پیشنویس:بهزیستی ذهنی: تفاوت میان نسخهها
حذف ردهها |
imported>شاهرودی |
||
| (۱۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:بچهای آسمان.jpg|جایگزین=فیلم سینمایی بچههای آسمان|بندانگشتی|بازنمایی حس و حال خوب در فیلم سینمایی بچههای آسمان]] | |||
{{درشت|'''بهزیستی ذهنی'''}}؛ قضاوت مثبت از زندگی و احساس خوب. | |||
بهزیستی ذهنی، شاخهای از علوم رفتاری است که در آن، نوع قضاوت افراد از زندگی آنها مورد مطالعه قرار میگیرد. این مفهوم [[روانشناسی]]، تعریفی است که فرد از یک زندگی خوب داشته و در واقع اشاره به شادکامی دارد. افرادی که احساس بهزیستی ذهنی بالایی دارند، لذت و خوشی زیاد و ناراحتی کمتری داشته و از زندگی خود احساس رضایت بیشتری دارند. | بهزیستی ذهنی، شاخهای از علوم رفتاری است که در آن، نوع قضاوت افراد از [[زندگی]] آنها مورد مطالعه قرار میگیرد. این مفهوم [[روانشناسی]]، تعریفی است که فرد از یک زندگی خوب داشته و در واقع اشاره به شادکامی دارد. افرادی که [[احساس]] بهزیستی ذهنی بالایی دارند، [[لذتجویی|لذت]] و خوشی زیاد و ناراحتی کمتری داشته و از زندگی خود [[احساس رضایت از زندگی|احساس رضایت]] بیشتری دارند. | ||
==تاریخچه== | |||
مفهوم بهزیستی ذهنی، برای نخستینبار، در سال | == تاریخچه == | ||
مفهوم بهزیستی ذهنی، برای نخستینبار، در سال ۱۹۸۴م، توسط روانشناسی بهنام «اد دینر» مطرح شد. او مدلی از بهزیستی ذهنی را معرفی کرد که از سه قسمت تشکیل میشد: | |||
مفهوم بهزیستی ذهنی، از همان ابتدا، بهعنوان معیاری برای سنجش رضایت کلی از زندگی، شادی و رفاه در نظر گرفته شد. در بسیاری از تحقیقات روانشناختی نیز از این مفهوم بهعنوان نشانگر سلامت فرد استفاده میکنند.<ref> [https://www.newslaw.net/ | * '''عاطفهٔ مثبت مکرر''' شامل تجربهٔ مکرر احساسات و حالات مثبت؛ | ||
== | * '''عاطفهٔ منفی نادر''' شامل تجربه نکردن احساسات یا خلقوخوی منفی؛ | ||
گروهی از جامعهشناسان بر این باورند که بهزیستی ذهنیِ افراد، شامل اطلاعات مهمی در | * '''ارزیابیهای شناختی''' که به نحوهٔ تفکر مردم در مورد زندگی خود و رضایت کلی از زندگی مربوط میشود. | ||
کارشناسانِ علم [[جامعهشناسی]]، مفهوم بهزیستی ذهنی را داشتن احساس خوب در زندگی میدانند. آنها معتقدند فردی که دارای بهزیستی ذهنی است، شاهد رضایت از زندگی و لذت مکرر بوده و بهندرت، درگیر احساسات نامطلوب میشود.<ref>Diener, "Recent findings on subjective well-being", 1997, 24, P25-41.</ref> | مفهوم بهزیستی ذهنی، از همان ابتدا، بهعنوان معیاری برای سنجش رضایت کلی از زندگی، [[شادی]] و رفاه در نظر گرفته شد. در بسیاری از تحقیقات [[مشاوره روانشناختی|روانشناختی]] نیز از این مفهوم بهعنوان نشانگر سلامت فرد استفاده میکنند.<ref>[https://www.newslaw.net/بهزیستی-ذهنی-چیست.a279828 «بهزیستی ذهنی چیست؟»، خبرگزاری حقوق نیوز.]</ref> | ||
==مؤلفهها== | |||
این نوع از بهزیستی شامل دو مؤلفه است: | == مفهوم بهزیستی ذهنی در جامعهشناسی == | ||
# | گروهی از جامعهشناسان بر این باورند که بهزیستی ذهنیِ افراد، شامل اطلاعات مهمی در زمینهٔ کیفیت نظام اجتماعی است که افراد در آن زندگی میکنند؛ برای مثال، اگر افراد احساس بدی داشته باشند، نشاندهندهٔ مناسب نبودن نظام اجتماعی برای سکونت آدمی است؛ بنابراین، بهزیستی ذهنی سرنخهایی را دربارهٔ یک جامعهٔ قابل زندگیتر فراهم میکند.<ref>Veenhoven, "Sociological Theories of Subjective Well-being, 2008, P44-61.</ref> | ||
# | |||
==نشانهها== | کارشناسانِ علم [[جامعهشناسی]]، مفهوم بهزیستی ذهنی را داشتن احساس خوب در زندگی میدانند. آنها معتقدند فردی که دارای بهزیستی ذهنی است، شاهد رضایت از زندگی و لذت مکرر بوده و بهندرت، درگیر احساسات نامطلوب میشود.<ref>Diener, "Recent findings on subjective well-being", 1997, 24, P25-41.</ref> پژوهشگران بر این باورند که تفکرات جامعهشناختی بهزیستی ذهنی، علاوه بر احساس فرد نسبت به یک پدیده، به چرایی این احساس نیز میپردازد.<ref>[https://www.sid.ir/paper/214646/fa موسوی، «طراحی مدل سنجش ابعاد اجتماعی بهزیستی ذهنی»، 1397ش، ص115.]</ref> | ||
