پرش به محتوا

پیش‌نویس:قاووت: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر
دیداریویکی‌متن
imported>شاهرودی
imported>محمدمهدی محمدی
لینک داخلی
 
(۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
[[پرونده:قاووت.jpg|300px|thumb|left]]
[[پرونده:قاووت.jpg|300px|thumb|قاووت در ظرف مسی|جایگزین=قاووت در ظرف مسی]]
'''<big>قاووت</big>'''؛ خوراک مقوی و سوغات معروف کرمان.<br>
'''{{درشت|قاووت}}'''؛ خوراک مقوی و سوغات معروف کرمان.


قاووت یا قوّتو از [[سوغاتی|سوغاتی‌های]] سنتی شهرستان‌های [[سیرجان]]، [[بم]] و [[کرمان]] است. این [[خوراک|خوراکی]] پر خاصیت که به بمب انرژی هم معروف است، به‌صورت پودری تهیه می‌شود و نوعی [[شیرینی]] به‌حساب می‌آید و در طعم‌های مختلفی تهیه می‌شود.
قاووت یا قوّتو از [[سوغاتی]]‌های سنتی شهرستان‌های [[سیرجان]]، بم و [[کرمان]] است. این [[خوراک|خوراکی]] پر خاصیت که به بمب انرژی هم معروف است، به‌صورت پودری تهیه می‌شود و نوعی شیرینی به‌حساب می‌آید و در طعم‌های مختلفی تهیه می‌شود.
==واژه‌شناسی==
 
قاووت واژه‌ای [[ترکی]] است و در [[لغت‌نامه دهخدا|لغت‌نامۀ دهخدا]] به مخلوطی از حبوبات آرد‌شده به‌همراه شیرینی خشک معنی شده است.<ref>[https://vajehyab.com/dehkhoda/%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%88%D8%AA دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه قاووت.]</ref> قاووت در مناطق مختلف ایران، گویش‌های مختلفی دارد. در لهجۀ کرمانی به آن قووِتو می‌گویند و در لهجه‌های دیگر قُوَّتو، قُویت و قُبیت و در لهجۀ چهاردولی هم به آن قاویت می‌گویند.<ref> [https://www.delgarm.com/cooking/properties-of-food/168879-%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%88%D8%AA-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D9%88-%DA%86%D9%87-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B5%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF «قاووت چیست و چه خواصی دارد؟»، وب‌سایت دلگرم.]</ref>  
==واژه‌شناسی قاووت==
==تاریخچه==
قاووت واژه‌ای ترکی است و در [[لغت‌نامه دهخدا|لغت‌نامهٔ دهخدا]] به مخلوطی از حبوبات آردشده به‌همراه شیرینی خشک معنی شده است.<ref>[https://vajehyab.com/dehkhoda/قاووت دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه قاووت.]</ref> [[قاووت]] در مناطق مختلف [[ایران]]، گویش‌های مختلفی دارد. در لهجهٔ کرمانی به آن قووِتو می‌گویند و در لهجه‌های دیگر قُوَّتو، قُویت و قُبیت و در لهجهٔ چهاردولی هم به آن قاویت می‌گویند.<ref>[https://www.delgarm.com/cooking/properties-of-food/168879-قاووت-چیست-و-چه-خواصی-دارد «قاووت چیست و چه خواصی دارد؟»، وب‌سایت دلگرم.]</ref>
بر اساس یافته‌های کارشناسان، قدمت قاووت به قرن هفتم هجری بازمی‌گردد. زنان کرمانی از این پودر در عیدها و مراسم‌هایی مانند [[ماه رمضان]]، [[عید نوروز]] و همچنین برای زنان [[زایمان|زایمان‌کرده]]، استفاده می‌کردند. آنها معتقد بودن، قاووت مقاومت بدن آنها را در برابر گرسنگی افزایش می‌دهد. همچنین با مخلوط‌ کردن قاووت با زردۀ [[تخم‌مرغ]] و [[شیر]] و مالیدن آن به پیشانی، باور داشتند که قدرت‌شان برای [[روزه|روزه گرفتن]] بیشتر می‌شود.<ref>[https://www.irna.ir/news/82921387/%D8%B1%D9%85%D8%B6%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%A7-%D8%A8%D9%88%DB%8C-%D9%82%D9%88%D8%AA%D9%88-%D8%AF%D8%B1-%D9%83%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86 «رمضان با بوی قُوَتو در كرمان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref>  
 
