پرش به محتوا

پیش‌نویس:تقویم هجری شمسی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
دیداریویکی‌متن
صفحه‌ای تازه حاوی «300px|thumb|left|تقویم هجری شمسی <big>'''تقویم هجری شمسی،'''</big> گاه‌شمار رایج در ایران و افغانستان با مبدأ هجرت پیامبر اسلام. تقویم هجری شمسی، به‌عنوان گاه‌شمار قانونی و رسمی در ایران و افغانستان به‌کار می‌رود و مبدأ آن، هجرت پی...» ایجاد کرد
 
imported>شاهرودی
 
(۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
[[پرونده:تقویم شسمی.jpg|300px|thumb|left|تقویم هجری شمسی]]
[[پرونده:تقویم شسمی.jpg|300px|thumb|left|تقویم هجری شمسی]]
<big>'''تقویم هجری شمسی،'''</big> گاه‌شمار رایج در ایران و افغانستان با مبدأ هجرت پیامبر اسلام.
{{درشت|'''تقویم هجری شمسی،'''}} گاه‌شمار رایج در ایران و افغانستان با مبدأ هجرت پیامبر اسلام.


تقویم هجری شمسی، به‌عنوان گاه‌شمار قانونی و رسمی در ایران و افغانستان به‌کار می‌رود و مبدأ آن، هجرت پیامبر اسلام از مکه به مدینه است که تعداد روزها و ماه‌های آن بر اساس گردش زمین به‌دور خورشید محاسبه می‌شود.
تقویم هجری شمسی، به‌عنوان گاه‌شمار قانونی و رسمی در ایران و افغانستان به‌کار می‌رود و مبدأ آن، هجرت [[حضرت محمد|پیامبر اسلام]] از مکه به مدینه است که تعداد روزها و ماه‌های آن بر اساس گردش زمین به‌دور خورشید محاسبه می‌شود.
==مفهوم‌شناسی==
 
واژۀ عربی تقویم در لغت‌ به‌‌معنای‌ تصحیح‌ کردن‌ است و در اصطلاح به زمان وقوع یک رویداد نسبت به یک مبدأ معین گفته می‌شود.<ref>[https://rch.ac.ir/article/Details?id=11084 قاسملو، «تقویم»، وب‌سایت دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref> گاه‌شمار هجری شمسی، به‌اعتبار حرکت زمین به‌دور خورشید و محاسبۀ مبدأ تاریخ از هجرت پیامبر اسلام، «تقویم هجری شمسی»، نام‌گذاری شده ‌است.<ref>[https://www.vajehyab.com/dehkhoda/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE+%D8%B4%D9%85%D8%B3%DB%8C دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژۀ تاریخ شمسی.]</ref>  
== مفهوم‌شناسی ==
==تاریخچه==
واژهٔ عربی تقویم در لغت به‌معنای تصحیح کردن است و در اصطلاح به زمان وقوع یک رویداد نسبت به یک مبدأ معین گفته می‌شود.<ref>[https://rch.ac.ir/article/Details?id=11084 قاسملو، «تقویم»، وب‌سایت دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref> گاه‌شمار هجری شمسی، به‌اعتبار حرکت زمین به‌دور خورشید و محاسبهٔ مبدأ تاریخ از هجرت پیامبر اسلام، «تقویم هجری شمسی»، نام‌گذاری شده است.<ref>[https://www.vajehyab.com/dehkhoda/تاریخ+شمسی دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژۀ تاریخ شمسی.]</ref>
تقویم هجری شمسی، از دقیق‌ترین گاه‌شمارهای جهان محسوب می‌شود و از عمر آن 127 سال می‌گذرد.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1393/01/12/325530/%D8%AA%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%85-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%DA%86%D9%87-%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%87%D8%AC%D8%B1%DB%8C-%D8%B4%D9%85%D8%B3%DB%8C-%D8%B4%D8%AF «تقویم ایران چه زمانی هجری شمسی شد؟»، خبرگزاری تسنیم.]</ref> تقویم رسمی ایران تا سال 1265ش، هجری قمری بود. از تقویم جلالی که مبدأ آن سال برتخت‌نشستن ملکشاه سلجوقی است، بعضی از منجمان و اهل‌علم باخبر بودند و مردم عادی با آن سروکار نداشتند. از طرف دیگر، استفاده از تقویم قمری برای امور کشاورزی، گرفتن مالیات و امور تجاری به‌دلیل گردش ماه‌ها در فصل‌های سال، سخت بود. برای حل این مشکل، «عبدالغفارخان نجم‌الدوله» که در ریاضی و علم نجوم استاد بود، با تلاش و محاسبات علمی مبدأ تقویم جلالی را به‌سال هجرت پیامبر اسلام تبدیل کرد.<ref>[https://www.farsnews.ir/news/14001204000055/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D9%87%D8%AC%D8%B1%DB%8C-%D8%B4%D9%85%D8%B3%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D8%A7%DB%8C%D9%86-%D8%A2%D9%82%D8%A7-%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8-%D9%88-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D9%88-%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%B9-%DA%A9%D8%B1%D8%AF رحیمی، «تاریخ هجری شمسی را این آقا حساب و کتاب و اختراع کرد»، خبرگزاری فارس.]</ref> او عبارت «1265 هجری شمسی» را در حاشیۀ تقویم سال 4-1303ق درج کرد<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1393/01/12/325530/%D8%AA%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%85-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%DA%86%D9%87-%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%87%D8%AC%D8%B1%DB%8C-%D8%B4%D9%85%D8%B3%DB%8C-%D8%B4%D8%AF «تقویم ایران چه زمانی هجری شمسی شد؟»، خبرگزاری تسنیم.]</ref> و در سال‌های بعد، روزها و برج‌های دوازده‌گانه با نام‌های عربی را در ستون ویژه نوشت و به «تقویم هجری شمسی بُرجی» معروف شد.<ref>[https://calendar.ut.ac.ir/fa/calbase/solarbase.asp «تقويم هجري شمسي»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران.] </ref> در سال 1303ش، پیشنهاد تبدیل نام برج‌های عربی به ماه‌های فارسی از سوی نمایندگان مجلس شورای ملی ایران مطرح شد و بعد از بحث و بررسی زیاد، در 11 فروردین 1304ش، به‌تصویب رسید. بعد از آن، تقویم هجری شمسی، به‌عنوان تقویم رسمی ایران، پذیرفته شد.<ref>[https://jamejamonline.ir/fa/news/456847/%D8%AF%D9%82%DB%8C%D9%82%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%AA%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%85-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86 حسن‌زاده، «دقیق‌ترین تقویم جهان»، جام‌جم آنلاین.]</ref> تقویم «هجری شمسی» و «هجری شمسی برجی»، فقط در نام و طول هرماه تفاوت دارند.<ref>[https://jamejamonline.ir/fa/news/456847/%D8%AF%D9%82%DB%8C%D9%82%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%AA%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%85-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86 حسن‌زاده، «دقیق‌ترین تقویم جهان»، جام‌جم آنلاین.]</ref>
 
