخلات چندجانبه نیاز دارد.<ref>[https://cwfs.ihu.ac.ir/article_206682.html سرمدی و احمدی نوده، «انواع آسیب‌های ناشی از خیانت زناشویی در زوجین»، 1400ش، ص47.]</ref> از نظر مشاوران خانواده، بی‌وفایی و روابط فرازناشویی از دشوارترین مشکلات برای درمان تلقی می‌شود.<ref>[https://csr.basu.ac.ir/article_5019.html شریفی ساعی، «پیامدهای خیانت زناشویی در ایران؛ مطالعۀ فراترکیب»، 1402ش، ص170.]</ref>


==پیامدهای بی‌وفایی==
==پیامدهای بی‌وفایی==
===پیامدهای فردی===
===پیامدهای فردی===
بر اساس نتایج تحقیقات، اختلال در خواب و تغذیه، بروز بیماری‌‌های مقاربتی، اضطراب، افسردگی، عذاب وجدان و احساس گناه،<ref>[https://cwfs.ihu.ac.ir/article_206682.html سرمدی و احمدی نوده، «انواع آسیب‌های ناشی از خیانت زناشویی در زوجین»، 1400ش، ص47.]</ref> پرخاشگری، کاهش اعتماد به نفس و کاهش عزت نفس، کاهش توجه به خود، کاهش کیفیت زندگی، احساس تنفر و تغییر ارزش‌‌ها، آسیب‌های فردی ناشی از بی‌وفایی است که گریبان‌گیر فرد خیانت‌کننده و یا خیانت‌دیده می‌شود.<ref>[https://csr.basu.ac.ir/article_5019.html شریفی ساعی، «پیامدهای خیانت زناشویی در ایران؛ مطالعۀ فراترکیب»، 1402ش، ص165.]</ref>  
بر اساس نتایج تحقیقات، اختلال در [[خواب]] و تغذیه، بروز بیماری‌های مقاربتی، [[اضطراب]]، [[افسردگی]]، عذاب وجدان و احساس گناه،<ref>[https://cwfs.ihu.ac.ir/article_206682.html سرمدی و احمدی نوده، «انواع آسیب‌های ناشی از خیانت زناشویی در زوجین»، 1400ش، ص47.]</ref> [[پرخاشگری]]، کاهش [[اعتماد به نفس]] و کاهش [[عزت نفس]]، کاهش توجه به خود، کاهش کیفیت [[زندگی]]، احساس تنفر و تغییر ارزش‌ها، آسیب‌های فردی ناشی از بی‌وفایی است که گریبان‌گیر فرد خیانت‌کننده یا خیانت‌دیده می‌شود.<ref>[https://csr.basu.ac.ir/article_5019.html شریفی ساعی، «پیامدهای خیانت زناشویی در ایران؛ مطالعۀ فراترکیب»، 1402ش، ص165.]</ref>


===پیامدهای خانوادگی===
===پیامدهای خانوادگی===
کاهش روابط عاطفی زوجین، اختلال در وظایف والدین، ایجاد تنش و از بین‌رفتن صمیمیت در خانواده،<ref>[https://cwfs.ihu.ac.ir/article_206682.html سرمدی و احمدی نوده، «انواع آسیب‌های ناشی از خیانت زناشویی در زوجین»، 1400ش، ص47.]</ref> افزایش خشونت خانگی، طلاق عاطفی و قانونی، آسیب به سلامت روانی فرزندان و اُفت تحصیلی آنها، آسیب‌های خانوادگی منتج از بی‌وفایی است که زوجین و فرزندان را درگیر می‌کند.<ref>[https://csr.basu.ac.ir/article_5019.html شریفی ساعی، «پیامدهای خیانت زناشویی در ایران؛ مطالعۀ فراترکیب»، 1402ش، ص165.]</ref>  
کاهش روابط عاطفی زوجین، اختلال در وظایف والدین، ایجاد تنش و از بین‌رفتن صمیمیت در [[خانواده]]،<ref>[https://cwfs.ihu.ac.ir/article_206682.html سرمدی و احمدی نوده، «انواع آسیب‌های ناشی از خیانت زناشویی در زوجین»، 1400ش، ص47.]</ref> افزایش [[خشونت خانگی]]، [[طلاق عاطفی]] و قانونی، آسیب به سلامت روانی فرزندان و اُفت تحصیلی آنها، آسیب‌های خانوادگی منتج از بی‌وفایی است که زوجین و فرزندان را درگیر می‌کند.<ref>[https://csr.basu.ac.ir/article_5019.html شریفی ساعی، «پیامدهای خیانت زناشویی در ایران؛ مطالعۀ فراترکیب»، 1402ش، ص165.]</ref>


===پیامدهای اجتماعی===
===پیامدهای اجتماعی===
در نهایت از بین‌ رفتن آبرو و آسیب به شبکۀ اجتماعی فرد، مشکلات شغلی و مالی،<ref>[https://cwfs.ihu.ac.ir/article_206682.html سرمدی و احمدی نوده، «انواع آسیب‌های ناشی از خیانت زناشویی در زوجین»، 1400ش، ص47.]</ref> احساس ناامنی و بی‌‌اعتمادی از پیامد‌های دیگر بی‌وفایی است که علاوه بر خانواده، جامعه را نیز تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.<ref>[https://csr.basu.ac.ir/article_5019.html شریفی ساعی، «پیامدهای خیانت زناشویی در ایران؛ مطالعۀ فراترکیب»، 1402ش، ص165.]</ref>
در نهایت از بین رفتن [[آبرو]] و آسیب به شبکهٔ اجتماعی فرد، مشکلات شغلی و مالی،<ref>[https://cwfs.ihu.ac.ir/article_206682.html سرمدی و احمدی نوده، «انواع آسیب‌های ناشی از خیانت زناشویی در زوجین»، 1400ش، ص47.]</ref> احساس ناامنی و بی‌اعتمادی از پیامدهای دیگر بی‌وفایی است که علاوه بر خانواده، جامعه را نیز تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.<ref>[https://csr.basu.ac.ir/article_5019.html شریفی ساعی، «پیامدهای خیانت زناشویی در ایران؛ مطالعۀ فراترکیب»، 1402ش، ص165.]</ref>