کارشناسان، برخی علائم کوتاهمدت و بلندمدت را | |||
# سلامتی (افراد دارای بهزیستی ذهنی، سالمتر بوده و از عمر طولانیتری برخودار خواهند بود)؛ | == مؤلفهها == | ||
# داشتن | این نوع از بهزیستی شامل دو مؤلفه است: | ||
# همکاری با دیگران؛ | # مؤلفهٔ عاطفی که خود به عواطف مثبت و منفی تقسیم میشود؛ | ||
# داشتن حداقل رفتارهای مخاطرهآمیز؛ | # مؤلفهٔ شناختی که در بیشتر مواقع به [[رضایت از زندگی]] اشاره دارد.<ref>شیخی، « «مشخصههای روانسنجی مقیاس رضایت از زندگی»، 1390ش، ص17-29.</ref> | ||
# تمایل به کسب درآمد بیشتر؛ | |||
# داشتن روابط اجتماعی بهتر؛<ref> [https://www.newslaw.net/ | == نشانهها == | ||
# پذیرش دیگران؛ | کارشناسان، برخی علائم کوتاهمدت و بلندمدت را نشاندهندهٔ بهزیستی ذهنی میدانند؛ مانند: | ||
# تجربه کردن احساس معنا؛ | # سلامتی (افراد دارای بهزیستی ذهنی، سالمتر بوده و از عمر طولانیتری برخودار خواهند بود)؛ | ||
# هدف داشتن؛ | # داشتن روحیهٔ سازندگی و خلاقیت؛ | ||
# تعلق داشتن و پذیرفته شدن توسط دیگران؛ | # همکاری با دیگران؛ | ||
# حس استقلال داشتن؛ | # داشتن حداقل رفتارهای مخاطرهآمیز؛ | ||
# احساس نزدیکی سطح زندگی فرد با زندگی ایدهآل مدنظر او؛ | # تمایل به کسب درآمد بیشتر؛ | ||
# احساس رضایت از زندگی؛ | # داشتن روابط اجتماعی بهتر؛<ref>[https://www.newslaw.net/بهزیستی-ذهنی-چیست.a279828 «بهزیستی ذهنی چیست؟»، خبرگزاری حقوق نیوز.]</ref> | ||
# احساس رسیدن به خواستهها؛ | # پذیرش دیگران؛ | ||
# | # تجربه کردن احساس معنا؛ | ||
# شرکت در اعمال معنوی.<ref> [https://www.newslaw.net/ | # هدف داشتن؛ | ||
==عوامل | # تعلق داشتن و پذیرفته شدن توسط دیگران؛ | ||
کارشناسان، امروزه، برخی عوامل را | # حس استقلال داشتن؛ | ||
# تهدیدهای خشونتآمیز ناشی از صنعتیشدن جنگ؛ | # احساس نزدیکی سطح زندگی فرد با زندگی ایدهآل مدنظر او؛ | ||
# متزلزل شدن ریشههای اعتماد به نظامهای انتزاعی، مانند آثار وخیمی که تولیدات صنعتی به بار میآورند؛ | # احساس رضایت از زندگی؛ | ||
# بیمعنایی شخصی و احساس ناامنی و اضطراب وجودی.<ref>گیدنز، پیامدهای مدرنیته، 1377ش.</ref> | # احساس رسیدن به خواستهها؛ | ||
==انواع== | # غلبهٔ احساسات مثبت فرد بر احساسات منفی او؛ | ||
# شرکت در اعمال معنوی.<ref>[https://www.newslaw.net/بهزیستی-ذهنی-چیست.a279828 «بهزیستی ذهنی چیست؟»، خبرگزاری حقوق نیوز.]</ref> | |||
== عوامل تهدیدکنندهٔ بهزیستی ذهنی == | |||
کارشناسان، امروزه، برخی عوامل را تهدیدکنندهٔ بهزیستی ذهنی و شادمانی میدانند؛ مانند: | |||
# تهدیدهای خشونتآمیز ناشی از صنعتیشدن جنگ؛ | |||
# متزلزل شدن ریشههای اعتماد به نظامهای انتزاعی، مانند آثار وخیمی که تولیدات صنعتی به بار میآورند؛ | |||
# بیمعنایی شخصی و [[احساس]] ناامنی و [[اضطراب فراگیر|اضطراب]] وجودی.<ref>گیدنز، پیامدهای مدرنیته، 1377ش.</ref> | |||
== انواع == | |||
کارشناسان، دو نوع کلی از بهزیستی ذهنی را معرفی کردهاند: | کارشناسان، دو نوع کلی از بهزیستی ذهنی را معرفی کردهاند: | ||
# بهزیستی تجربه شده: این نوع از بهزیستی ذهنی که توسط برخی از متخصصان به «رفاه لذتگرا» نیز معروف است، بر میزان و شدت احساس شادی توسط افراد تأکید میکند. افرادی که این نوع از بهزیستی ذهنی را تجربه کرده باشند، سیستم ایمنی قویتری داشته و از سطح سلامتی بالاتری برخودار هستند. | # '''بهزیستی تجربه شده''': این نوع از بهزیستی ذهنی که توسط برخی از متخصصان به «رفاه لذتگرا» نیز معروف است، بر میزان و شدت احساس شادی توسط افراد تأکید میکند. افرادی که این نوع از بهزیستی ذهنی را تجربه کرده باشند، سیستم ایمنی قویتری داشته و از سطح سلامتی بالاتری برخودار هستند. | ||
# بهزیستی اودایمونیک:<ref>Eudaimonic</ref> این نوع از بهزیستی از داشتن یک زندگی معنادار ناشی شده و به ارزیابی افراد از زندگی و شادی آنها کمک میکند. از جمله مؤلفههای این نوع از رفاه ذهنی میتوان به تلاش برای رسیدن به اهداف، مراقبت از دیگران، یافتن احساس هدف و زندگی براساس ایدهآلهای شخصی خود اشاره کرد.<ref> [https://www.newslaw.net/ | # '''بهزیستی اودایمونیک''':<ref>Eudaimonic</ref> این نوع از بهزیستی از داشتن یک زندگی معنادار ناشی شده و به ارزیابی افراد از زندگی و شادی آنها کمک میکند. از جمله مؤلفههای این نوع از رفاه ذهنی میتوان به تلاش برای رسیدن به اهداف، مراقبت از دیگران، یافتن احساس هدف و زندگی براساس ایدهآلهای شخصی خود اشاره کرد.<ref>[https://www.newslaw.net/بهزیستی-ذهنی-چیست.a279828 «بهزیستی ذهنی چیست؟»، خبرگزاری حقوق نیوز.]</ref> | ||
==افزایش بهزیستی ذهنی== | |||