==مبنای تقویم هجری شمسی==
== تاریخچه ==
مبنای این تقویم، حرکت انتقالی زمین به‌دور خورشید است.<ref> [https://www.khabaronline.ir/news/50371/%D9%87%D9%85%D9%87-%DA%86%DB%8C%D8%B2-%D8%AF%D8%B1%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D8%AA%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%85-%D9%87%D8%AC%D8%B1%DB%8C-%D8%B4%D9%85%D8%B3%DB%8C «همه‌چیز درمورد تقویم هجری شمسی»، خبرآنلاین.]</ref>
تقویم هجری شمسی، از دقیق‌ترین گاه‌شمارهای جهان محسوب می‌شود و از عمر آن ۱۲۷ سال می‌گذرد.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1393/01/12/325530/تقویم-ایران-چه-زمانی-هجری-شمسی-شد «تقویم ایران چه زمانی هجری شمسی شد؟»، خبرگزاری تسنیم.]</ref> تقویم رسمی ایران تا سال ۱۲۶۵ش، هجری قمری بود. از تقویم جلالی که مبدأ آن سال برتخت‌نشستن ملکشاه [[سلجوقیان|سلجوقی]] است، بعضی از منجمان و اهل علم باخبر بودند و مردم عادی با آن سروکار نداشتند. از طرف دیگر، استفاده از تقویم قمری برای امور کشاورزی، گرفتن مالیات و امور تجاری به‌دلیل گردش ماه‌ها در فصل‌های سال، سخت بود. برای حل این مشکل، «عبدالغفارخان نجم‌الدوله» که در ریاضی و علم نجوم استاد بود، با تلاش و محاسبات علمی مبدأ تقویم جلالی را به‌سال هجرت پیامبر اسلام تبدیل کرد.<ref>[https://www.farsnews.ir/news/14001204000055/تاریخ-هجری-شمسی-را-این-آقا-حساب-و-کتاب-و-اختراع-کرد رحیمی، «تاریخ هجری شمسی را این آقا حساب و کتاب و اختراع کرد»، خبرگزاری فارس.]</ref> او عبارت «۱۲۶۵ هجری شمسی» را در حاشیهٔ تقویم سال ۴–۱۳۰۳ق درج کرد<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1393/01/12/325530/تقویم-ایران-چه-زمانی-هجری-شمسی-شد «تقویم ایران چه زمانی هجری شمسی شد؟»، خبرگزاری تسنیم.]</ref> و در سال‌های بعد، روزها و برج‌های دوازده‌گانه با نام‌های عربی را در ستون ویژه نوشت و به «تقویم هجری شمسی بُرجی» معروف شد.<ref>[https://calendar.ut.ac.ir/fa/calbase/solarbase.asp «تقویم هجری شمسی»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران.]</ref> در سال ۱۳۰۳ش، پیشنهاد تبدیل نام برج‌های عربی به ماه‌های فارسی از سوی نمایندگان مجلس شورای ملی ایران مطرح شد و بعد از بحث و بررسی زیاد، در ۱۱ فروردین ۱۳۰۴ش، به‌تصویب رسید. بعد از آن، تقویم هجری شمسی، به‌عنوان تقویم رسمی ایران، پذیرفته شد.<ref>[https://jamejamonline.ir/fa/news/456847/دقیق‌ترین-تقویم-جهان حسن‌زاده، «دقیق‌ترین تقویم جهان»، جام‌جم آنلاین.]</ref> تقویم «هجری شمسی» و «هجری شمسی برجی»، فقط در نام و طول هرماه تفاوت دارند.<ref>[https://jamejamonline.ir/fa/news/456847/دقیق‌ترین-تقویم-جهان حسن‌زاده، «دقیق‌ترین تقویم جهان»، جام‌جم آنلاین.]</ref>
==مبدأ سال هجری شمسی==
[[پرونده:مبدا تقویم.jpg|300px|thumb|left|گردش زمین به‌دور خورشید]]
مبدأ سال در تقویم هجری شمسی، روز اول فروردین در سالی است که پیامبر اسلام از مکه به مدینه هجرت کرد. این مبدأ با روز جمعه، 19 مارس 622م برابر است.<ref>[https://calendar.ut.ac.ir/fa/calbase/solarbase.asp «تقويم هجري شمسي»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران.] </ref>  
 
==لحظۀ تحویل سال==
== مبنای تقویم هجری شمسی ==
لحظۀ تحویل سال در این تقویم، زمانی است که خورشید از نیمکرۀ جنوبی به نیم‌کرۀ شمالی وارد می‌شود. این لحظه، بر روز اول بهار منطبق است و نوروز نامیده می‌شود.<ref>[https://calendar.ut.ac.ir/fa/calbase/solarbase.asp «تقويم هجري شمسي»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران.] </ref>  
مبنای این تقویم، حرکت انتقالی زمین به‌دور خورشید است.<ref>[https://www.khabaronline.ir/news/50371/همه-چیز-درمورد-تقویم-هجری-شمسی «همه‌چیز درمورد تقویم هجری شمسی»، خبرآنلاین.]</ref>
==تعداد روزهای سال==
 