==ترکیبات==
==تاریخچه قاووت==
[[پرونده:قوتو.jpg|300px|thumb|left|تصویری از قاووت پسته‌ای]]
بر اساس یافته‌های کارشناسان، قدمت قاووت به قرن هفتم هجری بازمی‌گردد. زنان کرمانی از این پودر در عیدها و مراسم‌هایی مانند [[ماه رمضان]]، [[عید نوروز]] و همچنین برای زنان [[زایمان|زایمان‌کرده]]، استفاده می‌کردند. آنها معتقد بودن، قاووت مقاومت بدن آنها را در برابر گرسنگی افزایش می‌دهد. همچنین با مخلوط کردن قاووت با زردهٔ [[تخم‌مرغ]] و [[شیر]] و مالیدن آن به پیشانی، باور داشتند که قدرت‌شان برای [[روزه|روزه گرفتن]] بیشتر می‌شود.<ref>[https://www.irna.ir/news/82921387/رمضان-با-بوی-قوتو-در-کرمان «رمضان با بوی قُوَتو در کرمان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref>
قاووت انواع مختلفی دارد و بسته به نوع آن، از مخلوط شدن چندین [[بذر]]، مغزی‌جات و برخی [[گیاهان دارویی]] تهیه می‌شود. در تهیۀ آن، بعضی از مواد، بو داده می‌شوند و سپس با بقیۀ مواد از جمله [[شکر]] مخلوط شده و آسیاب می‌شوند. این خوراکی بسته به موادی که در تهیۀ آن به‌ کار می‌رود طعم‌های مختلفی دارد.<ref>[https://www.sid.ir/paper/79/fa اخوان، «ارزش تغذیه‌ای، محتوای ترکیبات فنولیک و خاصیت ضداکسایشی نمونه‌های متداول قاووت (سوغات سنتی کرمان/ ایران)»، مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمان، 1395ش، ص771.]</ref>
 
==ترکیبات قاووت==
معروف‌ترین قاووت متعلق به [[کرمان]] است و برای تهیۀ آن از [[قهوه]]، [[شکر]]، نخم [[خرفه]]، دانۀ [[خشخاش]]، بذر [[جو]]، بذر [[کتان]]، [[گشنیز]]، [[شاه‌دانه]]، [[سیاه‌دانه]]، [[هل|هل باد]]، [[هل|هل رسمی]]، [[موردانه]]، [[کنجد]]، بذر [[کاهو]] و [[فلفل|فلفل سیاه]] استفاده می‌شود و رنگ آن قهوه‌ای است.<ref>[https://www.sid.ir/paper/79/fa اخوان، «ارزش تغذیه‌ای، محتوای ترکیبات فنولیک و خاصیت ضداکسایشی نمونه‌های متداول قاووت (سوغات سنتی کرمان/ ایران)»، مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمان، 1395ش، ص771.]</ref>   برای تهیۀ قاووت از مواد دیگری مانند [[گندم]]، [[دارچین]]، تخم [[خربزه]]، [[زنجبیل]]، مغز [[پسته]]، [[نخودچی]] و میخک درختی نیز استفاده می‌شود.<ref>[https://www.tasvirezendegi.com/%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B9-%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%88%D8%AA-%D9%88-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B5-%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A2%D9%86/ «انواع قاووت و خواص درمانی آن»، وب‌سایت مجله تصویر زندگی.]</ref> قاووت «چهل‌گیاه» از سایر قاووت‌ها کامل‌تر و مغذی‌تر است و از گیاهان دارویی بیشتری در آن استفاده شده است.<ref>[https://www.beytoote.com/cookery/ghazaha/ghavot-forty02-plants.html «آشنایی با خواص بی‌نظیر قاووت چهل گیاه + طرز تهیه قاووت»، وب‌سایت بیتوته.]</ref>
[[پرونده:قوتو.jpg|300px|thumb|تصویری از قاووت پسته‌ای|جایگزین=قاووت پسته‌ای]]
قاووت انواع مختلفی دارد و بسته به نوع آن، از مخلوط شدن چندین بذر، مغزی‌جات و برخی گیاهان دارویی تهیه می‌شود. در تهیهٔ آن، بعضی از مواد، بو داده می‌شوند و سپس با بقیهٔ مواد از جمله شکر مخلوط شده و آسیاب می‌شوند. این خوراکی بسته به موادی که در تهیهٔ آن به کار می‌رود طعم‌های مختلفی دارد.<ref>[https://www.sid.ir/paper/79/fa اخوان، «ارزش تغذیه‌ای، محتوای ترکیبات فنولیک و خاصیت ضداکسایشی نمونه‌های متداول قاووت (سوغات سنتی کرمان/ ایران)»، مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمان، 1395ش، ص771.]</ref>
قاووت در انواع مختلفی مانند قاووت چهل‌گیاه، [[پسته]]، [[کنجد]]، [[خشخاش]]، [[قهوه]]، [[نخود]]، [[هل]] و [[خرفه|خُرفه]] تهیه و تولید می‌شود که هرکدام طعم و خاصیت ویژه‌ای دارند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/79/fa اخوان، «ارزش تغذیه‌ای، محتوای ترکیبات فنولیک و خاصیت ضداکسایشی نمونه‌های متداول قاووت (سوغات سنتی کرمان/ ایران)»، مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمان، 1395ش، ص771.]</ref>
 
