پیشنویس:بارداری: تفاوت میان نسخهها
imported>شاهرودی +رده:سلامت زنان، +رده:زادوولد (هاتکت)، ابرابزار |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:بارداری.jpg|جایگزین=هدیه بازوند در حال ایفای نقش زن باردار در سریال نون خ|بندانگشتی|هدیه بازوند در حال ایفای نقش زن باردار در سریال نون خ]] | |||
'''{{درشت|بارداری؛}}''' فرایند شگفتانگیز ایجاد یک زندگی از شکلگیری جَنین در رَحِم زن تا هنگام زایمان. | '''{{درشت|بارداری؛}}''' فرایند شگفتانگیز ایجاد یک زندگی از شکلگیری جَنین در رَحِم زن تا هنگام زایمان. | ||
بارداری یا آبستنی یکی از پیچیدهترین و شگفتانگیزترین فرآیندهای زیستشناختی است که در بدن یک زن بهدلیل حَمل جَنین، رخ میدهد. این فرایند با تغییرات فیزیولوژیک عمیق در بدن مادر، زمینهساز ایجاد زندگی یا زندگیهای جدید میشود. بارداری معمولاً حدود ۴۰ هفته (یا ۹ ماه) طول میکشد و از اولین روز آخرین قاعدگی تا زمان زایمان محاسبه میشود. آبستنیِ زن به سه مرحله اصلی تقسیم میشود که هر کدام سه ماه، طول میکشد. هر یک از این مراحل ویژگیها و چالشهای خاص خود را دارد. بارور شدن و [[فرزندآوری]]، از نقشهای اختصاصی زن است که از طریق [[رابطه زناشویی]] و جفتشدن با یک مرد، تحقق مییابد و بدین ترتیب، نسل انسان حفظ میشود. تغییرات بدن در دورهٔ بارداری، زن را با تأثیرات روانی و اجتماعی بسیاری روبرو میکند و او در این دوره بهشدت نیازمند حمایت از سوی شوهر و [[خانواده]] است. | بارداری یا آبستنی یکی از پیچیدهترین و شگفتانگیزترین فرآیندهای زیستشناختی است که در بدن یک زن بهدلیل حَمل جَنین، رخ میدهد. این فرایند با تغییرات فیزیولوژیک عمیق در بدن مادر، زمینهساز ایجاد زندگی یا زندگیهای جدید میشود. بارداری معمولاً حدود ۴۰ هفته (یا ۹ ماه) طول میکشد و از اولین روز آخرین قاعدگی تا زمان [[زایمان]] محاسبه میشود. آبستنیِ زن به سه مرحله اصلی تقسیم میشود که هر کدام سه ماه، طول میکشد. هر یک از این مراحل ویژگیها و چالشهای خاص خود را دارد. بارور شدن و [[فرزندآوری]]، از نقشهای اختصاصی زن است که از طریق [[رابطه زناشویی]] و جفتشدن با یک مرد، تحقق مییابد و بدین ترتیب، نسل انسان حفظ میشود. تغییرات بدن در دورهٔ بارداری، زن را با تأثیرات روانی و اجتماعی بسیاری روبرو میکند و او در این دوره بهشدت نیازمند حمایت از سوی شوهر و [[خانواده]] است. | ||
== تعریف بارداری == | ==تعریف بارداری== | ||
بارداری به معنای آبستنی، حَمْل و جنینداری<ref>[https://vajehyab.com/dehkhoda/بارداری دهخدا، لغتنامه، ذیل واژه بارداری].</ref> به وضعیت حَمل رویان (جَنین) در حال تکامل در بدن زن گفته میشود.<ref>[https://vajehyab.com/farhangestan/بارداری?q=بارداری فرهنگستان زبان و ادب، ذیل واژه بارداری].</ref> بارداری را در فرهنگ عامیانه، آبستنی و حاملگی هم میگویند. واژهٔ «آبستن» یا «حامله» در اصطلاح به وضعیتی اشاره دارد که یک زن، جنین را در رحم خود حمل میکند. بر اساس [[لغتنامه دهخدا|لغتنامه]] [[علیاکبر دهخدا|دهخدا]]، هر مادینه از انسان و حیوان را که بچه در شکم دارد، آبستن یا حامله یا باردار میگویند.