پرش به محتوا

پیش‌نویس:فروردین: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر
دیداریویکی‌متن
imported>سیدمحمدرضا انوری
 
(۱۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۸ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
'''<big>فروردین</big>'''؛ اولین ماه در تقویم هجری شمسی ایرانیان.  
[[پرونده:فروردین.png|جایگزین=تقویم فروردین ۱۴۰۴|بندانگشتی|فروردین ۱۴۰۴ش]]
'''{{درشت|فروردین}}'''؛ اولین ماه در تقویم هجری شمسی ایرانیان.
 
فروردین، اولین ماه از ماه‌های دوازده‌گانه در [[تقویم هجری شمسی]] بوده و ۳۱ روز دارد. فروردین، ماه آغازین فصل [[بهار]] است و با [[نوروز]] شروع می‌شود. فروردین به‌دلیل آیین‌های کهن گرامی‌داشت سال نو، از اهمیت بالایی نزد ایرانیان برخوردار است.
 
==نام‌گذاری فروردین==
[[فروردین]] در تقویم رسمی ایران، نام ماه اول سال شمسی است که از نظر علم نجوم، خورشید در برج حمل (برج اول از برج‌های دوازده‌گانهٔ فلک) قرار می‌گیرد.<ref>دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژهٔ فروردین.</ref>
 
==آیین‌ها در فروردین==
===نوروز===
[[پرونده:فروردین۱.jpg|جایگزین=تصویری از صبحگاه نوروز در پله‌های شرقی کاخ آپادانا صف‌آرایی اقوام ایرانی و ملت‌های تحت فرمان هدایای بهاری خود را تقدیم می‌کنند|بندانگشتی|تصویری از صبحگاه نوروز در پله‌های شرقی کاخ آپادانا صف‌آرایی اقوام ایرانی و ملت‌های تحت فرمان هدایای بهاری خود را تقدیم می‌کنند]]
اول فروردین در حوزهٔ تمدنی و جغرافیایی [[نوروز]]، بسیار گرامی داشته می‌شود. آیین‌هایی مانند [[خانه‌تکانی]]، [[چهارشنبه سوری|چهارشنبه‌سوری]]، گرامی‌داشت اموات، سفرهٔ [[هفت‌سین]]، حضور در مکان‌های مقدس، [[دید و بازدید|دیدوبازدید]]، [[صله رحم|صلهٔ ارحام]]، [[سیزده‌به‌در]]، عیدی‌دادن و عیدی‌گرفتن در نوروز، از سنت‌های دیرین ایرانیان است.<ref>[https://fa.wikizendegy.ir/wiki/نوروز «نوروز»، ویکی زندگی.]</ref> آیین نوروز با سابقهٔ چند هزارساله در تاریخ و فرهنگ [[ایران]]، عامل پیوستگی ایرانیان و بخشی از [[هویت ملی]] آن‌ها است و هیچ رخدادی تاکنون نتوانسته نوروز را در فرهنگ و خاطرهٔ جمعی ایرانیان کم‌رنگ کند.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/news/213803/جشنی-تاریخی-در-دل-مردم «جشنی تاریخی در دل مردم»، وب‌سایت دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.]</ref>
 
===تعطیلات رسمی===
در ایران چهار روز به مناسب نوروز، تعطیل رسمی است. مدرسه‌ها تا سیزدهم فروردین تعطیل هستند.
 
===سفرهای نوروزی===
در فصل بهار و به‌ویژه در تعطیلات نوروز، بسیاری از مردم به سفر می‌روند و از موقعیت تعطیلات این چند روز استفاده مناسب می‌کنند. سفرهای زیارتی به [[مشهد]] و [[قم]] و سیاحتی به شمال و جزیرهٔ [[کیش]] از جمله سفرهای مردم در این ایام به‌شمار می‌رود.<ref>[https://www.alef.ir/news/4020111070.html «کدام استان‌ها در نوروز بیشترین مسافر را داشتند؟»، وب‌سایت خبری الف.]</ref>
 
===دید و بازدید===
یکی از مهم‌ترین [[آداب]] و رسوم نوروز، دیدوبازدید و صلهٔ ارحام هست. دیدوبازدید از اول فروردین شروع می‌شود و تا ۱۳ فروردین و گاهی تا آخر فروردین ادامه پیدا می‌کند. ایرانیان در این ایام لباس نو بر تن می‌کنند. ابتدا به دیدار بزرگان فامیل می‌روند و سپس دیدارها بین خویشان و دوستان و آشنایان دور و نزدیک در شب و روز ادامه می‌یابد. عیدی‌دادن و عیدی‌گرفتن، از شیرین‌ترین رسوم در مهمانی‌های نوروزی هست که خاطرات خوشی را از ایام نوروز به‌خصوص برای کوچک‌ترها برجا می‌گذارد.<ref>[https://www.irna.ir/news/80599813/ديد-و-بازديد-نوروزي-آييني-نيكو-و-ديرينه-پابرجا «دید و بازدید نوروزی، آیینی نیکو و دیرینه پابرجا»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref>
 
===سیزده‌به‌در===
در تقویم رسمی ایران، سیزدهم فروردین روز طبیعت نام‌گذاری شده است. این روز در فرهنگ عمومی، سیزده‌به‌در نامیده می‌شود. در این روز، مردم کشورهایی که در حوزه فرهنگی و تمدنی نوروز قرار دارند، از [[خانه]] بیرون می‌روند و به [[تفریح]] می‌پردازند. سیزده‌به‌در از آیین‌های مهم ایرانیان است، اما سابقهٔ مکتوب تاریخی جز از زمان فتحعلی شاه [[قاجاریه|قاجار]] برای آن یافت نشده است.<ref>[https://fa.wikifeqh.ir/سیزده_فروردین «سیزدۀ فروردین»، ویکی فقه.]</ref> سپری کردن روز در دشت و صحرا، گره‌زدن سبزه، سپردن سبزه به [[آب]] رودها و نهرها، خوردن کاهو و سکنجبین، پختن [[آش]] و غذاهای متنوع، از آداب‌ورسوم سیزده‌به‌در است.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/news/10613/گذری-بر-تاریخچه‌ی-سیزده-بدر-در-میان-ایرانیان «گذری بر تاریخچه‌ی سیزده بدر در میان ایرانیان»، وب‌سایت مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی.]</ref>
 