معروف‌ترین قاووت متعلق به [[کرمان]] است و برای تهیهٔ آن از [[قهوه]]، شکر، تخم [[خرفه]]، دانهٔ [[خشخاش]]، بذر جو، بذر کتان، گشنیز، شاه‌دانه، [[سیاه‌دانه]]، هل باد، هل رسمی، موردانه، [[کنجد]]، بذر کاهو و [[فلفل|فلفل سیاه]] استفاده می‌شود و رنگ آن قهوه‌ای است.<ref>[https://www.sid.ir/paper/79/fa اخوان، «ارزش تغذیه‌ای، محتوای ترکیبات فنولیک و خاصیت ضداکسایشی نمونه‌های متداول قاووت (سوغات سنتی کرمان/ ایران)»، مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمان، 1395ش، ص771.]</ref> برای تهیهٔ قاووت از مواد دیگری مانند گندم، [[دارچین]]، تخم [[خربزه]]، [[زنجبیل]]، مغز [[پسته]]، [[نخودچی]] و میخک درختی نیز استفاده می‌شود.<ref>[https://www.tasvirezendegi.com/انواع-قاووت-و-خواص-درمانی-آن/ «انواع قاووت و خواص درمانی آن»، وب‌سایت مجله تصویر زندگی.]</ref> قاووت «چهل‌گیاه» از سایر قاووت‌ها کامل‌تر و مغذی‌تر است و از گیاهان دارویی بیشتری در آن استفاده شده است.<ref>[https://www.beytoote.com/cookery/ghazaha/ghavot-forty02-plants.html «آشنایی با خواص بی‌نظیر قاووت چهل گیاه + طرز تهیه قاووت»، وب‌سایت بیتوته.]</ref>
 
قاووت در انواع مختلفی مانند قاووت چهل‌گیاه، [[پسته]]، [[کنجد]]، [[خشخاش]]، [[قهوه]]، نخود، هل و [[خرفه|خُرفه]] تهیه و تولید می‌شود که هرکدام طعم و خاصیت ویژه‌ای دارند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/79/fa اخوان، «ارزش تغذیه‌ای، محتوای ترکیبات فنولیک و خاصیت ضداکسایشی نمونه‌های متداول قاووت (سوغات سنتی کرمان/ ایران)»، مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمان، 1395ش، ص771.]</ref>
 
==روش مصرف قاووت==
قاووت به‌صورت خشک مصرف می‌شود؛ اما می‌توان آن را با آب، [[چای]]، [[شیر]] و [[قهوه]] هم استفاده کرد.<ref>[https://www.sid.ir/paper/79/fa اخوان، «ارزش تغذیه‌ای، محتوای ترکیبات فنولیک و خاصیت ضداکسایشی نمونه‌های متداول قاووت (سوغات سنتی کرمان/ ایران)»، مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمان، 1395ش، ص771.]</ref> قاووت به‌عنوان صبحانه یا میان‌وعده در طول شبانه‌روز استفاده می‌شود.<ref>[https://www.delgarm.com/cooking/properties-of-food/168879-قاووت-چیست-و-چه-خواصی-دارد «قاووت چیست و چه خواصی دارد؟»، وب‌سایت دلگرم.]</ref>
 
==خواص قاووت==
قاووت به‌دلیل داشتن اسیدهای چرب غیر اشباع و خاصیت ضد اکسایشی و همچنین داشتن انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی، نقش مهمی در سلامت بدن ایفا می‌کند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/79/fa اخوان، «ارزش تغذیه‌ای، محتوای ترکیبات فنولیک و خاصیت ضداکسایشی نمونه‌های متداول قاووت (سوغات سنتی کرمان/ ایران)»، مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمان، 1395ش، ص771.]</ref> از مهم‌ترین خواص قاووت می‌توان به این موارد اشاره کرد:
*انرژی‌زا است و خستگی جسمی و ذهنی را از بین می‌برد.
*برای [[بارداری|زنان باردار]] و [[شیردهی|شیرده]] بسیار مفید است و در رشد جنین هم اثرات مطلوبی دارد.
*موجب استحکام استخوان‌ها می‌شود و در درمان پا درد و کمر درد هم مؤثر است و از پوکی استخوان‌ها جلوگیری می‌کند.
*برای کاهش دردهای قاعدگی زنان مؤثر است.
*ضعف جسمی [[سالمندان]] را کاهش می‌دهد و همچنین از بیماری آلزایمر در [[سالمندان]] پیشگیری می‌کند.
*در رشد جسمی و ذهنی [[کودک|کودکان]] مؤثر است.
*سبب تقویت سیستم ایمنی بدن، اعصاب، حافظه، چشم و سیستم گوارش می‌شود.
*از ریزش مو و ابرو جلوگیری می‌کند و بی‌خوابی و سرگیجه را از بین می‌برد.
*موجب افزایش قدرت در ورزشکاران شده و قوای جنسی را در زنان و مردان افزایش می‌دهد.
*سبب از بین رفتن کم‌خونی شده و از کمبود آهن در بدن جلوگیری می‌کند.<ref>[https://reevak.com/خواص-قاووت/ رمضانی، «خواص قاووت»، وب‌سایت ریوک.]</ref>
 