برخی از صاحبنظران | == افزایش بهزیستی ذهنی == | ||
# کاهش مصرف زیاد (از طریق وضع مالیاتهای سنگین برای کالاهای لوکس)؛ | برخی از صاحبنظران حوزهٔ جامعهشناسی، عواملی را در راستای افزایش بهزیستی ذهنی اعضای جامعه معرفی کردهاند که میتوانند از سوی دولتها اجرایی شوند؛ مانند: | ||
# محدود کردن تبلیغات (بهویژه آن گروه از تبلیغاتی که از تصاویر زندگی غیرقابل دسترس برای یک فرد معمولی، استفاده میکنند).<ref>Frank, “Luxury fever: Why money fails to satisfy in an era of excess”, 1999.</ref> | # کاهش [[مصرف]] زیاد (از طریق وضع مالیاتهای سنگین برای کالاهای لوکس)؛ | ||
گروهی دیگر از کارشناسان نیز برخی استراتژیها را در راستای افزایش بهزیستی ذهنی توسط خود فرد، ارائه کردهاند؛ مانند: | # محدود کردن تبلیغات (بهویژه آن گروه از تبلیغاتی که از تصاویر زندگی غیرقابل دسترس برای یک فرد معمولی، استفاده میکنند).<ref>Frank, “Luxury fever: Why money fails to satisfy in an era of excess”, 1999.</ref> | ||
# ایجاد روابط مثبت؛ | گروهی دیگر از کارشناسان نیز برخی استراتژیها را در راستای افزایش بهزیستی ذهنی توسط خود فرد، ارائه کردهاند؛ مانند: | ||
# انجام تمرینات بدنی و ورزش؛ | # ایجاد روابط مثبت؛ | ||
# تمرین | # انجام تمرینات بدنی و ورزش؛ | ||
# تعیین اهداف معنادار برای زندگی.<ref> [https://www.newslaw.net/ | # تمرین شکرگزاری؛ | ||
==بهزیستی ذهنی کودکان== | # تعیین اهداف معنادار برای زندگی.<ref>[https://www.newslaw.net/بهزیستی-ذهنی-چیست.a279828 «بهزیستی ذهنی چیست؟»، خبرگزاری حقوق نیوز.]</ref> | ||
کارشناسان | |||
== بهزیستی ذهنی کودکان == | |||
این مفهوم، همچنین، در کنوانسیون حقوق کودک سازمان ملل متحد انجام شده و از آن بهعنوان راهی بهمنظور درک دیدگاههای کودکان و شنیده شدن صدای آنها یاد میکنند.<ref>en-Arieh, “Where are the children? Children’s role in measuring and monitoring their well-being”, 2005, 74(3), P573-596.</ref> | کارشناسان حوزهٔ کودک بر این باورند که سطح بهزیستی ذهنی کودکان، پیشبینیکنندهٔ امکان رشد بهینهٔ آنها است. بهعبارت دیگر، فهم کامل عملکرد [[کودک]]، از طریق ارزیابی سطح بهزیستی ذهنی او امکانپذیر میشود. کارشناسان، برای فرایند ارزیابی بهزیستی ذهنی کودکان، بر اصول [[روانشناسی مثبت|روانشناسی مثبتگرا]] و نیز تواناییهای کودک تمرکز میکنند. در واقع، بهزیستی ذهنی کودک، در چارچوب نظریههای ذهنیتگرای بهزیستی بهمعنای رضایت کودک از (جوانب مختلف) زندگی و تجربهٔ بیشتر عواطف مثبت نسبت به عواطف منفی است.<ref>[https://refahj.uswr.ac.ir/article-1-3111-fa.html پیکانی، «بهزیستی ذهنی کودک؛ مروری بر تعاریف و سنجهها»، 1398ش، ص7-8 و 29.]</ref> | ||
[[پرونده:کنوانسیون حقوق کودک سازمان ملل متحد.pdf|جایگزین=متن کنوانسیون حقوق کودک سازمان ملل متحد هست|بندانگشتی|page=1|[https://www.unicef.org/northmacedonia/convention-rights-child متن کنوانسیون حقوق کودک سازمان ملل متحد]]] | |||
این مفهوم، همچنین، در کنوانسیون [[حقوق کودک]] سازمان ملل متحد انجام شده و از آن بهعنوان راهی بهمنظور درک دیدگاههای کودکان و شنیده شدن صدای آنها یاد میکنند.<ref>en-Arieh, “Where are the children? Children’s role in measuring and monitoring their well-being”, 2005, 74(3), P573-596.</ref> این کنوانسیون، چارچوبی را برای فهم بهزیستی ذهنی کودکان ارائه کرده که شامل چهار رکن اساسی است: | |||
