پرش به محتوا

پیش‌نویس:قهوه: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر
دیداریویکی‌متن
حذف رده‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
[[پرونده:دانه-قهوه.jpg|300px|thumb|left|دانه قهوه]]
[[پرونده:قهوه۲.jpg|جایگزین=مزرعه قهوه در کوبا|بندانگشتی|مزرعه قهوه در کوبا]]
'''<big>قهوه</big>'''؛ نوشیدنی محبوب و رایج در میان مردم جهان.<br>
'''{{درشت|قهوه}}'''؛ نوشیدنی محبوب و رایج در میان مردم جهان.
 
قهوه از نوشیدنی‌های پرطرفدار بین مردم و پُرمصرف‌ترین نوشیدنی جهان، بعد از [[آب]] است. این نوشیدنی، به‌دلیل داشتن کافئین زیاد و ایجاد حس نشاط و سرزندگی در بین مردم جهان و همچنین به‌دلیل نداشتن الکل در میان [[مسلمان|مسلمانان]]، جایگاه خاصی دارد. مصرف قهوه در جهان، بسیار فراتر از نوشیدنی‌های الکلی، صنعتی و گازدار است.
 
==واژه‌شناسی قهوه==
[[قهوه]]، واژه‌ای [[زبان عربی|عربی]] و برگرفته از واژهٔ «کفا» یا «کافا» است که نام شهری در اتیوپی بوده و این گیاه در آن‌جا کشف شده است.<ref>[https://cafimafi.com/mag/what-is-coffee/ مستر لیدر، «قهوه چیست؟ آیا می‌دانید قهوه ابتدا دانه قرمز رنگ و آبداری است؟»، وب‌سایت کافی مافی.]</ref>
 
==تاریخچه قهوه==
معروف‌ترین روایت دربارهٔ کشف قهوه مربوط به قرن نهم میلادی است که بر اساس آن، یک چوپان در اتیوپی واقع در قاره آفریقا، پس از چَرای گله متوجه شد که بُزها با خوردن میوهٔ گیاهی، بسیار پرانرژی می‌شوند و شب نمی‌خوابند. وی نزد راهب صومعه رفت و جریان را برای او بازگو کرد. راهب، از آن میوه، یک نوشیدنی تهیه کرد و پس از نوشیدن آن متوجه شد که انرژی زیادی دارد و می‌تواند مدت بیشتری در شب بیدار بماند.<ref>[https://tarikhema.org/ancient/112492/تاریخچه-قهوه-در-ایران/ «تاریخچه قهوه در ایران»، وب‌سایت تاریخ ما.]</ref> از آن پس، مصرف قهوه در کشورهای مسلمان و سپس در اروپا و آمریکا رواج یافت. در اواخر قرن ۱۸ میلادی، صادرات [[قهوه]]، تجارت پرسودی بود. امروزه نیز صادرات قهوه در جایگاه دوم بعد از نفت خام قرار دارد که نشان‌دهندهٔ محبوبیت این کالا در جهان است.<ref>[https://coffeeyar.com/history-of-coffee-in-the-world-and-iran/ ناصرفلاح، «تاریخچه قهوه در ایران و جهان؛ قهوه از کجا آمده است؟»، وب‌سایت کافی یار.]</ref> گیاه قهوه در ایران کشت نمی‌شود و یک کالای وارداتی محسوب می‌شود.<ref>[https://www.olankala.com/blog/history-of-coffee-in-iran-and-the-world.html صداقت، «تاریخچه قهوه در ایران و جهان»، وب‌سایت اُلان‌کالا.]</ref>
 
==فرآوری قهوه==
[[پرونده:قهوه۱.jpg|جایگزین=فرآوری گیلاس قهوه در ساحل عاج|بندانگشتی|فرآوری گیلاس قهوه در ساحل عاج]]
از هنگام کاشت دانهٔ قهوه ۲ تا ۳ ماه طول می‌کشد تا به یک گیاه تبدیل شود و حدود ۴ تا ۵ سال زمان می‌برد تا این گیاه به میوه‌دهی برسد. گیاه قهوه، شکوفه‌هایی دارد که در یک بازهٔ زمانی طولانی به گیلاس قهوه تبدیل می‌شوند. درون گیلاس قهوه دانه‌های سبز رنگی وجود دارد.<ref>[https://cafimafi.com/mag/what-is-coffee/ مستر لیدر، «قهوه چیست؟ آیا می‌دانید قهوه ابتدا دانه قرمز رنگ و آبداری است؟»، وب‌سایت کافی مافی.]</ref> این دانه‌ها همان قهوه‌های معمولی اما خام هستند. برای تهیهٔ نوشیدنی قهوه، این دانه‌های سبز را حرارت می‌دهند که اصطلاحاً به آن «رُست»<ref>[https://cafimafi.com/mag/what-is-coffee/ مستر لیدر، «قهوه چیست؟ آیا می‌دانید قهوه ابتدا دانه قرمز رنگ و آبداری است؟»، وب‌سایت کافی مافی.]</ref> می‌گویند. طعم و رنگ انواع قهوه به میزان حرارتی که می‌بینند بستگی دارد.<ref>[https://www.yjc.ir/fa/news/5978249/قهوه-خام-معجزه-لاغری-هزاره-جدید-عفونت-زدایی-به-سبک-سنتی «قهوه خام؛ معجزه لاغری هزاره جدید/ عفونت‌زدایی به‌سبک سنتی»، وب‌سایت باشگاه خبرنگاران جوان.]</ref> بعد از رُست قهوه‌ها، دانه‌ها به‌رنگ قهوه‌ای در می‌آیند و برای دَم کردن باید آسیاب شوند. تفاوت در میزان آسیاب دانه‌ها، انواع مختلفی از قهوه را پدیدمی‌آورد؛ مثلاً برای تهیهٔ قهوهٔ ترک، دانه‌ها به‌صورت خیلی ریز یا آردی، آسیاب می‌شوند و برای قهوهٔ اِسپِرسو دانه‌ها را متوسط خرد می‌کنند و برای قهوهٔ فرانسه، دانه‌ها را نسبتاً درشت آسیاب می‌کنند.<ref>[https://cafimafi.com/mag/what-is-coffee/ مستر لیدر، «قهوه چیست؟ آیا می‌دانید قهوه ابتدا دانه قرمز رنگ و آبداری است؟»، وب‌سایت کافی مافی.]</ref>


