پیشنویس:بوستان (کتاب): تفاوت میان نسخهها
imported>شاهرودی + رده:کتابهای شعر فارسی (هاتکت)، ابرابزار |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (یک نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:بوستان سعدی.jpg|جایگزین=تصویری از جلد بوستان سعدی؛ تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی|بندانگشتی|تصویری از جلد بوستان سعدی؛ تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی]] | |||
{{درشت|'''بوستان،'''}} کتابی مشهور از سرودههای سعدی شیرازی به زبان فارسی. | {{درشت|'''بوستان،'''}} کتابی مشهور از سرودههای سعدی شیرازی به زبان فارسی. | ||
بُوستان یا سعدینامه، هنریترین مثنوی اخلاقی و عرفانی در ادبیات فارسی، سرودهٔ [[سعدی شیرازی]]، شاعر پرآوازهٔ ایرانی در قرن هفتم هجری است. این اثر در [[ایران]] و جهان، بهویژه در کشورهای فارسیزبان از اعتبار و محبوبیت زیادی برخوردار بوده و به همین دلیل، به زبانهای زندهٔ دنیا، تفسیر و ترجمه شده است. | بُوستان یا سعدینامه، هنریترین مثنوی اخلاقی و عرفانی در ادبیات فارسی، سرودهٔ [[سعدی شیرازی]]، شاعر پرآوازهٔ ایرانی در قرن هفتم هجری است. این اثر در [[ایران]] و جهان، بهویژه در کشورهای فارسیزبان از اعتبار و محبوبیت زیادی برخوردار بوده و به همین دلیل، به زبانهای زندهٔ دنیا، تفسیر و ترجمه شده است. | ||
== نامگذاری بوستان == | ==نامگذاری بوستان== | ||
سعدی شیرازی، این اثر را در یکی از اشعار خود با عنوان «نامبُردار گنج» یاد کرده؛ اما بهنام خاص آن بهصورت صریح اشاره نکرده است. نام این اثر در نسخههای قدیمی، «سعدینامه» و در نسخههای جدید، «بوستان» ذکر شده است. پژوهشگران بر این باورند که اهل ذوق برای قرینهسازی با نام «[[گلستان (کتاب)|گلستان]]»، اثر دیگر سعدی، نام سعدینامه را بوستان گذاشتهاند و بهمرور زمان نام اصلی فراموش شده است.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/229069/بوستان دادبه، «بوستان»، وبسایت مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.]</ref> | سعدی شیرازی، این اثر را در یکی از اشعار خود با عنوان «نامبُردار گنج» یاد کرده؛ اما بهنام خاص آن بهصورت صریح اشاره نکرده است. نام این اثر در نسخههای قدیمی، «سعدینامه» و در نسخههای جدید، «بوستان» ذکر شده است. پژوهشگران بر این باورند که اهل ذوق برای قرینهسازی با نام «[[گلستان (کتاب)|گلستان]]»، اثر دیگر سعدی، نام سعدینامه را بوستان گذاشتهاند و بهمرور زمان نام اصلی فراموش شده است.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/229069/بوستان دادبه، «بوستان»، وبسایت مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.]</ref> | ||
== پیشینه بوستان == | ==پیشینه بوستان== | ||
[[پرونده:بوستان سعدی۱.jpg|جایگزین=بوستان به خط بابا شاه بن سلطان علی|بندانگشتی|بوستان به خط بابا شاه بن سلطان علی مورخ ۹۸۹ قمری]] | |||