==ضرر قاووت==
زیاده‌روی در مصرف قاووت، ممکن است سبب افزایش وزن شود یا به‌دلیل طبع گرمی که دارد موجب ایجاد جوش و آکنه شود. بعضی افراد هم ممکن است به مادهٔ غذایی خاصی حساسیت داشته باشند که باید قبل از مصرف قاووت، آن را در نظر داشته باشند.<ref>[https://marhamteb.com/blog/قاووت «قوتو (قاووت)؛ معجون مقوی برای همه سنین»، وب‌سایت مرهم طب.]</ref>


==روش مصرف==
قاووت به‌صورت خشک مصرف می‌شود؛ اما می‌توان آن را با آب، [[چای]]، [[شیر]] و [[قهوه]] هم استفاده کرد.<ref>[https://www.sid.ir/paper/79/fa اخوان، «ارزش تغذیه‌ای، محتوای ترکیبات فنولیک و خاصیت ضداکسایشی نمونه‌های متداول قاووت (سوغات سنتی کرمان/ ایران)»، مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمان، 1395ش، ص771.]</ref> قاووت به‌عنوان صبحانه و یا میان‌وعده در طول شبانه‌روز استفاده می‌شود.<ref>[https://www.delgarm.com/cooking/properties-of-food/168879-%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%88%D8%AA-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D9%88-%DA%86%D9%87-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B5%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF «قاووت چیست و چه خواصی دارد؟»، وب‌سایت دلگرم.]</ref> 
==خواص==
قاووت به‌دلیل داشتن [[اسیدهای چرب غیر اشباع]] و خاصیت ضد اکسایشی و همچنین داشتن انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی، نقش مهمی در سلامت بدن ایفا می‌کند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/79/fa اخوان، «ارزش تغذیه‌ای، محتوای ترکیبات فنولیک و خاصیت ضداکسایشی نمونه‌های متداول قاووت (سوغات سنتی کرمان/ ایران)»، مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمان، 1395ش، ص771.]</ref>  از مهم‌ترین خواص قاووت می‌توان به این موارد اشاره کرد:
* انرژی‌زا است و خستگی جسمی و ذهنی را از بین می‌برد.
* برای [[بارداری|زنان باردار]] و [[شیردهی|شیرده]] بسیار مفید است و در رشد جنین هم اثرات مطلوبی دارد.
* موجب استحکام استخوان‌ها می‌شود و در درمان پا درد و کمر درد هم مؤثر است و از [[پوکی استخوان|پوکی استخوان‌ها]] جلوگیری می‌کند.
* برای کاهش دردهای [[قاعدگی]] زنان مؤثر است.
* ضعف جسمی [[سالمندان]] را کاهش می‌دهد و همچنین از بیماری [[آلزایمر]] در [[سالمندان]] پیشگیری می‌کند.
* در رشد جسمی و ذهنی [[کودک|کودکان]] مؤثر است.
* سبب تقویت [[سیستم ایمنی بدن]]، اعصاب، [[حافظه]]، چشم و [[سیستم گوارش]] می‌شود.
* از [[ریزش مو]] و ابرو جلوگیری می‌کند و [[بی‌خوابی]] و [[سرگیجه]] را از بین می‌برد.
* موجب افزایش قدرت در ورزشکاران شده و قوای جنسی را در زنان و مردان افزایش می‌دهد.
* سبب از بین رفتن [[کم‌خونی]] شده و از کمبود آهن در بدن جلوگیری می‌کند.<ref> [https://reevak.com/%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B5-%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%88%D8%AA/ رمضانی، «خواص قاووت»، وب‌سایت ریوک.]</ref>
==ضرر==
زیاده‌روی در مصرف قاووت، ممکن است سبب افزایش وزن شود یا به‌دلیل طبع گرمی که دارد موجب ایجاد جوش و [[آکنه]] شود. بعضی افراد هم ممکن است به مادۀ غذایی خاصی حساسیت داشته باشند که باید قبل از مصرف قاووت، آن را در نظر داشته باشند.<ref>[https://marhamteb.com/blog/%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%88%D8%AA «قوتو (قاووت)؛ معجون مقوی برای همه سنین»، وب‌سایت مرهم طب.]</ref>
==قاووت مرغوب==
==قاووت مرغوب==
قاووت مرغوب نباید بوی کهنگی و ماندگی بدهد و مزۀ غیرطبیعی داشته باشد. همچنین شیرینی آن نباید زیاد باشد و بوی [[آرد]] ندهد. در مواد قاووت نباید شن، سنگ‌ریزه و مواد غیر بهداشتی دیگری وجود داشته باشد.<ref>[https://www.tasvirezendegi.com/%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B9-%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%88%D8%AA-%D9%88-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B5-%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A2%D9%86/ «انواع قاووت و خواص درمانی آن»، وب‌سایت مجله تصویر زندگی.]</ref>  
قاووت مرغوب نباید بوی کهنگی و ماندگی بدهد و مزهٔ غیرطبیعی داشته باشد. همچنین شیرینی آن نباید زیاد باشد و بوی [[آرد]] ندهد. در مواد قاووت نباید شن، سنگ‌ریزه و مواد غیر بهداشتی دیگری وجود داشته باشد.<ref>[https://www.tasvirezendegi.com/انواع-قاووت-و-خواص-درمانی-آن/ «انواع قاووت و خواص درمانی آن»، وب‌سایت مجله تصویر زندگی.]</ref>
==شرایط نگهداری==
 