قهوه از نوشیدنی‌های پرطرفدار بین مردم و پُرمصرف‌ترین نوشیدنی جهان، بعد از آب است. این نوشیدنی، به‌دلیل داشتن کافئین زیاد و ایجاد حس نشاط و سرزندگی در بین مردم جهان و همچنین به‌دلیل نداشتن الکل در میان مسلمانان، جایگاه خاصی دارد. مصرف قهوه در جهان، بسیار فراتر از نوشیدنی‌های الکلی، صنعتی و گازدار است.
==واژه‌شناسی==
قهوه، واژه‌ای عربی و برگرفته از واژۀ «کفا» یا «کافا» است که نام شهری در اتیوپی بوده و این گیاه در آن‌جا کشف شده ‌است.<ref>[https://cafimafi.com/mag/what-is-coffee/ مستر لیدر، «قهوه چیست؟ آیا می‌دانید قهوه ابتدا دانه‌ قرمز رنگ و آبداری است؟»، وب‌سایت کافی مافی.]</ref> 
==تاریخچه==
معروف‌ترین روایت دربارۀ کشف قهوه مربوط به قرن نهم میلادی است که بر اساس آن، یک چوپان در اتیوپی واقع در قاره آفریقا، پس از چَرای گله متوجه ‌شد که بُزها با خوردن میوۀ گیاهی، بسیار  پرانرژی می‌شوند و شب نمی‌خوابند. وی نزد راهب صومعه رفت و جریان را برای او بازگو ‌کرد. راهب، از آن میوه، یک نوشیدنی تهیه کرد و پس از نوشیدن آن متوجه ‌شد که انرژی زیادی دارد و می‌تواند مدت بیشتری در شب بیدار بماند.<ref>[https://tarikhema.org/ancient/112492/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87-%D9%82%D9%87%D9%88%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/ «تاریخچه قهوه در ایران»، وب‌سایت تاریخ ما.]</ref>  از آن پس، مصرف قهوه در کشورهای مسلمان و سپس در اروپا و آمریکا رواج یافت. در اواخر قرن 18 میلادی، صادرات قهوه، تجارت پرسودی بود. امروزه نیز صادرات قهوه در جایگاه دوم بعد از نفت خام قرار دارد که نشان‌دهندۀ محبوبیت این کالا در جهان است.<ref> [https://coffeeyar.com/history-of-coffee-in-the-world-and-iran/ ناصرفلاح، «تاریخچه قهوه در ایران و جهان؛ قهوه از کجا آمده است؟»، وب‌سایت کافی یار.]</ref>  گیاه قهوه در ایران کشت نمی‌شود و یک کالای وارداتی محسوب می‌شود.<ref> [https://www.olankala.com/blog/history-of-coffee-in-iran-and-the-world.html صداقت، «تاریخچه قهوه در ایران و جهان»، وب‌سایت اُلان‌کالا.]</ref>
==فرآوری==
از هنگام کاشت دانۀ قهوه 2 تا 3 ماه طول می‌کشد تا به یک گیاه تبدیل شود و حدود 4 تا 5 سال زمان می‌برد تا این گیاه به میوه‌دهی برسد. گیاه قهوه، شکوفه‌هایی دارد که در یک بازۀ زمانی طولانی به گیلاس قهوه تبدیل می‌شوند. درون گیلاس قهوه دانه‌های سبز رنگی وجود دارد.<ref>[https://cafimafi.com/mag/what-is-coffee/ مستر لیدر، «قهوه چیست؟ آیا می‌دانید قهوه ابتدا دانه‌ قرمز رنگ و آبداری است؟»، وب‌سایت کافی مافی.]</ref>  این دانه‌ها همان قهوه‌های معمولی اما خام هستند. برای تهیۀ نوشیدنی قهوه، این دانه‌های سبز را حرارت می‌دهند که اصطلاحاً به آن « رُست»<ref>[https://cafimafi.com/mag/what-is-coffee/ مستر لیدر، «قهوه چیست؟ آیا می‌دانید قهوه ابتدا دانه‌ قرمز رنگ و آبداری است؟»، وب‌سایت کافی مافی.]</ref>    می‌گویند. طعم و رنگ انواع قهوه به میزان حرارتی که می‌بینند بستگی دارد.<ref>[https://www.yjc.ir/fa/news/5978249/%D9%82%D9%87%D9%88%D9%87-%D8%AE%D8%A7%D9%85-%D9%85%D8%B9%D8%AC%D8%B2%D9%87-%D9%84%D8%A7%D8%BA%D8%B1%DB%8C-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D8%B9%D9%81%D9%88%D9%86%D8%AA-%D8%B2%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C «قهوه خام؛ معجزه لاغری هزاره جدید/ عفونت‌زدایی به‌سبک سنتی»، وب‌سایت باشگاه خبرنگاران جوان.] </ref>  بعد از رُست قهوه‌ها، دانه‌ها به‌رنگ قهوه‌ای در می‌آیند و برای دَم کردن باید آسیاب شوند. تفاوت در میزان آسیاب دانه‌ها، انواع مختلفی از قهوه‌ را پدید می‌آورد؛ مثلا برای تهیۀ قهوۀ ترک، دانه‌ها به‌صورت خیلی ریز یا آردی، آسیاب می‌شوند و برای قهوۀ اِسپِرسو دانه‌ها را متوسط خرد می‌کنند و برای قهوۀ فرانسه، دانه‌ها را نسبتاً درشت آسیاب می‌کنند.<ref>[https://cafimafi.com/mag/what-is-coffee/ مستر لیدر، «قهوه چیست؟ آیا می‌دانید قهوه ابتدا دانه‌ قرمز رنگ و آبداری است؟»، وب‌سایت کافی مافی.]</ref>   
==انواع گیاه قهوه==
==انواع گیاه قهوه==
قهوه، گونه‌های زیادی دارد که معروف‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از؛  
قهوه، گونه‌های زیادی دارد که معروف‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از؛
# قهوه عربیکا: هشتاد درصد قهوۀ جهان از این قهوه تولید می‌شود و محبوب‌ترین قهوه در جهان به‌شمار می‌رود. این قهوه از کیفیت بهتری برخوردار بوده، گران‌تر و نسبت به انواع دیگر، شیرین‌تر است.
#قهوه عربیکا: هشتاد درصد قهوهٔ جهان از این قهوه تولید می‌شود و محبوب‌ترین قهوه در جهان به‌شمار می‌رود. این قهوه از کیفیت بهتری برخوردار بوده، گران‌تر و نسبت به انواع دیگر، شیرین‌تر است.
# قهوه روبوستا: بیست درصد قهوۀ تولیدی در جهان به این گونه، اختصاص دارد. این قهوه، کافئین بیشتری نسبت به عربیکا دارد، ارزان‌تر است و طعم تلخ‌تری دارد. از این نوع قهوه بیشتر برای قهوه‌های فوری مانند اسپرسو استفاده می‌شود.<ref> [https://www.olankala.com/blog/history-of-coffee-in-iran-and-the-world.html صداقت، «تاریخچه قهوه در ایران و جهان»، وب‌سایت اُلان‌کالا.]</ref>
#قهوه روبوستا: بیست درصد قهوهٔ تولیدی در جهان به این گونه، اختصاص دارد. این قهوه، کافئین بیشتری نسبت به عربیکا دارد، ارزان‌تر است و طعم تلخ‌تری دارد. از این نوع قهوه بیشتر برای قهوه‌های فوری مانند اسپرسو استفاده می‌شود.<ref>[https://www.olankala.com/blog/history-of-coffee-in-iran-and-the-world.html صداقت، «تاریخچه قهوه در ایران و جهان»، وب‌سایت اُلان‌کالا.]</ref>
 
==انواع مصرف قهوه==
==انواع مصرف قهوه==
[[پرونده:قهوه.jpg|300px|thumb|left|]]
قهوه به دو صورت گرم و سرد مصرف می‌شود؛
قهوه به دو صورت گرم و سرد مصرف می‌شود؛  
#قهوه‌های گرم مانند: بلک کافی، اسپرسو، لاته، کاپوچینو، ماکیاتو، امریکانو، فلت وایت و رِد آی.
# قهوه‌های گرم مانند: بلک کافی، اسپرسو، لاته، کاپوچینو، ماکیاتو، امریکانو، فلت وایت و رِد آی.
#قهوه‌های سرد مانند: آیس کافی، آیس لاته و مازاگران.<ref>[https://www.olankala.com/blog/history-of-coffee-in-iran-and-the-world.html صداقت، «تاریخچه قهوه در ایران و جهان»، وب‌سایت اُلان‌کالا.]</ref>
# قهوه‌های سرد مانند: آیس کافی، آیس لاته و مازاگران.<ref> [https://www.olankala.com/blog/history-of-coffee-in-iran-and-the-world.html صداقت، «تاریخچه قهوه در ایران و جهان»، وب‌سایت اُلان‌کالا.]</ref>
 
==فواید==
==فواید قهوه==
مردم جهان، بیشتر به خواص نشاط‌آوری، افزایش تمرکز و هوشیاریِ قهوه توجه دارند<ref> [https://cafimafi.com/mag/every-thing-you-should-know-abouth-coffee/ فراهانی، «با فواید و مضرات قهوه آشنا شوید و شیوه درست مصرف قهوه را بیاموزید.»، وب‌سایت کافی مافی.]</ref> ولی این نوشیدنی خواص بسیاری دارد از جمله؛
مردم جهان، بیشتر به خواص نشاط‌آوری، افزایش تمرکز و هوشیاریِ قهوه توجه دارند<ref>[https://cafimafi.com/mag/every-thing-you-should-know-abouth-coffee/ فراهانی، «با فواید و مضرات قهوه آشنا شوید و شیوه درست مصرف قهوه را بیاموزید.»، وب‌سایت کافی مافی.]</ref> ولی این نوشیدنی خواص بسیاری دارد از جمله؛
* قهوه دارای آنتی اکسیدان بالایی است که برای پیشگیری از سرطان، دیابت و بیماری‌های قلبی مؤثر است.  
*قهوه دارای آنتی‌اکسیدان بالایی است که برای پیشگیری از [[سرطان]]، دیابت و بیماری‌های قلبی مؤثر است.
* قهوه دارای ویتامین های B5، B2 و B3، منگنز، منیزیم و پتاسیم است که برای بدن بسیار مفید است.  
*قهوه دارای ویتامین‌های B5، B2 و B3، منگنز، منیزیم و پتاسیم است که برای بدن بسیار مفید است.
* قهوه حاوی مواد کاهش‌دهنده التهاب در بدن است و از گرفتگی عروق خونی جلوگیری می‌کند و سبب کاهش حملات قلبی می‌شود.  
*قهوه حاوی مواد کاهش‌دهنده التهاب در بدن است و از گرفتگی عروق خونی جلوگیری می‌کند و سبب کاهش حملات قلبی می‌شود.
* قهوه موجب سوخت‌وساز در بدن و چربی‌سوزی در ناحیۀ شکم شده و باعث لاغری و کاهش وزن می‌شود.  
*قهوه موجب سوخت‌وساز در بدن و چربی‌سوزی در ناحیهٔ شکم شده و باعث لاغری و کاهش وزن می‌شود.
* قهوه باعث جلوگیری از سرطان کبد می‌شود.  
*قهوه باعث جلوگیری از سرطان کبد می‌شود.
* قهوه با اثر گذاشتن بر مغز، از بیماری پارکینسون جلوگیری می‌کند و همچنین مانع گسترش بیماری آلزایمر و موجب تقویت حافظه و مغز می‌شود.  
*قهوه با اثر گذاشتن بر مغز، از بیماری پارکینسون جلوگیری می‌کند و همچنین مانع گسترش بیماری آلزایمر و موجب تقویت حافظه و مغز می‌شود.
* قهوه به‌دلیل خاصیت مدر بودن موجب دفع سموم بدن و پاکسازی کبد و کلیه‌ها می‌شود.  
*قهوه به‌دلیل خاصیت مدر بودن موجب دفع سموم بدن و پاکسازی کبد و کلیه‌ها می‌شود.
* قهوه به‌دلیل داشتن کافئین موجب سرخوشی و سرحالی شده و از افسردگی جلوگیری می‌کند.<ref>[https://www.yjc.ir/fa/news/5953645/%D9%84%D8%A7%D8%BA%D8%B1-%D8%B4%D8%AF%D9%86-%D8%B3%D8%B1%DB%8C%D8%B9-%D8%AA%D8%A7-%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%A8%D8%A7-%D9%82%D9%87%D9%88%D9%87-%D8%AA%D9%84%D8%AE «لاغرشدن سریع تا نوروز با «قهوه تلخ»»، وب‌سایت باشگاه خبرنگاران جوان.] </ref>
*قهوه به‌دلیل داشتن کافئین موجب سرخوشی و سرحالی شده و از [[افسردگی]] جلوگیری می‌کند.<ref>[https://www.yjc.ir/fa/news/5953645/لاغر-شدن-سریع-تا-نوروز-با-قهوه-تلخ «لاغرشدن سریع تا نوروز با «قهوه تلخ»»، وب‌سایت باشگاه خبرنگاران جوان.]</ref>
* قهوه همچنین از پیری زودرس جلوگیری کرده و سبب افزایش طول عمر می‌شود.<ref>[https://cafimafi.com/mag/every-thing-you-should-know-abouth-coffee/ فراهانی، «با فواید و مضرات قهوه آشنا شوید و شیوه درست مصرف قهوه را بیاموزید.»، وب‌سایت کافی مافی.]</ref>
*قهوه همچنین از پیری زودرس جلوگیری کرده و سبب افزایش طول عمر می‌شود.<ref>[https://cafimafi.com/mag/every-thing-you-should-know-abouth-coffee/ فراهانی، «با فواید و مضرات قهوه آشنا شوید و شیوه درست مصرف قهوه را بیاموزید.»، وب‌سایت کافی مافی.]</ref>
==ضررها==
 
