پیش‌نویس:شناخت درمانی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ۲۶ شهریور ۱۴۰۴، ساعت ۱۵:۵۳

ارون بک -روان‌پزشک-شناخت درمانی — آرون بک؛ مبدع رویکرد شناخت درمانی

شناخت درمانی؛ از روش‌های نوین روان درمانی.

شناخت درمانی (cognitive therapy)، درمانی کوتاه‌مدت و ساختاریافته که در آن بیمار و درمانگر تلاش می‌کنند تا به‌صورت فعالانه به اهداف درمان که بر مشکلات فعلی بیمار و حل آنها متمرکز است، دست یابند. در شناخت درمانی، درمانگر به درمان نشانه‌ها و رفتارهای غیرطبیعی در بیمار می‌پردازد که به‌دلیل شیوهٔ تفکر نادرست در بیمار شکل گرفته‌اند.

مفهوم‌شناسی شناخت درمانی

شناخت درمانی، شیوه‌ای نوین در روان درمانی است که به افراد کمک می‌کند تا روش تفکر خود را تغییر داده یا به اصطلاح «بازسازی ساختار شناختی» در آنها رخ دهد. واژهٔ شناخت در این عبارت به شناخت‌ها و افکار فرد اشاره دارد و نشان می‌دهد که چگونه شناخت و افکارِ تحریف شده، آدمی را به‌سمت ادراک نادرست از خود و جهان پیرامون می‌برد. از این روش، امروزه برای درمان مواردی همچون اختلال خلق، اختلال اضطراب، انواع اعتیاد، استرس، بی‌خوابی، عصبانیت و اختلال اشتها استفاده می‌کنند.^[۱]

تاریخچه شناخت درمانی

شناخت درمانی برای نخستین‌بار در دههٔ ۶۰ میلادی توسط روان‌پزشکی به‌نام «آرون بِک» معرفی شد. پس از آن، این شیوهٔ درمانی به‌نام‌های درمان شناختی رفتاری، شناخت درمانی یا رفتار درمانی شناختی به شهرت رسید. آرون بک، با مطالعهٔ روند درمانی بیماران مبتلا به افسردگی که اغلب افکار نادرستی را بیان می‌کردند و دچار تحریف‌های شناختی بودند، به این شیوهٔ درمانی دست یافت. کتاب شناخت درمانی بِک برای بیماری افسردگی در سال ۱۹۷۸م منتشر شد.^[۲]

تکنیک‌های شناخت درمانی

شناخت درمانگران، در روش‌های درمانی خود و آگاه‌سازی بیماران نسبت به شناخت‌های منفی و خطاهای آنها، از تکنیک‌های مختلفی استفاده می‌کنند. از جملهٔ این تکنیک‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

شناسایی افکار منفی: این فرایند برای افراد درونگرا بسیار دشوار است اما در نهایت منجر به کشف خود و دریافت بینشی درست می‌شود که بخش اساسی روند درمان است.
تمرین مهارت‌های جدید؛
تعیین اهداف؛
حل مشکل؛
نظارت و کنترل بر خود؛
پیشرفت تدریجی؛^[۳]
یادداشت‌برداری: نوشتن افکار و احساسات به‌صورت مفصل در زندگی روزمره، درمانگر و بیمار را در شناسایی افکار مخرب هدایت می‌کند.
الگوبرداری: بیمار می‌تواند از رفتارها و اعمال درمانگر خود الگوبرداری کند.^[۴]

رؤیا و شناخت درمانی

کارشناسان بر این باورند که رؤیاها، انعکاسی از توجهات، نگرانی‌ها و تمایلات آدمی در زندگی روزمره هستند. رؤیاها، در حقیقت، پیام‌هایی از بخشی از آگاهی ما هستند که به‌صورت کلامی، دیداری و استعاری بازگویی می‌شوند. برخی، رؤیاها را با تجربیات عاطفی در ارتباط می‌دانند. شناخت درمانگران نیز رؤیاها را به‌عنوان فرم‌هایی خاص از شناخت‌واره‌ها در نظر گرفته‌اند که بین تجارب اولیهٔ دوران کودکی با افکار و ملاحظات کنونی ما ارتباط معنایی برقرار کرده‌اند.

در شناخت درمانی، دو دیدگاه کلی نسبت به نقش رؤیا وجود دارد:

دیدگاه اول: در این دیدگاه، افراد بر این باورند که الگوهای غالب شناختی یا همان طرح‌واره‌های زندگی بر رؤیا تأثیر می‌گذارند. به‌همین دلیل، برای طرفداران این دیدگاه، رؤیا در موقعیت‌های بالینی به‌عنوان یک نمونه‌برداری از طرح‌واره‌های ناکارآمد به‌شمار می‌روند.
دیدگاه دوم: در این دیدگاه، افراد، درمانگران را تشویق می‌کنند تا به شکلی عمیق به جنبه‌های استعاری رؤیاهای مراجعان خود بپردازند. آنها بر این باورند که رؤیا به‌عنوان تجمعی قدرتمند از استعاره‌ها هستند که مدار کوتاهی به الگوهای شناختی فراهم می‌کنند. در حقیقت، بر اساس این دیدگاه، درمانگر فردی خبره است که به بیمار در جست‌وجوی پیدا کردن معنای رؤیاها کمک می‌کند تا در تصمیمات و کارهای آیندهٔ خود از آنها بهره گیرد.^[۵]

شناخت درمانی در دین

کارشناسان معتقدند که در متون اسلامی، یقین، به‌عنوان بالاترین درجهٔ شناخت واقعی (اعم از خداشناسی، خودشناسی و پیرامون‌شناسی)، برطرف‌کنندهٔ غم و اندوه در طولانی‌مدت است.^[۶]

بیش از دو دهه است که اندیشمندان به بررسی نقش آموزه‌های دینی در شناخت درمانی افسردگی می‌پردازند. در برخی از تفاسیرِ آیات قرآن، مفسران، از جمله موارد شفادهندگی قرآن را شفای بیماری‌های روانی^[۷] اعم از بیماری‌های ناشی از کفر و نفاق و بیماری‌های برخاسته از مشکلات روانی و اخلاقی معرفی کرده‌اند؛^[۸] برای مثال، روان‌شناسان معتقدند که از جمله نشانه‌های آشکار افسردگی «احساس بی‌ارزش بودن» است.^[۹] بنابراین، یادآوری جایگاه واقعی فرد به‌عنوان یک انسان در نظام آفرینش می‌تواند این تصور ذهنی را از او دور کند. قرآن، در آیات مختلف و به بیان‌های متفاوتی به این جایگاه اشاره کرده است؛ مانند:

