پیش‌نویس:رمضان: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ۲۵ شهریور ۱۴۰۴، ساعت ۱۶:۴۱

رمضان؛ ماه نهم از سال قمری که روزه‌داری آن بر مسلمانان واجب است.

ماه رمضان، نهمین ماه از ماه‌های دوازده‌گانهٔ قمری است که بین ماه شعبان و شوال قرار گرفته است. این ماه، به‌دلیل برخی مناسک و مناسبت‌ها همچون روزه‌داری، افطار، نزول قرآن، شب‌های قدر و شهادت امام علی، از اهمیت و جایگاه بالایی نزد مسلمانان برخوردار است.

مفهوم‌شناسی

رمضان در لغت از ریشهٔ «رمض» به‌معنای شدت گرمای خورشید^[۱] و سوختن آمده است. روزه‌داری نیز در فرهنگ مسلمانان، سوزانندهٔ گناهان دانسته می‌شود و از این‌رو، این ماه را که ماه روزه‌داری مسلمانان است رمضان گفته‌اند.^[۲]

نام‌گذاری

ماه رمضان با نام‌هایی همچون رمضان‌المبارک، ماه صیام، شهر الله، بهار قرآن و ماه نزول قرآن یاد می‌شود.^[۳] رمضان، تنها ماهی است که نام آن در قرآن کریم آمده است.^[۴]

رمضان قبل از اسلام

در عصر جاهلیت، مردم ماه رمضان را بزرگ داشته و به آن ناتِق می‌گفتند.^[۵] قوم ثمود هم به آن دیمر گفته و سال خود را با رمضان آغاز می‌کردند.^[۶] در ایران باستان، رمضان قدمتی دیرینه داشته و حلول آن را با «نقاره‌زنی» اعلام می‌کردند.^[۷]

فضیلت ماه رمضان

ماه رمضان، از ماه‌های بافضیلت قمری است. در روایات اسلامی از این ماه، به ماه مهمانی خدا، ماه پر خیروبرکت و ماه رحمت و مغفرت یاد شده است. در روایات اسلامی، رمضان، ماهی دانسته شده که روزها و شب‌های آن از بهترین روزها و شب‌ها است؛ حتی خوابیدن در این ماه نیز عبادت شمرده می‌شود؛ نفس کشیدن به‌منزلهٔ تسبیح است؛ دعای بندگان به اجابت نزدیک‌تر است و اعمال بندگان پذیرفته می‌شود. در این ماه، درهای بهشت گشوده و درهای جهنم بسته و شیاطین در بند می‌شوند. همچنین خواندن یک آیه از قرآن در این ماه برابر ختم قرآن در ماه‌های دیگر است.^[۸]

وقایع ماه رمضان

غزوهٔ بدر، فتح مکه، وفات حضرت خدیجه، مراسم خواندن عقد اخوت بین اصحاب پیامبر و به‌ویژه بین رسول خدا و امام علی، ولادت امام حسن مجتبی، اعلام ولایت‌عهدی امام رضا از سوی مأمون، شب قدر، نزول قرآن، شهادت امام علی،^[۹] غرق شدن فرعون، نزول کتاب‌های آسمانی همچون صُحُف ابراهیم، تورات موسی، انجیل عیسی و زبور داوود، از مهم‌ترین وقایع ماه رمضان هستند.^[۱۰]

ماه رمضان در فرهنگ مسلمانان

ماه رمضان به‌دلیل مناسک عبادی و مناسبت‌های مذهبی که در آن وجود دارد، از اهمیت خاصی نزد مسلمانان برخوردار است. افطاری دادن، برپایی مراسم قرائت قرآن در اماکن دینی و مذهبی همچون مسجدالنبی، مسجدالحرام و حرم امامان و امام‌زادگان، سخنرانی‌های مذهبی، بیان احکام دینی و خواندن نماز تراویح (اهل‌سنت) از جمله برنامه‌های مسلمانان در ماه رمضان است.^[۱۱]

برنامهٔ غذایی ماه رمضان

روزه‌داری در ماه رمضان، موجب تغییر برنامهٔ غذایی خانواده‌های مسلمان می‌شود. زولبیا و بامیه، خرما، آش، شله‌زرد، سوپ، حلیم، کباب رمضان، عدسی، دلمهٔ برگ و قابلی‌پلو از جمله خوراکی‌های مخصوص ماه رمضان در میان خانواده‌ها در ایران، افغانستان، پاکستان، هند، فلسطین و مصر است که در پایان روز با آنها افطار می‌کنند.^[۱۲]