بوستان در طول سفرها و سیاحتهای سعدی سروده شده و در ۶۵۵ق بهنام «ابوبکر بن سعد زنگی»، به پایان رسیده است. این اثر نخستینبار در ۱۸۲۴م در کلکتهٔ هند به چاپ رسید و سپس چاپهای متعددی از آن در ایران و سایر کشورها عرضه شد. به گواه پژوهشگران، پاکیزهترین و روانترین نسخهٔ بوستان را «غلامحسین یوسفی» در ۱۳۵۹ش چاپ کرده است.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/229069/بوستان دادبه، «بوستان»، وبسایت مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.]</ref> | بوستان در طول سفرها و سیاحتهای سعدی سروده شده و در ۶۵۵ق بهنام «ابوبکر بن سعد زنگی»، به پایان رسیده است. این اثر نخستینبار در ۱۸۲۴م در کلکتهٔ هند به چاپ رسید و سپس چاپهای متعددی از آن در ایران و سایر کشورها عرضه شد. به گواه پژوهشگران، پاکیزهترین و روانترین نسخهٔ بوستان را «غلامحسین یوسفی» در ۱۳۵۹ش چاپ کرده است.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/229069/بوستان دادبه، «بوستان»، وبسایت مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.]</ref> | ||
== وزن و قالب بوستان == | ==وزن و قالب بوستان== | ||
این اثر در قالب مثنوی و در بحر متقارب (هموزنِ [[شاهنامه]] فردوسی) سروده شده و از نظر قالب و وزن شعری، «حماسی»<ref>[https://www.tabnak.ir/fa/tags/134525/1/بوستان-سعدی «بوستان سعدی»، وبسایت تابناک.]</ref> و دارای ۴۰۱۱ بیت است.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/229069/بوستان دادبه، «بوستان»، وبسایت مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.]</ref> | این اثر در قالب مثنوی و در بحر متقارب (هموزنِ [[شاهنامه]] فردوسی) سروده شده و از نظر قالب و وزن شعری، «حماسی»<ref>[https://www.tabnak.ir/fa/tags/134525/1/بوستان-سعدی «بوستان سعدی»، وبسایت تابناک.]</ref> و دارای ۴۰۱۱ بیت است.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/229069/بوستان دادبه، «بوستان»، وبسایت مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.]</ref> | ||
== محتوای بوستان == | ==محتوای بوستان== | ||
محتوای بوستان تمثیلها، آموزههای اخلاقی، نکتههای تربیتی، اندیشههای اجتماعی و سیاسی است که با زبان حکایت بیان شده و در یک دیباچه و ده باب ساختار یافته است. دیباچهٔ کتاب در [[توحید]]، نعت [[پیامبر اسلام]] و ستایش خلفای راشدین صورتبندی شده و بابهای آن هرکدام به موضوعی ویژه اختصاص یافته که به این شرح است: | محتوای بوستان تمثیلها، آموزههای اخلاقی، نکتههای تربیتی، اندیشههای اجتماعی و سیاسی است که با زبان حکایت بیان شده و در یک دیباچه و ده باب ساختار یافته است. دیباچهٔ کتاب در [[توحید]]، نعت [[پیامبر اسلام]] و ستایش خلفای راشدین صورتبندی شده و بابهای آن هرکدام به موضوعی ویژه اختصاص یافته که به این شرح است: | ||
# باب اول، در عدل و تدبیر و رأی؛ | #باب اول، در عدل و تدبیر و رأی؛ | ||
# باب دوم، در احسان؛ | #باب دوم، در احسان؛ | ||
# باب سوم، در عشق و مستی و شور؛ | #باب سوم، در عشق و مستی و شور؛ | ||
# باب چهارم، در تواضع؛ | #باب چهارم، در تواضع؛ | ||
# باب پنجم، در رضا؛ | #باب پنجم، در رضا؛ | ||
# باب ششم، در [[قناعت]]؛ | #باب ششم، در [[قناعت]]؛ | ||
# باب هفتم، در عالم [[تربیت]]؛ | #باب هفتم، در عالم [[تربیت]]؛ | ||
# . باب هشتم، در شکر بر عافیت؛ | #. باب هشتم، در شکر بر عافیت؛ | ||
# باب نهم، در [[توبه]] و راه صواب؛ | #باب نهم، در [[توبه]] و راه صواب؛ | ||
# باب دهم، در مناجات و ختم کتاب.<ref>[https://rch.ac.ir/article/Details/11889 یاحقی، «سعدی»، وبسایت دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref> | #باب دهم، در مناجات و ختم کتاب.<ref>[https://rch.ac.ir/article/Details/11889 یاحقی، «سعدی»، وبسایت دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref> | ||
== جایگاه بوستان == | ==جایگاه بوستان== | ||