==حق وفاداری در آیات قرآن==
==حق وفاداری در آیات قرآن==
در قرآن<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/%D8%A2%DB%8C%D9%87_1_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%85%D8%A7%D8%A6%D8%AF%D9%87 سوره مائده، آیه 1]؛ [https://wiki.ahlolbait.com/%D8%A2%DB%8C%D9%87_34_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A1 سوره اسراء، آیه 34.]</ref> وفای به عهد در همۀ عقود مورد تأکید قرار گرفته است.<ref>[https://lib.eshia.ir/71421/2/37 محقق داماد، قواعد فقهی،1402ق، ج2، ص37.]</ref> به این صورت که بر انسان واجب شده تا نسبت به تمام پیمان‌هایی که با خداوند و یا انسان‌های دیگر منعقد کرده، وفادار باشد. وفای به عهد مشتمل بر همۀ پیمان‌ها می‌شود، یعنی تمام پیمان‌هاي الهى و انسانى، اعم از پیمان‌هاي سیاسى، اقتصادى، اجتماعى، تجارى، زناشویی و مانند آن را در برمی‌گیرد و مفهومی کاملاً وسیع دارد که به تمام جنبه‌هاي زندگى انسان اعم از عقیده و عمل ناظر است.<ref>[https://cwfs.ihu.ac.ir/article_201649.html محمدی سرپیری و دیگران، «ماهیت وفاداری زوجین از دیدگاه حقوقی، فقهی و روانشناسی و جایگاه آن در خانواده»، 1393ش، ص43.]</ref>
در [[قرآن]]<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/آیه_1_سوره_مائده سوره مائده، آیه 1]؛ [https://wiki.ahlolbait.com/آیه_34_سوره_اسراء سوره اسراء، آیه 34.]</ref> وفای به عهد در همهٔ عقود مورد تأکید قرار گرفته است.<ref>[https://lib.eshia.ir/71421/2/37 محقق داماد، قواعد فقهی،1402ق، ج2، ص37.]</ref> به این صورت که بر انسان واجب شده تا نسبت به تمام پیمان‌هایی که با خداوند یا انسان‌های دیگر منعقد کرده، وفادار باشد. وفای به عهد مشتمل بر همهٔ پیمان‌ها می‌شود، یعنی تمام پیمان‌های الهی و انسانی، اعم از پیمان‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، تجاری، زناشویی و مانند آن را در برمی‌گیرد و مفهومی کاملاً وسیع دارد که به تمام جنبه‌های زندگی انسان اعم از عقیده و عمل ناظر است.<ref>[https://cwfs.ihu.ac.ir/article_201649.html محمدی سرپیری و دیگران، «ماهیت وفاداری زوجین از دیدگاه حقوقی، فقهی و روان‌شناسی و جایگاه آن در خانواده»، 1393ش، ص43.]</ref>


===میثاق غلیظ===
===میثاق غلیظ===
قرآن در مورد عقد ازدواج و رابطۀ زوجیت از عنوان میثاق غلیظ استفاده کرده است، <ref>آیات 19 تا 21 سوره نساء؛ [https://ptt.qom.ac.ir/article_864.html وزیری فرد، «مؤلفه‌های وفاداری در خانواده با معناشناسی تعبیر میثاق غلیظ در قرآن»، 1395ش، ص51.]</ref> در حالی‌که برای میثاق‌های دیگر از این عبارت استفاده نشده است؛ از این منظر، قرآن نسبت به عقد ازدواج بیش از سایر مواردی که واژۀ میثاق را در آن به‌کار برده، حساسیت داشته است.<ref>[https://ptt.qom.ac.ir/article_864.html وزیری فرد، «مؤلفه‌های وفاداری در خانواده با معناشناسی تعبیر میثاق غلیظ در قرآن»، 1395ش، ص54.]</ref>  
قرآن در مورد عقد ازدواج و رابطهٔ [[زوجیت]] از عنوان میثاق غلیظ استفاده کرده است،<ref>آیات 19 تا 21 سوره نساء؛ [https://ptt.qom.ac.ir/article_864.html وزیری فرد، «مؤلفه‌های وفاداری در خانواده با معناشناسی تعبیر میثاق غلیظ در قرآن»، 1395ش، ص51.]</ref> در حالی‌که برای میثاق‌های دیگر از این عبارت استفاده نشده است؛ از این منظر، قرآن نسبت به عقد ازدواج بیش از سایر مواردی که واژهٔ میثاق را در آن به‌کار برده، حساسیت داشته است.<ref>[https://ptt.qom.ac.ir/article_864.html وزیری فرد، «مؤلفه‌های وفاداری در خانواده با معناشناسی تعبیر میثاق غلیظ در قرآن»، 1395ش، ص54.]</ref>


ضمن این‌که در آیات دیگر<ref>سوره نور، آیات 30-31؛ [https://wiki.ahlolbait.com/%D8%A2%DB%8C%D9%87_59_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%AD%D8%B2%D8%A7%D8%A8 سوره احزاب، آیه 59.]</ref> و همچنین در روایات<ref>حرعاملی، وﺳﺎﺋﻞ اﻟﺸﯿﻌﻪ الی ﺗﺤﺼﯿﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻟﺸﺮﯾﻌﻪ، 1424ق، ص192-193.</ref> با ایجاد حریم در روابط جنسی و تأکید بر حفظ عفت و پاکدامنی در زنان و مردان<ref>[https://cwfs.ihu.ac.ir/article_201649.html محمدی سرپیری و دیگران، «ماهیت وفاداری زوجین از دیدگاه حقوقی، فقهی و روانشناسی و جایگاه آن در خانواده»، 1393ش، ص44.]</ref> و نکوهش تنوع‌طلبی مردان، وفاداری زوجین نسبت به عقد ازدواج را مورد توجه قرار داده است؛<ref>[https://cwfs.ihu.ac.ir/article_201649.html محمدی سرپیری و دیگران، «ماهیت وفاداری زوجین از دیدگاه حقوقی، فقهی و روانشناسی و جایگاه آن در خانواده»، 1393ش، ص47.]</ref> زیرا حفظ نسب و نسل که از مقاصد پنج‌گانۀ شریعت است، در صورت وفاداری زوجین تضمین می‌شود. به این دلیل در فرهنگ اسلامی هرگونه ارتباط آزاد بین زن و مرد یا افراد دیگر ممنوع و ناپسند بوده و گناه فرد متأهل در صورت ارتباط نامشروع بسیار سنگین‌تر از فرد مجرد است و عقوبت آن سخت‌تر است.<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/law/show/845048 قانون مجازات اسلامی، ماده ۲۳۰]؛  [https://rc.majlis.ir/fa/law/show/845048 قانون مجازات اسلامی، ماده 234 .]</ref> به همین نحو قرآن با تأکید بر اصل تک همسری و ایجاد محدودیت در تعدد زوجات<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/%D8%A2%DB%8C%D9%87_3_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%A1 سوره نساء، آیه 3.]</ref> از یک سو و تأکید بر معاشرت به معروف با زنان حتی در صورت وجود کراهت از سوی دیگر به حق وفاداری برای زنان، رسمیت داده است.<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/%D8%A2%DB%8C%D9%87_19_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%A1 سوره نساء، آیه 19.] </ref>
ضمن این‌که در آیات دیگر<ref>سوره نور، آیات 30-31؛ [https://wiki.ahlolbait.com/آیه_59_سوره_احزاب سوره احزاب، آیه 59.]</ref> و همچنین در روایات<ref>حرعاملی، وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، 1424ق، ص192-193.</ref> با ایجاد [[حریم]] در روابط جنسی و تأکید بر حفظ [[عفت]] و [[پاکدامنی]] در زنان و مردان<ref>[https://cwfs.ihu.ac.ir/article_201649.html محمدی سرپیری و دیگران، «ماهیت وفاداری زوجین از دیدگاه حقوقی، فقهی و روان‌شناسی و جایگاه آن در خانواده»، 1393ش، ص44.]</ref> و نکوهش تنوع‌طلبی مردان، وفاداری زوجین نسبت به عقد [[ازدواج]] را مورد توجه قرار داده است؛<ref>[https://cwfs.ihu.ac.ir/article_201649.html محمدی سرپیری و دیگران، «ماهیت وفاداری زوجین از دیدگاه حقوقی، فقهی و روان‌شناسی و جایگاه آن در خانواده»، 1393ش، ص47.]</ref> زیرا حفظ نسب و نسل که از مقاصد پنج‌گانهٔ شریعت است، در صورت وفاداری زوجین تضمین می‌شود. به این دلیل در [[فرهنگ اسلامی]] هرگونه ارتباط آزاد بین زن و مرد یا افراد دیگر ممنوع و ناپسند بوده و گناه فرد متأهل در صورت ارتباط نامشروع بسیار سنگین‌تر از فرد مجرد است و عقوبت آن سخت‌تر است.<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/law/show/845048 قانون مجازات اسلامی، ماده ۲۳۰]؛ [https://rc.majlis.ir/fa/law/show/845048 قانون مجازات اسلامی، ماده 234 .]</ref> به همین نحو [[قرآن]] با تأکید بر اصل [[تک‌همسری|تک همسری]] و ایجاد محدودیت در [[تعدد زوجات]]<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/آیه_3_سوره_نساء سوره نساء، آیه 3.]</ref> از یک سو و تأکید بر [[معاشرت به معروف]] با زنان حتی در صورت وجود کراهت از سوی دیگر به حق وفاداری برای زنان، رسمیت داده است.<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/آیه_19_سوره_نساء سوره نساء، آیه 19.]</ref>


