پیشنویس:محمدعلی رجایی: تفاوت میان نسخهها
حمید گلزار (بحث | مشارکتها) ابرابزار |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:محمد-علی-رجایی.jpg|بندانگشتی| | [[پرونده:محمد-علی-رجایی.jpg|بندانگشتی|محمدعلی رجایی]] | ||
'''{{درشت|محمدعلی رجایی}}'''، معلمی که در جمهوری اسلامی ایران به جایگاه ریاست جمهوری رسید. | '''{{درشت|محمدعلی رجایی}}'''، معلمی که در جمهوری اسلامی ایران به جایگاه ریاست جمهوری رسید. | ||
محمدعلی رجایی، دومین رئیسجمهور [[ایران]] بود که در تاریخ هشتم شهریورماه سال ۱۳۶۰ش در حادثه بمبگذاری دفتر نخستوزیری به [[شهادت]] رسید. | محمدعلی رجایی، دومین رئیسجمهور [[ایران]] بود که در تاریخ هشتم شهریورماه سال ۱۳۶۰ش در حادثه بمبگذاری دفتر نخستوزیری به [[شهادت]] رسید. | ||
== کودکی و نوجوانی رجایی == | ==کودکی و نوجوانی رجایی== | ||
محمدعلی رجائی در ۲۵ [[خرداد]] سال ۱۳۱۲ش در [[قزوین]] به دنیا آمد. پدر او پیشهور بود و با مغازه خرازی در بازار، معاش [[خانواده]] را تأمین میکرد.<ref>[https://www.jamaran.news/مؤلف-128-محمدعلی-رجایی «زندگینامه شهید محمدعلی رجایی»، وبسایت جماران.]</ref> محمدعلی در چهارسالگی پدر را از دست داد و مسئولیت اداره زندگی بهعهده مادر و برادر سیزدهساله افتاد.<ref>[https://www.delgarm.com/entertainment/biography1/196975-بیوگرافی-شهید-رجایی « زندگینامه کامل شهید محمدعلی رجایی»، وبسایت دلگرم.]</ref> | محمدعلی رجائی در ۲۵ [[خرداد]] سال ۱۳۱۲ش در [[قزوین]] به دنیا آمد. پدر او پیشهور بود و با مغازه خرازی در بازار، معاش [[خانواده]] را تأمین میکرد.<ref>[https://www.jamaran.news/مؤلف-128-محمدعلی-رجایی «زندگینامه شهید محمدعلی رجایی»، وبسایت جماران.]</ref> محمدعلی در چهارسالگی [[پدر]] را از دست داد و مسئولیت اداره [[زندگی]] بهعهده مادر و برادر سیزدهساله افتاد.<ref>[https://www.delgarm.com/entertainment/biography1/196975-بیوگرافی-شهید-رجایی « زندگینامه کامل شهید محمدعلی رجایی»، وبسایت دلگرم.]</ref> | ||
== جوانی رجایی == | ==جوانی رجایی== | ||
در سال ۱۳۲۶ش که محمدعلی در سن چهاردهسالگی بود با [[مادر]] به [[تهران]] رفت.<ref>[https://www.delgarm.com/entertainment/biography1/196975-بیوگرافی-شهید-رجایی « زندگینامه کامل شهید محمدعلی رجایی»، وبسایت دلگرم.]</ref> او با کمک برادر به شاگردی در بازار تهران مشغول شد. ابتدا در یک مغازه آهنفروشی و سپس بلورفروشی کار کرده و با درآمدی که کسب میکرد به همراه مادر زندگی را میگذراند.<ref>[https://www.tabnak.ir/fa/tags/6766/1/شهید-رجایی «در مورد شهید رجایی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید»، وبسایت تابناک.]</ref> | در سال ۱۳۲۶ش که محمدعلی در سن چهاردهسالگی بود با [[مادر]] به [[تهران]] رفت.<ref>[https://www.delgarm.com/entertainment/biography1/196975-بیوگرافی-شهید-رجایی « زندگینامه کامل شهید محمدعلی رجایی»، وبسایت دلگرم.]</ref> او با کمک برادر به شاگردی در [[بازار]] تهران مشغول شد. ابتدا در یک مغازه آهنفروشی و سپس بلورفروشی کار کرده و با درآمدی که کسب میکرد به همراه مادر زندگی را میگذراند.<ref>[https://www.tabnak.ir/fa/tags/6766/1/شهید-رجایی «در مورد شهید رجایی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید»، وبسایت تابناک.]</ref> | ||
رجایی همزمان با کار در بازار، تحصیلات خود را که موقتاً رها کرده بود، دوباره ادامه داد؛ اما از جلسات دینی و مذهبی هم غافل نبود و شبها به جلسات [[قرآن]] میرفت. در چهارده یا پانزدهسالگی به دبستان ملی حمدیه (گذرقلی) رفت و در کلاس شبانه جامعه تعلیمات اسلامی شرکت کرد. در این | رجایی همزمان با کار در بازار، تحصیلات خود را که موقتاً رها کرده بود، دوباره ادامه داد؛ اما از جلسات دینی و مذهبی هم غافل نبود و شبها به جلسات [[قرآن]] میرفت. در چهارده یا پانزدهسالگی به دبستان ملی حمدیه (گذرقلی) رفت و در کلاس شبانه جامعه تعلیمات اسلامی شرکت کرد. در این [[مدرسه]]، محمدعلی با گروههای مذهبی همکاری و همراهی میکرد.<ref>[https://www.delgarm.com/entertainment/biography1/196975-بیوگرافی-شهید-رجایی «زندگینامه کامل شهید محمدعلی رجایی»،وبسایت دلگرم.]</ref> | ||