قاووت باید در مکان خشک و خنک نگهداری شود و برابر نور مستقیم خورشید قرار نگیرد.<ref>[https://donya-e-eqtesad.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DA%86%D9%87-111/3828302-%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D9%82%DB%8C%D9%85%D8%AA-%DA%A9%D8%A7%D9%87%D8%B4-%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%B6%D8%A7%DB%8C-%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%88%D8%AA «افزایش قیمت و کاهش تقاضای «قاووت»»، وب‌سایت دنیای اقتصاد.]</ref>  
==شرایط نگهداری قاووت==
قاووت باید در مکان خشک و خنک نگهداری شود و برابر نور مستقیم خورشید قرار نگیرد.<ref>[https://donya-e-eqtesad.com/بخش-بازارچه-111/3828302-افزایش-قیمت-کاهش-تقاضای-قاووت «افزایش قیمت و کاهش تقاضای «قاووت»»، وب‌سایت دنیای اقتصاد.]</ref>
 
==جایگاه قاووت در بین ایرانیان==
==جایگاه قاووت در بین ایرانیان==
قاووت جایگاه ویژه‌ای در میان مردم [[کرمان]] دارد. آنها همیشه از مهمان‌های خود با قاووت پذیرایی می‌کنند.<ref> [https://mosts.ir/post/%D9%82%D9%88%D8%AA%D9%88-%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86.p256777 «قوتو کرمان»، وب‌سایت بیشترین‌ها.]</ref> در این منطقه برای تقویت زنان تازه [[زایمان|زایمان‌کرده]] از قاووت استفاده می‌کنند و همچنین از مهمانان خود در شب ششم تولد [[نوزاد]] با قوتو پذیرایی می‌کنند. در شهرهای [[استان آذربایجان]]، [[اردبیل]]، [[زنجان]] و [[همدان]] در [[زمستان|فصل زمستان]]، مراسمی زنانه به‌نام [[خدیر نبی]] برگزار می‌شود که در این مراسم، قاووت نماد باروری است و معتقدند خضر نبی قاووت را متبرک کرده و آن را با نیت برآورده شدن حاجت‌شان استفاده می‌کنند.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/246477/%D8%AE%D8%B6%D8%B1?entryviewid=246481 جعفری، «خضر»، وب‌سایت مرکز دائرۀ‌المعارف بزرگ اسلامی.]</ref>  
قاووت جایگاه ویژه‌ای در میان مردم [[کرمان]] دارد. آنها همیشه از مهمان‌های خود با قاووت پذیرایی می‌کنند.<ref>[https://mosts.ir/post/قوتو-کرمان.p256777 «قوتو کرمان»، وب‌سایت بیشترین‌ها.]</ref> در این منطقه برای تقویت زنان تازه [[زایمان|زایمان‌کرده]] از قاووت استفاده می‌کنند و همچنین از مهمانان خود در شب ششم تولد نوزاد با قوتو پذیرایی می‌کنند. در شهرهای استان آذربایجان، اردبیل، زنجان و همدان در [[زمستان|فصل زمستان]]، مراسمی زنانه به‌نام خدیر نبی برگزار می‌شود که در این مراسم، قاووت نماد باروری است و معتقدند خضر نبی قاووت را متبرک کرده و آن را با نیت برآورده شدن حاجت‌شان استفاده می‌کنند.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/246477/خضر?entryviewid=246481 جعفری، «خضر»، وب‌سایت مرکز دائرۀ‌المعارف بزرگ اسلامی.]</ref>
 
