پرش به محتوا

پیش‌نویس:پیش‌نوس:اختلال خودزشت‌انگاری: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر
دیداریویکی‌متن
imported>حسین صبوری
←منابع: اصلاح منابع
imported>حسین صبوری
 
(۲۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:


=اختلال خودزشت‌انگاری=
=اختلال خودزشت‌انگاری=
'''شناسه:''' اختلال خودزشت‌انگاری، وسواس فکری درباره نقص ظاهری
'''اختلال خودزشت‌انگاری؛''' وسواس فکری درباره نقص ظاهری


اختلال خودزشت‌انگاری نوعی اختلال روانی است که با اشتغال ذهنی شدید و رفتارهای تکراری نسبت به نقص‌های واقعی یا خیالی در ظاهر مشخص می‌شود. این اختلال معمولاً در نوجوانی آغاز می‌گردد و عوامل ژنتیکی، زیستی، روان‌شناختی و اجتماعی در بروز آن نقش دارند. فشارهای فرهنگی و رسانه‌ای، استانداردهای زیبایی غیرواقعی و تجربیات منفی دوران کودکی در شکل‌گیری این اختلال مؤثرند. پیامدهای آن شامل نشخوار فکری، اضطراب اجتماعی، اجتناب از ارتباطات، خودکم‌بینی، رفتارهای جبرانی، گرایش به جراحی‌های زیبایی و افزایش خطر افسردگی و خودکشی است. تشخیص مبتنی بر مصاحبه بالینی و معیارهای DSM-5 بوده و درمان شامل طرح‌واره‌درمانی، مواجهه و جلوگیری از پاسخ (ERP)، درمان شناختی‌رفتاری و دارودرمانی است.
اختلال خودزشت‌انگاری نوعی اختلال روانی است که با اشتغال ذهنی شدید و رفتارهای تکراری نسبت به نقص‌های خیالی در ظاهر مشخص می‌شود. این اختلال معمولاً در نوجوانی آغاز می‌گردد و عوامل ژنتیکی، زیستی، روان‌شناختی و اجتماعی در بروز آن نقش دارند. فشارهای فرهنگی و رسانه‌ای، استانداردهای زیبایی غیرواقعی و تجربیات منفی دوران کودکی در شکل‌گیری این اختلال مؤثرند. پیامدهای آن شامل نشخوار فکری، اضطراب اجتماعی، اجتناب از ارتباطات، خودکم‌بینی، رفتارهای جبرانی، گرایش به جراحی‌های زیبایی و افزایش خطر افسردگی و خودکشی است. تشخیص مبتنی بر مصاحبه بالینی و معیارهای DSM-5 بوده و درمان شامل طرح‌واره‌درمانی، درمان شناختی‌رفتاری و دارودرمانی است.


==تعریف اختلال خودزشت‌انگاری==
==تعریف اختلال خودزشت‌انگاری==
اختلال خودزشت‌انگاری<ref>Body Dysmorphic Disorder یا BDD</ref> نوعی اختلال روانی است که در آن فرد به‌شکلی وسواس‌گونه و افراطی، خود را دارای نقص یا ایرادی در ظاهر جسمانی خود می‌داند؛ این نقص اغلب یا وجود خارجی ندارد یا بسیار جزئی‌تر از آن است که فرد تصور می‌کند. تشخیص این اختلال زمانی مطرح می‌شود که اشتغال ذهنی فرد با این نقص‌ها، به حدی شدید باشد که عملکرد اجتماعی، شغلی یا سایر جنبه‌های زندگی او را مختل کند.<ref>گنجی، «آسیب شناسی روانی براساس dsm-5-tr»، 1402، ج1، ص622-623.</ref>
اختلال خودزشت‌انگاری<ref>Body Dysmorphic Disorder یا BDD</ref> نوعی اختلال روانی است که در آن فرد به‌شکلی وسواس‌گونه و افراطی، خود را دارای نقص یا ایرادی در ظاهر جسمانی خود می‌داند؛ این نقص اغلب یا وجود خارجی ندارد یا بسیار جزئی‌تر از آن است که فرد تصور می‌کند. تشخیص این اختلال زمانی مطرح می‌شود که اشتغال ذهنی فرد با این نقص‌ها، به‌حدی شدید باشد که عملکرد اجتماعی، شغلی یا سایر جنبه‌های زندگی او را مختل کند.<ref>گنجی، «آسیب شناسی روانی براساس dsm-5-tr»، 1402، ج1، ص622-623.</ref>
 
==تشخیص اختلال خودزشت‌انگاری==
تشخیص اختلال خودزشت‌انگاری بر پایه مصاحبه بالینی، مشاهده رفتارهای تکراری و اشتغال ذهنی به نقص‌های خیالی است و نیازمند ارزیابی تخصصی توسط روان‌شناس یا روان‌پزشک است.<ref>[https://salamateaval.com/body-dysmorphic-disorder/ «اختلال خود زشت پنداری چیست؟ علائم و عوارض ناشی از آن»، سلامت اول.]</ref> روان‌پزشک یا روان‌شناس با مصاحبه بالینی و بررسی الگوهای تفکر، احساسات و رفتارهای فرد درباره ظاهر و بدن، اختلال را تشخیص می‌دهد. استفاده از پرسشنامه‌ها و ابزارهای غربالگری تخصصی می‌تواند به تعیین شدت و وجود اختلال کمک کند.<ref>[https://jams.arakmu.ac.ir/article-1-7359-fa.html اعظم رجبیان و دیگران، «بررسی علل اختلال بدریخت‌انگاری بدن در زنان: تحلیل محتوا»، 1401ش، ص487.]</ref> اختلال خودزشت‌انگاری باوجود رایج بودن کمتر شناخته شده است که این مسئله دلایل مختلفی دارد، از آن جمله می‌توان به شرم از افشای نگرانی‌های مربوط به ظاهر خود، ناچیز شمرده شدن مشکل از جانب دیگران، عدم آشنایی با این اختلال، تشخیص اشتباه و درمان‌های زیبایی اشاره کرد.<ref>[https://scsj.ricac.ac.ir/article_168376.html شفیعی و عطریان، «پدیدارشناسی تجربه زیسته نوجوانان کاربر از خودزشت‌انگاری متأثر از اینستاگرام»، 1401ش، ص163.]</ref>
 
معیارهای تشخیصی اصلی بر اساس DSM-5 عبارتند از:
 
A.    فرد به‌طور مداوم نگران یک یا چند نقص یا عیب در ظاهر فیزیکی خود است که دیگران آن را نمی‌بینند یا بسیار جزئی می‌دانند.
 
B.    در مرحله‌ای از این اختلال، فرد در واکنش به نگرانی‌های خود درباره ظاهرش، رفتارهای تکراری داشته یا اعمال ذهنی تکراری انجام داده است.
 
C.    این اشتغال ذهنی باعث ناراحتی روانی یا اختلال قابل‌توجه در عملکرد اجتماعی، شغلی یا سایر جنبه‌های زندگی شده است.
 
D.   اشتغال ذهنی درباره ظاهر خود، علت دیگری ندارد.<ref>گنجی، «آسیب شناسی روانی براساس dsm-5-tr»، 1402، ج1، ص626-627.</ref>


==نشانه‌ها و واکنش‌های روانی در اختلال خودزشت‌انگاری==
==نشانه‌ها و واکنش‌های روانی در اختلال خودزشت‌انگاری==
خط ۱۲: خط ۲۵:


==پیشینه اختلال خودزشت‌انگاری==
==پیشینه اختلال خودزشت‌انگاری==
اختلال خودزشت‌انگاری سابقه‌ای طولانی در روان‌پزشکی دارد و طی دهه‌های اخیر شناخت و طبقه‌بندی آن به‌طور قابل‌توجهی پیشرفت کرده است.<ref>[https://frooyesh.ir/article-1-2489-fa.html احمدوند و بشارت، «اختلال بدشکلی بدنی: مطالعه موردی»، 1400ش، ص181.]</ref> این اختلال برای نخستین‌بار در سال ۱۸۸۶ میلادی توسط انریکو مورسلی با عنوان «خودزشت‌انگاری» مطرح شد.<ref>[https://www.qudsonline.ir/news/248509/%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D8%B9%D8%B6%DB%8C-%D9%87%D8%A7-%D8%AE%D9%88%D8%AF-%D8%B1%D8%A7-%D8%B2%D8%B4%D8%AA-%D9%85%DB%8C-%D8%A8%DB%8C%D9%86%D9%86%D8%AF یزدان، «چرا بعضی ها خود را زشت می بینند؟»، خبرگزاری قدس آنلاین.]</ref> در سال ۱۹۸۰، در سومین نسخه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-III) این اختلال به‌عنوان نمونه‌ای از اختلالات شبه‌جسمانی با نام «هراس بدشکلی بدنی» معرفی گردید. در نسخه چهارم این راهنما (۲۰۰۰)، نام آن به‌طور رسمی به «اختلال بدشکلی بدنی» تغییر یافت.<ref>[https://www.qudsonline.ir/news/248509/%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D8%B9%D8%B6%DB%8C-%D9%87%D8%A7-%D8%AE%D9%88%D8%AF-%D8%B1%D8%A7-%D8%B2%D8%B4%D8%AA-%D9%85%DB%8C-%D8%A8%DB%8C%D9%86%D9%86%D8%AF احمدوند و بشارت، «اختلال بدشکلی بدنی: مطالعه موردی»، 1400ش، ص181.]</ref>
اختلال خودزشت‌انگاری سابقه‌ای طولانی در روان‌پزشکی دارد و طی دهه‌های اخیر شناخت و طبقه‌بندی آن به‌طور قابل‌توجهی پیشرفت کرده است.<ref>[https://frooyesh.ir/article-1-2489-fa.html احمدوند و بشارت، «اختلال بدشکلی بدنی: مطالعه موردی»، 1400ش، ص181.]</ref> این اختلال برای نخستین‌بار در سال 1891 میلادی توسط انریکو مورسلی با عنوان «خودزشت‌انگاری» مطرح شد.<ref>[https://www.britannica.com/science/body-dysmorphic-disorder Suzan Colón. body dysmorphic disorde]</ref> در سال ۱۹۸۰، در سومین نسخه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-III) این اختلال به‌عنوان نمونه‌ای از اختلالات شبه‌جسمانی با نام «هراس بدشکلی بدنی» معرفی گردید. در نسخه چهارم این راهنما (۲۰۰۰)، نام آن به‌طور رسمی به «اختلال بدشکلی بدنی» تغییر یافت.<ref>[https://www.qudsonline.ir/news/248509/%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D8%B9%D8%B6%DB%8C-%D9%87%D8%A7-%D8%AE%D9%88%D8%AF-%D8%B1%D8%A7-%D8%B2%D8%B4%D8%AA-%D9%85%DB%8C-%D8%A8%DB%8C%D9%86%D9%86%D8%AF احمدوند و بشارت، «اختلال بدشکلی بدنی: مطالعه موردی»، 1400ش، ص181.]</ref>


==شیوع اختلال خودزشت‌انگاری==
==شیوع اختلال خودزشت‌انگاری==
اختلال خودزشت‌انگاری معمولاً در دوران نوجوانی آغاز شده و هر دو جنس زن و مرد را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. بر اساس مطالعات مختلف، شیوع این اختلال در جمعیت عمومی بین ۱ تا ۳ درصد است؛ به‌طوری‌که در زنان حدود ۲.۵ درصد و در مردان ۲.۲ درصد گزارش شده است.<ref>[https://jams.arakmu.ac.ir/article-1-7359-fa.html اعظم رجبیان و دیگران، «بررسی علل اختلال بدریخت‌انگاری بدن در زنان: تحلیل محتوا»، 1401ش، ص488.]</ref> در ایران نیز شیوع این اختلال حدود ۱.۷ درصد برآورد شده است.<ref>[https://jams.arakmu.ac.ir/article-1-7359-fa.html اعظم رجبیان و دیگران، «بررسی علل اختلال بدریخت‌انگاری بدن در زنان: تحلیل محتوا»، 1401ش، ص488.]</ref>
اختلال خودزشت‌انگاری معمولاً در دوران نوجوانی آغاز شده و هر دو جنس زن و مرد را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. بر اساس مطالعات مختلف، شیوع این اختلال در جمعیت عمومی بین ۱ تا ۳درصد است؛ به‌طوری‌که در زنان حدود ۲.۵درصد و در مردان ۲.۲درصد گزارش شده است.<ref>[https://jams.arakmu.ac.ir/article-1-7359-fa.html اعظم رجبیان و دیگران، «بررسی علل اختلال بدریخت‌انگاری بدن در زنان: تحلیل محتوا»، 1401ش، ص488.]</ref> در ایران نیز شیوع این اختلال حدود ۱.۷درصد برآورد شده است.<ref>[https://jams.arakmu.ac.ir/article-1-7359-fa.html اعظم رجبیان و دیگران، «بررسی علل اختلال بدریخت‌انگاری بدن در زنان: تحلیل محتوا»، 1401ش، ص488.]</ref>


ایران در زمینه تعداد جراحی‌های زیبایی بینی در جهان رتبه نخست را دارد. پژوهش‌های انجام شده در مورد شیوع اختلال خودزشت‌انگاری در بیماران مرجعه کننده با شکایت زیبایی به بیمارستان پوست رازی نشان‌ می‌دهد که بیشترین متقاضیان جراحی زیبایی در گروه سنی ۲۰ تا ۵۰ سال قرار دارند و ۲۰.۷ درصد افراد مبتلا به اختلال خودزشت‌انگاری سابقه مراجعه به مراکز روانشناسی یا روان‌پزشکی دارند.<ref>[https://tumj.tums.ac.ir/article-1-5253-fa.html احسانی و دیگران، «شیوع اختالل بدریخت انگاری بدن در بیماران مراجعه کننده با شکایت زیبایی به بیمارستان پوست رازی»، 1392ش، ص.172-164.]</ref> همچنین، زنان و دختران ۱۴ تا ۴۱ سال بیش از نیمی (۵۱ درصد) از متقاضیان جراحی بینی را تشکیل می‌دهند. میزان جراحی‌های پلاستیک و زیبایی در ایران حدود هفت‌برابر کشورهای غربی است که در بسیاری از موارد نیازی به انجام این جراحی‌ها وجود ندارد.<ref>[https://cpap.shahed.ac.ir/article_2762.html موسوی و دیگران، «اثر بخشی مداخله فراشناختی براضطراب، تصویر بدن و سایرعلائم مبتلایان به بدشکلی بدن»، 1394ش، ص82.]</ref>
باتوجه به آمار بالای جراحی‌های زیبایی در ایران، بررسی شیوع اختلال خودزشت‌انگاری در این جمعیت اهمیت ویژه‌ای دارد. به عنوان مثال، پژوهشی در بیمارستان پوست رازی نشان داد که 33.3درصد از متقاضیان جراحی زیبایی، ملاک‌های تشخیصی این اختلال را داشتند. این نرخ به طور قابل توجهی از شیوع ۱.۷ درصدی در جمعیت عمومی بالاتر است و ممکن است ناشی از تفاوت در استانداردهای اجتماعی، بهنجارهای فرهنگی و ارزش‌های اجتماعی، تفاوت‌های روش‌شناختی و محدوديت‌هايی مثل اندازه نمونه و روش اندازه‌گیری باشد.<ref>[https://tumj.tums.ac.ir/article-1-5253-fa.html احسانی و دیگران، «شیوع اختالل بدریخت انگاری بدن در بیماران مراجعه کننده با شکایت زیبایی به بیمارستان پوست رازی»، 1392ش، ص.172-164.]</ref>


