پرش به محتوا

پیش‌نویس:شادی در خانواده: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر
دیداریویکی‌متن
زدن لینک داخلی
 
(۱۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
[[پرونده:1246.jpg|جایگزین=مسابقه خانه ما - خانواده رخ|بندانگشتی|مسابقه خانه ما - خانواده رخ]]
[[پرونده:1246.jpg|جایگزین=مسابقه خانه ما - خانواده رخ|بندانگشتی|مسابقه خانه ما - خانواده رخ|250x250پیکسل]]
'''<big>شادی در خانواده</big>'''؛ نشاط و پویایی در خانه همراه با هیجانات درونی مثبت اعضای خانواده.
'''{{درشت|شادی در خانواده}}'''؛ نشاط و پویایی در خانه همراه با هیجانات درونی مثبت اعضای خانواده.


شادی، هیجانی مثبت است که فشارهای روحی را کاهش می‌دهد و نشاط و پویایی را به زندگی می‌آورد. شادکامی با نشاط درونی و رضایت قلبی شکل می‌گیرد و با مفهوم سعادت پیوند دارد. در آموزه‌های اسلامی، [[شادی]] پایدار و معنابخش، حتی در سختی‌ها، دل انسان را روشن نگه می‌دارد و آن را «گشاینده دل» و «پاداش قلب» می‌دانند. در [[خانواده]]، شادی نقش کلیدی در استحکام روابط و افزایش توان افراد در برابر مشکلات دارد. محیط خانوادگی شاد با [[محبت در خانواده|محبت]]، قدردانی، گذراندن اوقات خوش، گفت‌وگو و کمک به دیگران شکل می‌گیرد و باعث آرامش و نشاط همه اعضا می‌شود.
شادی به معنای نشاط و خوش‌حالی، یکی از نیازهای انسان به شمار می‌آید و خانواده بهترین بستر برای دستیابی به آن است، همچنانکه نقش کلیدی در تقویت و بهبود روابط خانوادگی و افزایش توان افراد در برابر مشکلات دارد. محیط خانوادگی شاد با [[محبت در خانواده|محبت]]، قدردانی، گذراندن اوقات خوش، گفت‌وگو و کمک به یکدیگر شکل می‌گیرد و باعث آرامش همه اعضای [[خانواده]] می‌شود.
 
==مفهوم‌شناسی==
شادی در لغت به‌معنای خوشحالی، شادمانی و بهجت است<ref> [https://www.vajehyab.com/dehkhoda/%D9%85%D8%AD%D8%A8%D8%AA دهخدا، لغتنامه، ذیل واژه حب، وب‌سایت واژه‌یاب.]</ref>  و در اصطلاح به‌معنای هیجانات درونی مثبتی است که فشارهای روحی و روانی را از بین می‌برد و موجب نشاط و پویایی می‌شود.<ref>فهرستی و توتونجیان، «شادی و نشاط از دیدگاه فقه با رویکردی بر نظر امام خمینی»، وب‌سایت پژوهش‌نامه متین.</ref>  مفاهیم فرح، نشاط، شادکامی و سرور نیز در پیوند با مفهوم شادی هستند. شادی، بروز ظاهری لحظه‌های شادکامی همراه با هیجانات و [[احساس|احساسات]] است.<ref>[http://matin.ri-khomeini.ac.ir/article_60493.html فهرستی و توتونجیان، «شادی و نشاط از دیدگاه فقه با رویکردی بر نظر امام خمینی»، وب‌سایت پژوهش‌نامه متین.]</ref>  شادکامی دارای دو مؤلفۀ نشاط و رضا است. ساختار شادکامی با تعریف سعادت و واقعیت‌های زندگی متناسب است.
 
سعادت دارای سه مؤلفۀ است:
#خیر؛ مربوط به ماهیتی است که انسان در زندگی با آن روبرو می‌شود؛
#سرور؛ به بُعد هیجانی زندگی اشاره دارد؛
#پایداری؛ به بُعد زمانی خیر و سرور اشاره دارد.<ref>خطیب، مهارت‌های زندگی، 1396ش، ص103-104.</ref>
 
==شادی در آموزه‌های اسلامی==
[[پرونده:C5bb8a7e-4107-49e7-9505-d2cc5e1645e4.jpg|جایگزین=مهمانی یک کیلومتری عید غدیر - قرچک تهران|بندانگشتی|مهمانی یک کیلومتری عید غدیر - قرچک تهران]]
الگوی شادی در آموزه‌های اسلامی، مبتنی بر واقعیت‌های انسان و جهان است تا همگان بتوانند با بهره‌گیری از آن، حتی در سخت‌ترین شرایط زندگی، شادکام باشند.<ref>سورۀ فجر، آیات 27-28.</ref>  به نقل از [[امام علی]] شادمانی گشایندۀ دل و برانگیزندۀ نشاط است<ref>الآمدی، غررالحکم و دررالکلم، 1360ش، ج2، ص113.</ref>  و [[امام رضا]] شادمانی را پاداش قلب ذکر می‌کند.<ref>مجلسی، بحارالأنوار، ج62، ص309-310.</ref>
 
