پرش به محتوا

پیش‌نویس:حریم خصوصی در شهرسازی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر
دیداریویکی‌متن
imported>فریده مهدیان
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۹۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
'''محرمیت در شهرسازی؛'''<big>متن بزرگ</big>  
{{درشت|'''حریم خصوصی در شهرسازی؛'''}} طراحی فضاهای شهری با حفظ حریم خصوصی.
ایجاد حریم خصوصی در طراحی و سازمان‌دهی فضاهای شهری
 
حریم خصوصی در شهرسازی به معنای حفظ حریم کالبدی و معنایی فضاها است که [[امنیت]]، [[آرامش]] و [[ارزش‌های فرهنگی]] را برای ساکنان فراهم می‌کند. در [[معماری ایرانی|معماری اصیل ایرانی]]، با استفاده از دیوارها، سلسله‌مراتب فضایی و تفکیک عرصه‌های خصوصی و عمومی، به [[حریم خصوصی]] توجه می‌شد. این اصول، شامل سلسله‌مراتب و [[معماری درون‌گرا|درون‌گرایی]]، نقش مهمی در حفاظت از زندگی خانوادگی و کنترل تعاملات اجتماعی داشت. توجه به حریم خصوصی و به‌ویژه [[حریم زنانه]]، آثار مثبتی چون تقویت [[هویت فرهنگی]]، بنیان [[خانواده]]، حس تعلق، تعاملات اجتماعی و امنیت فضایی دارد. کم‌رنگ شدن حریم خصوصی در [[معماری مدرن]] پیامدهایی مانند کاهش درونی‌سازی پوشش زنان، افزایش مصرف‌گرایی، بی‌هویتی فضایی و تعارضات شهری به همراه دارد.
 
== مفهوم‌شناسی ==
[[حریم]]، حق فردی و مفهومی ذهنی است که افراد بر اساس درک خود از [[محرمیت]] و تنظیم [[روابط اجتماعی]]، تعیین می‌کنند تا از اشراف<ref>[https://www.jaco-sj.com/article_163849.html جعفرپور هادی‌کیاشری و همکاران، «واکاوی میزان اثرگذاری عناصر عینی و ذهنی بر حس «حریم» در فضای معماری»، ص21-20، 1401ش.]</ref> و دیده و شنیده‌شدن ناخواسته جلوگیری کنند.<ref>[https://kheshtazin.com/main/post/3386 «معماری معاصر خانۀ ایرانی»، وب‌سایت صنایع کاشی سنتی خشت آذین‌فام.]</ref> از این منظر، حریم هم بُعد فیزیکی و هم بُعد معنوی دارد و بازتاب‌دهندهٔ نیازهای درونی انسان است.<ref>[https://www.jaco-sj.com/article_163849.html جعفرپور هادی‌کیاشری و همکاران، «واکاوی میزان اثرگذاری عناصر عینی و ذهنی بر حس «حریم» در فضای معماری»، ص21-20، 1401ش.]</ref> در [[معماری]]، حریم دارای ابعاد دیداری، شنیداری، بویایی، حرکتی و روانی است که به‌منظور کنترل حضور بیگانگان به‌کار گرفته می‌شود.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/406881/حریم-و-محرمیت-در-خانه-های-سنتی-ایران دوستی، «حریم و محرمیت در خانه‌های سنتی»، 1397ش، ص125.]</ref>
 
حریم در [[شهرسازی]]، با جداسازی عرصهٔ خصوصی از عمومی حاصل می‌شود. مرزبندی حریم، خصوصی‌ترین فضاهای مسکونی تا عمومی‌ترین فضاهای شهری را در بر می‌گیرد<ref>[https://civilica.com/doc/1679620/ ثقةالاسلامی و احمدی‌بنکدار، «تدوین معیارهای محرمیت در محلات مسکونی با رویکرد ایرانی-اسلامی»، 1401ش، ص3.]</ref> و باعث توسعهٔ فرایند شهر از درون به برون، اصل سلسله‌مراتب فضایی و رعایت عرصه‌ها می‌شود.<ref>[https://journal.ut.ac.ir/article_63070.html هاشم‌پور و یزدانی، «مطالعۀ تحولات کالبدی محلات تاریخی با رویکرد محرمیت (مورد مطالعه: تبریز) دفتریلر عزب تاریخی»، 1396ش، ص319.]</ref> از این منظر، [[حریم خصوصی در شهرسازی]] به معنای شکل‌دادن به فضای شهری به‌گونه‌ای است که از جهت کالبد و معنا دارای حریم باشد. از این منظر، شهرسازی در حوزهٔ کالبد بیشتر بر اصولی متمرکز می‌شود که به فضا [[امنیت]] می‌بخشد و در حیطهٔ معنایی، فضا دارای ویژگی‌هایی می‌شود که فرد در آن احساس آرامش می‌کند.<ref>[https://civilica.com/doc/1679620/ ثقةالاسلامی و احمدی‌بنکدار، «تدوین معیارهای محرمیت در محلات مسکونی با رویکرد ایرانی-اسلامی»، 1401ش، ص6.]</ref>
 
فرهنگ‌ها و جوامع گوناگون با درجات متفاوتی به حریم خصوصی در شهرسازی توجه می‌کنند؛ مثلاً کشورهای غربی بیشتر به همجواری‌ها می‌پردازند و به محرمیت فضاهای بین خانه‌های مجاور و [[آپارتمان]]‌های مسکونی کمتر توجه دارند،<ref>[https://magirans.com/مقاله-بومي-سازي-استانداردهاي-محرميت-د.htm «بومی‌سازی استانداردهای محرمیت در فضاهای مسکونی با تأکید بر تعالیم اسلامی و فرهنگ ایرانی»، وب‌سایت مگیران.]</ref> اما در کشورهای مسلمان، اهمیت حریم خانواده<ref>[https://jria.iust.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-53-13&slc_lang=fa&sid=1 علیزاده و همکاران، «مفهوم محرمیت و فضا در شهرهای دوران اسلامی»، 1393ش، ص65.]</ref> موجب می‌شود که موضوع حریم خصوصی، از کلان‌ترین فضاهای شهری تا کوچک‌ترین فضاهای معماری را تحت‌تأثیر قرار دهد.<ref>[https://sanad.iau.ir/Journal/memarshahr/Article/1041336/FullText محمدی و دیگران، «بررسی محرمیت در گونه‌های مختلف مجتمع‌های مسکونی با استفاده از مدل الکتره»، 1402ش.]</ref>
 