رجایی در این سالها، دستفروشی میکرد و با فروش ظروف در محلات جنوب شهر درآمدی کسب میکرد.<ref>[https://www.delgarm.com/entertainment/biography1/196975-بیوگرافی-شهید-رجایی «زندگینامه کامل شهید محمدعلی رجایی»،وبسایت دلگرم.]</ref> محمدعلی رجایی در سال ۱۳۴۱ش با دختر یکی از بستگان خود به نام عاتقه صدیقی [[ازدواج]] کرد.<ref>[https://www.tabnak.ir/fa/tags/6766/1/شهید-رجایی «در مورد شهید رجایی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید»، وبسایت تابناک.]</ref> حاصل این ازدواج بیستساله یک پسر و دو دختر بود.<ref>[https://www.asriran.com/fa/news/361288/همه-همسران-رؤسای-جمهور-ایران-عکس «همه همسران روسای جمهور ایران + عکس»، وبسایت عصر ایران.]</ref> | رجایی در این سالها، دستفروشی میکرد و با فروش ظروف در محلات جنوب شهر درآمدی کسب میکرد.<ref>[https://www.delgarm.com/entertainment/biography1/196975-بیوگرافی-شهید-رجایی «زندگینامه کامل شهید محمدعلی رجایی»،وبسایت دلگرم.]</ref> محمدعلی رجایی در سال ۱۳۴۱ش با [[دختر]] یکی از بستگان خود به نام عاتقه صدیقی [[ازدواج]] کرد.<ref>[https://www.tabnak.ir/fa/tags/6766/1/شهید-رجایی «در مورد شهید رجایی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید»، وبسایت تابناک.]</ref> حاصل این ازدواج بیستساله یک پسر و دو دختر بود.<ref>[https://www.asriran.com/fa/news/361288/همه-همسران-رؤسای-جمهور-ایران-عکس «همه همسران روسای جمهور ایران + عکس»، وبسایت عصر ایران.]</ref> | ||
== خاستگاه فکری رجایی == | ==خاستگاه فکری رجایی== | ||
[[پرونده:محمد-علی-رجایی3.jpg|بندانگشتی| | [[پرونده:محمد-علی-رجایی3.jpg|بندانگشتی|تصویری از حکم تنفیذ ریاست جمهوری ایران به محمدعلی رجایی توسط آیت الله خمینی|جایگزین=تنفیذ محمدعلی رجایی]] | ||
رجایی، بیستوهفت سال در درس اخلاق و [[قرآن]] آیتالله طالقانی شرکت داشت و | رجایی، بیستوهفت سال در درس [[اخلاق]] و [[قرآن]] آیتالله طالقانی شرکت داشت و [[ایمان]]، مبارزه و انقلابیگری را در وجود خویش نهادینه کرد. او برای مبارزه با حکومت پادشاه پهلوی که ظلم و ستم آشکار آن را مشاهده میکرد، احزاب سیاسی و حرکتهای مبارزهطلبانه آن زمان را، از حزب مؤتلفه اسلامی گرفته تا جبهه ملی، نهضت آزادی و سازمان مجاهدین، با ترازوی اعتقادات دینی خود، محک میزد.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/130/136/2045/نگرشی-به-تعامل-رهبر-و-پیرو-امام-خمینی-و-شهید-محمدعلی-رجایی «نگرشی به تعامل رهبر و پیرو؛ امام خمینی و شهید رجایی»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه.]</ref> | ||
رجایی پس از تحمل زندانهای کمیته، اوین و قصر، با مشاهده حرکت مردمی به رهبری [[امام خمینی]] به این نتیجه رسید که تفکرات حزبی حاکم بر مبارزان دیگر احزاب و حرکتها باطل هستند و شیوه درست مبارزه اجتماعی، همان حرکت مردم به رهبری روحانیت و بهویژه امام خمینی است.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/130/136/2045/نگرشی-به-تعامل-رهبر-و-پیرو-امام-خمینی-و-شهید-محمدعلی-رجایی «نگرشی به تعامل رهبر و پیرو؛ امام خمینی و شهید رجایی»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه.]</ref> | |||
== | ==سیره اخلاقی رجایی== | ||
[[ | محمدعلی در دوران [[نوجوانی]] و [[جوانی]] در هیچیک از اعمال و رفتار ناپسند همسالان خود شرکت نمیکرد و میکوشید با تهیه وسایل [[ورزش]] باستانی، توجه آنها را به ورزش جلب کند.<ref>[https://www.delgarm.com/entertainment/biography1/196975-بیوگرافی-شهید-رجایی «زندگینامه کامل شهید محمدعلی رجایی»،وبسایت دلگرم.]</ref> محمدعلی رجایی اوقات فراغت خود را صرف درس و مطالعه میکرد، بهطوریکه همت او در مطالعه دروس، زبانزد فامیل بود. او در اوقات فراغت خود به [[زیارت در فرهنگ شیعه|زیارت]] بقاع متبرکه [[قزوین]] میرفت. او روزهای [[جمعه]] بر سر تربت پدر و برادر رفته و فاتحهای میخواند.<ref>[https://www.delgarm.com/entertainment/biography1/196975-بیوگرافی-شهید-رجایی «زندگینامه کامل شهید محمدعلی رجایی»،وبسایت دلگرم.]</ref> | ||
=== فعالیت علمی رجایی === | ==فعالیتهای رجایی== | ||
[[پرونده:محمد-علی-رجایی۱.jpg|بندانگشتی|محمدعلی رجایی، دومین رئیس جمهور ایران، در حال ورود به دفتر نخست وزیر، در کنار دیگر مقامات|جایگزین=محمدعلی رجایی]] | |||
===فعالیت علمی رجایی=== | |||
در سال ۱۳۳۰ش رجائی با مشورت برادر و یکی از نزدیکان خود، تصمیم گرفت به نیروی هوایی وارد شود و با مدرک ششم ابتدایی توانست بهصورت پیمانی به استخدام نیروی هوایی درآید.<ref>[https://www.delgarm.com/entertainment/biography1/196975-بیوگرافی-شهید-رجایی «زندگینامه کامل شهید محمدعلی رجایی»،وبسایت دلگرم.]</ref> رجایی بدین شیوه توانست با حقوق نیروی هوایی به امرار معاش خود و مادر کمک کند و این پنج سال فرصتی شد تا شبانه به تحصیلات خود ادامه دهد. وی فقط در ایام [[تابستان]] فرصت حضور در جلسات مذهبی را پیدا میکرد.<ref>[https://www.delgarm.com/entertainment/biography1/196975-بیوگرافی-شهید-رجایی «زندگینامه کامل شهید محمدعلی رجایی»،وبسایت دلگرم.]</ref> | در سال ۱۳۳۰ش رجائی با مشورت برادر و یکی از نزدیکان خود، تصمیم گرفت به نیروی هوایی وارد شود و با مدرک ششم ابتدایی توانست بهصورت پیمانی به استخدام نیروی هوایی درآید.<ref>[https://www.delgarm.com/entertainment/biography1/196975-بیوگرافی-شهید-رجایی «زندگینامه کامل شهید محمدعلی رجایی»،وبسایت دلگرم.]</ref> رجایی بدین شیوه توانست با حقوق نیروی هوایی به امرار معاش خود و مادر کمک کند و این پنج سال فرصتی شد تا شبانه به تحصیلات خود ادامه دهد. وی فقط در ایام [[تابستان]] فرصت حضور در جلسات مذهبی را پیدا میکرد.<ref>[https://www.delgarm.com/entertainment/biography1/196975-بیوگرافی-شهید-رجایی «زندگینامه کامل شهید محمدعلی رجایی»،وبسایت دلگرم.]</ref> | ||