روزهای سال در تقویم هجری شمسی، به‌لحاظ کاربرد آن در زندگی روزمره، 365 روز و در سال کبیسه (هر چهار سال یک‌بار)، 366 روز است.<ref>[https://calendar.ut.ac.ir/fa/calbase/solarbase.asp «تقويم هجري شمسي»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران.] </ref>  
== مبدأ سال هجری شمسی ==
==ماه‌های تقویم هجری برجی==
مبدأ سال در تقویم هجری شمسی، روز اول فروردین در سالی است که پیامبر اسلام از مکه به مدینه هجرت کرد. این مبدأ با روز جمعه، ۱۹ مارس ۶۲۲م برابر است.<ref>[https://calendar.ut.ac.ir/fa/calbase/solarbase.asp «تقویم هجری شمسی»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران.]</ref>
نام ماههای این تقویم بر اساس دوازده صورت فلکی در نجوم سنتی است و به‌ترتیب عبارت‌اند از: حَمَل (بره)، ثور (گاو)، جوزا (دو پیکر)، سَرَطان (خرچنگ)، اسد (شیر)، سنبله (خوشه)، میزان (ترازو)، عَقرب (کژدم)، قوس (کمان، کماندار)، جَدی (بزغاله)، دَلو (آب‌دهنده، آبکش) و حوت (ماهی).<ref>[https://calendar.ut.ac.ir/fa/calbase/solarbase.asp «تقويم هجري شمسي»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران.] </ref>
 
==ماه‌های تقویم هجری شمسی==
== لحظهٔ تحویل سال ==
نام ماه‌هاي تقویم هجری شمسی، در «اوستا» ریشه دارد و «دي» يكي از لقب‌های «اهورامزدا» و نام 11 ماه دیگر، نام‌های ياوران اهورامزدا است که به‌ترتیب عبارت‌اند از: فروردین (نیروی پیش‌برنده)، اردیبهشت (راستی و پاکی)، خرداد (کمال و رسایی)، تیر (باران)، مرداد (جاودانگی)، شهریور (کشور برگزیده)، مهر (عهد و پیمان)، آبان (آب‌ها)، آذر (آتش)، دی (آفریدگار، دادار)، بهمن (اندیشه نیک) و اسفند (فروتنی و بردباری).<ref>[https://calendar.ut.ac.ir/fa/calbase/solarbase.asp «تقويم هجري شمسي»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران.] </ref>  
لحظهٔ تحویل سال در این تقویم، زمانی است که خورشید از نیمکرهٔ جنوبی به نیم‌کرهٔ شمالی وارد می‌شود. این لحظه، بر روز اول [[بهار]] منطبق است و [[نوروز]] نامیده می‌شود.<ref>[https://calendar.ut.ac.ir/fa/calbase/solarbase.asp «تقویم هجری شمسی»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران.]</ref>
==تعداد روزها در ماه‌های هجری شمسی==
 
شش ماه نیمۀ اول سال، 31 شبانه‌روز، پنج ماه نیمۀ دوم سال، 30 شبانه‌روز و آخرین ماه سال، در سال‌های عادی 29 شبانه‌روز در سال‌ كبيسه 30 شبانه‌روز است.<ref>[https://calendar.ut.ac.ir/fa/calbase/solarbase.asp «تقويم هجري شمسي»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران.] </ref>
== تعداد روزهای سال ==
==تعیین نوروز و کبیسه‌ها==
روزهای سال در تقویم هجری شمسی، به‌لحاظ کاربرد آن در زندگی روزمره، ۳۶۵ روز و در سال کبیسه (هر چهار سال یک‌بار)، ۳۶۶ روز است.<ref>[https://calendar.ut.ac.ir/fa/calbase/solarbase.asp «تقویم هجری شمسی»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران.]</ref>
تعیین نوروز (اول فروردين) و كبيسه‌هاي گاه‌شمار هجري شمسي از راه محاسبۀ لحظۀ تحويل سال و مقايسۀ آن با لحظۀ ظهر حقيقي براي نصف‌النهار رسمي ايران انجام می‌شود. طول جغرافيايي نصف‌النهار رسمي ايران 5/52 درجۀ شرقي است که برای تعیین نوروز و کبیسه، یکی از دو حالت پیش می‌آید:
 
# اگر لحظۀ تحويل سال، بين بعد از ظهر سيصد‌وشصت‌وپنجمين و قبل از ظهر سيصدوشصت‌وششمين روز سال واقع شود، سيصدوشصت‌وششمين روز سال، نوروز و سال تمام‌شده، عادي محسوب می‌شود.<ref>[https://calendar.ut.ac.ir/fa/calbase/solarbase.asp «تقويم هجري شمسي»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران.] </ref>  
== ماه‌های تقویم هجری برجی ==
# اگر لحظۀ تحويل سال، در بعد از ظهر سيصدوشصت‌وششمين روز سال واقع شود، سيصدوشصت‌و فتمين روز سال را نوروز، و سال تمام‌شده را كبيسه به‌حساب مي‌آورند.<ref>[https://calendar.ut.ac.ir/fa/calbase/solarbase.asp «تقويم هجري شمسي»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران.] </ref>
نام ماه‌های این تقویم بر اساس دوازده صورت فلکی در نجوم سنتی است و به‌ترتیب عبارت‌اند از: حَمَل (بره)، ثور (گاو)، جوزا (دو پیکر)، سَرَطان (خرچنگ)، اسد (شیر)، سنبله (خوشه)، میزان (ترازو)، عَقرب (کژدم)، قوس (کمان، کماندار)، جَدی (بزغاله)، دَلو (آب‌دهنده، آبکش) و حوت (ماهی).<ref>[https://calendar.ut.ac.ir/fa/calbase/solarbase.asp «تقویم هجری شمسی»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران.]</ref>
 
==ویژگی‌های علمی و فرهنگی==
== ماه‌های تقویم هجری شمسی ==
# مدت سال شمسي، نوروز و كبيسه‌هاي این تقویم، بر اساس محاسبات نجومي است.<ref>[https://calendar.ut.ac.ir/fa/calbase/solarbase.asp «تقويم هجري شمسي»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران.] </ref>
نام ماه‌های تقویم هجری شمسی، در «[[اوستا]]» ریشه دارد و «دی» یکی از لقب‌های «اهورامزدا» و نام ۱۱ ماه دیگر، نام‌های یاوران اهورامزدا است که به‌ترتیب عبارت‌اند از: [[فروردین]] (نیروی پیش‌برنده)، [[اردیبهشت]] (راستی و پاکی)، [[خرداد]] (کمال و رسایی)، [[تیر]] (باران)، مرداد (جاودانگی)، شهریور (کشور برگزیده)، مهر (عهد و پیمان)، آبان ([[آب]]‌ها)، آذر (آتش)، دی (آفریدگار، دادار)، بهمن (اندیشه نیک) و اسفند (فروتنی و بردباری).<ref>[https://calendar.ut.ac.ir/fa/calbase/solarbase.asp «تقویم هجری شمسی»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران.]</ref>
# در میان تقویم‌های جهان، فقط این تقویم، اضافه‌بر کبیسه‌های چهارساله، كبيسۀ پنج‌ساله نيز دارد که سبب منطبق‌شدن بهتر تقويم هجري شمسي با فصل‌های طبيعي مي‌شود.<ref>[https://calendar.ut.ac.ir/fa/calbase/solarbase.asp «تقويم هجري شمسي»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران.] </ref>
 