== تاریخچه ==
در معماری ایرانی، تفکیک قلمرو خصوصی از حوزهٔ عمومی موجب حفظ حریم خصوصی می‌شد. در ایران باستان از دیوارهای بلند، خندق‌ها و پیچ‌وخم‌ها برای حفظ حریم خصوصی استفاده می‌شد و بن‌بست‌ها و دیوارهای بلند اطراف [[تخت‌جمشید]]، [[شوش]]، کوشک‌های [[ساسانیان|روزگار ساسانیان]]<ref>[https://civilica.com/doc/1679620/ ثقةالاسلامی و احمدی‌بنکدار، «تدوین معیارهای محرمیت در محلات مسکونی با رویکرد ایرانی-اسلامی»، 1401ش، ص9 و 3.]</ref> و کهن‌دژها، شارستان‌ها و ربض‌ها، از ارکان شکل‌گیری شهرها بودند؛<ref>[https://lib.wrc.ir/scholar/view/1/19203 امینی و نوروزیان‌پور، «خلوت و محرمیت شناخت تفاوت‌ها و شباهت‌های این دو مفهوم در معماری و شهرسازی»، 1392ش، ص102.]</ref> اما شهرسازی با ورود [[مدرنیته]] به [[ایران]] و افزایش [[شهرنشینی]] دگرگون شد.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/555848/نقش-تحولات-شهری-در-پیدایش-چالش-های-زیست-مؤمنانۀ-زنان-در-ایران مریجی و دیگران، «نقش تحولات شهری در پیدایش چالش‌های زیست مؤمنانۀ زنان در ایران»، 1402ش، ص126.]</ref>
 
=== اصل محرمیت در شهرسازی اسلامی ===
از جمله اصول و ضوابطی که [[مسلمانان]] بر اساس [[فرهنگ دینی]]، در [[شهرسازی]] رعایت می‌کردند، اصل محرمیت بود. مهندسان و شهرسازان در چارچوب اصل محرمیت، بناها و خانه‌ها را به گونه‌ای طراحی می‌کردند که حریم خصوصی و زندگی فردی ساکنان محفوظ بماند. در همین راستا از بلندمرتبه‌سازی پرهیز می‌کردند تا موجب اشراف بر [[حریم خصوصی]] دیگران نشود.<ref>[https://jhre.ir/browse.php?a_code=A-10-1-33&slc_lang=fa&sid=1 منصوری، «حجاب و پوشیدگی در شهرسازی ایرانی – اسلامی نمونة پژوهش میدانی: بافت قدیم شهر شیراز»، 1389ش، ص46.]</ref>
 
== عناصر شکل‌دهنده حریم خصوصی در ساختار شهری ==
در معماری سنتی ایران، فضاهای گوناگون شهری، هر کدام نقش مستقلی در شکل‌دهی به حریم خصوصی داشته‌اند.
* '''فضاهای مسکونی و محله‌ای''': با طراحی ورودی‌های غیرمستقیم، کوچه‌های باریک و پیچ‌دار و فضاهای محصور.
* '''فضاهای مذهبی و فرهنگی''': با طراحی فضاهای تفکیک‌شدهٔ زنانه و مردانه در قالب سلسله‌مراتب فضایی و رعایت حریم بصری.
* '''بازارها و فضاهای تجاری سنتی''': با ورودی‌های کنترل‌شده و حجره‌هایی که دید به فضای بیرون را کاهش می‌دهند و در راسته‌های باریک و محصور قرار گرفته‌اند.<ref>[https://jhz.ut.ac.ir/article_14002.html بحرینی و تاج‌بخش، «مفهوم قلمرو در فضاهای شهری و نقش طراحی شهری خودی در تحقق آن»، 1378ش، ص28-23.]</ref>
* '''فضاهای عمومی شهری''': با طراحی پوشش‌های بصری در پارک‌ها، میادین و پیاده‌روها<ref>[https://sanad.iau.ir/Journal/memarshahr/Article/1041336/FullText <nowiki>محمدی و دیگران، «بررسی محرمیت در گونه‌های مختلف مجتمع‌های مسکونی با استفاده از مدل الکتره»، 1402ش.]</nowiki>]</ref> برای ایجاد حریم، تعیین مرز و پوشاندن مناظر نامطلوب.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/572774/بازنگری-محرمیت-نهفته-در-محلات-سنتی-با-هدف-ارتقا-شهرسازی-معاصر-نمونه-موردی-محله-ی-پامنار-تهران- معظمی و عبدی، «بازنگری محرمیت نهفته در محلات سنتی با هدف ارتقاء شهرسازی معاصر (نمونۀ موردی محلۀ پامنار تهران)»، 1395ش، ص415.]</ref>
 
=== بازطراحی قلمرو حریم خصوصی در فضای شهری ===
امروزه نیز برخی کارشناسان حوزه معماری به‌منظور رعایت حریم خصوصی در فضاهای شهری توصیه می‌کنند که از اختلاف ارتفاع زیاد بین ساختمان‌ها پرهیز شود و با ایجاد فاصله کافی بین بناها، از موانع طبیعی و مصنوعی به‌عنوان محدودکننده دید استفاده شود.<ref>[https://jhz.ut.ac.ir/article_14002.html بحرینی و تاج‌بخش، «مفهوم قلمرو در فضاهای شهری و نقش طراحی شهری خودی در تحقق آن»، 1378ش، ص30-29.]</ref> برای ارتقای کیفیت فضاهای عمومی نیز لازم است که معابر با مقیاس انسانی و با ویژگی‌هایی چون سایه‌اندازی طبیعی، محیطی آرام و عاری از آلودگی صوتی داشته باشند. این امر از طریق کنترل ازدحام، محدودیت ورود خودروها به محلات مسکونی، ایجاد حریم‌های ایمن و توجه به منظر عمومی محقق می‌شود.<ref>[https://kheshtazin.com/main/post/3386 «معماری معاصر خانۀ ایرانی»، وب‌سایت صنایع کاشی سنتی خشت آذین‌فام.]</ref>
 