<ref>[https://vajehyab.com/dehkhoda/آبستن دهخدا، لغتنامه، ذیل واژه آبستن].</ref> | بارداری به معنای آبستنی، حَمْل و جنینداری<ref>[https://vajehyab.com/dehkhoda/بارداری دهخدا، لغتنامه، ذیل واژه بارداری].</ref> به وضعیت حَمل رویان (جَنین) در حال تکامل در بدن زن گفته میشود.<ref>[https://vajehyab.com/farhangestan/بارداری?q=بارداری فرهنگستان زبان و ادب، ذیل واژه بارداری].</ref> بارداری را در فرهنگ عامیانه، آبستنی و حاملگی هم میگویند. واژهٔ «آبستن» یا «حامله» در اصطلاح به وضعیتی اشاره دارد که یک زن، جنین را در رحم خود حمل میکند. بر اساس [[لغتنامه دهخدا|لغتنامه]] [[علیاکبر دهخدا|دهخدا]]، هر مادینه از انسان و حیوان را که بچه در شکم دارد، آبستن یا حامله یا باردار میگویند.<ref>[https://vajehyab.com/dehkhoda/آبستن دهخدا، لغتنامه، ذیل واژه آبستن].</ref> | ||
== فرایند لقاح یا باروری زن == | ==فرایند لقاح یا باروری زن== | ||
بارور شدن زن با لقاح آغاز میشود. پس از آمیزش جنسی زن و مرد، اِسپِرم مرد از دهانهٔ رَحِم زن وارد رحم شده و به سمت لولههای رحم حرکت میکند. زمانیکه یک اسپرم بتواند در لولهٔ رحم، خود را به تخمک زن برساند و با آن ترکیب شود، تخمک بارور خواهد شد و زیگوت را تشکیل میدهد. در این حالت، دیوارهٔ خارجی تخمک تغییر حالت داده و اجازهٔ ورود اسپرم دیگری را نخواهد داد. زیگوت سپس شروع به تقسیم سلولی میکند و به سرعت به یک توده سلولی تبدیل میشود. این توده سلولی به دیواره رحم میچسبد و فرایند لانهگزینی آغاز میشود. پس از لانهگزینی، سلولها به دو گروه تقسیم میشوند: گروهی که جنین را تشکیل میدهند و گروهی که جفت را ایجاد میکنند. جفت نقش حیاتی در تغذیه و اکسیژنرسانی به جنین دارد. ژنها و جنس جنین در لحظهٔ لقاح مشخص میشود. اگر اسپرم، دارای کروموزوم Y باشد، جنس جنین، پسر میشود و اگر اسپرم دارای کروموزوم X باشد جنس جنین، [[دختر]] میشود.<ref>[https://abadis.ir/fatofa/بارداری/ فرهنگستان زبان و ادب، ذیل واژة بارداری.]</ref> | بارور شدن زن با لقاح آغاز میشود. پس از آمیزش جنسی زن و مرد، اِسپِرم مرد از دهانهٔ رَحِم زن وارد رحم شده و به سمت لولههای رحم حرکت میکند. زمانیکه یک اسپرم بتواند در لولهٔ رحم، خود را به تخمک زن برساند و با آن ترکیب شود، تخمک بارور خواهد شد و زیگوت را تشکیل میدهد. در این حالت، دیوارهٔ خارجی تخمک تغییر حالت داده و اجازهٔ ورود اسپرم دیگری را نخواهد داد. زیگوت سپس شروع به تقسیم سلولی میکند و به سرعت به یک توده سلولی تبدیل میشود. این توده سلولی به دیواره رحم میچسبد و فرایند لانهگزینی آغاز میشود. پس از لانهگزینی، سلولها به دو گروه تقسیم میشوند: گروهی که جنین را تشکیل میدهند و گروهی که جفت را ایجاد میکنند. جفت نقش حیاتی در تغذیه و اکسیژنرسانی به جنین دارد. ژنها و جنس جنین در لحظهٔ لقاح مشخص میشود. اگر اسپرم، دارای کروموزوم Y باشد، جنس جنین، پسر میشود و اگر اسپرم دارای کروموزوم X باشد جنس جنین، [[دختر]] میشود.<ref>[https://abadis.ir/fatofa/بارداری/ فرهنگستان زبان و ادب، ذیل واژة بارداری.]</ref> | ||