===باورهای عامیانه دربارهٔ سیزدهم فروردین===
بر اساس برخی انگاره‌های عامیانه، روز سیزدهم تمام ماه‌های ایرانیان نحس انگاشته می‌شود. در دوران قاجار برخی می‌پنداشتند که ممکن است در سیزدهم فروردین، خانه‌ها ویران و بلای سال جدید در این روز تقدیر شود لذا به بیرون از خانه می‌رفتند.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/news/10613/گذری-بر-تاریخچه‌ی-سیزده-بدر-در-میان-ایرانیان «گذری بر تاریخچه‌ی سیزده بدر در میان ایرانیان»، وب‌سایت مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی.]</ref> امروزه این باور در بین بعضی ایرانیان باقی مانده است. برخی، پیشینهٔ انگارهٔ نحسی سیزدهم فروردین نزد ایرانیان را به قبل از [[اسلام]] بازمی‌گردانند.<ref>[https://vista.ir/w/a/34/2wda8 «چرا عدد ۱۳ نحس است؟»، وب‌سایت ویستا.]</ref>


فروردین، اولین ماه از ماه¬های دوازده¬گانه در تقویم هجری شمسی بوده و 31 روز دارد. فروردین، ماه آغازین فصل بهار است و با نوروز شروع می‌شود. فروردین به‌دلیل آیین¬های کهن گرامی¬داشت سال نو، از اهمیت بالایی نزد ایرانیان برخوردار است.
==نام¬گذاری==
فروردین در تقویم رسمی ایران، نام ماه اول سال شمسی است که از نظر علم نجوم، خورشید در برج حمل (برج اول از برج‌های دوازده‌گانۀ فلک) قرار می‌گیرد.<ref> دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژۀ فروردین.</ref> 
==آیین¬ها==
===1. نوروز===
اول فروردین در حوزۀ تمدنی و جغرافیایی نوروز، بسیار گرامی داشته می¬شود. آیین‌هایی مانند خانه‌تکانی، چهارشنبه‌سوری، گرامی¬داشت اموات، سفرۀ هفت¬سین، حضور در مکان¬های مقدس، دیدوبازدید، صلۀ ارحام، سیزده‌به‌در، عیدی‌دادن و عیدی‌گرفتن در نوروز، از سنت¬های دیرین ایرانیان است.<ref>  [https://fa.wikizendegy.ir/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2 «نوروز»، ویکی زندگی.]</ref>  آیین نوروز با سابقۀ چند هزارساله در تاریخ و فرهنگ ایران، عامل پیوستگی ایرانیان و بخشی از هویت ملی آن‌ها است و هیچ رخدادی تاکنون نتوانسته نوروز را در فرهنگ و خاطرۀ جمعی ایرانیان کم¬رنگ کند.<ref>  [https://www.cgie.org.ir/fa/news/213803/%D8%AC%D8%B4%D9%86%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D9%84-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85 «جشنی تاریخی در دل مردم»، وب‌سایت دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.]</ref>
===2. تعطیلات رسمی===
در ایران چهار روز به مناسب نوروز، تعطیل رسمی است. مدرسه‌ها تا سیزدهم فروردین تعطیل هستند.
===3. سفرهای نوروزی===
در فصل بهار و به‌ویژه در تعطیلات نوروز، بسیاری از مردم به سفر می¬روند و از موقعیت تعطیلات این چند روز استفاده مناسب می¬کنند. سفرهای زیارتی به مشهد و قم و سیاحتی به شمال و جزیرۀ کیش از جمله سفرهای مردم در این ایام به¬شمار می¬رود.<ref>  [https://www.alef.ir/news/4020111070.html «کدام استان‌ها در نوروز بیشترین مسافر را داشتند؟»، وب¬سایت خبری الف.]</ref>
===4. دید و بازدید===
یکی از مهم¬ترین آداب و رسوم نوروز، دیدوبازدید و صلۀ ارحام هست. دیدوبازدید از اول فروردین شروع می¬شود و تا 13 فروردین و گاهی تا آخر فروردین ادامه پیدا می¬کند. ایرانیان در این ایام لباس نو بر تن می‌کنند. ابتدا به دیدار بزرگان فامیل می¬روند و سپس دیدارها بین خویشان و دوستان و آشنایان دور و نزدیک در شب و روز ادامه می¬یابد. عیدی‌دادن و عیدی‌گرفتن، از شیرین¬ترین رسوم در مهمانی‎های نوروزی هست  که خاطرات خوشی را از ایام نوروز به¬خصوص برای کوچک‌ترها برجا می¬گذارد.<ref> [https://www.irna.ir/news/80599813/%D8%AF%D9%8A%D8%AF-%D9%88-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%8A%D8%AF-%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%8A-%D8%A2%D9%8A%D9%8A%D9%86%D9%8A-%D9%86%D9%8A%D9%83%D9%88-%D9%88-%D8%AF%D9%8A%D8%B1%D9%8A%D9%86%D9%87-%D9%BE%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%AC%D8%A7 «ديد و بازديد نوروزي، آييني نيكو و ديرينه پابرجا»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref>
===سیزده¬به¬در===