روح الهی انسان چنان ارزشمند است که شایستهٔ سجدهٔ فرشتگان شد.^[۱۰]
انسان به‌عنوان جلوه‌گاه تمام قدرت خداوند، شایستهٔ خودکم‌بینی نیست.^[۱۱]
انسان عزت‌مندی که بر تمامی هستی برتری دارد، سزاوار خودکم‌بینی نیست.^[۱۲]

شناخت درمانی و افسردگی

کارشناسان بر این باورند که فرد افسرده، دارای افکار منفی نسبت به خود است^[۱۳] و این افکار منفی، ریشه در ناآگاهی‌ها یا آگاهی‌های نادرست دارند. فرد افسرده دچار انحراف در پردازش اطلاعات می‌شود.^[۱۴] به‌همین دلیل، روان‌شناسان معتقدند که شناخت درمانی بهترین شیوه نسبت به سایر روش‌های روان درمانی در درمان افسردگی است.^[۱۵]

کارشناسان معتقدند که آدمی با شناخت ویژگی‌های فردی و نوعی خود می‌تواند به حقیقت دست یافته و از دام افسردگی رهایی یابد؛ برای مثال، نگاهی واقع‌گرایانه به نقش و دامنهٔ اختیارات آدمی، ارتباط او با تقدیرات الهی، تعدیل سطح انتظارات از خود و اطرافیان، بالا بردن آستانهٔ شکیبایی در رؤیایی با کلام و رفتار نامناسب از جمله رهاوردهای انسان‌شناسی فردی و نوعی هستند.^[۱۶]

شناخت درمانی در سالمندان

از نظر بسیاری از محققان، سالمندی، دورهٔ دگرگونی و از دست دادن است. تعداد بسیار کمی از افراد سالمند، توانایی سازگاری با این حجم از تغییرات را داشته و بیشتر آنها در برابر وقایع خاص یا ترکیبی از رخدادها دچار درماندگی و افسردگی می‌شوند.

امروزه، آگاهی از خطرات ناشی از مصرف دارو در سالمندان موجب به‌کارگیری روش‌های دیگر درمانی از جمله شناخت درمانی شده است. در این روش، هدف تسریع بهبودی نبوده بلکه تداوم در بهبودی و در صورت امکان، جلوگیری از عود کردن آن، مد نظر است. علاوه بر آن، به‌دلیل هزینه‌بر بودن شناخت درمانی فردی، روان‌شناسان تلاش می‌کنند تا از شیوه‌های درمانی گروهی برای سالمندان استفاده کنند تا در وقت و هزینه صرفه‌جویی شود. شناخت درمانی گروهی به سالمندان کمک می‌کند تا عملکردی بهینه در زندگی به‌دست آورده و در نهایت از عود مجدد بیماری از جمله افسردگی در آنها جلوگیری شود. شناخت درمانی، همچنین، به سالمندان کمک می‌کند تا از شناخت‌های غلط و تفکرات غیرواقعی وابسته به آن رهایی یابند.^[۱۷]

شناخت درمانی و اجتماع هراسی

اجتماع هراسی، امروزه به‌عنوان سومین اختلال شایع روان‌پزشکی شناخته می‌شود که منجر به افت عملکرد مبتلایان و نیز خسارت‌های اقتصادی بسیار برای خانواده و جامعه شده است. این اختلال، به‌معنای ترس بیش از حد است که در نتیجهٔ آن، عملکرد و تعامل اجتماعی فرد، دچار اختلال می‌شود. افرادی که به اجتماع هراسی دچار شده‌اند، از زیر نظر قرار گرفتن و حضور در موقعیت‌های اجتماعی رنج برده و ترس دارند.

محققان، در سال‌های اخیر از روش شناخت درمانی برای درمان این اختلال استفاده می‌کنند. در این روش، درمانگر به‌صورت مستقیم با افکار و احساسات فرد سروکار دارد. از دیگر مزایای این روش غیر دارویی، امکان استفاده از آن در تمامی رده‌های سنی است. پژوهش‌های بسیاری حکایت از تأثیرگذاری شناخت درمانی، به‌ویژه شناخت درمانی گروهی در اختلال اجتماع هراسی داشته‌اند. با آموزش تکنیک‌های شناخت درمانی به معلمان و مربیان مراکز آموزشی، می‌توان گامی مفید در درمان این اختلال برداشت.^[۱۸]

پانویس

↑ احمدی، «شناخت درمانی (CBT) و تکنیک‌های مربوط به آن را چقدر می‌شناسید؟»، مجلۀ سلامت دکتر ساینا.
↑ احمدی، «شناخت درمانی (CBT) و تکنیک‌های مربوط به آن را چقدر می‌شناسید؟»، مجلۀ سلامت دکتر ساینا.
↑ احمدی، «شناخت درمانی (CBT) و تکنیک‌های مربوط به آن را چقدر می‌شناسید؟»، مجلۀ سلامت دکتر ساینا.
↑ «شناخت درمانی چیست و اصول و تکنیک‌های آن کدام است؟»، وب‌سایت بیتوته.
↑ نجاتی‌صفا، «رؤیا و شناخت درمانی»، 1394ش، ص42.
↑ مجلسی، بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار، 1404ق، ج74، ص212.
↑ طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، بی‌تا، ج6، ص513.
↑ رازی، مفاتیح‌الغیب، 1420ق، ج21، ص390؛ طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، 1417ق، ج13، ص183.
↑ پاول، غلبه بر افسردگی، 1386ش، ص48.
↑ سورهٔ حجر، آیهٔ 29.
↑ سورهٔ ص، آیهٔ 75.
↑ سورهٔ اسراء، آیهٔ 70.
↑ کراز، بیماری‌های روانی، 1381ش، ص72.
↑ لی هی، رابرت، تکنیک‌های شناخت درمانی، 1385ش، ص218.
↑ Richard, “Cognitive therapy for chronic and persistent Depression”, 2003, P15.
↑ موسوی و دیگران، «تفسیر آیات انسان‌شناسی و نقش آن در شناخت درمانی افسردگی»، 1392ش، ص48.
↑ تقوایی و حمیدی، «تأثیر شناخت درمانی گروهی بر افسردگی زنان سالمند»، 1383ش، ص66-67.
↑ محمودی عالمی و دیگران، «بررسی تأثیر شناخت درمانی گروهی بر اجتماع هراسی»، 1384ش، ص103-105.