== سن باروری زنان == | ==سن باروری زنان== | ||
به فاصله اولین عادت ماهیانه زن تا زمان [[یائسگی]] (توقف عادت ماهیانه) او، سن باروری گفته میشود؛ دورهٔ باروری زنان پس از [[بلوغ]] و عموماً بین ۱۲ سالگی تا ۶۱ سالگی است.<ref>[https://www.pooralimd.com/مطلب-تا-چه-سنی-می-توان-باردار-شد پورعلی، «تا چه سنی میتوان بارور شد؟»، سایت پورعلی امدی، تاریخ بازدید: 11 خرداد 1401ش.]</ref> | به فاصله اولین عادت ماهیانه زن تا زمان [[یائسگی]] (توقف عادت ماهیانه) او، سن باروری گفته میشود؛ دورهٔ باروری زنان پس از [[بلوغ]] و عموماً بین ۱۲ سالگی تا ۶۱ سالگی است.<ref>[https://www.pooralimd.com/مطلب-تا-چه-سنی-می-توان-باردار-شد پورعلی، «تا چه سنی میتوان بارور شد؟»، سایت پورعلی امدی، تاریخ بازدید: 11 خرداد 1401ش.]</ref> | ||
== اقدامات و مراقبتهای قبل از بارداری == | ==اقدامات و مراقبتهای قبل از بارداری== | ||
کارشناسان برای آغاز یک دوره موفق بارداری، موارد زیر را توصیه میکنند: | کارشناسان برای آغاز یک دوره موفق بارداری، موارد زیر را توصیه میکنند: | ||
* کاهش وزن زن؛ | *کاهش وزن زن؛ | ||
* پرهیز کامل از مصرف دخانیات، مشروبات الکلی، [[اعتیاد به مواد مخدر|مواد مخدر]] و غذاهای چرب از طرف مرد و زن؛<ref>[https://honarehzendegi.com/fa/How-to-get-pregnant طباطبایی، «چگونه باردار شویم؟ راهها و شرایط باردار شدن»، سایت حامی هنر زندگی، تاریخ بازدید: 11 تیر 1401ش.]</ref> | *پرهیز کامل از مصرف دخانیات، مشروبات الکلی، [[اعتیاد به مواد مخدر|مواد مخدر]] و غذاهای چرب از طرف مرد و زن؛<ref>[https://honarehzendegi.com/fa/How-to-get-pregnant طباطبایی، «چگونه باردار شویم؟ راهها و شرایط باردار شدن»، سایت حامی هنر زندگی، تاریخ بازدید: 11 تیر 1401ش.]</ref> | ||
* اطمینان به وجود مواد مغذی لازم برای جنین در بدن مادر از طریق تنظیم رژیم غذایی کامل<ref>غذاهای ارگانیک و حبوبات، آجیل، میوه، سبزی تازه، آنتیاکسیدان، ویتامینها، پروتئین، مرغ و تخم مرغ، امگا3 و آهن.</ref> و پرهیز از مصرف غذاهای چرب و فست فودها؛ | *اطمینان به وجود مواد مغذی لازم برای جنین در بدن مادر از طریق تنظیم رژیم غذایی کامل<ref>غذاهای ارگانیک و حبوبات، آجیل، میوه، سبزی تازه، آنتیاکسیدان، ویتامینها، پروتئین، مرغ و تخم مرغ، امگا3 و آهن.</ref> و پرهیز از مصرف غذاهای چرب و فست فودها؛ | ||
* مصرف ویتامین E و C، میوه و [[سبزی]] توسط مرد؛ | *مصرف ویتامین E و C، میوه و [[سبزی]] توسط مرد؛ | ||
* انجام منظم معاینات و آزمایشهای لازم.<ref>[https://www.pooralimd.com/مطلب-تا-چه-سنی-می-توان-باردار-شد پورعلی، «تا چه سنی میتوان بارور شد؟»، سایت پورعلی امدی، تاریخ بازدید: 11 خرداد 1401ش.]</ref> | *انجام منظم معاینات و آزمایشهای لازم.<ref>[https://www.pooralimd.com/مطلب-تا-چه-سنی-می-توان-باردار-شد پورعلی، «تا چه سنی میتوان بارور شد؟»، سایت پورعلی امدی، تاریخ بازدید: 11 خرداد 1401ش.]</ref> | ||