=== فعالیت فرهنگی رجایی === | ===فعالیت فرهنگی رجایی=== | ||
رجایی پس از اتمام دوره آموزشی نیروی هوایی و دریافت درجه گروهبانی، در سال ۱۳۳۲ش دیپلم گرفت. از آنجایی که در [[شهریور]] ماه دیپلم خود را دریافت کرد نمیتوانست در آزمون ورودی دانشگاهها شرکت کند. پس به بیجار رفت و در یک دبیرستان به تدریس [[زبان انگلیسی]] پرداخت. با تمام شدن سال تحصیلی، مجدداً به [[تهران]] بازگشت و اینبار در دانشسرای عالی تربیت معلم به تحصیل مشغول شد | رجایی پس از اتمام دوره آموزشی نیروی هوایی و دریافت درجه گروهبانی، در سال ۱۳۳۲ش دیپلم گرفت. از آنجایی که در [[شهریور]] ماه دیپلم خود را دریافت کرد نمیتوانست در آزمون ورودی دانشگاهها شرکت کند. پس به بیجار رفت و در یک دبیرستان به تدریس [[زبان انگلیسی]] پرداخت. با تمام شدن سال تحصیلی، مجدداً به [[تهران]] بازگشت و اینبار در دانشسرای عالی تربیت معلم به تحصیل مشغول شد.<ref>[https://www.tabnak.ir/fa/tags/6766/1/شهید-رجایی «در مورد شهید رجایی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید»، وبسایت تابناک.]</ref> | ||
== رجایی در زندان == | پس از دو سال، با اخذ مدرک کارشناسی ریاضی به استخدام وزارت آموزش و پرورش درآمد. ابتدا به ملایر و سپس به [[خوانسار]] رفت و شغل معلمی را ادامه داد و یک سال را با موفقیت گذراند. سال تحصیلی که به پایان رسید رجایی به تهران برگشت و در دوره کارشناسی ارشد در رشته آمار وارد دانشگاه شد و همزمان در مدرسه کمال نیز تدریس خود را ادامه داد.<ref>[https://www.tabnak.ir/fa/tags/6766/1/شهید-رجایی «در مورد شهید رجایی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید»، وبسایت تابناک.]</ref> | ||
==رجایی در زندان== | |||
محمدعلی رجایی در [[آذر]] ۱۳۵۳ش بهعلت ارتباط با سازمان مجاهدین خلق از سوی ساواک دستگیر و روانه زندان شد. او پس از تحمل چهاردهماه زندان، محاکمه و به پنج سال حبس محکوم شد و پس از گسترش مبارزات علیه حکومت پهلوی، در [[آبان]] ۱۳۵۷ش آزاد شد.<ref>[https://fa.wikishia.net/view/محمدعلی_رجایی «محمدعلی رجایی»، ویکی شیعه.]</ref> | محمدعلی رجایی در [[آذر]] ۱۳۵۳ش بهعلت ارتباط با سازمان مجاهدین خلق از سوی ساواک دستگیر و روانه زندان شد. او پس از تحمل چهاردهماه زندان، محاکمه و به پنج سال حبس محکوم شد و پس از گسترش مبارزات علیه حکومت پهلوی، در [[آبان]] ۱۳۵۷ش آزاد شد.<ref>[https://fa.wikishia.net/view/محمدعلی_رجایی «محمدعلی رجایی»، ویکی شیعه.]</ref> | ||
== رابطه رجایی با دیگر شخصیتها == | ==رابطه رجایی با دیگر شخصیتها== | ||
رجایی پس از آزادی از زندان، با تمام توان در کنار امام خمینی ایستاد و او را مرجع و پیشوای دینی و سیاسی خود قرار داد و تا لحظه [[شهادت]] در امور کشورداری و اجرایی مملکت، به تاسی از امام خمینی و نظرات او همت میگمارد.<ref>راعی گلوجه، زندگینامه سیاسی شهید رجایی، 1382ش، ص209.</ref> امام خمینی از نظر رجایی، بهترین الگوی عملی و رفتاری است که هر سخن و کلام او مملو از آموزهها و پیامهای قدسی است. او هنگامی که قصد انتخاب وزرای کابینه داشت و حتی بعد از آن، بارها اعلام کرد که وزرای کابینه او باید مقلد امام خمینی باشند.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/130/136/2045/نگرشی-به-تعامل-رهبر-و-پیرو-امام-خمینی-و-شهید-محمدعلی-رجایی «نگرشی به تعامل رهبر و پیرو؛ امام خمینی و شهید رجایی»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه.]</ref> | رجایی پس از آزادی از زندان، با تمام توان در کنار امام خمینی ایستاد و او را مرجع و پیشوای دینی و سیاسی خود قرار داد و تا لحظه [[شهادت]] در امور کشورداری و اجرایی مملکت، به تاسی از امام خمینی و نظرات او همت میگمارد.<ref>راعی گلوجه، زندگینامه سیاسی شهید رجایی، 1382ش، ص209.</ref> امام خمینی از نظر رجایی، بهترین الگوی عملی و رفتاری است که هر سخن و کلام او مملو از آموزهها و پیامهای قدسی است. او هنگامی که قصد انتخاب وزرای کابینه داشت و حتی بعد از آن، بارها اعلام کرد که وزرای کابینه او باید مقلد امام خمینی باشند.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/130/136/2045/نگرشی-به-تعامل-رهبر-و-پیرو-امام-خمینی-و-شهید-محمدعلی-رجایی «نگرشی به تعامل رهبر و پیرو؛ امام خمینی و شهید رجایی»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه.]</ref> | ||