بوستان از نظر اصالت ادبی و جوهر شعری، یکی از مثنویهای برتر [[زبان فارسی]] محسوب میشود. این اثر از نظر محتوا، «مدینه فاضله» سعدی نام گرفته است؛ زیرا در بوستان، ارزشهای اخلاقی با دیدگاههای اجتماعی در هم آمیخته، با فرهنگ ایرانی و اسلامی ترکیب شده و جهان آرمانی را توصیف میکند.<ref>[https://rch.ac.ir/article/Details/11889 یاحقی، «سعدی»، وبسایت دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref> نشریهٔ گاردین این اثر را جزء ۱۰۰ کتاب برتر تاریخ بشریت انتخاب کرده است.<ref>[https://v-o-h.ir/socialservice/25807/جای-خالی-پند-و-اندرز-در-جامعه-امروزین/ «این کتاب به انتخاب نشریۀ گاردین جزو ۱۰۰ کتاب برتر تاریخ بشریت برگزیده شده است»، پایگاه اطلاعرسانی صدای حوزه.]</ref> | بوستان از نظر اصالت ادبی و جوهر شعری، یکی از مثنویهای برتر [[زبان فارسی]] محسوب میشود. این اثر از نظر محتوا، «مدینه فاضله» سعدی نام گرفته است؛ زیرا در بوستان، ارزشهای اخلاقی با دیدگاههای اجتماعی در هم آمیخته، با فرهنگ ایرانی و اسلامی ترکیب شده و جهان آرمانی را توصیف میکند.<ref>[https://rch.ac.ir/article/Details/11889 یاحقی، «سعدی»، وبسایت دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref> نشریهٔ گاردین این اثر را جزء ۱۰۰ کتاب برتر تاریخ بشریت انتخاب کرده است.<ref>[https://v-o-h.ir/socialservice/25807/جای-خالی-پند-و-اندرز-در-جامعه-امروزین/ «این کتاب به انتخاب نشریۀ گاردین جزو ۱۰۰ کتاب برتر تاریخ بشریت برگزیده شده است»، پایگاه اطلاعرسانی صدای حوزه.]</ref> | ||
== نوآوریها در بوستان == | ==نوآوریها در بوستان== | ||
تلفیق شیوهها، تغییر محتوا و موسیقی، نوآوری سعدی در بوستان است که این اثر را نسبت به همهٔ مثنویهای پیش از آن، برتری میبخشد.<ref>[https://rch.ac.ir/article/Details/11889 یاحقی، «سعدی»، وبسایت دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref> | تلفیق شیوهها، تغییر محتوا و موسیقی، نوآوری سعدی در بوستان است که این اثر را نسبت به همهٔ مثنویهای پیش از آن، برتری میبخشد.<ref>[https://rch.ac.ir/article/Details/11889 یاحقی، «سعدی»، وبسایت دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref> | ||
== هویت ایرانی و اسلامی در بوستان == | ==هویت ایرانی و اسلامی در بوستان== | ||
سعدی در بوستان با تکیه بر سنتهای نیک جامعهٔ ایرانی و آموزههای اسلام، به همه عناصر تشکیلدهندهٔ هویت فرهنگی ایرانی و اسلامی توجه نموده است. درونمایههای اصلی بوستان را سنتهای اصیل ایرانی و اندیشههای جهانشمول اسلامی تشکیل میدهد و بوستان از این نظر میتواند معرف میراث فرهنگی ایران و اسلام باشد.<ref>هوشیار و ابوعلی، «هویت و فرهنگ ایرانی-اسلامی در گلستان و بوستان سعدی»، مجلهٔ مطالعات ادبیات، عرفان و فلسفه، 1395ش، ص136.</ref> | سعدی در بوستان با تکیه بر سنتهای نیک جامعهٔ ایرانی و آموزههای اسلام، به همه عناصر تشکیلدهندهٔ هویت فرهنگی ایرانی و اسلامی توجه نموده است. درونمایههای اصلی بوستان را سنتهای اصیل ایرانی و اندیشههای جهانشمول اسلامی تشکیل میدهد و بوستان از این نظر میتواند معرف میراث فرهنگی ایران و اسلام باشد.<ref>هوشیار و ابوعلی، «هویت و فرهنگ ایرانی-اسلامی در گلستان و بوستان سعدی»، مجلهٔ مطالعات ادبیات، عرفان و فلسفه، 1395ش، ص136.</ref> | ||