==عوامل ایجاد اختلال خودزشت‌انگاری==
==عوامل ایجاد اختلال خودزشت‌انگاری==
خودزشت‌انگاری مفهومی پیچیده است که شامل عوامل زیستی، روان‌شناختی، زیست‌شناختی، اجتماعی و فرهنگی می‌شود. در این میان، عوامل اجتماعی تأثیر مستقیم و عمیقی بر عوامل روان‌شناختی دارند.<ref>[https://jacp.scu.ac.ir/article_19255.html فروهر مقام و آل یاسین، «اثربخشی طرحواره درمانی بر اضطراب اجتماعی، ترس از ارزیابی منفی و شرم از تفسیر بدن در دختران مبتلا به اختلال بدریخت انگاری بدن»، 1402، ص3.]</ref>
خودزشت‌انگاری مفهومی پیچیده است که شامل عوامل ژنتیکی و زیستی، عوامل روان‌شناختی، فشارهای فرهنگی و اجتماعی می‌شود. در این میان، عوامل اجتماعی تأثیر مستقیم و عمیقی بر عوامل روان‌شناختی دارند:<ref>[https://jacp.scu.ac.ir/article_19255.html فروهر مقام و آل یاسین، «اثربخشی طرحواره درمانی بر اضطراب اجتماعی، ترس از ارزیابی منفی و شرم از تفسیر بدن در دختران مبتلا به اختلال بدریخت انگاری بدن»، 1402، ص3.]</ref>
 
===1. عوامل ژنتیکی و زیستی===
عوامل ژنتیکی نقش مهمی در ابتلا به اختلال خودزشت‌انگاری دارند؛ به‌طوری‌که شیوع این اختلال در بستگان درجه‌یک افراد مبتلا (حدود ۵.۸درصد) بالاتر از جمعیت عمومی است و نشان‌دهنده الگوی خانوادگی آن است.<ref>[https://frooyesh.ir/article-1-2489-fa.html احمدوند و بشارت، «اختلال بدشکلی بدنی: مطالعه موردی»، 1400ش، ص183.]</ref> همچنین، شیوع این اختلال در بستگان درجه اول مبتلایان به اختلال وسواس جبری نیز بالاست و به نظر می‌رسد ارتباطی با سطح سروتونین مغز داشته باشد.<ref>[https://jams.arakmu.ac.ir/article-1-7359-fa.html اعظم رجبیان و دیگران، «بررسی علل اختلال بدریخت‌انگاری بدن در زنان: تحلیل محتوا»، 1401ش، ص488.]</ref> از سوی دیگر، با توجه به شروع شایع علائم در دوران نوجوانی، تغییرات هورمونی و ظاهری در این دوره ممکن است به‌عنوان عوامل محرک یا تسهیل‌کننده اختلال عمل کنند.<ref>[https://jacp.scu.ac.ir/article_19255.html فروهر مقام و آل یاسین، «اثربخشی طرحواره درمانی بر اضطراب اجتماعی، ترس از ارزیابی منفی و شرم از تفسیر بدن در دختران مبتلا به اختلال بدریخت انگاری بدن»، 1402، ص3.]</ref>
 
===2. عوامل روان‌شناختی===
 
====تجربیات منفی دوران کودکی====
تعاملات اجتماعی تمسخرآمیز درباره ویژگی‌های ظاهری در دوران کودکی و بلوغ می‌تواند به‌تدریج بر افکار و احساسات فرد تأثیر بگذارد. در این فرایند، شرطی‌سازی کلاسیک نقش مهمی ایفا می‌کند؛ به‌گونه‌ای که تجارب منفی مانند تمسخر به‌عنوان محرک غیرشرطی موجب واکنش‌های غیرشرطی نظیر اضطراب و شرم می‌شوند و هر چیزی که با این محرک همراه شود، به‌صورت منفی ارزیابی می‌گردد. این روندها در شکل‌گیری و تشدید اختلال خودزشت‌انگاری مؤثر هستند.<ref>[https://jacp.scu.ac.ir/article_19255.html فروهر مقام و آل یاسین، «اثربخشی طرحواره درمانی بر اضطراب اجتماعی، ترس از ارزیابی منفی و شرم از تفسیر بدن در دختران مبتلا به اختلال بدریخت انگاری بدن»، 1402، ص3.]</ref>


====1. فشارهای فرهنگی و اجتماعی====
====باورهای نادرست====
در الگوهای شناختی رفتاری مرتبط با نگرانی درباره ظاهر و بدن، افکار و باورهای غیرواقع‌بینانه‌ای وجود دارد که منجر به تمرکز بیش از حد بر بهبود ظاهر و بهتر دیده شدن می‌شود. این الگوها تحت تأثیر عوامل فرهنگی، اجتماعی و رسانه‌ای شکل می‌گیرند و باعث می‌شوند فرد بر اهمیت زیاد جذابیت ظاهری تأکید کند و برای جلب توجه و تأیید دیگران، تلاش فراوانی در جهت بهبود ظاهر خود داشته باشد. چنین نگرشی می‌تواند اضطراب و نارضایتی از خود را افزایش دهد و به کاهش اعتماد به نفس منجر شود.<ref>[https://scsj.ricac.ac.ir/article_168376.html شفیعی و عطریان، «پدیدارشناسی تجربه زیسته نوجوانان کاربر از خودزشت انگاری متأثر از اینستاگرام»، 1401ش، ص162.]</ref>
 
'''کمال‌گرایی:''' مسئله کمال‌گرایی همراه با باورهای ناسازگار درباره جذابیت ظاهری می‌تواند منجر به شکل‌گیری تصویری تحریف‌شده از خود شود، که در نهایت به نارضایتی و نگرانی از بدشکلی بدن می‌انجامد. افرادی که به اختلال خودزشت‌انگاری مبتلا هستند، معمولاً افکار کمال‌گرایانه بیشتری درباره ظاهر خود دارند و جذابیت چهره و بدن‌شان را کمتر از واقعیت ارزیابی می‌کنند.<ref>[https://scsj.ricac.ac.ir/article_168376.html شفیعی و عطریان، «پدیدارشناسی تجربه زیسته نوجوانان کاربر از خودزشت انگاری متأثر از اینستاگرام»، 1401ش، ص162]</ref>
 
'''اعتماد‌به‌نفس پایین:''' کمبود عاطفی و کاهش عزت‌نفس نیز می‌تواند به صورت تلاش برای افزایش جذابیت ظاهری در فرد بروز کند. افراد مبتلا به اختلال خودزشت‌انگاری از نظر تشخیص و تجربه هیجانات با افراد عادی تفاوتی ندارند؛ مشکل اصلی آن‌ها در کنترل و مهار هیجانات است. این افراد به دلیل ناتوانی در بیان هیجانات، دچار هیجان‌های درونی شده و برای کاهش نگرانی‌های بیمارگونه، رفتارهای اجباری انجام می‌دهند.<ref>[https://cpap.shahed.ac.ir/article_3451.html خوشینی، اکبری و محمدخانی، «رابطه ساختاری اختالل بدریخت‌انگاری بدن با طرحواره‌های ناسازگار اولیه و بی‌اعتبارسازی هیجانی ادراک شده: نقش میانجی فراشناخت، تصویر بدن و تحمل پریشانی»، 1400ش، ص102-103.]</ref> شرایط خانوادگی تأثیر بسزایی در شکل‌گیری اختلال خودزشت‌انگاری در دختران دارد و اظهارنظرهای اعضای خانواده نظیر مادر درباره زیبایی یا اندام دختر می‌تواند باعث کاهش اعتماد به نفس او شود و او را وادار سازد برای جبران این فقدان اعتماد به نفس، به دنبال کسب تأیید و پذیرش دیگران در شبکه‌هایی مانند اینستاگرام باشد.<ref>[https://scsj.ricac.ac.ir/article_168376.html شفیعی و عطریان، «پدیدارشناسی تجربه زیسته نوجوانان کاربر از خودزشت انگاری متأثر از اینستاگرام»، 1401ش، ص187.]</ref>
 
====اضطراب اجتماعی====
نگرش فرد نسبت به ارزیابی دیگران از ظاهرش نقش مهمی در ایجاد اضطراب اجتماعی دارد که این اضطراب می‌تواند در شکل‌گیری و تشدید اختلال خودزشت‌انگاری مؤثر باشد. در دوره مدرن، بدن‌ها تحت‌تأثیر تغییرات اجتماعی به‌سمت فردی‌شدن حرکت کرده‌اند و برای برقراری روابط اجتماعی موفق، افراد نیازمند نظارت مداوم و مؤثر بر چهره و بدن خود هستند.<ref>[https://jacp.scu.ac.ir/article_19255.html فروهر مقام و آل یاسین، « اثربخشی طرحواره درمانی بر اضطراب اجتماعی، ترس از ارزیابی منفی و شرم از تفسیر بدن در دختران مبتلا به اختلال بدریخت انگاری بدن»، 1402، ص3.]</ref>
 
===3. فشارهای فرهنگی و اجتماعی===
از دیدگاه روان‌شناسی اجتماعی، اختلال خودزشت‌انگاری ناشی از تغییرات در ارزش‌های جامعه، یادگیری مشاهده‌ای، تأثیر شبکه‌های اجتماعی و تبلیغات رسانه‌ای است که بر «بدن اجتماعی» به‌جای «بدن طبیعی» تأکید می‌کند.<ref>[https://jams.arakmu.ac.ir/article-1-7359-fa.html اعظم رجبیان و دیگران، «بررسی علل اختلال بدریخت‌انگاری بدن در زنان: تحلیل محتوا»، 1401ش، ص488.]</ref> بر اساس مدل اجتماعی-فرهنگی این اختلال، افراد تحت‌تأثیر تبلیغات رسانه‌ای نسبت به بخش‌هایی از بدن که ازنظر فرهنگی برجسته‌تر هستند، حساسیت بیشتری نشان می‌دهند.<ref>[https://www.socialpsychology.ir/article_121838.html فرشباف دوستار و معتمدی، «رابطه اختالل خودزشت انگاری با اعتیاد اینترنتی و احساس تنهایی در میان نوجوانان دختر شهر تهران»، 1393، ص39.]</ref>
از دیدگاه روان‌شناسی اجتماعی، اختلال خودزشت‌انگاری ناشی از تغییرات در ارزش‌های جامعه، یادگیری مشاهده‌ای، تأثیر شبکه‌های اجتماعی و تبلیغات رسانه‌ای است که بر «بدن اجتماعی» به‌جای «بدن طبیعی» تأکید می‌کند.<ref>[https://jams.arakmu.ac.ir/article-1-7359-fa.html اعظم رجبیان و دیگران، «بررسی علل اختلال بدریخت‌انگاری بدن در زنان: تحلیل محتوا»، 1401ش، ص488.]</ref> بر اساس مدل اجتماعی-فرهنگی این اختلال، افراد تحت‌تأثیر تبلیغات رسانه‌ای نسبت به بخش‌هایی از بدن که ازنظر فرهنگی برجسته‌تر هستند، حساسیت بیشتری نشان می‌دهند.<ref>[https://www.socialpsychology.ir/article_121838.html فرشباف دوستار و معتمدی، «رابطه اختالل خودزشت انگاری با اعتیاد اینترنتی و احساس تنهایی در میان نوجوانان دختر شهر تهران»، 1393، ص39.]</ref>


====مدیریت بدن و نگرانی در مورد ظاهر====
====شیء‌انگاری بدن و نگرانی در مورد ظاهر====
بر اساس نظریه شیء‌انگاری، در جوامع توسعه‌یافته، بدن زنان و به‌طور فزاینده‌ای بدن مردان، به‌عنوان اشیایی غیرانسانی دیده‌ می‌شود. در این جوامع، افراد به‌تدریج یاد می‌گیرند که نگاه شخص ثالث به بدن خود را درونی کنند و آن را با معیارهای ایده‌آل جامعه مقایسه و قضاوت نمایند. این خودشیءانگاری اغلب منجر به احساس نارضایتی و شرم از بدن می‌شود، زیرا بسیاری قادر به دستیابی به این معیارهای ایده‌آل نیستند. هرچند تحقیقات<ref>Fredrickson, B. L., & Roberts, T. A. (1997). Objectification theory: Toward understanding women's lived experiences and mental health risks. Psychology of women quarterly, 21(2), 173 -206</ref> در این زمینه هنوز در مراحل اولیه است، شواهد نشان‌ می‌دهد که خودشیءانگاری با نگرانی‌های نوجوانان درباره ظاهرشان و تأثیر آن در بزرگسالی ارتباط دارد.<ref>[https://frooyesh.ir/article-1-2489-fa.html احمدوند و بشارت، «اختلال بدشکلی بدنی: مطالعه موردی»، 1400ش، ص178.]</ref>
بر اساس نظریه شیء‌انگاری، در جوامع توسعه‌یافته، بدن زنان و به‌طور فزاینده‌ای بدن مردان، به‌عنوان اشیایی غیرانسانی دیده‌ می‌شود. در این جوامع، افراد به‌تدریج یاد می‌گیرند که نگاه شخص ثالث به بدن خود را درونی کنند و آن را با معیارهای ایده‌آل جامعه مقایسه و قضاوت نمایند. این خودشیءانگاری اغلب منجر به احساس نارضایتی و شرم از بدن می‌شود، زیرا بسیاری قادر به دستیابی به این معیارهای ایده‌آل نیستند. هرچند تحقیقات<ref>Fredrickson, B. L., & Roberts, T. A. (1997). Objectification theory: Toward understanding women's lived experiences and mental health risks. Psychology of women quarterly, 21(2), 173 -206</ref> در این زمینه هنوز در مراحل اولیه است، شواهد نشان‌ می‌دهد که خودشیءانگاری با نگرانی‌های نوجوانان درباره ظاهرشان و تأثیر آن در بزرگسالی ارتباط دارد.<ref>[https://frooyesh.ir/article-1-2489-fa.html احمدوند و بشارت، «اختلال بدشکلی بدنی: مطالعه موردی»، 1400ش، ص178.]</ref>