== کارکرد رعایت حریم خصوصی در شهرسازی ==
معماری علاوه بر ساختار فیزیکی فضاها، بر جنبه‌های روانی و اجتماعی [[انسان]] نیز تأثیر می‌گذارد.<ref>[https://mhejazi.com/273024-2/ «نقش معماری در بهبود حریم خصوصی در آپارتمان‌های شهری»، وب‌سایت مهدی حجازی.]</ref> در این چارچوب، رعایت حریم خصوصی در شهرسازی با ایجاد حائل‌های کالبدی و سلسله‌مراتب فضایی، به کنترل تعاملات اجتماعی [[مردان]] و [[زنان]] و کاهش روابط خارج از چارچوب [[خانواده]] کمک می‌کند<ref>[https://jria.iust.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-53-13&slc_lang=fa&sid=1 علیزاده و همکاران، «مفهوم محرمیت و فضا در شهرهای دوران اسلامی»، 1393ش، ص74.]</ref> و کیفیت [[زیست شهری]] را با تقویت [[هویت فرهنگی]]، تقویت بنیان خانواده،<ref>[https://wir.fatemiyehshiraz.ac.ir/article_725751.html?lang=fa شیردل و همکاران، «بازآفزینی اصل حریم و محرمیت در طراحی مسکن معاصر با تأکید بر جایگاه ارزشی زنان در اسلام»، 1404ش، ص26 و 38.]</ref> تقویت حس تعلق،<ref>[https://www.imna.ir/news/534871/%D8%B4%D8%A7%D8%AE%D8%B5-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D8%AE%DB%8C%D9%84-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%B9%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D8%B3%D9%84%D8%B3%D9%84%D9%87-%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D8%A8-%D9%81%D8%B6%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B4%D9%8 «شاخص‌های دخیل در تعیین سلسله‌مراتب فضاهای شهری»، خبرگزاری ایمنا.]</ref> افزایش تعاملات اجتماعی<ref>[https://isnac.ir/show-paper/81 «نقش معماری در بهبود حریم خصوصی در آپارتمان‌های شهری»، وب‌سایت مهدی حجازی]</ref> و تقویت [[احساس امنیت]]، ارتقا می‌دهد. رعایت حریم خصوصی در ساختار فضایی، با ایجاد مرزها و سلسله‌مراتب از عرصه‌های خصوصی تا عمومی، امنیت بصری را افزایش می‌دهد و شبکه معابر با کاهش فرصت‌های وقوع [[جرم]] و [[جنایت]]، ایمنی محیط را تأمین می‌کند.<ref>[https://www.gahr.ir/article_110862.html فرخانی و همکاران، «بازطراحی فضاهای شهری با تأکید بر رویکرد ارتقای احساس امنیت (مطالعۀ موردی بافت تاریخی و قدیمی شهر خرم‌آباد)»، 1399ش، ص194-193.]</ref>
 
== بی‌توجهی به حریم خصوصی در معماری شهری ==
در پی گسست فرهنگی و از هم‌گسیختگی بافت شهری و بازخوانی مفهوم محله و خلق مفهوم جدیدی از مجتمع‌های زیستی،<ref>[https://www.sid.ir/paper/177413/fa#downloadbottom خدایی و تقوایی، «شخصیت‌شناسی شهر اسلامی؛ با تإکید بر ابعاد کالبدی شهر اسلامی»، 1390ش، ص112.]</ref> امروزه از بحران محرمیت در شکل‌گیری فضاهای شهری<ref>[https://georesearch.ir/article-1-405-fa.html باقری، «تحلیل و بررسی درون‌گرایی در شهرهای سرزمین‌های اسلامی»، 1392ش، ص148-147.]</ref> یاد می‌شود. در ایران معاصر، معماری نوین و تغییرات اجتماعی باعث دگرگونی در [[سیمای شهری]] و شیوه‌های ساخت‌وساز شده و [[معماری ایرانی]] از سبک سنتی و مبتنی بر [[فرهنگ اسلامی]] فاصله گرفته است.<ref>[https://behs.bhrc.ac.ir/article_140255.html ولی‌زاده اوغانی و همایون، «چالش‌های معماری و شهرسازی ایران از منظر اخلاق اسلامی (بررسی تطبیقی معماری سنتی و معاصر)»، 1400ش، ص2.]</ref>
 
بی‌توجهی به حریم خصوصی در [[معماری شهری]]، پیامدهایی را به دنبال دارد، ازجمله:
* تضعیف [[ارزش‌های اخلاقی]] و [[ارزش‌های اجتماعی|اجتماعی]] مانند [[عفاف]]<ref>[https://www.isarpress.ir/1400/10/22/محرمیت-در-معماری/ هاشمی‌فشارکی، «محرمیت در معماری، وب‌سایت ایثارپرس.]</ref>
* افزایش مشکلات اخلاقی و [[آسیب‌های اجتماعی]] به دلیل حرکت از [[معماری درون‌گرا]] به سوی [[معماری برون‌گرا]]<ref>[https://behs.bhrc.ac.ir/article_140255.html ولی‌زاده اوغانی و همایون، «چالش‌های معماری و شهرسازی ایران از منظر اخلاق اسلامی (بررسی تطبیقی معماری سنتی و معاصر)»، 1400ش، ص7-6.]</ref>
* کم‌رنگ شدن حریم [[خانه]] و [[خانواده]]<ref>[https://behs.bhrc.ac.ir/article_140255.html ولی‌زادۀاوغانی و همایون، «چالش‌های معماری و شهرسازی ایران از منظر اخلاق اسلامی (بررسی تطبیقی معماری سنتی و معاصر)»، 1400ش، ص7-6.]</ref>
* کوچک‌شدن فضاهای زیستی خانواده‌ها<ref>[https://kheshtazin.com/main/post/3386 «معماری معاصر خانۀ ایرانی»، وب‌سایت صنایع کاشی سنتی خشت آذین‌فام.]</ref>
* شکل‌گیری فضاهای بی‌هویت<ref>[https://jhz.ut.ac.ir/article_14002.html بحرینی و تاج‌بخش، «مفهوم قلمرو در فضاهای شهری و نقش طراحی شهری خودی در تحقق آن»، 1378ش، ص29-28.]</ref> که ساکنان احساس تعلق خاطر به آنها ندارند<ref>[https://sid.ir/paper/397953/fa#downloadbottom بابازادۀاسکویی و دیگران، «ارتقای بنیان‌های نظری مفهوم حریم در مسکن معاصر از منظر روان‌شناسی محیطی، نمونۀ موردی: برج مسکونی میلاد تبریز»، 1398ش، ص61.]</ref>
* کاهش تعاملات اجتماعی و سست‌شدن روابط [[همسایگی]]<ref>[https://civilica.com/doc/1679620/ ثقةالاسلامی و احمدی‌بنکدار، «تدوین معیارهای محرمیت در محلات مسکونی با رویکرد ایرانی-اسلامی»، 1401ش، ص7.]</ref>
* افزایش تعارضات شهری و درگیری‌های اجتماعی<ref>[https://kheshtazin.com/main/post/3386 «معماری معاصر خانۀ ایرانی»، وب‌سایت صنایع کاشی سنتی خشت آذین‌فام.]</ref> با ایجاد آلودگی‌های صوتی و بصری و تعریض معابر<ref>[https://behs.bhrc.ac.ir/article_140255.html ولی‌زاده اوغانی و همایون، «چالش‌های معماری و شهرسازی ایران از منظر اخلاق اسلامی (بررسی تطبیقی معماری سنتی و معاصر)»، 1400ش، ص7.][https://behs.bhrc.ac.ir/article_140255.html]</ref>
 