==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس}}  
{{پانویس}}
 
==منابع==
==منابع==
* «آشنایی با خواص بی‌نظیر قاووت چهل گیاه + طرز تهیه قاووت»، وب‌سایت بیتوته، تاریخ بازدید: 11 دی 1401ش.
{{آغاز منابع}}
* اخوان، حمیدرضا، «ارزش تغذیه‌ای، محتوای ترکیبات فنولیک و خاصیت ضداکسایشی نمونه‌های متداول قاووت (سوغات سنتی کرمان/ ایران)»، مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمان، دورۀ 23، شماره 6، 1395ش.
*«آشنایی با خواص بی‌نظیر قاووت چهل گیاه + طرز تهیه قاووت»، وب‌سایت بیتوته، تاریخ بازدید: ۱۱ دی ۱۴۰۱ش.
* «افزایش قیمت و کاهش تقاضای «قاووت»»، وب‌سایت دنیای اقتصاد، تاریخ درج مطلب: 5 دی 1400ش.
*اخوان، حمیدرضا، «ارزش تغذیه‌ای، محتوای ترکیبات فنولیک و خاصیت ضداکسایشی نمونه‌های متداول قاووت (سوغات سنتی کرمان/ ایران)»، مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمان، دورهٔ ۲۳، شماره ۶، ۱۳۹۵ش.
* «انواع قاووت و خواص درمانی آن»، وب‌سایت مجله تصویر زندگی، تاریخ بازدید: 11 دی 1401ش.
*«افزایش قیمت و کاهش تقاضای «قاووت»»، وب‌سایت دنیای اقتصاد، تاریخ درج مطلب: ۵ دی ۱۴۰۰ش.
* جعفری، محمد، «خضر»، وب‌سایت مرکز دائرۀ‌المعارف بزرگ اسلامی، تاریخ درج مطلب: 12 بهمن 1398ش.
*«انواع قاووت و خواص درمانی آن»، وب‌سایت مجله تصویر زندگی، تاریخ بازدید: ۱۱ دی ۱۴۰۱ش.
* دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 11 دی 1401ش.
*جعفری، محمد، «خضر»، وب‌سایت مرکز دائرهٔ المعارف بزرگ اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۱۲ بهمن ۱۳۹۸ش.
* «رمضان با بوی قُوَتو در كرمان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: 31 اردیبهشت 1397ش.
*دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: ۱۱ دی ۱۴۰۱ش.
* رمضانی، وحید، «خواص قاووت»، وب‌سایت ریوک، تاریخ درج مطلب: 10 شهریور 1400ش.
*«رمضان با بوی قُوَتو در کرمان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۷ش.
* «قاووت چیست و چه خواصی دارد؟»، وب‌سایت دلگرم، تاریخ بازدید: 11 دی 1401ش.
*رمضانی، وحید، «خواص قاووت»، وب‌سایت ریوک، تاریخ درج مطلب: ۱۰ شهریور ۱۴۰۰ش.
* «قوتو کرمان»، وب‌سایت بیشترین‌ها، تاریخ بازدید: 11 دی 1401ش.
*«قاووت چیست و چه خواصی دارد؟»، وب‌سایت دلگرم، تاریخ بازدید: ۱۱ دی ۱۴۰۱ش.
* «قوتو (قاووت)؛ معجون مقوی برای همه سنین»، وب‌سایت مرهم طب، تاریخ بازدید: 11 دی 1401ش.
*«قوتو کرمان»، وب‌سایت بیشترین‌ها، تاریخ بازدید: ۱۱ دی ۱۴۰۱ش.
[[رده: ویکی‌زندگی]]   [[رده: هدیه و سوغات]]     [[رده: نان و شیرینی]]    [[رده:ادویه‌جات]]
*«قوتو (قاووت)؛ معجون مقوی برای همه سنین»، وب‌سایت مرهم طب، تاریخ بازدید: ۱۱ دی ۱۴۰۱ش.
[[رده: گیاهان دارویی]]    [[رده: زندگی سالم]]    [[رده: دارو و درمان]]
{{پایان منابع}}
{{خوراکی-افقی}}
{{کرمان-افقی}}
 
[[رده:تنقلات]]
[[رده:سوغات استان کرمان]]
[[رده:شیرینی‌ها]]
[[رده:فراورده‌های گیاهی]]

نسخهٔ کنونی تا ۱۲ مهر ۱۴۰۴، ساعت ۲۲:۵۹

قاووت در ظرف مسی
قاووت در ظرف مسی

قاووت؛ خوراک مقوی و سوغات معروف کرمان.

قاووت یا قوّتو از سوغاتی‌های سنتی شهرستان‌های سیرجان، بم و کرمان است. این خوراکی پر خاصیت که به بمب انرژی هم معروف است، به‌صورت پودری تهیه می‌شود و نوعی شیرینی به‌حساب می‌آید و در طعم‌های مختلفی تهیه می‌شود.

واژه‌شناسی قاووت

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

قاووت واژه‌ای ترکی است و در لغت‌نامهٔ دهخدا به مخلوطی از حبوبات آردشده به‌همراه شیرینی خشک معنی شده است.[۱] قاووت در مناطق مختلف ایران، گویش‌های مختلفی دارد. در لهجهٔ کرمانی به آن قووِتو می‌گویند و در لهجه‌های دیگر قُوَّتو، قُویت و قُبیت و در لهجهٔ چهاردولی هم به آن قاویت می‌گویند.[۲]

تاریخچه قاووت

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بر اساس یافته‌های کارشناسان، قدمت قاووت به قرن هفتم هجری بازمی‌گردد. زنان کرمانی از این پودر در عیدها و مراسم‌هایی مانند ماه رمضان، عید نوروز و همچنین برای زنان زایمان‌کرده، استفاده می‌کردند. آنها معتقد بودن، قاووت مقاومت بدن آنها را در برابر گرسنگی افزایش می‌دهد. همچنین با مخلوط کردن قاووت با زردهٔ تخم‌مرغ و شیر و مالیدن آن به پیشانی، باور داشتند که قدرت‌شان برای روزه گرفتن بیشتر می‌شود.[۳]