==حق وفاداری در منابع فقهی==
==حق وفاداری در منابع فقهی==
متون فقهی به‌طور مستقیم به تکلیف وفاداري زوجین نسبت به یکدیگر نپرداخته‌اند، بلکه توجه ویژه‌ای به مسئلۀ وفاي به عهد داشته‌اند. بر این اساس زوجین به‌طور ضمنی متعهد می‌شوند به عقدي که منعقد کرده‌اند، پایبند باشند که یکی از لوازم پایبندي، وفاداري آنها به یکدیگر است.<ref>[https://cwfs.ihu.ac.ir/article_201649.html محمدی سرپیری و دیگران، «ماهیت وفاداری زوجین از دیدگاه حقوقی، فقهی و روانشناسی و جایگاه آن در خانواده»، 1393ش، ص48.]</ref>
متون فقهی به‌طور مستقیم به تکلیف وفاداری زوجین نسبت به یکدیگر نپرداخته‌اند، بلکه توجه ویژه‌ای به مسئلهٔ وفای به عهد داشته‌اند. بر این اساس زوجین به‌طور ضمنی متعهد می‌شوند به عقدی که منعقد کرده‌اند، پایبند باشند که یکی از لوازم پایبندی، وفاداری آنها به یکدیگر است.<ref>[https://cwfs.ihu.ac.ir/article_201649.html محمدی سرپیری و دیگران، «ماهیت وفاداری زوجین از دیدگاه حقوقی، فقهی و روان‌شناسی و جایگاه آن در خانواده»، 1393ش، ص48.]</ref>


حق زن در برخوردای از صداقت، قرینۀ دیگری است که حق وفاداری را برای وی اثبات می‌کند. نقض حق صداقت ممکن است در روابط نامشروع صورت بگیرد که در حرمت و عدم مشروعیت آن شکی نیست و برای ضمانت ‌اجرای آن پاسخ‌های کیفری حدی و تعزیری تعیین شده است.<ref>در صورت تحقق زنا یا روابط مادون زنا مستند مواجهه کیفری شارع با روابط نامشروع فرازناشویی آیه2 سوره نور «الزانیه و الزانی» در صورت تحقق تام این روابط در شاکله زنا و در مادون زنا بر مبنای گزاره کلان «التعزیر فی کل معصیه لاحد فیها و لاکفاره» تبیین شده است که در واقع تضمین حق صداقت و ممنوعیت روابط فرا زناشویی و نامشروع است. [https://journals.miu.ac.ir/article_2425.html?lang=en رحیمی سجاسی و دیگران، «نقدی بر رویکرد اقتصادمحور قوانین خانواده: تبیین خلأهای قانونی حقوق انسانی و عاطفی زن»، 1398ش، ص42.]</ref>  
حق زن در برخوردای از صداقت، قرینهٔ دیگری است که حق وفاداری را برای وی اثبات می‌کند. نقض حق صداقت ممکن است در [[رابطه نامشروع|روابط نامشروع]] صورت بگیرد که در حرمت و عدم مشروعیت آن شکی نیست و برای ضمانت اجرای آن پاسخ‌های کیفری حدی و تعزیری تعیین شده است.<ref>در صورت تحقق زنا یا روابط مادون زنا مستند مواجهه کیفری شارع با روابط نامشروع فرازناشویی آیه2 سوره نور «الزانیه و الزانی» در صورت تحقق تام این روابط در شاکله زنا و در مادون زنا بر مبنای گزاره کلان «التعزیر فی کل معصیه لاحد فیها و لاکفاره» تبیین شده است که در واقع تضمین حق صداقت و ممنوعیت روابط فرا زناشویی و نامشروع است. [https://journals.miu.ac.ir/article_2425.html?lang=en رحیمی سجاسی و دیگران، «نقدی بر رویکرد اقتصادمحور قوانین خانواده: تبیین خلأهای قانونی حقوق انسانی و عاطفی زن»، 1398ش، ص42.]</ref>


عدم صداقت و خیانت نسبت به زن، گاهی به‌صورت رابطۀ مشروع (ازدواج دائم یا موقت شوهر) صورت می‌گیرد، ازدواجی که فی‌نفسه مشروع است، اما شرایطی دارد که در صورت عدم رعایت آن با اصول متعالی معروف، احسان، حرمت، کرامت و صداقت که تأویلی از اصل کلان عدالت است، ناسازگار بوده و خانواده را از مسیر تکامل خارج و زمینه‌های تزلزل آن را فراهم می‌آورد. به این دلیل با تعبیر بسیار حکیمانۀ (ان خفتم الا تعدلو فواحده)<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/%D8%A2%DB%8C%D9%87_3_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%A1 سوره نساء، آیه 3.]</ref> بسیاری از مردان از ورود به این وادی که بیم عدم عدالت و خروج از حاکمیت اصول معروف و احسان می‌رود، باز داشته شده‌اند. بر این اساس حق برخورداری از صداقت و تکلیف وفای به عهد، مرد را متعهد به وفاداری نسبت به زن می‌کند.<ref>[https://journals.miu.ac.ir/article_2425.html?lang=en رحیمی سجاسی و دیگران، «نقدی بر رویکرد اقتصادمحور قوانین خانواده: تبیین خلأهای قانونی حقوق انسانی و عاطفی زن»، 1398ش، ص42.]</ref>
عدم صداقت و خیانت نسبت به زن، گاهی به‌صورت رابطهٔ مشروع (ازدواج دائم یا موقت شوهر) صورت می‌گیرد، ازدواجی که فی‌نفسه مشروع است، اما شرایطی دارد که در صورت عدم رعایت آن با اصول متعالی معروف، [[احسان]]، حرمت، [[کرامت]] و صداقت که تأویلی از اصل کلان عدالت است، ناسازگار بوده و خانواده را از مسیر تکامل خارج و زمینه‌های تزلزل آن را فراهم می‌آورد. به این دلیل با تعبیر بسیار حکیمانهٔ (ان خفتم الا تعدلو فواحده)<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/آیه_3_سوره_نساء سوره نساء، آیه 3.]</ref> بسیاری از مردان از ورود به این وادی که بیم عدم [[جنسیت‌پذیری عدالت|عدالت]] و خروج از حاکمیت اصول معروف و احسان می‌رود، بازداشته شده‌اند. بر این اساس حق برخورداری از صداقت و تکلیف وفای به عهد، مرد را متعهد به وفاداری نسبت به زن می‌کند.<ref>[https://journals.miu.ac.ir/article_2425.html?lang=en رحیمی سجاسی و دیگران، «نقدی بر رویکرد اقتصادمحور قوانین خانواده: تبیین خلأهای قانونی حقوق انسانی و عاطفی زن»، 1398ش، ص42.]</ref>