شب‌های قدر

شب‌های قدر، میان شیعیان و اهل‌سنت متفاوت است. شیعیان شب‌های نوزدهم، بیست‌ویکم و بیست‌وسوم ماه رمضان^[۱۳] و اهل‌سنت شب بیست‌وهفتم را شب قدر می‌دانند.^[۱۴] احیا و شب‌زنده‌داری شب‌های قدر از جایگاه ویژه‌ای نزد مسلمانان برخوردار است. آنها شب‌های قدر را به نماز، دعا، نیایش و قرائت قرآن صبح می‌کنند. مسلمانان معتقدند که عبادت کردن، افطاری دادن، کمک به فقرا و نیازمندان، صله‌رحم و انجام هر عمل نیک در این شب، فضیلتی بیشتر از هزار سال عبادت دارد.^[۱۵] شیعیان ایران و عراق با حضور در اماکن مذهبی همچون حرم امامان، امام‌زادگان، مساجد و حسینیه‌ها، برنامه‌های شب قدر را به‌صورت دسته‌جمعی برگزار می‌کنند. این مراسم با سخنرانی، عزاداری، خواندن دعای جوشن کبیر آغاز و با قرآن به‌سرگرفتن پایان می‌یابد.^[۱۶]

روز قدس

آخرین جمعة ماه رمضان توسط امام خمینی، «روز قدس» نامیده شده است. هر سال، در این روز، مسلمانان کشورهای مختلف در حمایت از مردم فلسطین، آزادی مسجدالاقصی و محکومیت اسرائیل راهپیمایی می‌کنند.^[۱۷]

اعمال عبادی ماه رمضان

اعمال مشترک

اعمالی همچون قرائت قرآن، خواندن دعای «یا عَلِی یا عَظیمُ»، «اَللّهُمَّ اَدْخِلْ عَلی اَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ» در تعقیب نمازهای یومیه، دعای افتتاح، ابوحمزة ثمالی و دعای سحر از جمله اعمال مشترکی است که برای همهٔ ایام، شب‌ها و روزهای این ماه سفارش شده و اختصاص به شب یا روز معینی ندارد.^[۱۸]

اعمال خاص

اعمالی مانند دعای مخصوص هر روز، نماز مخصوص هر شب، اعتکاف در دههٔ آخر ماه رمضان و اعمال شب‌های قدر همچون غسل، نماز شب قدر، دعای جوشن کبیر، قرآن به سر گرفتن و احیا از اعمال خاص ماه رمضان است.^[۱۹]

ماه رمضان در ادبیات فارسی

شاعران فارسی‌زبان، همچون حافظ، مولانا، خیام و صائب تبریزی در قصیده‌های خود از ماه رمضان یادکرده‌اند؛ برای مثال، مولانا گفته است:^[۲۰] الگو:آغاز نستعلیق

الگو:شعر
الگو:ب
الگو:پایان شعر
الگو:پایان نستعلیق

صائب تبریزی نیز گفته است:^[۲۱] الگو:آغاز نستعلیق

الگو:شعر
الگو:ب
الگو:پایان شعر
الگو:پایان نستعلیق

حافظ در شعری به این ماه اشاره کرده است:^[۲۲] الگو:آغاز نستعلیق

الگو:شعر
الگو:ب
الگو:پایان شعر
الگو:پایان نستعلیق

خیام در قصیدة خود گفته است:^[۲۳] الگو:آغاز نستعلیق

الگو:شعر
الگو:ب
الگو:پایان شعر
الگو:پایان نستعلیق

پانویس

↑ راغب، مفردات ألفاظ القرآن‏، ۱۴۱۲ق. ص۳۶۶.
↑ دهخدا، لغت‌نامه، 1373ش، ج7، ص10780، ذیل واژه «رمضان».
↑ دهخدا، لغت‌نامه، 1373ش، ج7، ص10780، ذیل واژه «رمضان».
↑ سوره بقره، آیه 182.
↑ زبیدی، تاج العروس، 1414ق، ج15، ص478.
↑ رحیمی، «رمضان» در وب‌سایت دانشنامۀ جهان اسلام.
↑ «ماه رمضان در ایران باستان»، وب‌سایت هماورد.
↑ قمی، مفاتیح الجنان، 1370ش، اعمال ماه رمضان؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۳، ص۳۴۶.
↑ «رمضان» ویکی‌شیعه.
↑ رحیمی، «رمضان» وب‌سایت دانشنامة جهان اسلام.
↑ رمضان» ویکی‌شیعه؛ «برگزاری نماز در مسجدالنبی و مسجدالحرام در رمضان»، وب‌سایت شبکة العالم.
↑ «رمضان» ویکی‌شیعه؛ «منوی افطاری کشورهای مختلف جهان»، پایگاه خبر بهار.
↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، 1374ش، ج27، ص188-189.
↑ حقی، روح البیان، بی‌تا، ج1، ص482.
↑ «مراسم شب‌های قدر در کشورهای مختلف جهان»، خبرگزاری بین‌المللی قرآن.
↑ «ویژ برنامة شب‌های قدر»، خبرگزاری مهر.
↑ «رمضان» ویکی‌شیعه.
↑ قمی، مفاتیح الجنان، 1370ش، اعمال ماه رمضان.
↑ قمی، مفاتیح الجنان، 1370ش، اعمال ماه رمضان.
↑ مولانا، دیوان شمس، ترجیعات، وب‌سایت گنجور.
↑ صاِئب تبریزی، دیوان اشعار، غزل 2167، وب‌سایت گنجور.
↑ حافط، غزلیات، غزل 164، وب‌سایت گنجور.
↑ دهخدا، لغت‌نامه، 1373ش، ج9، ذیل واژه رمضان.