====استانداردهای زیبایی غیرواقعی و تحریف‌های شناختی====
====استانداردهای زیبایی غیرواقعی====
در جوامع امروز، رسانه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام با نمایش تصاویر ایده‌آل و فیلتر شده، استانداردهای زیبایی غیرواقعی را ترویج می‌دهند. این امر باعث می‌شود به‌ویژه نوجوانان و جوانان، خود را با این الگوها مقایسه کرده و دچار نارضایتی از ظاهر شوند. از دیدگاه شناختی-رفتاری، خودزشت‌انگاری ناشی از باورهای ناسازگارانه درباره ظاهر است که تحت تأثیر رسانه‌ها شکل می‌گیرد.<ref>[https://scsj.ricac.ac.ir/article_168376.html شفیعی و عطریان، «پدیدارشناسی تجربه زیسته نوجوانان کاربر از خودزشت انگاری متأثر از اینستاگرام»، 1401ش، ص162.]</ref>
در جوامع امروز، رسانه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام با نمایش تصاویر ایده‌آل و فیلتر شده، استانداردهای زیبایی غیرواقعی را ترویج می‌دهند. این امر باعث می‌شود به‌ویژه نوجوانان و جوانان، خود را با این الگوها مقایسه کرده و دچار نارضایتی از ظاهر شوند. از دیدگاه شناختی-رفتاری، خودزشت‌انگاری ناشی از باورهای ناسازگارانه درباره ظاهر است که تحت تأثیر رسانه‌ها شکل می‌گیرد.<ref>[https://scsj.ricac.ac.ir/article_168376.html شفیعی و عطریان، «پدیدارشناسی تجربه زیسته نوجوانان کاربر از خودزشت انگاری متأثر از اینستاگرام»، 1401ش، ص162.]</ref>


====تأثیر گروه‌های مرجع در نگرش مردم به زیبایی====
====تأثیر گروه‌های مرجع در نگرش مردم به زیبایی====
گروه مرجع یکی از مهم‌ترین عوامل شکل‌دهنده هویت، ارزش‌ها و رفتار افراد است. نسل جوان امروز دیگر خود را بر اساس هنجارهای گذشته تعریف نمی‌کند و ارزش‌ها و نگرش‌هایش در برخی زمینه‌ها تغییر یافته است. تحولات اقتصادی و اجتماعی باعث شکل‌گیری فرهنگی جهانی در میان جوانان شده است. در این میان، سلبریتی‌ها به‌عنوان گروه‌های مرجع محبوب، تأثیر زیادی بر نگرش و رفتار جوانان دارند و بسیاری تلاش می‌کنند ظاهر و سبک زندگی آن‌ها را تقلید کنند. مشاهده مکرر تصاویر و فیلم‌های سلبریتی‌ها، فشار اجتماعی برای رسیدن به استانداردهای زیبایی را افزایش داده و جوانان را به جستجوی روش‌های مختلف برای بهبود ظاهر خود واداشته است.<ref>[https://www.yjc.ir/fa/news/8713704/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%B3%D9%84%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%88%D8%AC-%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D8%A8%D9%87-%D8%AC%D8%B1%D8%A7%D8%AD%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D8%AE%D8%AF%D9%85%D8%A7%D8%AA-%D8%B2%DB%8C%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DB%8C «نقش سلبریتی‌ها و فضای مجازی در موج گرایش به جراحی‌ها و خدمات زیبایی»، باشگاه خبرنگاران جوان.]</ref> در این میان، زنان فعال در حوزه مدلینگ، زیبایی و آرایش نسبت به سایر حوزه‌ها محبوب‌تر بوده و نقش مهمی در شکل‌دهی نگرش پیروان خود نسبت به زیبایی و جراحی‌های زیبایی ایفا می‌کنند.<ref>[https://apsy.sbu.ac.ir/article_102856.html تمنایی، فاطمه؛ نجات، پگاه، «اثر مشاهده تصاویر خویش‌انداز زنان تأثیرگذار اینستاگرام بر نگرش و گرایش خانم‌ها به انجام جراحی‌های زیبایی با میانجیگری نارضایتی چهره‌ای»، 1402ش، 146.]</ref>
گروه مرجع نقش مهمی در شکل‌گیری هویت و ارزش‌های جوانان دارد. امروزه با تغییرات اجتماعی و اقتصادی، نسل جوان کمتر به هنجارهای گذشته پایبند است و بیشتر تحت‌تأثیر فرهنگ جهانی و سلبریتی‌ها قرار دارد. الگوگیری از سلبریتی‌ها، به‌ویژه در ظاهر و سبک زندگی، فشار برای رسیدن به استانداردهای زیبایی را افزایش داده و جوانان را به تلاش برای بهبود ظاهر سوق داده است.<ref>[https://www.yjc.ir/fa/news/8713704/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%B3%D9%84%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%88%D8%AC-%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D8%A8%D9%87-%D8%AC%D8%B1%D8%A7%D8%AD%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D8%AE%D8%AF%D9%85%D8%A7%D8%AA-%D8%B2%DB%8C%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DB%8C «نقش سلبریتی‌ها و فضای مجازی در موج گرایش به جراحی‌ها و خدمات زیبایی»، باشگاه خبرنگاران جوان.]</ref> در این میان، زنان فعال در حوزه مدلینگ، زیبایی و آرایش نقش مهمی در شکل‌دهی نگرش پیروان خود نسبت به زیبایی و جراحی‌های زیبایی ایفا می‌کنند.<ref>[https://apsy.sbu.ac.ir/article_102856.html تمنایی، فاطمه؛ نجات، پگاه، «اثر مشاهده تصاویر خویش‌انداز زنان تأثیرگذار اینستاگرام بر نگرش و گرایش خانم‌ها به انجام جراحی‌های زیبایی با میانجیگری نارضایتی چهره‌ای»، 1402ش، 146.]</ref>


====صنعت زیبایی و شاخص‌سازی‌های کاذب شکل گرفته در دنیای سرمایه‌داری====
====شاخص‌سازی‌های کاذب در دنیای مد====
امروزه در حوزه مد و زیبایی، سوداگران از طریق محصولات و خدماتی مانند لوازم‌آرایش، سالن‌های زیبایی و لاغری، و جواهرات، میلیاردها دلار درآمد کسب می‌کنند. آن‌ها دریافته‌اند که زیبایی مفهومی انعطاف‌پذیر است و با معرفی محصولات یا روش‌های جدید، می‌توانند زنان را متقاعد کنند که به آن‌ها نیاز دارند. برای حفظ این بازار پرسود، این سوداگران به خلق افسانه‌ها و تبلیغات گسترده می‌پردازند تا تقاضا را افزایش دهند. درنتیجه، بسیاری از زنان به‌دلیل فشارهای هنجاری، نگاه شیءانگارانه به بدن و فرهنگ مصرفی جامعه سرمایه‌داری، به‌ویژه تحت‌تأثیر رسانه‌ها، احساس نارضایتی بیشتری نسبت به ظاهر خود پیدا می‌کنند.<ref>[https://jpsd.hormozgan.ac.ir/browse.php?a_id=52&sid=1&slc_lang=fa دانش، یونس، «بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر گرایش به جراحی زیبایی بین دانشجویان دختر در دانشگاه هرمزگان»، 1395ش.]</ref>
امروزه در حوزه مد و زیبایی، سوداگران از طریق محصولات و خدماتی مانند لوازم‌آرایش، سالن‌های زیبایی و لاغری، و جواهرات، میلیاردها دلار درآمد کسب می‌کنند. آن‌ها دریافته‌اند که زیبایی مفهومی انعطاف‌پذیر است و با معرفی محصولات یا روش‌های جدید، می‌توانند زنان را متقاعد کنند که به آن‌ها نیاز دارند. برای حفظ این بازار پرسود، این سوداگران به خلق افسانه‌ها و تبلیغات گسترده می‌پردازند تا تقاضا را افزایش دهند. درنتیجه، بسیاری از زنان به‌دلیل فشارهای هنجاری، نگاه شیءانگارانه به بدن و فرهنگ مصرفی جامعه سرمایه‌داری، به‌ویژه تحت‌تأثیر رسانه‌ها، احساس نارضایتی بیشتری نسبت به ظاهر خود پیدا می‌کنند.<ref>[https://jpsd.hormozgan.ac.ir/browse.php?a_id=52&sid=1&slc_lang=fa دانش، یونس، «بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر گرایش به جراحی زیبایی بین دانشجویان دختر در دانشگاه هرمزگان»، 1395ش.]</ref>


====سایزگرایی و عوارض ناشی از آن====
==علائم==
پایین نگه‌داشتن وزن یکی از چالش‌های رایج در میان مدل‌ها، مانکن‌ها و صنعت مد و پوشاک است. این افراد برای رسیدن به سایز صفر و حفظ آن، علاوه بر انجام تمرینات ورزشی سخت، مجبور به پیروی از رژیم‌های غذایی بسیار محدود و سخت‌گیرانه می‌شوند؛ رژیم‌هایی که اغلب شامل مصرف تنها سالاد است. این فشارها گاه تا حدی پیش می‌رود که سلامت جسمانی آنان به خطر می‌افتد.<ref>[[سایز صفر|«سایز صفر«، ویکی رز.]]</ref>


====خواسته‌های غیرواقعی و تنوع‌طلبی همسر====
===نشخوار فکری ناشی از ارزیابی منفی===
برخی افراد تلاش می‌کنند شریک زندگی خود را با تغییراتی مانند رنگ و مدل مو، شکل ابرو، سایز بدن یا چهره به تصویری نزدیک کنند که در ذهن دارند؛ این نشان‌دهنده عدم پذیرش کامل و رضایت از همسر واقعی است. حتی اگر این تغییرات زیبایی انجام شود، فرد هرگز نمی‌تواند جایگاه تصویر خیالی همسر را پر کند. علاوه بر این، برخی زوجین به‌دلیل تنوع‌طلبی یا پیروی از مد و چشم‌وهم‌چشمی، خواهان تغییر در ظاهر همسرشان هستند تا با داشتن همسری زیباتر، اعتمادبه‌نفس خود را در جامعه افزایش دهند. این نگرش‌ها مجموعه‌ای از باورهای نادرست و غیرواقعی است که در ذهن برخی زوجین شکل گرفته است.<ref>[https://fararu.com/fa/news/585478/%D8%A7%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%B7-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D8%B1%D8%A7%D8%AD%DB%8C-%D8%B2%DB%8C%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA «افراط در جراحی زیبایی نشانه اختلال روانی است؟»، فرارو.]</ref>
افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی و اختلال خودزشت‌انگاری تمایل به سوگیری‌های تفسیری منفی نسبت به اطلاعات اجتماعی مبهم دارند و هر دو اختلال با توجه متمرکز بر خود همراه است. در اختلال خودزشت‌انگاری، این توجه متمرکز به‌صورت افراطی بر تصویر بدنی آشفته متمرکز است. ارزیابی منفی از تصویر بدن باعث نشخوار فکری، تغییرات خلقی و به‌کارگیری رفتارهای ایمنی می‌شود.<ref>[https://psychstudies.alzahra.ac.ir/article_2880.html دمرچلی و دیگران، «تدوین مدل ارتباط اضطراب اجتماعی با اختلال بدریخت انگاری بدن: نقش میانجی ترس از ارزیابی مثبت و منفی»، 1396ش، ص125.]</ref>
 
====اضطراب اجتماعی و تشدید اختلال خودزشت‌انگاری====
نگرش فرد نسبت به ارزیابی دیگران از ظاهرش نقش مهمی در ایجاد اضطراب اجتماعی دارد که این اضطراب می‌تواند در شکل‌گیری و تشدید اختلال خودزشت‌انگاری مؤثر باشد. در دوره مدرن، بدن‌ها تحت‌تأثیر تغییرات اجتماعی به‌سمت فردی‌شدن حرکت کرده‌اند و برای برقراری روابط اجتماعی موفق، افراد نیازمند نظارت مداوم و مؤثر بر چهره و بدن خود هستند.<ref>[https://scsj.ricac.ac.ir/article_168376.html شفیعی و عطریان، «پدیدارشناسی تجربه زیسته نوجوانان کاربر از خودزشت انگاری متأثر از اینستاگرام»، 1401ش، ص168.]</ref>
 
===2. تجربیات منفی دوران کودکی===
تعاملات اجتماعی تمسخرآمیز درباره ویژگی‌های ظاهری در دوران کودکی و بلوغ می‌تواند به‌تدریج بر افکار و احساسات فرد تأثیر بگذارد. در این فرایند، شرطی‌سازی کلاسیک نقش مهمی ایفا می‌کند؛ به‌گونه‌ای که تجارب منفی مانند تمسخر به‌عنوان محرک غیرشرطی موجب واکنش‌های غیرشرطی نظیر اضطراب و شرم می‌شوند و هر چیزی که با این محرک همراه شود، به‌صورت منفی ارزیابی می‌گردد. این روندها در شکل‌گیری و تشدید اختلال خودزشت‌انگاری مؤثر هستند.<ref>[https://jacp.scu.ac.ir/article_19255.html فروهر مقام و آل یاسین، «اثربخشی طرحواره درمانی بر اضطراب اجتماعی، ترس از ارزیابی منفی و شرم از تفسیر بدن در دختران مبتلا به اختلال بدریخت انگاری بدن»، 1402، ص3.]</ref>


===3. کاهش عزت‌نفس و کمبود عاطفی===
===احساس گناه===
عزت‌نفس فرد به میزان توجه و حمایت دریافتی از خانواده بستگی دارد. کمبود عاطفی و کاهش عزت‌نفس معمولاً با تلاش برای افزایش جذابیت ظاهری به‌عنوان راهکاری برای جبران این نقصان همراه است.<ref>[https://cpap.shahed.ac.ir/article_3451.html خوشینی، اکبری و محمدخانی، «رابطه ساختاری اختالل بدریخت‌انگاری بدن با طرحواره‌های ناسازگار اولیه و بی‌اعتبارسازی هیجانی ادراک شده: نقش میانجی فراشناخت، تصویر بدن و تحمل پریشانی»، 1400ش، ص102.]</ref> به‌عنوان مثال، سخنان مادر درباره زیبایی یا اندام دختر می‌تواند او را ترغیب کند تا با انجام اقدامات مختلف، اعتمادبه‌نفس ازدست‌رفته خود را از طریق جلب تأیید دیگران در شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام بازیابد.<ref>[https://scsj.ricac.ac.ir/article_168376.html شفیعی و عطریان، «پدیدارشناسی تجربه زیسته نوجوانان کاربر از خودزشت انگاری متأثر از اینستاگرام»، 1401ش، ص187.]</ref>
افراد مبتلا به خودزشت‌انگاری بارها احساساتی چون شرم، گناه و تنهایی را تجربه می‌کنند. تکرار و شدت این احساسات ممکن است به افسردگی، اضطراب و حتی افکار یا رفتارهای خودکشی منجر شود. تمرکز شدید آن‌ها بر ظاهر خود چنان آزاردهنده و زمان‌بر است که به طور چشمگیری عملکرد اجتماعی، شغلی و دیگر جنبه‌های مهم زندگی‌شان را مختل می‌کند و زندگی را برایشان دشوار می‌سازد.<ref>[https://hamrazan.com/%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%A8%D8%AF%D8%B4%DA%A9%D9%84%DB%8C-%D8%A8%D8%AF%D9%86/ اختلال بدشکلی بدنی، همرازان]</ref>
 