* مصرف زیاد قهوه سبب ایجاد اختلال در جذب کلسیم و آهن در بدن می‌شود.
==ضررهای قهوه==
* در صورت داشتن سوزش و رفلاکس معده، قهوه این بیماری را تشدید می‌کند.
*مصرف زیاد قهوه سبب ایجاد اختلال در جذب کلسیم و آهن در بدن می‌شود.
* افرادی که فشار خون بالا دارند یا دچار استرس و بی‌خوابی هستند، مصرف قهوه بیماری‌شان را تشدید می‌کند.
*در صورت داشتن سوزش و رفلاکس معده، قهوه این بیماری را تشدید می‌کند.
* کسانی‌که دارای مشکلات روده هستند نیز باید در مصرف قهوه احتیاط کنند.
*افرادی که فشار خون بالا دارند یا دچار استرس و بی‌خوابی هستند، مصرف قهوه بیماری‌شان را تشدید می‌کند.
* زنان باردار نباید قهوه مصرف کنند.
*کسانی‌که دارای مشکلات روده هستند نیز باید در مصرف قهوه احتیاط کنند.
*زنان [[بارداری|باردار]] نباید قهوه مصرف کنند.
 
==قهوه در خاورمیانه==
==قهوه در خاورمیانه==
قهوه در خاورمیانه برای اولین بار در قرن 15 میلادی در کشور یمن شناخته شد و سپس در قرن 16 میلادی از طریق مسافران به کشورهای ایران، ترکیه، سوریه، لبنان، مصر و عربستان وارد شد.<ref>[https://cafimafi.com/mag/what-is-coffee/ مستر لیدر، «قهوه چیست؟ آیا می‌دانید قهوه ابتدا دانه‌ قرمز رنگ و آبداری است؟»، وب‌سایت کافی مافی.]</ref>
قهوه در [[خاورمیانه]] برای اولین بار در قرن ۱۵ میلادی در کشور یمن شناخته شد و سپس در قرن ۱۶ میلادی از طریق مسافران به کشورهای [[ایران]]، ترکیه، سوریه، لبنان، مصر و عربستان وارد شد.<ref>[https://cafimafi.com/mag/what-is-coffee/ مستر لیدر، «قهوه چیست؟ آیا می‌دانید قهوه ابتدا دانه قرمز رنگ و آبداری است؟»، وب‌سایت کافی مافی.]</ref>
 
==قهوه در ایران==
==قهوه در ایران==
قهوه برای اولین بار در عصر صفویه و از طریق مسافران عربستان، وارد ایران شد. در زمان شاه عباس، داروساز مشهور آن دوره، رساله‌ای در مورد فواید و مضرات قهوه نوشت و همین امر سبب شد تا شاه عباس به قهوه علاقه‌مند شود. از آن پس در کاخ‌های سلطنتی فضایی برای قهوه خوردن ایجاد شد که به آن قهوه‌خانه می‌گفتند. قهوه‌خانه‌ها به‌دست «قهوه‌چی» یا «قهوه‌باشی» مدیریت می‌شدند.<ref> [https://ooscafe.com/article/History-of-coffee-in-Iran «تاریخچه قهوه در ایران»، وب‌سایت اوس کافه.]</ref>
[[پرونده:قهوه۳.jpg|جایگزین=قهوه‌‌جوش دوره قاجار  |بندانگشتی|قهوه‌‌جوش دوره قاجار متعلق به مجموعه میر سید علی جناب ]]
 
قهوه برای اولین بار در عصر [[صفویه]] و از طریق مسافران عربستان، وارد ایران شد. در زمان شاه عباس، داروساز مشهور آن دوره، رساله‌ای در مورد فواید و مضرات قهوه نوشت و همین امر سبب شد تا شاه عباس به قهوه علاقه‌مند شود. از آن پس در کاخ‌های سلطنتی فضایی برای قهوه خوردن ایجاد شد که به آن [[قهوه خانه|قهوه‌خانه]] می‌گفتند. قهوه‌خانه‌ها به‌دست «قهوه‌چی» یا «قهوه‌باشی» مدیریت می‌شدند.<ref>[https://ooscafe.com/article/History-of-coffee-in-Iran «تاریخچه قهوه در ایران»، وب‌سایت اوس کافه.]</ref>
در ابتدا نوشیدن قهوه در بین مردم عادی رواج نداشت و مخصوص درباریان بود، ولی کم‌کم قهوه‌خانه‌هایی در سطح شهرها برپا شد.<ref>[https://ooscafe.com/article/History-of-coffee-in-Iran «تاریخچه قهوه در ایران»، وب‌سایت اوس کافه.]</ref> به مرور زمان، قهوه‌خانه‌ها تبدیل به مکان‌های مهمی شدند که در آن‌جا، مردم دربارۀ مسائل مختلف سیاسی، اقتصادی و اجتماعی صحبت می‌کردند.<ref>[https://qahveh.com/article/history-of-coffee-in-iran «تاریخچه ورود قهوه به ایران»، وب‌سایت قهوه دات کام.]</ref> اولین قهوه‌خانه‌ها در ایران در زمان شاه طهماسب صفوی در شهرهای قزوین، اصفهان و تبریز دایر شد و در شهر اصفهان به‌دلیل پایتخت بودن نمود بیشتری داشت. در دوره قاجار هم با انتخاب تهران به‌عنوان پایتخت، قهوه‌خانه‌ها در این شهر زیاد شدند و در دوران ناصرالدین شاه به اوج رسیدند.<ref>[http://ensani.ir/fa/article/326139/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D9%88-%D8%B9%D9%85%D9%84%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D9%82%D9%87%D9%88%D9%87-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87-%D9%82%D8%A7%D8%AC%D8%A7%D8%B1 کامرانی‌فر و معمار، «نقش و عملکرد قهوه‌خانه‌های تهران در دوره قاجار»، وب‌سایت پرتال جامع علوم انسانی.]</ref>
 