منابع

«برگزاری نماز در مسجدالنبی و مسجدالحرام در رمضان»، وب‌سایت شبکة العالم. تاریخ بازدید: ۱۴ دی۱۴۰۱ش.
حافظ، دیوان حافظ، وب‌سایت گنجور، تاریخ بازدید: ۱۴ دی۱۴۰۱ش.
حقی، اسماعیل، تفسیر روح‌البیان، بیروت، دارالکفر، بی‌تا.
دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۷۳ش.
راغب، حسین، مفردات الفاظ القرآن‏، بیروت، دار القلم، ۱۴۱۲ق.
رحیمی، فاطمه، «رمضان» در وب‌سایت دانشنامة جهان اسلام، تاریخ بازدید: ۶ دی۱۴۰۱ش.
«رمضان» ویکی‌شیعه، تاریخ بازدید: ۶ دی ۱۴۰۱ش.
زبیدی، محمد، تاج العروس، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۴ق.
صاِئب تبریزی، دیوان اشعار، وب‌سایت گنجور، تاریخ بازدید: ۱۴ دی۱۴۰۱ش.
قمی، عباس، مفاتیح الجنان، تهران، فرهنگ اسلامی، چ۵، ۱۳۷۰ش.
«ماه رمضان در ایران باستان»، وب‌سایت هماورد، تاریخ بازدید: ۱۴ دی۱۴۱ش.
مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چ۲، ۱۴۰۳ق.
«مراسم شب‌های قدر در کشورهای مختلف جهان»، خبرگزاری بین‌المللی قرآن، تاریخ انتشار: ۱۴ خرداد ۱۳۹۷ش.
مکارم شیرازی، ناصر، تقسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیة، ۱۳۷۴ش.
«منوی افطاری کشورهای مختلف جهان»، پایگاه خبری بهار، تاریخ بازدید: ۱۴ دی۱۴۰۱ش.
مولانا، «دیوان شمس، ترجیعات، دوم» وب‌سایت گنجور، تاریخ بازدید: ۱۴ دی۱۴۰۱ش.
«ویژه برنامة شب‌های قدر»، خبرگزاری مهر، تاریخ بازدید: ۱۴ دی۱۴۰۱ش.

[1] راغب، مفردات ألفاظ القرآن‏، ۱۴۱۲ق. ص۳۶۶.

[2] دهخدا، لغت‌نامه، 1373ش، ج7، ص10780، ذیل واژه «رمضان».

[3] دهخدا، لغت‌نامه، 1373ش، ج7، ص10780، ذیل واژه «رمضان».

[4] سوره بقره، آیه 182.

[5] زبیدی، تاج العروس، 1414ق، ج15، ص478.

[6] رحیمی، «رمضان» در وب‌سایت دانشنامۀ جهان اسلام.

[7] «ماه رمضان در ایران باستان»، وب‌سایت هماورد.

[8] قمی، مفاتیح الجنان، 1370ش، اعمال ماه رمضان؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۳، ص۳۴۶.

[9] «رمضان» ویکی‌شیعه.

[10] رحیمی، «رمضان» وب‌سایت دانشنامة جهان اسلام.

[11] رمضان» ویکی‌شیعه؛ «برگزاری نماز در مسجدالنبی و مسجدالحرام در رمضان»، وب‌سایت شبکة العالم.

[12] «رمضان» ویکی‌شیعه؛ «منوی افطاری کشورهای مختلف جهان»، پایگاه خبر بهار.

[13] مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، 1374ش، ج27، ص188-189.

[14] حقی، روح البیان، بی‌تا، ج1، ص482.

[15] «مراسم شب‌های قدر در کشورهای مختلف جهان»، خبرگزاری بین‌المللی قرآن.

[16] «ویژ برنامة شب‌های قدر»، خبرگزاری مهر.

[17] «رمضان» ویکی‌شیعه.

[18] قمی، مفاتیح الجنان، 1370ش، اعمال ماه رمضان.

[19] قمی، مفاتیح الجنان، 1370ش، اعمال ماه رمضان.

[20] مولانا، دیوان شمس، ترجیعات، وب‌سایت گنجور.

[21] صاِئب تبریزی، دیوان اشعار، غزل 2167، وب‌سایت گنجور.

[22] حافط، غزلیات، غزل 164، وب‌سایت گنجور.