== پانویس ==
{{پانویس}}
 
== منابع ==
{{آغاز منابع}}
* امینی، ندا و نوروزیان‌پور، هیربد، «خلوت و محرمیت شناخت تفاوت‌ها و شباهت‌های این دو مفهوم در معماری و شهرسازی»، فصلنامهٔ علمی- پژوهشی شهر ایرانی اسلامی، شمارهٔ پانزدهم، ۱۳۹۲ش.
* بابازادهٔ اسکویی، سولماز و دیگران، «ارتقای بنیان‌های نظری مفهوم حریم در مسکن معاصر از منظر روان‌شناسی محیطی، نمونهٔ موردی: برج مسکونی میلاد تبریز»، باغ‌نظر، دورهٔ ۱۶، شماهٔ ۷۹، ۱۳۹۸ش.
* باقری، اشرف‌السادات، «تحلیل و بررسی درون‌گرایی در شهرهای سرزمین‌های اسلامی»، فصلنامهٔ تحقیقات جغرافیایی، سال ۲۹، شمارهٔ ۲، ۱۳۹۲ش.
* بحرینی، سیدحسین و تاج‌بخش، گلناز، «مفهوم قلمرو در فضاهای شهری و نقش طراحی شهری خودی در تحقق آن»، هنرهای زیبا، شمارهٔ ۶، ۱۳۷۸ش.
* «بومی‌سازی استانداردهای محرمیت در فضاهای مسکونی با تأکید بر تعالیم اسلامی و فرهنگ ایرانی»، وب‌سایت مگیران، تاریخ بازدید: ۲۴ تیر ۱۴۰۴ش.
* «تفاوت فضاها در خانه‌های ایرانی سنتی و امروزی»، وب‌سایت شهر معمار، تاریخ درج مطلب: ۱۶ مهر ۱۴۰۱ش.
* ثقة‌الاسلامی، عمیدالاسلام و احمدی بنکدار، محمدامین، «تدوین معیارهای محرمیت در محلات مسکونی با رویکرد ایرانی-اسلامی»، اولین کنفرانس توسعهٔ پژوهش‌های نوین در علوم، مهندسی و علوم پزشکی، ۱۴۰۱ش.
* جعفرپور هادی‌کیاشری، رضا و همکاران، «واکاوی میزان اثرگذاری عناصر عینی و ذهنی بر حس «حریم» در فضای معماری»، مجلهٔ هنر و تمدن شرق، دورهٔ ۱۰، شمارهٔ ۳۸، ۱۴۰۱ش.
* خدایی، زهرا و تقوایی، علی‌اکبر، «شخصیت‌شناسی شهر اسلامی؛ با تأکید بر ابعاد کالبدی شهر اسلامی»، مطالعات شهر ایرانی اسلامی، دورهٔ ۲، شمارهٔ ۵، ۱۳۹۰ش.
* دوستی، شهرزاد، «حریم و محرمیت در خانه‌های سنتی»، فرهنگ مردم ایران، شمارهٔ ۵۴ و ۵۳، تابستان و پاییز ۱۳۹۷ش.
* «شاخص‌های دخیل در تعیین سلسله‌مراتب فضاهای شهری»، خبرگزاری ایمنا، تاریخ درج مطلب: ۲۲ آبان ۱۴۰۰ش.
* شیردل، امیرحسین و همکاران، «بازآفزینی اصل حریم و محرمیت در طراحی مسکن معاصر با تأکید بر جایگاه ارزشی زنان در اسلام»، پژوهش‌های میان‌رشته‌ای زنان، دورهٔ ۷، شمارهٔ ۲، ۱۴۰۴ش.
* علیزاده، هوشمند و همکاران، «مفهوم محرمیت و فضا در شهرهای دوران اسلامی»، فصلنامهٔ علمی- پژوهشی پژوهش‌های معماری اسلامی، دورهٔ ۲، شمارهٔ ۱، ۱۳۹۳ش.
* فرخانی، مانیا و همکاران، «بازطراحی فضاهای شهری با تأکید بر رویکرد ارتقای احساس امنیت (مطالعهٔ موردی بافت تاریخی و قدیمی شهر خرم‌آباد)»، جغرافیا و روابط انسانی، دورهٔ ۳، شمارهٔ ۹، ۱۳۹۹ش.
* محمدی، نسترن و دیگران، «بررسی محرمیت در گونه‌های مختلف مجتمع‌های مسکونی با استفاده از مدل الکتره»، فصلنامهٔ علمی معماری و شهرسازی معمارشهر، ۱۴۰۲ش.
* مریجی، شمس‌الله و دیگران، «نقش تحولات شهری در پیدایش چالش‌های زیست‌مؤمنانهٔ زنان در ایران»، فصلنامهٔ علمی پژوهشی اسلام و مطالعات اجتماعی، سال ۱۱، شمارهٔ ۲، پاییز ۱۴۰۲ش.
* معظمی، نسیم و عبدی، زهرا، «بازنگری محرمیت نهفته در محلات سنتی با هدف ارتقاء شهرسازی معاصر (نمونهٔ موردی محلهٔ پامنار تهران)»، مدیریت شهری دورهٔ ۱۶، شمارهٔ ۴۶، بهار ۱۳۹۶ش.
* «معماری معاصر خانهٔ ایرانی»، وب‌سایت صنایع کاشی سنتی خشت آذین‌فام، تاریخ بازدید: ۵ بهمن ۱۴۰۳ش.
* منصوری، علی، «حجاب و پوشیدگی در شهرسازی ایرانی – اسلامی نمونهٔ پژوهش میدانی: بافت قدیم شهر شیراز»، فصلنامهٔ مسکن و محیط روستا، جلد ۲۹، شمارهٔ ۱۳۰، ۱۳۸۹ش.
* «نقش معماری در بهبود حریم خصوصی در آپارتمان‌های شهری»، وب‌سایت مهدی حجازی، تاریخ بازدید: ۱۰ تیر ۱۴۰۴ش.
* هاشم‌پور، پریسا و یزدانی، ثنا، «مطالعهٔ تحولات کالبدی محلات تاریخی با رویکرد محرمیت (مورد مطالعه: تبریز) دفتریلر عزب تاریخی»، توسعهٔ محلی (روستایی- شهری)، دورهٔ ۸، شمارهٔ ۲، ۱۳۹۵ش.
* هاشمی، شادی و صیادی، محمدرضا، «رویکرد به محرمیت در معماری خانه‌های سنتی اسلامی ایرانی و ارایهٔ تمهیداتی برای محرمیت و اصلاح معایب خانه‌های معاصر با شیوهٔ نوین»، فصلنامهٔ علمی تخصصی مطالعات نوین برنامه‌ریزی شهری در جهان، دورهٔ ۱، شمارهٔ ۱، ۱۳۹۹ش.
* هاشمی‌فشارکی، سیدجواد، «محرمیت در معماری»، وب‌سایت ایثارپرس، تاریخ درج مطلب: ۲۲ دی ۱۴۰۰ش.
* ولی‌زاده اوغانی، محمدباقر و همایون، سیدساجد، «چالش‌های معماری و شهرسازی ایران از منظر اخلاق اسلامی (بررسی تطبیقی معماری سنتی و معاصر)»، فصلنامهٔ علمی مهندسی ساختمان و علوم مسکن، دورهٔ ۱۴، شمارهٔ ۲۶، ۱۴۰۰ش.
{{پایان منابع}}