 
در ابتدا نوشیدن قهوه در بین مردم عادی رواج نداشت و مخصوص درباریان بود، ولی کم‌کم قهوه‌خانه‌هایی در سطح شهرها برپا شد.<ref>[https://ooscafe.com/article/History-of-coffee-in-Iran «تاریخچه قهوه در ایران»، وب‌سایت اوس کافه.]</ref> به مرور زمان، قهوه‌خانه‌ها تبدیل به مکان‌های مهمی شدند که در آن‌جا، مردم دربارهٔ مسائل مختلف سیاسی، اقتصادی و اجتماعی صحبت می‌کردند.<ref>[https://qahveh.com/article/history-of-coffee-in-iran «تاریخچه ورود قهوه به ایران»، وب‌سایت قهوه دات کام.]</ref>  
قهوۀ ترک و قهوۀ عربی که تنها در شیوۀ دَم کردن، متفاوت هستند، در ایران مورد استقبال زیادی قرار گرفتند. پس از ورود چای به ایران، این نوشیدنی خوشمزه کم‌کم از رونق افتاد. اما در سال‌های اخیر قهوه باز هم جایگاه خود را پیدا کرده و تبدیل به رقیب جدی چای در ایران شده است. با این وجود هنوز چای نوشیدنی اول ایرانیان به‌حساب می‌آید. از مهم‌ترین دلایل محبوب شدن قهوه در بین ایرانی‌ها و مسلمانان این بود که غیرالکلی و انرژی‌زا بود.<ref> [https://qahveh.com/article/history-of-coffee-in-iran «تاریخچه ورود قهوه به ایران»، وب‌سایت قهوه دات کام.]</ref>
 
اولین قهوه‌خانه‌ها در ایران در زمان شاه طهماسب صفوی در شهرهای قزوین، [[اصفهان]] و [[تبریز]] دایر شد و در شهر اصفهان به‌دلیل پایتخت بودن نمود بیشتری داشت. در دوره [[قاجاریه|قاجار]] هم با انتخاب [[تهران]] به‌عنوان پایتخت، قهوه‌خانه‌ها در این شهر زیاد شدند و در دوران ناصرالدین شاه به اوج رسیدند.<ref>[http://ensani.ir/fa/article/326139/نقش-و-عملکرد-قهوه-خانه-های-تهران-در-دوره-قاجار کامرانی‌فر و معمار، «نقش و عملکرد قهوه‌خانه‌های تهران در دوره قاجار»، وب‌سایت پرتال جامع علوم انسانی.]</ref>
 
قهوهٔ ترک و قهوهٔ عربی که تنها در شیوهٔ دَم کردن، متفاوت هستند، در ایران مورد استقبال زیادی قرار گرفتند. پس از ورود [[چای]] به ایران، این نوشیدنی خوشمزه کم‌کم از رونق افتاد. اما در سال‌های اخیر قهوه باز هم جایگاه خود را پیدا کرده و تبدیل به رقیب جدی چای در ایران شده است. با این وجود هنوز چای نوشیدنی اول ایرانیان به‌حساب می‌آید. از مهم‌ترین دلایل محبوب شدن قهوه در بین ایرانی‌ها و [[مسلمان|مسلمانان]] این بود که غیرالکلی و انرژی‌زا بود.<ref>[https://qahveh.com/article/history-of-coffee-in-iran «تاریخچه ورود قهوه به ایران»، وب‌سایت قهوه دات کام.]</ref>
 
==قهوه در اروپا==
==قهوه در اروپا==
با سفر اروپاییان به خاورمیانه در قرن 17 میلادی، آن‌ها با قهوه آشنا شدند. در ابتدا برخی از آن‌ها قهوه را «مایع تلخ شیطانی» می‌نامیدند و بزرگان دینی در شهر ونیز ایتالیا نوشیدن قهوه را ممنوع کردند؛ اما پس از مدتی قهوه در میان اروپاییان چنان محبوبیتی پیدا کرد که رهبر مسیحیان، قبل از گرفتن تصمیم‌های مهم حتما یک فنجان قهوه می‌خورد. مردم اروپا در قهوه‌خانه‌ها به مسائل اجتماعی و علمی می‌پرداختند. کم‌کم قهوه‌خانه‌ها در کشورهای انگلستان، اتریش، فرانسه، هلند و آلمان به «اتاق فکر» تبدیل شدند.<ref>[https://cafimafi.com/mag/history-of-coffee/ مستر لیدر، «تاریخچه قهوه در ایران و جهان، آیا واقعا کاشف قهوه یک بُز بوده است؟»، وب‌سایت کافی مافی.]</ref>
با سفر اروپاییان به خاورمیانه در قرن ۱۷ میلادی، آن‌ها با قهوه آشنا شدند. در ابتدا برخی از آن‌ها قهوه را «مایع تلخ شیطانی» می‌نامیدند و بزرگان دینی در شهر ونیز ایتالیا نوشیدن قهوه را ممنوع کردند؛ اما پس از مدتی قهوه در میان اروپاییان چنان محبوبیتی پیدا کرد که رهبر مسیحیان، قبل از گرفتن تصمیم‌های مهم حتماً یک فنجان قهوه می‌خورد. مردم اروپا در قهوه‌خانه‌ها به مسائل اجتماعی و علمی می‌پرداختند. کم‌کم قهوه‌خانه‌ها در کشورهای انگلستان، اتریش، فرانسه، هلند و آلمان به «اتاق فکر» تبدیل شدند.<ref>[https://cafimafi.com/mag/history-of-coffee/ مستر لیدر، «تاریخچه قهوه در ایران و جهان، آیا واقعاً کاشف قهوه یک بُز بوده است؟»، وب‌سایت کافی مافی.]</ref>
 
بذر قهوه از اروپا و به‌صورت پنهانی، وارد قارۀ آمریکا شد. امروزه تولید قهوه به یک تجارت پرسود برای برخی کشورهای آمریکایی مانند برزیل تبدیل شده است.<ref>[https://cafimafi.com/mag/history-of-coffee/ مستر لیدر، «تاریخچه قهوه در ایران و جهان، آیا واقعا کاشف قهوه یک بُز بوده است؟»، وب‌سایت کافی مافی.]</ref>
بذر قهوه از اروپا و به‌صورت پنهانی، وارد قارهٔ آمریکا شد. امروزه تولید قهوه به یک تجارت پرسود برای برخی کشورهای آمریکایی مانند برزیل تبدیل شده است.<ref>[https://cafimafi.com/mag/history-of-coffee/ مستر لیدر، «تاریخچه قهوه در ایران و جهان، آیا واقعاً کاشف قهوه یک بُز بوده است؟»، وب‌سایت کافی مافی.]</ref>
==نحوۀ مصرف قهوه==
 
قهوه در مناطق مختلف جهان با مواد متفاوتی مصرف می‌شود. در ایتالیا قهوه با شکر استفاده می‌شود. مکزیکی‌ها با دارچین، بلژیکی‌ها با شکلات، اتیوپیایی‌ها با نمک، سنگالی‌ها با فلفل سیاه و میخک و نیجریه‌ای‌ها با لیمو آن را مصرف می‌کنند.<ref>[https://bunogroup.com/%d8%af%d8%a7%d8%b3%d8%aa%d8%a7%d9%86-%d9%82%d9%87%d9%88%d9%87/ میرمحمدی، «داستان قهوه»، وب‌سایت بورنو گروپ.]</ref>  
==نحوهٔ مصرف قهوه==
قهوه در مناطق مختلف جهان با مواد متفاوتی مصرف می‌شود. در ایتالیا قهوه با شکر استفاده می‌شود. مکزیکی‌ها با [[دارچین]]، بلژیکی‌ها با شکلات، اتیوپیایی‌ها با نمک، سنگالی‌ها با [[فلفل]] سیاه و میخک و نیجریه‌ای‌ها با لیمو آن را مصرف می‌کنند.<ref>[https://bunogroup.com/داستان-قهوه/ میرمحمدی، «داستان قهوه»، وب‌سایت بورنو گروپ.]</ref>
 