== اهداف تربیتی و اخلاقی بوستان == | ==اهداف تربیتی و اخلاقی بوستان== | ||
اهداف تربیتی و اخلاقی در بوستان، نمودی برجسته دارد. [[سعدی]] عصارهٔ اندیشه و خلاصهٔ مطالعات خود را که حاصل سفرهای وی در میان ملتها و فرهنگهای مختلف است، در این کتاب به صورت هنرمندانه بهنمایش گذاشته و خواننده را به عدل، تدبیر، تواضع، رضا، [[قناعت]]، احسان و عشق دعوت میکند.<ref>[https://samanketab.roshdmag.ir/fa/article/23590/نمود-هویت-اجتماعی احمدی، «نمود هویت اجتماعی، فرهنگی و قومی درآینه گلستان و بوستان شیخ اجل، سعدی شیرازی»، وبسایت ساماندهی منابع آموزشی و تربیتی.]</ref> | اهداف تربیتی و اخلاقی در بوستان، نمودی برجسته دارد. [[سعدی]] عصارهٔ اندیشه و خلاصهٔ مطالعات خود را که حاصل سفرهای وی در میان ملتها و فرهنگهای مختلف است، در این کتاب به صورت هنرمندانه بهنمایش گذاشته و خواننده را به عدل، تدبیر، تواضع، رضا، [[قناعت]]، احسان و عشق دعوت میکند.<ref>[https://samanketab.roshdmag.ir/fa/article/23590/نمود-هویت-اجتماعی احمدی، «نمود هویت اجتماعی، فرهنگی و قومی درآینه گلستان و بوستان شیخ اجل، سعدی شیرازی»، وبسایت ساماندهی منابع آموزشی و تربیتی.]</ref> | ||
== اعتبار و محبوبیت بوستان == | ==اعتبار و محبوبیت بوستان== | ||
=== کتاب درسی === | ===کتاب درسی=== | ||
بوستان در زمان حیات شاعر از اعتبار و محبوبیت همگانی برخوردار شد و بعد از آن بهعنوان یکی از متون آموزشی در مکتبخانههای سنتی در سراسر کشورهای فارسیزبان (ایران فرهنگی) مورد استفاده قرار گرفت.<ref>[https://rch.ac.ir/article/Details/11889 یاحقی، «سعدی»، وبسایت دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref> | بوستان در زمان حیات شاعر از اعتبار و محبوبیت همگانی برخوردار شد و بعد از آن بهعنوان یکی از متون آموزشی در مکتبخانههای سنتی در سراسر کشورهای فارسیزبان (ایران فرهنگی) مورد استفاده قرار گرفت.<ref>[https://rch.ac.ir/article/Details/11889 یاحقی، «سعدی»، وبسایت دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref> | ||
=== آیین زندگی === | ===آیین زندگی=== | ||
بوستان نه فقط بهعنوان اثر ادبی و زبانی، بلکه بهعنوان کتابی در زمینهٔ حکمت و [[اخلاق]]، تعلیم و تربیت و آیین زندگی همیشه مورد توجه عام و خاص در حوزهٔ فرهنگی [[ایران]] قدیم و جهان بوده است.<ref>[https://rch.ac.ir/article/Details/11889 یاحقی، «سعدی»، وبسایت دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref> | بوستان نه فقط بهعنوان اثر ادبی و زبانی، بلکه بهعنوان کتابی در زمینهٔ حکمت و [[اخلاق]]، تعلیم و تربیت و آیین زندگی همیشه مورد توجه عام و خاص در حوزهٔ فرهنگی [[ایران]] قدیم و جهان بوده است.<ref>[https://rch.ac.ir/article/Details/11889 یاحقی، «سعدی»، وبسایت دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref> | ||
== تأثیر بوستان بر فرهنگ و ادبیات جهان == | ==تأثیر بوستان بر فرهنگ و ادبیات جهان== | ||