لذت‌ها و دنبال‌کردن آنها ممکن است به شادی نینجامد؛ برای مثال [[لذت‌جویی|لذت]] کوتاه‌مدت سیگار کشیدن یا مواد مخدر ممکن است با لذت آنی همراه باشد؛ اما در بلندمدت ناخوشی را به همراه دارد و با بیماری‌های جسمی همراه خواهد شد. در آموزه‌های [[دین|دینی]] شادی بر اساس میزان پایداری به دو قسم تقسیم می‌شود:
#شادی پایدار؛ شادی‌هایی هستند که در آنها  از پیامدهای بد خبری نیست و میزان ثبات آنها در حالات و روحیات فرد بیش از انواع دیگر است. منشأ این نوع از شادی، سامانۀ بزرگ اعتقادی است که موجب معنابخشی به زندگی می‌شود. منابع دینی، این بخش از شادی را در زندگی دنیوی و اخروی سودمند می‌داند.<ref>سورۀ یونس، آیه 58.</ref>
#شادی ناپایدار؛ هم‌ردیف‌شدن شادی در روایات با بسیاری از حالت‌های هیجانی منفی همچون ناامیدی، تردید، خودبزرگ‌بینی و خودشیفتگی که موجب دوری انسان از احساس شادی هستند، نشانه‌ای بر بُعد ناپایدار شادی است.<ref>سید بن طاووس، إقبال الأعمال، 1367ش، ص10.</ref>


==اهمیت شادی در خانواده==
==اهمیت شادی در خانواده==
از جمله نیازهای بشر که نقش مؤثری در تقویت [[اراده]] و تصمیم انسان دارد و استقامت و پایداری او را در برابر سختی‌ها افزایش می‌دهد، شادی و نشاط است. نشاط به جهت داشتن انرژی مثبت، کارهای بزرگ و سخت را آسان می‌کند. همۀ افراد [[خانواده]] نیازمند شادی هستند و در این میان، زن و شوهر نقش مؤثری در داشتن یک خانواده بانشاط دارند. نقش زن به‌دلیل محوریت او در خانواده، در فراهم‌کردن بستر لازم برای شاد بودن اعضای خانواده و رسیدن به آرامش روحی و روانی، حائز اهمیت است.<ref>سورۀ روم، آیه 21.</ref>
شادی یکی از نیازهای انسان به شمار می‌آید<ref> حسینی و کمالی‌زاده، «مفهوم شادی و نشاط در قرآن و حدیث»، 1390ش، ص125. </ref> که به زندگی معنا می‌دهد، عواطف منفی مثل ناکامی و [[ترس]] را از بین می‌برد، عامل رشد و موفقیت و ابزاری برای فعالیت بیشتر است<ref> صیفوری و فلاحتی، «بررسی اهمیت و ضرورت شادی و نشاط از دیدگاه قرآن، روایات و تعالیم دینی»، 1390ش، ص85.</ref>  همچنین بر پایه تعالیم دین اسلام، شادی از آثار عقل<ref> کلینی، الکافی، 1407ق، ج1، ص23. </ref>  و [[ایمان]] و از نشانه‌های سلامت روان است. <ref> خالدیان، «شادمانی در قرآن»، 1385ش، ص124. </ref>  <br>
 
بی‌گمان عوامل گوناگونی در شادی انسان نقش دارند، اما خانواده امن‌ترین و بهترین کانون برای پرورش شادی است.<ref> سمانچوه، «جایگاه و نقش زن در آرامش خانواده»، 1398ش، ص25. </ref> از سوی دیگر، شادی افراد و فضای سالم خانواده، نقشی اساسی در پویایی ذهن، شکوفایی استعدادها و ایجاد امنیت روانی و عاطفی اعضا دارد.<ref> فلاحتی و  صیفوری، «بررسی اهمیت و ضرورت شادی و نشاط از دیدگاه قرآن و روایات و تعالیم دینی»، 1390ش، ص109. </ref> به باور روان‌شناسان، در خانواده‌های شاد معمولاً مؤلفه‌های زیر وجود دارد:
==مؤلفه‌های خانوادۀ شاد==
[[پرونده:C5bb8a7e-4107-49e7-9505-d2cc5e1645e4.jpg|جایگزین=مهمانی یک کیلومتری عید غدیر - قرچک تهران|بندانگشتی|مهمانی یک کیلومتری [[عید غدیر]] - قرچک [[تهران]]|250x250پیکسل]]
روان‌‌شناسان، مؤلفه‌های ذیل را برای خانوادۀ شاد برشمرده‌اند:
[[پرونده:169560879.jpg|جایگزین=سیز ده بدر در بلوچستان|بندانگشتی|سیز ده بدر در بلوچستان]]
#در اولویت قرار دادن خانواده؛
#در اولویت قرار دادن خانواده؛
#قدرشناسی و ارتباط بین اعضای خانواده؛
#قدرشناسی و ارتباط بین اعضای خانواده؛
خط ۳۱: خط ۱۳:
#داشتن الگوی مناسب؛
#داشتن الگوی مناسب؛
#داشتن عقاید مذهبی قوی؛
#داشتن عقاید مذهبی قوی؛
#توانایی مقابلۀ درست و بهنگام با بحران‌ها؛
#توانایی مقابلهٔ درست و بهنگام با بحران‌ها؛
#شکوفایی استعدادها و توانایی‌های هر یک از اعضای خانواده با تشویق و ترغیب در مراحل حساس زندگی مانند سنین رفتن به مدرسه و در طی فرایند تحصیل؛
#شکوفایی استعدادها و توانایی‌های هر یک از اعضای خانواده با تشویق و ترغیب در مراحل حساس زندگی مانند سنین رفتن به مدرسه و در طی فرایند تحصیل؛
#مشخص بودن، انعطاف‌پذیر بودن و قابل تعویض بودن وظایف اعضای خانواده.<ref>[https://drtaranehmoazeni.com/%DA%86%D8%B7%D9%88%D8%B1-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%B4%D8%A7%D8%AF-%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D9%87-%D8%A8%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%85%D8%9F/ «چطور خانواده شاد داشته باشیم؟»، وب‌سایت ترانۀ مؤذن.]</ref>
#مشخص بودن، انعطاف‌پذیر بودن و قابل تعویض بودن وظایف اعضای خانواده.<ref>[https://drtaranehmoazeni.com/چطور-خانواده-شاد-داشته-باشیم؟/ «چطور خانواده شاد داشته باشیم؟»، وب‌سایت ترانۀ مؤذن.]</ref>
 