[23] دهخدا، لغت‌نامه، 1373ش، ج9، ذیل واژه رمضان.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]

[۲۱]

[۲۲]

[۲۳]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-<big>'''رمضان؛'''</big> ماه نهم از سال قمری که روزه‌داری آن بر مسلمانان واجب است.
+{{درشت|'''رمضان؛'''}} ماه نهم از سال قمری که روزه‌داری آن بر مسلمانان واجب است.
-ماه رمضان، نهمین ماه از ماه‌های دوازده‌گانۀ قمری است که بین ماه شعبان و شوال قرار گرفته است. این ماه، به‌دلیل برخی مناسک و مناسبت‌ها همچون روزه‌داری، افطار، نزول قرآن، شب‌های قدر و شهادت امام علی، از اهمیت و جایگاه بالایی نزد مسلمانان برخوردار است.
+ماه رمضان، نهمین ماه از ماه‌های دوازده‌گانهٔ قمری است که بین ماه شعبان و شوال قرار گرفته است. این ماه، به‌دلیل برخی مناسک و مناسبت‌ها همچون روزه‌داری، افطار، نزول قرآن، شب‌های قدر و شهادت امام علی، از اهمیت و جایگاه بالایی نزد مسلمانان برخوردار است.
-==مفهوم‌شناسی==
-رمضان در لغت از ریشۀ «رمض» به‌معنای شدت گرمای خورشید<ref>راغب، مفردات ألفاظ القرآن‏، ۱۴۱۲ق. ص۳۶۶.</ref> و سوختن آمده است. روزه‌داری نیز در فرهنگ مسلمانان، سوزانندۀ گناهان دانسته می‌شود و از این‌رو، این ماه را که ماه روزه‌داری مسلمانان است رمضان گفته‌اند.<ref>دهخدا، لغت‌نامه، 1373ش، ج7، ص10780، ذیل واژه «رمضان».</ref>
-==نام‌گذاری==
-ماه رمضان با ‌نام‌هایی همچون رمضان‌المبارک، ماه صیام، شهر الله، بهار قرآن و ماه نزول قرآن یاد می‌شود.<ref>دهخدا، لغت‌نامه، 1373ش، ج7، ص10780، ذیل واژه «رمضان».</ref> رمضان، تنها ماهی است که نام آن در قرآن کریم آمده است.<ref>سوره بقره، آیه 182.</ref>
-==رمضان قبل از اسلام==
+== مفهوم‌شناسی ==
-در عصر جاهلیت، مردم ماه رمضان را بزرگ داشته و به آن ناتِق می‌گفتند.<ref>زبیدی، تاج العروس، 1414ق، ج15، ص478.</ref>قوم ثمود هم به آن دیمر گفته و سال خود را با رمضان آغاز می‌کردند.<ref>[https://rch.ac.ir/article/Details/12667 رحیمی، «رمضان» در سایت دانشنامة جهان اسلام.]</ref>در ایران باستان، رمضان قدمتی دیرینه‌ داشته و حلول آن را با «نقاره‌زنی» اعلام می‌کردند.<ref> [http://hamavardgah.ir/ «ماه رمضان در ایران باستان»، وب‌سایت هماورد.]</ref>
+رمضان در لغت از ریشهٔ «رمض» به‌معنای شدت گرمای خورشید<ref>راغب، مفردات ألفاظ القرآن‏، ۱۴۱۲ق. ص۳۶۶.</ref> و سوختن آمده است. روزه‌داری نیز در فرهنگ مسلمانان، سوزانندهٔ گناهان دانسته می‌شود و از این‌رو، این ماه را که ماه روزه‌داری مسلمانان است رمضان گفته‌اند.<ref>دهخدا، لغت‌نامه، 1373ش، ج7، ص10780، ذیل واژه «رمضان».</ref>
-==فضیلت ماه رمضان==
-ماه رمضان، از  ماه‌های بافضیلت قمری است. در روایات اسلامی از این ماه، به ماه مهمانی خدا، ماه پر خیروبرکت و ماه رحمت و مغفرت یاد شده است. در روایات اسلامی، رمضان، ماهی دانسته شده که روزها و شب‌های آن از بهترین روزها و شب‌ها است؛ حتی خوابیدن در این ماه نیز عبادت شمرده می‌شود؛ نفس کشیدن به‌منزلۀ تسبیح است؛ دعای بندگان به اجابت نزدیک‌تر است و اعمال بندگان پذیرفته می‌شود. در این ماه، درهای بهشت گشوده و درهای جهنم بسته و شیاطین در بند می‌شوند. همچنین خواندن یک آیه از قرآن در این ماه برابر ختم قرآن در ماه‌های دیگر است.<ref>قمی، مفاتیح ‌الجنان، 1370ش،اعمال ماه رمضان؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۳، ص۳۴۶.</ref>
-==وقایع ماه رمضان==
-غزوۀ بدر، فتح مکه؛
-وفات حضرت خدیجه؛
+== نام‌گذاری ==
+ماه رمضان با نام‌هایی همچون رمضان‌المبارک، ماه صیام، شهر الله، بهار قرآن و ماه نزول قرآن یاد می‌شود.<ref>دهخدا، لغت‌نامه، 1373ش، ج7، ص10780، ذیل واژه «رمضان».</ref> رمضان، تنها ماهی است که نام آن در قرآن کریم آمده است.<ref>سوره بقره، آیه 182.</ref>