=== حضور در کتابخانههای معتبر دنیا === | ===حضور در کتابخانههای معتبر دنیا=== | ||
[[پرونده:بوستان سعدی۲.jpg|جایگزین=بوستان سعدی به خط رکنالدین مسعود کاشانی|بندانگشتی|بوستان سعدی به خط رکنالدین مسعود کاشانی مورخ ۱۰۳۹ هجری قمری آگرهٔ هند]] | |||
نسخههای معتبر و کهن بوستان در بیشتر کتابخانههای معتبر دنیا در دسترس است؛ از باب نمونه، قدیمیترین نسخه معتبر بوستان، در کتابخانه بنیاد بودمر تاجیکستان وجود دارد و دهها نسخه دیگر نیز در [[کتابخانه|کتابخانههای]] ترکیه، هند و اروپا نگهداری میشود.<ref>[https://rch.ac.ir/article/Details/11889 یاحقی، «سعدی»، وبسایت دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref> | نسخههای معتبر و کهن بوستان در بیشتر کتابخانههای معتبر دنیا در دسترس است؛ از باب نمونه، قدیمیترین نسخه معتبر بوستان، در کتابخانه بنیاد بودمر تاجیکستان وجود دارد و دهها نسخه دیگر نیز در [[کتابخانه|کتابخانههای]] ترکیه، هند و اروپا نگهداری میشود.<ref>[https://rch.ac.ir/article/Details/11889 یاحقی، «سعدی»، وبسایت دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref> | ||
== ترجمه == | ==ترجمه== | ||
بوستان یا قسمتهایی از آن به زبانهای زنده و معتبر دنیا، از جمله لاتین، [[زبان عربی|عربی]]، چینی، پشتو، هلندی، ایتالیایی، انگلیسی و اسپانیایی ترجمه شده و الهامبخش بسیاری از نویسندگان و ادیبان در سراسر جهان بوده است.<ref>[https://rch.ac.ir/article/Details/11889 یاحقی، «سعدی»، وبسایت دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref> | بوستان یا قسمتهایی از آن به زبانهای زنده و معتبر دنیا، از جمله لاتین، [[زبان عربی|عربی]]، چینی، پشتو، هلندی، ایتالیایی، انگلیسی و اسپانیایی ترجمه شده و الهامبخش بسیاری از نویسندگان و ادیبان در سراسر جهان بوده است.<ref>[https://rch.ac.ir/article/Details/11889 یاحقی، «سعدی»، وبسایت دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref> | ||
== شرح و تفسیرها == | ==شرح و تفسیرها== | ||
بوستان یا بخشهایی از آن به [[زبان فارسی]] و زبانهای مختلف دنیا شرح و تفسیر شده و مورد استفاده قرار گرفته است. از جمله، شرح «شیخ مصطفی بن شعبان» به فارسی و شرح «سودی» به زبان ترکی، از بهترین شرحهای بوستان دانسته شده است.<ref>[https://rch.ac.ir/article/Details/11889 یاحقی، «سعدی»، وبسایت دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref> | بوستان یا بخشهایی از آن به [[زبان فارسی]] و زبانهای مختلف دنیا شرح و تفسیر شده و مورد استفاده قرار گرفته است. از جمله، شرح «شیخ مصطفی بن شعبان» به فارسی و شرح «سودی» به زبان ترکی، از بهترین شرحهای بوستان دانسته شده است.<ref>[https://rch.ac.ir/article/Details/11889 یاحقی، «سعدی»، وبسایت دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref> | ||
== نمونهای از شعر بوستان == | ==نمونهای از شعر بوستان== | ||
شبی یاد دارم که چشمم نخفت<ref>[https://ganjoor.net/saadi/boostan/bab3/sh25 سعدی، بوستان، بخش 25، وبسایت گنجور.]</ref> | شبی یاد دارم که چشمم نخفت<ref>[https://ganjoor.net/saadi/boostan/bab3/sh25 سعدی، بوستان، بخش 25، وبسایت گنجور.]</ref> | ||
{{آغاز نستعلیق}} | {{آغاز نستعلیق}} | ||
| خط ۷۷: | خط ۸۰: | ||