در تقویم رسمی ایران، سیزدهم فروردین روز طبیعت نام¬گذاری شده است. این روز در فرهنگ عمومی، سیزده¬به¬در نامیده می¬شود. در این روز، مردم کشورهایی که در حوزه فرهنگی و تمدنی نوروز قرار دارند، از خانه بیرون می¬روند و به تفریح می¬پردازند. سیزده¬به¬در از آیین¬های مهم ایرانیان است، اما سابقۀ مکتوب تاریخی جز از زمان فتحعلی شاه قاجار برای آن یافت نشده است.<ref>  [https://fa.wikifeqh.ir/%D8%B3%DB%8C%D8%B2%D8%AF%D9%87_%D9%81%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D9%86 «سیزدۀ فروردین»، ویکی فقه.]</ref>  سپری کردن روز در دشت و صحرا، گره‌زدن سبزه، سپردن سبزه به آب رود‌ها و نهرها، خوردن کاهو و سکنجبین، پختن آش و غذاهای متنوع، از آداب‌ورسوم سیزده‌به‌در است.<ref>  [https://www.cgie.org.ir/fa/news/10613/%DA%AF%D8%B0%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87%E2%80%8C%DB%8C-%D8%B3%DB%8C%D8%B2%D8%AF%D9%87-%D8%A8%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86 «گذری بر تاریخچه‌ی سیزده بدر در میان ایرانیان»، وب‌سایت مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی.]</ref>
===باورهای عامیانه دربارۀ سیزدهم فروردین===
بر اساس برخی انگاره‌های عامیانه، روز سیزدهم تمام ماه¬های ایرانیان نحس انگاشته می‌شود. در دوران قاجار برخی می‌پنداشتند که ممکن است در سیزدهم فروردین، خانه¬ها ویران و بلای سال جدید در این روز تقدیر شود لذا به بیرون از خانه می¬رفتند.<ref>  [https://www.cgie.org.ir/fa/news/10613/%DA%AF%D8%B0%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87%E2%80%8C%DB%8C-%D8%B3%DB%8C%D8%B2%D8%AF%D9%87-%D8%A8%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86 «گذری بر تاریخچه‌ی سیزده بدر در میان ایرانیان»، وب‌سایت مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی.]</ref>  امروزه این باور در بین بعضی ایرانیان باقی مانده است. برخی، پیشینۀ انگارۀ نحسی سیزدهم فروردین نزد ایرانیان را به قبل از اسلام باز¬می-گردانند.<ref>  [https://vista.ir/w/a/34/2wda8 «چرا عدد ۱۳ نحس است؟»، وب¬سایت ویستا.]</ref>
==روز جمهوری اسلامی==
==روز جمهوری اسلامی==
پس از پیروزی انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی، ایرانیان در روزهای 10 و 11 فروردین 1358ش در یک همه‌پرسی شرکت کردند تا دیدگاه خود را درباره حکومت جمهوری اسلامی، اعلام کنند. در این همه¬پرسی 98.2 درصد ایرانیان به نظام جمهوری اسلامی رأی «آری» دادند. در روز 12 فروردین با اعلام نتایج همه¬پرسی، نظام سلطنتی بعد از 2500 سال به نظام جمهوری اسلامی و حکومت مردمی تغییر یافت. به‌همین مناسبت، دوازدهم فروردین به¬عنوان روز «جمهوری اسلامی» نام¬گذاری شد.<ref> [https://irna.ir/xjM63F «۱۲ فروردین، روزی فراموش نشدنی در تاریخ انقلاب اسلامی»، خبرگزاری ایرنا.]</ref>  
پس از پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب اسلامی]] به رهبری [[امام خمینی]]، ایرانیان در روزهای ۱۰ و ۱۱ فروردین ۱۳۵۸ش در یک همه‌پرسی شرکت کردند تا دیدگاه خود را دربارهٔ حکومت جمهوری اسلامی، اعلام کنند. در این همه‌پرسی ۹۸٫۲ درصد ایرانیان به نظام جمهوری اسلامی رأی «آری» دادند. در روز ۱۲ فروردین با اعلام نتایج همه‌پرسی، نظام سلطنتی بعد از ۲۵۰۰ سال به نظام جمهوری اسلامی و حکومت مردمی تغییر یافت. به‌همین مناسبت، دوازدهم فروردین به‌عنوان روز «جمهوری اسلامی» نام‌گذاری شد.<ref>[https://irna.ir/xjM63F «۱۲ فروردین، روزی فراموش نشدنی در تاریخ انقلاب اسلامی»، خبرگزاری ایرنا.]</ref>
==متولدین فروردین¬ماه در باور عامیانه==
 
بر اساس باورهای رایج عامیانه، افرادی که در فروردین ماه متولد می‌شوند، دارای این خصوصیات مشترک هستند: اهل امر و نهی، اهل هیجان، پرتوقّع، ریاست¬مآب، با اعتماد¬به¬نفس، سازنده، به گذشته فکر نمی‌کند، جوان¬تر از سن واقعی، شایسته، ماجراجو، روشنفکر و دقیق. همچنین آنها افرادی خوش‌طبع، خوش‌رو و خوش¬اقبال هستند. متولدین این ماه افرادی با ذوق و سلیقه بوده و عموماً رفتار مسالمت‎‌آمیز دارند.<ref> [https://www.yjc.ir/00RVbN «خصوصیات اخلاقی متولدین فروردین ماه»، وب‌سایت باشگاه خبرنگاران جوان.]</ref>
==متولدین فروردین‌ماه در باور عامیانه==
بر اساس باورهای رایج عامیانه، افرادی که در فروردین ماه متولد می‌شوند، دارای این خصوصیات مشترک هستند: اهل امر و نهی، اهل هیجان، پرتوقّع، ریاست‌مآب، با [[اعتماد به نفس|اعتمادبه‌نفس]]، سازنده، به گذشته فکر نمی‌کند، جوان‌تر از سن واقعی، شایسته، ماجراجو، روشنفکر و دقیق. همچنین آنها افرادی خوش‌طبع، خوش‌رو و خوش‌اقبال هستند. متولدین این ماه افرادی با ذوق و سلیقه بوده و عموماً رفتار مسالمت‌آمیز دارند.<ref>[https://www.yjc.ir/00RVbN «خصوصیات اخلاقی متولدین فروردین ماه»، وب‌سایت باشگاه خبرنگاران جوان.]</ref>
 