==حق وفاداری در قانون==
==حق وفاداری در قانون==
حقوقدانان، وفاداری را جزء تکالیف زوجین نسبت به یکدیگر<ref>صفائی و امامی، مختصر حقوق خانواده، 1389ش، ص123.</ref> و از مصادیق حسن معاشرت دانسته‌اند. به زعم آنها وفاداری به همسر تنها یک تکلیف شرعی<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/%D8%A2%DB%8C%D9%87_30_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B1 سوره نور آیه 30؛] [https://wiki.ahlolbait.com/%D8%A2%DB%8C%D9%87_31_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B1 سوره نور آیه 31]؛ [https://wiki.ahlolbait.com/%D8%A2%DB%8C%D9%87_6_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%85%D8%A4%D9%85%D9%86%D9%88%D9%86 سوره مومنون آیه 6].</ref> و اخلاقی نیست و عرف و عادت مسلم نیز بر آن تأکید دارد. بر این اساس روابط جنسی آزاد فرد متأهل با دیگران، ممنوع بوده و از آن با عنوان زنا (محصنه و غیرمحصنه) یاد شده است.<ref>داور، حسن معاشرت از دیدگاه قانون مدنی و جامعه (ماده 1103 قانون مدنی)، 1380ش، ص50.</ref> چنانچه در قانون مجازات اسلامی، رابطۀ نامشروع مرد و زن با دیگران جرم بوده (اعم از زنا، لواط یا مساحقه) و برای هریک از انواع آن حد مشخص شده است.<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/law/show/845048 قانون مجازات اسلامی، ماده 225]؛ [https://rc.majlis.ir/fa/law/show/845048 قانون مجازات اسلامی، ماده ۲۲۷].</ref>  
حقوقدانان، وفاداری را جزء تکالیف زوجین نسبت به یکدیگر<ref>صفائی و امامی، مختصر حقوق خانواده، 1389ش، ص123.</ref> و از مصادیق [[حسن خلق در خانواده|حسن معاشرت]] دانسته‌اند. به زعم آنها وفاداری به همسر تنها یک تکلیف شرعی<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/آیه_30_سوره_نور سوره نور آیه 30؛] [https://wiki.ahlolbait.com/آیه_31_سوره_نور سوره نور آیه 31]؛ [https://wiki.ahlolbait.com/آیه_6_سوره_مؤمنون سوره مومنون آیه 6].</ref> و اخلاقی نیست و عرف و عادت مسلم نیز بر آن تأکید دارد. بر این اساس روابط جنسی آزاد فرد متأهل با دیگران، ممنوع بوده و از آن با عنوان [[زنا]] (محصنه و غیرمحصنه) یاد شده است.<ref>داور، حسن معاشرت از دیدگاه قانون مدنی و جامعه (ماده 1103 قانون مدنی)، 1380ش، ص50.</ref> چنانچه در قانون مجازات اسلامی، رابطهٔ نامشروع مرد و زن با دیگران جرم بوده (اعم از زنا، [[لواط]] یا مساحقه) و برای هریک از انواع آن حد مشخص شده است.<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/law/show/845048 قانون مجازات اسلامی، ماده 225]؛ [https://rc.majlis.ir/fa/law/show/845048 قانون مجازات اسلامی، ماده ۲۲۷].</ref>


در حقوق خصوصی و قانون مدنی به وجوب این حق برای زن به‌طور خاص توجه نشده و زوجه برای طلاق و جبران خسارت مادی و معنوی از باب ورود ضرر به حیثیت خانوادگی از طریق مادۀ 1130 قانون از دادگاه می‌خواهد که با صدور حکم طلاق وی موافقت کند.<ref>میرخانی، رویکردی نوین در روابط خانواده، 1380ش، ص129.</ref>
در حقوق خصوصی و قانون مدنی به وجوب این حق برای زن به‌طور خاص توجه نشده و زوجه برای طلاق و جبران خسارت مادی و معنوی از باب ورود ضرر به حیثیت خانوادگی از طریق مادهٔ ۱۱۳۰ قانون از دادگاه می‌خواهد که با صدور حکم [[طلاق]] وی موافقت کند.<ref>میرخانی، رویکردی نوین در روابط خانواده، 1380ش، ص129.</ref>


همچنین زن در مواجهه با ازدواج غیرقانونی شوهر که با فرض پذیرش شروط ضمن عقد توسط مرد غیرشرعی نیز تلقی می‌شود و با استناد به محدودیت‌های مرد در ازدواج مجدد بنابر موادی که در قانون حمایت خانواده ذکر شده،<ref>[https://davoudabadi.ir/page/6178932 نظریه مشورتی 7/92/558 مورخ 26/3/92 اداره حقوقی قوه قضائیه.]</ref> می‌تواند تقاضای طلاق دهد. در این شرایط به‌نظر می‌رسد تعیین ضمانت اجرا براي نقض حق وفاداري در قانون مدنی منجر به اهمیت‌بخشی و پای‌بندي بیشتر زوجین به این حق می‌شود و اهمیت و ارتباط آن با نظم عمومی را بیشتر نشان می‌دهد. همانطور که در بند دهم مادۀ 8 قانون حمایت خانواده مصوب 1353ش و عدم نسخ آن در قانون حمایت خانواده مصوب 1391ش، جواز ازدوج مجدد مرد، محدود به موارد خاص شده است (امری که بر مبنای احکام اولیه و اطلاقات این احکام قابل توجیه نیست)، اما قانون‌گذار بر مبنای حکم حکومت و بر بنیاد مصلحت در شروط ضمن عقد (بند 12 عقدنامه‌های ازدواج دائم) آن را محدود کرده است. زیرا مبنای مشروعیت احکام حکومتی فراهم آوردن شرایط استیفاء حقوق شهروندان و همچنین زمینه‌های حفظ نظام است و از جمله این حقوق در زمینه ازدواج مجدد، حق برخورداری از صداقت و تأثیر آن در تحکیم خانواده و روابط مبتنی بر اصول و ارزش‌های الهی است.<ref>[https://journals.miu.ac.ir/article_2425.html?lang=en رحیمی سجاسی و دیگران، «نقدی بر رویکرد اقتصادمحور قوانین خانواده: تبیین خلأهای قانونی حقوق انسانی و عاطفی زن»، 1398ش، ص42-43.]</ref>
همچنین زن در مواجهه با ازدواج غیرقانونی شوهر که با فرض پذیرش شروط ضمن عقد توسط مرد غیرشرعی نیز تلقی می‌شود و با استناد به محدودیت‌های مرد در ازدواج مجدد بنابر موادی که در [[قانون حمایت خانواده]] ذکر شده،<ref>[https://davoudabadi.ir/page/6178932 نظریه مشورتی 7/92/558 مورخ 26/3/92 اداره حقوقی قوه قضائیه.]</ref> می‌تواند تقاضای طلاق دهد. در این شرایط به‌نظر می‌رسد تعیین ضمانت اجرا برای نقض حق وفاداری در قانون مدنی منجر به اهمیت‌بخشی و پای‌بندی بیشتر زوجین به این حق می‌شود و اهمیت و ارتباط آن با نظم عمومی را بیشتر نشان می‌دهد. همان‌طور که در بند دهم مادهٔ ۸ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۵۳ش و عدم نسخ آن در قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ش، جواز ازدوج مجدد مرد، محدود به موارد خاص شده است (امری که بر مبنای احکام اولیه و اطلاقات این احکام قابل توجیه نیست)، اما قانون‌گذار بر مبنای حکم حکومت و بر بنیاد مصلحت در شروط ضمن عقد (بند ۱۲ عقدنامه‌های ازدواج دائم) آن را محدود کرده است؛ زیرا مبنای مشروعیت [[احکام حکومتی]] فراهم آوردن شرایط استیفاء حقوق شهروندان و همچنین زمینه‌های حفظ نظام است و از جمله این حقوق در زمینه ازدواج مجدد، حق برخورداری از صداقت و تأثیر آن در [[تحکیم خانواده]] و روابط مبتنی بر اصول و ارزش‌های الهی است.<ref>[https://journals.miu.ac.ir/article_2425.html?lang=en رحیمی سجاسی و دیگران، «نقدی بر رویکرد اقتصادمحور قوانین خانواده: تبیین خلأهای قانونی حقوق انسانی و عاطفی زن»، 1398ش، ص42-43.]</ref>