==مصرف قهوه در فرهنگ ایران==
==مصرف قهوه در فرهنگ ایران==
در گذشته، قبل از این‌که چای وارد ایران شود، مصرف قهوه در میان ایرانیان مرسوم بود؛<ref> [https://donya-e-eqtesad.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DA%86%D9%87-111/3888029-%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81-%D9%82%D9%87%D9%88%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%B4-%D9%87%D8%A7-%DA%86%D8%A7%D9%84%D8%B4-%D9%87%D8%A7 «رواج مصرف قهوه در ایران پرسش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها و چالش‌ها»، وب‌سایت دنیای اقتصاد.]</ref> مثلاً در مناطق عرب‌نشین ایران به‌ویژه در خوزستان رسم قهوه‌خوری با آداب و رسوم خاصی همراه بوده است.<ref> [https://lastsecond.ir/blog/9866-coffee-between-iranian-arabs «راه و رسم قهوه‌خوردن در میان خوزستانی‌‌ها»، وب‌سایت لست سکند.]</ref> اما در سال‌های اخیر مصرف قهوه در ایران به‌دلیل تغییر سبک زندگی و خاصیت نشاط‌آوری آن رونق بیشتری پیدا کرده و عطر و طعم تند آن نیز در گرایش مردم به این نوشیدنی لوکس بی‌تأثیر نبوده است.<ref> [https://donya-e-eqtesad.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DA%86%D9%87-111/3888029-%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81-%D9%82%D9%87%D9%88%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%B4-%D9%87%D8%A7-%DA%86%D8%A7%D9%84%D8%B4-%D9%87%D8%A7 «رواج مصرف قهوه در ایران پرسش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها و چالش‌ها»، وب‌سایت دنیای اقتصاد.]</ref> امروزه مصرف قهوه، نه فقط در کافی‌شاپ‌ها و قهوه‌خانه‌ها، بلکه در خانه‌ها، مراسم‌ها و محل کار هم رواج پیدا کرده است. «فال قهوه» نیز نزد برخی از ایرانیان، به‌ویژه بانوان، جایگاه ویژه‌ای دارد.<ref>[https://cafeneed.com/news/19075/%D8%A2%D8%B4%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D9%82%D9%87%D9%88%D9%87-%D8%AE%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86 «آشنایی با فرهنگ قهوه‌خوری در ایران و جهان»، وب‌سایت کافه‌نید.]</ref>
[[پرونده:قهوه۴.jpg|جایگزین=مراسم قهوه‌خوری در میان مردم عرب‌زبان ایران|بندانگشتی|مراسم قهوه‌خوری در میان مردم عرب‌زبان ایران]]
در گذشته، قبل از این‌که چای وارد ایران شود، مصرف قهوه در میان ایرانیان مرسوم بود؛<ref>[https://donya-e-eqtesad.com/بخش-بازارچه-111/3888029-رواج-مصرف-قهوه-در-ایران-پرسش-ها-چالش-ها «رواج مصرف قهوه در ایران پرسش‌ها و چالش‌ها»، وب‌سایت دنیای اقتصاد.]</ref> مثلاً در مناطق عرب‌نشین ایران به‌ویژه در [[خوزستان]] رسم قهوه‌خوری با [[آداب]] و رسوم خاصی همراه بوده است.<ref>[https://lastsecond.ir/blog/9866-coffee-between-iranian-arabs «راه و رسم قهوه‌خوردن در میان خوزستانی‌ها»، وب‌سایت لست سکند.]</ref> اما در سال‌های اخیر مصرف قهوه در ایران به‌دلیل تغییر [[سبک زندگی]] و خاصیت نشاط‌آوری آن رونق بیشتری پیدا کرده و عطر و طعم تند آن نیز در گرایش مردم به این نوشیدنی لوکس بی‌تأثیر نبوده است.<ref>[https://donya-e-eqtesad.com/بخش-بازارچه-111/3888029-رواج-مصرف-قهوه-در-ایران-پرسش-ها-چالش-ها «رواج مصرف قهوه در ایران پرسش‌ها و چالش‌ها»، وب‌سایت دنیای اقتصاد.]</ref> امروزه مصرف قهوه، نه فقط در کافی‌شاپ‌ها و قهوه‌خانه‌ها، بلکه در [[خانه|خانه‌ها]]، مراسم‌ها و محل کار هم رواج پیدا کرده است. «فال قهوه» نیز نزد برخی از ایرانیان، به‌ویژه بانوان، جایگاه ویژه‌ای دارد.<ref>[https://cafeneed.com/news/19075/آشنایی-با-فرهنگ-قهوه-خوری-در-ایران-و-جهان «آشنایی با فرهنگ قهوه‌خوری در ایران و جهان»، وب‌سایت کافه‌نید.]</ref>
 
==قهوه در ادبیات فارسی==
==قهوه در ادبیات فارسی==
قهوه به‌دلیل محبوبیتی که در بین مردم داشته در اشعار شاعران هم جا باز کرده، مثلا قاآنی چنین سروده است:<ref> [https://ganjoor.net/ghaani/ghasidegh/sh303 قاآنی، قصاید، وب‌سایت گنجور.]</ref>
قهوه به‌دلیل محبوبیتی که در بین مردم داشته در اشعار شاعران هم جا باز کرده، مثلاً قاآنی چنین سروده است:<ref>[https://ganjoor.net/ghaani/ghasidegh/sh303 قاآنی، قصاید، وب‌سایت گنجور.]</ref>