-مراسم خواندن عقد اخوت بین اصحاب پیامبر و به‌ویژه بین رسول خدا و امام علی؛
+== رمضان قبل از اسلام ==
+در عصر جاهلیت، مردم ماه رمضان را بزرگ داشته و به آن ناتِق می‌گفتند.<ref>زبیدی، تاج العروس، 1414ق، ج15، ص478.</ref> قوم ثمود هم به آن دیمر گفته و سال خود را با رمضان آغاز می‌کردند.<ref>[https://rch.ac.ir/article/Details/12667 رحیمی، «رمضان» در وب‌سایت دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref> در ایران باستان، رمضان قدمتی دیرینه داشته و حلول آن را با «نقاره‌زنی» اعلام می‌کردند.<ref>[http://hamavardgah.ir/ «ماه رمضان در ایران باستان»، وب‌سایت هماورد.]</ref>
-ولادت امام حسن مجتبی؛
+== فضیلت ماه رمضان ==
+ماه رمضان، از ماه‌های بافضیلت قمری است. در روایات اسلامی از این ماه، به ماه مهمانی خدا، ماه پر خیروبرکت و ماه رحمت و مغفرت یاد شده است. در روایات اسلامی، رمضان، ماهی دانسته شده که روزها و شب‌های آن از بهترین روزها و شب‌ها است؛ حتی خوابیدن در این ماه نیز عبادت شمرده می‌شود؛ نفس کشیدن به‌منزلهٔ تسبیح است؛ دعای بندگان به اجابت نزدیک‌تر است و اعمال بندگان پذیرفته می‌شود. در این ماه، درهای بهشت گشوده و درهای جهنم بسته و شیاطین در بند می‌شوند. همچنین خواندن یک آیه از قرآن در این ماه برابر ختم قرآن در ماه‌های دیگر است.<ref>قمی، مفاتیح الجنان، 1370ش، اعمال ماه رمضان؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۳، ص۳۴۶.</ref>
-اعلام ولایت‌عهدی امام رضا از سوی مأمون؛
+== وقایع ماه رمضان ==
+غزوهٔ بدر، فتح مکه، وفات حضرت خدیجه، مراسم خواندن عقد اخوت بین اصحاب پیامبر و به‌ویژه بین رسول خدا و امام علی، ولادت امام حسن مجتبی، اعلام ولایت‌عهدی امام رضا از سوی مأمون، شب قدر، نزول قرآن، شهادت امام علی،<ref>[https://fa.wikishia.net/view/ «رمضان» ویکی‌شیعه.]</ref> غرق شدن فرعون، نزول کتاب‌های آسمانی همچون صُحُف ابراهیم، تورات موسی، انجیل عیسی و زبور داوود، از مهم‌ترین وقایع ماه رمضان هستند.<ref>[https://rch.ac.ir/article/Details/12667 رحیمی، «رمضان» وب‌سایت دانشنامة جهان اسلام.]</ref>
-شب قدر؛
+== ماه رمضان در فرهنگ مسلمانان ==
+ماه رمضان به‌دلیل مناسک عبادی و مناسبت‌های مذهبی که در آن وجود دارد، از اهمیت خاصی نزد مسلمانان برخوردار است. افطاری دادن، برپایی مراسم قرائت قرآن در اماکن دینی و مذهبی همچون مسجدالنبی، مسجدالحرام و حرم امامان و امام‌زادگان، سخنرانی‌های مذهبی، بیان احکام دینی و خواندن نماز تراویح (اهل‌سنت) از جمله برنامه‌های مسلمانان در ماه رمضان است.<ref>[https://fa.wikishia.net/view/ رمضان» ویکی‌شیعه؛] [https://fa.alalam.ir/news/4879916 «برگزاری نماز در مسجدالنبی و مسجدالحرام در رمضان»، وب‌سایت شبکة العالم.]</ref>
-نزول قرآن و شهادت امام علی؛<ref>[https://fa.wikishia.net/view/ «رمضان» ویکی‌شیعه.]</ref>
+== برنامهٔ غذایی ماه رمضان ==
+روزه‌داری در ماه رمضان، موجب تغییر برنامهٔ غذایی خانواده‌های مسلمان می‌شود. زولبیا و بامیه، خرما، آش، شله‌زرد، سوپ، حلیم، کباب رمضان، عدسی، دلمهٔ برگ و قابلی‌پلو از جمله خوراکی‌های مخصوص ماه رمضان در میان خانواده‌ها در ایران، افغانستان، پاکستان، هند، فلسطین و مصر است که در پایان روز با آنها افطار می‌کنند.<ref>[https://fa.wikishia.net/view/ «رمضان» ویکی‌شیعه؛] [https://www.baharnews.ir/news/267990/ «منوی افطاری کشورهای مختلف جهان»، پایگاه خبر بهار.]</ref>
-غرق شدن فرعون؛
+== شب‌های قدر ==