اگرچه اعتبار این حکم حکومتی محدود به عدم حمایت قانون از ازدواج مجدد مرد یا حداکثر جواز اعمال واکنش‌های کیفری و غیر کیفری و یا به‌رسمیت شناختن خواست زن در تقاضای طلاق است نه حکم به عدم مشروعیت ازدواج مجدد. با این وجود به‌نظر می‌رسد اتخاذ چنین رویه‌هایی در قوانین خانواده، امکان بهره‌مندی زنان از حقوق‌شان را بیشتر می‌کند.<ref>[https://journals.miu.ac.ir/article_2425.html?lang=en رحیمی سجاسی و دیگران، «نقدی بر رویکرد اقتصادمحور قوانین خانواده: تبیین خلأهای قانونی حقوق انسانی و عاطفی زن»، 1398ش، ص42-43.]</ref>  
اگرچه اعتبار این حکم حکومتی محدود به عدم حمایت قانون از ازدواج مجدد مرد یا حداکثر جواز اعمال واکنش‌های کیفری و غیر کیفری یا به‌رسمیت شناختن خواست زن در تقاضای طلاق است نه حکم به عدم مشروعیت ازدواج مجدد. با این وجود به‌نظر می‌رسد اتخاذ چنین رویه‌هایی در قوانین خانواده، امکان بهره‌مندی زنان از حقوق‌شان را بیشتر می‌کند.<ref>[https://journals.miu.ac.ir/article_2425.html?lang=en رحیمی سجاسی و دیگران، «نقدی بر رویکرد اقتصادمحور قوانین خانواده: تبیین خلأهای قانونی حقوق انسانی و عاطفی زن»، 1398ش، ص42-43.]</ref>


==پانویس==
==پانویس==
خط ۴۸: خط ۴۹:


=منابع=
=منابع=
{{آغاز منابع}}
* قرآن کریم
* حرعاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، قم، مؤسسه آل‌البیت لاحیاء التراث، ۱۴۲۴ق.
* داور، زهرا، حسن معاشرت از دیدگاه قانون مدنی و جامعه (ماده ۱۱۰۳ قانون مدنی)، تهران، سفیر صبح، ۱۳۸۰ش.
* دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: ۹ خرداد ۱۴۰۴ش.
* راغب اصفهانی، حسین بن محمد و عیتانی، محمد خلیل، المفردات فی غریب القرآن، قم، دفتر نشر الکتاب، ۱۴۰۴ق.
* رحیمی سجاسی، مریم و دیگران، «نقدی بر رویکرد اقتصادمحور قوانین خانواده: تبیین خلأهای قانونی حقوق انسانی و عاطفی زن»، پژوهش‌نامهٔ اسلامی زنان و خانواده، شمارهٔ ۱۴، سال ۱۷، بهار ۱۳۹۸ش.
* سرمدی، یاسمن و احمدی نوده، خدابخش، «انواع آسیب‌های ناشی از خیانت زناشویی در زوجین»، در نشریه علمی فرهنگی تربیتی زنان و خانواده، شماره ۵۴، سال ۱۶، بهار۱۴۰۰ش.
* شریفی ساعی، محمدحسین، «پیامدهای خیانت زناشویی در ایران؛ مطالعهٔ فراترکیب»، در دوفصلنامه علمی پژوهش‌های جامعه‌شناسی معاصر، شماره ۲۲، دوره ۱۲، شهریور ۱۴۰۲ش.
* صفائی، سیدحسین و امامی، اسدالله، '''مختصر حقوق خانواده'''، تهران، میزان، چاپ ۲۲، ۱۳۸۹ش.
* عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: ۱۵ خرداد ۱۴۰۴ش.
* قانون مجازات اسلامی، وب‌سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، تاریخ بازدید: ۱۵ خرداد ۱۴۰۴ش.
* محقق داماد، سیدمصطفی، قواعد فقهی، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی، چاپ۱۲، ۱۴۰۶ق.
* محمدی سرپیری، فریده و دیگران، «ماهیت وفاداری زوجین از دیدگاه حقوقی، فقهی و روان‌شناسی و جایگاه آن در خانواده»، در فصلنامه علمی فرهنگی تربیتی زنان و خانواده، شماره ۲۹، دوره ۹، بهمن ۱۳۹۳ش.
* میرخانی، عزت السادات، '''رویکردی نوین در روابط خانواده،''' تهران، سفیر صبح، ۱۳۸۰'''ش.'''
* وزیری فرد، سید محمدجواد، «مؤلفه‌های وفاداری در خانواده با معناشناسی تعبیر میثاق غلیظ در قرآن»، در دوفصلنامهٔ تفسیر تطبیقی دانشگاه قم، شمارهٔ ۲، سال ۲، پاییز و زمستان ۱۳۹۵ش.


*قرآن کریم
{{پایان منابع}}
*حرعاملی، محمد بن حسن، وﺳﺎﺋﻞ اﻟﺸﯿﻌﻪ الی ﺗﺤﺼﯿﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻟﺸﺮﯾﻌﻪ، ﻗﻢ، موسسه آل‌البیت لاحیاء التراث، 1424ق.
*داور، زهرا، حسن معاشرت از دیدگاه قانون مدنی و جامعه (ماده 1103 قانون مدنی)، تهران، سفیر صبح، 1380ش.
*دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 9 خرداد 1404ش.
*راغب اصفهانی، حسین بن محمد و عیتانی، محمد خلیل، ‌المفردات فی غریب القرآن، قم، دفتر نشر الکتاب، 1404ق.
*رحیمی سجاسی، مریم و دیگران، «نقدی بر رویکرد اقتصادمحور قوانین خانواده: تبیین خلأهای قانونی حقوق انسانی و عاطفی زن»، پژوهش‌نامۀ ‌اسلامی زنان و خانواده، شمارۀ 14، سال 17، بهار 1398ش.
*سرمدی، یاسمن و احمدی نوده، خدابخش، «انواع آسیب‌های ناشی از خیانت زناشویی در زوجین»، در نشریه علمی فرهنگی تربیتی زنان و خانواده، شماره 54، سال 16، بهار1400ش.
*شریفی ساعی، محمدحسین، «پیامدهای خیانت زناشویی در ایران؛ مطالعۀ فراترکیب»، در دوفصلنامه علمی پژوهش‌های جامعه‌شناسی معاصر، شماره 22، دوره 12، شهریور 1402ش.
*صفائی، سیدحسین و امامی، اسدالله، '''مختصر حقوق خانواده'''، تهران، میزان، چاپ 22، 1389ش.
*عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 15 خرداد 1404ش.
*قانون مجازات اسلامی، وب‌سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، تاریخ بازدید: 15 خرداد 1404ش.
*محقق داماد، سيدمصطفى، ‌قواعد فقهى،‌ تهران، مركز نشر علوم اسلامى‌، چاپ12، ‌1406ق‌.
*محمدی سرپیری، فریده و دیگران، «ماهیت وفاداری زوجین از دیدگاه حقوقی، فقهی و روانشناسی و جایگاه آن در خانواده»، در فصلنامه علمی فرهنگی تربیتی زنان و خانواده، شماره 29، دوره 9، بهمن 1393ش.
*میرخانی، عزت السادات، '''رویکردی نوین در روابط خانواده،''' تهران، سفیر صبح، 1380'''ش.'''
*وزیری فرد، سید محمدجواد، «مؤلفه‌های وفاداری در خانواده با معناشناسی تعبیر میثاق غلیظ در قرآن»، در دوفصلنامۀ تفسیر تطبیقی دانشگاه قم، شمارۀ 2، سال 2، پاییز و زمستان 1395ش.
 