# تعداد روزهاي ماه‌هاي این تقویم، مبناي علمی و طبیعی دارد.  
== تعداد روزها در ماه‌های هجری شمسی ==
# آغاز سال در این تقویم، با سالگرد تولد بهار و شکوفایی همراه است که در تاریخچۀ تقویم‌های دیگر در جهان هرگز دیده نمی‌شود.<ref>[https://calendar.ut.ac.ir/fa/calbase/solarbase.asp «تقويم هجري شمسي»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران.] </ref>  
شش ماه نیمهٔ اول سال، ۳۱ شبانه‌روز، پنج ماه نیمهٔ دوم سال، ۳۰ شبانه‌روز و آخرین ماه سال، در سال‌های عادی ۲۹ شبانه‌روز در سال کبیسه ۳۰ شبانه‌روز است.<ref>[https://calendar.ut.ac.ir/fa/calbase/solarbase.asp «تقویم هجری شمسی»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران.]</ref>
# این تقویم، مبنای دینی و الهام‌بخش دارد و با باورها و فرهنگ دینی مسلمانان بیشتر سازگار است.<ref>[https://fa.alalam.ir/news/1551398/%DA%86%D8%B1%D8%A7-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%85-%D9%87%D8%AC%D8%B1%DB%8C-%D8%B4%D9%85%D8%B3%DB%8C-%D8%BA%D8%A7%D9%81%D9%84%D9%86%D8%AF%D8%9F «چرا کشورهای اسلامی از تقویم هجری‌شمسی غافلند؟» وب‌سایت شبکۀ العالم.]</ref>
 
# در این تقویم، بر اساس فرهنگ و آموزه‌های اسلامی، بین انسان، دین و طبیعت ارتباط معنادار برقرار شده است.<ref>[https://fa.alalam.ir/news/1551398/%DA%86%D8%B1%D8%A7-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%85-%D9%87%D8%AC%D8%B1%DB%8C-%D8%B4%D9%85%D8%B3%DB%8C-%D8%BA%D8%A7%D9%81%D9%84%D9%86%D8%AF%D8%9F «چرا کشورهای اسلامی از تقویم هجری‌شمسی غافلند؟» وب‌سایت شبکۀ العالم.]</ref>  
== تعیین نوروز و کبیسه‌ها ==
# بر مبنای این تقویم، بین کشورهایی که آغاز سال شمسی را جشن می‌گیرند، پیوند هویتی و فرهنگی ایجاد می‌شود.<ref>[https://fa.alalam.ir/news/1551398/%DA%86%D8%B1%D8%A7-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%85-%D9%87%D8%AC%D8%B1%DB%8C-%D8%B4%D9%85%D8%B3%DB%8C-%D8%BA%D8%A7%D9%81%D9%84%D9%86%D8%AF%D8%9F «چرا کشورهای اسلامی از تقویم هجری‌شمسی غافلند؟» وب‌سایت شبکۀ العالم.]</ref>  
تعیین نوروز (اول فروردین) و کبیسه‌های گاه‌شمار هجری شمسی از راه محاسبهٔ لحظهٔ تحویل سال و مقایسهٔ آن با لحظهٔ ظهر حقیقی برای نصف‌النهار رسمی ایران انجام می‌شود. طول جغرافیایی نصف‌النهار رسمی ایران ۵/۵۲ درجهٔ شرقی است که برای تعیین نوروز و کبیسه، یکی از دو حالت پیش می‌آید:
==تلاش ناکام برای تغییر تقویم هجری شمسی==
# اگر لحظهٔ تحویل سال، بین بعد از ظهر سیصدوشصت‌وپنجمین و قبل از ظهر سیصدوشصت‌وششمین روز سال واقع شود، سیصدوشصت‌وششمین روز سال، نوروز و سال تمام‌شده، عادی محسوب می‌شود.<ref>[https://calendar.ut.ac.ir/fa/calbase/solarbase.asp «تقویم هجری شمسی»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران.]</ref>
در سال ۱۳۵۴ش، تلاش دو مجلس شورای ملی و سنای ایران برای تعیین تاریخ تاج‌گذرای کورش در 599 پیش از میلاد به‌عنوان مبدأ سال خورشیدی شروع و بعد از مدتی، اول فروردین سال ۱۳۵۵ هجری شمسی، شروع سال ۲۵۳۵ شاهنشاهی اعلام شد. امام خیمنی در پیام عید فطر 1355ش، استفاده از این تاریخ را حرام اعلام کرد و در پنجم شهریور ۱۳۵۷ش، بار دیگر تقویم شمسی به‌عنوان تقویم اصلی کشور به‌رسمیت شناخته شد.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1393/01/12/325530/%D8%AA%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%85-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%DA%86%D9%87-%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%87%D8%AC%D8%B1%DB%8C-%D8%B4%D9%85%D8%B3%DB%8C-%D8%B4%D8%AF «تقویم ایران چه زمانی هجری شمسی شد؟»، خبرگزاری تسنیم.]</ref>  
# اگر لحظهٔ تحویل سال، در بعد از ظهر سیصدوشصت‌وششمین روز سال واقع شود، سیصدوشصت‌و فتمین روز سال را نوروز، و سال تمام‌شده را کبیسه به‌حساب می‌آورند.<ref>[https://calendar.ut.ac.ir/fa/calbase/solarbase.asp «تقویم هجری شمسی»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران.]</ref>
==تقویم هجری شمسی در افغانستان==
 