==نقش افراد  در ایجاد شادی در خانواده== 
برای داشتن خانواده‌ای شاد باید همه اعضا و افراد آن شاد و بانشاط باشند؛ چرا که روحیه‌های خوب و بد، از جمله روحیه نشاط، به دیگران سرایت می‌کند. به همین دلیل همه افراد [[خانواده]]، برای ایجاد نشاط در خانه نقش دارند.<ref> انتصاری، «مادران شاد، خانواده را شاداب می کنند»، 1393ش.</ref> 
===نقش والدین در ایجاد حس شادی===
[[پرونده:خانواده شاد۱.jpg|جایگزین=تصویری از المیرا شریفی مقدم همراه دو پسرش|بندانگشتی|تصویری از المیرا شریفی مقدم همراه دو پسرش در سال ۱۴۰۳ش. ]]
محیط شادِ خانه، زندگی را برای اعضای آن جذاب می‌کند. از آن‌سو کانون خانوادگی خشک و بی‌روح، طعم زندگی را به کام اعضای آن تلخ می‌کند. شاد بودن از غذاهای روحی انسان است. والدین، به‌خصوص مادر که مهم‌ترین الگوهای رفتاری فرزندان هستند، با ایجاد روحیه‌ نشاط در خود می‌توانند شادی را به فرزندان آموزش دهند.<ref>  شریعت‌باقری، «اهمیت خانواده»، 1389ش؛ انتصاری، «مادران شاد، خانواده را شاداب می کنند»، 1393ش.</ref>
پدر و مادر با تقویت عناصر شادی در خود و فرزندان، نقش به‌سزایی در شاد زیستن افراد خانه دارند این عناصر عبارت‌اند از: خودآگاهی، خودباوری، [[مسئولیت‌پذیری]]، شهامت مقابله با مشکل و حل آن، تمرکز بر خواسته‌های مثبت و پرهیز از منفی‌نگری.<ref> حسینی و کمالی‌زاده، «مفهوم شادی و نشاط در قرآن و حدیث»، 1390ش، ص127 – 126.</ref>
 
===نقش فرزندان در شادی خانواده===                                     
فرزندان با رعایت حقوق والدین و دیگر اعضای [[خانواده]] و همچنین با انجام کارهای نشاط‌آور می‌توانند در ایجاد شادی نقش‌آفرینی کنند.<ref> حسینی و کمالی‌زاده، «مفهوم شادی و نشاط در قرآن و حدیث»، 1390ش، ص125.</ref>
 
==عوامل شادی‌آفرین در محیط خانواده==
کارشناسان عوامل مختلفی را برای شادی شمرده‌اند؛ هدف‌مندی در زندگی،<ref>  رستمی‌ چورتی، «راه‌های به دست آوردن شادی و نشاط در زندگی»، 1398ش.</ref> [[ایمان]] به خداوند<ref> عابدی و دریکوندی و شاه‌جعفری، «شادمانی و عوامل مؤثر بر آن»، 1381ش، ص 51. </ref>  و [[توکل]] به او، <ref> طریقه‌دار، «شادی و نشاط در خانواده از نگاه اسلام»، 1393ش، ص425. </ref> گشاده‌رویی و تبسم،<ref> نهج البلاغه، حکمت 333. </ref>  شوخ‌طبعی،<ref> کلینی، الکافی، 1407ق، ج2، ص663. </ref>  مهرورزی، خوش‌بینی،<ref> صیفوری و فلاحتی، «بررسی اهمیت و ضرورت شادی و نشاط از دیدگاه [[قرآن]]، روایات و تعالیم دینی»، 1390ش، ص 105.</ref>  پرهیز از گناه، [[رضایت‌مندی در خانواده|رضایت‌مندی]]، [[صبر]] و  شکرگزاری،<ref> طریقه‌دار، «شادی و نشاط در خانواده از نگاه اسلام»، 1393ش، ص425.</ref> پرهیز از اذیت و آزار دیگران، از از امور اخلاقی شمرده شده است که شادی را به‌ارمغان می‌آورد. <ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه قرآن و حدیث، 1391ش، ج2، ص534.</ref><br>
علاوه بر این، موارد دیگری نیز برای شاد زیستن گفته شده است که به‌طور خاص در محیط خانواده اثر بسزایی دارد:
===جاذبه‌های ظاهری===
معطر بودن،<ref> مجلسی، بحارالانوار، 1403ق، ج16، ص248. </ref>  آراستگی ظاهری انسان و پوشیدن لباس‌های رنگ روشن از عوامل مهم در ایجاد شادی و نشاط در [[خانواده]] به شمار می‌آید.<ref> صیفوری و فلاحتی، «بررسی اهمیت و ضرورت شادی و نشاط از دیدگاه قرآن، روایات و تعالیم دینی»، 1390ش، ص 105.</ref>
===تفریحات سودمند===
[[پرونده:169560879.jpg|alt=سیزده بدر در بلوچستان|بندانگشتی|[[سیزده‌به‌در|سیزده بدر]] در بلوچستان|250x250پیکسل]]
[[مسافرت]]، [[ورزش]]، دید و بازدید و  حضور در مجالس شادی، همگی شادی‌آفرین هستند.<ref>  طریقه‌دار، «شادی و نشاط در خانواده از نگاه اسلام»، 1393ش، ص430 – 431. </ref> همچنین قدم‌زدن، نگاه به فضای سبز، [[سوارکاری]] و [[شنا]] از کارهایی هستند که در معارف دینی، عامل شادی معرفی شده‌اند. کار کردن<ref> نهج البلاغه، حکمت 127.</ref>  و مشارکت در کارها نیز از دیگر عوامل مؤثر در تقویت حس شادی در افراد شمرده شده‌اند.<ref> حسینی و کمالی‌زاده، «مفهوم شادی و نشاط در قرآن و حدیث»، 1390ش، ص125.</ref>
===گفتگو و ارتباط کلامی اعضای خانواده===
امروزه به جهت حضور جدی تلویزیون، گوشی‌های همراه و رایانه در خانه، ارتباط اعضای خانواده به حداقل رسیده است؛ حال آنکه گفتگو با اعضای خانواده، یکی از عوامل نشاط و شادی در محیط [[خانه]] است.<ref>عباسی، تا ساحل آرامش، 1394ش، ص110-115.</ref>
===شاد کردن اعضای خانواده===
روان‌شناسان معتقدند بهترین راهکار برای شاد بودن، شاد کردن دیگر اعضای خانواده است و راهکارهایی را برای آن ذکر کرده‌اند، ازجمله:
*تعریف به‌جا و استفاده از جملات مثبت و آرامش‌بخش؛
*قدردانی از دیگران در جمع؛
*[[صله رحم|صلهٔ ارحام]] و داشتن تماس تلفنی با اعضای [[خانواده]] و خویشان؛
*پشتیبانی در مواقع لازم؛
*کمک به دیگران؛
*پاداش دادن؛
*ابراز علاقه به فرزندان؛
*ابراز دلتنگی از دوری و ندیدن عزیزان.<ref>«53 [https://honarfardi.com/public-skills/personality/make-people-around-happier/ راه‌کار برای اینکه اطرافیانمان را شاد کنیم»، وب‌سایت هنر فردی.]</ref>