==وقایع تاریخی فروردین==
==وقایع تاریخی فروردین==
# 1 فروردین ۱۳۴۲ش: حملۀ ¬مأموران محمدرضا شاه پهلوی به مدرسه فیضیه در قم؛ 
[[پرونده:فروردین۲.jpg|جایگزین=رفراندوم تعیین حکومت در ۱۲ فروردین سال ۱۳۵۸|بندانگشتی|رفراندوم تعیین حکومت در ۱۲ فروردین ۵۸ش]]
# 3 فروردین ۱۳۰۱ش: تأسیس حوزۀ علمیۀ قم توسط عبدالکریم حائری یزدی از مراجع تقلید شیعه.  
#۱ فروردین ۱۳۴۲ش: حملهٔ مأموران محمدرضا شاه پهلوی به [[مدرسه فیضیه]] در [[قم]]؛
# 10 فروردین ۱۲۹۱ش: تخریب گنبد حرم امام رضا توسط نیروی نظامی روسیه؛<ref> «روزی که حرم امام رضا را به توپ بستند»، خبرگزاری ایسنا.</ref>
#۳ فروردین ۱۳۰۱ش: تأسیس [[حوزه علمیه قم|حوزهٔ علمیهٔ قم]] توسط عبدالکریم حائری یزدی از [[مرجع دینی|مراجع تقلید]] [[شیعه]].
# 12 فروردین ۱۳۵۸ش: اعلام نتیجۀ همه‌پرسی برای برقراری نظام جمهوری اسلامی در ایران؛<ref> [https://irna.ir/xjM63F «۱۲ فروردین، روزی فراموش نشدنی در تاریخ انقلاب اسلامی»، خبرگزاری ایرنا]</ref>
#۱۰ فروردین ۱۲۹۱ش: تخریب [[گنبد]] [[حرم]] [[امام رضا]] توسط نیروی نظامی روسیه؛<ref>«روزی که حرم امام رضا را به توپ بستند»، خبرگزاری ایسنا.</ref>
# 14 فروردین ۱۳۵۸ش: شروع قیام شیعیان علیه حکومت کمونیستی در افغانستان؛<ref> [https://fa.wikishia.net/view/%D9%82%DB%8C%D8%A7%D9%85_%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DA%A9%D9%86%D8%AF%DB%8C «قیام دایکندی»، ویکی شیعه]</ref>
#۱۲ فروردین ۱۳۵۸ش: اعلام نتیجهٔ همه‌پرسی برای برقراری نظام جمهوری اسلامی در ایران؛<ref>[https://irna.ir/xjM63F «۱۲ فروردین، روزی فراموش نشدنی در تاریخ انقلاب اسلامی»، خبرگزاری ایرنا]</ref>
# 31 فروردین ۱۳۰۵ش: تخریب قبرستان بقیع و بارگاه چهار امام شیعیان به‌دست وهابی‌ها.<ref> [https://jamejamonline.ir/fa/news/1405837/%D9%87%D8%B4%D8%AA-%D8%B4%D9%88%D8%A7%D9%84-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%AA%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D8%A8-%D8%A8%D9%82%DB%8C%D8%B9-%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B7-%D9%88%D9%87%D8%A7%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7 «هشت شوال؛ سالروز تخریب بقیع توسط وهابی‌ها»، وب¬سایت جاج جم آنلاین]</ref>  
#۱۴ فروردین ۱۳۵۸ش: شروع قیام شیعیان علیه حکومت کمونیستی در [[افغانستان]]؛<ref>[https://fa.wikishia.net/view/قیام_دایکندی «قیام دایکندی»، ویکی شیعه]</ref>
==مناسبت¬های فروردین==
#۳۱ فروردین ۱۳۰۵ش: تخریب قبرستان [[بقیع]] و بارگاه چهار امام شیعیان به‌دست وهابی‌ها.<ref>[https://jamejamonline.ir/fa/news/1405837/هشت-شوال-سالروز-تخریب-بقیع-توسط-وهابی‌ها «هشت شوال؛ سالروز تخریب بقیع توسط وهابی‌ها»، وب‌سایت جاج جم آنلاین]</ref>
# ۱ فروردین: نوروز و آغاز تعطیلات عمومی به‌مدت 4 روز؛
 
# 12 فروردین: روز جمهوری اسلامی؛
==مناسبت‌های فروردین==
# 13 فروردین: روز طبیعت (سیزده‌به‌در)؛
#۱ فروردین: نوروز و آغاز تعطیلات عمومی به‌مدت ۴ روز؛
# ۲۵ فروردین: روز بزرگداشت عطار نیشابوری؛
#۱۲ فروردین: روز جمهوری اسلامی؛
# ۲۹ فروردین: روز ارتش جمهوری اسلامی ایران؛
#۱۳ فروردین: روز طبیعت (سیزده‌به‌در)؛
==فروردین درادبیات فارسی==  
#۲۵ فروردین: روز بزرگداشت [[عطار نیشابوری]]؛
فروردین در سروده¬های شعرای بزرگ ادبیات فارسی منعکس شده است. از جمله در اشعار فرخی سیستانی، چنین آمده است:<ref> [https://ganjoor.net/farrokhi/divanf/tarjeeatf/sh2 فرخی سیستانی، دیوان اشعار، «ترجیعات»، شماره 2، وب‌سایت گنجور.]</ref>   و حافظ شیرازی:
#۲۹ فروردین: روز ارتش جمهوری اسلامی ایران.
 