== مسئولیتهای رجایی == | ==مسئولیتهای رجایی== | ||
[[پرونده:محمد-علی-رجایی2.jpg|بندانگشتی| | [[پرونده:محمد-علی-رجایی2.jpg|بندانگشتی|برگ اعتبارنامه ریاست جمهوری محمدعلی رجایی|جایگزین=اعتبارنامه ریاست جمهوری محمدعلی رجایی]] | ||
پس از پیروزی [[انقلاب اسلامی | پس از پیروزی [[انقلاب اسلامی]] ایران، محمدعلی رجایی بهعنوان وزیر آموزشوپرورش در کابینه مهدی بازرگان منصوب شد. مسئولیت او در این پست، بعد از استعفای بازرگان نیز با حکم امام خمینی ادامه داشت. در انتخابات دوره اول مجلس شورای اسلامی به تاریخ ۲۴ [[اسفند]] ۱۳۵۸ش، محمدعلی رجایی از سوی جامعه روحانیت مبارز و حزب جمهوری اسلامی بهعنوان نماینده منتخب مردم تهران به مجلس اول راه یافت.<ref>[https://www.tabnak.ir/fa/tags/6766/1/شهید-رجایی «در مورد شهید رجایی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید»، وبسایت تابناک.]</ref> | ||
در این مجلس، کمیتهای مشترک از مجلس و دولت، ۳ نفر را معرفی کردند که از آن میان محمدعلی رجایی در جلسه غیرعلنی در ۱۸ مرداد همان سال، به سمت نخستوزیری منصوب شد.<ref>[https://www.tabnak.ir/fa/tags/6766/1/شهید-رجایی «در مورد شهید رجایی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید»، وبسایت تابناک.]</ref> پس از عزل بنیصدر، در [[مرداد]] ۱۳۶۰ش و در شرایط بحرانی جنگ، انتخابات ریاستجمهوری برگزار شد و رجایی به منصب ریاستجمهوری رسید.<ref>فوزی، تحولات سیاسی اجتماعی بعد از انقلاب اسلامی در ایران، 1387ش، ج1، ص320 و ص344.</ref> | در این مجلس، کمیتهای مشترک از مجلس و دولت، ۳ نفر را معرفی کردند که از آن میان محمدعلی رجایی در جلسه غیرعلنی در ۱۸ مرداد همان سال، به سمت نخستوزیری منصوب شد.<ref>[https://www.tabnak.ir/fa/tags/6766/1/شهید-رجایی «در مورد شهید رجایی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید»، وبسایت تابناک.]</ref> پس از عزل بنیصدر، در [[مرداد]] ۱۳۶۰ش و در شرایط بحرانی جنگ، انتخابات ریاستجمهوری برگزار شد و رجایی به منصب ریاستجمهوری رسید.<ref>فوزی، تحولات سیاسی اجتماعی بعد از انقلاب اسلامی در ایران، 1387ش، ج1، ص320 و ص344.</ref> | ||
== رجایی در سازمان ملل == | ==رجایی در سازمان ملل== | ||
مهمترین اتفاقی که در دوره نخستوزیری محمدعلی رجایی رخ داد عزیمت وی به نیویورک و سخنرانی در مجمع سالانه سازمان ملل متحد بود که در تاریخ ۲۷ [[مهر]] ۱۳۵۹ش ایراد کرد.<ref>زیرنظر شورای علمی اداره کل آرشیو، اسناد و موزه، دولتهای ایران (از میرزا نصراللهخان مشیرالدوله تا میرحسین موسوی)، 1378ش، ص456</ref> رجایی در این سخنرانی، با نشان دادن پای شکنجهدیده خود تلاش کرد جنایات حکومت پهلوی را به جهانیان اثبات کند.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/07/26/1548612/وقتی-رئیس-جمهور-پای-خود-را-در-سازمان-ملل-به-نمایش-گذاشت-تصاویر «وقتی رئیسجمهور پای خود را در سازمان ملل به نمایش گذاشت + تصاویر»، وبسایت تسنیم.]</ref> | مهمترین اتفاقی که در دوره نخستوزیری محمدعلی رجایی رخ داد عزیمت وی به نیویورک و سخنرانی در مجمع سالانه سازمان ملل متحد بود که در تاریخ ۲۷ [[مهر]] ۱۳۵۹ش ایراد کرد.<ref>زیرنظر شورای علمی اداره کل آرشیو، اسناد و موزه، دولتهای ایران (از میرزا نصراللهخان مشیرالدوله تا میرحسین موسوی)، 1378ش، ص456</ref> رجایی در این سخنرانی، با نشان دادن پای شکنجهدیده خود تلاش کرد جنایات حکومت پهلوی را به جهانیان اثبات کند.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/07/26/1548612/وقتی-رئیس-جمهور-پای-خود-را-در-سازمان-ملل-به-نمایش-گذاشت-تصاویر «وقتی رئیسجمهور پای خود را در سازمان ملل به نمایش گذاشت + تصاویر»، وبسایت تسنیم.]</ref> | ||
== دیدگاهها دربارهٔ رجایی == | ==دیدگاهها دربارهٔ رجایی== | ||
امام خمینی در بیانیهای پس از خبر بمبگذاری دفتر نخستوزیری، دربارهٔ محمدعلی رجایی بیان کرد که آقای رجایی همواره در جبهههای نبرد با قدرتهای باطل و فاسد گام برمیداشت و هجرت در راه خدا و شهادت را فوز عظیم میدانست.<ref>مرکز مدارک انقلاب اسلامی، فرزند ملت در آئینه انقلاب اسلامی، 1361ش، ج1، ص52.</ref> | |||
دربارهٔ سادهزیستی رجایی گفتهاند که در زندگی شخصی و دفترکار و نیز امور و تشریفات اداری و اجرایی در نهایت سادگی و بیآلایشی بود. او برای خود بهعنوان مقام اول مملکت، منزلت خاصی از جهت مادی متصور نبود.<ref>رجایی، سیره شهید رجایی، 1377ش، ص490 و ص520.</ref> | دربارهٔ سادهزیستی رجایی گفتهاند که در زندگی شخصی و دفترکار و نیز امور و تشریفات اداری و اجرایی در نهایت سادگی و بیآلایشی بود. او برای خود بهعنوان مقام اول مملکت، منزلت خاصی از جهت مادی متصور نبود.<ref>رجایی، سیره شهید رجایی، 1377ش، ص490 و ص520.</ref> | ||