==موانع شادی در خانواده==
==موانع شادی در خانواده==
بر اساس پژوهش‌ها، پزشکان و [[روانشناسی|روان‌شناسان]] موارد زیر را از جمله موانع [[شادی]] دانسته‌اند:
بر اساس پژوهش‌ها، پزشکان و [[روان‌شناسی|روان‌شناسان]] موارد زیر را از جمله موانع [[شادی]] دانسته‌اند:
#افراط در زمان کار؛
#افراط در زمان کار؛
#حرف زدن با خود هنگام مشکلات؛
#حرف زدن با خود هنگام مشکلات؛
#تلاش برای کنترل کردن و بازرسی همۀ جوانب زندگی خود و دیگران؛
#تلاش برای کنترل کردن و بازرسی همهٔ جوانب زندگی خود و دیگران؛
#سرزنش دیگران؛
#سرزنش دیگران؛
#ارتباط با انسان‌های منفی‌باف و بدبین؛
#ارتباط با انسان‌های منفی‌باف و بدبین؛
خط ۴۵: خط ۵۸:
#توقع بی‌جا از دیگران برای رسیدن به اهداف؛
#توقع بی‌جا از دیگران برای رسیدن به اهداف؛
#انتظار بیش از اندازه از خود؛
#انتظار بیش از اندازه از خود؛
#زیاده‌خواهی.<ref>«10 [https://www.talab.org/psychology/family/10-%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B9-%D8%B4%D8%A7%D8%AF-%D8%A8%D9%88%D8%AF%D9%86-%D9%85%DB%8C-%D8%B4%D9%88%D8%AF.html مورد از عادت‌هایی که مانع شاد بودن می‌شود»، وب‌سایت تالاب.]</ref>
#زیاده‌خواهی.<ref>«10 [https://www.talab.org/psychology/family/10-مورد-از-عادت-های-که-مانع-شاد-بودن-می-شود.html مورد از عادت‌هایی که مانع شاد بودن می‌شود»، وب‌سایت تالاب.]</ref>
 
==آداب شادی==
[[دین اسلام]] خواهان زندگی شاد برای انسان است و از شادی همراه با گناه و لهو و لعب و مخالف دستورهای الهی،<ref>سورۀ جمعه، آیه 11.</ref>  نهی می‌کند. بر اساس آموزه‌های دینی برخی از آداب شادی عبارت‌اند از:
#دوری از گناه و معصیت؛<ref>ابن‌سعيد اهوازى، الزهد، 1426ق، ص75.</ref>
#همراه نبودن با اذیت و آزار دیگران؛<ref>محمدى رى‏شهرى، دانشنامه قرآن و حديث، 1391ش، ج2، ص534.</ref>
#دوری از لهو.<ref>محمدی‌نیا، پاسخ به پرسش‌های جوانان،1386ش، ج1، ص214.</ref>
 