===4. تأثیر ژنتیکی و زیستی===
عوامل ژنتیکی نقش مهمی در ابتلا به اختلال خودزشت‌انگاری دارند؛ به‌طوری‌که شیوع این اختلال در بستگان درجه‌یک افراد مبتلا (حدود ۵.۸ درصد) بالاتر از جمعیت عمومی است و نشان‌دهنده الگوی خانوادگی آن است.<ref>[https://frooyesh.ir/article-1-2489-fa.html احمدوند و بشارت، «اختلال بدشکلی بدنی: مطالعه موردی»، 1400ش، ص183.]</ref> همچنین، شیوع این اختلال در بستگان درجه اول مبتلایان به اختلال وسواس جبری نیز بالاست و به نظر می‌رسد ارتباطی با سطح سروتونین مغز داشته باشد.<ref>[https://jams.arakmu.ac.ir/article-1-7359-fa.html اعظم رجبیان و دیگران، «بررسی علل اختلال بدریخت‌انگاری بدن در زنان: تحلیل محتوا»، 1401ش، ص488.]</ref> از سوی دیگر، با توجه به شروع شایع علائم در دوران نوجوانی، تغییرات هورمونی و ظاهری در این دوره ممکن است به‌عنوان عوامل محرک یا تسهیل‌کننده اختلال عمل کنند.<ref>[https://jacp.scu.ac.ir/article_19255.html فروهر مقام و آل یاسین، «اثربخشی طرحواره درمانی بر اضطراب اجتماعی، ترس از ارزیابی منفی و شرم از تفسیر بدن در دختران مبتلا به اختلال بدریخت انگاری بدن»، 1402، ص3.]</ref>


==پیامدها==
==پیامدها==
===نشخوار فکری ناشی از ارزیابی منفی===
افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی و اختلال خودزشت‌انگاری تمایل به سوگیری‌های تفسیری منفی نسبت به اطلاعات اجتماعی مبهم دارند و هر دو اختلال با توجه متمرکز بر خود همراه است. در اختلال خودزشت‌انگاری، این توجه متمرکز به‌صورت افراطی بر تصویر بدنی آشفته متمرکز است. ارزیابی منفی از تصویر بدن باعث نشخوار فکری، تغییرات خلقی و به‌کارگیری رفتارهای ایمنی می‌شود.<ref>[https://psychstudies.alzahra.ac.ir/article_2880.html دمرچلی و دیگران، «تدوین مدل ارتباط اضطراب اجتماعی با اختلال بدریخت انگاری بدن: نقش میانجی ترس از ارزیابی مثبت و منفی»، 1396ش، ص125.]</ref>


===مشکل در برقراری ارتباط و گوشه‌گیری===
===مشکل در برقراری ارتباط و گوشه‌گیری===
خط ۶۶: خط ۸۴:
تبلیغات اینستاگرام و تصویری که این رسانه از زیبایی ارائه می‌دهد، نقش مهمی در شکل‌گیری خودزشت‌انگاری ایفا می‌کند. دختران ممکن است به‌دلیل ایجاد حس خودکم‌بینی، رفتارهای جبرانی انجام دهند تا این احساس را جبران کنند. همچنین، بسیاری از آنان به‌دلیل عدم تطابق با معیارهای زیبایی تعریف‌شده توسط رسانه‌ها، دچار حس شرمساری از ظاهر خود می‌شوند.<ref>[https://scsj.ricac.ac.ir/article_168376.html شفیعی و عطریان، «پدیدارشناسی تجربه زیسته نوجوانان کاربر از خودزشت‌انگاری متأثر از اینستاگرام»، 1401ش، ص188.]</ref>
تبلیغات اینستاگرام و تصویری که این رسانه از زیبایی ارائه می‌دهد، نقش مهمی در شکل‌گیری خودزشت‌انگاری ایفا می‌کند. دختران ممکن است به‌دلیل ایجاد حس خودکم‌بینی، رفتارهای جبرانی انجام دهند تا این احساس را جبران کنند. همچنین، بسیاری از آنان به‌دلیل عدم تطابق با معیارهای زیبایی تعریف‌شده توسط رسانه‌ها، دچار حس شرمساری از ظاهر خود می‌شوند.<ref>[https://scsj.ricac.ac.ir/article_168376.html شفیعی و عطریان، «پدیدارشناسی تجربه زیسته نوجوانان کاربر از خودزشت‌انگاری متأثر از اینستاگرام»، 1401ش، ص188.]</ref>


===مدیریت بدن از طریق جراحی زیبایی و عوارض ناشی از آن===
===مدیریت بدن از طریق جراحی زیبایی===
شیوع بالای جراحی‌های ترمیمی و تلاش بیماران مبتلا به اختلال خودزشت‌انگاری برای انجام جراحی‌های پلاستیک و زیبایی، نشان‌دهنده نارضایتی عمیق آنان از ظاهر جسمانی است. در این شرایط، متخصصان می‌توانند در دوره پیش از جراحی، انگیزه‌های روان‌شناختی و انتظارات متقاضیان را بررسی کنند تا افراد دارای علائم واقعی از مبتلایان به این اختلال تمییز داده شوند. این رویکرد به جلوگیری از انجام جراحی‌های غیرضروری و کاهش نتایج نامطلوب کمک می‌کند.<ref>[https://jams.arakmu.ac.ir/article-1-7359-fa.html اعظم رجبیان و دیگران، «بررسی علل اختلال بدریخت‌انگاری بدن در زنان: تحلیل محتوا»، 1401ش، ص489.]</ref> اثرات جانبی بیهوشی، داروهای ضد درد، محدودیت‌های فیزیکی دوران نقاهت و نشانه‌های ظاهری مانند کبودی و بخیه‌ها در جراحی‌های زیبایی می‌تواند موجب استرس و اضطراب فرد شود. بسیاری از این افراد به ظاهر خود وسواس دارند و برای رفع این نگرانی‌ها به جراحی زیبایی روی می‌آورند، اما این اقدامات نه‌تنها به بهبود حال روانی نمی‌انجامد، بلکه اضطراب و وسواس را تشدید می‌کند و فرد را در چرخه معیوب گرفتار می‌سازد.<ref>[https://www.mashreghnews.ir/news/1534863/%D8%AE%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D9%BE%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D8%B1%D8%A7%D8%AD%DB%8C-%D8%B2%DB%8C%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%AA-%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86 «خطرات پنهان جراحی زیبایی بر سلامت روان»، مشرق.]</ref> علاوه بر این، جراحی‌های پلاستیک ارزان‌قیمت اغلب نتایج ناخوشایندی به‌همراه دارند و بیماران بسیاری در طول سال‌ها با عوارضی مانند زخم‌های باز، عفونت و بدشکلی‌های چهره ناشی از عمل نزد افراد غیرمتخصص مواجه شده‌اند. در برخی موارد، این جراحی‌ها حتی خطرناک بوده و به مرگ بیمار منجر شده‌اند.<ref>[https://www.khabarfoori.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%B3%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D9%85%DB%8C-44/2944178-%D9%88%D8%A7%D9%82%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D8%AC%D8%A7%D9%84%D8%A8-%D9%86%D8%A7%D8%AE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-%D8%B2%DB%8C%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%85%D8%AD%D8%B5%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D8%A2%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D9%86%D9%85%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%AF «واقعیت جالب و ناخوشایند در مورد صنعت زیبایی و محصولات آرایشی که نمی دانستید»، خبر فوری.]</ref>
شیوع بالای جراحی‌های ترمیمی و تلاش بیماران مبتلا به اختلال خودزشت‌انگاری برای انجام جراحی‌های پلاستیک و زیبایی، نشان‌دهنده نارضایتی عمیق آنان از ظاهر جسمانی است. در این شرایط، متخصصان می‌توانند در دوره پیش از جراحی، انگیزه‌های روان‌شناختی و انتظارات متقاضیان را بررسی کنند تا افراد دارای علائم واقعی از مبتلایان به این اختلال تمییز داده شوند. این رویکرد به جلوگیری از انجام جراحی‌های غیرضروری و کاهش نتایج نامطلوب کمک می‌کند.<ref>[https://jams.arakmu.ac.ir/article-1-7359-fa.html اعظم رجبیان و دیگران، «بررسی علل اختلال بدریخت‌انگاری بدن در زنان: تحلیل محتوا»، 1401ش، ص489.]</ref>  
 
اثرات جانبی بیهوشی، داروهای ضد درد، محدودیت‌های فیزیکی دوران نقاهت و نشانه‌های ظاهری مانند کبودی و بخیه‌ها در جراحی‌های زیبایی می‌تواند موجب استرس و اضطراب فرد شود. بسیاری از این افراد به ظاهر خود وسواس دارند و برای رفع این نگرانی‌ها به جراحی زیبایی روی می‌آورند، اما این اقدامات نه‌تنها به بهبود حال روانی نمی‌انجامد، بلکه اضطراب و وسواس را تشدید می‌کند و فرد را در چرخه معیوب گرفتار می‌سازد.<ref>[https://www.mashreghnews.ir/news/1534863/%D8%AE%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D9%BE%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D8%B1%D8%A7%D8%AD%DB%8C-%D8%B2%DB%8C%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%AA-%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86 «خطرات پنهان جراحی زیبایی بر سلامت روان»، مشرق.]</ref>  
 
علاوه بر این، جراحی‌های پلاستیک ارزان‌قیمت اغلب نتایج ناخوشایندی به‌همراه دارند و بیماران بسیاری در طول سال‌ها با عوارضی مانند زخم‌های باز، عفونت و بدشکلی‌های چهره ناشی از عمل نزد افراد غیرمتخصص مواجه شده‌اند. در برخی موارد، این جراحی‌ها حتی خطرناک بوده و به مرگ بیمار منجر شده‌اند.<ref>[https://www.khabarfoori.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%B3%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D9%85%DB%8C-44/2944178-%D9%88%D8%A7%D9%82%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D8%AC%D8%A7%D9%84%D8%A8-%D9%86%D8%A7%D8%AE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-%D8%B2%DB%8C%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%85%D8%AD%D8%B5%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D8%A2%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D9%86%D9%85%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%AF «واقعیت جالب و ناخوشایند در مورد صنعت زیبایی و محصولات آرایشی که نمی دانستید»، خبر فوری.]</ref>
 
===وابستگی به الکل یا مواد مخدر===
افراد مبتلا به اختلال خودزشت‌انگاری معمولاً برای کاهش علائم و فرار از افکار وسواس گونه، به مصرف مواد مخدر یا الکل روی می‌آورند. با این حال، این تاثیرات موقتی‌اند و در فاصله بین مصرف مواد، افسردگی، اضطراب و افکار وسواسی شدت می‌یابند. این نوسانات اغلب به اعتیاد می‌انجامد و در نهایت علائم اختلال خودزشت‌انگاری را تشدید می‌کند.<ref>[https://pooyanclinic.ir/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D9%87-%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%A8%D8%AF%D8%B4%DA%A9%D9%84%DB%8C-%D8%A8%D8%AF%D9%86-%D9%88-%D8%B3%D9%88%D8%A1-%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81-%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%AF/#:~:text=%D8%AA%D8%A7%D8%AB%DB%8C%D8%B1%20%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81%20%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%AF%20%D8%A8%D8%B1%20%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%A6%D9%85%20%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%84%D8%A7%D9%84%20%D8%A8%D8%AF%D8%B4%DA%A9%D9%84%DB%8C,%D8%A8%D8%AF%D8%B4%DA%A9%D9%84%DB%8C%20%D8%A8%D8%AF%D9%86%20%D8%B4%D8%A8%DB%8C%D9%87%20%D8%A8%D9%87%20%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%84%D8%A7%D9%84%20%D9%88%D8%B3%D9%88%D8%A7%D8%B3%20%D8%A7%D8%AC%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%8C «رابطه اختلال بدشکلی بدن و سوء مصرف مواد»، کلینیک پویان.]</ref>
 
===اعتیاد اینترنتی===
افراد مبتلا به اختلال خودزشت‌انگاری کیفیت زندگی پایینی داشته و در انجام فعالیت‌های روزمره ناکارمدند. آنها به دلیل ترس از مواجهه با دیگران، اغلب به فضای مجازی روی می‌آورند و ممکن است به طور افراطی از آن استفاده کنند. این مسئله به ویژه در دختران نوجوان که همواره تحت قضاوت‌های ذهنی درباره ظاهر خود قرار دارند و با الگوهای نادرست زیبایی در رسانه‌ها مواجه‌اند، برجسته‌تر است.<ref>[https://www.socialpsychology.ir/article_121838.html فرشباف دوستار و معتمدی، «رابطه اختالل خودزشت انگاری با اعتیاد اینترنتی و احساس تنهایی در میان نوجوانان دختر شهر تهران»، 1393، ص48.]</ref>