== شهادت رجایی == | ==شهادت رجایی== | ||
رجایی در هشت [[شهریور]] ۱۳۶۰ش در دفتر نخستوزیری در حمله تروریستی سازمان مجاهدین خلق [[ایران]]، به شهادت رسید.<ref>[https://www.tabnak.ir/fa/tags/6766/1/شهید-رجایی «در مورد شهید رجایی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید»، وبسایت تابناک.]</ref> | رجایی در هشت [[شهریور]] ۱۳۶۰ش در دفتر نخستوزیری در حمله تروریستی سازمان مجاهدین خلق [[ایران]]، به شهادت رسید.<ref>[https://www.tabnak.ir/fa/tags/6766/1/شهید-رجایی «در مورد شهید رجایی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید»، وبسایت تابناک.]</ref> | ||
== تصویرپردازی از رجایی == | ==تصویرپردازی از رجایی== | ||
«دولت عشق» عنوان سریالی هفت قسمتی است که از سوی شبکه دوم سیمای جمهوری اسلامی ایران ساخته و در سال ۱۳۸۱ش از تلویزیون پخش شد. جواد هاشمی در نقش محمدعلی رجایی بازی کرد و حمید بهمنی کارگردان این مجموعه تلویزیونی بود.<ref>[https://www.fardanews.com/بخش-فرهنگ-96/718140-خاطره-آقای-بازیگر-از-بازی-در «خاطره آقای بازیگر در نقش شهید رجایی + عکس»، وبسایت فردانیوز.]</ref> | «دولت عشق» عنوان سریالی هفت قسمتی است که از سوی شبکه دوم سیمای جمهوری اسلامی ایران ساخته و در سال ۱۳۸۱ش از تلویزیون پخش شد. جواد هاشمی در نقش [[محمدعلی رجایی]] بازی کرد و حمید بهمنی کارگردان این مجموعه تلویزیونی بود.<ref>[https://www.fardanews.com/بخش-فرهنگ-96/718140-خاطره-آقای-بازیگر-از-بازی-در «خاطره آقای بازیگر در نقش شهید رجایی + عکس»، وبسایت فردانیوز.]</ref> کتب بسیاری دربارهٔ رجایی به زیر چاپ رفتهاند از جمله: | ||
کتب بسیاری دربارهٔ رجایی به زیر چاپ رفتهاند از جمله: | *فرزند ملت در آیینه انقلاب اسلامی (مجموعه سخنرانیها، مصاحبهها و پیامهای شهید رجایی) (۲ جلد)؛ | ||
* فرزند ملت در آیینه انقلاب اسلامی (مجموعه سخنرانیها، مصاحبهها و پیامهای شهید رجایی) (۲ جلد)؛ | *چگونگی انتخاب اولین نخستوزیر جمهوری اسلامی ایران و مکاتبات رجایی با بنیصدر؛ | ||
* چگونگی انتخاب اولین نخستوزیر جمهوری اسلامی ایران و مکاتبات رجایی با بنیصدر؛ | *آموزگاران نور (به یاد دو معلم شهید و دو آموزگار نور، رجایی و باهنر)؛ | ||
* آموزگاران نور (به یاد دو معلم شهید و دو آموزگار نور، رجایی و باهنر)؛ | *پیام شهیدان (دفتر ۱)؛ | ||
* پیام شهیدان (دفتر ۱)؛ | *یادواره شهدای انقلاب اسلامی (جلد ۱)؛ | ||
* یادواره شهدای انقلاب اسلامی (جلد ۱)؛ | *شهید رجایی اسوه [[صبر|صبر]] و استقامت؛ | ||
* شهید رجایی اسوه صبر و استقامت؛ | *[[الماس|الماس]] سوخته (بر اساس زندگی شهید رجایی)؛ | ||
* الماس سوخته (بر اساس زندگی شهید رجایی)؛ | *پانزده سال بعد (مقدمهای بر رمان الماس سوخته بر اساس زندگی شهید رجایی)؛ | ||
* پانزده سال بعد (مقدمهای بر رمان الماس سوخته بر اساس زندگی شهید رجایی)؛ | *بیمرگ، مثل صنوبر؛ | ||
* بیمرگ، مثل صنوبر؛ | *حدیث جاودانگی؛ | ||
* حدیث جاودانگی؛ | *رمز جاودانگی؛ | ||
* رمز جاودانگی؛ | *خلاصه. خوبیها (ناگفتههایی از زندگی شهید محمدعلی رجایی)؛ | ||
* خلاصه. خوبیها (ناگفتههایی از زندگی شهید محمدعلی رجایی)؛ | *رجایی در آینه مردم؛ | ||
* رجایی در آینه مردم؛ | *شهید رجایی؛ | ||
* شهید رجایی؛ | *محمدعلی رجایی؛ | ||
* محمدعلی رجایی؛ | *من، محمدعلی رجایی؛ | ||
* من، محمدعلی رجایی؛ | *شاهد یاران (شماره ۱۰: یادمان شهدای دولت جمهوری اسلامی ایران)؛ | ||
* شاهد یاران (شماره ۱۰: یادمان شهدای دولت جمهوری اسلامی ایران)؛ | *سی خاطره از یک نخستوزیر.<ref>[https://rasekhoon.net/article/show/141803/کتابشناسی-شهیدان-رجایی-و-باهنر «کتابشناسی شهیدان رجایی و باهنر»، وبسایت راسخون.]</ref> | ||
* سی خاطره از یک نخستوزیر.<ref>[https://rasekhoon.net/article/show/141803/کتابشناسی-شهیدان-رجایی-و-باهنر «کتابشناسی شهیدان رجایی و باهنر»، وبسایت راسخون.]</ref> | |||
== پانویس == | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
== منابع == | ==منابع== | ||
{{آغاز منابع}} | {{آغاز منابع}} | ||
* «خاطره آقای بازیگر در نقش شهید رجایی + عکس»، وبسایت فردانیوز، تاریخ انتشار: ۸ شهریور ۱۳۹۶ش. | * «خاطره آقای بازیگر در نقش شهید رجایی + عکس»، وبسایت فردانیوز، تاریخ انتشار: ۸ شهریور ۱۳۹۶ش. | ||
| خط ۹۵: | خط ۹۸: | ||
* «همه همسران روسای جمهور ایران + عکس»، وبسایت عصر ایران، تاریخ انتشار: ۲۷ مهر ۱۳۹۳ش. | * «همه همسران روسای جمهور ایران + عکس»، وبسایت عصر ایران، تاریخ انتشار: ۲۷ مهر ۱۳۹۳ش. | ||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
{{تهران-افقی}} | |||
{{قزوین-افقی}} | |||
[[رده:اهالی تهران]] | |||