[[رده: ویکی‌جنسیت]]

نسخهٔ کنونی تا ۱۰ آبان ۱۴۰۴، ساعت ۱۱:۵۶

صدیقه‌سادات حسینی در حال شانه‌کردن موهای همسرش علی‌اصغر میرزایی، جانباز ۷۵ درصد
صدیقه‌سادات حسینی در حال شانه‌کردن موهای همسرش علی‌اصغر میرزایی، جانباز ۷۵ درصد

حق وفاداری؛ حق برخورداری از صداقت و پایداری در پیمان زناشویی.

حق وفاداری ایجاد اعتماد و ارتباط سالم زوجین، آرامش فردی، تحکیم خانواده و حفظ عفت اجتماعی را به‌دنبال دارد. از این‌رو وفاداری زن و شوهر که از راه‌های حفظ و ایجاد اعتماد زوجین است، در منابع دینی و علمی بسیار مورد تأکید قرار گرفته و برای روابط فرازناشویی و نامشروع هر یک از زن و شوهر، پاسخ‌های حدی و تعزیری تعیین شده است. در این میان روابط مشروع مردان در قالب ازدواج مجدد دائم یا موقت اگرچه فی نفسه ممنوع نیست، اما از آنجا که تخریب و تزلزل خانواده را به‌دنبال دارد، با طرح بیم از عدم اجرای عدالت، ورود مردان به این بستر را با مانع مواجه ساخته است، تا با تضمین وفاداری شوهر، خانواده از مسیر تعالی و تحقق عدالت و صداقت خارج نشود.

مفهوم‌شناسی حق وفاداری[دیدگاه ۱]

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

وفا از ریشه «وفی» به‌معنای چیزی را به کمال رساندن[۱] و در لغت به‌معنای درستی، صداقت و راستی است. باوفا بودن یعنی در دوستی، زناشویی یا خدمت به مردم صادق و صمیمی بودن[۲] و در اصطلاح به‌معنای التزام در پیمان زناشویی و پایداری در همبستگی عاطفی و جنسی است.[۳] عهد، به‌معنای حفظ و نگهداری پی در پی از چیزی است و وفای به عهد به این معنا است که عهد بدون کم و کاست و مطابق وعده انجام شود.[۴] بنابراین پایداری در دوستی و به سر بردن عهد و پیمان را وفاداری[۵] و در مقابل، برقراری ارتباط عاطفی و جنسی خارج از چارچوب خانواده را بی‌وفایی و خیانت می‌گویند.[۶]

حق وفاداری از منظر اجتماعی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
«مهوش وقاری» در حال پرستاری از همسرش «محسن قاضی‌مرادی»
«مهوش وقاری» در حال پرستاری از همسرش «محسن قاضی‌مرادی» در روزهای بیماری

وفاداری زوجین نسبت به یکدیگر، افزایش محبت و اعتماد به یکدیگر را به‌دنبال دارد که حاصل آن الفت و آرامش درونی زوجین، تعالی خانواده، تربیت صحیح فرزندان و برقراری نظم عمومی در جامعه است.[۷] خیانت زناشویی نه یک مشکل فردی بلکه آسیب همه‌جانبه‌ای است که برای پیشگیری و درمان هم به مداخلات چندجانبه نیاز دارد.[۸] از نظر مشاوران خانواده، بی‌وفایی و روابط فرازناشویی از دشوارترین مشکلات برای درمان تلقی می‌شود.[۹]

پیامدهای بی‌وفایی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

پیامدهای فردی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بر اساس نتایج تحقیقات، اختلال در خواب و تغذیه، بروز بیماری‌های مقاربتی، اضطراب، افسردگی، عذاب وجدان و احساس گناه،[۱۰] پرخاشگری، کاهش اعتماد به نفس و کاهش عزت نفس، کاهش توجه به خود، کاهش کیفیت زندگی، احساس تنفر و تغییر ارزش‌ها، آسیب‌های فردی ناشی از بی‌وفایی است که گریبان‌گیر فرد خیانت‌کننده یا خیانت‌دیده می‌شود.[۱۱]

پیامدهای خانوادگی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

کاهش روابط عاطفی زوجین، اختلال در وظایف والدین، ایجاد تنش و از بین‌رفتن صمیمیت در خانواده،[۱۲] افزایش خشونت خانگی، طلاق عاطفی و قانونی، آسیب به سلامت روانی فرزندان و اُفت تحصیلی آنها، آسیب‌های خانوادگی منتج از بی‌وفایی است که زوجین و فرزندان را درگیر می‌کند.[۱۳]

پیامدهای اجتماعی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در نهایت از بین رفتن آبرو و آسیب به شبکهٔ اجتماعی فرد، مشکلات شغلی و مالی،[۱۴] احساس ناامنی و بی‌اعتمادی از پیامدهای دیگر بی‌وفایی است که علاوه بر خانواده، جامعه را نیز تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.[۱۵]

حق وفاداری در آیات قرآن

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در قرآن[۱۶] وفای به عهد در همهٔ عقود مورد تأکید قرار گرفته است.[۱۷] به این صورت که بر انسان واجب شده تا نسبت به تمام پیمان‌هایی که با خداوند یا انسان‌های دیگر منعقد کرده، وفادار باشد. وفای به عهد مشتمل بر همهٔ پیمان‌ها می‌شود، یعنی تمام پیمان‌های الهی و انسانی، اعم از پیمان‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، تجاری، زناشویی و مانند آن را در برمی‌گیرد و مفهومی کاملاً وسیع دارد که به تمام جنبه‌های زندگی انسان اعم از عقیده و عمل ناظر است.[۱۸]

میثاق غلیظ

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

قرآن در مورد عقد ازدواج و رابطهٔ زوجیت از عنوان میثاق غلیظ استفاده کرده است،[۱۹] در حالی‌که برای میثاق‌های دیگر از این عبارت استفاده نشده است؛ از این منظر، قرآن نسبت به عقد ازدواج بیش از سایر مواردی که واژهٔ میثاق را در آن به‌کار برده، حساسیت داشته است.[۲۰]

ضمن این‌که در آیات دیگر[۲۱] و همچنین در روایات[۲۲] با ایجاد حریم در روابط جنسی و تأکید بر حفظ عفت و پاکدامنی در زنان و مردان[۲۳] و نکوهش تنوع‌طلبی مردان، وفاداری زوجین نسبت به عقد ازدواج را مورد توجه قرار داده است؛[۲۴] زیرا حفظ نسب و نسل که از مقاصد پنج‌گانهٔ شریعت است، در صورت وفاداری زوجین تضمین می‌شود. به این دلیل در فرهنگ اسلامی هرگونه ارتباط آزاد بین زن و مرد یا افراد دیگر ممنوع و ناپسند بوده و گناه فرد متأهل در صورت ارتباط نامشروع بسیار سنگین‌تر از فرد مجرد است و عقوبت آن سخت‌تر است.[۲۵] به همین نحو قرآن با تأکید بر اصل تک همسری و ایجاد محدودیت در تعدد زوجات[۲۶] از یک سو و تأکید بر معاشرت به معروف با زنان حتی در صورت وجود کراهت از سوی دیگر به حق وفاداری برای زنان، رسمیت داده است.[۲۷]