در افغانستان از زمان «احمدشاه ابدالی» گاه‌شمار هجری قمری رایج بود. امان‌الله خان‌، در 1301ش‌، تقویم هجری شمسی را تقویم رسمی این کشور اعلام کرد؛ اما نام‌ ماه‌هاي‌ سال، نام عربی صورت فلکی در نظر گرفته‌ شد.<ref> [https://calendar.ut.ac.ir/fa/calhistory/calhistory5-1-1.asp «تاريخ تقويم در ايران و كشورهاي اسلامي ـ گاه‌شماري‌ در ديگر كشورهاي‌ حوزه‌ تمدن‌ اسلامي»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران.]</ref> طالبان در دورۀ اول حاکمیت خود در 1375ش، استفاده از تقویم هجری شمسی را ممنوع و به‌جای آن گاه‌شمار هجری قمری را تقویم رسمی کشور اعلام کردند. در دورۀ حاکمیت نظام جمهوری اسلامی در 1380ش، دوباره تقویم هجري‌ شمسي‌ رسمیت پیدا کرد<ref> [https://calendar.ut.ac.ir/fa/calhistory/calhistory5-1-1.asp «تاريخ تقويم در ايران و كشورهاي اسلامي ـ گاه‌شماري‌ در ديگر كشورهاي‌ حوزه‌ تمدن‌ اسلامي»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران.]</ref>   اما بعد از تسلط دوبارۀ طالبان، تقویم هجری قمری، جای تقویم هجری شمسی را گرفته است.<ref> [https://calendar.ut.ac.ir/fa/calhistory/calhistory5-1-1.asp «تاريخ تقويم در ايران و كشورهاي اسلامي ـ گاه‌شماري‌ در ديگر كشورهاي‌ حوزه‌ تمدن‌ اسلامي»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران.]</ref>  
== ویژگی‌های علمی و فرهنگی ==
==پانویس==
# مدت سال شمسی، نوروز و کبیسه‌های این تقویم، بر اساس محاسبات نجومی است.<ref>[https://calendar.ut.ac.ir/fa/calbase/solarbase.asp «تقویم هجری شمسی»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران.]</ref>
# در میان تقویم‌های جهان، فقط این تقویم، اضافه‌بر کبیسه‌های چهارساله، کبیسهٔ پنج‌ساله نیز دارد که سبب منطبق‌شدن بهتر تقویم هجری شمسی با فصل‌های طبیعی می‌شود.<ref>[https://calendar.ut.ac.ir/fa/calbase/solarbase.asp «تقویم هجری شمسی»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران.]</ref>
# تعداد روزهای ماه‌های این تقویم، مبنای علمی و طبیعی دارد.
# آغاز سال در این تقویم، با سالگرد تولد بهار و شکوفایی همراه است که در تاریخچهٔ تقویم‌های دیگر در جهان هرگز دیده نمی‌شود.<ref>[https://calendar.ut.ac.ir/fa/calbase/solarbase.asp «تقویم هجری شمسی»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران.]</ref>
# این تقویم، مبنای دینی و الهام‌بخش دارد و با باورها و فرهنگ دینی [[مسلمان|مسلمانان]] بیشتر سازگار است.<ref>[https://fa.alalam.ir/news/1551398/چرا-کشورهای-اسلامی-از-تقویم-هجری-شمسی-غافلند؟ «چرا کشورهای اسلامی از تقویم هجری شمسی غافلند؟» وب‌سایت شبکۀ العالم.]</ref>
# در این تقویم، بر اساس فرهنگ و آموزه‌های اسلامی، بین انسان، [[دین]] و طبیعت ارتباط معنادار برقرار شده است.<ref>[https://fa.alalam.ir/news/1551398/چرا-کشورهای-اسلامی-از-تقویم-هجری-شمسی-غافلند؟ «چرا کشورهای اسلامی از تقویم هجری شمسی غافلند؟» وب‌سایت شبکۀ العالم.]</ref>
# بر مبنای این تقویم، بین کشورهایی که آغاز سال شمسی را [[جشن نوروز|جشن]] می‌گیرند، پیوند هویتی و فرهنگی ایجاد می‌شود.<ref>[https://fa.alalam.ir/news/1551398/چرا-کشورهای-اسلامی-از-تقویم-هجری-شمسی-غافلند؟ «چرا کشورهای اسلامی از تقویم هجری شمسی غافلند؟» وب‌سایت شبکۀ العالم.]</ref>
 
== تلاش ناکام برای تغییر تقویم هجری شمسی ==
در سال ۱۳۵۴ش، تلاش دو مجلس شورای ملی و سنای ایران برای تعیین تاریخ تاج‌گذرای [[کورش]] در ۵۹۹ پیش از میلاد به‌عنوان مبدأ سال خورشیدی شروع و بعد از مدتی، اول فروردین سال ۱۳۵۵ هجری شمسی، شروع سال ۲۵۳۵ شاهنشاهی اعلام شد. [[امام خمینی]] در پیام [[عید فطر]] ۱۳۵۵ش، استفاده از این تاریخ را حرام اعلام کرد و در پنجم شهریور ۱۳۵۷ش، بار دیگر تقویم شمسی به‌عنوان تقویم اصلی کشور به‌رسمیت شناخته شد.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1393/01/12/325530/تقویم-ایران-چه-زمانی-هجری-شمسی-شد «تقویم ایران چه زمانی هجری شمسی شد؟»، خبرگزاری تسنیم.]</ref>
 
== تقویم هجری شمسی در افغانستان ==
در افغانستان از زمان «احمدشاه ابدالی» گاه‌شمار هجری قمری رایج بود. امان‌الله خان، در ۱۳۰۱ش، تقویم هجری شمسی را تقویم رسمی این کشور اعلام کرد؛ اما نام ماه‌های سال، نام عربی صورت فلکی در نظر گرفته شد.<ref>[https://calendar.ut.ac.ir/fa/calhistory/calhistory5-1-1.asp «تاریخ تقویم در ایران و کشورهای اسلامی ـ گاه‌شماری در دیگر کشورهای حوزه تمدن اسلامی»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران.]</ref> طالبان در دورهٔ اول حاکمیت خود در ۱۳۷۵ش، استفاده از تقویم هجری شمسی را ممنوع و به‌جای آن گاه‌شمار هجری قمری را تقویم رسمی کشور اعلام کردند. در دورهٔ حاکمیت نظام جمهوری اسلامی در ۱۳۸۰ش، دوباره تقویم هجری شمسی رسمیت پیدا کرد<ref>[https://calendar.ut.ac.ir/fa/calhistory/calhistory5-1-1.asp «تاریخ تقویم در ایران و کشورهای اسلامی ـ گاه‌شماری در دیگر کشورهای حوزه تمدن اسلامی»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران.]</ref> اما بعد از تسلط دوبارهٔ طالبان، تقویم هجری قمری، جای تقویم هجری شمسی را گرفته است.<ref>[https://calendar.ut.ac.ir/fa/calhistory/calhistory5-1-1.asp «تاریخ تقویم در ایران و کشورهای اسلامی ـ گاه‌شماری در دیگر کشورهای حوزه تمدن اسلامی»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران.]</ref>
 