===افسردگی و اقدام به خودکشی===
===افسردگی و اقدام به خودکشی===
خط ۷۴: خط ۱۰۲:
==اختلالات روانی همراه با اختلال خودزشت‌انگاری==
==اختلالات روانی همراه با اختلال خودزشت‌انگاری==
اختلال خودزشت‌انگاری اغلب با اضطراب اجتماعی، اختلال افسردگی عمده و اختلال وسواس فکری-عملی، اختلال خوردوخوراک، و اختلال کنترل تکانه همراه است.<ref>[https://psychstudies.alzahra.ac.ir/article_2880.html دمرچلی و دیگران، «تدوین مدل ارتباط اضطراب اجتماعی با اختلال بدریخت انگاری بدن: نقش میانجی ترس از ارزیابی مثبت و منفی»، 1396ش، ص125؛]  گنجی، «آسیب شناسی روانی براساس dsm-5-tr»، 1402، ج1، ص626.</ref>
اختلال خودزشت‌انگاری اغلب با اضطراب اجتماعی، اختلال افسردگی عمده و اختلال وسواس فکری-عملی، اختلال خوردوخوراک، و اختلال کنترل تکانه همراه است.<ref>[https://psychstudies.alzahra.ac.ir/article_2880.html دمرچلی و دیگران، «تدوین مدل ارتباط اضطراب اجتماعی با اختلال بدریخت انگاری بدن: نقش میانجی ترس از ارزیابی مثبت و منفی»، 1396ش، ص125؛]  گنجی، «آسیب شناسی روانی براساس dsm-5-tr»، 1402، ج1، ص626.</ref>
==تشخیص اختلال خودزشت‌انگاری==
تشخیص اختلال خودزشت‌انگاری بر پایه مصاحبه بالینی، مشاهده رفتارهای تکراری و اشتغال ذهنی به نقص‌های ظاهری است و نیازمند ارزیابی تخصصی توسط روان‌شناس یا روان‌پزشک است.<ref>[https://salamateaval.com/body-dysmorphic-disorder/ «اختلال خود زشت پنداری چیست؟ علائم و عوارض ناشی از آن»، سلامت اول.]</ref> روان‌پزشک یا روان‌شناس با مصاحبه بالینی و بررسی الگوهای تفکر، احساسات و رفتارهای فرد درباره ظاهر و بدن، اختلال را تشخیص می‌دهد. استفاده از پرسشنامه‌ها و ابزارهای غربالگری تخصصی می‌تواند به تعیین شدت و وجود اختلال کمک کند.<ref>[https://jams.arakmu.ac.ir/article-1-7359-fa.html اعظم رجبیان و دیگران، «بررسی علل اختلال بدریخت‌انگاری بدن در زنان: تحلیل محتوا»، 1401ش، ص487.]</ref> اختلال خودزشت‌انگاری باوجود رایج بودن کمتر شناخته شده است که این مسئله دلایل مختلفی دارد، از آن جمله می‌توان به شرم از افشای نگرانی‌های مربوط به ظاهر خود، ناچیز شمرده شدن مشکل از جانب دیگران، عدم آشنایی با این اختلال، تشخیص اشتباه و درمان‌های زیبایی اشاره کرد.<ref>[https://scsj.ricac.ac.ir/article_168376.html شفیعی و عطریان، «پدیدارشناسی تجربه زیسته نوجوانان کاربر از خودزشت‌انگاری متأثر از اینستاگرام»، 1401ش، ص163.]</ref>
معیارهای تشخیصی اصلی بر اساس DSM-5 عبارتند از:
A.    فرد به‌طور مداوم نگران یک یا چند نقص یا عیب در ظاهر فیزیکی خود است که دیگران آن را نمی‌بینند یا بسیار جزئی می‌دانند.
B.    در مرحله‌ای از این اختلال، فرد در واکنش به نگرانی‌های خود درباره ظاهرش، رفتارهای تکراری داشته یا اعمال ذهنی تکراری انجام داده است.
C.    این اشتغال ذهنی باعث ناراحتی روانی یا اختلال قابل‌توجه در عملکرد اجتماعی، شغلی یا سایر جنبه‌های زندگی شده است.
D.   اشتغال ذهنی درباره ظاهر خود، علت دیگری ندارد.<ref>گنجی، «آسیب شناسی روانی براساس dsm-5-tr»، 1402، ج1، ص626-627.</ref>


==درمان اختلال خودزشت‌انگاری==
==درمان اختلال خودزشت‌انگاری==
خط ۹۲: خط ۱۰۷:
===طرح‌واره درمانی===
===طرح‌واره درمانی===
طرح‌واره‌درمانی رویکردی مؤثر در درمان خودزشت‌انگاری است که با اصلاح الگوهای عمیق ذهنی شکل‌گرفته در دوران کودکی، به شناسایی ریشه‌های هیجانی مشکلات و تقویت مهارت‌های سازگاری و آرامش فرد کمک می‌کند و آسیب‌پذیری او را در مواجهه با تعاملات منفی کاهش می‌دهد.<ref>[https://jacp.scu.ac.ir/article_19255.html فروهر مقام و آل یاسین، « اثربخشی طرحواره درمانی بر اضطراب اجتماعی، ترس از ارزیابی منفی و شرم از تفسیر بدن در دختران مبتلا به اختلال بدریخت‌انگاری بدن»، 1402، ص4.]</ref>
طرح‌واره‌درمانی رویکردی مؤثر در درمان خودزشت‌انگاری است که با اصلاح الگوهای عمیق ذهنی شکل‌گرفته در دوران کودکی، به شناسایی ریشه‌های هیجانی مشکلات و تقویت مهارت‌های سازگاری و آرامش فرد کمک می‌کند و آسیب‌پذیری او را در مواجهه با تعاملات منفی کاهش می‌دهد.<ref>[https://jacp.scu.ac.ir/article_19255.html فروهر مقام و آل یاسین، « اثربخشی طرحواره درمانی بر اضطراب اجتماعی، ترس از ارزیابی منفی و شرم از تفسیر بدن در دختران مبتلا به اختلال بدریخت‌انگاری بدن»، 1402، ص4.]</ref>
===ERP===
بهترین روش درمان اختلال خودزشت‌انگاری، تکنیک مواجهه و جلوگیری از پاسخ (ERP) است. افراد مبتلا معمولاً از نگاه کردن به بدن خود اجتناب کرده و نقص‌های ظاهری را در مکان‌های عمومی پنهان می‌کنند که این رفتار اضطراب را حفظ می‌کند. در درمان ERP، فرد به‌تدریج و با ترتیب از موقعیت‌های کم‌استرس به موقعیت‌های پراسترس مواجه می‌شود و از انجام رفتارهای تکراری و ایمنی که باورهای نادرست درباره ظاهر را تقویت می‌کنند، جلوگیری می‌گردد.<ref>گنجی، «آسیب شناسی روانی براساس dsm-5-tr»، 1402، ج1، ص629.</ref>


===CBT===
===CBT===
در درمان شناختی‌رفتاری، تلاش می‌شود تا مبتلایان به خودزشت‌انگاری خودآگاهی یابند که ظاهر فیزیکی تنها بخشی از هویت آن‌هاست و ذهنیت‌شان نسبت به نقص‌های جسمی را به چالش بکشند. اشتغال ذهنی مداوم به نقص‌های ظاهری باعث تحریف‌های شناختی و ناراحتی می‌شود، درحالی‌که زیبایی مفهومی نسبی است و اغلب افراد با ویژگی‌های ظاهری متوسط یا کمتر، زندگی طبیعی دارند.<ref>گنجی، «آسیب شناسی روانی براساس dsm-5-tr»، 1402، ج1، ص626.</ref>
در درمان شناختی‌رفتاری، تلاش می‌شود تا مبتلایان به خودزشت‌انگاری خودآگاهی یابند که ظاهر فیزیکی تنها بخشی از هویت آن‌هاست و ذهنیت‌شان نسبت به نقص‌های جسمی را به چالش بکشند. اشتغال ذهنی مداوم به نقص‌های ظاهری باعث تحریف‌های شناختی و ناراحتی می‌شود، درحالی‌که زیبایی مفهومی نسبی است و اغلب افراد با ویژگی‌های ظاهری متوسط یا کمتر، زندگی طبیعی دارند.<ref>گنجی، «آسیب شناسی روانی براساس dsm-5-tr»، 1402، ج1، ص626.</ref>
بهترین روش درمان اختلال خودزشت‌انگاری، تکنیک مواجهه و جلوگیری از پاسخ (ERP) است. افراد مبتلا معمولاً از نگاه کردن به بدن خود اجتناب کرده و نقص‌های ظاهری را در مکان‌های عمومی پنهان می‌کنند که این رفتار اضطراب را حفظ می‌کند. در درمان ERP، فرد به‌تدریج و با ترتیب از موقعیت‌های کم‌استرس به موقعیت‌های پراسترس مواجه می‌شود و از انجام رفتارهای تکراری و ایمنی که باورهای نادرست درباره ظاهر را تقویت می‌کنند، جلوگیری می‌گردد.<ref>گنجی، «آسیب شناسی روانی براساس dsm-5-tr»، 1402، ج1، ص629.</ref>


===دارودرمانی===
===دارودرمانی===
در موارد شدید، داروهای بازجذب سروتونین برای کاهش افسردگی، اضطراب و افکار خودکشی تجویز می‌شوند و به تسهیل روند روان‌درمانی کمک می‌کنند.<ref>[https://salamsch.org/blog/body-dysmorphic-disorder-kids/ «علل خودزشت انگاری (بدریخت انگاری) در کودکان و نوجوانان»، سلام.]</ref>
در موارد شدید، داروهای بازجذب سروتونین برای کاهش افسردگی، اضطراب و افکار خودکشی تجویز می‌شوند و به تسهیل روند روان‌درمانی کمک می‌کنند.<ref>[https://salamsch.org/blog/body-dysmorphic-disorder-kids/ «علل خودزشت انگاری (بدریخت انگاری) در کودکان و نوجوانان»، سلام.]</ref>
==پانویس==
==پانویس==
<references />
{{پانویس پیش‌نویس}}
 
=منابع=
=منابع=


* «اختلال بدشکلی بدن چیست و چه علائمی دارد؟»، درمانکده، تاریخ درج مطلب اردیبهشت 1404 ش.
*«اختلال بدشکلی بدن چیست و چه علائمی دارد؟»، درمانکده، تاریخ درج مطلب اردیبهشت 1404 ش.
* «اختلال خودزشت‌پنداری چیست؟ علائم و عوارض ناشی از آن»، سلامت اول، تاریخ درج مطلب: مارس 25, 2021 م.
*«اختلال خودزشت‌پنداری چیست؟ علائم و عوارض ناشی از آن»، سلامت اول، تاریخ درج مطلب: مارس 25, 2021 م.
* «افراط در جراحی زیبایی نشانه اختلال روانی است؟»، فرارو، تاریخ مطلب 18 آبان 1401 ش.
*«افراط در جراحی زیبایی نشانه اختلال روانی است؟»، فرارو، تاریخ مطلب 18 آبان 1401 ش.
* «خطرات پنهان جراحی زیبایی بر سلامت روان»، مشرق، تاریخ  درج مطلب: 19 مهر1402.
*«خطرات پنهان جراحی زیبایی بر سلامت روان»، مشرق، تاریخ  درج مطلب: 19 مهر1402.
* «علل خود زشت انگاری (بدریخت انگاری) در کودکان و نوجوانان»، سلام، تاریخ درج مطلب 18 فروردین 1403 ش.
*«علل خود زشت انگاری (بدریخت انگاری) در کودکان و نوجوانان»، سلام، تاریخ درج مطلب 18 فروردین 1403 ش.
* «نقش سلبریتی‌ها و فضای مجازی در موج گرایش به جراحی‌ها و خدمات زیبایی»، باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب 29 فروردین 1403.
*«نقش سلبریتی‌ها و فضای مجازی در موج گرایش به جراحی‌ها و خدمات زیبایی»، باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب 29 فروردین 1403.
* «واقعیت جالب و ناخوشایند در مورد صنعت زیبایی و محصولات آرایشی که نمی‌دانستید»، خبر فوری، تاریخ درج مطلب: 16 خرداد 1401.
*«واقعیت جالب و ناخوشایند در مورد صنعت زیبایی و محصولات آرایشی که نمی‌دانستید»، خبر فوری، تاریخ درج مطلب: 16 خرداد 1401.
* احسانی، امیرهوشنگ؛ فکور، یوسف؛ غلامعلی، فاطمه؛ مختاری، لیلا؛ حسینی، محبوبه سادات؛ خسروان‌مهر، نجمه؛ نورمحمدپور، پدرام، «شیوع اختلال بدریخت‌انگاری بدن در بیماران مراجعه کننده با شکایت زیبایی به بیمارستان پوست رازی»، مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران، دوره 71، شماره 2، بهار 1392 ش.
*احسانی، امیرهوشنگ؛ فکور، یوسف؛ غلامعلی، فاطمه؛ مختاری، لیلا؛ حسینی، محبوبه سادات؛ خسروان‌مهر، نجمه؛ نورمحمدپور، پدرام، «شیوع اختلال بدریخت‌انگاری بدن در بیماران مراجعه کننده با شکایت زیبایی به بیمارستان پوست رازی»، مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران، دوره 71، شماره 2، بهار 1392 ش.
* احمدوند شاهوردی، محمد؛ بشارت، محمدعلی، «اختلال بدشکلی بدنی: مطالعه موردی»، رویش روانشناسی، شماره 61، تابستان 1400 ش.
*احمدوند شاهوردی، محمد؛ بشارت، محمدعلی، «اختلال بدشکلی بدنی: مطالعه موردی»، رویش روانشناسی، شماره 61، تابستان 1400 ش.
* اعظم رجبیان، علی؛ اصغری ابراهیم‌آباد، محمدجواد؛ آقا محمدیان شعرباف، حمیدرضا؛ رسول‌زاده طباطبایی، سیدکاظم، «بررسی علل اختلال بدریخت‌انگاری بدن در زنان: تحلیل محتوا» مجله دانشگاه علوم پزشکی اراک، شماره 3، تابستان 1401 ش.
*اعظم رجبیان، علی؛ اصغری ابراهیم‌آباد، محمدجواد؛ آقا محمدیان شعرباف، حمیدرضا؛ رسول‌زاده طباطبایی، سیدکاظم، «بررسی علل اختلال بدریخت‌انگاری بدن در زنان: تحلیل محتوا» مجله دانشگاه علوم پزشکی اراک، شماره 3، تابستان 1401 ش.
* تمنایی، فاطمه؛ نجات، پگاه، «اثر مشاهده تصاویر خویش‌انداز زنان تأثیرگذار اینستاگرام بر نگرش و گرایش خانم‌ها به انجام جراحی‌های زیبایی با میانجیگری نارضایتی چهره‌ای»، شماره 3، پاییز 1402.
*تمنایی، فاطمه؛ نجات، پگاه، «اثر مشاهده تصاویر خویش‌انداز زنان تأثیرگذار اینستاگرام بر نگرش و گرایش خانم‌ها به انجام جراحی‌های زیبایی با میانجیگری نارضایتی چهره‌ای»، شماره 3، پاییز 1402.
* خوشینی، فاطمه؛ اکبری، مهدی؛ محمدخانی، شهرام، «رابطه ساختاری اختلال بدریخت‌انگاری بدن با طرحواره‌های ناسازگار اولیه و بی‌اعتبارسازی هیجانی ادراک‌شده: نقش میانجی فراشناخت، تصویر بدن و تحمل پریشانی»، روانشناسی بالینی و شخصیت، شماره 37، زمستان 1400 ش.
*خوشینی، فاطمه؛ اکبری، مهدی؛ محمدخانی، شهرام، «رابطه ساختاری اختلال بدریخت‌انگاری بدن با طرحواره‌های ناسازگار اولیه و بی‌اعتبارسازی هیجانی ادراک‌شده: نقش میانجی فراشناخت، تصویر بدن و تحمل پریشانی»، روانشناسی بالینی و شخصیت، شماره 37، زمستان 1400 ش.
* دانش، یونس، «بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر گرایش به جراحی زیبایی بین دانشجویان دختر در دانشگاه هرمزگان»، مشارکت و توسعه اجتماعی، شماره 2، تابستان 1395ش.
*دانش، یونس، «بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر گرایش به جراحی زیبایی بین دانشجویان دختر در دانشگاه هرمزگان»، مشارکت و توسعه اجتماعی، شماره 2، تابستان 1395ش.
* دمرچلی، نسیم؛ کاکاوند، علیرضا؛ جلالی، محمدرضا «تدوین مدل ارتباط اضطراب اجتماعی با اختلال بدریخت انگاری بدن: نقش میانجی ترس از ارزیابی مثبت و منفی»، مطالعات روان‌شناختی، شماره 47، تابستان 1396 ش.
*دمرچلی، نسیم؛ کاکاوند، علیرضا؛ جلالی، محمدرضا «تدوین مدل ارتباط اضطراب اجتماعی با اختلال بدریخت انگاری بدن: نقش میانجی ترس از ارزیابی مثبت و منفی»، مطالعات روان‌شناختی، شماره 47، تابستان 1396 ش.
* شفیعی، زهرا؛ عطریان، نرگس، «پدیدارشناسی تجربه زیسته نوجوانان کاربر از خودزشت‌انگاری متأثر از اینستاگرام»، مطالعات راهبردی فرهنگ، شماره 4، اسفند 1401 ش.
*شفیعی، زهرا؛ عطریان، نرگس، «پدیدارشناسی تجربه زیسته نوجوانان کاربر از خودزشت‌انگاری متأثر از اینستاگرام»، مطالعات راهبردی فرهنگ، شماره 4، اسفند 1401 ش.
* فرشباف دوستار، سعیده، معتمدی، عبدالله، «رابطه اختلال خودزشت‌انگاری با اعتیاد اینترنتی و احساس تنهایی در میان نوجوانان دختر شهر تهران»، پژوهش‌های روانشناسی اجتماعی، شماره 16، زمستان 1393 ش.
*فرشباف دوستار، سعیده، معتمدی، عبدالله، «رابطه اختلال خودزشت‌انگاری با اعتیاد اینترنتی و احساس تنهایی در میان نوجوانان دختر شهر تهران»، پژوهش‌های روانشناسی اجتماعی، شماره 16، زمستان 1393 ش.
* فروهر مقام، افسانه؛ آل‌یاسین، سیدعلی، «اثربخشی طرح‌واره درمانی بر اضطراب اجتماعی، ترس از ارزیابی منفی و شرم از تفسیر بدن در دختران مبتلا به اختلال بدریخت‌انگاری بدن»، دستاوردهای روانشناسی بالینی، شماره 3، آذر 1402 ش.
*فروهر مقام، افسانه؛ آل‌یاسین، سیدعلی، «اثربخشی طرح‌واره درمانی بر اضطراب اجتماعی، ترس از ارزیابی منفی و شرم از تفسیر بدن در دختران مبتلا به اختلال بدریخت‌انگاری بدن»، دستاوردهای روانشناسی بالینی، شماره 3، آذر 1402 ش.
* کلاشلو، حسن؛ عقیلی، فریده، «تغییرات نگرشی جوانان به گروه‌های مرجع»، مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، شماره 45، پاییز 1398 ش.
*کلاشلو، حسن؛ عقیلی، فریده، «تغییرات نگرشی جوانان به گروه‌های مرجع»، مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، شماره 45، پاییز 1398 ش.
* گنجی، مهدی، «آسیب‌شناسی روانی براساس dsm-5-tr»، تهران، ساوالان، 1402 ش.
*گنجی، مهدی، «آسیب‌شناسی روانی براساس dsm-5-tr»، تهران، ساوالان، 1402 ش.
* موسوی، سیده حکیمه؛ رستمی، رضا؛ غلامعلی لواسانی، مسعود، «اثربخشی مداخله فراشناختی بر اضطراب، تصویر بدن و سایر علائم مبتلایان به بدشکلی بدن»، روانشناسی بالینی و شخصیت، شماره 26، تابستان 1394 ش.
*موسوی، سیده حکیمه؛ رستمی، رضا؛ غلامعلی لواسانی، مسعود، «اثربخشی مداخله فراشناختی بر اضطراب، تصویر بدن و سایر علائم مبتلایان به بدشکلی بدن»، روانشناسی بالینی و شخصیت، شماره 26، تابستان 1394 ش.
* یزدان، محمدرضا، «چرا بعضی‌ها خود را زشت می‌بینند؟»، خبرگزاری قدس آنلاین، تاریخ درج: 3 آذرماه 1393 ش.
*«اختلال بدشکلی بدنی»، همرازان.
* Fredrickson, B. L., & Roberts, T. A. (1997). Objectification theory: Toward understanding women's lived experiences and mental health risks. Psychology of women quarterly,
*«رابطه اختلال بدشکلی بدن و سوء مصرف مواد»، کلینیک پویان.
*Fredrickson, B. L., & Roberts, T. A. (1997). "Objectification theory: Toward understanding women's lived experiences and mental health risks". Psychology of women quarterly,
*Suzan Colón. "body dysmorphic disorder". britannica. Oct. 28, 2025