== مراحل سهگانه بارداری == | ==مراحل سهگانه بارداری== | ||
از نظر دانش [[پزشکی زنان|پزشکی]]، بارداری به سه قسمت تقسیم میشود که هر قسمت، تقریباً سه ماه را در بر میگیرد. در اولین سهماهه، بیشترین ریسک [[سقط جنین]] وجود دارد. در سهماهه دوم، رشد جنین قابل بررسی است و از سهماههٔ سوم، جنین قابلیت بقای خارج رحم را بهدست میآورد. | از نظر دانش [[پزشکی زنان|پزشکی]]، بارداری به سه قسمت تقسیم میشود که هر قسمت، تقریباً سه ماه را در بر میگیرد. در اولین سهماهه، بیشترین ریسک [[سقط جنین]] وجود دارد. در سهماهه دوم، رشد جنین قابل بررسی است و از سهماههٔ سوم، جنین قابلیت بقای خارج رحم را بهدست میآورد. | ||
=== سهماهه اول: شکلگیری اولیه === | ===سهماهه اول: شکلگیری اولیه=== | ||
سهماهه اول آبستنی از هفته اول تا هفته دوازدهم را شامل میشود. بسیاری از زنان در این دوره از حاملگی خود بیاطلاع هستند و سقط جنین ناخواسته بیشتر در این دوران اتفاق میافتد. در این مرحله، تغییرات عمدهای در بدن مادر و جنین رخ میدهد. جنین در این مرحله به سرعت رشد میکند و اندامهای اصلی بدن او شروع به شکلگیری میکنند. در این زمان، قلب جنین شروع به تپیدن میکند و مغز، نخاع و سایر اندامهای حیاتی شروع به تشکیل شدن میکنند. | سهماهه اول آبستنی از هفته اول تا هفته دوازدهم را شامل میشود. بسیاری از زنان در این دوره از حاملگی خود بیاطلاع هستند و سقط جنین ناخواسته بیشتر در این دوران اتفاق میافتد. در این مرحله، تغییرات عمدهای در بدن مادر و جنین رخ میدهد. جنین در این مرحله به سرعت رشد میکند و اندامهای اصلی بدن او شروع به شکلگیری میکنند. در این زمان، قلب جنین شروع به تپیدن میکند و مغز، نخاع و سایر اندامهای حیاتی شروع به تشکیل شدن میکنند. | ||
برای مادر، سهماهه اول اغلب با علائم ناخوشایندی مانند تهوع صبحگاهی، خستگی، تغییرات هورمونی و حساسیت به بوها همراه است. این علائم به دلیل افزایش سطح هورمونهایی مانند پروژسترون و استروژن است که برای حفظ آبستنی ضروری هستند. در این مرحله، مراقبتهای اولیه مانند مصرف اسید فولیک، اجتناب از مواد مضر مانند الکل و سیگار، مراجعه منظم به پزشک و اجازهگرفتن از پزشک برای مصرف هرگونه دارو، بسیار مهم است. | برای مادر، سهماهه اول اغلب با علائم ناخوشایندی مانند تهوع صبحگاهی، خستگی، تغییرات هورمونی و حساسیت به بوها همراه است. این علائم به دلیل افزایش سطح هورمونهایی مانند پروژسترون و استروژن است که برای حفظ آبستنی ضروری هستند. در این مرحله، مراقبتهای اولیه مانند مصرف اسید فولیک، اجتناب از مواد مضر مانند الکل و سیگار، مراجعه منظم به پزشک و اجازهگرفتن از پزشک برای مصرف هرگونه دارو، بسیار مهم است. | ||
==== علائم بارداری ==== | ====علائم بارداری==== | ||
اولین نشانههای بارداری در چند هفتهٔ اول پس از بارور شدن تخمک مشاهده میشود. این نشانهها عبارتاند از: | اولین نشانههای بارداری در چند هفتهٔ اول پس از بارور شدن تخمک مشاهده میشود. این نشانهها عبارتاند از: | ||