== پانویس ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
==منابع==
 
* «تاريخ تقويم در ايران و كشورهاي اسلامي ـ گاه‌شماري‌ در ديگر كشورهاي‌ حوزۀ‌ تمدن‌ اسلامي»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران، تاریخ بازدید: 26 دی 1401ش.
== منابع ==
* «تقویم ایران چه زمانی هجری شمسی شد؟»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: 12 فروردین 1393ش.
* «تاریخ تقویم در ایران و کشورهای اسلامی ـ گاه‌شماری در دیگر کشورهای حوزهٔ تمدن اسلامی»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران، تاریخ بازدید: ۲۶ دی ۱۴۰۱ش.
* «تقويم هجري شمسي»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران، تاریخ بازدید: 26 دی 1401ش.  
* «تقویم ایران چه زمانی هجری شمسی شد؟»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۱۲ فروردین ۱۳۹۳ش.
* «چرا کشورهای اسلامی از تقویم هجری ‌شمسی غافلند؟» وب‌سایت شبکۀ العالم، تاریخ درج مطلب: 14 دی 1392ش.
* «تقویم هجری شمسی»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران، تاریخ بازدید: ۲۶ دی ۱۴۰۱ش.
* «چرا کشورهای اسلامی از تقویم هجری شمسی غافلند؟» وب‌سایت شبکهٔ العالم، تاریخ درج مطلب: ۱۴ دی ۱۳۹۲ش.
* حسن‌زاده، امیر، «دقیق‌ترین تقویم جهان»، وب‌سایت جام‌جم آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۲۳ بهمن ۱۳۹۰ش.
* حسن‌زاده، امیر، «دقیق‌ترین تقویم جهان»، وب‌سایت جام‌جم آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۲۳ بهمن ۱۳۹۰ش.
* دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 26 دی 1401ش.
* دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: ۲۶ دی ۱۴۰۱ش.
* رحیمی، امین، «تاریخ هجری شمسی را این آقا حساب و کتاب و اختراع کرد»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: 4 اسفند 1400ش.
* رحیمی، امین، «تاریخ هجری شمسی را این آقا حساب و کتاب و اختراع کرد»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: ۴ اسفند ۱۴۰۰ش.
* «طالبان تاریخ تقویم افغانستان را هم تغییر داد»، وب‌سایت روزنامۀ دنیای اقتصاد، تاریخ درج مطلب: 7 فروردین 1401ش.
* «طالبان تاریخ تقویم افغانستان را هم تغییر داد»، وب‌سایت روزنامهٔ دنیای اقتصاد، تاریخ درج مطلب: ۷ فروردین ۱۴۰۱ش.
* قاسملو، فرید، «تقویم»، وب‌سایت دانشنامۀ جهان اسلام، تاریخ بازدید: 26 دی 1401ش.
* قاسملو، فرید، «تقویم»، وب‌سایت دانشنامهٔ جهان اسلام، تاریخ بازدید: ۲۶ دی ۱۴۰۱ش.
* «همه‌چیز در مورد تقویم هجری شمسی»، خبرآنلاین، تاریخ درج مطلب: ۲۹ اسفند ۱۳۸۸ش.
* «همه‌چیز در مورد تقویم هجری شمسی»، خبرآنلاین، تاریخ درج مطلب: ۲۹ اسفند ۱۳۸۸ش.
[[رده:ویکی‌زندگی]]
 
[[رده:آثار ملی ایران]]
{{زمان-افقی}}
[[رده:مهارت‌های زندگی]]
 
[[رده:آموزه‌های دینی]]
[[رده:زمان و تقویم]]

نسخهٔ کنونی تا ۲۵ شهریور ۱۴۰۴، ساعت ۱۶:۴۳

تقویم هجری شمسی

تقویم هجری شمسی، گاه‌شمار رایج در ایران و افغانستان با مبدأ هجرت پیامبر اسلام.

تقویم هجری شمسی، به‌عنوان گاه‌شمار قانونی و رسمی در ایران و افغانستان به‌کار می‌رود و مبدأ آن، هجرت پیامبر اسلام از مکه به مدینه است که تعداد روزها و ماه‌های آن بر اساس گردش زمین به‌دور خورشید محاسبه می‌شود.

مفهوم‌شناسی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

واژهٔ عربی تقویم در لغت به‌معنای تصحیح کردن است و در اصطلاح به زمان وقوع یک رویداد نسبت به یک مبدأ معین گفته می‌شود.[۱] گاه‌شمار هجری شمسی، به‌اعتبار حرکت زمین به‌دور خورشید و محاسبهٔ مبدأ تاریخ از هجرت پیامبر اسلام، «تقویم هجری شمسی»، نام‌گذاری شده است.[۲]