نسخهٔ کنونی تا ۹ آذر ۱۴۰۴، ساعت ۱۴:۳۰

حریم خصوصی در شهرسازی؛ طراحی فضاهای شهری با حفظ حریم خصوصی.

حریم خصوصی در شهرسازی به معنای حفظ حریم کالبدی و معنایی فضاها است که امنیت، آرامش و ارزش‌های فرهنگی را برای ساکنان فراهم می‌کند. در معماری اصیل ایرانی، با استفاده از دیوارها، سلسله‌مراتب فضایی و تفکیک عرصه‌های خصوصی و عمومی، به حریم خصوصی توجه می‌شد. این اصول، شامل سلسله‌مراتب و درون‌گرایی، نقش مهمی در حفاظت از زندگی خانوادگی و کنترل تعاملات اجتماعی داشت. توجه به حریم خصوصی و به‌ویژه حریم زنانه، آثار مثبتی چون تقویت هویت فرهنگی، بنیان خانواده، حس تعلق، تعاملات اجتماعی و امنیت فضایی دارد. کم‌رنگ شدن حریم خصوصی در معماری مدرن پیامدهایی مانند کاهش درونی‌سازی پوشش زنان، افزایش مصرف‌گرایی، بی‌هویتی فضایی و تعارضات شهری به همراه دارد.

مفهوم‌شناسی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

حریم، حق فردی و مفهومی ذهنی است که افراد بر اساس درک خود از محرمیت و تنظیم روابط اجتماعی، تعیین می‌کنند تا از اشراف[۱] و دیده و شنیده‌شدن ناخواسته جلوگیری کنند.[۲] از این منظر، حریم هم بُعد فیزیکی و هم بُعد معنوی دارد و بازتاب‌دهندهٔ نیازهای درونی انسان است.[۳] در معماری، حریم دارای ابعاد دیداری، شنیداری، بویایی، حرکتی و روانی است که به‌منظور کنترل حضور بیگانگان به‌کار گرفته می‌شود.[۴]

حریم در شهرسازی، با جداسازی عرصهٔ خصوصی از عمومی حاصل می‌شود. مرزبندی حریم، خصوصی‌ترین فضاهای مسکونی تا عمومی‌ترین فضاهای شهری را در بر می‌گیرد[۵] و باعث توسعهٔ فرایند شهر از درون به برون، اصل سلسله‌مراتب فضایی و رعایت عرصه‌ها می‌شود.[۶] از این منظر، حریم خصوصی در شهرسازی به معنای شکل‌دادن به فضای شهری به‌گونه‌ای است که از جهت کالبد و معنا دارای حریم باشد. از این منظر، شهرسازی در حوزهٔ کالبد بیشتر بر اصولی متمرکز می‌شود که به فضا امنیت می‌بخشد و در حیطهٔ معنایی، فضا دارای ویژگی‌هایی می‌شود که فرد در آن احساس آرامش می‌کند.[۷]

فرهنگ‌ها و جوامع گوناگون با درجات متفاوتی به حریم خصوصی در شهرسازی توجه می‌کنند؛ مثلاً کشورهای غربی بیشتر به همجواری‌ها می‌پردازند و به محرمیت فضاهای بین خانه‌های مجاور و آپارتمان‌های مسکونی کمتر توجه دارند،[۸] اما در کشورهای مسلمان، اهمیت حریم خانواده[۹] موجب می‌شود که موضوع حریم خصوصی، از کلان‌ترین فضاهای شهری تا کوچک‌ترین فضاهای معماری را تحت‌تأثیر قرار دهد.[۱۰]

تاریخچه

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در معماری ایرانی، تفکیک قلمرو خصوصی از حوزهٔ عمومی موجب حفظ حریم خصوصی می‌شد. در ایران باستان از دیوارهای بلند، خندق‌ها و پیچ‌وخم‌ها برای حفظ حریم خصوصی استفاده می‌شد و بن‌بست‌ها و دیوارهای بلند اطراف تخت‌جمشید، شوش، کوشک‌های روزگار ساسانیان[۱۱] و کهن‌دژها، شارستان‌ها و ربض‌ها، از ارکان شکل‌گیری شهرها بودند؛[۱۲] اما شهرسازی با ورود مدرنیته به ایران و افزایش شهرنشینی دگرگون شد.[۱۳]

اصل محرمیت در شهرسازی اسلامی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

از جمله اصول و ضوابطی که مسلمانان بر اساس فرهنگ دینی، در شهرسازی رعایت می‌کردند، اصل محرمیت بود. مهندسان و شهرسازان در چارچوب اصل محرمیت، بناها و خانه‌ها را به گونه‌ای طراحی می‌کردند که حریم خصوصی و زندگی فردی ساکنان محفوظ بماند. در همین راستا از بلندمرتبه‌سازی پرهیز می‌کردند تا موجب اشراف بر حریم خصوصی دیگران نشود.[۱۴]

عناصر شکل‌دهنده حریم خصوصی در ساختار شهری

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در معماری سنتی ایران، فضاهای گوناگون شهری، هر کدام نقش مستقلی در شکل‌دهی به حریم خصوصی داشته‌اند.