==عوامل شادکننده در محیط خانواده==
محیط شادِ خانه، زندگی را برای اعضای آن جذاب می‌کند. از آن‌سو کانون خانوادگی خشک و بی‌روح، طعم زندگی را به کام اعضای آن تلخ می‌کند. شاد بودن از غذاهای روحی انسان است و تأمین آن بر عهدۀ همۀ افراد خانواده به‌ویژه [[مادر]] است. از جمله عوامل شادی در خانواده بر اساس آموزه‌های دینی عبارت‌اند از:
#خوش‌اخلاقی و خوش‌رویی؛ کم‌هزینه‌ترین راهکار برای شاد کردن افراد [[خانواده]] است که دین اسلام نیز به آن، سفارش‌ کرده است.
#شوخی؛ از جمله ویژگی‌های فرد مؤمن شوخی‌کردن است و از جمله مصادیق خوش‌اخلاقی است. شوخی از کارهایی است که نباید در آن افراط کرد و اگر از حد گذشت دیگر جنبۀ شادکنندگی ندارد و موجب آزار دیگران می‌شود.
#تفریحات سالم؛ پرداختن به تفریحات سالم از دیگر ویژگی‌های فرد مؤمن است. قدم‌زدن، نگاه به فضای سبز، [[سوارکاری]] و [[شنا]] از کارهایی هستند که در معارف دینی، عامل شادی معرفی شده‌اند. [[تفریح]] مناسب علاوه بر اینکه به شاد شدن انسان کمک می‌کند، او را در مسیر تقویت [[معنویت|معنوی]] خود یاری می‌کند.
#گفتگو؛ امروزه به جهت حضور جدی تلویزیون، گوشی‌های همراه و رایانه در خانه، ارتباط اعضای خانواده به حداقل رسیده است؛ حال آنکه گفتگو با اعضای خانواده، یکی از عوامل نشاط و شادی در محیط [[خانه]] است.<ref>عباسی، تا ساحل آرامش، 1394ش، ص110-115.</ref>
 
==راهکارهای شاد کردن دیگران در روان‌شناسی==
روان‌شناسان معتقدند بهترین راهکار برای شاد بودن، شاد کردن دیگران است و راهکارهایی را برای آن ذکر کرده‌اند:
#تعریف به‌جا و استفاده از جملات مثبت و آرامش‌بخش؛
#قدردانی از دیگران در جمع؛
#[[صله رحم|صلۀ ارحام]] و داشتن تماس تلفنی با اعضای [[خانواده]] و خویشان؛
#پشتیبانی در مواقع لازم؛
#کمک به دیگران؛
#کمک به خیریه‌ها؛
#پاداش دادن؛
#ابراز علاقه به فرزندان؛
#ابراز دلتنگی از دوری و ندیدن عزیزان.<ref>«53 [https://honarfardi.com/public-skills/personality/make-people-around-happier/ راه‌کار برای اینکه اطرافیانمان را شاد کنیم»، وب‌سایت هنر فردی.]</ref>


==پانویس==
==پانویس==
خط ۷۷: خط ۶۵:
==منابع==
==منابع==
{{آغاز منابع}}
{{آغاز منابع}}
*«۱۰ مورد از عادت‌هایی که مانع شاد بودن می‌شود»، وب‌سایت تالاب، تاریخ بازدید: ۱۴ آذر ۱۴۰۱.
نهج البلاغه.
*«۵۳ راه‌کار برای اینکه اطرافیان‌مان را شاد کنیم»، وب‌سایت هنر فردی، تاریخ بازدید: ۱۴ آذر ۱۴۰۱.
* « 10 مورد از عادت‌هایی که مانع شاد بودن می‌شود»، وب‌سایت تالاب، تاریخ بازدید: ۱۴ آذر ۱۴۰۱.
*«چطور خانواده شاد داشته باشیم؟»، وب‌سایت ترانۀ مؤذن، تاریخ بازدید: ۱۲ آذر ۱۴۰۱ش.
* «53 راه‌کار برای اینکه اطرافیان‌مان را شاد کنیم»، وب‌سایت هنر فردی، تاریخ بازدید: ۱۴ آذر ۱۴۰۱.
*فهرستی، زهرا و توتونچیان، مهری، «شادی و نشاط از دیدگاه فقه با رویکردی بر نظر امام خمینی»، وب‌سایت پژوهش‌نامه متین، تاریخ بازدید: ۱۰ آذر ۱۴۰۱ش.
* «چطور خانواده شاد داشته باشیم؟»، وب‌سایت ترانهٔ مؤذن، تاریخ بازدید: ۱۲ آذر ۱۴۰۱ش.
*ابن‌سعيد اهوازى، حسين، الزهد، قم، دارالحديث، چاپ اول، ۱۴۲۶ق.
* انتصاری، آمنه، «مادران شاد، خانواده را شاداب می کنند»، مجله پیام زن، شماره ۲۷۶، اسفند ۱۳۹۳ش.
*الآمدی التمیمی، عبدالواحد، غرر الحکم و درر الکلم، ترجمه: آقا جمال خوانساری، تحقیق میرجلال محدث اُموی، تهران، دانشگاه تهران، چاپ سوم، ۱۳۶۰ش.
* حسینی، سیده طیبه و کمالی‌زاده، طاهره، «مفهوم شادی و نشاط در قرآن و حدیث»، فرهنگ در دانشگاه اسلامی، شماره ۱، ۱۳۹۰ش.
*موسوی، سید علی بن موسی (سید بن طاووس)، إقبال الأعمال، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۶۷ش.
* خالدیان، محمد علی، «شادمانی در قرآن»، زبان و ادبیات فارسی، شماره۱۰، ۱۳۸۵ش.
*دهخدا، علی‌اکبر، ‌لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: ۱۰ آذر ۱۴۰۱ش.
* رستمی‌چورتی، سجاد، «راه‌های به دست آوردن شادی و نشاط در زندگی»، راسخون، ۱۳۹۸ش
*عباسی، محسن، تا ساحل آرامش، قم، آیین فطرت، ۱۳۹۴ش.
* سمانچوه، پاناپا، «جایگاه و نقش زن در آرامش خانواده»، دوفصلنامه تخصصی پژوهش‌های اسلامی جنسيت و خانواده، شماره ۳، ۱۳۹۸ش.  
*محمدی‌نیا، اسدالله، پاسخ به پرسش‌های جوانان، قم، [بی‌نا]، چاپ چهارم، ۱۳۸۶ش.
* شریعت باقری، محمدمهدی، «اهمیت خانواده»، نشریه روانشناسی شادکامی و موفقیت، شماره۷۷، ۱۳۸۹ش.
*محمدى رى‏شهرى، محمد، دانشنامه قرآن و حديث، قم، دارالحديث، چاپ دوم، ۱۳۹۱ش.
* صیفوری ویدا و فلاحتی، علی، «بررسی اهمیت و ضرورت شادی و نشاط از دیدگاه قرآن، روایات و تعالیم دینی»، سال پانزدهم، شماره دوم، 1390ش.
*مطهری، مرتضی، مقالات فلسفی، تهران، حکمت، چاپ سوم، ۱۳۸۶ش.
* طریقه‌دار، ابوالفضل، «شادی و نشاط در خانواده از نگاه اسلام»، فصلنامه ره‌توشه، شماره 125، 1393ش.
* عابدی، محمدرضا و همکاران، «شادمانی و عوامل مؤثر بر آن»، نشریه تازه‌های علوم شناختی، شماره ۳، ۱۳۸۱ش.  
* عباسی، محسن، تا ساحل آرامش، قم، آیین فطرت، ۱۳۹۴ش.
* کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق.
* مجلسی، مجمد باقر، بحار الانوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
* محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامه قرآن و حدیث، قم، دارالحدیث، چاپ دوم، ۱۳۹۱ش.
{{پایان منابع}}
{{پایان منابع}}