نسخهٔ کنونی تا ۲۶ آبان ۱۴۰۴، ساعت ۱۹:۵۵

اختلال خودزشت‌انگاری

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

اختلال خودزشت‌انگاری؛ وسواس فکری درباره نقص ظاهری

اختلال خودزشت‌انگاری نوعی اختلال روانی است که با اشتغال ذهنی شدید و رفتارهای تکراری نسبت به نقص‌های خیالی در ظاهر مشخص می‌شود. این اختلال معمولاً در نوجوانی آغاز می‌گردد و عوامل ژنتیکی، زیستی، روان‌شناختی و اجتماعی در بروز آن نقش دارند. فشارهای فرهنگی و رسانه‌ای، استانداردهای زیبایی غیرواقعی و تجربیات منفی دوران کودکی در شکل‌گیری این اختلال مؤثرند. پیامدهای آن شامل نشخوار فکری، اضطراب اجتماعی، اجتناب از ارتباطات، خودکم‌بینی، رفتارهای جبرانی، گرایش به جراحی‌های زیبایی و افزایش خطر افسردگی و خودکشی است. تشخیص مبتنی بر مصاحبه بالینی و معیارهای DSM-5 بوده و درمان شامل طرح‌واره‌درمانی، درمان شناختی‌رفتاری و دارودرمانی است.

تعریف اختلال خودزشت‌انگاری

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

اختلال خودزشت‌انگاری[۱] نوعی اختلال روانی است که در آن فرد به‌شکلی وسواس‌گونه و افراطی، خود را دارای نقص یا ایرادی در ظاهر جسمانی خود می‌داند؛ این نقص اغلب یا وجود خارجی ندارد یا بسیار جزئی‌تر از آن است که فرد تصور می‌کند. تشخیص این اختلال زمانی مطرح می‌شود که اشتغال ذهنی فرد با این نقص‌ها، به‌حدی شدید باشد که عملکرد اجتماعی، شغلی یا سایر جنبه‌های زندگی او را مختل کند.[۲]

تشخیص اختلال خودزشت‌انگاری

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

تشخیص اختلال خودزشت‌انگاری بر پایه مصاحبه بالینی، مشاهده رفتارهای تکراری و اشتغال ذهنی به نقص‌های خیالی است و نیازمند ارزیابی تخصصی توسط روان‌شناس یا روان‌پزشک است.[۳] روان‌پزشک یا روان‌شناس با مصاحبه بالینی و بررسی الگوهای تفکر، احساسات و رفتارهای فرد درباره ظاهر و بدن، اختلال را تشخیص می‌دهد. استفاده از پرسشنامه‌ها و ابزارهای غربالگری تخصصی می‌تواند به تعیین شدت و وجود اختلال کمک کند.[۴] اختلال خودزشت‌انگاری باوجود رایج بودن کمتر شناخته شده است که این مسئله دلایل مختلفی دارد، از آن جمله می‌توان به شرم از افشای نگرانی‌های مربوط به ظاهر خود، ناچیز شمرده شدن مشکل از جانب دیگران، عدم آشنایی با این اختلال، تشخیص اشتباه و درمان‌های زیبایی اشاره کرد.[۵]

معیارهای تشخیصی اصلی بر اساس DSM-5 عبارتند از:

A.    فرد به‌طور مداوم نگران یک یا چند نقص یا عیب در ظاهر فیزیکی خود است که دیگران آن را نمی‌بینند یا بسیار جزئی می‌دانند.

B.    در مرحله‌ای از این اختلال، فرد در واکنش به نگرانی‌های خود درباره ظاهرش، رفتارهای تکراری داشته یا اعمال ذهنی تکراری انجام داده است.

C.    این اشتغال ذهنی باعث ناراحتی روانی یا اختلال قابل‌توجه در عملکرد اجتماعی، شغلی یا سایر جنبه‌های زندگی شده است.

D.   اشتغال ذهنی درباره ظاهر خود، علت دیگری ندارد.[۶]

نشانه‌ها و واکنش‌های روانی در اختلال خودزشت‌انگاری

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

‎ در اختلال خودزشت‌انگاری، فرد در واکنش به نگرانی‌های مفرط درباره ظاهر خود، رفتارهای تکراری مانند وارسی مکرر در آینه، آرایش افراطی، درخواست اطمینان از دیگران و مقایسه مداوم خود با دیگران را انجام می‌دهد. این اشتغال ذهنی با ظاهر، با نگرانی درباره وزن یا چربی بدن در اختلالات خوردن متفاوت است؛ چراکه اختلالات خوردن عمدتاً با الگوهای ناسالم تغذیه و تصور تحریف‌شده از وزن بدن همراه‌اند. در مقابل، افراد مبتلا به اختلال خودزشت‌انگاری، نسبت به نقص جزئی یا خیالی در ظاهر خود باورهای نادرست و راسخی دارند[۷] و اغلب به‌دنبال جراحی‌های زیبایی برای رفع این نقص هستند. تشخیص این اختلال مبتنی بر وجود نگرانی شدید و مداوم درباره یک نقص ظاهری است که عملکرد فرد را مختل می‌کند.[۸]

پیشینه اختلال خودزشت‌انگاری

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

اختلال خودزشت‌انگاری سابقه‌ای طولانی در روان‌پزشکی دارد و طی دهه‌های اخیر شناخت و طبقه‌بندی آن به‌طور قابل‌توجهی پیشرفت کرده است.[۹] این اختلال برای نخستین‌بار در سال 1891 میلادی توسط انریکو مورسلی با عنوان «خودزشت‌انگاری» مطرح شد.[۱۰] در سال ۱۹۸۰، در سومین نسخه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-III) این اختلال به‌عنوان نمونه‌ای از اختلالات شبه‌جسمانی با نام «هراس بدشکلی بدنی» معرفی گردید. در نسخه چهارم این راهنما (۲۰۰۰)، نام آن به‌طور رسمی به «اختلال بدشکلی بدنی» تغییر یافت.[۱۱]

شیوع اختلال خودزشت‌انگاری

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

اختلال خودزشت‌انگاری معمولاً در دوران نوجوانی آغاز شده و هر دو جنس زن و مرد را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. بر اساس مطالعات مختلف، شیوع این اختلال در جمعیت عمومی بین ۱ تا ۳درصد است؛ به‌طوری‌که در زنان حدود ۲.۵درصد و در مردان ۲.۲درصد گزارش شده است.[۱۲] در ایران نیز شیوع این اختلال حدود ۱.۷درصد برآورد شده است.[۱۳]

باتوجه به آمار بالای جراحی‌های زیبایی در ایران، بررسی شیوع اختلال خودزشت‌انگاری در این جمعیت اهمیت ویژه‌ای دارد. به عنوان مثال، پژوهشی در بیمارستان پوست رازی نشان داد که 33.3درصد از متقاضیان جراحی زیبایی، ملاک‌های تشخیصی این اختلال را داشتند. این نرخ به طور قابل توجهی از شیوع ۱.۷ درصدی در جمعیت عمومی بالاتر است و ممکن است ناشی از تفاوت در استانداردهای اجتماعی، بهنجارهای فرهنگی و ارزش‌های اجتماعی، تفاوت‌های روش‌شناختی و محدوديت‌هايی مثل اندازه نمونه و روش اندازه‌گیری باشد.[۱۴]

عوامل ایجاد اختلال خودزشت‌انگاری

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

خودزشت‌انگاری مفهومی پیچیده است که شامل عوامل ژنتیکی و زیستی، عوامل روان‌شناختی، فشارهای فرهنگی و اجتماعی می‌شود. در این میان، عوامل اجتماعی تأثیر مستقیم و عمیقی بر عوامل روان‌شناختی دارند:[۱۵]

1. عوامل ژنتیکی و زیستی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

عوامل ژنتیکی نقش مهمی در ابتلا به اختلال خودزشت‌انگاری دارند؛ به‌طوری‌که شیوع این اختلال در بستگان درجه‌یک افراد مبتلا (حدود ۵.۸درصد) بالاتر از جمعیت عمومی است و نشان‌دهنده الگوی خانوادگی آن است.[۱۶] همچنین، شیوع این اختلال در بستگان درجه اول مبتلایان به اختلال وسواس جبری نیز بالاست و به نظر می‌رسد ارتباطی با سطح سروتونین مغز داشته باشد.[۱۷] از سوی دیگر، با توجه به شروع شایع علائم در دوران نوجوانی، تغییرات هورمونی و ظاهری در این دوره ممکن است به‌عنوان عوامل محرک یا تسهیل‌کننده اختلال عمل کنند.[۱۸]

2. عوامل روان‌شناختی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

تجربیات منفی دوران کودکی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

تعاملات اجتماعی تمسخرآمیز درباره ویژگی‌های ظاهری در دوران کودکی و بلوغ می‌تواند به‌تدریج بر افکار و احساسات فرد تأثیر بگذارد. در این فرایند، شرطی‌سازی کلاسیک نقش مهمی ایفا می‌کند؛ به‌گونه‌ای که تجارب منفی مانند تمسخر به‌عنوان محرک غیرشرطی موجب واکنش‌های غیرشرطی نظیر اضطراب و شرم می‌شوند و هر چیزی که با این محرک همراه شود، به‌صورت منفی ارزیابی می‌گردد. این روندها در شکل‌گیری و تشدید اختلال خودزشت‌انگاری مؤثر هستند.[۱۹]

باورهای نادرست

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در الگوهای شناختی رفتاری مرتبط با نگرانی درباره ظاهر و بدن، افکار و باورهای غیرواقع‌بینانه‌ای وجود دارد که منجر به تمرکز بیش از حد بر بهبود ظاهر و بهتر دیده شدن می‌شود. این الگوها تحت تأثیر عوامل فرهنگی، اجتماعی و رسانه‌ای شکل می‌گیرند و باعث می‌شوند فرد بر اهمیت زیاد جذابیت ظاهری تأکید کند و برای جلب توجه و تأیید دیگران، تلاش فراوانی در جهت بهبود ظاهر خود داشته باشد. چنین نگرشی می‌تواند اضطراب و نارضایتی از خود را افزایش دهد و به کاهش اعتماد به نفس منجر شود.[۲۰]