ترکیبات قاووت

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
قاووت پسته‌ای
تصویری از قاووت پسته‌ای

قاووت انواع مختلفی دارد و بسته به نوع آن، از مخلوط شدن چندین بذر، مغزی‌جات و برخی گیاهان دارویی تهیه می‌شود. در تهیهٔ آن، بعضی از مواد، بو داده می‌شوند و سپس با بقیهٔ مواد از جمله شکر مخلوط شده و آسیاب می‌شوند. این خوراکی بسته به موادی که در تهیهٔ آن به کار می‌رود طعم‌های مختلفی دارد.[۴]

معروف‌ترین قاووت متعلق به کرمان است و برای تهیهٔ آن از قهوه، شکر، تخم خرفه، دانهٔ خشخاش، بذر جو، بذر کتان، گشنیز، شاه‌دانه، سیاه‌دانه، هل باد، هل رسمی، موردانه، کنجد، بذر کاهو و فلفل سیاه استفاده می‌شود و رنگ آن قهوه‌ای است.[۵] برای تهیهٔ قاووت از مواد دیگری مانند گندم، دارچین، تخم خربزه، زنجبیل، مغز پسته، نخودچی و میخک درختی نیز استفاده می‌شود.[۶] قاووت «چهل‌گیاه» از سایر قاووت‌ها کامل‌تر و مغذی‌تر است و از گیاهان دارویی بیشتری در آن استفاده شده است.[۷]

قاووت در انواع مختلفی مانند قاووت چهل‌گیاه، پسته، کنجد، خشخاش، قهوه، نخود، هل و خُرفه تهیه و تولید می‌شود که هرکدام طعم و خاصیت ویژه‌ای دارند.[۸]

روش مصرف قاووت

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

قاووت به‌صورت خشک مصرف می‌شود؛ اما می‌توان آن را با آب، چای، شیر و قهوه هم استفاده کرد.[۹] قاووت به‌عنوان صبحانه یا میان‌وعده در طول شبانه‌روز استفاده می‌شود.[۱۰]

خواص قاووت

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

قاووت به‌دلیل داشتن اسیدهای چرب غیر اشباع و خاصیت ضد اکسایشی و همچنین داشتن انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی، نقش مهمی در سلامت بدن ایفا می‌کند.[۱۱] از مهم‌ترین خواص قاووت می‌توان به این موارد اشاره کرد:

  • انرژی‌زا است و خستگی جسمی و ذهنی را از بین می‌برد.
  • برای زنان باردار و شیرده بسیار مفید است و در رشد جنین هم اثرات مطلوبی دارد.
  • موجب استحکام استخوان‌ها می‌شود و در درمان پا درد و کمر درد هم مؤثر است و از پوکی استخوان‌ها جلوگیری می‌کند.
  • برای کاهش دردهای قاعدگی زنان مؤثر است.
  • ضعف جسمی سالمندان را کاهش می‌دهد و همچنین از بیماری آلزایمر در سالمندان پیشگیری می‌کند.
  • در رشد جسمی و ذهنی کودکان مؤثر است.
  • سبب تقویت سیستم ایمنی بدن، اعصاب، حافظه، چشم و سیستم گوارش می‌شود.
  • از ریزش مو و ابرو جلوگیری می‌کند و بی‌خوابی و سرگیجه را از بین می‌برد.
  • موجب افزایش قدرت در ورزشکاران شده و قوای جنسی را در زنان و مردان افزایش می‌دهد.
  • سبب از بین رفتن کم‌خونی شده و از کمبود آهن در بدن جلوگیری می‌کند.[۱۲]

ضرر قاووت

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

زیاده‌روی در مصرف قاووت، ممکن است سبب افزایش وزن شود یا به‌دلیل طبع گرمی که دارد موجب ایجاد جوش و آکنه شود. بعضی افراد هم ممکن است به مادهٔ غذایی خاصی حساسیت داشته باشند که باید قبل از مصرف قاووت، آن را در نظر داشته باشند.[۱۳]

قاووت مرغوب

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

قاووت مرغوب نباید بوی کهنگی و ماندگی بدهد و مزهٔ غیرطبیعی داشته باشد. همچنین شیرینی آن نباید زیاد باشد و بوی آرد ندهد. در مواد قاووت نباید شن، سنگ‌ریزه و مواد غیر بهداشتی دیگری وجود داشته باشد.[۱۴]

شرایط نگهداری قاووت

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

قاووت باید در مکان خشک و خنک نگهداری شود و برابر نور مستقیم خورشید قرار نگیرد.[۱۵]

جایگاه قاووت در بین ایرانیان

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

قاووت جایگاه ویژه‌ای در میان مردم کرمان دارد. آنها همیشه از مهمان‌های خود با قاووت پذیرایی می‌کنند.[۱۶] در این منطقه برای تقویت زنان تازه زایمان‌کرده از قاووت استفاده می‌کنند و همچنین از مهمانان خود در شب ششم تولد نوزاد با قوتو پذیرایی می‌کنند. در شهرهای استان آذربایجان، اردبیل، زنجان و همدان در فصل زمستان، مراسمی زنانه به‌نام خدیر نبی برگزار می‌شود که در این مراسم، قاووت نماد باروری است و معتقدند خضر نبی قاووت را متبرک کرده و آن را با نیت برآورده شدن حاجت‌شان استفاده می‌کنند.[۱۷]