# عدم تبعیض؛ | # عدم تبعیض؛ | ||
# توجه به منافع | # توجه به منافع عالیهٔ کودک؛ | ||
# امکان رشد و بقای کودک؛ | # امکان رشد و بقای کودک؛ | ||
# احترام به دیدگاههای کودک. | # احترام به دیدگاههای کودک. | ||
تحقیقات صورتگرفته در این زمینه، نشان دادهاند که سطح پایین بهزیستی ذهنی در کودکان، بهعنوان یک عامل خطرناک محسوب میشود که با کیفیت زندگی پایین، موجب بروز اختلالها و مشکلاتی مانند بیماریهای روانی و اختلال سلوک خواهد شد.<ref>Hejazi E, “The relationship between basic beliefs and perception of parental relationships and students’ subjective well-being”, 2014, 4(8), P43-61.</ref> | تحقیقات صورتگرفته در این زمینه، نشان دادهاند که سطح پایین بهزیستی ذهنی در کودکان، بهعنوان یک عامل خطرناک محسوب میشود که با کیفیت زندگی پایین، موجب بروز اختلالها و مشکلاتی مانند بیماریهای روانی و اختلال سلوک خواهد شد.<ref>Hejazi E, “The relationship between basic beliefs and perception of parental relationships and students’ subjective well-being”, 2014, 4(8), P43-61.</ref> این عوامل، بهویژه در دوران اولیهٔ رشد کودک، با آسیبهای بیشتری همراه خواهد بود. کارشناسان، سطح بهزیستی ذهنی دوران کودکی را تعیینکنندهٔ سطح عواطف مثبت فرد و کیفیت تعاملات اجتماعی او در دوران بزرگسالی میدانند.<ref>Eid, M, “The science of subjective wellbeing”, 2008.</ref> | ||
پژوهشگران، همچنین، از وجود دو اصل مهم در سنجههای بهزیستی ذهنی کودکان سخن گفتهاند: | پژوهشگران، همچنین، از وجود دو اصل مهم در سنجههای بهزیستی ذهنی کودکان سخن گفتهاند: | ||
# شرایط و محیط زندگی کودک، امکان استفاده از تمامی ظرفیتها و پرورش دادن استعدادهای مرتبط با | # شرایط و محیط زندگی کودک، امکان استفاده از تمامی ظرفیتها و پرورش دادن استعدادهای مرتبط با مرحلهٔ رشد کودک بهطوری که برای آیندهای مطلوب آماده باشد. | ||
# داشتن توانایی تعامل به سبکی کودکان با جهان؛ برای مثال، کودک باید توانایی درگیرشدن با زندگی را | # داشتن توانایی تعامل به سبکی کودکان با جهان؛ برای مثال، کودک باید توانایی درگیرشدن با زندگی را با آرامش و احساس امنیت، کنجکاوی و اکتشاف و بهصورتی خودجوش و بدون برنامهریزی داشته باشد.<ref>[https://refahj.uswr.ac.ir/article-1-3111-fa.html پیکانی، «بهزیستی ذهنی کودک؛ مروری بر تعاریف و سنجهها»، 1398ش، ص7-8 و 29.]</ref> | ||
==بهزیستی ذهنی و ثروت== | |||
بر اساس پژوهشهای صورتگرفته در سراسر جهان، هرچند، سطح بهزیستی ذهنی در جوامع خیلی فقیر روندی نزولی دارد، اما این میانگین پس از رسیدن به سطح معینی از رفاه، دیگر همگام با افزایش ثروت، تغییر نکرده و افزایش نمییابد. بههمین دلیل است که پژوهشگران، از وجود یک | == بهزیستی ذهنی و ثروت == | ||
==بهزیستی ذهنی و شکوفایی ذهنی== | بر اساس پژوهشهای صورتگرفته در سراسر جهان، هرچند، سطح بهزیستی ذهنی در جوامع خیلی فقیر روندی نزولی دارد، اما این میانگین پس از رسیدن به سطح معینی از رفاه، دیگر همگام با افزایش ثروت، تغییر نکرده و افزایش نمییابد. بههمین دلیل است که پژوهشگران، از وجود یک رابطهٔ مشروط بین رفاه مادی یا رونق اقتصادی و سطح بهزیستی ذهنی افراد خبر دادهاند. در حقیقت، عوامل متعددی همچون عوامل جسمی، عاطفی، رفتاری و اجتماعی، در بهزیستی ذهنی، بهصورت همزمان، تأثیرگذار هستند.<ref>[https://refahj.uswr.ac.ir/article-1-3111-fa.html پیکانی، «بهزیستی ذهنی کودک؛ مروری بر تعاریف و سنجهها»، 1398ش، ص7-8 و 29.]</ref> | ||
از جمله راههای افزایش سلامت سیستم عصبی، مشغول کردن آن به فعالیتهای جسمانی منظم است. بدن، از طریق فعالیت جسمانی که منجر به افزایش آمادگی جسمانی و نیز ارتقاء عملکرد شناختی مغز میشود، به کارکرد صحیح ذهن کمک میکند. فردی از که از نظر بهزیستی ذهنی در شرایط خوبی قرار دارد، از حس کنترل، شایستگی و [[عزت نفس]] بالایی برخودار بوده و در نتیجه، خلاقیت او رشد کرده و ایدههای جدیدی در شرایط گوناگون ارائه میدهد.<ref> [https://www.sid.ir/paper/865519/fa اسماعیلی، «پیشرفت تحصیلی: تأثیر بهزیستی روانی بر شکوفایی ذهنی جوانان»، 1393ش.]</ref> | |||
==پانویس== | == بهزیستی ذهنی و شکوفایی ذهنی == | ||