  {{آغاز نستعلیق}}
  {{آغاز نستعلیق}}
{{شعر|نستعلیق}}
{{شعر|نستعلیق}}
  {{ب|قهوه بس تلخست‌ کش نوشند مردم صبح و شام|لیک بس شیرین شود چون گشت با شکر عجین}}
  {{ب|قهوه بس تلخست کش نوشند مردم صبح و شام|لیک بس شیرین شود چون گشت با شکر عجین}}
  {{پایان شعر}}
  {{پایان شعر}}
  {{پایان نستعلیق}}
  {{پایان نستعلیق}}
بیدل دهلوی هم در اشعار خود چنین آورده است:<ref>[https://ganjoor.net/bidel/ghazalbi/sh480 بیدل دهلوی، غزلیات، وب‌سایت گنجور.]</ref>
[[بیدل|بیدل دهلوی]] هم در اشعار خود چنین آورده است:<ref>[https://ganjoor.net/bidel/ghazalbi/sh480 بیدل دهلوی، غزلیات، وب‌سایت گنجور.]</ref>
{{آغاز نستعلیق}}
{{آغاز نستعلیق}}
{{شعر|نستعلیق}}
{{شعر|نستعلیق}}
  {{ب|نمی‌تپد دل خون‌گشته در غبار هوس |سراغ قهوه به جام شراب دشوار است}}
  {{ب|نمی‌تپد دل خون‌گشته در غبار هوس |سراغ قهوه به جام شراب دشوار است}}
  {{پایان شعر}}
  {{پایان شعر}}
  {{پایان نستعلیق}}
  {{پایان نستعلیق}}
شاطر عباس صبوحی هم در دوبیتی‌های خود این‌گونه سروده:<ref>[https://ganjoor.net/shater/robsha/sh2 شاطر عباس صبوحی، دوبیتی‌ها، وب‌سایت گنجور.]</ref>
شاطر عباس صبوحی هم در [[دوبیتی|دوبیتی‌های]] خود این‌گونه سروده:<ref>[https://ganjoor.net/shater/robsha/sh2 شاطر عباس صبوحی، دوبیتی‌ها، وب‌سایت گنجور.]</ref>
{{آغاز نستعلیق}}
{{آغاز نستعلیق}}
{{شعر|نستعلیق}}
{{شعر|نستعلیق}}
  {{ب|چون قهوه بدست گیرد آن حب نبات|از عکس رُخش قهوه شود آب حیات}}
  {{ب|چون قهوه بدست گیرد آن حب نبات|از عکس رُخش قهوه شود آب حیات}}
  {{پایان شعر}}
  {{پایان شعر}}
  {{پایان نستعلیق}}
  {{پایان نستعلیق}}
{{آغاز نستعلیق}}
{{آغاز نستعلیق}}
{{شعر|نستعلیق}}
{{شعر|نستعلیق}}
  {{ب|عکس رُخ او به قهوه دیدم گفتم|خورشید برون آمده است از ظلمات }}
  {{ب|عکس رُخ او به قهوه دیدم گفتم|خورشید برون آمده است از ظلمات}}
  {{پایان شعر}}
  {{پایان شعر}}
  {{پایان نستعلیق}}
  {{پایان نستعلیق}}
==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
==منابع==
==منابع==
* «آشنایی با فرهنگ قهوه‌خوری در ایران و جهان»، وب‌سایت کافه‌نید، تاریخ بازدید: 7 دی 1401ش.
{{آغاز منابع}}
* بیدل دهلوی، غزلیات، وب‌سایت گنجور، تاریخ بازدید: 7 دی 1401ش.
* «آشنایی با فرهنگ قهوه‌خوری در ایران و جهان»، وب‌سایت کافه‌نید، تاریخ بازدید: ۷ دی ۱۴۰۱ش.
* «تاریخچه قهوه در ایران»، وب‌سایت اوس کافه، تاریخ درج مطلب: 7 دی 1401ش.
* بیدل دهلوی، غزلیات، وب‌سایت گنجور، تاریخ بازدید: ۷ دی ۱۴۰۱ش.
* «تاریخچه قهوه در ایران»، وب‌سایت تاریخ ما، تاریخ درج مطلب: 25 بهمن 1400ش.
* «تاریخچه قهوه در ایران»، وب‌سایت اوس کافه، تاریخ درج مطلب: ۷ دی ۱۴۰۱ش.
* «تاریخچه ورود قهوه به ایران»، وب‌سایت قهوه دات کام، تاریخ درج مطلب: 17 خرداد 1399ش.
* «تاریخچه قهوه در ایران»، وب‌سایت تاریخ ما، تاریخ درج مطلب: ۲۵ بهمن ۱۴۰۰ش.
* «راه و رسم قهوه‌خوردن در میان خوزستانی‌‌ها»، وب‌سایت لست سکند، تاریخ درج مطلب: 16 اردیبهشت 1400ش.
* «تاریخچه ورود قهوه به ایران»، وب‌سایت قهوه دات کام، تاریخ درج مطلب: ۱۷ خرداد ۱۳۹۹ش.
* «رواج مصرف قهوه در ایران پرسش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها و چالش‌ها»، وب‌سایت دنیای اقتصاد، تاریخ درج مطلب: 15 مرداد 1401ش.
* «راه و رسم قهوه‌خوردن در میان خوزستانی‌ها»، وب‌سایت لست سکند، تاریخ درج مطلب: ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۰ش.
* شاطر عباس صبوحی، دوبیتی‌ها، وب‌سایت گنجور، تاریخ بازدید: 7 دی 1401ش.
* «رواج مصرف قهوه در ایران پرسش‌ها و چالش‌ها»، وب‌سایت دنیای اقتصاد، تاریخ درج مطلب: ۱۵ مرداد ۱۴۰۱ش.
* صداقت، ژینو، «تاریخچه قهوه در ایران و جهان»، وب‌سایت اُلان‌کالا، تاریخ درج مطلب: 14 تیر 1401ش.
* شاطر عباس صبوحی، دوبیتی‌ها، وب‌سایت گنجور، تاریخ بازدید: ۷ دی ۱۴۰۱ش.
* فراهانی، علیرضا، «با فواید و مضرات قهوه آشنا شوید و شیوه درست مصرف قهوه را بیاموزید.»، وب‌سایت کافی مافی، تاریخ درج مطلب: 30 بهمن 1400ش.
* صداقت، ژینو، «تاریخچه قهوه در ایران و جهان»، وب‌سایت اُلان‌کالا، تاریخ درج مطلب: ۱۴ تیر ۱۴۰۱ش.
* قاآنی، قصاید، وب‌سایت گنجور، تاریخ بازدید: 7 دی 1401ش.
* فراهانی، علیرضا، «با فواید و مضرات قهوه آشنا شوید و شیوه درست مصرف قهوه را بیاموزید.»، وب‌سایت کافی مافی، تاریخ درج مطلب: ۳۰ بهمن ۱۴۰۰ش.
* «قهوه خام؛ معجزه لاغری هزاره جدید/ عفونت‌زدایی به‌سبک سنتی»، باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب: 25 بهمن 1395ش.
* قاآنی، قصاید، وب‌سایت گنجور، تاریخ بازدید: ۷ دی ۱۴۰۱ش.
* کامرانی‌فر، احمد و معمار، نرجس، «نقش و عملکرد قهوه‌خانه‌های تهران در دوره قاجار»، پرتال جامع علوم انسانی.
* «قهوه خام؛ معجزه لاغری هزاره جدید/ عفونت‌زدایی به‌سبک سنتی»، باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب: ۲۵ بهمن ۱۳۹۵ش.
* «لاغرشدن سریع تا نوروز با «قهوه تلخ»»، باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب: 7 بهمن 1395ش.
*کامرانی‌فر، احمد و معمار، نرجس، «نقش و عملکرد قهوه‌خانه‌های تهران در دوره قاجار»، پرتال جامع علوم انسانی.
* مستر لیدر، «تاریخچه قهوه در ایران و جهان، آیا واقعا کاشف قهوه یک بُز بوده است؟»، وب‌سایت کافی مافی، تاریخ درج مطلب: 28 اردیبهشت 1399ش.
* «لاغرشدن سریع تا نوروز با «قهوه تلخ»»، باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب: ۷ بهمن ۱۳۹۵ش.
* مستر لیدر، «قهوه چیست؟ آیا می‌دانید قهوه ابتدا دانه‌ قرمز رنگ و آبداری است؟»، وب‌سایت کافی مافی، تاریخ درج مطلب: 24 اسفند 1400ش.
* مستر لیدر، «تاریخچه قهوه در ایران و جهان، آیا واقعاً کاشف قهوه یک بُز بوده است؟»، وب‌سایت کافی مافی، تاریخ درج مطلب: ۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۹ش.
* میرمحمدی، حسین، «داستان قهوه»، وب‌سایت بورنو گروپ، تاریخ درج مطلب: 6 خرداد 1396ش.
* مستر لیدر، «قهوه چیست؟ آیا می‌دانید قهوه ابتدا دانه قرمز رنگ و آبداری است؟»، وب‌سایت کافی مافی، تاریخ درج مطلب: ۲۴ اسفند ۱۴۰۰ش.
* ناصرفلاح، بهزاد، «تاریخچه قهوه در ایران و جهان؛ قهوه از کجا آمده است؟»، وب‌سایت کافی‌یار، تاریخ درج مطلب: 26 مرداد 1399ش.
* میرمحمدی، حسین، «داستان قهوه»، وب‌سایت بورنو گروپ، تاریخ درج مطلب: ۶ خرداد ۱۳۹۶ش.
* ناصرفلاح، بهزاد، «تاریخچه قهوه در ایران و جهان؛ قهوه از کجا آمده است؟»، وب‌سایت کافی‌یار، تاریخ درج مطلب: ۲۶ مرداد ۱۳۹۹ش.
{{پایان منابع}}
{{خوراکی-افقی}}
 
[[رده:غلات]]
[[رده:نوشیدنی‌ها]]

نسخهٔ کنونی تا ۸ مهر ۱۴۰۴، ساعت ۱۲:۰۰

مزرعه قهوه در کوبا
مزرعه قهوه در کوبا

قهوه؛ نوشیدنی محبوب و رایج در میان مردم جهان.

قهوه از نوشیدنی‌های پرطرفدار بین مردم و پُرمصرف‌ترین نوشیدنی جهان، بعد از آب است. این نوشیدنی، به‌دلیل داشتن کافئین زیاد و ایجاد حس نشاط و سرزندگی در بین مردم جهان و همچنین به‌دلیل نداشتن الکل در میان مسلمانان، جایگاه خاصی دارد. مصرف قهوه در جهان، بسیار فراتر از نوشیدنی‌های الکلی، صنعتی و گازدار است.

واژه‌شناسی قهوه

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

قهوه، واژه‌ای عربی و برگرفته از واژهٔ «کفا» یا «کافا» است که نام شهری در اتیوپی بوده و این گیاه در آن‌جا کشف شده است.[۱]

تاریخچه قهوه

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

معروف‌ترین روایت دربارهٔ کشف قهوه مربوط به قرن نهم میلادی است که بر اساس آن، یک چوپان در اتیوپی واقع در قاره آفریقا، پس از چَرای گله متوجه شد که بُزها با خوردن میوهٔ گیاهی، بسیار پرانرژی می‌شوند و شب نمی‌خوابند. وی نزد راهب صومعه رفت و جریان را برای او بازگو کرد. راهب، از آن میوه، یک نوشیدنی تهیه کرد و پس از نوشیدن آن متوجه شد که انرژی زیادی دارد و می‌تواند مدت بیشتری در شب بیدار بماند.[۲] از آن پس، مصرف قهوه در کشورهای مسلمان و سپس در اروپا و آمریکا رواج یافت. در اواخر قرن ۱۸ میلادی، صادرات قهوه، تجارت پرسودی بود. امروزه نیز صادرات قهوه در جایگاه دوم بعد از نفت خام قرار دارد که نشان‌دهندهٔ محبوبیت این کالا در جهان است.[۳] گیاه قهوه در ایران کشت نمی‌شود و یک کالای وارداتی محسوب می‌شود.[۴]

فرآوری قهوه

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
فرآوری گیلاس قهوه در ساحل عاج
فرآوری گیلاس قهوه در ساحل عاج

از هنگام کاشت دانهٔ قهوه ۲ تا ۳ ماه طول می‌کشد تا به یک گیاه تبدیل شود و حدود ۴ تا ۵ سال زمان می‌برد تا این گیاه به میوه‌دهی برسد. گیاه قهوه، شکوفه‌هایی دارد که در یک بازهٔ زمانی طولانی به گیلاس قهوه تبدیل می‌شوند. درون گیلاس قهوه دانه‌های سبز رنگی وجود دارد.[۵] این دانه‌ها همان قهوه‌های معمولی اما خام هستند. برای تهیهٔ نوشیدنی قهوه، این دانه‌های سبز را حرارت می‌دهند که اصطلاحاً به آن «رُست»[۶] می‌گویند. طعم و رنگ انواع قهوه به میزان حرارتی که می‌بینند بستگی دارد.[۷] بعد از رُست قهوه‌ها، دانه‌ها به‌رنگ قهوه‌ای در می‌آیند و برای دَم کردن باید آسیاب شوند. تفاوت در میزان آسیاب دانه‌ها، انواع مختلفی از قهوه را پدیدمی‌آورد؛ مثلاً برای تهیهٔ قهوهٔ ترک، دانه‌ها به‌صورت خیلی ریز یا آردی، آسیاب می‌شوند و برای قهوهٔ اِسپِرسو دانه‌ها را متوسط خرد می‌کنند و برای قهوهٔ فرانسه، دانه‌ها را نسبتاً درشت آسیاب می‌کنند.[۸]