تاریخچه

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

تقویم هجری شمسی، از دقیق‌ترین گاه‌شمارهای جهان محسوب می‌شود و از عمر آن ۱۲۷ سال می‌گذرد.[۳] تقویم رسمی ایران تا سال ۱۲۶۵ش، هجری قمری بود. از تقویم جلالی که مبدأ آن سال برتخت‌نشستن ملکشاه سلجوقی است، بعضی از منجمان و اهل علم باخبر بودند و مردم عادی با آن سروکار نداشتند. از طرف دیگر، استفاده از تقویم قمری برای امور کشاورزی، گرفتن مالیات و امور تجاری به‌دلیل گردش ماه‌ها در فصل‌های سال، سخت بود. برای حل این مشکل، «عبدالغفارخان نجم‌الدوله» که در ریاضی و علم نجوم استاد بود، با تلاش و محاسبات علمی مبدأ تقویم جلالی را به‌سال هجرت پیامبر اسلام تبدیل کرد.[۴] او عبارت «۱۲۶۵ هجری شمسی» را در حاشیهٔ تقویم سال ۴–۱۳۰۳ق درج کرد[۵] و در سال‌های بعد، روزها و برج‌های دوازده‌گانه با نام‌های عربی را در ستون ویژه نوشت و به «تقویم هجری شمسی بُرجی» معروف شد.[۶] در سال ۱۳۰۳ش، پیشنهاد تبدیل نام برج‌های عربی به ماه‌های فارسی از سوی نمایندگان مجلس شورای ملی ایران مطرح شد و بعد از بحث و بررسی زیاد، در ۱۱ فروردین ۱۳۰۴ش، به‌تصویب رسید. بعد از آن، تقویم هجری شمسی، به‌عنوان تقویم رسمی ایران، پذیرفته شد.[۷] تقویم «هجری شمسی» و «هجری شمسی برجی»، فقط در نام و طول هرماه تفاوت دارند.[۸]

گردش زمین به‌دور خورشید

مبنای تقویم هجری شمسی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مبنای این تقویم، حرکت انتقالی زمین به‌دور خورشید است.[۹]

مبدأ سال هجری شمسی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مبدأ سال در تقویم هجری شمسی، روز اول فروردین در سالی است که پیامبر اسلام از مکه به مدینه هجرت کرد. این مبدأ با روز جمعه، ۱۹ مارس ۶۲۲م برابر است.[۱۰]

لحظهٔ تحویل سال

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

لحظهٔ تحویل سال در این تقویم، زمانی است که خورشید از نیمکرهٔ جنوبی به نیم‌کرهٔ شمالی وارد می‌شود. این لحظه، بر روز اول بهار منطبق است و نوروز نامیده می‌شود.[۱۱]

تعداد روزهای سال

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

روزهای سال در تقویم هجری شمسی، به‌لحاظ کاربرد آن در زندگی روزمره، ۳۶۵ روز و در سال کبیسه (هر چهار سال یک‌بار)، ۳۶۶ روز است.[۱۲]

ماه‌های تقویم هجری برجی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

نام ماه‌های این تقویم بر اساس دوازده صورت فلکی در نجوم سنتی است و به‌ترتیب عبارت‌اند از: حَمَل (بره)، ثور (گاو)، جوزا (دو پیکر)، سَرَطان (خرچنگ)، اسد (شیر)، سنبله (خوشه)، میزان (ترازو)، عَقرب (کژدم)، قوس (کمان، کماندار)، جَدی (بزغاله)، دَلو (آب‌دهنده، آبکش) و حوت (ماهی).[۱۳]

ماه‌های تقویم هجری شمسی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

نام ماه‌های تقویم هجری شمسی، در «اوستا» ریشه دارد و «دی» یکی از لقب‌های «اهورامزدا» و نام ۱۱ ماه دیگر، نام‌های یاوران اهورامزدا است که به‌ترتیب عبارت‌اند از: فروردین (نیروی پیش‌برنده)، اردیبهشت (راستی و پاکی)، خرداد (کمال و رسایی)، تیر (باران)، مرداد (جاودانگی)، شهریور (کشور برگزیده)، مهر (عهد و پیمان)، آبان (آب‌ها)، آذر (آتش)، دی (آفریدگار، دادار)، بهمن (اندیشه نیک) و اسفند (فروتنی و بردباری).[۱۴]

تعداد روزها در ماه‌های هجری شمسی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

شش ماه نیمهٔ اول سال، ۳۱ شبانه‌روز، پنج ماه نیمهٔ دوم سال، ۳۰ شبانه‌روز و آخرین ماه سال، در سال‌های عادی ۲۹ شبانه‌روز در سال کبیسه ۳۰ شبانه‌روز است.[۱۵]

تعیین نوروز و کبیسه‌ها

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

تعیین نوروز (اول فروردین) و کبیسه‌های گاه‌شمار هجری شمسی از راه محاسبهٔ لحظهٔ تحویل سال و مقایسهٔ آن با لحظهٔ ظهر حقیقی برای نصف‌النهار رسمی ایران انجام می‌شود. طول جغرافیایی نصف‌النهار رسمی ایران ۵/۵۲ درجهٔ شرقی است که برای تعیین نوروز و کبیسه، یکی از دو حالت پیش می‌آید:

  1. اگر لحظهٔ تحویل سال، بین بعد از ظهر سیصدوشصت‌وپنجمین و قبل از ظهر سیصدوشصت‌وششمین روز سال واقع شود، سیصدوشصت‌وششمین روز سال، نوروز و سال تمام‌شده، عادی محسوب می‌شود.[۱۶]
  2. اگر لحظهٔ تحویل سال، در بعد از ظهر سیصدوشصت‌وششمین روز سال واقع شود، سیصدوشصت‌و فتمین روز سال را نوروز، و سال تمام‌شده را کبیسه به‌حساب می‌آورند.[۱۷]

ویژگی‌های علمی و فرهنگی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  1. مدت سال شمسی، نوروز و کبیسه‌های این تقویم، بر اساس محاسبات نجومی است.[۱۸]
  2. در میان تقویم‌های جهان، فقط این تقویم، اضافه‌بر کبیسه‌های چهارساله، کبیسهٔ پنج‌ساله نیز دارد که سبب منطبق‌شدن بهتر تقویم هجری شمسی با فصل‌های طبیعی می‌شود.[۱۹]
  3. تعداد روزهای ماه‌های این تقویم، مبنای علمی و طبیعی دارد.
  4. آغاز سال در این تقویم، با سالگرد تولد بهار و شکوفایی همراه است که در تاریخچهٔ تقویم‌های دیگر در جهان هرگز دیده نمی‌شود.[۲۰]
  5. این تقویم، مبنای دینی و الهام‌بخش دارد و با باورها و فرهنگ دینی مسلمانان بیشتر سازگار است.[۲۱]
  6. در این تقویم، بر اساس فرهنگ و آموزه‌های اسلامی، بین انسان، دین و طبیعت ارتباط معنادار برقرار شده است.[۲۲]
  7. بر مبنای این تقویم، بین کشورهایی که آغاز سال شمسی را جشن می‌گیرند، پیوند هویتی و فرهنگی ایجاد می‌شود.[۲۳]