{{#seo:
{{خانواده-افقی}}
|title= شادی در خانواده چیست - اهمیت شادی در خانواده از منظر اسلام - ویکی زندگی
{{کودک-افقی}}
|title_mode=Replaced Title
 
|keywords= شادی در خانواده
[[رده:اوقات فراغت]]
|description= شادی در خانواده از منظر اسلام و اهمیت آن - مولفه های یک خانواده شاد - ویکی زندگی
[[رده:خانواده]]
}}
[[رده:روان‌شناسی رشد]]
[[رده:مطالعات زن و خانواده]]

نسخهٔ کنونی تا ۱۳ مهر ۱۴۰۴، ساعت ۱۳:۴۸

مسابقه خانه ما - خانواده رخ
مسابقه خانه ما - خانواده رخ

شادی در خانواده؛ نشاط و پویایی در خانه همراه با هیجانات درونی مثبت اعضای خانواده.

شادی به معنای نشاط و خوش‌حالی، یکی از نیازهای انسان به شمار می‌آید و خانواده بهترین بستر برای دستیابی به آن است، همچنانکه نقش کلیدی در تقویت و بهبود روابط خانوادگی و افزایش توان افراد در برابر مشکلات دارد. محیط خانوادگی شاد با محبت، قدردانی، گذراندن اوقات خوش، گفت‌وگو و کمک به یکدیگر شکل می‌گیرد و باعث آرامش همه اعضای خانواده می‌شود.

اهمیت شادی در خانواده

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

شادی یکی از نیازهای انسان به شمار می‌آید[۱] که به زندگی معنا می‌دهد، عواطف منفی مثل ناکامی و ترس را از بین می‌برد، عامل رشد و موفقیت و ابزاری برای فعالیت بیشتر است[۲] همچنین بر پایه تعالیم دین اسلام، شادی از آثار عقل[۳] و ایمان و از نشانه‌های سلامت روان است. [۴]
بی‌گمان عوامل گوناگونی در شادی انسان نقش دارند، اما خانواده امن‌ترین و بهترین کانون برای پرورش شادی است.[۵] از سوی دیگر، شادی افراد و فضای سالم خانواده، نقشی اساسی در پویایی ذهن، شکوفایی استعدادها و ایجاد امنیت روانی و عاطفی اعضا دارد.[۶] به باور روان‌شناسان، در خانواده‌های شاد معمولاً مؤلفه‌های زیر وجود دارد:

مهمانی یک کیلومتری عید غدیر - قرچک تهران
مهمانی یک کیلومتری عید غدیر - قرچک تهران
  1. در اولویت قرار دادن خانواده؛
  2. قدرشناسی و ارتباط بین اعضای خانواده؛
  3. سپری‌کردن اوقات خوش در کنار یکدیگر؛
  4. داشتن الگوی مناسب؛
  5. داشتن عقاید مذهبی قوی؛
  6. توانایی مقابلهٔ درست و بهنگام با بحران‌ها؛
  7. شکوفایی استعدادها و توانایی‌های هر یک از اعضای خانواده با تشویق و ترغیب در مراحل حساس زندگی مانند سنین رفتن به مدرسه و در طی فرایند تحصیل؛
  8. مشخص بودن، انعطاف‌پذیر بودن و قابل تعویض بودن وظایف اعضای خانواده.[۷]

نقش افراد در ایجاد شادی در خانواده

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

برای داشتن خانواده‌ای شاد باید همه اعضا و افراد آن شاد و بانشاط باشند؛ چرا که روحیه‌های خوب و بد، از جمله روحیه نشاط، به دیگران سرایت می‌کند. به همین دلیل همه افراد خانواده، برای ایجاد نشاط در خانه نقش دارند.[۸]

نقش والدین در ایجاد حس شادی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
تصویری از المیرا شریفی مقدم همراه دو پسرش
تصویری از المیرا شریفی مقدم همراه دو پسرش در سال ۱۴۰۳ش.