انواع گیاه قهوه

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

قهوه، گونه‌های زیادی دارد که معروف‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از؛

  1. قهوه عربیکا: هشتاد درصد قهوهٔ جهان از این قهوه تولید می‌شود و محبوب‌ترین قهوه در جهان به‌شمار می‌رود. این قهوه از کیفیت بهتری برخوردار بوده، گران‌تر و نسبت به انواع دیگر، شیرین‌تر است.
  2. قهوه روبوستا: بیست درصد قهوهٔ تولیدی در جهان به این گونه، اختصاص دارد. این قهوه، کافئین بیشتری نسبت به عربیکا دارد، ارزان‌تر است و طعم تلخ‌تری دارد. از این نوع قهوه بیشتر برای قهوه‌های فوری مانند اسپرسو استفاده می‌شود.[۹]

انواع مصرف قهوه

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

قهوه به دو صورت گرم و سرد مصرف می‌شود؛

  1. قهوه‌های گرم مانند: بلک کافی، اسپرسو، لاته، کاپوچینو، ماکیاتو، امریکانو، فلت وایت و رِد آی.
  2. قهوه‌های سرد مانند: آیس کافی، آیس لاته و مازاگران.[۱۰]

فواید قهوه

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مردم جهان، بیشتر به خواص نشاط‌آوری، افزایش تمرکز و هوشیاریِ قهوه توجه دارند[۱۱] ولی این نوشیدنی خواص بسیاری دارد از جمله؛

  • قهوه دارای آنتی‌اکسیدان بالایی است که برای پیشگیری از سرطان، دیابت و بیماری‌های قلبی مؤثر است.
  • قهوه دارای ویتامین‌های B5، B2 و B3، منگنز، منیزیم و پتاسیم است که برای بدن بسیار مفید است.
  • قهوه حاوی مواد کاهش‌دهنده التهاب در بدن است و از گرفتگی عروق خونی جلوگیری می‌کند و سبب کاهش حملات قلبی می‌شود.
  • قهوه موجب سوخت‌وساز در بدن و چربی‌سوزی در ناحیهٔ شکم شده و باعث لاغری و کاهش وزن می‌شود.
  • قهوه باعث جلوگیری از سرطان کبد می‌شود.
  • قهوه با اثر گذاشتن بر مغز، از بیماری پارکینسون جلوگیری می‌کند و همچنین مانع گسترش بیماری آلزایمر و موجب تقویت حافظه و مغز می‌شود.
  • قهوه به‌دلیل خاصیت مدر بودن موجب دفع سموم بدن و پاکسازی کبد و کلیه‌ها می‌شود.
  • قهوه به‌دلیل داشتن کافئین موجب سرخوشی و سرحالی شده و از افسردگی جلوگیری می‌کند.[۱۲]
  • قهوه همچنین از پیری زودرس جلوگیری کرده و سبب افزایش طول عمر می‌شود.[۱۳]

ضررهای قهوه

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  • مصرف زیاد قهوه سبب ایجاد اختلال در جذب کلسیم و آهن در بدن می‌شود.
  • در صورت داشتن سوزش و رفلاکس معده، قهوه این بیماری را تشدید می‌کند.
  • افرادی که فشار خون بالا دارند یا دچار استرس و بی‌خوابی هستند، مصرف قهوه بیماری‌شان را تشدید می‌کند.
  • کسانی‌که دارای مشکلات روده هستند نیز باید در مصرف قهوه احتیاط کنند.
  • زنان باردار نباید قهوه مصرف کنند.

قهوه در خاورمیانه

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

قهوه در خاورمیانه برای اولین بار در قرن ۱۵ میلادی در کشور یمن شناخته شد و سپس در قرن ۱۶ میلادی از طریق مسافران به کشورهای ایران، ترکیه، سوریه، لبنان، مصر و عربستان وارد شد.[۱۴]

قهوه در ایران

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
قهوه‌‌جوش دوره قاجار
قهوه‌‌جوش دوره قاجار متعلق به مجموعه میر سید علی جناب

قهوه برای اولین بار در عصر صفویه و از طریق مسافران عربستان، وارد ایران شد. در زمان شاه عباس، داروساز مشهور آن دوره، رساله‌ای در مورد فواید و مضرات قهوه نوشت و همین امر سبب شد تا شاه عباس به قهوه علاقه‌مند شود. از آن پس در کاخ‌های سلطنتی فضایی برای قهوه خوردن ایجاد شد که به آن قهوه‌خانه می‌گفتند. قهوه‌خانه‌ها به‌دست «قهوه‌چی» یا «قهوه‌باشی» مدیریت می‌شدند.[۱۵]

در ابتدا نوشیدن قهوه در بین مردم عادی رواج نداشت و مخصوص درباریان بود، ولی کم‌کم قهوه‌خانه‌هایی در سطح شهرها برپا شد.[۱۶] به مرور زمان، قهوه‌خانه‌ها تبدیل به مکان‌های مهمی شدند که در آن‌جا، مردم دربارهٔ مسائل مختلف سیاسی، اقتصادی و اجتماعی صحبت می‌کردند.[۱۷]

اولین قهوه‌خانه‌ها در ایران در زمان شاه طهماسب صفوی در شهرهای قزوین، اصفهان و تبریز دایر شد و در شهر اصفهان به‌دلیل پایتخت بودن نمود بیشتری داشت. در دوره قاجار هم با انتخاب تهران به‌عنوان پایتخت، قهوه‌خانه‌ها در این شهر زیاد شدند و در دوران ناصرالدین شاه به اوج رسیدند.[۱۸]

قهوهٔ ترک و قهوهٔ عربی که تنها در شیوهٔ دَم کردن، متفاوت هستند، در ایران مورد استقبال زیادی قرار گرفتند. پس از ورود چای به ایران، این نوشیدنی خوشمزه کم‌کم از رونق افتاد. اما در سال‌های اخیر قهوه باز هم جایگاه خود را پیدا کرده و تبدیل به رقیب جدی چای در ایران شده است. با این وجود هنوز چای نوشیدنی اول ایرانیان به‌حساب می‌آید. از مهم‌ترین دلایل محبوب شدن قهوه در بین ایرانی‌ها و مسلمانان این بود که غیرالکلی و انرژی‌زا بود.[۱۹]

قهوه در اروپا

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

با سفر اروپاییان به خاورمیانه در قرن ۱۷ میلادی، آن‌ها با قهوه آشنا شدند. در ابتدا برخی از آن‌ها قهوه را «مایع تلخ شیطانی» می‌نامیدند و بزرگان دینی در شهر ونیز ایتالیا نوشیدن قهوه را ممنوع کردند؛ اما پس از مدتی قهوه در میان اروپاییان چنان محبوبیتی پیدا کرد که رهبر مسیحیان، قبل از گرفتن تصمیم‌های مهم حتماً یک فنجان قهوه می‌خورد. مردم اروپا در قهوه‌خانه‌ها به مسائل اجتماعی و علمی می‌پرداختند. کم‌کم قهوه‌خانه‌ها در کشورهای انگلستان، اتریش، فرانسه، هلند و آلمان به «اتاق فکر» تبدیل شدند.[۲۰]

بذر قهوه از اروپا و به‌صورت پنهانی، وارد قارهٔ آمریکا شد. امروزه تولید قهوه به یک تجارت پرسود برای برخی کشورهای آمریکایی مانند برزیل تبدیل شده است.[۲۱]

نحوهٔ مصرف قهوه

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

قهوه در مناطق مختلف جهان با مواد متفاوتی مصرف می‌شود. در ایتالیا قهوه با شکر استفاده می‌شود. مکزیکی‌ها با دارچین، بلژیکی‌ها با شکلات، اتیوپیایی‌ها با نمک، سنگالی‌ها با فلفل سیاه و میخک و نیجریه‌ای‌ها با لیمو آن را مصرف می‌کنند.[۲۲]

مصرف قهوه در فرهنگ ایران

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
مراسم قهوه‌خوری در میان مردم عرب‌زبان ایران
مراسم قهوه‌خوری در میان مردم عرب‌زبان ایران

در گذشته، قبل از این‌که چای وارد ایران شود، مصرف قهوه در میان ایرانیان مرسوم بود؛[۲۳] مثلاً در مناطق عرب‌نشین ایران به‌ویژه در خوزستان رسم قهوه‌خوری با آداب و رسوم خاصی همراه بوده است.[۲۴] اما در سال‌های اخیر مصرف قهوه در ایران به‌دلیل تغییر سبک زندگی و خاصیت نشاط‌آوری آن رونق بیشتری پیدا کرده و عطر و طعم تند آن نیز در گرایش مردم به این نوشیدنی لوکس بی‌تأثیر نبوده است.[۲۵] امروزه مصرف قهوه، نه فقط در کافی‌شاپ‌ها و قهوه‌خانه‌ها، بلکه در خانه‌ها، مراسم‌ها و محل کار هم رواج پیدا کرده است. «فال قهوه» نیز نزد برخی از ایرانیان، به‌ویژه بانوان، جایگاه ویژه‌ای دارد.[۲۶]