==فروردین درادبیات فارسی==
فروردین در سروده‌های شعرای بزرگ ادبیات فارسی منعکس شده است. از جمله در اشعار فرخی سیستانی، چنین آمده است:<ref>[https://ganjoor.net/farrokhi/divanf/tarjeeatf/sh2 فرخی سیستانی، دیوان اشعار، «ترجیعات»، شماره 2، وب‌سایت گنجور.]</ref>  
{{آغاز نستعلیق}}
{{آغاز نستعلیق}}
  {{شعر|نستعلیق}}
  {{شعر|نستعلیق}}


  {{ب|ندانی کز لبم بوی بساط شهریار آید|ازین فرخنده فروردین و خرم جشن نوروزی}}
  {{ب|ندانی کز لبم بوی بساط شهریار آید|ازین فرخنده فروردین و خرم جشن نوروزی}}
  {{پایان شعر}}
  {{پایان شعر}}
  {{پایان نستعلیق}}
  {{پایان نستعلیق}}
پروین اعتصامی نیز چنین سروده است:<ref> [https://ganjoor.net/parvin/divanp/mtm/sh27 اعتصامی، دیوان اشعار، «مثنویات، تمثیلات و مقطعات»، شماره 27، وب‌سایت گنجور.]</ref>  
[[پروین اعتصامی]] نیز چنین سروده است:<ref>[https://ganjoor.net/parvin/divanp/mtm/sh27 اعتصامی، دیوان اشعار، «مثنویات، تمثیلات و مقطعات»، شماره 27، وب‌سایت گنجور.]</ref>
{{آغاز نستعلیق}}
{{آغاز نستعلیق}}
  {{شعر|نستعلیق}}
  {{شعر|نستعلیق}}
  {{ب|دمی کاز باد فروردین شکفتم|به‌ دامان تو روزی چند خفتم}}
  {{ب|دمی کاز باد فروردین شکفتم|به دامان تو روزی چند خفتم}}
  {{ب|نسیمی دلکشم آهسته بنشاند|مرا بر تن، حریر سبز پوشاند}}
  {{ب|نسیمی دلکشم آهسته بنشاند|مرا بر تن، حریر سبز پوشاند}}
  {{پایان شعر}}
  {{پایان شعر}}
  {{پایان نستعلیق}}
  {{پایان نستعلیق}}
و حافظ می‌گوید:<ref> [https://ganjoor.net/hafez/ghazal/sh112 حافظ، غزلیات، شماره 112، وب‌سایت گنجور.]</ref>
و [[حافظ]] می‌گوید:<ref>[https://ganjoor.net/hafez/ghazal/sh112 حافظ، غزلیات، شماره 112، وب‌سایت گنجور.]</ref>
  {{آغاز نستعلیق}}
  {{آغاز نستعلیق}}
  {{شعر|نستعلیق}}
  {{شعر|نستعلیق}}
  {{ب|بعد از این دستِ من و دامنِ سرو و لبِ جوی|خاصه اکنون که صبا مژده فروردین داد }}
  {{ب|بعد از این دستِ من و دامنِ سرو و لبِ جوی|خاصه اکنون که صبا مژده فروردین داد}}
  {{پایان شعر}}
  {{پایان شعر}}
  {{پایان نستعلیق}}
  {{پایان نستعلیق}}


خط ۶۰: خط ۷۵:


==منابع==
==منابع==
* «خصوصیات اخلاقی متولدین فروردین ماه»، باشگاه خبرنگاران جوان تاریخ درج مطلب: 17 خرداد 1397ش.
{{آغاز منابع}}
* «سیزده فروردین»، ویکی فقه، تاریخ بازدید: 16 فروردین 1402ش.
* «خصوصیات اخلاقی متولدین فروردین ماه»، باشگاه خبرنگاران جوان تاریخ درج مطلب: ۱۷ خرداد ۱۳۹۷ش.
* «چرا عدد ۱۳ نحس است؟»، سایت خبری ویستا، تاریخ بازدید: 16 فروردین 1402ش.
* «سیزده فروردین»، ویکی فقه، تاریخ بازدید: ۱۶ فروردین ۱۴۰۲ش.
* «گذری بر تاریخچۀ سیزده بدر در میان ایرانیان»، وب¬سایت مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تاریخ درج مطلب: 13 فروردین 1393ش.
* «چرا عدد ۱۳ نحس است؟»، سایت خبری ویستا، تاریخ بازدید: ۱۶ فروردین ۱۴۰۲ش.
* «نوروز»، ویکی¬زندگی، تاریخ بازدید: 16 فروردین 1402ش.
* «گذری بر تاریخچهٔ سیزده بدر در میان ایرانیان»، وب‌سایت مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۱۳ فروردین ۱۳۹۳ش.
* دهخدا، علی¬اکبر، لغت¬نامه، وب¬سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 16 فروردین 1402ش.
* «نوروز»، ویکی‌زندگی، تاریخ بازدید: ۱۶ فروردین ۱۴۰۲ش.
* «جشنی تاریخی در دل مردم»، وب¬سایت دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، تاریخ درج مطلب: 23 اسفند 1396ش.
* دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: ۱۶ فروردین ۱۴۰۲ش.
* فرخی سیستانی، دیوان اشعار، وب¬سایت گنجور، تاریخ بازدید: 16 فروردین 1402ش.
* «جشنی تاریخی در دل مردم»، وب‌سایت دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۲۳ اسفند ۱۳۹۶ش.
* پروین اعتصامی، دیوان اشعار، وب¬سایت گنجور، تاریخ بازدید: 16 فروردین 1402ش.
* فرخی سیستانی، دیوان اشعار، وب‌سایت گنجور، تاریخ بازدید: ۱۶ فروردین ۱۴۰۲ش.
* حافظ شیرازی، غزلیات، سایت گنجور، تاریخ بازدید: 16 فروردین 1402ش.
* پروین اعتصامی، دیوان اشعار، وب‌سایت گنجور، تاریخ بازدید: ۱۶ فروردین ۱۴۰۲ش.
* «۱۲ فروردین، روزی فراموش‌نشدنی در تاریخ انقلاب اسلامی»، خبرگزاری جمهوری اسلامی: ایرنا، تاریخ درج مطلب: 12 فروردین 1402ش.
* حافظ شیرازی، غزلیات، سایت گنجور، تاریخ بازدید: ۱۶ فروردین ۱۴۰۲ش.
* «هشت شوال؛ سالروز تخریب بقیع توسط وهابی‌ها»، وب¬سایت جام‌جم آنلاین، تاریخ درج مطلب: 9 اردیبهشت 1402ش.
* «۱۲ فروردین، روزی فراموش‌نشدنی در تاریخ انقلاب اسلامی»، خبرگزاری جمهوری اسلامی: ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۱۲ فروردین ۱۴۰۲ش.
* «ديد و بازديد نوروزي، آييني نيكو و ديرينه پابرجا»، خبرگزاری جمهوری اسلامی: ایرنا، تاریخ درج مطلب: 14 فروردین 1392ش.  
* «هشت شوال؛ سالروز تخریب بقیع توسط وهابی‌ها»، وب‌سایت جام‌جم آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۹ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
* محمدتقی آقا نجفی اصفهانی»، ویکی¬شیعه، تاریخ بازدید: 11 اردیبهشت 1402ش.
* «دید و بازدید نوروزی، آیینی نیکو و دیرینه پابرجا»، خبرگزاری جمهوری اسلامی: ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۱۴ فروردین ۱۳۹۲ش.
* «کدام استان‌ها در نوروز بیشترین مسافر را داشتند؟»، وب¬سایت خبری الف، تاریخ درج مطلب: 11 فروردین 1402ش.
* محمدتقی آقا نجفی اصفهانی»، ویکی‌شیعه، تاریخ بازدید: ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
* «قیام دایکندی»، ویکی شیعه، تاریخ بازدید: 11 اردیبهشت 1402ش.
* «کدام استان‌ها در نوروز بیشترین مسافر را داشتند؟»، وب‌سایت خبری الف، تاریخ درج مطلب: ۱۱ فروردین ۱۴۰۲ش.
* «قیام دایکندی»، ویکی شیعه، تاریخ بازدید: ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
* «روزی که حرم امام رضا را به توپ بستند»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۱۷ آبان ۱۳۹۷ش.
* «روزی که حرم امام رضا را به توپ بستند»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۱۷ آبان ۱۳۹۷ش.
{{پایان منابع}}
{{زمان-افقی}}


[[رده: ویکی‌زندگی]]
[[رده:ماه‌ها]]
[[رده: آیین ملی]]
[[رده: خرده‌فرهنگ]]
[[رده: رویدادها]]

نسخهٔ کنونی تا ۱۶ مهر ۱۴۰۴، ساعت ۱۳:۰۶

تقویم فروردین ۱۴۰۴
فروردین ۱۴۰۴ش

فروردین؛ اولین ماه در تقویم هجری شمسی ایرانیان.

فروردین، اولین ماه از ماه‌های دوازده‌گانه در تقویم هجری شمسی بوده و ۳۱ روز دارد. فروردین، ماه آغازین فصل بهار است و با نوروز شروع می‌شود. فروردین به‌دلیل آیین‌های کهن گرامی‌داشت سال نو، از اهمیت بالایی نزد ایرانیان برخوردار است.

نام‌گذاری فروردین

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

فروردین در تقویم رسمی ایران، نام ماه اول سال شمسی است که از نظر علم نجوم، خورشید در برج حمل (برج اول از برج‌های دوازده‌گانهٔ فلک) قرار می‌گیرد.[۱]

آیین‌ها در فروردین

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

نوروز

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
تصویری از صبحگاه نوروز در پله‌های شرقی کاخ آپادانا صف‌آرایی اقوام ایرانی و ملت‌های تحت فرمان هدایای بهاری خود را تقدیم می‌کنند
تصویری از صبحگاه نوروز در پله‌های شرقی کاخ آپادانا صف‌آرایی اقوام ایرانی و ملت‌های تحت فرمان هدایای بهاری خود را تقدیم می‌کنند

اول فروردین در حوزهٔ تمدنی و جغرافیایی نوروز، بسیار گرامی داشته می‌شود. آیین‌هایی مانند خانه‌تکانی، چهارشنبه‌سوری، گرامی‌داشت اموات، سفرهٔ هفت‌سین، حضور در مکان‌های مقدس، دیدوبازدید، صلهٔ ارحام، سیزده‌به‌در، عیدی‌دادن و عیدی‌گرفتن در نوروز، از سنت‌های دیرین ایرانیان است.[۲] آیین نوروز با سابقهٔ چند هزارساله در تاریخ و فرهنگ ایران، عامل پیوستگی ایرانیان و بخشی از هویت ملی آن‌ها است و هیچ رخدادی تاکنون نتوانسته نوروز را در فرهنگ و خاطرهٔ جمعی ایرانیان کم‌رنگ کند.[۳]

تعطیلات رسمی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در ایران چهار روز به مناسب نوروز، تعطیل رسمی است. مدرسه‌ها تا سیزدهم فروردین تعطیل هستند.