[[رده:درگذشتگان ۱۳۶۰]] | |||
[[رده:درگذشتگان بر اثر ترور]] | |||
[[رده:رئیسجمهوران جمهوری اسلامی ایران]] | |||
[[رده:زادگان ۱۳۱۲]] | |||
[[رده:زادگان قزوین]] | |||
{{#seo: | |||
|title=محمدعلی رجایی کیست؟ زندگینامه دومین رئیسجمهور ایران - ویکی زندگی | |||
|title_mode=Replaced Title | |||
|keywords=محمدعلی رجایی, شهید رجایی, رئیس جمهور رجایی, زندگینامه محمدعلی رجایی, هفته دولت, بمب گذاری دفتر نخست وزیری | |||
|description=محمدعلی رجایی، دومین رئیسجمهور ایران بود که در هشتم شهریور ۱۳۶۰ به شهادت رسید. با زندگی، سوابق و ماجرای شهادت این معلم انقلابی و مردمی آشنا شوید - ویکی زندگی | |||
}} | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۹ شهریور ۱۴۰۴، ساعت ۱۳:۰۹
محمدعلی رجایی، معلمی که در جمهوری اسلامی ایران به جایگاه ریاست جمهوری رسید.
محمدعلی رجایی، دومین رئیسجمهور ایران بود که در تاریخ هشتم شهریورماه سال ۱۳۶۰ش در حادثه بمبگذاری دفتر نخستوزیری به شهادت رسید.
کودکی و نوجوانی رجایی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]محمدعلی رجائی در ۲۵ خرداد سال ۱۳۱۲ش در قزوین به دنیا آمد. پدر او پیشهور بود و با مغازه خرازی در بازار، معاش خانواده را تأمین میکرد.[۱] محمدعلی در چهارسالگی پدر را از دست داد و مسئولیت اداره زندگی بهعهده مادر و برادر سیزدهساله افتاد.[۲]
جوانی رجایی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]در سال ۱۳۲۶ش که محمدعلی در سن چهاردهسالگی بود با مادر به تهران رفت.[۳] او با کمک برادر به شاگردی در بازار تهران مشغول شد. ابتدا در یک مغازه آهنفروشی و سپس بلورفروشی کار کرده و با درآمدی که کسب میکرد به همراه مادر زندگی را میگذراند.[۴]
رجایی همزمان با کار در بازار، تحصیلات خود را که موقتاً رها کرده بود، دوباره ادامه داد؛ اما از جلسات دینی و مذهبی هم غافل نبود و شبها به جلسات قرآن میرفت. در چهارده یا پانزدهسالگی به دبستان ملی حمدیه (گذرقلی) رفت و در کلاس شبانه جامعه تعلیمات اسلامی شرکت کرد. در این مدرسه، محمدعلی با گروههای مذهبی همکاری و همراهی میکرد.[۵]
رجایی در این سالها، دستفروشی میکرد و با فروش ظروف در محلات جنوب شهر درآمدی کسب میکرد.[۶] محمدعلی رجایی در سال ۱۳۴۱ش با دختر یکی از بستگان خود به نام عاتقه صدیقی ازدواج کرد.[۷] حاصل این ازدواج بیستساله یک پسر و دو دختر بود.[۸]
خاستگاه فکری رجایی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]
رجایی، بیستوهفت سال در درس اخلاق و قرآن آیتالله طالقانی شرکت داشت و ایمان، مبارزه و انقلابیگری را در وجود خویش نهادینه کرد. او برای مبارزه با حکومت پادشاه پهلوی که ظلم و ستم آشکار آن را مشاهده میکرد، احزاب سیاسی و حرکتهای مبارزهطلبانه آن زمان را، از حزب مؤتلفه اسلامی گرفته تا جبهه ملی، نهضت آزادی و سازمان مجاهدین، با ترازوی اعتقادات دینی خود، محک میزد.[۹]
رجایی پس از تحمل زندانهای کمیته، اوین و قصر، با مشاهده حرکت مردمی به رهبری امام خمینی به این نتیجه رسید که تفکرات حزبی حاکم بر مبارزان دیگر احزاب و حرکتها باطل هستند و شیوه درست مبارزه اجتماعی، همان حرکت مردم به رهبری روحانیت و بهویژه امام خمینی است.[۱۰]
سیره اخلاقی رجایی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]محمدعلی در دوران نوجوانی و جوانی در هیچیک از اعمال و رفتار ناپسند همسالان خود شرکت نمیکرد و میکوشید با تهیه وسایل ورزش باستانی، توجه آنها را به ورزش جلب کند.[۱۱] محمدعلی رجایی اوقات فراغت خود را صرف درس و مطالعه میکرد، بهطوریکه همت او در مطالعه دروس، زبانزد فامیل بود. او در اوقات فراغت خود به زیارت بقاع متبرکه قزوین میرفت. او روزهای جمعه بر سر تربت پدر و برادر رفته و فاتحهای میخواند.[۱۲]
فعالیتهای رجایی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]
فعالیت علمی رجایی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]در سال ۱۳۳۰ش رجائی با مشورت برادر و یکی از نزدیکان خود، تصمیم گرفت به نیروی هوایی وارد شود و با مدرک ششم ابتدایی توانست بهصورت پیمانی به استخدام نیروی هوایی درآید.[۱۳] رجایی بدین شیوه توانست با حقوق نیروی هوایی به امرار معاش خود و مادر کمک کند و این پنج سال فرصتی شد تا شبانه به تحصیلات خود ادامه دهد. وی فقط در ایام تابستان فرصت حضور در جلسات مذهبی را پیدا میکرد.[۱۴]
فعالیت فرهنگی رجایی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]رجایی پس از اتمام دوره آموزشی نیروی هوایی و دریافت درجه گروهبانی، در سال ۱۳۳۲ش دیپلم گرفت. از آنجایی که در شهریور ماه دیپلم خود را دریافت کرد نمیتوانست در آزمون ورودی دانشگاهها شرکت کند. پس به بیجار رفت و در یک دبیرستان به تدریس زبان انگلیسی پرداخت. با تمام شدن سال تحصیلی، مجدداً به تهران بازگشت و اینبار در دانشسرای عالی تربیت معلم به تحصیل مشغول شد.[۱۵]