از جمله راههای افزایش سلامت سیستم عصبی، مشغول کردن آن به فعالیتهای جسمانی منظم است. بدن، از طریق فعالیت جسمانی که منجر به افزایش آمادگی جسمانی و نیز ارتقاء عملکرد شناختی مغز میشود، به کارکرد صحیح ذهن کمک میکند. فردی از که از نظر بهزیستی ذهنی در شرایط خوبی قرار دارد، از حس کنترل، شایستگی و [[عزت نفس]] بالایی برخودار بوده و در نتیجه، خلاقیت او رشد کرده و ایدههای جدیدی در شرایط گوناگون ارائه میدهد.<ref>[https://www.sid.ir/paper/865519/fa اسماعیلی، «پیشرفت تحصیلی: تأثیر بهزیستی روانی بر شکوفایی ذهنی جوانان»، 1393ش.]</ref> | |||
== پانویس == | |||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
==منابع== | |||
* «بهزیستی ذهنی چیست؟»، خبرگزاری حقوق نیوز، تاریخ بازدید: | == منابع == | ||
* پیکانی، تکتم و دیگران، «بهزیستی ذهنی کودک؛ مروری بر تعاریف و سنجهها»، | {{آغاز منابع}} | ||
* شیخی، منصوره و دیگران، | * «بهزیستی ذهنی چیست؟»، خبرگزاری حقوق نیوز، تاریخ بازدید: ۸ اسفند ۱۴۰۱ش. | ||
* گیدنز، آنتونی، پیامدهای مدرنیته، | * پیکانی، تکتم و دیگران، «بهزیستی ذهنی کودک؛ مروری بر تعاریف و سنجهها»، فصلنامهٔ رفاه اجتماعی، دوره ۱۹، شماره ۷۲، ۱۳۹۸ش. | ||
* موسوی، مهری سادات و دیگران، «طراحی مدل سنجش ابعاد اجتماعی بهزیستی ذهنی»، | * شیخی، منصوره و دیگران، « «مشخصههای روان سنجی مقیاس رضایت از زندگی»، مجلهٔ اندیشه و رفتار، دوره ۵، شماره ۱۹، ۱۳۹۰ش. | ||
* گیدنز، آنتونی، پیامدهای مدرنیته، ترجمهٔ محسن ثلاثی، تهران، مرکز، ۱۳۷۷ش. | |||
* موسوی، مهری سادات و دیگران، «طراحی مدل سنجش ابعاد اجتماعی بهزیستی ذهنی»، نشریهٔ اندازهگیری تربیتی، دوره ۸، شماره ۳۱، ۱۳۹۷ش. | |||
* Ben-Arieh, A, “Where are the children? Children’s role in measuring and monitoring their well-being”, Social Indicators Research, 2005. | * Ben-Arieh, A, “Where are the children? Children’s role in measuring and monitoring their well-being”, Social Indicators Research, 2005. | ||
* Diener, E. Suh, E. & Oishi, S, "Recent findings on subjective well-being", Indian Journal of Clinical Psychology, 1997. | * Diener, E. Suh, E. & Oishi, S, "Recent findings on subjective well-being", Indian Journal of Clinical Psychology, 1997. | ||
* Eid, M., & Larsen, R. J, “The science of subjective wellbeing”, Guilford Pres, 2008. | * Eid, M. , & Larsen, R. J, “The science of subjective wellbeing”, Guilford Pres, 2008. | ||
* Frank, F. H, “Luxury fever: Why money fails to satisfy in an era of excess”, New York, free press, 1999. | * Frank, F. H, “Luxury fever: Why money fails to satisfy in an era of excess”, New York, free press, 1999. | ||
* Hejazi E, Sadeghi N, Shirzadifard M, “The relationship between basic beliefs and perception of parental relationships and students’ subjective well-being”, Journal of School Psychology, 2014. | * Hejazi E, Sadeghi N, Shirzadifard M, “The relationship between basic beliefs and perception of parental relationships and students’ subjective well-being”, Journal of School Psychology, 2014. | ||
* Veenhoven, R, "Sociological Theories of Subjective Well-being", In: Michael Eid & Randy Larsen (Eds). "The Science of Subjective Well-being: A tribute to Ed Diener", Guilford Publications, New York, 2008. | * Veenhoven, R, "Sociological Theories of Subjective Well-being", In: Michael Eid & Randy Larsen (Eds). "The Science of Subjective Well-being: A tribute to Ed Diener", Guilford Publications, New York, 2008. | ||
{{پایان منابع}} | |||
<!-- WikiSEO --> | |||
{{زندگی-افقی}} | |||
[[رده:روانشناسی سلامت]] | |||
[[رده:روانشناسی مثبت]] | |||
[[رده:زندگی سالم]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۲ شهریور ۱۴۰۴، ساعت ۰۸:۵۲
بهزیستی ذهنی؛ قضاوت مثبت از زندگی و احساس خوب.