پانویس

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  1. ↑ دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه قاووت.
  2. ↑ «قاووت چیست و چه خواصی دارد؟»، وب‌سایت دلگرم.
  3. ↑ «رمضان با بوی قُوَتو در کرمان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
  4. ↑ اخوان، «ارزش تغذیه‌ای، محتوای ترکیبات فنولیک و خاصیت ضداکسایشی نمونه‌های متداول قاووت (سوغات سنتی کرمان/ ایران)»، مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمان، 1395ش، ص771.
  5. ↑ اخوان، «ارزش تغذیه‌ای، محتوای ترکیبات فنولیک و خاصیت ضداکسایشی نمونه‌های متداول قاووت (سوغات سنتی کرمان/ ایران)»، مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمان، 1395ش، ص771.
  6. ↑ «انواع قاووت و خواص درمانی آن»، وب‌سایت مجله تصویر زندگی.
  7. ↑ «آشنایی با خواص بی‌نظیر قاووت چهل گیاه + طرز تهیه قاووت»، وب‌سایت بیتوته.
  8. ↑ اخوان، «ارزش تغذیه‌ای، محتوای ترکیبات فنولیک و خاصیت ضداکسایشی نمونه‌های متداول قاووت (سوغات سنتی کرمان/ ایران)»، مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمان، 1395ش، ص771.
  9. ↑ اخوان، «ارزش تغذیه‌ای، محتوای ترکیبات فنولیک و خاصیت ضداکسایشی نمونه‌های متداول قاووت (سوغات سنتی کرمان/ ایران)»، مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمان، 1395ش، ص771.
  10. ↑ «قاووت چیست و چه خواصی دارد؟»، وب‌سایت دلگرم.
  11. ↑ اخوان، «ارزش تغذیه‌ای، محتوای ترکیبات فنولیک و خاصیت ضداکسایشی نمونه‌های متداول قاووت (سوغات سنتی کرمان/ ایران)»، مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمان، 1395ش، ص771.
  12. ↑ رمضانی، «خواص قاووت»، وب‌سایت ریوک.
  13. ↑ «قوتو (قاووت)؛ معجون مقوی برای همه سنین»، وب‌سایت مرهم طب.
  14. ↑ «انواع قاووت و خواص درمانی آن»، وب‌سایت مجله تصویر زندگی.
  15. ↑ «افزایش قیمت و کاهش تقاضای «قاووت»»، وب‌سایت دنیای اقتصاد.
  16. ↑ «قوتو کرمان»، وب‌سایت بیشترین‌ها.
  17. ↑ جعفری، «خضر»، وب‌سایت مرکز دائرۀ‌المعارف بزرگ اسلامی.

منابع

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  • «آشنایی با خواص بی‌نظیر قاووت چهل گیاه + طرز تهیه قاووت»، وب‌سایت بیتوته، تاریخ بازدید: ۱۱ دی ۱۴۰۱ش.
  • اخوان، حمیدرضا، «ارزش تغذیه‌ای، محتوای ترکیبات فنولیک و خاصیت ضداکسایشی نمونه‌های متداول قاووت (سوغات سنتی کرمان/ ایران)»، مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمان، دورهٔ ۲۳، شماره ۶، ۱۳۹۵ش.
  • «افزایش قیمت و کاهش تقاضای «قاووت»»، وب‌سایت دنیای اقتصاد، تاریخ درج مطلب: ۵ دی ۱۴۰۰ش.
  • «انواع قاووت و خواص درمانی آن»، وب‌سایت مجله تصویر زندگی، تاریخ بازدید: ۱۱ دی ۱۴۰۱ش.
  • جعفری، محمد، «خضر»، وب‌سایت مرکز دائرهٔ المعارف بزرگ اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۱۲ بهمن ۱۳۹۸ش.
  • دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: ۱۱ دی ۱۴۰۱ش.
  • «رمضان با بوی قُوَتو در کرمان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۷ش.
  • رمضانی، وحید، «خواص قاووت»، وب‌سایت ریوک، تاریخ درج مطلب: ۱۰ شهریور ۱۴۰۰ش.
  • «قاووت چیست و چه خواصی دارد؟»، وب‌سایت دلگرم، تاریخ بازدید: ۱۱ دی ۱۴۰۱ش.
  • «قوتو کرمان»، وب‌سایت بیشترین‌ها، تاریخ بازدید: ۱۱ دی ۱۴۰۱ش.
  • «قوتو (قاووت)؛ معجون مقوی برای همه سنین»، وب‌سایت مرهم طب، تاریخ بازدید: ۱۱ دی ۱۴۰۱ش.
برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:قاووت&oldid=36491»