* تأخیر در پریود (عادت ماهیانه)؛ | *تأخیر در پریود (عادت ماهیانه)؛ | ||
* حساسیت بافت سینه و وَرَم پستان؛ | *حساسیت بافت سینه و وَرَم پستان؛ | ||
* حالت تهوع همراه با استفراغ یا بدون استفراغ؛ | *حالت تهوع همراه با استفراغ یا بدون استفراغ؛ | ||
* خونریزی خفیف یا لکهبینی؛ | *خونریزی خفیف یا لکهبینی؛ | ||
* افزایش و تکرر ادرار؛ | *افزایش و تکرر ادرار؛ | ||
* حسّ خستگی؛ | *حسّ خستگی؛ | ||
* وِیار (شیفتگی شدید یا بیزاری از برخی غذاها)؛ | *وِیار (شیفتگی شدید یا بیزاری از برخی غذاها)؛ | ||
* تغییرات خُلقی؛ | *تغییرات خُلقی؛ | ||
* افزایش ادامهدار دمای پایهٔ بدن.<ref>[https://madarsho.com/article/gettingpregnant-fertility-time-to-conceive-علائم-اولیۀ-بارداری شیخی، «علائم اولیه بارداری»، سایت مادرشو، تاریخ درج مطلب: 8 خرداد 1401ش.]</ref> | *افزایش ادامهدار دمای پایهٔ بدن.<ref>[https://madarsho.com/article/gettingpregnant-fertility-time-to-conceive-علائم-اولیۀ-بارداری شیخی، «علائم اولیه بارداری»، سایت مادرشو، تاریخ درج مطلب: 8 خرداد 1401ش.]</ref> | ||
=== سهماهه دوم: رشد سریع جنین === | ===سهماهه دوم: رشد سریع جنین=== | ||
سهماهه دوم از هفته سیزدهم تا هفته بیستوششم را شامل میشود. در این مرحله، جنین به سرعت رشد میکند و اندامهای او کاملتر میشوند. در این زمان، مادر ممکن است اولین حرکات جنین را احساس کند، که به آن تکانهای اولیه میگویند. جنین در این مرحله شروع به تولید ادرار میکند و مایع آمنیوتیک را تشکیل میدهد که نقش محافظتی برای جنین دارد. | سهماهه دوم از هفته سیزدهم تا هفته بیستوششم را شامل میشود. در این مرحله، جنین به سرعت رشد میکند و اندامهای او کاملتر میشوند. در این زمان، مادر ممکن است اولین حرکات جنین را احساس کند، که به آن تکانهای اولیه میگویند. جنین در این مرحله شروع به تولید ادرار میکند و مایع آمنیوتیک را تشکیل میدهد که نقش محافظتی برای جنین دارد. | ||
برای مادر، سهماهه دوم معمولاً راحتتر از سهماهه اول است. علائم تهوع و خستگی کاهش مییابد و انرژی بیشتری احساس میشود. با این حال، تغییرات فیزیکی مانند بزرگ شدن شکم، افزایش وزن و تغییرات پوستی مانند خطوط کششی ممکن است ظاهر شوند. در این مرحله، انجام آزمایشهای [[غربالگری بارداری|غربالگری]] برای بررسی سلامت جنین و تشخیص ناهنجاریهای احتمالی بسیار مهم است. | برای مادر، سهماهه دوم معمولاً راحتتر از سهماهه اول است. علائم تهوع و خستگی کاهش مییابد و انرژی بیشتری احساس میشود. با این حال، تغییرات فیزیکی مانند بزرگ شدن شکم، افزایش وزن و تغییرات پوستی مانند خطوط کششی ممکن است ظاهر شوند. در این مرحله، انجام آزمایشهای [[غربالگری بارداری|غربالگری]] برای بررسی سلامت جنین و تشخیص ناهنجاریهای احتمالی بسیار مهم است. | ||
=== سهماهه سوم: آمادهسازی برای تولد === | ===سهماهه سوم: آمادهسازی برای تولد=== | ||