بهزیستی ذهنی، شاخهای از علوم رفتاری است که در آن، نوع قضاوت افراد از زندگی آنها مورد مطالعه قرار میگیرد. این مفهوم روانشناسی، تعریفی است که فرد از یک زندگی خوب داشته و در واقع اشاره به شادکامی دارد. افرادی که احساس بهزیستی ذهنی بالایی دارند، لذت و خوشی زیاد و ناراحتی کمتری داشته و از زندگی خود احساس رضایت بیشتری دارند.
تاریخچه
[ویرایش | ویرایش مبدأ]مفهوم بهزیستی ذهنی، برای نخستینبار، در سال ۱۹۸۴م، توسط روانشناسی بهنام «اد دینر» مطرح شد. او مدلی از بهزیستی ذهنی را معرفی کرد که از سه قسمت تشکیل میشد:
- عاطفهٔ مثبت مکرر شامل تجربهٔ مکرر احساسات و حالات مثبت؛
- عاطفهٔ منفی نادر شامل تجربه نکردن احساسات یا خلقوخوی منفی؛
- ارزیابیهای شناختی که به نحوهٔ تفکر مردم در مورد زندگی خود و رضایت کلی از زندگی مربوط میشود.
مفهوم بهزیستی ذهنی، از همان ابتدا، بهعنوان معیاری برای سنجش رضایت کلی از زندگی، شادی و رفاه در نظر گرفته شد. در بسیاری از تحقیقات روانشناختی نیز از این مفهوم بهعنوان نشانگر سلامت فرد استفاده میکنند.[۱]
مفهوم بهزیستی ذهنی در جامعهشناسی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]گروهی از جامعهشناسان بر این باورند که بهزیستی ذهنیِ افراد، شامل اطلاعات مهمی در زمینهٔ کیفیت نظام اجتماعی است که افراد در آن زندگی میکنند؛ برای مثال، اگر افراد احساس بدی داشته باشند، نشاندهندهٔ مناسب نبودن نظام اجتماعی برای سکونت آدمی است؛ بنابراین، بهزیستی ذهنی سرنخهایی را دربارهٔ یک جامعهٔ قابل زندگیتر فراهم میکند.[۲]
کارشناسانِ علم جامعهشناسی، مفهوم بهزیستی ذهنی را داشتن احساس خوب در زندگی میدانند. آنها معتقدند فردی که دارای بهزیستی ذهنی است، شاهد رضایت از زندگی و لذت مکرر بوده و بهندرت، درگیر احساسات نامطلوب میشود.[۳] پژوهشگران بر این باورند که تفکرات جامعهشناختی بهزیستی ذهنی، علاوه بر احساس فرد نسبت به یک پدیده، به چرایی این احساس نیز میپردازد.[۴]
مؤلفهها
[ویرایش | ویرایش مبدأ]این نوع از بهزیستی شامل دو مؤلفه است:
- مؤلفهٔ عاطفی که خود به عواطف مثبت و منفی تقسیم میشود؛
- مؤلفهٔ شناختی که در بیشتر مواقع به رضایت از زندگی اشاره دارد.[۵]
نشانهها
[ویرایش | ویرایش مبدأ]کارشناسان، برخی علائم کوتاهمدت و بلندمدت را نشاندهندهٔ بهزیستی ذهنی میدانند؛ مانند:
- سلامتی (افراد دارای بهزیستی ذهنی، سالمتر بوده و از عمر طولانیتری برخودار خواهند بود)؛
- داشتن روحیهٔ سازندگی و خلاقیت؛
- همکاری با دیگران؛
- داشتن حداقل رفتارهای مخاطرهآمیز؛
- تمایل به کسب درآمد بیشتر؛
- داشتن روابط اجتماعی بهتر؛[۶]
- پذیرش دیگران؛
- تجربه کردن احساس معنا؛
- هدف داشتن؛
- تعلق داشتن و پذیرفته شدن توسط دیگران؛
- حس استقلال داشتن؛
- احساس نزدیکی سطح زندگی فرد با زندگی ایدهآل مدنظر او؛
- احساس رضایت از زندگی؛
- احساس رسیدن به خواستهها؛
- غلبهٔ احساسات مثبت فرد بر احساسات منفی او؛
- شرکت در اعمال معنوی.[۷]
عوامل تهدیدکنندهٔ بهزیستی ذهنی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]کارشناسان، امروزه، برخی عوامل را تهدیدکنندهٔ بهزیستی ذهنی و شادمانی میدانند؛ مانند:
- تهدیدهای خشونتآمیز ناشی از صنعتیشدن جنگ؛
- متزلزل شدن ریشههای اعتماد به نظامهای انتزاعی، مانند آثار وخیمی که تولیدات صنعتی به بار میآورند؛
- بیمعنایی شخصی و احساس ناامنی و اضطراب وجودی.[۸]
انواع
[ویرایش | ویرایش مبدأ]کارشناسان، دو نوع کلی از بهزیستی ذهنی را معرفی کردهاند:
- بهزیستی تجربه شده: این نوع از بهزیستی ذهنی که توسط برخی از متخصصان به «رفاه لذتگرا» نیز معروف است، بر میزان و شدت احساس شادی توسط افراد تأکید میکند. افرادی که این نوع از بهزیستی ذهنی را تجربه کرده باشند، سیستم ایمنی قویتری داشته و از سطح سلامتی بالاتری برخودار هستند.