قهوه در ادبیات فارسی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

قهوه به‌دلیل محبوبیتی که در بین مردم داشته در اشعار شاعران هم جا باز کرده، مثلاً قاآنی چنین سروده است:[۲۷] 

الگو:آغاز نستعلیق

الگو:شعر 

الگو:ب
الگو:پایان شعر
الگو:پایان نستعلیق

بیدل دهلوی هم در اشعار خود چنین آورده است:[۲۸] الگو:آغاز نستعلیق الگو:شعر 

الگو:ب
الگو:پایان شعر
الگو:پایان نستعلیق

شاطر عباس صبوحی هم در دوبیتی‌های خود این‌گونه سروده:[۲۹] الگو:آغاز نستعلیق الگو:شعر 

الگو:ب
الگو:پایان شعر
الگو:پایان نستعلیق

الگو:آغاز نستعلیق الگو:شعر 

الگو:ب
الگو:پایان شعر
الگو:پایان نستعلیق

پانویس

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  1. ↑ مستر لیدر، «قهوه چیست؟ آیا می‌دانید قهوه ابتدا دانه قرمز رنگ و آبداری است؟»، وب‌سایت کافی مافی.
  2. ↑ «تاریخچه قهوه در ایران»، وب‌سایت تاریخ ما.
  3. ↑ ناصرفلاح، «تاریخچه قهوه در ایران و جهان؛ قهوه از کجا آمده است؟»، وب‌سایت کافی یار.
  4. ↑ صداقت، «تاریخچه قهوه در ایران و جهان»، وب‌سایت اُلان‌کالا.
  5. ↑ مستر لیدر، «قهوه چیست؟ آیا می‌دانید قهوه ابتدا دانه قرمز رنگ و آبداری است؟»، وب‌سایت کافی مافی.
  6. ↑ مستر لیدر، «قهوه چیست؟ آیا می‌دانید قهوه ابتدا دانه قرمز رنگ و آبداری است؟»، وب‌سایت کافی مافی.
  7. ↑ «قهوه خام؛ معجزه لاغری هزاره جدید/ عفونت‌زدایی به‌سبک سنتی»، وب‌سایت باشگاه خبرنگاران جوان.
  8. ↑ مستر لیدر، «قهوه چیست؟ آیا می‌دانید قهوه ابتدا دانه قرمز رنگ و آبداری است؟»، وب‌سایت کافی مافی.
  9. ↑ صداقت، «تاریخچه قهوه در ایران و جهان»، وب‌سایت اُلان‌کالا.
  10. ↑ صداقت، «تاریخچه قهوه در ایران و جهان»، وب‌سایت اُلان‌کالا.
  11. ↑ فراهانی، «با فواید و مضرات قهوه آشنا شوید و شیوه درست مصرف قهوه را بیاموزید.»، وب‌سایت کافی مافی.
  12. ↑ «لاغرشدن سریع تا نوروز با «قهوه تلخ»»، وب‌سایت باشگاه خبرنگاران جوان.
  13. ↑ فراهانی، «با فواید و مضرات قهوه آشنا شوید و شیوه درست مصرف قهوه را بیاموزید.»، وب‌سایت کافی مافی.
  14. ↑ مستر لیدر، «قهوه چیست؟ آیا می‌دانید قهوه ابتدا دانه قرمز رنگ و آبداری است؟»، وب‌سایت کافی مافی.
  15. ↑ «تاریخچه قهوه در ایران»، وب‌سایت اوس کافه.
  16. ↑ «تاریخچه قهوه در ایران»، وب‌سایت اوس کافه.
  17. ↑ «تاریخچه ورود قهوه به ایران»، وب‌سایت قهوه دات کام.
  18. ↑ کامرانی‌فر و معمار، «نقش و عملکرد قهوه‌خانه‌های تهران در دوره قاجار»، وب‌سایت پرتال جامع علوم انسانی.
  19. ↑ «تاریخچه ورود قهوه به ایران»، وب‌سایت قهوه دات کام.
  20. ↑ مستر لیدر، «تاریخچه قهوه در ایران و جهان، آیا واقعاً کاشف قهوه یک بُز بوده است؟»، وب‌سایت کافی مافی.
  21. ↑ مستر لیدر، «تاریخچه قهوه در ایران و جهان، آیا واقعاً کاشف قهوه یک بُز بوده است؟»، وب‌سایت کافی مافی.
  22. ↑ میرمحمدی، «داستان قهوه»، وب‌سایت بورنو گروپ.
  23. ↑ «رواج مصرف قهوه در ایران پرسش‌ها و چالش‌ها»، وب‌سایت دنیای اقتصاد.
  24. ↑ «راه و رسم قهوه‌خوردن در میان خوزستانی‌ها»، وب‌سایت لست سکند.
  25. ↑ «رواج مصرف قهوه در ایران پرسش‌ها و چالش‌ها»، وب‌سایت دنیای اقتصاد.
  26. ↑ «آشنایی با فرهنگ قهوه‌خوری در ایران و جهان»، وب‌سایت کافه‌نید.
  27. ↑ قاآنی، قصاید، وب‌سایت گنجور.
  28. ↑ بیدل دهلوی، غزلیات، وب‌سایت گنجور.
  29. ↑ شاطر عباس صبوحی، دوبیتی‌ها، وب‌سایت گنجور.

منابع

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  • «آشنایی با فرهنگ قهوه‌خوری در ایران و جهان»، وب‌سایت کافه‌نید، تاریخ بازدید: ۷ دی ۱۴۰۱ش.
  • بیدل دهلوی، غزلیات، وب‌سایت گنجور، تاریخ بازدید: ۷ دی ۱۴۰۱ش.
  • «تاریخچه قهوه در ایران»، وب‌سایت اوس کافه، تاریخ درج مطلب: ۷ دی ۱۴۰۱ش.
  • «تاریخچه قهوه در ایران»، وب‌سایت تاریخ ما، تاریخ درج مطلب: ۲۵ بهمن ۱۴۰۰ش.
  • «تاریخچه ورود قهوه به ایران»، وب‌سایت قهوه دات کام، تاریخ درج مطلب: ۱۷ خرداد ۱۳۹۹ش.
  • «راه و رسم قهوه‌خوردن در میان خوزستانی‌ها»، وب‌سایت لست سکند، تاریخ درج مطلب: ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۰ش.
  • «رواج مصرف قهوه در ایران پرسش‌ها و چالش‌ها»، وب‌سایت دنیای اقتصاد، تاریخ درج مطلب: ۱۵ مرداد ۱۴۰۱ش.
  • شاطر عباس صبوحی، دوبیتی‌ها، وب‌سایت گنجور، تاریخ بازدید: ۷ دی ۱۴۰۱ش.
  • صداقت، ژینو، «تاریخچه قهوه در ایران و جهان»، وب‌سایت اُلان‌کالا، تاریخ درج مطلب: ۱۴ تیر ۱۴۰۱ش.
  • فراهانی، علیرضا، «با فواید و مضرات قهوه آشنا شوید و شیوه درست مصرف قهوه را بیاموزید.»، وب‌سایت کافی مافی، تاریخ درج مطلب: ۳۰ بهمن ۱۴۰۰ش.
  • قاآنی، قصاید، وب‌سایت گنجور، تاریخ بازدید: ۷ دی ۱۴۰۱ش.
  • «قهوه خام؛ معجزه لاغری هزاره جدید/ عفونت‌زدایی به‌سبک سنتی»، باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب: ۲۵ بهمن ۱۳۹۵ش.
  • کامرانی‌فر، احمد و معمار، نرجس، «نقش و عملکرد قهوه‌خانه‌های تهران در دوره قاجار»، پرتال جامع علوم انسانی.
  • «لاغرشدن سریع تا نوروز با «قهوه تلخ»»، باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب: ۷ بهمن ۱۳۹۵ش.
  • مستر لیدر، «تاریخچه قهوه در ایران و جهان، آیا واقعاً کاشف قهوه یک بُز بوده است؟»، وب‌سایت کافی مافی، تاریخ درج مطلب: ۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۹ش.
  • مستر لیدر، «قهوه چیست؟ آیا می‌دانید قهوه ابتدا دانه قرمز رنگ و آبداری است؟»، وب‌سایت کافی مافی، تاریخ درج مطلب: ۲۴ اسفند ۱۴۰۰ش.
  • میرمحمدی، حسین، «داستان قهوه»، وب‌سایت بورنو گروپ، تاریخ درج مطلب: ۶ خرداد ۱۳۹۶ش.
  • ناصرفلاح، بهزاد، «تاریخچه قهوه در ایران و جهان؛ قهوه از کجا آمده است؟»، وب‌سایت کافی‌یار، تاریخ درج مطلب: ۲۶ مرداد ۱۳۹۹ش.
برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:قهوه&oldid=36044»