{{پایان نستعلیق}} | {{پایان نستعلیق}} | ||
== پانویس == | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
== منابع == | ==منابع== | ||
{{آغاز منابع}} | {{آغاز منابع}} | ||
* «این کتاب به انتخاب نشریهٔ گاردین جزو ۱۰۰ کتاب برتر تاریخ بشریت برگزیده شده است»، پایگاه اطلاعرسانی صدای حوزه، تاریخ درج مطلب: ۳۰ شهریور ۱۴۰۰ش. | * «این کتاب به انتخاب نشریهٔ گاردین جزو ۱۰۰ کتاب برتر تاریخ بشریت برگزیده شده است»، پایگاه اطلاعرسانی صدای حوزه، تاریخ درج مطلب: ۳۰ شهریور ۱۴۰۰ش. | ||
| خط ۹۴: | خط ۹۷: | ||
[[رده:کتابهای شعر فارسی]] | [[رده:کتابهای شعر فارسی]] | ||
[[رده:نمادهای ملی ایران]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۹ مهر ۱۴۰۴، ساعت ۱۶:۰۶
بوستان، کتابی مشهور از سرودههای سعدی شیرازی به زبان فارسی.
بُوستان یا سعدینامه، هنریترین مثنوی اخلاقی و عرفانی در ادبیات فارسی، سرودهٔ سعدی شیرازی، شاعر پرآوازهٔ ایرانی در قرن هفتم هجری است. این اثر در ایران و جهان، بهویژه در کشورهای فارسیزبان از اعتبار و محبوبیت زیادی برخوردار بوده و به همین دلیل، به زبانهای زندهٔ دنیا، تفسیر و ترجمه شده است.
نامگذاری بوستان
[ویرایش | ویرایش مبدأ]سعدی شیرازی، این اثر را در یکی از اشعار خود با عنوان «نامبُردار گنج» یاد کرده؛ اما بهنام خاص آن بهصورت صریح اشاره نکرده است. نام این اثر در نسخههای قدیمی، «سعدینامه» و در نسخههای جدید، «بوستان» ذکر شده است. پژوهشگران بر این باورند که اهل ذوق برای قرینهسازی با نام «گلستان»، اثر دیگر سعدی، نام سعدینامه را بوستان گذاشتهاند و بهمرور زمان نام اصلی فراموش شده است.[۱]
پیشینه بوستان
[ویرایش | ویرایش مبدأ]
بوستان در طول سفرها و سیاحتهای سعدی سروده شده و در ۶۵۵ق بهنام «ابوبکر بن سعد زنگی»، به پایان رسیده است. این اثر نخستینبار در ۱۸۲۴م در کلکتهٔ هند به چاپ رسید و سپس چاپهای متعددی از آن در ایران و سایر کشورها عرضه شد. به گواه پژوهشگران، پاکیزهترین و روانترین نسخهٔ بوستان را «غلامحسین یوسفی» در ۱۳۵۹ش چاپ کرده است.[۲]
وزن و قالب بوستان
[ویرایش | ویرایش مبدأ]این اثر در قالب مثنوی و در بحر متقارب (هموزنِ شاهنامه فردوسی) سروده شده و از نظر قالب و وزن شعری، «حماسی»[۳] و دارای ۴۰۱۱ بیت است.[۴]
محتوای بوستان
[ویرایش | ویرایش مبدأ]محتوای بوستان تمثیلها، آموزههای اخلاقی، نکتههای تربیتی، اندیشههای اجتماعی و سیاسی است که با زبان حکایت بیان شده و در یک دیباچه و ده باب ساختار یافته است. دیباچهٔ کتاب در توحید، نعت پیامبر اسلام و ستایش خلفای راشدین صورتبندی شده و بابهای آن هرکدام به موضوعی ویژه اختصاص یافته که به این شرح است:
- باب اول، در عدل و تدبیر و رأی؛
- باب دوم، در احسان؛
- باب سوم، در عشق و مستی و شور؛
- باب چهارم، در تواضع؛
- باب پنجم، در رضا؛
- باب ششم، در قناعت؛
- باب هفتم، در عالم تربیت؛
- . باب هشتم، در شکر بر عافیت؛
- باب نهم، در توبه و راه صواب؛
- باب دهم، در مناجات و ختم کتاب.[۵]
جایگاه بوستان
[ویرایش | ویرایش مبدأ]بوستان از نظر اصالت ادبی و جوهر شعری، یکی از مثنویهای برتر زبان فارسی محسوب میشود. این اثر از نظر محتوا، «مدینه فاضله» سعدی نام گرفته است؛ زیرا در بوستان، ارزشهای اخلاقی با دیدگاههای اجتماعی در هم آمیخته، با فرهنگ ایرانی و اسلامی ترکیب شده و جهان آرمانی را توصیف میکند.[۶] نشریهٔ گاردین این اثر را جزء ۱۰۰ کتاب برتر تاریخ بشریت انتخاب کرده است.[۷]