+شب‌های قدر، میان [[شیعیان]] و اهل‌سنت متفاوت است. شیعیان شب‌های نوزدهم، بیست‌ویکم و بیست‌وسوم ماه رمضان<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، 1374ش، ج27، ص188-189.</ref> و اهل‌سنت شب بیست‌وهفتم را [[شب قدر]] می‌دانند.<ref>حقی، روح البیان، بی‌تا، ج1، ص482.</ref> احیا و شب‌زنده‌داری شب‌های قدر از جایگاه ویژه‌ای نزد [[مسلمانان]] برخوردار است. آنها شب‌های قدر را به [[نماز]]، [[دعا]]، [[نیایش]] و [[قرائت قرآن]] صبح می‌کنند. [[مسلمانان]] معتقدند که عبادت کردن، [[افطاری]] دادن، کمک به فقرا و نیازمندان، [[صله رحم|صله‌رحم]] و انجام هر عمل نیک در این شب، فضیلتی بیشتر از هزار سال عبادت دارد.<ref>[https://khorasan.iqna.ir/fa/news/3720385/ «مراسم شب‌های قدر در کشورهای مختلف جهان»، خبرگزاری بین‌المللی قرآن.]</ref> [[شیعیان]] [[ایران]] و [[عراق]] با حضور در اماکن مذهبی همچون [[حرم امامان]]، [[امام‌زاده|امام‌زادگان]]، [[مسجد|مساجد]] و [[حسینیه]]‌ها، برنامه‌های [[شب قدر]] را به‌صورت دسته‌جمعی برگزار می‌کنند. این مراسم با سخنرانی، [[عزاداری]]، خواندن دعای [[جوشن کبیر]] آغاز و با قرآن به‌سرگرفتن پایان می‌یابد.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5470147/ «ویژ برنامة شب‌های قدر»، خبرگزاری مهر.]</ref>
-نزول کتاب‌های آسمانی همچون صُحُف ابراهیم، تورات موسی، انجیل عیسی و زبور داوود از مهم‌ترین وقایع ماه رمضان هستند.<ref>[https://rch.ac.ir/article/Details/12667 رحیمی، «رمضان» وب‌سایت دانشنامة جهان اسلام.]</ref>
+== روز قدس ==
-==ماه رمضان در فرهنگ مسلمانان==
-ماه رمضان به‌دلیل مناسک عبادی و مناسبت‌های مذهبی که در آن وجود دارد، از اهمیت خاصی نزد مسلمانان برخوردار است. افطاری دادن، برپایی مراسم قرائت قرآن در اماکن دینی و مذهبی همچون مسجدالنبی، مسجدالحرام و حرم امامان و امام‌زادگان، سخنرانی‌های مذهبی، بیان احکام دینی و خواندن نماز تراویح (اهل‌سنت) از جمله برنامه‌های مسلمانان در ماه رمضان است.<ref>[https://fa.wikishia.net/view/ رمضان» ویکی‌شیعه؛] [https://fa.alalam.ir/news/4879916 «برگزاری نماز در مسجدالنبی و مسجدالحرام در رمضان»، وب‌سایت شبکة العالم.]</ref>
-==برنامۀ غذایی ماه رمضان==
-روزه‌داری در ماه رمضان، موجب تغییر برنامۀ غذایی خانواده‌های مسلمان می‌شود. زولبیا و بامیه، خرما، آش، شله‌زرد، سوپ، حلیم، کباب رمضان، عدسی، دلمۀ برگ و قابلی‌پلو از جمله خوراکی‌های مخصوص ماه رمضان در میان خانواده‌ها در ایران، افغانستان، پاکستان، هند، فلسطین و مصر است که در پایان روز با آنها افطار می‌کنند.<ref>[https://fa.wikishia.net/view/ «رمضان» ویکی‌شیعه؛] [https://www.baharnews.ir/news/267990/ «منوی افطاری کشورهای مختلف جهان»، پایگاه خبر بهار.]</ref>
-==شب‌های قدر==
-شب‌های قدر، میان شیعیان و اهل‌سنت متفاوت است. شیعیان شب‌های نوزدهم، بیست‌ویکم و بیست‌وسوم ماه رمضان<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، 1374ش ، ج27، ص188-189.</ref> و اهل‌سنت شب بیست‌وهفتم را شب قدر می‌دانند.<ref>حقی، روح البیان، بی‌تا، ج1، ص482.</ref>احیا و شب‌زنده‌داری شب‌های قدر از جایگاه ویژه‌ای نزد مسلمانان برخوردار است. آنها شب‌های قدر را به‌ نماز، دعا و قرائت قرآن صبح می‌کنند. مسلمانان معتقدند که عبادت کردن، افطاری دادن، کمک به فقرا و نیازمندان، صله‌رحم و انجام هر عمل نیک در این شب، فضیلتی بیشتر از هزار سال عبادت دارد.<ref>[https://khorasan.iqna.ir/fa/news/3720385/ «مراسم شب‌های قدر در کشورهای مختلف جهان»، خبرگزاری بین‌المللی قرآن.] </ref>شیعیان ایران و عراق با حضور در اماکن مذهبی همچون حرم امامان، امام‌زادگان، مساجد و حسینیه‌ها، برنامه‌های شب قدر را به‌صورت دسته‌جمعی برگزار می‌کنند. این مراسم با سخنرانی، عزاداری، خواندن دعای جوشن کبیر آغاز و با قرآن به‌سرگرفتن پایان می‌یابد.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5470147/ «ویژ برنامة شب‌های قدر»، خبرگزاری مهر.]</ref>