- بهزیستی اودایمونیک:[۹] این نوع از بهزیستی از داشتن یک زندگی معنادار ناشی شده و به ارزیابی افراد از زندگی و شادی آنها کمک میکند. از جمله مؤلفههای این نوع از رفاه ذهنی میتوان به تلاش برای رسیدن به اهداف، مراقبت از دیگران، یافتن احساس هدف و زندگی براساس ایدهآلهای شخصی خود اشاره کرد.[۱۰]
افزایش بهزیستی ذهنی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]برخی از صاحبنظران حوزهٔ جامعهشناسی، عواملی را در راستای افزایش بهزیستی ذهنی اعضای جامعه معرفی کردهاند که میتوانند از سوی دولتها اجرایی شوند؛ مانند:
- کاهش مصرف زیاد (از طریق وضع مالیاتهای سنگین برای کالاهای لوکس)؛
- محدود کردن تبلیغات (بهویژه آن گروه از تبلیغاتی که از تصاویر زندگی غیرقابل دسترس برای یک فرد معمولی، استفاده میکنند).[۱۱]
گروهی دیگر از کارشناسان نیز برخی استراتژیها را در راستای افزایش بهزیستی ذهنی توسط خود فرد، ارائه کردهاند؛ مانند:
- ایجاد روابط مثبت؛
- انجام تمرینات بدنی و ورزش؛
- تمرین شکرگزاری؛
- تعیین اهداف معنادار برای زندگی.[۱۲]
بهزیستی ذهنی کودکان
[ویرایش | ویرایش مبدأ]کارشناسان حوزهٔ کودک بر این باورند که سطح بهزیستی ذهنی کودکان، پیشبینیکنندهٔ امکان رشد بهینهٔ آنها است. بهعبارت دیگر، فهم کامل عملکرد کودک، از طریق ارزیابی سطح بهزیستی ذهنی او امکانپذیر میشود. کارشناسان، برای فرایند ارزیابی بهزیستی ذهنی کودکان، بر اصول روانشناسی مثبتگرا و نیز تواناییهای کودک تمرکز میکنند. در واقع، بهزیستی ذهنی کودک، در چارچوب نظریههای ذهنیتگرای بهزیستی بهمعنای رضایت کودک از (جوانب مختلف) زندگی و تجربهٔ بیشتر عواطف مثبت نسبت به عواطف منفی است.[۱۳] پرونده:کنوانسیون حقوق کودک سازمان ملل متحد.pdf این مفهوم، همچنین، در کنوانسیون حقوق کودک سازمان ملل متحد انجام شده و از آن بهعنوان راهی بهمنظور درک دیدگاههای کودکان و شنیده شدن صدای آنها یاد میکنند.[۱۴] این کنوانسیون، چارچوبی را برای فهم بهزیستی ذهنی کودکان ارائه کرده که شامل چهار رکن اساسی است:
- عدم تبعیض؛
- توجه به منافع عالیهٔ کودک؛
- امکان رشد و بقای کودک؛
- احترام به دیدگاههای کودک.
تحقیقات صورتگرفته در این زمینه، نشان دادهاند که سطح پایین بهزیستی ذهنی در کودکان، بهعنوان یک عامل خطرناک محسوب میشود که با کیفیت زندگی پایین، موجب بروز اختلالها و مشکلاتی مانند بیماریهای روانی و اختلال سلوک خواهد شد.[۱۵] این عوامل، بهویژه در دوران اولیهٔ رشد کودک، با آسیبهای بیشتری همراه خواهد بود. کارشناسان، سطح بهزیستی ذهنی دوران کودکی را تعیینکنندهٔ سطح عواطف مثبت فرد و کیفیت تعاملات اجتماعی او در دوران بزرگسالی میدانند.[۱۶]
پژوهشگران، همچنین، از وجود دو اصل مهم در سنجههای بهزیستی ذهنی کودکان سخن گفتهاند:
- شرایط و محیط زندگی کودک، امکان استفاده از تمامی ظرفیتها و پرورش دادن استعدادهای مرتبط با مرحلهٔ رشد کودک بهطوری که برای آیندهای مطلوب آماده باشد.