محیط شادِ خانه، زندگی را برای اعضای آن جذاب می‌کند. از آن‌سو کانون خانوادگی خشک و بی‌روح، طعم زندگی را به کام اعضای آن تلخ می‌کند. شاد بودن از غذاهای روحی انسان است. والدین، به‌خصوص مادر که مهم‌ترین الگوهای رفتاری فرزندان هستند، با ایجاد روحیه‌ نشاط در خود می‌توانند شادی را به فرزندان آموزش دهند.[۹] پدر و مادر با تقویت عناصر شادی در خود و فرزندان، نقش به‌سزایی در شاد زیستن افراد خانه دارند این عناصر عبارت‌اند از: خودآگاهی، خودباوری، مسئولیت‌پذیری، شهامت مقابله با مشکل و حل آن، تمرکز بر خواسته‌های مثبت و پرهیز از منفی‌نگری.[۱۰]

نقش فرزندان در شادی خانواده

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

فرزندان با رعایت حقوق والدین و دیگر اعضای خانواده و همچنین با انجام کارهای نشاط‌آور می‌توانند در ایجاد شادی نقش‌آفرینی کنند.[۱۱]

عوامل شادی‌آفرین در محیط خانواده

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

کارشناسان عوامل مختلفی را برای شادی شمرده‌اند؛ هدف‌مندی در زندگی،[۱۲] ایمان به خداوند[۱۳] و توکل به او، [۱۴] گشاده‌رویی و تبسم،[۱۵] شوخ‌طبعی،[۱۶] مهرورزی، خوش‌بینی،[۱۷] پرهیز از گناه، رضایت‌مندی، صبر و شکرگزاری،[۱۸] پرهیز از اذیت و آزار دیگران، از از امور اخلاقی شمرده شده است که شادی را به‌ارمغان می‌آورد. [۱۹]
علاوه بر این، موارد دیگری نیز برای شاد زیستن گفته شده است که به‌طور خاص در محیط خانواده اثر بسزایی دارد:

جاذبه‌های ظاهری

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

معطر بودن،[۲۰] آراستگی ظاهری انسان و پوشیدن لباس‌های رنگ روشن از عوامل مهم در ایجاد شادی و نشاط در خانواده به شمار می‌آید.[۲۱]

تفریحات سودمند

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
سیزده بدر در بلوچستان
سیزده بدر در بلوچستان

مسافرت، ورزش، دید و بازدید و حضور در مجالس شادی، همگی شادی‌آفرین هستند.[۲۲] همچنین قدم‌زدن، نگاه به فضای سبز، سوارکاری و شنا از کارهایی هستند که در معارف دینی، عامل شادی معرفی شده‌اند. کار کردن[۲۳] و مشارکت در کارها نیز از دیگر عوامل مؤثر در تقویت حس شادی در افراد شمرده شده‌اند.[۲۴]

گفتگو و ارتباط کلامی اعضای خانواده

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

امروزه به جهت حضور جدی تلویزیون، گوشی‌های همراه و رایانه در خانه، ارتباط اعضای خانواده به حداقل رسیده است؛ حال آنکه گفتگو با اعضای خانواده، یکی از عوامل نشاط و شادی در محیط خانه است.[۲۵]

شاد کردن اعضای خانواده

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

روان‌شناسان معتقدند بهترین راهکار برای شاد بودن، شاد کردن دیگر اعضای خانواده است و راهکارهایی را برای آن ذکر کرده‌اند، ازجمله:

  • تعریف به‌جا و استفاده از جملات مثبت و آرامش‌بخش؛
  • قدردانی از دیگران در جمع؛
  • صلهٔ ارحام و داشتن تماس تلفنی با اعضای خانواده و خویشان؛
  • پشتیبانی در مواقع لازم؛
  • کمک به دیگران؛
  • پاداش دادن؛
  • ابراز علاقه به فرزندان؛
  • ابراز دلتنگی از دوری و ندیدن عزیزان.[۲۶]

موانع شادی در خانواده

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بر اساس پژوهش‌ها، پزشکان و روان‌شناسان موارد زیر را از جمله موانع شادی دانسته‌اند:

  1. افراط در زمان کار؛
  2. حرف زدن با خود هنگام مشکلات؛
  3. تلاش برای کنترل کردن و بازرسی همهٔ جوانب زندگی خود و دیگران؛
  4. سرزنش دیگران؛
  5. ارتباط با انسان‌های منفی‌باف و بدبین؛
  6. ترس از دست دادن؛
  7. توقع بی‌جا از دیگران برای رسیدن به اهداف؛
  8. انتظار بیش از اندازه از خود؛
  9. زیاده‌خواهی.[۲۷]