  • فضاهای مسکونی و محله‌ای: با طراحی ورودی‌های غیرمستقیم، کوچه‌های باریک و پیچ‌دار و فضاهای محصور.
  • فضاهای مذهبی و فرهنگی: با طراحی فضاهای تفکیک‌شدهٔ زنانه و مردانه در قالب سلسله‌مراتب فضایی و رعایت حریم بصری.
  • بازارها و فضاهای تجاری سنتی: با ورودی‌های کنترل‌شده و حجره‌هایی که دید به فضای بیرون را کاهش می‌دهند و در راسته‌های باریک و محصور قرار گرفته‌اند.[۱۵]
  • فضاهای عمومی شهری: با طراحی پوشش‌های بصری در پارک‌ها، میادین و پیاده‌روها[۱۶] برای ایجاد حریم، تعیین مرز و پوشاندن مناظر نامطلوب.[۱۷]

بازطراحی قلمرو حریم خصوصی در فضای شهری

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

امروزه نیز برخی کارشناسان حوزه معماری به‌منظور رعایت حریم خصوصی در فضاهای شهری توصیه می‌کنند که از اختلاف ارتفاع زیاد بین ساختمان‌ها پرهیز شود و با ایجاد فاصله کافی بین بناها، از موانع طبیعی و مصنوعی به‌عنوان محدودکننده دید استفاده شود.[۱۸] برای ارتقای کیفیت فضاهای عمومی نیز لازم است که معابر با مقیاس انسانی و با ویژگی‌هایی چون سایه‌اندازی طبیعی، محیطی آرام و عاری از آلودگی صوتی داشته باشند. این امر از طریق کنترل ازدحام، محدودیت ورود خودروها به محلات مسکونی، ایجاد حریم‌های ایمن و توجه به منظر عمومی محقق می‌شود.[۱۹]

کارکرد رعایت حریم خصوصی در شهرسازی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

معماری علاوه بر ساختار فیزیکی فضاها، بر جنبه‌های روانی و اجتماعی انسان نیز تأثیر می‌گذارد.[۲۰] در این چارچوب، رعایت حریم خصوصی در شهرسازی با ایجاد حائل‌های کالبدی و سلسله‌مراتب فضایی، به کنترل تعاملات اجتماعی مردان و زنان و کاهش روابط خارج از چارچوب خانواده کمک می‌کند[۲۱] و کیفیت زیست شهری را با تقویت هویت فرهنگی، تقویت بنیان خانواده،[۲۲] تقویت حس تعلق،[۲۳] افزایش تعاملات اجتماعی[۲۴] و تقویت احساس امنیت، ارتقا می‌دهد. رعایت حریم خصوصی در ساختار فضایی، با ایجاد مرزها و سلسله‌مراتب از عرصه‌های خصوصی تا عمومی، امنیت بصری را افزایش می‌دهد و شبکه معابر با کاهش فرصت‌های وقوع جرم و جنایت، ایمنی محیط را تأمین می‌کند.[۲۵]

بی‌توجهی به حریم خصوصی در معماری شهری

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در پی گسست فرهنگی و از هم‌گسیختگی بافت شهری و بازخوانی مفهوم محله و خلق مفهوم جدیدی از مجتمع‌های زیستی،[۲۶] امروزه از بحران محرمیت در شکل‌گیری فضاهای شهری[۲۷] یاد می‌شود. در ایران معاصر، معماری نوین و تغییرات اجتماعی باعث دگرگونی در سیمای شهری و شیوه‌های ساخت‌وساز شده و معماری ایرانی از سبک سنتی و مبتنی بر فرهنگ اسلامی فاصله گرفته است.[۲۸]

بی‌توجهی به حریم خصوصی در معماری شهری، پیامدهایی را به دنبال دارد، ازجمله:

پانویس

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  1. ↑ جعفرپور هادی‌کیاشری و همکاران، «واکاوی میزان اثرگذاری عناصر عینی و ذهنی بر حس «حریم» در فضای معماری»، ص21-20، 1401ش.
  2. ↑ «معماری معاصر خانۀ ایرانی»، وب‌سایت صنایع کاشی سنتی خشت آذین‌فام.
  3. ↑ جعفرپور هادی‌کیاشری و همکاران، «واکاوی میزان اثرگذاری عناصر عینی و ذهنی بر حس «حریم» در فضای معماری»، ص21-20، 1401ش.
  4. ↑ دوستی، «حریم و محرمیت در خانه‌های سنتی»، 1397ش، ص125.
  5. ↑ ثقةالاسلامی و احمدی‌بنکدار، «تدوین معیارهای محرمیت در محلات مسکونی با رویکرد ایرانی-اسلامی»، 1401ش، ص3.
  6. ↑ هاشم‌پور و یزدانی، «مطالعۀ تحولات کالبدی محلات تاریخی با رویکرد محرمیت (مورد مطالعه: تبریز) دفتریلر عزب تاریخی»، 1396ش، ص319.
  7. ↑ ثقةالاسلامی و احمدی‌بنکدار، «تدوین معیارهای محرمیت در محلات مسکونی با رویکرد ایرانی-اسلامی»، 1401ش، ص6.
  8. ↑ «بومی‌سازی استانداردهای محرمیت در فضاهای مسکونی با تأکید بر تعالیم اسلامی و فرهنگ ایرانی»، وب‌سایت مگیران.
  9. ↑ علیزاده و همکاران، «مفهوم محرمیت و فضا در شهرهای دوران اسلامی»، 1393ش، ص65.
  10. ↑ محمدی و دیگران، «بررسی محرمیت در گونه‌های مختلف مجتمع‌های مسکونی با استفاده از مدل الکتره»، 1402ش.
  11. ↑ ثقةالاسلامی و احمدی‌بنکدار، «تدوین معیارهای محرمیت در محلات مسکونی با رویکرد ایرانی-اسلامی»، 1401ش، ص9 و 3.
  12. ↑ امینی و نوروزیان‌پور، «خلوت و محرمیت شناخت تفاوت‌ها و شباهت‌های این دو مفهوم در معماری و شهرسازی»، 1392ش، ص102.
  13. ↑ مریجی و دیگران، «نقش تحولات شهری در پیدایش چالش‌های زیست مؤمنانۀ زنان در ایران»، 1402ش، ص126.
  14. ↑ منصوری، «حجاب و پوشیدگی در شهرسازی ایرانی – اسلامی نمونة پژوهش میدانی: بافت قدیم شهر شیراز»، 1389ش، ص46.
  15. ↑ بحرینی و تاج‌بخش، «مفهوم قلمرو در فضاهای شهری و نقش طراحی شهری خودی در تحقق آن»، 1378ش، ص28-23.
  16. ↑ محمدی و دیگران، «بررسی محرمیت در گونه‌های مختلف مجتمع‌های مسکونی با استفاده از مدل الکتره»، 1402ش.]
  17. ↑ معظمی و عبدی، «بازنگری محرمیت نهفته در محلات سنتی با هدف ارتقاء شهرسازی معاصر (نمونۀ موردی محلۀ پامنار تهران)»، 1395ش، ص415.
  18. ↑ بحرینی و تاج‌بخش، «مفهوم قلمرو در فضاهای شهری و نقش طراحی شهری خودی در تحقق آن»، 1378ش، ص30-29.
  19. ↑ «معماری معاصر خانۀ ایرانی»، وب‌سایت صنایع کاشی سنتی خشت آذین‌فام.
  20. ↑ «نقش معماری در بهبود حریم خصوصی در آپارتمان‌های شهری»، وب‌سایت مهدی حجازی.
  21. ↑ علیزاده و همکاران، «مفهوم محرمیت و فضا در شهرهای دوران اسلامی»، 1393ش، ص74.
  22. ↑ شیردل و همکاران، «بازآفزینی اصل حریم و محرمیت در طراحی مسکن معاصر با تأکید بر جایگاه ارزشی زنان در اسلام»، 1404ش، ص26 و 38.
  23. ↑ «شاخص‌های دخیل در تعیین سلسله‌مراتب فضاهای شهری»، خبرگزاری ایمنا.
  24. ↑ «نقش معماری در بهبود حریم خصوصی در آپارتمان‌های شهری»، وب‌سایت مهدی حجازی
  25. ↑ فرخانی و همکاران، «بازطراحی فضاهای شهری با تأکید بر رویکرد ارتقای احساس امنیت (مطالعۀ موردی بافت تاریخی و قدیمی شهر خرم‌آباد)»، 1399ش، ص194-193.
  26. ↑ خدایی و تقوایی، «شخصیت‌شناسی شهر اسلامی؛ با تإکید بر ابعاد کالبدی شهر اسلامی»، 1390ش، ص112.
  27. ↑ باقری، «تحلیل و بررسی درون‌گرایی در شهرهای سرزمین‌های اسلامی»، 1392ش، ص148-147.
  28. ↑ ولی‌زاده اوغانی و همایون، «چالش‌های معماری و شهرسازی ایران از منظر اخلاق اسلامی (بررسی تطبیقی معماری سنتی و معاصر)»، 1400ش، ص2.
  29. ↑ هاشمی‌فشارکی، «محرمیت در معماری، وب‌سایت ایثارپرس.
  30. ↑ ولی‌زاده اوغانی و همایون، «چالش‌های معماری و شهرسازی ایران از منظر اخلاق اسلامی (بررسی تطبیقی معماری سنتی و معاصر)»، 1400ش، ص7-6.
  31. ↑ ولی‌زادۀاوغانی و همایون، «چالش‌های معماری و شهرسازی ایران از منظر اخلاق اسلامی (بررسی تطبیقی معماری سنتی و معاصر)»، 1400ش، ص7-6.
  32. ↑ «معماری معاصر خانۀ ایرانی»، وب‌سایت صنایع کاشی سنتی خشت آذین‌فام.
  33. ↑ بحرینی و تاج‌بخش، «مفهوم قلمرو در فضاهای شهری و نقش طراحی شهری خودی در تحقق آن»، 1378ش، ص29-28.
  34. ↑ بابازادۀاسکویی و دیگران، «ارتقای بنیان‌های نظری مفهوم حریم در مسکن معاصر از منظر روان‌شناسی محیطی، نمونۀ موردی: برج مسکونی میلاد تبریز»، 1398ش، ص61.
  35. ↑ ثقةالاسلامی و احمدی‌بنکدار، «تدوین معیارهای محرمیت در محلات مسکونی با رویکرد ایرانی-اسلامی»، 1401ش، ص7.
  36. ↑ «معماری معاصر خانۀ ایرانی»، وب‌سایت صنایع کاشی سنتی خشت آذین‌فام.
  37. ↑ ولی‌زاده اوغانی و همایون، «چالش‌های معماری و شهرسازی ایران از منظر اخلاق اسلامی (بررسی تطبیقی معماری سنتی و معاصر)»، 1400ش، ص7.[۱]