تلاش ناکام برای تغییر تقویم هجری شمسی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در سال ۱۳۵۴ش، تلاش دو مجلس شورای ملی و سنای ایران برای تعیین تاریخ تاج‌گذرای کورش در ۵۹۹ پیش از میلاد به‌عنوان مبدأ سال خورشیدی شروع و بعد از مدتی، اول فروردین سال ۱۳۵۵ هجری شمسی، شروع سال ۲۵۳۵ شاهنشاهی اعلام شد. امام خمینی در پیام عید فطر ۱۳۵۵ش، استفاده از این تاریخ را حرام اعلام کرد و در پنجم شهریور ۱۳۵۷ش، بار دیگر تقویم شمسی به‌عنوان تقویم اصلی کشور به‌رسمیت شناخته شد.[۲۴]

تقویم هجری شمسی در افغانستان

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در افغانستان از زمان «احمدشاه ابدالی» گاه‌شمار هجری قمری رایج بود. امان‌الله خان، در ۱۳۰۱ش، تقویم هجری شمسی را تقویم رسمی این کشور اعلام کرد؛ اما نام ماه‌های سال، نام عربی صورت فلکی در نظر گرفته شد.[۲۵] طالبان در دورهٔ اول حاکمیت خود در ۱۳۷۵ش، استفاده از تقویم هجری شمسی را ممنوع و به‌جای آن گاه‌شمار هجری قمری را تقویم رسمی کشور اعلام کردند. در دورهٔ حاکمیت نظام جمهوری اسلامی در ۱۳۸۰ش، دوباره تقویم هجری شمسی رسمیت پیدا کرد[۲۶] اما بعد از تسلط دوبارهٔ طالبان، تقویم هجری قمری، جای تقویم هجری شمسی را گرفته است.[۲۷]

پانویس

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  1. ↑ قاسملو، «تقویم»، وب‌سایت دانشنامۀ جهان اسلام.
  2. ↑ دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژۀ تاریخ شمسی.
  3. ↑ «تقویم ایران چه زمانی هجری شمسی شد؟»، خبرگزاری تسنیم.
  4. ↑ رحیمی، «تاریخ هجری شمسی را این آقا حساب و کتاب و اختراع کرد»، خبرگزاری فارس.
  5. ↑ «تقویم ایران چه زمانی هجری شمسی شد؟»، خبرگزاری تسنیم.
  6. ↑ «تقویم هجری شمسی»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران.
  7. ↑ حسن‌زاده، «دقیق‌ترین تقویم جهان»، جام‌جم آنلاین.
  8. ↑ حسن‌زاده، «دقیق‌ترین تقویم جهان»، جام‌جم آنلاین.
  9. ↑ «همه‌چیز درمورد تقویم هجری شمسی»، خبرآنلاین.
  10. ↑ «تقویم هجری شمسی»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران.
  11. ↑ «تقویم هجری شمسی»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران.
  12. ↑ «تقویم هجری شمسی»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران.
  13. ↑ «تقویم هجری شمسی»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران.
  14. ↑ «تقویم هجری شمسی»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران.
  15. ↑ «تقویم هجری شمسی»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران.
  16. ↑ «تقویم هجری شمسی»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران.
  17. ↑ «تقویم هجری شمسی»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران.
  18. ↑ «تقویم هجری شمسی»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران.
  19. ↑ «تقویم هجری شمسی»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران.
  20. ↑ «تقویم هجری شمسی»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران.
  21. ↑ «چرا کشورهای اسلامی از تقویم هجری شمسی غافلند؟» وب‌سایت شبکۀ العالم.
  22. ↑ «چرا کشورهای اسلامی از تقویم هجری شمسی غافلند؟» وب‌سایت شبکۀ العالم.
  23. ↑ «چرا کشورهای اسلامی از تقویم هجری شمسی غافلند؟» وب‌سایت شبکۀ العالم.
  24. ↑ «تقویم ایران چه زمانی هجری شمسی شد؟»، خبرگزاری تسنیم.
  25. ↑ «تاریخ تقویم در ایران و کشورهای اسلامی ـ گاه‌شماری در دیگر کشورهای حوزه تمدن اسلامی»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران.
  26. ↑ «تاریخ تقویم در ایران و کشورهای اسلامی ـ گاه‌شماری در دیگر کشورهای حوزه تمدن اسلامی»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران.
  27. ↑ «تاریخ تقویم در ایران و کشورهای اسلامی ـ گاه‌شماری در دیگر کشورهای حوزه تمدن اسلامی»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران.

منابع

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  • «تاریخ تقویم در ایران و کشورهای اسلامی ـ گاه‌شماری در دیگر کشورهای حوزهٔ تمدن اسلامی»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران، تاریخ بازدید: ۲۶ دی ۱۴۰۱ش.
  • «تقویم ایران چه زمانی هجری شمسی شد؟»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۱۲ فروردین ۱۳۹۳ش.
  • «تقویم هجری شمسی»، وب‌سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران، تاریخ بازدید: ۲۶ دی ۱۴۰۱ش.
  • «چرا کشورهای اسلامی از تقویم هجری شمسی غافلند؟» وب‌سایت شبکهٔ العالم، تاریخ درج مطلب: ۱۴ دی ۱۳۹۲ش.
  • حسن‌زاده، امیر، «دقیق‌ترین تقویم جهان»، وب‌سایت جام‌جم آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۲۳ بهمن ۱۳۹۰ش.
  • دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: ۲۶ دی ۱۴۰۱ش.
  • رحیمی، امین، «تاریخ هجری شمسی را این آقا حساب و کتاب و اختراع کرد»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: ۴ اسفند ۱۴۰۰ش.
  • «طالبان تاریخ تقویم افغانستان را هم تغییر داد»، وب‌سایت روزنامهٔ دنیای اقتصاد، تاریخ درج مطلب: ۷ فروردین ۱۴۰۱ش.
  • قاسملو، فرید، «تقویم»، وب‌سایت دانشنامهٔ جهان اسلام، تاریخ بازدید: ۲۶ دی ۱۴۰۱ش.
  • «همه‌چیز در مورد تقویم هجری شمسی»، خبرآنلاین، تاریخ درج مطلب: ۲۹ اسفند ۱۳۸۸ش.
برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:تقویم_هجری_شمسی&oldid=36664»