نوآوریها در بوستان
[ویرایش | ویرایش مبدأ]تلفیق شیوهها، تغییر محتوا و موسیقی، نوآوری سعدی در بوستان است که این اثر را نسبت به همهٔ مثنویهای پیش از آن، برتری میبخشد.[۸]
هویت ایرانی و اسلامی در بوستان
[ویرایش | ویرایش مبدأ]سعدی در بوستان با تکیه بر سنتهای نیک جامعهٔ ایرانی و آموزههای اسلام، به همه عناصر تشکیلدهندهٔ هویت فرهنگی ایرانی و اسلامی توجه نموده است. درونمایههای اصلی بوستان را سنتهای اصیل ایرانی و اندیشههای جهانشمول اسلامی تشکیل میدهد و بوستان از این نظر میتواند معرف میراث فرهنگی ایران و اسلام باشد.[۹]
اهداف تربیتی و اخلاقی بوستان
[ویرایش | ویرایش مبدأ]اهداف تربیتی و اخلاقی در بوستان، نمودی برجسته دارد. سعدی عصارهٔ اندیشه و خلاصهٔ مطالعات خود را که حاصل سفرهای وی در میان ملتها و فرهنگهای مختلف است، در این کتاب به صورت هنرمندانه بهنمایش گذاشته و خواننده را به عدل، تدبیر، تواضع، رضا، قناعت، احسان و عشق دعوت میکند.[۱۰]
اعتبار و محبوبیت بوستان
[ویرایش | ویرایش مبدأ]کتاب درسی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]بوستان در زمان حیات شاعر از اعتبار و محبوبیت همگانی برخوردار شد و بعد از آن بهعنوان یکی از متون آموزشی در مکتبخانههای سنتی در سراسر کشورهای فارسیزبان (ایران فرهنگی) مورد استفاده قرار گرفت.[۱۱]
آیین زندگی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]بوستان نه فقط بهعنوان اثر ادبی و زبانی، بلکه بهعنوان کتابی در زمینهٔ حکمت و اخلاق، تعلیم و تربیت و آیین زندگی همیشه مورد توجه عام و خاص در حوزهٔ فرهنگی ایران قدیم و جهان بوده است.[۱۲]
تأثیر بوستان بر فرهنگ و ادبیات جهان
[ویرایش | ویرایش مبدأ]حضور در کتابخانههای معتبر دنیا
[ویرایش | ویرایش مبدأ]
نسخههای معتبر و کهن بوستان در بیشتر کتابخانههای معتبر دنیا در دسترس است؛ از باب نمونه، قدیمیترین نسخه معتبر بوستان، در کتابخانه بنیاد بودمر تاجیکستان وجود دارد و دهها نسخه دیگر نیز در کتابخانههای ترکیه، هند و اروپا نگهداری میشود.[۱۳]
ترجمه
[ویرایش | ویرایش مبدأ]بوستان یا قسمتهایی از آن به زبانهای زنده و معتبر دنیا، از جمله لاتین، عربی، چینی، پشتو، هلندی، ایتالیایی، انگلیسی و اسپانیایی ترجمه شده و الهامبخش بسیاری از نویسندگان و ادیبان در سراسر جهان بوده است.[۱۴]
شرح و تفسیرها
[ویرایش | ویرایش مبدأ]بوستان یا بخشهایی از آن به زبان فارسی و زبانهای مختلف دنیا شرح و تفسیر شده و مورد استفاده قرار گرفته است. از جمله، شرح «شیخ مصطفی بن شعبان» به فارسی و شرح «سودی» به زبان ترکی، از بهترین شرحهای بوستان دانسته شده است.[۱۵]
نمونهای از شعر بوستان
[ویرایش | ویرایش مبدأ]شبی یاد دارم که چشمم نخفت[۱۶] الگو:آغاز نستعلیق الگو:شعر
الگو:ب الگو:ب الگو:ب الگو:ب الگو:ب الگو:ب الگو:ب الگو:ب
الگو:ب الگو:ب الگو:ب الگو:ب الگو:ب الگو:ب الگو:ب الگو:پایان شعر
پانویس
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- ↑ دادبه، «بوستان»، وبسایت مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ دادبه، «بوستان»، وبسایت مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ «بوستان سعدی»، وبسایت تابناک.