منابع

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  • امینی، ندا و نوروزیان‌پور، هیربد، «خلوت و محرمیت شناخت تفاوت‌ها و شباهت‌های این دو مفهوم در معماری و شهرسازی»، فصلنامهٔ علمی- پژوهشی شهر ایرانی اسلامی، شمارهٔ پانزدهم، ۱۳۹۲ش.
  • بابازادهٔ اسکویی، سولماز و دیگران، «ارتقای بنیان‌های نظری مفهوم حریم در مسکن معاصر از منظر روان‌شناسی محیطی، نمونهٔ موردی: برج مسکونی میلاد تبریز»، باغ‌نظر، دورهٔ ۱۶، شماهٔ ۷۹، ۱۳۹۸ش.
  • باقری، اشرف‌السادات، «تحلیل و بررسی درون‌گرایی در شهرهای سرزمین‌های اسلامی»، فصلنامهٔ تحقیقات جغرافیایی، سال ۲۹، شمارهٔ ۲، ۱۳۹۲ش.
  • بحرینی، سیدحسین و تاج‌بخش، گلناز، «مفهوم قلمرو در فضاهای شهری و نقش طراحی شهری خودی در تحقق آن»، هنرهای زیبا، شمارهٔ ۶، ۱۳۷۸ش.
  • «بومی‌سازی استانداردهای محرمیت در فضاهای مسکونی با تأکید بر تعالیم اسلامی و فرهنگ ایرانی»، وب‌سایت مگیران، تاریخ بازدید: ۲۴ تیر ۱۴۰۴ش.
  • «تفاوت فضاها در خانه‌های ایرانی سنتی و امروزی»، وب‌سایت شهر معمار، تاریخ درج مطلب: ۱۶ مهر ۱۴۰۱ش.
  • ثقة‌الاسلامی، عمیدالاسلام و احمدی بنکدار، محمدامین، «تدوین معیارهای محرمیت در محلات مسکونی با رویکرد ایرانی-اسلامی»، اولین کنفرانس توسعهٔ پژوهش‌های نوین در علوم، مهندسی و علوم پزشکی، ۱۴۰۱ش.
  • جعفرپور هادی‌کیاشری، رضا و همکاران، «واکاوی میزان اثرگذاری عناصر عینی و ذهنی بر حس «حریم» در فضای معماری»، مجلهٔ هنر و تمدن شرق، دورهٔ ۱۰، شمارهٔ ۳۸، ۱۴۰۱ش.
  • خدایی، زهرا و تقوایی، علی‌اکبر، «شخصیت‌شناسی شهر اسلامی؛ با تأکید بر ابعاد کالبدی شهر اسلامی»، مطالعات شهر ایرانی اسلامی، دورهٔ ۲، شمارهٔ ۵، ۱۳۹۰ش.
  • دوستی، شهرزاد، «حریم و محرمیت در خانه‌های سنتی»، فرهنگ مردم ایران، شمارهٔ ۵۴ و ۵۳، تابستان و پاییز ۱۳۹۷ش.
  • «شاخص‌های دخیل در تعیین سلسله‌مراتب فضاهای شهری»، خبرگزاری ایمنا، تاریخ درج مطلب: ۲۲ آبان ۱۴۰۰ش.
  • شیردل، امیرحسین و همکاران، «بازآفزینی اصل حریم و محرمیت در طراحی مسکن معاصر با تأکید بر جایگاه ارزشی زنان در اسلام»، پژوهش‌های میان‌رشته‌ای زنان، دورهٔ ۷، شمارهٔ ۲، ۱۴۰۴ش.
  • علیزاده، هوشمند و همکاران، «مفهوم محرمیت و فضا در شهرهای دوران اسلامی»، فصلنامهٔ علمی- پژوهشی پژوهش‌های معماری اسلامی، دورهٔ ۲، شمارهٔ ۱، ۱۳۹۳ش.
  • فرخانی، مانیا و همکاران، «بازطراحی فضاهای شهری با تأکید بر رویکرد ارتقای احساس امنیت (مطالعهٔ موردی بافت تاریخی و قدیمی شهر خرم‌آباد)»، جغرافیا و روابط انسانی، دورهٔ ۳، شمارهٔ ۹، ۱۳۹۹ش.
  • محمدی، نسترن و دیگران، «بررسی محرمیت در گونه‌های مختلف مجتمع‌های مسکونی با استفاده از مدل الکتره»، فصلنامهٔ علمی معماری و شهرسازی معمارشهر، ۱۴۰۲ش.
  • مریجی، شمس‌الله و دیگران، «نقش تحولات شهری در پیدایش چالش‌های زیست‌مؤمنانهٔ زنان در ایران»، فصلنامهٔ علمی پژوهشی اسلام و مطالعات اجتماعی، سال ۱۱، شمارهٔ ۲، پاییز ۱۴۰۲ش.
  • معظمی، نسیم و عبدی، زهرا، «بازنگری محرمیت نهفته در محلات سنتی با هدف ارتقاء شهرسازی معاصر (نمونهٔ موردی محلهٔ پامنار تهران)»، مدیریت شهری دورهٔ ۱۶، شمارهٔ ۴۶، بهار ۱۳۹۶ش.
  • «معماری معاصر خانهٔ ایرانی»، وب‌سایت صنایع کاشی سنتی خشت آذین‌فام، تاریخ بازدید: ۵ بهمن ۱۴۰۳ش.
  • منصوری، علی، «حجاب و پوشیدگی در شهرسازی ایرانی – اسلامی نمونهٔ پژوهش میدانی: بافت قدیم شهر شیراز»، فصلنامهٔ مسکن و محیط روستا، جلد ۲۹، شمارهٔ ۱۳۰، ۱۳۸۹ش.
  • «نقش معماری در بهبود حریم خصوصی در آپارتمان‌های شهری»، وب‌سایت مهدی حجازی، تاریخ بازدید: ۱۰ تیر ۱۴۰۴ش.
  • هاشم‌پور، پریسا و یزدانی، ثنا، «مطالعهٔ تحولات کالبدی محلات تاریخی با رویکرد محرمیت (مورد مطالعه: تبریز) دفتریلر عزب تاریخی»، توسعهٔ محلی (روستایی- شهری)، دورهٔ ۸، شمارهٔ ۲، ۱۳۹۵ش.
  • هاشمی، شادی و صیادی، محمدرضا، «رویکرد به محرمیت در معماری خانه‌های سنتی اسلامی ایرانی و ارایهٔ تمهیداتی برای محرمیت و اصلاح معایب خانه‌های معاصر با شیوهٔ نوین»، فصلنامهٔ علمی تخصصی مطالعات نوین برنامه‌ریزی شهری در جهان، دورهٔ ۱، شمارهٔ ۱، ۱۳۹۹ش.
  • هاشمی‌فشارکی، سیدجواد، «محرمیت در معماری»، وب‌سایت ایثارپرس، تاریخ درج مطلب: ۲۲ دی ۱۴۰۰ش.
  • ولی‌زاده اوغانی، محمدباقر و همایون، سیدساجد، «چالش‌های معماری و شهرسازی ایران از منظر اخلاق اسلامی (بررسی تطبیقی معماری سنتی و معاصر)»، فصلنامهٔ علمی مهندسی ساختمان و علوم مسکن، دورهٔ ۱۴، شمارهٔ ۲۶، ۱۴۰۰ش.
برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:حریم_خصوصی_در_شهرسازی&oldid=16787»