منابع

قرآن کریم.
احمدی، مرضیه، «شناخت درمانی (CBT) و تکنیک‌های مربوط به آن را چقدر می‌شناسید؟»، مجلهٔ سلامت دکتر ساینا، تاریخ بارگذاری: ۱۱ اسفند ۱۴۰۰ش.
پاول، گیلبرت، غلبه بر افسردگی، ترجمه سیاوش جمال فر، تهران، رشد، ۱۳۸۶ش.
تقوایی، زهره و حمیدی، منصورعلی، «تأثیر شناخت درمانی گروهی بر افسردگی زنان سالمند»، نشریهٔ پژوهش‌های مشاوره، دوره ۳، شماره ۱۲، ۱۳۸۳ش.
رازی، فخرالدین محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۲۰ق.
«شناخت درمانی چیست و اصول و تکنیک‌های آن کدام است؟»، وب‌سایت بیتوته، تاریخ بازدید: ۶ فروردین ۱۴۰۱ش.
طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۷ق.
طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.
کراز، ژ، بیماریهای روانی، تهران، رشد، چ۳، ۱۳۸۱ش.
لی هی، رابرت، تکنیک‌های شناخت درمانی، ترجمهٔ حسن حمیدپور و زهرا اندوز، تهران، ارجمند، چ۳، ۱۳۸۵ش.
مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار، بیروت، مؤسسهٔ الوفاء، ۱۴۰۴ق.
محمودی عالمی، قهرمان و دیگران، «بررسی تأثیر شناخت درمانی گروهی بر اجتماع هراسی»، مجلهٔ دانشگاه علوم پزشکی مازندران، دوره ۱۵، شماره ۴۶، ۱۳۸۴ش.
موسوی، فاطمه و دیگران، «تفسیر آیات انسان‌شناسی و نقش آن در شناخت درمانی افسردگی»، فصلنامهٔ علمی- پژوهشی مطالعات تفسیری، سال ۴، شماره ۱۶، ۱۳۹۲ش.
نجاتی‌صفا، علی‌اکبر، «رؤیا و شناخت درمانی»، همایش سالانه انجمن علمی روانپزشکان ایران، دوره ۳۲، ۱۳۹۴ش.
Richard G, Garland Anne, “Cognitive therapy for chronic and persistent Depression”, England, West Sussex, 2003, P15.

الگو:روان‌شناسی-افقی

[1] احمدی، «شناخت درمانی (CBT) و تکنیک‌های مربوط به آن را چقدر می‌شناسید؟»، مجلۀ سلامت دکتر ساینا.

[2] احمدی، «شناخت درمانی (CBT) و تکنیک‌های مربوط به آن را چقدر می‌شناسید؟»، مجلۀ سلامت دکتر ساینا.

[3] احمدی، «شناخت درمانی (CBT) و تکنیک‌های مربوط به آن را چقدر می‌شناسید؟»، مجلۀ سلامت دکتر ساینا.

[4] «شناخت درمانی چیست و اصول و تکنیک‌های آن کدام است؟»، وب‌سایت بیتوته.

[5] نجاتی‌صفا، «رؤیا و شناخت درمانی»، 1394ش، ص42.

[6] مجلسی، بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار، 1404ق، ج74، ص212.

[7] طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، بی‌تا، ج6، ص513.

[8] رازی، مفاتیح‌الغیب، 1420ق، ج21، ص390؛ طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، 1417ق، ج13، ص183.

[9] پاول، غلبه بر افسردگی، 1386ش، ص48.

[10] سورهٔ حجر، آیهٔ 29.

[11] سورهٔ ص، آیهٔ 75.

[12] سورهٔ اسراء، آیهٔ 70.

[13] کراز، بیماری‌های روانی، 1381ش، ص72.

[14] لی هی، رابرت، تکنیک‌های شناخت درمانی، 1385ش، ص218.

[15] Richard, “Cognitive therapy for chronic and persistent Depression”, 2003, P15.

[16] موسوی و دیگران، «تفسیر آیات انسان‌شناسی و نقش آن در شناخت درمانی افسردگی»، 1392ش، ص48.

[17] تقوایی و حمیدی، «تأثیر شناخت درمانی گروهی بر افسردگی زنان سالمند»، 1383ش، ص66-67.