سفرهای نوروزی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در فصل بهار و به‌ویژه در تعطیلات نوروز، بسیاری از مردم به سفر می‌روند و از موقعیت تعطیلات این چند روز استفاده مناسب می‌کنند. سفرهای زیارتی به مشهد و قم و سیاحتی به شمال و جزیرهٔ کیش از جمله سفرهای مردم در این ایام به‌شمار می‌رود.[۴]

دید و بازدید

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

یکی از مهم‌ترین آداب و رسوم نوروز، دیدوبازدید و صلهٔ ارحام هست. دیدوبازدید از اول فروردین شروع می‌شود و تا ۱۳ فروردین و گاهی تا آخر فروردین ادامه پیدا می‌کند. ایرانیان در این ایام لباس نو بر تن می‌کنند. ابتدا به دیدار بزرگان فامیل می‌روند و سپس دیدارها بین خویشان و دوستان و آشنایان دور و نزدیک در شب و روز ادامه می‌یابد. عیدی‌دادن و عیدی‌گرفتن، از شیرین‌ترین رسوم در مهمانی‌های نوروزی هست که خاطرات خوشی را از ایام نوروز به‌خصوص برای کوچک‌ترها برجا می‌گذارد.[۵]

سیزده‌به‌در

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در تقویم رسمی ایران، سیزدهم فروردین روز طبیعت نام‌گذاری شده است. این روز در فرهنگ عمومی، سیزده‌به‌در نامیده می‌شود. در این روز، مردم کشورهایی که در حوزه فرهنگی و تمدنی نوروز قرار دارند، از خانه بیرون می‌روند و به تفریح می‌پردازند. سیزده‌به‌در از آیین‌های مهم ایرانیان است، اما سابقهٔ مکتوب تاریخی جز از زمان فتحعلی شاه قاجار برای آن یافت نشده است.[۶] سپری کردن روز در دشت و صحرا، گره‌زدن سبزه، سپردن سبزه به آب رودها و نهرها، خوردن کاهو و سکنجبین، پختن آش و غذاهای متنوع، از آداب‌ورسوم سیزده‌به‌در است.[۷]

باورهای عامیانه دربارهٔ سیزدهم فروردین

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بر اساس برخی انگاره‌های عامیانه، روز سیزدهم تمام ماه‌های ایرانیان نحس انگاشته می‌شود. در دوران قاجار برخی می‌پنداشتند که ممکن است در سیزدهم فروردین، خانه‌ها ویران و بلای سال جدید در این روز تقدیر شود لذا به بیرون از خانه می‌رفتند.[۸] امروزه این باور در بین بعضی ایرانیان باقی مانده است. برخی، پیشینهٔ انگارهٔ نحسی سیزدهم فروردین نزد ایرانیان را به قبل از اسلام بازمی‌گردانند.[۹]

روز جمهوری اسلامی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

پس از پیروزی انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی، ایرانیان در روزهای ۱۰ و ۱۱ فروردین ۱۳۵۸ش در یک همه‌پرسی شرکت کردند تا دیدگاه خود را دربارهٔ حکومت جمهوری اسلامی، اعلام کنند. در این همه‌پرسی ۹۸٫۲ درصد ایرانیان به نظام جمهوری اسلامی رأی «آری» دادند. در روز ۱۲ فروردین با اعلام نتایج همه‌پرسی، نظام سلطنتی بعد از ۲۵۰۰ سال به نظام جمهوری اسلامی و حکومت مردمی تغییر یافت. به‌همین مناسبت، دوازدهم فروردین به‌عنوان روز «جمهوری اسلامی» نام‌گذاری شد.[۱۰]

متولدین فروردین‌ماه در باور عامیانه

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بر اساس باورهای رایج عامیانه، افرادی که در فروردین ماه متولد می‌شوند، دارای این خصوصیات مشترک هستند: اهل امر و نهی، اهل هیجان، پرتوقّع، ریاست‌مآب، با اعتمادبه‌نفس، سازنده، به گذشته فکر نمی‌کند، جوان‌تر از سن واقعی، شایسته، ماجراجو، روشنفکر و دقیق. همچنین آنها افرادی خوش‌طبع، خوش‌رو و خوش‌اقبال هستند. متولدین این ماه افرادی با ذوق و سلیقه بوده و عموماً رفتار مسالمت‌آمیز دارند.[۱۱]

وقایع تاریخی فروردین

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
رفراندوم تعیین حکومت در ۱۲ فروردین سال ۱۳۵۸
رفراندوم تعیین حکومت در ۱۲ فروردین ۵۸ش
  1. ۱ فروردین ۱۳۴۲ش: حملهٔ مأموران محمدرضا شاه پهلوی به مدرسه فیضیه در قم؛
  2. ۳ فروردین ۱۳۰۱ش: تأسیس حوزهٔ علمیهٔ قم توسط عبدالکریم حائری یزدی از مراجع تقلید شیعه.
  3. ۱۰ فروردین ۱۲۹۱ش: تخریب گنبد حرم امام رضا توسط نیروی نظامی روسیه؛[۱۲]
  4. ۱۲ فروردین ۱۳۵۸ش: اعلام نتیجهٔ همه‌پرسی برای برقراری نظام جمهوری اسلامی در ایران؛[۱۳]
  5. ۱۴ فروردین ۱۳۵۸ش: شروع قیام شیعیان علیه حکومت کمونیستی در افغانستان؛[۱۴]
  6. ۳۱ فروردین ۱۳۰۵ش: تخریب قبرستان بقیع و بارگاه چهار امام شیعیان به‌دست وهابی‌ها.[۱۵]

مناسبت‌های فروردین

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  1. ۱ فروردین: نوروز و آغاز تعطیلات عمومی به‌مدت ۴ روز؛
  2. ۱۲ فروردین: روز جمهوری اسلامی؛
  3. ۱۳ فروردین: روز طبیعت (سیزده‌به‌در)؛
  4. ۲۵ فروردین: روز بزرگداشت عطار نیشابوری؛
  5. ۲۹ فروردین: روز ارتش جمهوری اسلامی ایران.