حق وفاداری در منابع فقهی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

متون فقهی به‌طور مستقیم به تکلیف وفاداری زوجین نسبت به یکدیگر نپرداخته‌اند، بلکه توجه ویژه‌ای به مسئلهٔ وفای به عهد داشته‌اند. بر این اساس زوجین به‌طور ضمنی متعهد می‌شوند به عقدی که منعقد کرده‌اند، پایبند باشند که یکی از لوازم پایبندی، وفاداری آنها به یکدیگر است.[۲۸]

حق زن در برخوردای از صداقت، قرینهٔ دیگری است که حق وفاداری را برای وی اثبات می‌کند. نقض حق صداقت ممکن است در روابط نامشروع صورت بگیرد که در حرمت و عدم مشروعیت آن شکی نیست و برای ضمانت اجرای آن پاسخ‌های کیفری حدی و تعزیری تعیین شده است.[۲۹]

عدم صداقت و خیانت نسبت به زن، گاهی به‌صورت رابطهٔ مشروع (ازدواج دائم یا موقت شوهر) صورت می‌گیرد، ازدواجی که فی‌نفسه مشروع است، اما شرایطی دارد که در صورت عدم رعایت آن با اصول متعالی معروف، احسان، حرمت، کرامت و صداقت که تأویلی از اصل کلان عدالت است، ناسازگار بوده و خانواده را از مسیر تکامل خارج و زمینه‌های تزلزل آن را فراهم می‌آورد. به این دلیل با تعبیر بسیار حکیمانهٔ (ان خفتم الا تعدلو فواحده)[۳۰] بسیاری از مردان از ورود به این وادی که بیم عدم عدالت و خروج از حاکمیت اصول معروف و احسان می‌رود، بازداشته شده‌اند. بر این اساس حق برخورداری از صداقت و تکلیف وفای به عهد، مرد را متعهد به وفاداری نسبت به زن می‌کند.[۳۱]

حق وفاداری در قانون

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

حقوقدانان، وفاداری را جزء تکالیف زوجین نسبت به یکدیگر[۳۲] و از مصادیق حسن معاشرت دانسته‌اند. به زعم آنها وفاداری به همسر تنها یک تکلیف شرعی[۳۳] و اخلاقی نیست و عرف و عادت مسلم نیز بر آن تأکید دارد. بر این اساس روابط جنسی آزاد فرد متأهل با دیگران، ممنوع بوده و از آن با عنوان زنا (محصنه و غیرمحصنه) یاد شده است.[۳۴] چنانچه در قانون مجازات اسلامی، رابطهٔ نامشروع مرد و زن با دیگران جرم بوده (اعم از زنا، لواط یا مساحقه) و برای هریک از انواع آن حد مشخص شده است.[۳۵]

در حقوق خصوصی و قانون مدنی به وجوب این حق برای زن به‌طور خاص توجه نشده و زوجه برای طلاق و جبران خسارت مادی و معنوی از باب ورود ضرر به حیثیت خانوادگی از طریق مادهٔ ۱۱۳۰ قانون از دادگاه می‌خواهد که با صدور حکم طلاق وی موافقت کند.[۳۶]

همچنین زن در مواجهه با ازدواج غیرقانونی شوهر که با فرض پذیرش شروط ضمن عقد توسط مرد غیرشرعی نیز تلقی می‌شود و با استناد به محدودیت‌های مرد در ازدواج مجدد بنابر موادی که در قانون حمایت خانواده ذکر شده،[۳۷] می‌تواند تقاضای طلاق دهد. در این شرایط به‌نظر می‌رسد تعیین ضمانت اجرا برای نقض حق وفاداری در قانون مدنی منجر به اهمیت‌بخشی و پای‌بندی بیشتر زوجین به این حق می‌شود و اهمیت و ارتباط آن با نظم عمومی را بیشتر نشان می‌دهد. همان‌طور که در بند دهم مادهٔ ۸ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۵۳ش و عدم نسخ آن در قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ش، جواز ازدوج مجدد مرد، محدود به موارد خاص شده است (امری که بر مبنای احکام اولیه و اطلاقات این احکام قابل توجیه نیست)، اما قانون‌گذار بر مبنای حکم حکومت و بر بنیاد مصلحت در شروط ضمن عقد (بند ۱۲ عقدنامه‌های ازدواج دائم) آن را محدود کرده است؛ زیرا مبنای مشروعیت احکام حکومتی فراهم آوردن شرایط استیفاء حقوق شهروندان و همچنین زمینه‌های حفظ نظام است و از جمله این حقوق در زمینه ازدواج مجدد، حق برخورداری از صداقت و تأثیر آن در تحکیم خانواده و روابط مبتنی بر اصول و ارزش‌های الهی است.[۳۸]

اگرچه اعتبار این حکم حکومتی محدود به عدم حمایت قانون از ازدواج مجدد مرد یا حداکثر جواز اعمال واکنش‌های کیفری و غیر کیفری یا به‌رسمیت شناختن خواست زن در تقاضای طلاق است نه حکم به عدم مشروعیت ازدواج مجدد. با این وجود به‌نظر می‌رسد اتخاذ چنین رویه‌هایی در قوانین خانواده، امکان بهره‌مندی زنان از حقوق‌شان را بیشتر می‌کند.[۳۹]