کمال‌گرایی: مسئله کمال‌گرایی همراه با باورهای ناسازگار درباره جذابیت ظاهری می‌تواند منجر به شکل‌گیری تصویری تحریف‌شده از خود شود، که در نهایت به نارضایتی و نگرانی از بدشکلی بدن می‌انجامد. افرادی که به اختلال خودزشت‌انگاری مبتلا هستند، معمولاً افکار کمال‌گرایانه بیشتری درباره ظاهر خود دارند و جذابیت چهره و بدن‌شان را کمتر از واقعیت ارزیابی می‌کنند.[۲۱]

اعتماد‌به‌نفس پایین: کمبود عاطفی و کاهش عزت‌نفس نیز می‌تواند به صورت تلاش برای افزایش جذابیت ظاهری در فرد بروز کند. افراد مبتلا به اختلال خودزشت‌انگاری از نظر تشخیص و تجربه هیجانات با افراد عادی تفاوتی ندارند؛ مشکل اصلی آن‌ها در کنترل و مهار هیجانات است. این افراد به دلیل ناتوانی در بیان هیجانات، دچار هیجان‌های درونی شده و برای کاهش نگرانی‌های بیمارگونه، رفتارهای اجباری انجام می‌دهند.[۲۲] شرایط خانوادگی تأثیر بسزایی در شکل‌گیری اختلال خودزشت‌انگاری در دختران دارد و اظهارنظرهای اعضای خانواده نظیر مادر درباره زیبایی یا اندام دختر می‌تواند باعث کاهش اعتماد به نفس او شود و او را وادار سازد برای جبران این فقدان اعتماد به نفس، به دنبال کسب تأیید و پذیرش دیگران در شبکه‌هایی مانند اینستاگرام باشد.[۲۳]

اضطراب اجتماعی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

نگرش فرد نسبت به ارزیابی دیگران از ظاهرش نقش مهمی در ایجاد اضطراب اجتماعی دارد که این اضطراب می‌تواند در شکل‌گیری و تشدید اختلال خودزشت‌انگاری مؤثر باشد. در دوره مدرن، بدن‌ها تحت‌تأثیر تغییرات اجتماعی به‌سمت فردی‌شدن حرکت کرده‌اند و برای برقراری روابط اجتماعی موفق، افراد نیازمند نظارت مداوم و مؤثر بر چهره و بدن خود هستند.[۲۴]

3. فشارهای فرهنگی و اجتماعی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

از دیدگاه روان‌شناسی اجتماعی، اختلال خودزشت‌انگاری ناشی از تغییرات در ارزش‌های جامعه، یادگیری مشاهده‌ای، تأثیر شبکه‌های اجتماعی و تبلیغات رسانه‌ای است که بر «بدن اجتماعی» به‌جای «بدن طبیعی» تأکید می‌کند.[۲۵] بر اساس مدل اجتماعی-فرهنگی این اختلال، افراد تحت‌تأثیر تبلیغات رسانه‌ای نسبت به بخش‌هایی از بدن که ازنظر فرهنگی برجسته‌تر هستند، حساسیت بیشتری نشان می‌دهند.[۲۶]

شیء‌انگاری بدن و نگرانی در مورد ظاهر

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بر اساس نظریه شیء‌انگاری، در جوامع توسعه‌یافته، بدن زنان و به‌طور فزاینده‌ای بدن مردان، به‌عنوان اشیایی غیرانسانی دیده‌ می‌شود. در این جوامع، افراد به‌تدریج یاد می‌گیرند که نگاه شخص ثالث به بدن خود را درونی کنند و آن را با معیارهای ایده‌آل جامعه مقایسه و قضاوت نمایند. این خودشیءانگاری اغلب منجر به احساس نارضایتی و شرم از بدن می‌شود، زیرا بسیاری قادر به دستیابی به این معیارهای ایده‌آل نیستند. هرچند تحقیقات[۲۷] در این زمینه هنوز در مراحل اولیه است، شواهد نشان‌ می‌دهد که خودشیءانگاری با نگرانی‌های نوجوانان درباره ظاهرشان و تأثیر آن در بزرگسالی ارتباط دارد.[۲۸]

استانداردهای زیبایی غیرواقعی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در جوامع امروز، رسانه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام با نمایش تصاویر ایده‌آل و فیلتر شده، استانداردهای زیبایی غیرواقعی را ترویج می‌دهند. این امر باعث می‌شود به‌ویژه نوجوانان و جوانان، خود را با این الگوها مقایسه کرده و دچار نارضایتی از ظاهر شوند. از دیدگاه شناختی-رفتاری، خودزشت‌انگاری ناشی از باورهای ناسازگارانه درباره ظاهر است که تحت تأثیر رسانه‌ها شکل می‌گیرد.[۲۹]

تأثیر گروه‌های مرجع در نگرش مردم به زیبایی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

گروه مرجع نقش مهمی در شکل‌گیری هویت و ارزش‌های جوانان دارد. امروزه با تغییرات اجتماعی و اقتصادی، نسل جوان کمتر به هنجارهای گذشته پایبند است و بیشتر تحت‌تأثیر فرهنگ جهانی و سلبریتی‌ها قرار دارد. الگوگیری از سلبریتی‌ها، به‌ویژه در ظاهر و سبک زندگی، فشار برای رسیدن به استانداردهای زیبایی را افزایش داده و جوانان را به تلاش برای بهبود ظاهر سوق داده است.[۳۰] در این میان، زنان فعال در حوزه مدلینگ، زیبایی و آرایش نقش مهمی در شکل‌دهی نگرش پیروان خود نسبت به زیبایی و جراحی‌های زیبایی ایفا می‌کنند.[۳۱]

شاخص‌سازی‌های کاذب در دنیای مد

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

امروزه در حوزه مد و زیبایی، سوداگران از طریق محصولات و خدماتی مانند لوازم‌آرایش، سالن‌های زیبایی و لاغری، و جواهرات، میلیاردها دلار درآمد کسب می‌کنند. آن‌ها دریافته‌اند که زیبایی مفهومی انعطاف‌پذیر است و با معرفی محصولات یا روش‌های جدید، می‌توانند زنان را متقاعد کنند که به آن‌ها نیاز دارند. برای حفظ این بازار پرسود، این سوداگران به خلق افسانه‌ها و تبلیغات گسترده می‌پردازند تا تقاضا را افزایش دهند. درنتیجه، بسیاری از زنان به‌دلیل فشارهای هنجاری، نگاه شیءانگارانه به بدن و فرهنگ مصرفی جامعه سرمایه‌داری، به‌ویژه تحت‌تأثیر رسانه‌ها، احساس نارضایتی بیشتری نسبت به ظاهر خود پیدا می‌کنند.[۳۲]

علائم

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

نشخوار فکری ناشی از ارزیابی منفی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی و اختلال خودزشت‌انگاری تمایل به سوگیری‌های تفسیری منفی نسبت به اطلاعات اجتماعی مبهم دارند و هر دو اختلال با توجه متمرکز بر خود همراه است. در اختلال خودزشت‌انگاری، این توجه متمرکز به‌صورت افراطی بر تصویر بدنی آشفته متمرکز است. ارزیابی منفی از تصویر بدن باعث نشخوار فکری، تغییرات خلقی و به‌کارگیری رفتارهای ایمنی می‌شود.[۳۳]

احساس گناه

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

افراد مبتلا به خودزشت‌انگاری بارها احساساتی چون شرم، گناه و تنهایی را تجربه می‌کنند. تکرار و شدت این احساسات ممکن است به افسردگی، اضطراب و حتی افکار یا رفتارهای خودکشی منجر شود. تمرکز شدید آن‌ها بر ظاهر خود چنان آزاردهنده و زمان‌بر است که به طور چشمگیری عملکرد اجتماعی، شغلی و دیگر جنبه‌های مهم زندگی‌شان را مختل می‌کند و زندگی را برایشان دشوار می‌سازد.[۳۴]

پیامدها

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مشکل در برقراری ارتباط و گوشه‌گیری

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

حساسیت نسبت به طرد به‌ویژه به‌دلیل ویژگی‌های ظاهری، تأثیر منفی بر تمایل به تعاملات اجتماعی دارد و باعث اجتناب از ارتباط با دیگران می‌شود. نوجوانانی که نگرش منفی نسبت به بدن خود دارند، در برقراری ارتباط با دوستان و همسالان دچار اضطراب و نگرانی می‌شوند و در این زمینه کمتر موفق‌اند.[۳۵]

خودکم‌بینی و رفتارهای جبرانی ناشی از آن

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

تبلیغات اینستاگرام و تصویری که این رسانه از زیبایی ارائه می‌دهد، نقش مهمی در شکل‌گیری خودزشت‌انگاری ایفا می‌کند. دختران ممکن است به‌دلیل ایجاد حس خودکم‌بینی، رفتارهای جبرانی انجام دهند تا این احساس را جبران کنند. همچنین، بسیاری از آنان به‌دلیل عدم تطابق با معیارهای زیبایی تعریف‌شده توسط رسانه‌ها، دچار حس شرمساری از ظاهر خود می‌شوند.[۳۶]

مدیریت بدن از طریق جراحی زیبایی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

شیوع بالای جراحی‌های ترمیمی و تلاش بیماران مبتلا به اختلال خودزشت‌انگاری برای انجام جراحی‌های پلاستیک و زیبایی، نشان‌دهنده نارضایتی عمیق آنان از ظاهر جسمانی است. در این شرایط، متخصصان می‌توانند در دوره پیش از جراحی، انگیزه‌های روان‌شناختی و انتظارات متقاضیان را بررسی کنند تا افراد دارای علائم واقعی از مبتلایان به این اختلال تمییز داده شوند. این رویکرد به جلوگیری از انجام جراحی‌های غیرضروری و کاهش نتایج نامطلوب کمک می‌کند.[۳۷]

اثرات جانبی بیهوشی، داروهای ضد درد، محدودیت‌های فیزیکی دوران نقاهت و نشانه‌های ظاهری مانند کبودی و بخیه‌ها در جراحی‌های زیبایی می‌تواند موجب استرس و اضطراب فرد شود. بسیاری از این افراد به ظاهر خود وسواس دارند و برای رفع این نگرانی‌ها به جراحی زیبایی روی می‌آورند، اما این اقدامات نه‌تنها به بهبود حال روانی نمی‌انجامد، بلکه اضطراب و وسواس را تشدید می‌کند و فرد را در چرخه معیوب گرفتار می‌سازد.[۳۸]

علاوه بر این، جراحی‌های پلاستیک ارزان‌قیمت اغلب نتایج ناخوشایندی به‌همراه دارند و بیماران بسیاری در طول سال‌ها با عوارضی مانند زخم‌های باز، عفونت و بدشکلی‌های چهره ناشی از عمل نزد افراد غیرمتخصص مواجه شده‌اند. در برخی موارد، این جراحی‌ها حتی خطرناک بوده و به مرگ بیمار منجر شده‌اند.[۳۹]

وابستگی به الکل یا مواد مخدر

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

افراد مبتلا به اختلال خودزشت‌انگاری معمولاً برای کاهش علائم و فرار از افکار وسواس گونه، به مصرف مواد مخدر یا الکل روی می‌آورند. با این حال، این تاثیرات موقتی‌اند و در فاصله بین مصرف مواد، افسردگی، اضطراب و افکار وسواسی شدت می‌یابند. این نوسانات اغلب به اعتیاد می‌انجامد و در نهایت علائم اختلال خودزشت‌انگاری را تشدید می‌کند.[۴۰]

اعتیاد اینترنتی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

افراد مبتلا به اختلال خودزشت‌انگاری کیفیت زندگی پایینی داشته و در انجام فعالیت‌های روزمره ناکارمدند. آنها به دلیل ترس از مواجهه با دیگران، اغلب به فضای مجازی روی می‌آورند و ممکن است به طور افراطی از آن استفاده کنند. این مسئله به ویژه در دختران نوجوان که همواره تحت قضاوت‌های ذهنی درباره ظاهر خود قرار دارند و با الگوهای نادرست زیبایی در رسانه‌ها مواجه‌اند، برجسته‌تر است.[۴۱]

افسردگی و اقدام به خودکشی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

اختلال خودزشت‌انگاری در صورت عدم درمان به‌موقع، می‌تواند بر عملکرد اجتماعی، تحصیلی و شغلی تأثیر منفی بگذارد و در موارد شدید منجر به افسردگی، اضطراب، رفتار وسواسی و حتی اقدام به خودکشی شود.[۴۲]

اختلالات روانی همراه با اختلال خودزشت‌انگاری

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

اختلال خودزشت‌انگاری اغلب با اضطراب اجتماعی، اختلال افسردگی عمده و اختلال وسواس فکری-عملی، اختلال خوردوخوراک، و اختلال کنترل تکانه همراه است.[۴۳]

درمان اختلال خودزشت‌انگاری

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

طرح‌واره درمانی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

طرح‌واره‌درمانی رویکردی مؤثر در درمان خودزشت‌انگاری است که با اصلاح الگوهای عمیق ذهنی شکل‌گرفته در دوران کودکی، به شناسایی ریشه‌های هیجانی مشکلات و تقویت مهارت‌های سازگاری و آرامش فرد کمک می‌کند و آسیب‌پذیری او را در مواجهه با تعاملات منفی کاهش می‌دهد.[۴۴]

CBT

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در درمان شناختی‌رفتاری، تلاش می‌شود تا مبتلایان به خودزشت‌انگاری خودآگاهی یابند که ظاهر فیزیکی تنها بخشی از هویت آن‌هاست و ذهنیت‌شان نسبت به نقص‌های جسمی را به چالش بکشند. اشتغال ذهنی مداوم به نقص‌های ظاهری باعث تحریف‌های شناختی و ناراحتی می‌شود، درحالی‌که زیبایی مفهومی نسبی است و اغلب افراد با ویژگی‌های ظاهری متوسط یا کمتر، زندگی طبیعی دارند.[۴۵]

بهترین روش درمان اختلال خودزشت‌انگاری، تکنیک مواجهه و جلوگیری از پاسخ (ERP) است. افراد مبتلا معمولاً از نگاه کردن به بدن خود اجتناب کرده و نقص‌های ظاهری را در مکان‌های عمومی پنهان می‌کنند که این رفتار اضطراب را حفظ می‌کند. در درمان ERP، فرد به‌تدریج و با ترتیب از موقعیت‌های کم‌استرس به موقعیت‌های پراسترس مواجه می‌شود و از انجام رفتارهای تکراری و ایمنی که باورهای نادرست درباره ظاهر را تقویت می‌کنند، جلوگیری می‌گردد.[۴۶]

دارودرمانی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در موارد شدید، داروهای بازجذب سروتونین برای کاهش افسردگی، اضطراب و افکار خودکشی تجویز می‌شوند و به تسهیل روند روان‌درمانی کمک می‌کنند.[۴۷]