پس از دو سال، با اخذ مدرک کارشناسی ریاضی به استخدام وزارت آموزش و پرورش درآمد. ابتدا به ملایر و سپس به خوانسار رفت و شغل معلمی را ادامه داد و یک سال را با موفقیت گذراند. سال تحصیلی که به پایان رسید رجایی به تهران برگشت و در دوره کارشناسی ارشد در رشته آمار وارد دانشگاه شد و همزمان در مدرسه کمال نیز تدریس خود را ادامه داد.[۱۶]
رجایی در زندان
[ویرایش | ویرایش مبدأ]محمدعلی رجایی در آذر ۱۳۵۳ش بهعلت ارتباط با سازمان مجاهدین خلق از سوی ساواک دستگیر و روانه زندان شد. او پس از تحمل چهاردهماه زندان، محاکمه و به پنج سال حبس محکوم شد و پس از گسترش مبارزات علیه حکومت پهلوی، در آبان ۱۳۵۷ش آزاد شد.[۱۷]
رابطه رجایی با دیگر شخصیتها
[ویرایش | ویرایش مبدأ]رجایی پس از آزادی از زندان، با تمام توان در کنار امام خمینی ایستاد و او را مرجع و پیشوای دینی و سیاسی خود قرار داد و تا لحظه شهادت در امور کشورداری و اجرایی مملکت، به تاسی از امام خمینی و نظرات او همت میگمارد.[۱۸] امام خمینی از نظر رجایی، بهترین الگوی عملی و رفتاری است که هر سخن و کلام او مملو از آموزهها و پیامهای قدسی است. او هنگامی که قصد انتخاب وزرای کابینه داشت و حتی بعد از آن، بارها اعلام کرد که وزرای کابینه او باید مقلد امام خمینی باشند.[۱۹]
مسئولیتهای رجایی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]
پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، محمدعلی رجایی بهعنوان وزیر آموزشوپرورش در کابینه مهدی بازرگان منصوب شد. مسئولیت او در این پست، بعد از استعفای بازرگان نیز با حکم امام خمینی ادامه داشت. در انتخابات دوره اول مجلس شورای اسلامی به تاریخ ۲۴ اسفند ۱۳۵۸ش، محمدعلی رجایی از سوی جامعه روحانیت مبارز و حزب جمهوری اسلامی بهعنوان نماینده منتخب مردم تهران به مجلس اول راه یافت.[۲۰]
در این مجلس، کمیتهای مشترک از مجلس و دولت، ۳ نفر را معرفی کردند که از آن میان محمدعلی رجایی در جلسه غیرعلنی در ۱۸ مرداد همان سال، به سمت نخستوزیری منصوب شد.[۲۱] پس از عزل بنیصدر، در مرداد ۱۳۶۰ش و در شرایط بحرانی جنگ، انتخابات ریاستجمهوری برگزار شد و رجایی به منصب ریاستجمهوری رسید.[۲۲]
رجایی در سازمان ملل
[ویرایش | ویرایش مبدأ]مهمترین اتفاقی که در دوره نخستوزیری محمدعلی رجایی رخ داد عزیمت وی به نیویورک و سخنرانی در مجمع سالانه سازمان ملل متحد بود که در تاریخ ۲۷ مهر ۱۳۵۹ش ایراد کرد.[۲۳] رجایی در این سخنرانی، با نشان دادن پای شکنجهدیده خود تلاش کرد جنایات حکومت پهلوی را به جهانیان اثبات کند.[۲۴]
دیدگاهها دربارهٔ رجایی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]امام خمینی در بیانیهای پس از خبر بمبگذاری دفتر نخستوزیری، دربارهٔ محمدعلی رجایی بیان کرد که آقای رجایی همواره در جبهههای نبرد با قدرتهای باطل و فاسد گام برمیداشت و هجرت در راه خدا و شهادت را فوز عظیم میدانست.[۲۵]
دربارهٔ سادهزیستی رجایی گفتهاند که در زندگی شخصی و دفترکار و نیز امور و تشریفات اداری و اجرایی در نهایت سادگی و بیآلایشی بود. او برای خود بهعنوان مقام اول مملکت، منزلت خاصی از جهت مادی متصور نبود.[۲۶]
شهادت رجایی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]رجایی در هشت شهریور ۱۳۶۰ش در دفتر نخستوزیری در حمله تروریستی سازمان مجاهدین خلق ایران، به شهادت رسید.[۲۷]
تصویرپردازی از رجایی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]«دولت عشق» عنوان سریالی هفت قسمتی است که از سوی شبکه دوم سیمای جمهوری اسلامی ایران ساخته و در سال ۱۳۸۱ش از تلویزیون پخش شد. جواد هاشمی در نقش محمدعلی رجایی بازی کرد و حمید بهمنی کارگردان این مجموعه تلویزیونی بود.[۲۸] کتب بسیاری دربارهٔ رجایی به زیر چاپ رفتهاند از جمله:
- فرزند ملت در آیینه انقلاب اسلامی (مجموعه سخنرانیها، مصاحبهها و پیامهای شهید رجایی) (۲ جلد)؛
- چگونگی انتخاب اولین نخستوزیر جمهوری اسلامی ایران و مکاتبات رجایی با بنیصدر؛
- آموزگاران نور (به یاد دو معلم شهید و دو آموزگار نور، رجایی و باهنر)؛
- پیام شهیدان (دفتر ۱)؛
- یادواره شهدای انقلاب اسلامی (جلد ۱)؛
- شهید رجایی اسوه صبر و استقامت؛
- الماس سوخته (بر اساس زندگی شهید رجایی)؛
- پانزده سال بعد (مقدمهای بر رمان الماس سوخته بر اساس زندگی شهید رجایی)؛
- بیمرگ، مثل صنوبر؛
- حدیث جاودانگی؛
- رمز جاودانگی؛
- خلاصه. خوبیها (ناگفتههایی از زندگی شهید محمدعلی رجایی)؛
- رجایی در آینه مردم؛
- شهید رجایی؛
- محمدعلی رجایی؛
- من، محمدعلی رجایی؛
- شاهد یاران (شماره ۱۰: یادمان شهدای دولت جمهوری اسلامی ایران)؛
- سی خاطره از یک نخستوزیر.[۲۹]
پانویس
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- ↑ «زندگینامه شهید محمدعلی رجایی»، وبسایت جماران.