پانویس

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  1. ↑ محمدی سرپیری و دیگران، «ماهیت وفاداری زوجین از دیدگاه حقوقی، فقهی و روان‌شناسی و جایگاه آن در خانواده»، 1393ش، ص31.
  2. ↑ دهخدا، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب.
  3. ↑ محمدی سرپیری و دیگران، «ماهیت وفاداری زوجین از دیدگاه حقوقی، فقهی و روان‌شناسی و جایگاه آن در خانواده»، 1393ش، ص31.
  4. ↑ راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، 1404ق، ج1، ص351.
  5. ↑ عمید، فرهنگ فارسی عمید، وب‌سایت واژه‌یاب.
  6. ↑ محمدی سرپیری و دیگران، «ماهیت وفاداری زوجین از دیدگاه حقوقی، فقهی و روان‌شناسی و جایگاه آن در خانواده»، 1393ش، ص38.
  7. ↑ محمدی سرپیری و دیگران، «ماهیت وفاداری زوجین از دیدگاه حقوقی، فقهی و روان‌شناسی و جایگاه آن در خانواده»، 1393ش، ص40-41.
  8. ↑ سرمدی و احمدی نوده، «انواع آسیب‌های ناشی از خیانت زناشویی در زوجین»، 1400ش، ص47.
  9. ↑ شریفی ساعی، «پیامدهای خیانت زناشویی در ایران؛ مطالعۀ فراترکیب»، 1402ش، ص170.
  10. ↑ سرمدی و احمدی نوده، «انواع آسیب‌های ناشی از خیانت زناشویی در زوجین»، 1400ش، ص47.
  11. ↑ شریفی ساعی، «پیامدهای خیانت زناشویی در ایران؛ مطالعۀ فراترکیب»، 1402ش، ص165.
  12. ↑ سرمدی و احمدی نوده، «انواع آسیب‌های ناشی از خیانت زناشویی در زوجین»، 1400ش، ص47.
  13. ↑ شریفی ساعی، «پیامدهای خیانت زناشویی در ایران؛ مطالعۀ فراترکیب»، 1402ش، ص165.
  14. ↑ سرمدی و احمدی نوده، «انواع آسیب‌های ناشی از خیانت زناشویی در زوجین»، 1400ش، ص47.
  15. ↑ شریفی ساعی، «پیامدهای خیانت زناشویی در ایران؛ مطالعۀ فراترکیب»، 1402ش، ص165.
  16. ↑ سوره مائده، آیه 1؛ سوره اسراء، آیه 34.
  17. ↑ محقق داماد، قواعد فقهی،1402ق، ج2، ص37.
  18. ↑ محمدی سرپیری و دیگران، «ماهیت وفاداری زوجین از دیدگاه حقوقی، فقهی و روان‌شناسی و جایگاه آن در خانواده»، 1393ش، ص43.
  19. ↑ آیات 19 تا 21 سوره نساء؛ وزیری فرد، «مؤلفه‌های وفاداری در خانواده با معناشناسی تعبیر میثاق غلیظ در قرآن»، 1395ش، ص51.
  20. ↑ وزیری فرد، «مؤلفه‌های وفاداری در خانواده با معناشناسی تعبیر میثاق غلیظ در قرآن»، 1395ش، ص54.
  21. ↑ سوره نور، آیات 30-31؛ سوره احزاب، آیه 59.
  22. ↑ حرعاملی، وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، 1424ق، ص192-193.
  23. ↑ محمدی سرپیری و دیگران، «ماهیت وفاداری زوجین از دیدگاه حقوقی، فقهی و روان‌شناسی و جایگاه آن در خانواده»، 1393ش، ص44.
  24. ↑ محمدی سرپیری و دیگران، «ماهیت وفاداری زوجین از دیدگاه حقوقی، فقهی و روان‌شناسی و جایگاه آن در خانواده»، 1393ش، ص47.
  25. ↑ قانون مجازات اسلامی، ماده ۲۳۰؛ قانون مجازات اسلامی، ماده 234 .
  26. ↑ سوره نساء، آیه 3.
  27. ↑ سوره نساء، آیه 19.
  28. ↑ محمدی سرپیری و دیگران، «ماهیت وفاداری زوجین از دیدگاه حقوقی، فقهی و روان‌شناسی و جایگاه آن در خانواده»، 1393ش، ص48.
  29. ↑ در صورت تحقق زنا یا روابط مادون زنا مستند مواجهه کیفری شارع با روابط نامشروع فرازناشویی آیه2 سوره نور «الزانیه و الزانی» در صورت تحقق تام این روابط در شاکله زنا و در مادون زنا بر مبنای گزاره کلان «التعزیر فی کل معصیه لاحد فیها و لاکفاره» تبیین شده است که در واقع تضمین حق صداقت و ممنوعیت روابط فرا زناشویی و نامشروع است. رحیمی سجاسی و دیگران، «نقدی بر رویکرد اقتصادمحور قوانین خانواده: تبیین خلأهای قانونی حقوق انسانی و عاطفی زن»، 1398ش، ص42.
  30. ↑ سوره نساء، آیه 3.
  31. ↑ رحیمی سجاسی و دیگران، «نقدی بر رویکرد اقتصادمحور قوانین خانواده: تبیین خلأهای قانونی حقوق انسانی و عاطفی زن»، 1398ش، ص42.
  32. ↑ صفائی و امامی، مختصر حقوق خانواده، 1389ش، ص123.
  33. ↑ سوره نور آیه 30؛ سوره نور آیه 31؛ سوره مومنون آیه 6.
  34. ↑ داور، حسن معاشرت از دیدگاه قانون مدنی و جامعه (ماده 1103 قانون مدنی)، 1380ش، ص50.
  35. ↑ قانون مجازات اسلامی، ماده 225؛ قانون مجازات اسلامی، ماده ۲۲۷.
  36. ↑ میرخانی، رویکردی نوین در روابط خانواده، 1380ش، ص129.
  37. ↑ نظریه مشورتی 7/92/558 مورخ 26/3/92 اداره حقوقی قوه قضائیه.
  38. ↑ رحیمی سجاسی و دیگران، «نقدی بر رویکرد اقتصادمحور قوانین خانواده: تبیین خلأهای قانونی حقوق انسانی و عاطفی زن»، 1398ش، ص42-43.
  39. ↑ رحیمی سجاسی و دیگران، «نقدی بر رویکرد اقتصادمحور قوانین خانواده: تبیین خلأهای قانونی حقوق انسانی و عاطفی زن»، 1398ش، ص42-43.

منابع

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  • قرآن کریم
  • حرعاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، قم، مؤسسه آل‌البیت لاحیاء التراث، ۱۴۲۴ق.
  • داور، زهرا، حسن معاشرت از دیدگاه قانون مدنی و جامعه (ماده ۱۱۰۳ قانون مدنی)، تهران، سفیر صبح، ۱۳۸۰ش.
  • دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: ۹ خرداد ۱۴۰۴ش.
  • راغب اصفهانی، حسین بن محمد و عیتانی، محمد خلیل، المفردات فی غریب القرآن، قم، دفتر نشر الکتاب، ۱۴۰۴ق.
  • رحیمی سجاسی، مریم و دیگران، «نقدی بر رویکرد اقتصادمحور قوانین خانواده: تبیین خلأهای قانونی حقوق انسانی و عاطفی زن»، پژوهش‌نامهٔ اسلامی زنان و خانواده، شمارهٔ ۱۴، سال ۱۷، بهار ۱۳۹۸ش.
  • سرمدی، یاسمن و احمدی نوده، خدابخش، «انواع آسیب‌های ناشی از خیانت زناشویی در زوجین»، در نشریه علمی فرهنگی تربیتی زنان و خانواده، شماره ۵۴، سال ۱۶، بهار۱۴۰۰ش.
  • شریفی ساعی، محمدحسین، «پیامدهای خیانت زناشویی در ایران؛ مطالعهٔ فراترکیب»، در دوفصلنامه علمی پژوهش‌های جامعه‌شناسی معاصر، شماره ۲۲، دوره ۱۲، شهریور ۱۴۰۲ش.
  • صفائی، سیدحسین و امامی، اسدالله، مختصر حقوق خانواده، تهران، میزان، چاپ ۲۲، ۱۳۸۹ش.
  • عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: ۱۵ خرداد ۱۴۰۴ش.
  • قانون مجازات اسلامی، وب‌سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، تاریخ بازدید: ۱۵ خرداد ۱۴۰۴ش.
  • محقق داماد، سیدمصطفی، قواعد فقهی، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی، چاپ۱۲، ۱۴۰۶ق.
  • محمدی سرپیری، فریده و دیگران، «ماهیت وفاداری زوجین از دیدگاه حقوقی، فقهی و روان‌شناسی و جایگاه آن در خانواده»، در فصلنامه علمی فرهنگی تربیتی زنان و خانواده، شماره ۲۹، دوره ۹، بهمن ۱۳۹۳ش.
  • میرخانی، عزت السادات، رویکردی نوین در روابط خانواده، تهران، سفیر صبح، ۱۳۸۰ش.
  • وزیری فرد، سید محمدجواد، «مؤلفه‌های وفاداری در خانواده با معناشناسی تعبیر میثاق غلیظ در قرآن»، در دوفصلنامهٔ تفسیر تطبیقی دانشگاه قم، شمارهٔ ۲، سال ۲، پاییز و زمستان ۱۳۹۵ش.


خطای یادکرد: برچسب <ref> برای گروهی به نام «دیدگاه» وجود دارد، اما برچسب متناظر با <references group="دیدگاه"/> یافت نشد.

برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:حق_وفاداری&oldid=4274»