فروردین درادبیات فارسی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

فروردین در سروده‌های شعرای بزرگ ادبیات فارسی منعکس شده است. از جمله در اشعار فرخی سیستانی، چنین آمده است:[۱۶] الگو:آغاز نستعلیق 

الگو:شعر

الگو:ب
الگو:پایان شعر
الگو:پایان نستعلیق

پروین اعتصامی نیز چنین سروده است:[۱۷] الگو:آغاز نستعلیق 

الگو:شعر
الگو:ب
الگو:ب
الگو:پایان شعر
الگو:پایان نستعلیق

و حافظ می‌گوید:[۱۸] 

الگو:آغاز نستعلیق
الگو:شعر
الگو:ب
الگو:پایان شعر
الگو:پایان نستعلیق

پانویس

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  1. ↑ دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژهٔ فروردین.
  2. ↑ «نوروز»، ویکی زندگی.
  3. ↑ «جشنی تاریخی در دل مردم»، وب‌سایت دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.
  4. ↑ «کدام استان‌ها در نوروز بیشترین مسافر را داشتند؟»، وب‌سایت خبری الف.
  5. ↑ «دید و بازدید نوروزی، آیینی نیکو و دیرینه پابرجا»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
  6. ↑ «سیزدۀ فروردین»، ویکی فقه.
  7. ↑ «گذری بر تاریخچه‌ی سیزده بدر در میان ایرانیان»، وب‌سایت مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی.
  8. ↑ «گذری بر تاریخچه‌ی سیزده بدر در میان ایرانیان»، وب‌سایت مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی.
  9. ↑ «چرا عدد ۱۳ نحس است؟»، وب‌سایت ویستا.
  10. ↑ «۱۲ فروردین، روزی فراموش نشدنی در تاریخ انقلاب اسلامی»، خبرگزاری ایرنا.
  11. ↑ «خصوصیات اخلاقی متولدین فروردین ماه»، وب‌سایت باشگاه خبرنگاران جوان.
  12. ↑ «روزی که حرم امام رضا را به توپ بستند»، خبرگزاری ایسنا.
  13. ↑ «۱۲ فروردین، روزی فراموش نشدنی در تاریخ انقلاب اسلامی»، خبرگزاری ایرنا
  14. ↑ «قیام دایکندی»، ویکی شیعه
  15. ↑ «هشت شوال؛ سالروز تخریب بقیع توسط وهابی‌ها»، وب‌سایت جاج جم آنلاین
  16. ↑ فرخی سیستانی، دیوان اشعار، «ترجیعات»، شماره 2، وب‌سایت گنجور.
  17. ↑ اعتصامی، دیوان اشعار، «مثنویات، تمثیلات و مقطعات»، شماره 27، وب‌سایت گنجور.
  18. ↑ حافظ، غزلیات، شماره 112، وب‌سایت گنجور.

منابع

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  • «خصوصیات اخلاقی متولدین فروردین ماه»، باشگاه خبرنگاران جوان تاریخ درج مطلب: ۱۷ خرداد ۱۳۹۷ش.
  • «سیزده فروردین»، ویکی فقه، تاریخ بازدید: ۱۶ فروردین ۱۴۰۲ش.
  • «چرا عدد ۱۳ نحس است؟»، سایت خبری ویستا، تاریخ بازدید: ۱۶ فروردین ۱۴۰۲ش.
  • «گذری بر تاریخچهٔ سیزده بدر در میان ایرانیان»، وب‌سایت مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۱۳ فروردین ۱۳۹۳ش.
  • «نوروز»، ویکی‌زندگی، تاریخ بازدید: ۱۶ فروردین ۱۴۰۲ش.
  • دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: ۱۶ فروردین ۱۴۰۲ش.
  • «جشنی تاریخی در دل مردم»، وب‌سایت دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۲۳ اسفند ۱۳۹۶ش.
  • فرخی سیستانی، دیوان اشعار، وب‌سایت گنجور، تاریخ بازدید: ۱۶ فروردین ۱۴۰۲ش.
  • پروین اعتصامی، دیوان اشعار، وب‌سایت گنجور، تاریخ بازدید: ۱۶ فروردین ۱۴۰۲ش.
  • حافظ شیرازی، غزلیات، سایت گنجور، تاریخ بازدید: ۱۶ فروردین ۱۴۰۲ش.
  • «۱۲ فروردین، روزی فراموش‌نشدنی در تاریخ انقلاب اسلامی»، خبرگزاری جمهوری اسلامی: ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۱۲ فروردین ۱۴۰۲ش.
  • «هشت شوال؛ سالروز تخریب بقیع توسط وهابی‌ها»، وب‌سایت جام‌جم آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۹ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
  • «دید و بازدید نوروزی، آیینی نیکو و دیرینه پابرجا»، خبرگزاری جمهوری اسلامی: ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۱۴ فروردین ۱۳۹۲ش.
  • محمدتقی آقا نجفی اصفهانی»، ویکی‌شیعه، تاریخ بازدید: ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
  • «کدام استان‌ها در نوروز بیشترین مسافر را داشتند؟»، وب‌سایت خبری الف، تاریخ درج مطلب: ۱۱ فروردین ۱۴۰۲ش.
  • «قیام دایکندی»، ویکی شیعه، تاریخ بازدید: ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
  • «روزی که حرم امام رضا را به توپ بستند»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۱۷ آبان ۱۳۹۷ش.
برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:فروردین&oldid=41001»