[18] محمودی عالمی و دیگران، «بررسی تأثیر شناخت درمانی گروهی بر اجتماع هراسی»، 1384ش، ص103-105.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-<big>'''شناخت درمانی'''</big>؛ از روش‌های نوین روان درمانی.<br>
+[[پرونده:255.png|alt=ارون بک -روان‌پزشک-شناخت درمانی|بندانگشتی|آرون بک؛ مبدع رویکرد شناخت درمانی]]
+{{درشت|'''شناخت درمانی'''}}؛ از روش‌های نوین روان درمانی.
+شناخت درمانی (cognitive therapy)، درمانی کوتاه‌مدت و ساختاریافته که در آن بیمار و درمانگر تلاش می‌کنند تا به‌صورت فعالانه به اهداف درمان که بر مشکلات فعلی بیمار و حل آنها متمرکز است، دست یابند. در شناخت درمانی، درمانگر به درمان نشانه‌ها و رفتارهای غیرطبیعی در بیمار می‌پردازد که به‌دلیل شیوهٔ تفکر نادرست در بیمار شکل گرفته‌اند.
+==مفهوم‌شناسی شناخت درمانی==
+[[شناخت درمانی]]، شیوه‌ای نوین در روان درمانی است که به افراد کمک می‌کند تا روش تفکر خود را تغییر داده یا به اصطلاح «بازسازی ساختار شناختی» در آنها رخ دهد. واژهٔ شناخت در این عبارت به شناخت‌ها و افکار فرد اشاره دارد و نشان می‌دهد که چگونه شناخت و افکارِ تحریف شده، آدمی را به‌سمت ادراک نادرست از خود و جهان پیرامون می‌برد. از این روش، امروزه برای درمان مواردی همچون اختلال خلق، اختلال [[اضطراب]]، انواع اعتیاد، [[استرس]]، بی‌خوابی، عصبانیت و اختلال اشتها استفاده می‌کنند.<ref>[https://www.drsaina.com/mag/cbt-intervention احمدی، «شناخت درمانی (CBT) و تکنیک‌های مربوط به آن را چقدر می‌شناسید؟»، مجلۀ سلامت دکتر ساینا.]</ref>
+==تاریخچه شناخت درمانی==
+شناخت درمانی برای نخستین‌بار در دههٔ ۶۰ میلادی توسط روان‌پزشکی به‌نام «آرون بِک» معرفی شد. پس از آن، این شیوهٔ درمانی به‌نام‌های درمان شناختی رفتاری، شناخت درمانی یا رفتار درمانی شناختی به شهرت رسید. آرون بک، با مطالعهٔ روند درمانی بیماران مبتلا به [[افسردگی]] که اغلب افکار نادرستی را بیان می‌کردند و دچار تحریف‌های شناختی بودند، به این شیوهٔ درمانی دست یافت. کتاب شناخت درمانی بِک برای بیماری افسردگی در سال ۱۹۷۸م منتشر شد.<ref>[https://www.drsaina.com/mag/cbt-intervention احمدی، «شناخت درمانی (CBT) و تکنیک‌های مربوط به آن را چقدر می‌شناسید؟»، مجلۀ سلامت دکتر ساینا.]</ref>
-شناخت درمانی (cognitive therapy)، درمانی کوتاه‌مدت و ساختاریافته که در آن بیمار و درمانگر تلاش می‌کنند تا به‌صورت فعالانه به اهداف درمان که بر مشکلات فعلی بیمار و حل آنها متمرکز است، دست یابند. در شناخت درمانی، درمانگر به درمان نشانه‌ها و رفتارهای غیرطبیعی در بیمار می‌پردازد که به‌دلیل شیوۀ تفکر نادرست در بیمار شکل گرفته‌اند.
-==مفهوم‌شناسی==
-شناخت درمانی، شیوه‌ای نوین در روان درمانی است که به افراد کمک می‌کند تا روش تفکر خود را تغییر داده یا به اصطلاح «بازسازی ساختار شناختی» در آنها رخ دهد. واژۀ شناخت در این عبارت به شناخت‌ها و افکار فرد اشاره دارد و نشان می‌دهد که چگونه شناخت و افکارِ تحریف شده، آدمی را به‌سمت ادراک نادرست از خود و جهان پیرامون می‌برد. از این روش، امروزه برای درمان مواردی همچون اختلال خلق، اختلال [[اضطراب]]، انواع اعتیاد، [[استرس]]، بی‌خوابی، عصبانیت و اختلال اشتها استفاده می‌کنند.<ref>[https://www.drsaina.com/mag/cbt-intervention احمدی، «شناخت درمانی (CBT) و تکنیک‌های مربوط به آن را چقدر می‌شناسید؟»، مجلۀ سلامت دکتر ساینا.]</ref>
-==تاریخچه==
-شناخت درمانی برای نخستین‌بار در دهۀ 60 میلادی توسط روان‌پزشکی به‌نام «آرون بِک» معرفی شد. پس از آن، این شیوۀ درمانی به‌نام‌های درمان شناختی رفتاری، شناخت درمانی یا رفتار درمانی شناختی به شهرت رسید. آرون بک، با مطالعۀ روند درمانی بیماران مبتلا به [[افسردگی]] که اغلب افکار نادرستی را بیان می‌کردند و دچار تحریف‌های شناختی بودند، به این شیوۀ درمانی دست یافت. کتاب شناخت درمانی بِک برای بیماری افسردگی در سال 1978م منتشر شد.<ref>[https://www.drsaina.com/mag/cbt-intervention احمدی، «شناخت درمانی (CBT) و تکنیک‌های مربوط به آن را چقدر می‌شناسید؟»، مجلۀ سلامت دکتر ساینا.]</ref>
 ==تکنیک‌های شناخت درمانی==
-شناخت‌ درمانگران، در روش‌های درمانی خود و آگاه‌سازی بیماران نسبت به شناخت‌های منفی و خطاهای آنها، از تکنیک‌های مختلفی استفاده می‌کنند. از جملۀ این تکنیک‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:<br>
+شناخت درمانگران، در روش‌های درمانی خود و آگاه‌سازی بیماران نسبت به شناخت‌های منفی و خطاهای آنها، از تکنیک‌های مختلفی استفاده می‌کنند. از جملهٔ این تکنیک‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