پانویس

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  1. ↑ Body Dysmorphic Disorder یا BDD
  2. ↑ گنجی، «آسیب شناسی روانی براساس dsm-5-tr»، 1402، ج1، ص622-623.
  3. ↑ «اختلال خود زشت پنداری چیست؟ علائم و عوارض ناشی از آن»، سلامت اول.
  4. ↑ اعظم رجبیان و دیگران، «بررسی علل اختلال بدریخت‌انگاری بدن در زنان: تحلیل محتوا»، 1401ش، ص487.
  5. ↑ شفیعی و عطریان، «پدیدارشناسی تجربه زیسته نوجوانان کاربر از خودزشت‌انگاری متأثر از اینستاگرام»، 1401ش، ص163.
  6. ↑ گنجی، «آسیب شناسی روانی براساس dsm-5-tr»، 1402، ج1، ص626-627.
  7. ↑ اعظم رجبیان و دیگران، «بررسی علل اختلال بدریخت‌انگاری بدن در زنان: تحلیل محتوا»، 1401ش، ص487؛ دمرچلی و دیگران، «تدوین مدل ارتباط اضطراب اجتماعی با اختلال بدریخت انگاری بدن: نقش میانجی ترس از ارزیابی مثبت و منفی»، 1396ش، ص114.
  8. ↑ گنجی، «آسیب شناسی روانی براساس dsm-5-tr»، 1402، ج1، ص623.
  9. ↑ احمدوند و بشارت، «اختلال بدشکلی بدنی: مطالعه موردی»، 1400ش، ص181.
  10. ↑ Suzan Colón. body dysmorphic disorde
  11. ↑ احمدوند و بشارت، «اختلال بدشکلی بدنی: مطالعه موردی»، 1400ش، ص181.
  12. ↑ اعظم رجبیان و دیگران، «بررسی علل اختلال بدریخت‌انگاری بدن در زنان: تحلیل محتوا»، 1401ش، ص488.
  13. ↑ اعظم رجبیان و دیگران، «بررسی علل اختلال بدریخت‌انگاری بدن در زنان: تحلیل محتوا»، 1401ش، ص488.
  14. ↑ احسانی و دیگران، «شیوع اختالل بدریخت انگاری بدن در بیماران مراجعه کننده با شکایت زیبایی به بیمارستان پوست رازی»، 1392ش، ص.172-164.
  15. ↑ فروهر مقام و آل یاسین، «اثربخشی طرحواره درمانی بر اضطراب اجتماعی، ترس از ارزیابی منفی و شرم از تفسیر بدن در دختران مبتلا به اختلال بدریخت انگاری بدن»، 1402، ص3.
  16. ↑ احمدوند و بشارت، «اختلال بدشکلی بدنی: مطالعه موردی»، 1400ش، ص183.
  17. ↑ اعظم رجبیان و دیگران، «بررسی علل اختلال بدریخت‌انگاری بدن در زنان: تحلیل محتوا»، 1401ش، ص488.
  18. ↑ فروهر مقام و آل یاسین، «اثربخشی طرحواره درمانی بر اضطراب اجتماعی، ترس از ارزیابی منفی و شرم از تفسیر بدن در دختران مبتلا به اختلال بدریخت انگاری بدن»، 1402، ص3.
  19. ↑ فروهر مقام و آل یاسین، «اثربخشی طرحواره درمانی بر اضطراب اجتماعی، ترس از ارزیابی منفی و شرم از تفسیر بدن در دختران مبتلا به اختلال بدریخت انگاری بدن»، 1402، ص3.
  20. ↑ شفیعی و عطریان، «پدیدارشناسی تجربه زیسته نوجوانان کاربر از خودزشت انگاری متأثر از اینستاگرام»، 1401ش، ص162.
  21. ↑ شفیعی و عطریان، «پدیدارشناسی تجربه زیسته نوجوانان کاربر از خودزشت انگاری متأثر از اینستاگرام»، 1401ش، ص162
  22. ↑ خوشینی، اکبری و محمدخانی، «رابطه ساختاری اختالل بدریخت‌انگاری بدن با طرحواره‌های ناسازگار اولیه و بی‌اعتبارسازی هیجانی ادراک شده: نقش میانجی فراشناخت، تصویر بدن و تحمل پریشانی»، 1400ش، ص102-103.
  23. ↑ شفیعی و عطریان، «پدیدارشناسی تجربه زیسته نوجوانان کاربر از خودزشت انگاری متأثر از اینستاگرام»، 1401ش، ص187.
  24. ↑ فروهر مقام و آل یاسین، « اثربخشی طرحواره درمانی بر اضطراب اجتماعی، ترس از ارزیابی منفی و شرم از تفسیر بدن در دختران مبتلا به اختلال بدریخت انگاری بدن»، 1402، ص3.
  25. ↑ اعظم رجبیان و دیگران، «بررسی علل اختلال بدریخت‌انگاری بدن در زنان: تحلیل محتوا»، 1401ش، ص488.
  26. ↑ فرشباف دوستار و معتمدی، «رابطه اختالل خودزشت انگاری با اعتیاد اینترنتی و احساس تنهایی در میان نوجوانان دختر شهر تهران»، 1393، ص39.
  27. ↑ Fredrickson, B. L., & Roberts, T. A. (1997). Objectification theory: Toward understanding women's lived experiences and mental health risks. Psychology of women quarterly, 21(2), 173 -206
  28. ↑ احمدوند و بشارت، «اختلال بدشکلی بدنی: مطالعه موردی»، 1400ش، ص178.
  29. ↑ شفیعی و عطریان، «پدیدارشناسی تجربه زیسته نوجوانان کاربر از خودزشت انگاری متأثر از اینستاگرام»، 1401ش، ص162.
  30. ↑ «نقش سلبریتی‌ها و فضای مجازی در موج گرایش به جراحی‌ها و خدمات زیبایی»، باشگاه خبرنگاران جوان.
  31. ↑ تمنایی، فاطمه؛ نجات، پگاه، «اثر مشاهده تصاویر خویش‌انداز زنان تأثیرگذار اینستاگرام بر نگرش و گرایش خانم‌ها به انجام جراحی‌های زیبایی با میانجیگری نارضایتی چهره‌ای»، 1402ش، 146.
  32. ↑ دانش، یونس، «بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر گرایش به جراحی زیبایی بین دانشجویان دختر در دانشگاه هرمزگان»، 1395ش.
  33. ↑ دمرچلی و دیگران، «تدوین مدل ارتباط اضطراب اجتماعی با اختلال بدریخت انگاری بدن: نقش میانجی ترس از ارزیابی مثبت و منفی»، 1396ش، ص125.
  34. ↑ اختلال بدشکلی بدنی، همرازان
  35. ↑ شفیعی و عطریان، «پدیدارشناسی تجربه زیسته نوجوانان کاربر از خودزشت انگاری متأثر از اینستاگرام»، 1401ش، ص188.
  36. ↑ شفیعی و عطریان، «پدیدارشناسی تجربه زیسته نوجوانان کاربر از خودزشت‌انگاری متأثر از اینستاگرام»، 1401ش، ص188.
  37. ↑ اعظم رجبیان و دیگران، «بررسی علل اختلال بدریخت‌انگاری بدن در زنان: تحلیل محتوا»، 1401ش، ص489.
  38. ↑ «خطرات پنهان جراحی زیبایی بر سلامت روان»، مشرق.
  39. ↑ «واقعیت جالب و ناخوشایند در مورد صنعت زیبایی و محصولات آرایشی که نمی دانستید»، خبر فوری.
  40. ↑ «رابطه اختلال بدشکلی بدن و سوء مصرف مواد»، کلینیک پویان.
  41. ↑ فرشباف دوستار و معتمدی، «رابطه اختالل خودزشت انگاری با اعتیاد اینترنتی و احساس تنهایی در میان نوجوانان دختر شهر تهران»، 1393، ص48.
  42. ↑ «اختلال بدشکلی بدن چیست و چه علائمی دارد؟»، درمانکده.
  43. ↑ دمرچلی و دیگران، «تدوین مدل ارتباط اضطراب اجتماعی با اختلال بدریخت انگاری بدن: نقش میانجی ترس از ارزیابی مثبت و منفی»، 1396ش، ص125؛  گنجی، «آسیب شناسی روانی براساس dsm-5-tr»، 1402، ج1، ص626.
  44. ↑ فروهر مقام و آل یاسین، « اثربخشی طرحواره درمانی بر اضطراب اجتماعی، ترس از ارزیابی منفی و شرم از تفسیر بدن در دختران مبتلا به اختلال بدریخت‌انگاری بدن»، 1402، ص4.
  45. ↑ گنجی، «آسیب شناسی روانی براساس dsm-5-tr»، 1402، ج1، ص626.
  46. ↑ گنجی، «آسیب شناسی روانی براساس dsm-5-tr»، 1402، ج1، ص629.
  47. ↑ «علل خودزشت انگاری (بدریخت انگاری) در کودکان و نوجوانان»، سلام.
دیدگاه‌های ارزیابان

منابع

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  • «اختلال بدشکلی بدن چیست و چه علائمی دارد؟»، درمانکده، تاریخ درج مطلب اردیبهشت 1404 ش.
  • «اختلال خودزشت‌پنداری چیست؟ علائم و عوارض ناشی از آن»، سلامت اول، تاریخ درج مطلب: مارس 25, 2021 م.
  • «افراط در جراحی زیبایی نشانه اختلال روانی است؟»، فرارو، تاریخ مطلب 18 آبان 1401 ش.
  • «خطرات پنهان جراحی زیبایی بر سلامت روان»، مشرق، تاریخ  درج مطلب: 19 مهر1402.
  • «علل خود زشت انگاری (بدریخت انگاری) در کودکان و نوجوانان»، سلام، تاریخ درج مطلب 18 فروردین 1403 ش.
  • «نقش سلبریتی‌ها و فضای مجازی در موج گرایش به جراحی‌ها و خدمات زیبایی»، باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب 29 فروردین 1403.
  • «واقعیت جالب و ناخوشایند در مورد صنعت زیبایی و محصولات آرایشی که نمی‌دانستید»، خبر فوری، تاریخ درج مطلب: 16 خرداد 1401.
  • احسانی، امیرهوشنگ؛ فکور، یوسف؛ غلامعلی، فاطمه؛ مختاری، لیلا؛ حسینی، محبوبه سادات؛ خسروان‌مهر، نجمه؛ نورمحمدپور، پدرام، «شیوع اختلال بدریخت‌انگاری بدن در بیماران مراجعه کننده با شکایت زیبایی به بیمارستان پوست رازی»، مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران، دوره 71، شماره 2، بهار 1392 ش.
  • احمدوند شاهوردی، محمد؛ بشارت، محمدعلی، «اختلال بدشکلی بدنی: مطالعه موردی»، رویش روانشناسی، شماره 61، تابستان 1400 ش.
  • اعظم رجبیان، علی؛ اصغری ابراهیم‌آباد، محمدجواد؛ آقا محمدیان شعرباف، حمیدرضا؛ رسول‌زاده طباطبایی، سیدکاظم، «بررسی علل اختلال بدریخت‌انگاری بدن در زنان: تحلیل محتوا» مجله دانشگاه علوم پزشکی اراک، شماره 3، تابستان 1401 ش.
  • تمنایی، فاطمه؛ نجات، پگاه، «اثر مشاهده تصاویر خویش‌انداز زنان تأثیرگذار اینستاگرام بر نگرش و گرایش خانم‌ها به انجام جراحی‌های زیبایی با میانجیگری نارضایتی چهره‌ای»، شماره 3، پاییز 1402.
  • خوشینی، فاطمه؛ اکبری، مهدی؛ محمدخانی، شهرام، «رابطه ساختاری اختلال بدریخت‌انگاری بدن با طرحواره‌های ناسازگار اولیه و بی‌اعتبارسازی هیجانی ادراک‌شده: نقش میانجی فراشناخت، تصویر بدن و تحمل پریشانی»، روانشناسی بالینی و شخصیت، شماره 37، زمستان 1400 ش.
  • دانش، یونس، «بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر گرایش به جراحی زیبایی بین دانشجویان دختر در دانشگاه هرمزگان»، مشارکت و توسعه اجتماعی، شماره 2، تابستان 1395ش.
  • دمرچلی، نسیم؛ کاکاوند، علیرضا؛ جلالی، محمدرضا «تدوین مدل ارتباط اضطراب اجتماعی با اختلال بدریخت انگاری بدن: نقش میانجی ترس از ارزیابی مثبت و منفی»، مطالعات روان‌شناختی، شماره 47، تابستان 1396 ش.
  • شفیعی، زهرا؛ عطریان، نرگس، «پدیدارشناسی تجربه زیسته نوجوانان کاربر از خودزشت‌انگاری متأثر از اینستاگرام»، مطالعات راهبردی فرهنگ، شماره 4، اسفند 1401 ش.
  • فرشباف دوستار، سعیده، معتمدی، عبدالله، «رابطه اختلال خودزشت‌انگاری با اعتیاد اینترنتی و احساس تنهایی در میان نوجوانان دختر شهر تهران»، پژوهش‌های روانشناسی اجتماعی، شماره 16، زمستان 1393 ش.
  • فروهر مقام، افسانه؛ آل‌یاسین، سیدعلی، «اثربخشی طرح‌واره درمانی بر اضطراب اجتماعی، ترس از ارزیابی منفی و شرم از تفسیر بدن در دختران مبتلا به اختلال بدریخت‌انگاری بدن»، دستاوردهای روانشناسی بالینی، شماره 3، آذر 1402 ش.
  • کلاشلو، حسن؛ عقیلی، فریده، «تغییرات نگرشی جوانان به گروه‌های مرجع»، مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، شماره 45، پاییز 1398 ش.
  • گنجی، مهدی، «آسیب‌شناسی روانی براساس dsm-5-tr»، تهران، ساوالان، 1402 ش.
  • موسوی، سیده حکیمه؛ رستمی، رضا؛ غلامعلی لواسانی، مسعود، «اثربخشی مداخله فراشناختی بر اضطراب، تصویر بدن و سایر علائم مبتلایان به بدشکلی بدن»، روانشناسی بالینی و شخصیت، شماره 26، تابستان 1394 ش.
  • «اختلال بدشکلی بدنی»، همرازان.
  • «رابطه اختلال بدشکلی بدن و سوء مصرف مواد»، کلینیک پویان.
  • Fredrickson, B. L., & Roberts, T. A. (1997). "Objectification theory: Toward understanding women's lived experiences and mental health risks". Psychology of women quarterly,
  • Suzan Colón. "body dysmorphic disorder". britannica. Oct. 28, 2025
برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:پیش‌نوس:اختلال_خودزشت‌انگاری&oldid=3726»