-==روز قدس==
 آخرین جمعة ماه رمضان توسط امام خمینی، «روز قدس» نامیده شده است. هر سال، در این روز، مسلمانان کشورهای مختلف در حمایت از مردم فلسطین، آزادی مسجدالاقصی و محکومیت اسرائیل راهپیمایی می‌کنند.<ref>[https://fa.wikishia.net/view/ «رمضان» ویکی‌شیعه.]</ref>
-==اعمال عبادی ماه رمضان==
-===اعمال مشترک===
+== اعمال عبادی ماه رمضان ==
-اعمالی همچون قرائت قرآن، خواندن دعای «یا عَلِی یا عَظیمُ»، «اَللّهُمَّ اَدْخِلْ عَلی اَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ» در تعقیب نمازهای یومیه، دعای افتتاح، ابوحمزة ثمالی و دعای سحر از جمله اعمال مشترکی است که برای همۀ ایام، شب‌ها و روزهای این ماه سفارش شده و اختصاص به شب و یا روز معینی ندارد.<ref>قمی، مفاتیح ‌الجنان، 1370ش، اعمال ماه رمضان.</ref>
+=== اعمال مشترک ===
-===اعمال خاص===
+اعمالی همچون قرائت قرآن، خواندن دعای «یا عَلِی یا عَظیمُ»، «اَللّهُمَّ اَدْخِلْ عَلی اَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ» در تعقیب نمازهای یومیه، دعای افتتاح، ابوحمزة ثمالی و دعای سحر از جمله اعمال مشترکی است که برای همهٔ ایام، شب‌ها و روزهای این ماه سفارش شده و اختصاص به شب یا روز معینی ندارد.<ref>قمی، مفاتیح الجنان، 1370ش، اعمال ماه رمضان.</ref>
-اعمالی مانند دعای مخصوص هر روز، نماز مخصوص هر شب، اعتکاف در دهۀ آخر ماه رمضان و اعمال شب‌های قدر همچون غسل، نماز شب قدر، دعای جوشن کبیر، قرآن به سر گرفتن و احیا از اعمال خاص ماه رمضان است.<ref>قمی، مفاتیح ‌الجنان، 1370ش، اعمال ماه رمضان.</ref>
-==ماه رمضان در ادبیات فارسی==
+=== اعمال خاص ===
+اعمالی مانند دعای مخصوص هر روز، نماز مخصوص هر شب، اعتکاف در دههٔ آخر ماه رمضان و اعمال شب‌های قدر همچون غسل، نماز شب قدر، دعای جوشن کبیر، قرآن به سر گرفتن و احیا از اعمال خاص ماه رمضان است.<ref>قمی، مفاتیح الجنان، 1370ش، اعمال ماه رمضان.</ref>
+== ماه رمضان در ادبیات فارسی ==
 شاعران فارسی‌زبان، همچون حافظ، مولانا، خیام و صائب تبریزی در قصیده‌های خود از ماه رمضان یادکرده‌اند؛ برای مثال، مولانا گفته است:<ref>[https://ganjoor.net/moulavi/shams/tarjeeat/sh2 مولانا، دیوان شمس، ترجیعات، وب‌سایت گنجور.]</ref>
 {{آغاز نستعلیق}}
   {{شعر|نستعلیق}}
-  {{ب| ماه رمضان آمد ای یار قمر سیما | بربند سر سفره بگشای ره بالا }}
+  {{ب| ماه رمضان آمد ای یار قمر سیما | بربند سر سفره بگشای ره بالا}}
   {{پایان شعر}}
   {{پایان نستعلیق}}
-صائب تبریزی نیز گفته است:<ref> [https://ganjoor.net/hafez/ghazal/sh164 صاِئب تبریزی، دیوان اشعار، غزل 2167، وب‌سایت گنجور.]</ref>
+صائب تبریزی نیز گفته است:<ref>[https://ganjoor.net/hafez/ghazal/sh164 صاِئب تبریزی، دیوان اشعار، غزل 2167، وب‌سایت گنجور.]</ref>
 {{آغاز نستعلیق}}
   {{شعر|نستعلیق}}
-  {{ب| هر شام ز ماه رمضان صبح امیدی است | هر روز از ین ماه مبارک شب عیدی است }}
+  {{ب| هر شام ز ماه رمضان صبح امیدی است | هر روز از ین ماه مبارک شب عیدی است}}
   {{پایان شعر}}
   {{پایان نستعلیق}}
-حافظ در شعری به این ماه اشاره کرده است:<ref>[https://ganjoor.net/hafez/ghazal/sh164 حافط، غزلیات، غزل 164، وب‌سایت گنجور.] </ref>
+حافظ در شعری به این ماه اشاره کرده است:<ref>[https://ganjoor.net/hafez/ghazal/sh164 حافط، غزلیات، غزل 164، وب‌سایت گنجور.]</ref>