+#شناسایی افکار منفی: این فرایند برای افراد [[درونگرایی|درونگرا]] بسیار دشوار است اما در نهایت منجر به کشف خود و دریافت بینشی درست می‌شود که بخش اساسی روند درمان است.
-#شناسایی افکار منفی: این فرآیند برای افراد درونگرا بسیار دشوار است اما در نهایت منجر به کشف خود و دریافت بینشی درست می‌شود که بخش اساسی روند درمان است.
+#تمرین مهارت‌های جدید؛
-# تمرین مهارت‌های جدید؛
+#تعیین اهداف؛
-# تعیین اهداف؛
+#حل مشکل؛
-# حل مشکل؛
+#نظارت و کنترل بر خود؛
-# نظارت و کنترل بر خود؛
+#پیشرفت تدریجی؛<ref>[https://www.drsaina.com/mag/cbt-intervention احمدی، «شناخت درمانی (CBT) و تکنیک‌های مربوط به آن را چقدر می‌شناسید؟»، مجلۀ سلامت دکتر ساینا.]</ref>
-# پیشرفت تدریجی؛<ref>[https://www.drsaina.com/mag/cbt-intervention احمدی، «شناخت درمانی (CBT) و تکنیک‌های مربوط به آن را چقدر می‌شناسید؟»، مجلۀ سلامت دکتر ساینا.]</ref>
+#یادداشت‌برداری: نوشتن افکار و احساسات به‌صورت مفصل در زندگی روزمره، درمانگر و بیمار را در شناسایی افکار مخرب هدایت می‌کند.
-# یادداشت‌برداری: نوشتن افکار و احساسات به‌صورت مفصل در زندگی روزمره، درمانگر و بیمار را در شناسایی افکار مخرب هدایت می‌کند.
+#الگوبرداری: بیمار می‌تواند از رفتارها و اعمال درمانگر خود الگوبرداری کند.<ref>[https://www.beytoote.com/psychology/khanevde-m/cognitive8-therapy-principles.html «شناخت درمانی چیست و اصول و تکنیک‌های آن کدام است؟»، وب‌سایت بیتوته.]</ref>
-# الگوبرداری: بیمار می‌تواند از رفتارها و اعمال درمانگر خود الگوبرداری کند.<ref>[https://www.beytoote.com/psychology/khanevde-m/cognitive8-therapy-principles.html «شناخت درمانی چیست و اصول و تکنیک‌های آن کدام است؟»، وب‌سایت بیتوته.]</ref>
 ==رؤیا و شناخت درمانی==
-کارشناسان بر این باورند که رؤیاها، انعکاسی از توجهات، نگرانی‌ها و تمایلات آدمی در زندگی روزمره هستند. رؤیاها، در حقیقت، پیام‌هایی از بخشی از آگاهی ما هستند که به‌صورت کلامی، دیداری و استعاری بازگویی می‌شوند. برخی، رؤیاها را با تجربیات عاطفی در ارتباط می‌دانند. شناخت درمانگران نیز رؤیاها را به‌عنوان فرم‌هایی خاص از شناخت‌واره‌ها در نظر گرفته‌اند که بین تجارب اولیۀ دوران کودکی با افکار و ملاحظات کنونی ما ارتباط معنایی برقرار کرده‌اند.<br>
+کارشناسان بر این باورند که رؤیاها، انعکاسی از توجهات، نگرانی‌ها و تمایلات آدمی در [[زندگی]] روزمره هستند. رؤیاها، در حقیقت، پیام‌هایی از بخشی از آگاهی ما هستند که به‌صورت کلامی، دیداری و استعاری بازگویی می‌شوند. برخی، رؤیاها را با تجربیات عاطفی در ارتباط می‌دانند. شناخت درمانگران نیز رؤیاها را به‌عنوان فرم‌هایی خاص از شناخت‌واره‌ها در نظر گرفته‌اند که بین تجارب اولیهٔ دوران کودکی با افکار و ملاحظات کنونی ما ارتباط معنایی برقرار کرده‌اند.
+در شناخت درمانی، دو دیدگاه کلی نسبت به نقش رؤیا وجود دارد:
+#دیدگاه اول: در این دیدگاه، افراد بر این باورند که الگوهای غالب شناختی یا همان طرح‌واره‌های زندگی بر رؤیا تأثیر می‌گذارند. به‌همین دلیل، برای طرفداران این دیدگاه، رؤیا در موقعیت‌های بالینی به‌عنوان یک نمونه‌برداری از طرح‌واره‌های ناکارآمد به‌شمار می‌روند.
+#دیدگاه دوم: در این دیدگاه، افراد، درمانگران را تشویق می‌کنند تا به شکلی عمیق به جنبه‌های استعاری رؤیاهای مراجعان خود بپردازند. آنها بر این باورند که رؤیا به‌عنوان تجمعی قدرتمند از استعاره‌ها هستند که مدار کوتاهی به الگوهای شناختی فراهم می‌کنند. در حقیقت، بر اساس این دیدگاه، درمانگر فردی خبره است که به بیمار در جست‌وجوی پیدا کردن معنای رؤیاها کمک می‌کند تا در تصمیمات و کارهای آیندهٔ خود از آنها بهره گیرد.<ref>[https://www.sid.ir/paper/825316/fa نجاتی‌صفا، «رؤیا و شناخت درمانی»، 1394ش، ص42.]</ref>
+==شناخت درمانی در دین==
+[[پرونده:شناخت درمانی.jpg|جایگزین=شناخت درمانی|بندانگشتی|کتاب معنویت، دین و درمان شناختی رفتاری]]
+کارشناسان معتقدند که در متون اسلامی، [[یقین]]، به‌عنوان بالاترین درجهٔ شناخت واقعی (اعم از [[خداشناسی]]، [[خودشناسی]] و پیرامون‌شناسی)، برطرف‌کنندهٔ [[غم]] و اندوه در طولانی‌مدت است.<ref>مجلسی، بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار، 1404ق، ج74، ص212.</ref>
+بیش از دو دهه است که اندیشمندان به بررسی نقش آموزه‌های دینی در شناخت درمانی [[افسردگی]] می‌پردازند. در برخی از تفاسیرِ آیات [[قرآن]]، مفسران، از جمله موارد شفادهندگی قرآن را شفای بیماری‌های روانی<ref>طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، بی‌تا، ج6، ص513.</ref> اعم از بیماری‌های ناشی از [[کفر]] و [[نفاق]] و بیماری‌های برخاسته از مشکلات روانی و اخلاقی معرفی کرده‌اند؛<ref>رازی، مفاتیح‌الغیب، 1420ق، ج21، ص390؛ طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، 1417ق، ج13، ص183.</ref> برای مثال، روان‌شناسان معتقدند که از جمله نشانه‌های آشکار افسردگی «احساس بی‌ارزش بودن» است.<ref>پاول، غلبه بر افسردگی، 1386ش، ص48.</ref> بنابراین، یادآوری جایگاه واقعی فرد به‌عنوان یک انسان در نظام آفرینش می‌تواند این تصور ذهنی را از او دور کند. قرآن، در آیات مختلف و به بیان‌های متفاوتی به این جایگاه اشاره کرده است؛ مانند:
+#روح الهی انسان چنان ارزشمند است که شایستهٔ سجدهٔ فرشتگان شد.<ref>سورهٔ حجر، آیهٔ 29.</ref>
+#انسان به‌عنوان جلوه‌گاه تمام قدرت خداوند، شایستهٔ خودکم‌بینی نیست.<ref>سورهٔ ص، آیهٔ 75.</ref>
+#انسان عزت‌مندی که بر تمامی هستی برتری دارد، سزاوار خودکم‌بینی نیست.<ref>سورهٔ اسراء، آیهٔ 70.</ref>
+==شناخت درمانی و افسردگی==
+کارشناسان بر این باورند که فرد افسرده، دارای افکار منفی نسبت به خود است<ref>کراز، بیماری‌های روانی، 1381ش، ص72.</ref> و این افکار منفی، ریشه در ناآگاهی‌ها یا آگاهی‌های نادرست دارند. فرد افسرده دچار انحراف در پردازش اطلاعات می‌شود.<ref>لی هی، رابرت، تکنیک‌های شناخت درمانی، 1385ش، ص218.</ref> به‌همین دلیل، روان‌شناسان معتقدند که شناخت درمانی بهترین شیوه نسبت به سایر روش‌های روان درمانی در درمان افسردگی است.<ref>Richard, “Cognitive therapy for chronic and persistent Depression”, 2003, P15.</ref>
+کارشناسان معتقدند که آدمی با شناخت ویژگی‌های فردی و نوعی خود می‌تواند به حقیقت دست یافته و از دام افسردگی رهایی یابد؛ برای مثال، نگاهی واقع‌گرایانه به نقش و دامنهٔ اختیارات آدمی، ارتباط او با تقدیرات الهی، تعدیل سطح انتظارات از خود و اطرافیان، بالا بردن آستانهٔ شکیبایی در رؤیایی با کلام و رفتار نامناسب از جمله رهاوردهای انسان‌شناسی فردی و نوعی هستند.<ref>موسوی و دیگران، «تفسیر آیات انسان‌شناسی و نقش آن در شناخت درمانی افسردگی»، 1392ش، ص48.</ref>
+==شناخت درمانی در سالمندان==
+از نظر بسیاری از محققان، [[سالمندی]]، دورهٔ دگرگونی و از دست دادن است. تعداد بسیار کمی از افراد سالمند، توانایی سازگاری با این حجم از تغییرات را داشته و بیشتر آنها در برابر وقایع خاص یا ترکیبی از رخدادها دچار درماندگی و افسردگی می‌شوند.
+امروزه، آگاهی از خطرات ناشی از مصرف دارو در سالمندان موجب به‌کارگیری روش‌های دیگر درمانی از جمله شناخت درمانی شده است. در این روش، هدف تسریع بهبودی نبوده بلکه تداوم در بهبودی و در صورت امکان، جلوگیری از عود کردن آن، مد نظر است. علاوه بر آن، به‌دلیل هزینه‌بر بودن شناخت درمانی فردی، روان‌شناسان تلاش می‌کنند تا از شیوه‌های درمانی گروهی برای سالمندان استفاده کنند تا در وقت و هزینه صرفه‌جویی شود. شناخت درمانی گروهی به سالمندان کمک می‌کند تا عملکردی بهینه در زندگی به‌دست آورده و در نهایت از عود مجدد بیماری از جمله افسردگی در آنها جلوگیری شود. شناخت درمانی، همچنین، به سالمندان کمک می‌کند تا از شناخت‌های غلط و تفکرات غیرواقعی وابسته به آن رهایی یابند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/70068/fa تقوایی و حمیدی، «تأثیر شناخت درمانی گروهی بر افسردگی زنان سالمند»، 1383ش، ص66-67.]</ref>
-در شناخت درمانی، دو دیدگاه کلی نسبت به نقش رؤیا وجود دارد:
-# دیدگاه اول: در این دیدگاه، افراد بر این باورند که الگوهای غالب شناختی یا همان طرح‌واره‌های زندگی بر رؤیا تأثیر می‌گذارند. به‌همین دلیل، برای طرفداران این دیدگاه، رؤیا در موقعیت‌های بالینی به‌عنوان یک نمونه‌برداری از طرح‌واره‌های ناکارآمد به‌شمار می‌روند.
-# دیدگاه دوم: در این دیدگاه، افراد، درمانگران را تشویق می‌کنند تا به شکلی عمیق به جنبه‌های استعاری رؤیاهای مراجعان خود بپردازند. آنها بر این باورند که رؤیا به‌عنوان تجمعی قدرتمند از استعاره‌ها هستند که مدار کوتاهی به الگوهای شناختی فراهم می‌کنند. در حقیقت، بر اساس این دیدگاه، درمانگر فردی خبره است که به بیمار در جست‌وجوی پیدا کردن معنای رؤیاها کمک می‌کند تا در تصمیمات و کارهای آیندۀ خود از آنها بهره گیرد.<ref>[https://www.sid.ir/paper/825316/fa نجاتی‌صفا، «رؤیا و شناخت درمانی»، 1394ش، ص42.]</ref>
-==شناخت درمانی در دین==
-کارشناسان معتقدند که در متون اسلامی، یقین، به‌عنوان بالاترین درجۀ شناخت واقعی (اعم از خداشناسی، [[خودشناسی]] و پیرامون‌شناسی)، برطرف‌کنندۀ غم و اندوه در طولانی‌مدت است.<ref>مجلسی، بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار، 1404ق، ج74، ص212.</ref><br>