- ↑ « زندگینامه کامل شهید محمدعلی رجایی»، وبسایت دلگرم.
- ↑ « زندگینامه کامل شهید محمدعلی رجایی»، وبسایت دلگرم.
- ↑ «در مورد شهید رجایی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید»، وبسایت تابناک.
- ↑ «زندگینامه کامل شهید محمدعلی رجایی»،وبسایت دلگرم.
- ↑ «زندگینامه کامل شهید محمدعلی رجایی»،وبسایت دلگرم.
- ↑ «در مورد شهید رجایی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید»، وبسایت تابناک.
- ↑ «همه همسران روسای جمهور ایران + عکس»، وبسایت عصر ایران.
- ↑ «نگرشی به تعامل رهبر و پیرو؛ امام خمینی و شهید رجایی»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه.
- ↑ «نگرشی به تعامل رهبر و پیرو؛ امام خمینی و شهید رجایی»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه.
- ↑ «زندگینامه کامل شهید محمدعلی رجایی»،وبسایت دلگرم.
- ↑ «زندگینامه کامل شهید محمدعلی رجایی»،وبسایت دلگرم.
- ↑ «زندگینامه کامل شهید محمدعلی رجایی»،وبسایت دلگرم.
- ↑ «زندگینامه کامل شهید محمدعلی رجایی»،وبسایت دلگرم.
- ↑ «در مورد شهید رجایی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید»، وبسایت تابناک.
- ↑ «در مورد شهید رجایی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید»، وبسایت تابناک.
- ↑ «محمدعلی رجایی»، ویکی شیعه.
- ↑ راعی گلوجه، زندگینامه سیاسی شهید رجایی، 1382ش، ص209.
- ↑ «نگرشی به تعامل رهبر و پیرو؛ امام خمینی و شهید رجایی»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه.
- ↑ «در مورد شهید رجایی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید»، وبسایت تابناک.
- ↑ «در مورد شهید رجایی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید»، وبسایت تابناک.
- ↑ فوزی، تحولات سیاسی اجتماعی بعد از انقلاب اسلامی در ایران، 1387ش، ج1، ص320 و ص344.
- ↑ زیرنظر شورای علمی اداره کل آرشیو، اسناد و موزه، دولتهای ایران (از میرزا نصراللهخان مشیرالدوله تا میرحسین موسوی)، 1378ش، ص456
- ↑ «وقتی رئیسجمهور پای خود را در سازمان ملل به نمایش گذاشت + تصاویر»، وبسایت تسنیم.
- ↑ مرکز مدارک انقلاب اسلامی، فرزند ملت در آئینه انقلاب اسلامی، 1361ش، ج1، ص52.
- ↑ رجایی، سیره شهید رجایی، 1377ش، ص490 و ص520.
- ↑ «در مورد شهید رجایی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید»، وبسایت تابناک.
- ↑ «خاطره آقای بازیگر در نقش شهید رجایی + عکس»، وبسایت فردانیوز.
- ↑ «کتابشناسی شهیدان رجایی و باهنر»، وبسایت راسخون.
منابع
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- «خاطره آقای بازیگر در نقش شهید رجایی + عکس»، وبسایت فردانیوز، تاریخ انتشار: ۸ شهریور ۱۳۹۶ش.
- «در مورد شهید رجایی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید»، وبسایت تابناک، تاریخ بازدید: ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- راعی گلوجه، سجاد، زندگینامه سیاسی شهید رجایی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۸۲ش.
- رجایی، غلامعلی، سیره شهید رجایی، تهران، عروج، ۱۳۷۷ش.
- «زندگینامه شهید محمدعلی رجایی»، وبسایت جماران، تاریخ بازدید: ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- «زندگینامه کامل شهید محمدعلی رجایی»، وبسایت دلگرم، تاریخ بازدید: ۷ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- زیرنظر شورای علمی اداره کل آرشیو، اسناد و موزه، دولتهای ایران (از میرزا نصراللهخان مشیرالدوله تا میرحسین موسوی)، ۱۳۷۸ش.
- فوزی، یحیی، تحولات سیاسی اجتماعی بعد از انقلاب اسلامی در ایران، تهران، عروج (وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی)، ۱۳۸۷ش.
- «کتابشناسی شهیدان رجایی و باهنر»، وبسایت راسخون، تاریخ انتشار: ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- «محمدعلی رجایی»، ویکی شیعه، تاریخ بازدید: ۸ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- مرکز مدارک انقلاب اسلامی، فرزند ملت در آئینه انقلاب اسلامی، تهران، وزارت ارشاد اسلامی، ۱۳۶۱ش.
- «نگرشی به تعامل رهبر و پیرو؛ امام خمینی و شهید رجایی»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه، تاریخ بازدید: ۸ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- «وقتی رئیسجمهور پای خود را در سازمان ملل به نمایش گذاشت + تصاویر»، وبسایت تسنیم، تاریخ انتشار: ۲۶ مهر ۱۳۹۶ش.
- «همه همسران روسای جمهور ایران + عکس»، وبسایت عصر ایران، تاریخ انتشار: ۲۷ مهر ۱۳۹۳ش.
| مناطق گردشگری | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| جاذبههای گردشگری | |||||||
| شهرها | |||||||
| مشاهیر |
| ||||||
| شهرها | |||
|---|---|---|---|
| مشاهیر |
| ||