 {{آغاز نستعلیق}}
   {{شعر|نستعلیق}}
-  {{ب| ماه شعبان منه از دست قدح كاين خورشيد | ازنظر تا شب عيد رمضان خواهد شد }}
+  {{ب| ماه شعبان منه از دست قدح کاین خورشید | ازنظر تا شب عید رمضان خواهد شد}}
   {{پایان شعر}}
   {{پایان نستعلیق}}
 خیام در قصیدة خود گفته است:<ref>دهخدا، لغت‌نامه، 1373ش، ج9، ذیل واژه رمضان.</ref>
 {{آغاز نستعلیق}}
   {{شعر|نستعلیق}}
-  {{ب| در آخر شعبان بخورم چندان می | کاندر رمضان مست بیفتم تا عید }}
+  {{ب| در آخر شعبان بخورم چندان می | کاندر رمضان مست بیفتم تا عید}}
   {{پایان شعر}}
   {{پایان نستعلیق}}
-==پانویس==
+== پانویس ==
 {{پانویس}}
-==منابع==
+== منابع ==
-* «برگزاری نماز در مسجدالنبی و مسجدالحرام در رمضان»، وب‌سایت شبکة العالم. تاریخ بازدید: 14 دی1401ش.
+* «برگزاری نماز در مسجدالنبی و مسجدالحرام در رمضان»، وب‌سایت شبکة العالم. تاریخ بازدید: ۱۴ دی۱۴۰۱ش.
-* حافظ، دیوان حافظ، وب‌سایت گنجور، تاریخ بازدید: 14 دی1401ش.
+* حافظ، دیوان حافظ، وب‌سایت گنجور، تاریخ بازدید: ۱۴ دی۱۴۰۱ش.
 * حقی، اسماعیل، تفسیر روح‌البیان، بیروت، دارالکفر، بی‌تا.
-* دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، تهران، دانشگاه تهران، 1373ش.
+* دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۷۳ش.
 * راغب، حسین، مفردات الفاظ القرآن‏، بیروت، دار القلم، ۱۴۱۲ق.
-* رحیمی، فاطمه، «رمضان» در وب‌سایت دانشنامة جهان اسلام، تاریخ بازدید: 6 دی1401ش.
+* رحیمی، فاطمه، «رمضان» در وب‌سایت دانشنامة جهان اسلام، تاریخ بازدید: ۶ دی۱۴۰۱ش.
-* «رمضان» ویکی‌شیعه، تاریخ بازدید: 6 دی 1401ش.
+* «رمضان» ویکی‌شیعه، تاریخ بازدید: ۶ دی ۱۴۰۱ش.
-* زبیدی، محمد، تاج العروس، بیروت، دارالفکر، 1414ق.
+* زبیدی، محمد، تاج العروس، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۴ق.
-* صاِئب تبریزی، دیوان اشعار، وب‌سایت گنجور، تاریخ بازدید: 14 دی1401ش.
+* صاِئب تبریزی، دیوان اشعار، وب‌سایت گنجور، تاریخ بازدید: ۱۴ دی۱۴۰۱ش.
-* قمی، عباس، مفاتیح ‌الجنان، تهران، فرهنگ اسلامی، چ5، 1370ش.
+* قمی، عباس، مفاتیح الجنان، تهران، فرهنگ اسلامی، چ۵، ۱۳۷۰ش.
-* «ماه رمضان در ایران باستان»، وب‌سایت هماورد، تاریخ بازدید: 14 دی141ش.
+* «ماه رمضان در ایران باستان»، وب‌سایت هماورد، تاریخ بازدید: ۱۴ دی۱۴۱ش.
-* مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، دار احیاء التراث ‌العربی، چ2، 1403ق.
+* مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چ۲، ۱۴۰۳ق.
-* «مراسم شب‌های قدر در کشورهای مختلف جهان»، خبرگزاری بین‌المللی قرآن، تاریخ انتشار: 14 خرداد 1397ش.
+* «مراسم شب‌های قدر در کشورهای مختلف جهان»، خبرگزاری بین‌المللی قرآن، تاریخ انتشار: ۱۴ خرداد ۱۳۹۷ش.
-* مکارم شیرازی، ناصر، تقسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیة، 1374ش.
+* مکارم شیرازی، ناصر، تقسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیة، ۱۳۷۴ش.
-* «منوی افطاری کشورهای مختلف جهان»، پایگاه خبری بهار، تاریخ بازدید: 14 دی1401ش.
+* «منوی افطاری کشورهای مختلف جهان»، پایگاه خبری بهار، تاریخ بازدید: ۱۴ دی۱۴۰۱ش.
-* مولانا، «دیوان شمس، ترجیعات، دوم» وب‌سایت گنجور، تاریخ بازدید: 14 دی1401ش.
+* مولانا، «دیوان شمس، ترجیعات، دوم» وب‌سایت گنجور، تاریخ بازدید: ۱۴ دی۱۴۰۱ش.
-* «ویژه برنامة شب‌های قدر»، خبرگزاری مهر، تاریخ بازدید: 14 دی1401ش.
+* «ویژه برنامة شب‌های قدر»، خبرگزاری مهر، تاریخ بازدید: ۱۴ دی۱۴۰۱ش.
-[[رده: ویکی‌زندگی]]
+{{زمان-افقی}}
+[[رده:ماه‌ها]]