پانویس

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  1. ↑ حسینی و کمالی‌زاده، «مفهوم شادی و نشاط در قرآن و حدیث»، 1390ش، ص125.
  2. ↑ صیفوری و فلاحتی، «بررسی اهمیت و ضرورت شادی و نشاط از دیدگاه قرآن، روایات و تعالیم دینی»، 1390ش، ص85.
  3. ↑ کلینی، الکافی، 1407ق، ج1، ص23.
  4. ↑ خالدیان، «شادمانی در قرآن»، 1385ش، ص124.
  5. ↑ سمانچوه، «جایگاه و نقش زن در آرامش خانواده»، 1398ش، ص25.
  6. ↑ فلاحتی و صیفوری، «بررسی اهمیت و ضرورت شادی و نشاط از دیدگاه قرآن و روایات و تعالیم دینی»، 1390ش، ص109.
  7. ↑ «چطور خانواده شاد داشته باشیم؟»، وب‌سایت ترانۀ مؤذن.
  8. ↑ انتصاری، «مادران شاد، خانواده را شاداب می کنند»، 1393ش.
  9. ↑ شریعت‌باقری، «اهمیت خانواده»، 1389ش؛ انتصاری، «مادران شاد، خانواده را شاداب می کنند»، 1393ش.
  10. ↑ حسینی و کمالی‌زاده، «مفهوم شادی و نشاط در قرآن و حدیث»، 1390ش، ص127 – 126.
  11. ↑ حسینی و کمالی‌زاده، «مفهوم شادی و نشاط در قرآن و حدیث»، 1390ش، ص125.
  12. ↑ رستمی‌ چورتی، «راه‌های به دست آوردن شادی و نشاط در زندگی»، 1398ش.
  13. ↑ عابدی و دریکوندی و شاه‌جعفری، «شادمانی و عوامل مؤثر بر آن»، 1381ش، ص 51.
  14. ↑ طریقه‌دار، «شادی و نشاط در خانواده از نگاه اسلام»، 1393ش، ص425.
  15. ↑ نهج البلاغه، حکمت 333.
  16. ↑ کلینی، الکافی، 1407ق، ج2، ص663.
  17. ↑ صیفوری و فلاحتی، «بررسی اهمیت و ضرورت شادی و نشاط از دیدگاه قرآن، روایات و تعالیم دینی»، 1390ش، ص 105.
  18. ↑ طریقه‌دار، «شادی و نشاط در خانواده از نگاه اسلام»، 1393ش، ص425.
  19. ↑ محمدی ری‌شهری، دانشنامه قرآن و حدیث، 1391ش، ج2، ص534.
  20. ↑ مجلسی، بحارالانوار، 1403ق، ج16، ص248.
  21. ↑ صیفوری و فلاحتی، «بررسی اهمیت و ضرورت شادی و نشاط از دیدگاه قرآن، روایات و تعالیم دینی»، 1390ش، ص 105.
  22. ↑ طریقه‌دار، «شادی و نشاط در خانواده از نگاه اسلام»، 1393ش، ص430 – 431.
  23. ↑ نهج البلاغه، حکمت 127.
  24. ↑ حسینی و کمالی‌زاده، «مفهوم شادی و نشاط در قرآن و حدیث»، 1390ش، ص125.
  25. ↑ عباسی، تا ساحل آرامش، 1394ش، ص110-115.
  26. ↑ «53 راه‌کار برای اینکه اطرافیانمان را شاد کنیم»، وب‌سایت هنر فردی.
  27. ↑ «10 مورد از عادت‌هایی که مانع شاد بودن می‌شود»، وب‌سایت تالاب.

منابع

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

نهج البلاغه.

  • « 10 مورد از عادت‌هایی که مانع شاد بودن می‌شود»، وب‌سایت تالاب، تاریخ بازدید: ۱۴ آذر ۱۴۰۱.
  • «53 راه‌کار برای اینکه اطرافیان‌مان را شاد کنیم»، وب‌سایت هنر فردی، تاریخ بازدید: ۱۴ آذر ۱۴۰۱.
  • «چطور خانواده شاد داشته باشیم؟»، وب‌سایت ترانهٔ مؤذن، تاریخ بازدید: ۱۲ آذر ۱۴۰۱ش.
  • انتصاری، آمنه، «مادران شاد، خانواده را شاداب می کنند»، مجله پیام زن، شماره ۲۷۶، اسفند ۱۳۹۳ش.
  • حسینی، سیده طیبه و کمالی‌زاده، طاهره، «مفهوم شادی و نشاط در قرآن و حدیث»، فرهنگ در دانشگاه اسلامی، شماره ۱، ۱۳۹۰ش.
  • خالدیان، محمد علی، «شادمانی در قرآن»، زبان و ادبیات فارسی، شماره۱۰، ۱۳۸۵ش.
  • رستمی‌چورتی، سجاد، «راه‌های به دست آوردن شادی و نشاط در زندگی»، راسخون، ۱۳۹۸ش
  • سمانچوه، پاناپا، «جایگاه و نقش زن در آرامش خانواده»، دوفصلنامه تخصصی پژوهش‌های اسلامی جنسيت و خانواده، شماره ۳، ۱۳۹۸ش.
  • شریعت باقری، محمدمهدی، «اهمیت خانواده»، نشریه روانشناسی شادکامی و موفقیت، شماره۷۷، ۱۳۸۹ش.
  • صیفوری ویدا و فلاحتی، علی، «بررسی اهمیت و ضرورت شادی و نشاط از دیدگاه قرآن، روایات و تعالیم دینی»، سال پانزدهم، شماره دوم، 1390ش.
  • طریقه‌دار، ابوالفضل، «شادی و نشاط در خانواده از نگاه اسلام»، فصلنامه ره‌توشه، شماره 125، 1393ش.
  • عابدی، محمدرضا و همکاران، «شادمانی و عوامل مؤثر بر آن»، نشریه تازه‌های علوم شناختی، شماره ۳، ۱۳۸۱ش.
  • عباسی، محسن، تا ساحل آرامش، قم، آیین فطرت، ۱۳۹۴ش.
  • کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق.
  • مجلسی، مجمد باقر، بحار الانوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
  • محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامه قرآن و حدیث، قم، دارالحدیث، چاپ دوم، ۱۳۹۱ش.
برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:شادی_در_خانواده&oldid=38309»