-بیش از دو دهه است که اندیشمندان به بررسی نقش آموزه‌های دینی در شناخت درمانی [[افسردگی]] می‌پردازند. در برخی از تفاسیرِ آیات [[قرآن]]، مفسران، از جمله موارد شفادهندگی قرآن را شفای بیماری‌های روانی<ref>طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، بی‌تا، ج6، ص513.</ref>  اعم از بیماری‌های ناشی از [[کفر]] و [[نفاق]] و بیماری‌های برخاسته از مشکلات روانی و اخلاقی معرفی کرده‌اند؛<ref>رازی، مفاتیح‌الغیب، 1420ق، ج21، ص390؛طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، 1417ق، ج13، ص183.</ref>  برای مثال، روان‌شناسان معتقدند که از جمله نشانه‌های آشکار افسردگی «احساس بی‌ارزش بودن» است.<ref>پاول، غلبه بر افسردگی، 1386ش، ص48.</ref>  بنابراین، یادآوری جایگاه واقعی فرد به‌عنوان یک انسان در نظام آفرینش می‌تواند این تصور ذهنی را از او دور کند. قرآن، در آیات مختلف و به بیان‌های متفاوتی به این جایگاه اشاره کرده است؛ مانند:
-# روح الهی انسان چنان ارزشمند است که شایستۀ سجدۀ فرشتگان شد.<ref>سورۀ حجر، آیۀ 29.</ref>
-# انسان به‌عنوان جلوه‌گاه تمام قدرت خداوند، شایستۀ خودکم‌بینی نیست.<ref>سورۀ ص، آیۀ 75.</ref>
-# انسان عزت‌مندی که بر تمامی هستی برتری دارد، سزاوار خودکم‌بینی نیست.<ref>سورۀ اسراء، آیۀ 70.</ref>
-==شناخت درمانی و افسردگی==
-کارشناسان بر این باورند که فرد افسرده، دارای افکار منفی نسبت به خود است<ref>کراز، بیماری‌های روانی، 1381ش، ص72.</ref>  و این افکار منفی، ریشه در ناآگاهی‌ها یا آگاهی‌های نادرست دارند. فرد افسرده دچار انحراف در پردازش اطلاعات می‌شود.<ref>لی هی، رابرت، تکنیک‌های شناخت درمانی، 1385ش، ص218.</ref>  به‌همین دلیل، روان‌شناسان معتقدند که  شناخت درمانی بهترین شیوه نسبت به سایر روش‌های روان درمانی در درمان افسردگی است.<ref>Richard, “Cognitive therapy for chronic and persistent Depression”, 2003, P15.</ref><br>
-کارشناسان معتقدند که آدمی با شناخت ویژگی‌های فردی و نوعی خود می‌تواند به حقیقت دست یافته و از دام [[افسردگی]] رهایی یابد؛ برای مثال، نگاهی واقع‌گرایانه به نقش و دامنۀ اختیارات آدمی، ارتباط او با تقدیرات الهی، تعدیل سطح انتظارات از خود و اطرافیان، بالا بردن آستانۀ شکیبایی در رویایی با کلام و رفتار نامناسب از جمله رهاوردهای انسان‌شناسی فردی و نوعی هستند.<ref>موسوی و دیگران، «تفسیر آیات انسان شناسی و نقش آن در شناخت درمانی افسردگی»، 1392ش، ص48.</ref>
-==شناخت درمانی در سالمندان==
-از نظر بسیاری از محققان، سالمندی، دورۀ دگرگونی و از دست دادن است. تعداد بسیار کمی از افراد سالمند، توانایی سازگاری با این حجم از تغییرات را داشته و بیشتر آنها در برابر وقایع خاص یا ترکیبی از رخدادها دچار درماندگی و [[افسردگی]] می‌شوند.<br>
-امروزه، آگاهی از خطرات ناشی از مصرف دارو در سالمندان موجب به‌کارگیری روش‌های دیگر درمانی از جمله شناخت درمانی شده است. در این روش، هدف تسریع بهبودی نبوده بلکه تداوم در بهبودی و در صورت امکان، جلوگیری از عود کردن آن، مد نظر است. علاوه بر آن، به‌دلیل هزینه‌بر بودن شناخت درمانی فردی، روان‌شناسان تلاش می‌کنند تا از شیوه‌های درمانی گروهی برای سالمندان استفاده کنند تا در وقت و هزینه صرفه‌جویی شود. شناخت درمانی گروهی به سالمندان کمک می‌کند تا عملکردی بهینه در زندگی به‌دست آورده و در نهایت از عود مجدد بیماری از جمله [[افسردگی]] در آنها جلوگیری شود. شناخت درمانی، همچنین، به سالمندان کمک می‌کند تا از شناخت‌های غلط و تفکرات غیرواقعی وابسته به آن رهایی یابند.<ref> [https://www.sid.ir/paper/70068/fa تقوایی و حمیدی، «تأثیر شناخت درمانی گروهی بر افسردگی زنان سالمند»، 1383ش، ص66-67.]</ref>
 ==شناخت درمانی و اجتماع هراسی==
-اجتماع هراسی، امروزه به‌عنوان سومین اختلال شایع روان‌پزشکی شناخته می‌شود که منجر به افت عملکرد مبتلایان و نیز خسارت‌های اقتصادی بسیار برای [[خانواده]] و [[جامعه]] شده است. این اختلال، به‌معنای ترس بیش از حد است که در نتیجۀ آن، عملکرد و تعامل اجتماعی فرد، دچار اختلال می‌شود. افرادی که به اجتماع هراسی دچار شده‌اند، از زیر نظر قرار گرفتن و حضور در موقعیت‌های اجتماعی رنج برده و ترس دارند.<br>
+اجتماع هراسی، امروزه به‌عنوان سومین اختلال شایع روان‌پزشکی شناخته می‌شود که منجر به افت عملکرد مبتلایان و نیز خسارت‌های اقتصادی بسیار برای [[خانواده]] و [[جامعه]] شده است. این اختلال، به‌معنای [[ترس]] بیش از حد است که در نتیجهٔ آن، عملکرد و تعامل اجتماعی فرد، دچار اختلال می‌شود. افرادی که به اجتماع هراسی دچار شده‌اند، از زیر نظر قرار گرفتن و حضور در موقعیت‌های اجتماعی رنج برده و ترس دارند.