- داشتن توانایی تعامل به سبکی کودکان با جهان؛ برای مثال، کودک باید توانایی درگیرشدن با زندگی را با آرامش و احساس امنیت، کنجکاوی و اکتشاف و بهصورتی خودجوش و بدون برنامهریزی داشته باشد.[۱۷]
بهزیستی ذهنی و ثروت
[ویرایش | ویرایش مبدأ]بر اساس پژوهشهای صورتگرفته در سراسر جهان، هرچند، سطح بهزیستی ذهنی در جوامع خیلی فقیر روندی نزولی دارد، اما این میانگین پس از رسیدن به سطح معینی از رفاه، دیگر همگام با افزایش ثروت، تغییر نکرده و افزایش نمییابد. بههمین دلیل است که پژوهشگران، از وجود یک رابطهٔ مشروط بین رفاه مادی یا رونق اقتصادی و سطح بهزیستی ذهنی افراد خبر دادهاند. در حقیقت، عوامل متعددی همچون عوامل جسمی، عاطفی، رفتاری و اجتماعی، در بهزیستی ذهنی، بهصورت همزمان، تأثیرگذار هستند.[۱۸]
بهزیستی ذهنی و شکوفایی ذهنی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]از جمله راههای افزایش سلامت سیستم عصبی، مشغول کردن آن به فعالیتهای جسمانی منظم است. بدن، از طریق فعالیت جسمانی که منجر به افزایش آمادگی جسمانی و نیز ارتقاء عملکرد شناختی مغز میشود، به کارکرد صحیح ذهن کمک میکند. فردی از که از نظر بهزیستی ذهنی در شرایط خوبی قرار دارد، از حس کنترل، شایستگی و عزت نفس بالایی برخودار بوده و در نتیجه، خلاقیت او رشد کرده و ایدههای جدیدی در شرایط گوناگون ارائه میدهد.[۱۹]
پانویس
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- ↑ «بهزیستی ذهنی چیست؟»، خبرگزاری حقوق نیوز.
- ↑ Veenhoven, "Sociological Theories of Subjective Well-being, 2008, P44-61.
- ↑ Diener, "Recent findings on subjective well-being", 1997, 24, P25-41.
- ↑ موسوی، «طراحی مدل سنجش ابعاد اجتماعی بهزیستی ذهنی»، 1397ش، ص115.
- ↑ شیخی، « «مشخصههای روانسنجی مقیاس رضایت از زندگی»، 1390ش، ص17-29.
- ↑ «بهزیستی ذهنی چیست؟»، خبرگزاری حقوق نیوز.
- ↑ «بهزیستی ذهنی چیست؟»، خبرگزاری حقوق نیوز.
- ↑ گیدنز، پیامدهای مدرنیته، 1377ش.
- ↑ Eudaimonic
- ↑ «بهزیستی ذهنی چیست؟»، خبرگزاری حقوق نیوز.
- ↑ Frank, “Luxury fever: Why money fails to satisfy in an era of excess”, 1999.
- ↑ «بهزیستی ذهنی چیست؟»، خبرگزاری حقوق نیوز.
- ↑ پیکانی، «بهزیستی ذهنی کودک؛ مروری بر تعاریف و سنجهها»، 1398ش، ص7-8 و 29.
- ↑ en-Arieh, “Where are the children? Children’s role in measuring and monitoring their well-being”, 2005, 74(3), P573-596.
- ↑ Hejazi E, “The relationship between basic beliefs and perception of parental relationships and students’ subjective well-being”, 2014, 4(8), P43-61.
- ↑ Eid, M, “The science of subjective wellbeing”, 2008.
- ↑ پیکانی، «بهزیستی ذهنی کودک؛ مروری بر تعاریف و سنجهها»، 1398ش، ص7-8 و 29.
- ↑ پیکانی، «بهزیستی ذهنی کودک؛ مروری بر تعاریف و سنجهها»، 1398ش، ص7-8 و 29.
- ↑ اسماعیلی، «پیشرفت تحصیلی: تأثیر بهزیستی روانی بر شکوفایی ذهنی جوانان»، 1393ش.
منابع
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- «بهزیستی ذهنی چیست؟»، خبرگزاری حقوق نیوز، تاریخ بازدید: ۸ اسفند ۱۴۰۱ش.
- پیکانی، تکتم و دیگران، «بهزیستی ذهنی کودک؛ مروری بر تعاریف و سنجهها»، فصلنامهٔ رفاه اجتماعی، دوره ۱۹، شماره ۷۲، ۱۳۹۸ش.
- شیخی، منصوره و دیگران، « «مشخصههای روان سنجی مقیاس رضایت از زندگی»، مجلهٔ اندیشه و رفتار، دوره ۵، شماره ۱۹، ۱۳۹۰ش.
- گیدنز، آنتونی، پیامدهای مدرنیته، ترجمهٔ محسن ثلاثی، تهران، مرکز، ۱۳۷۷ش.
- موسوی، مهری سادات و دیگران، «طراحی مدل سنجش ابعاد اجتماعی بهزیستی ذهنی»، نشریهٔ اندازهگیری تربیتی، دوره ۸، شماره ۳۱، ۱۳۹۷ش.
- Ben-Arieh, A, “Where are the children? Children’s role in measuring and monitoring their well-being”, Social Indicators Research, 2005.
- Diener, E. Suh, E. & Oishi, S, "Recent findings on subjective well-being", Indian Journal of Clinical Psychology, 1997.
- Eid, M. , & Larsen, R. J, “The science of subjective wellbeing”, Guilford Pres, 2008.
- Frank, F. H, “Luxury fever: Why money fails to satisfy in an era of excess”, New York, free press, 1999.
- Hejazi E, Sadeghi N, Shirzadifard M, “The relationship between basic beliefs and perception of parental relationships and students’ subjective well-being”, Journal of School Psychology, 2014.
- Veenhoven, R, "Sociological Theories of Subjective Well-being", In: Michael Eid & Randy Larsen (Eds). "The Science of Subjective Well-being: A tribute to Ed Diener", Guilford Publications, New York, 2008.
| کیفیت زندگی | |
|---|---|
| مفاهیم سبک زندگی | |
| مهارتهای زندگی | |
| مراحل زندگی | |
| فلسفه و معنای زندگی | |
| سبکهای فرهنگی و اجتماعی زندگی | |