- ↑ دادبه، «بوستان»، وبسایت مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ یاحقی، «سعدی»، وبسایت دانشنامۀ جهان اسلام.
- ↑ یاحقی، «سعدی»، وبسایت دانشنامۀ جهان اسلام.
- ↑ «این کتاب به انتخاب نشریۀ گاردین جزو ۱۰۰ کتاب برتر تاریخ بشریت برگزیده شده است»، پایگاه اطلاعرسانی صدای حوزه.
- ↑ یاحقی، «سعدی»، وبسایت دانشنامۀ جهان اسلام.
- ↑ هوشیار و ابوعلی، «هویت و فرهنگ ایرانی-اسلامی در گلستان و بوستان سعدی»، مجلهٔ مطالعات ادبیات، عرفان و فلسفه، 1395ش، ص136.
- ↑ احمدی، «نمود هویت اجتماعی، فرهنگی و قومی درآینه گلستان و بوستان شیخ اجل، سعدی شیرازی»، وبسایت ساماندهی منابع آموزشی و تربیتی.
- ↑ یاحقی، «سعدی»، وبسایت دانشنامۀ جهان اسلام.
- ↑ یاحقی، «سعدی»، وبسایت دانشنامۀ جهان اسلام.
- ↑ یاحقی، «سعدی»، وبسایت دانشنامۀ جهان اسلام.
- ↑ یاحقی، «سعدی»، وبسایت دانشنامۀ جهان اسلام.
- ↑ یاحقی، «سعدی»، وبسایت دانشنامۀ جهان اسلام.
- ↑ سعدی، بوستان، بخش 25، وبسایت گنجور.
منابع
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- «این کتاب به انتخاب نشریهٔ گاردین جزو ۱۰۰ کتاب برتر تاریخ بشریت برگزیده شده است»، پایگاه اطلاعرسانی صدای حوزه، تاریخ درج مطلب: ۳۰ شهریور ۱۴۰۰ش.
- «بوستان سعدی»، وبسایت تابناک، تاریخ بازدید: ۳ اسفند ۱۴۰۱ش.
- دادبه، اصغر، «بوستان»، وبسایت مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۴ تیر ۱۳۹۹ش.
- سعدی، بوستان، وبسایت گنجور، تاریخ بازدید: ۳ اسفند ۱۴۰۱ش.
- محمدی، پرویز، «نمود هویت اجتماعی، فرهنگی و قومی درآینه گلستان و بوستان شیخ اجل، سعدی شیرازی»، وبسایت ساماندهی منابع آموزشی و تربیتی، تاریخ درج مطلب: ۸ بهمن ۱۳۹۸ش.
- هوشیار، یاسر و ابوعلی، غلامرضا، «هویت و فرهنگ ایرانی-اسلامی در گلستان و بوستان سعدی»، مجلهٔ مطالعات ادبیات، عرفان و فلسفه، دورهٔ دوم، شمارهٔ ۱، پاییز ۱۳۹۵ش.
- یاحقی، محمدجعفر، «سعدی»، وبسایت دانشنامهٔ جهان اسلام، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۳ش.