-محققان، در سال‌های اخیر از روش شناخت درمانی برای درمان این اختلال استفاده می‌کنند. در این روش، درمانگر به‌صورت مستقیم با افکار و احساسات فرد سروکار دارد. از دیگر مزایای این روش غیر دارویی، امکان استفاده از آن در تمامی رده‌های سنی است. پژوهش‌های بسیاری حکایت از تأثیرگذاری شناخت درمانی، به‌ویژه شناخت درمانی گروهی در اختلال اجتماع هراسی داشته‌اند. با آموزش تکنیک‌های شناخت درمانی به معلمان و مربیان مراکز آموزشی، می‌توان گامی مفید در درمان این اختلال برداشت.<ref> [https://www.sid.ir/paper/44522/fa محمودی عالمی و دیگران، «بررسی تأثیر شناخت درمانی گروهی بر اجتماع هراسی»، 1384ش، ص103-105.]</ref>
+محققان، در سال‌های اخیر از روش شناخت درمانی برای درمان این اختلال استفاده می‌کنند. در این روش، درمانگر به‌صورت مستقیم با افکار و احساسات فرد سروکار دارد. از دیگر مزایای این روش غیر دارویی، امکان استفاده از آن در تمامی رده‌های سنی است. پژوهش‌های بسیاری حکایت از تأثیرگذاری شناخت درمانی، به‌ویژه شناخت درمانی گروهی در اختلال اجتماع هراسی داشته‌اند. با آموزش تکنیک‌های شناخت درمانی به معلمان و مربیان مراکز آموزشی، می‌توان گامی مفید در درمان این اختلال برداشت.<ref>[https://www.sid.ir/paper/44522/fa محمودی عالمی و دیگران، «بررسی تأثیر شناخت درمانی گروهی بر اجتماع هراسی»، 1384ش، ص103-105.]</ref>
 ==پانویس==
 {{پانویس}}
 ==منابع==
+{{آغاز منابع}}
 * قرآن کریم.
-* احمدی، مرضیه، «شناخت درمانی (CBT) و تکنیک‌های مربوط به آن را چقدر می‌شناسید؟»، مجلۀ سلامت دکتر ساینا، تاریخ بارگذاری: 11 اسفند 1400ش.
+* احمدی، مرضیه، «شناخت درمانی (CBT) و تکنیک‌های مربوط به آن را چقدر می‌شناسید؟»، مجلهٔ سلامت دکتر ساینا، تاریخ بارگذاری: ۱۱ اسفند ۱۴۰۰ش.
-* پاول، گیلبرت، غلبه بر افسردگی، ترجمه سیاوش جمال فر، تهران، رشد، 1386ش.
+* پاول، گیلبرت، غلبه بر افسردگی، ترجمه سیاوش جمال فر، تهران، رشد، ۱۳۸۶ش.
-* تقوایی، زهره و حمیدی، منصورعلی، «تأثیر شناخت درمانی گروهی بر افسردگی زنان سالمند»، نشریۀ پژوهش‌های مشاوره، دوره 3، شماره 12، 1383ش.
+* تقوایی، زهره و حمیدی، منصورعلی، «تأثیر شناخت درمانی گروهی بر افسردگی زنان سالمند»، نشریهٔ پژوهش‌های مشاوره، دوره ۳، شماره ۱۲، ۱۳۸۳ش.
-* رازی، فخرالدین محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1420ق.
+* رازی، فخرالدین محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۲۰ق.
-* «شناخت درمانی چیست و اصول و تکنیک‌های آن کدام است؟»، وب‌سایت بیتوته، تاریخ بازدید: 6 فروردین 1401ش.
+* «شناخت درمانی چیست و اصول و تکنیک‌های آن کدام است؟»، وب‌سایت بیتوته، تاریخ بازدید: ۶ فروردین ۱۴۰۱ش.
-* طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1417ق.
+* طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۷ق.
 * طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.
-* کراز، ژ، بیماریهای روانی، تهران، رشد، چ3، 1381ش.
+* کراز، ژ، بیماریهای روانی، تهران، رشد، چ۳، ۱۳۸۱ش.
-* لی هی، رابرت، تکنیک‌های شناخت درمانی، ترجمۀ حسن حمیدپور و زهرا اندوز، تهران، ارجمند، چ3، 1385ش.
+* لی هی، رابرت، تکنیک‌های شناخت درمانی، ترجمهٔ حسن حمیدپور و زهرا اندوز، تهران، ارجمند، چ۳، ۱۳۸۵ش.
-* مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار، بیروت، مؤسسۀ الوفاء، 1404ق.
+* مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار، بیروت، مؤسسهٔ الوفاء، ۱۴۰۴ق.
-* محمودی عالمی، قهرمان و دیگران، «بررسی تأثیر شناخت درمانی گروهی بر اجتماع هراسی»، مجلۀ دانشگاه علوم پزشکی مازندران، دوره 15، شماره 46، 1384ش.
+* محمودی عالمی، قهرمان و دیگران، «بررسی تأثیر شناخت درمانی گروهی بر اجتماع هراسی»، مجلهٔ دانشگاه علوم پزشکی مازندران، دوره ۱۵، شماره ۴۶، ۱۳۸۴ش.
-* موسوی، فاطمه و دیگران، «تفسیر آیات انسان‌شناسی و نقش آن در شناخت درمانی افسردگی»، فصلنامۀ علمی- پژوهشی مطالعات تفسیری، سال 4، شماره 16، 1392ش.
+* موسوی، فاطمه و دیگران، «تفسیر آیات انسان‌شناسی و نقش آن در شناخت درمانی افسردگی»، فصلنامهٔ علمی- پژوهشی مطالعات تفسیری، سال ۴، شماره ۱۶، ۱۳۹۲ش.
-* نجاتی‌صفا، علی‌اکبر، «رؤیا و شناخت درمانی»، همایش سالانه انجمن علمی روانپزشکان ایران، دوره 32، 1394ش.
+* نجاتی‌صفا، علی‌اکبر، «رؤیا و شناخت درمانی»، همایش سالانه انجمن علمی روانپزشکان ایران، دوره ۳۲، ۱۳۹۴ش.
 * Richard G, Garland Anne, “Cognitive therapy for chronic and persistent Depression”, England, West Sussex, 2003, P15.
+{{پایان منابع}}
+{{#seo:
+|title= شناخت درمانی چیست - تکنیک‌های شناخت درمانی و رابطه ان با روان‌شناسی - ویکی زندگی
+|title_mode=Replaced Title
+|keywords= شناخت درمانی
+|description= شناخت درمانی با روان‌شناسی چه فرقی دارند؟ - معرفی تکنیک‌های شناخت درمانی - کاربردهای شناخت درمانی در میان اقشار مردم - ویکی زندگی
+}}
+{{روان‌شناسی-افقی}}
+[[رده:روان‌شناسی]]
+[[رده:علوم اعصاب شناختی]]
+[[رده:نظریه‌های شناختی]]