سهماهه سوم از هفته بیستوهفتم تا هفته چهلم را شامل میشود. در این مرحله، جنین به رشد کامل خود نزدیک میشود و اندامهای او به بلوغ میرسند. ریههای جنین در این مرحله شروع به تولید مادهای میکنند که به باز شدن ریهها پس از تولد کمک میکند. جنین همچنین شروع به ذخیره چربی میکند که به تنظیم دمای بدن او پس از تولد کمک میکند. | سهماهه سوم از هفته بیستوهفتم تا هفته چهلم را شامل میشود. در این مرحله، جنین به رشد کامل خود نزدیک میشود و اندامهای او به بلوغ میرسند. ریههای جنین در این مرحله شروع به تولید مادهای میکنند که به باز شدن ریهها پس از تولد کمک میکند. جنین همچنین شروع به ذخیره چربی میکند که به تنظیم دمای بدن او پس از تولد کمک میکند. | ||
برای مادر، سهماهه سوم ممکن است با ناراحتیهایی مانند کمردرد، تورم پاها، تنگی نفس و افزایش فشار بر روی مثانه همراه باشد. در این مرحله، مادر باید آمادهسازیهای لازم برای زایمان و حتی [[زایمان زودرس]] را انجام دهد، مانند شرکت در کلاسهای آمادگی برای | برای مادر، سهماهه سوم ممکن است با ناراحتیهایی مانند کمردرد، تورم پاها، تنگی نفس و افزایش فشار بر روی مثانه همراه باشد. در این مرحله، مادر باید آمادهسازیهای لازم برای زایمان و حتی [[زایمان زودرس]] را انجام دهد، مانند شرکت در کلاسهای آمادگی برای زایمان، تهیه وسایل لازم برای نوزاد، [[مرخصی زایمان]] و انتخاب روش زایمان (طبیعی یا [[سزارین]]). | ||
== تغییرات بدن مادر در دوران بارداری == | ==تغییرات بدن مادر در دوران بارداری== | ||
آبستنی تغییرات عمیقی در بدن مادر ایجاد میکند که به منظور حمایت از رشد جنین و آمادهسازی بدن برای زایمان است. برخی از این تغییرات عبارتند از: | آبستنی تغییرات عمیقی در بدن مادر ایجاد میکند که به منظور حمایت از رشد جنین و آمادهسازی بدن برای زایمان است. برخی از این تغییرات عبارتند از: | ||
=== تغییرات هورمونی === | ===تغییرات هورمونی=== | ||
در دوران آبستنی، سطح هورمونهایی مانند استروژن، پروژسترون و هورمونهای جفتی بهطور قابل توجهی افزایش مییابد. این هورمونها نقش مهمی در حفظ آبستنی، رشد جنین و آمادهسازی بدن برای زایمان دارند. با این حال، تغییرات هورمونی میتوانند باعث ایجاد علائمی مانند تهوع، تغییرات خلقوخو و خستگی شوند. | در دوران آبستنی، سطح هورمونهایی مانند استروژن، پروژسترون و هورمونهای جفتی بهطور قابل توجهی افزایش مییابد. این هورمونها نقش مهمی در حفظ آبستنی، رشد جنین و آمادهسازی بدن برای زایمان دارند. با این حال، تغییرات هورمونی میتوانند باعث ایجاد علائمی مانند تهوع، تغییرات خلقوخو و خستگی شوند. | ||
=== تغییرات فیزیکی === | ===تغییرات فیزیکی=== | ||
بدن مادر در دوران آبستنی دچار تغییرات فیزیکی زیادی میشود. بزرگ شدن رحم و شکم، افزایش وزن، تغییرات در پستانها (مانند بزرگ شدن و حساسیت)، و تغییرات پوستی مانند خطوط کششی و تیرگی پوست از جمله این تغییرات هستند. همچنین، افزایش حجم خون و تغییرات در سیستم گردش خون میتوانند باعث تورم پاها و واریس شوند. | بدن مادر در دوران آبستنی دچار تغییرات فیزیکی زیادی میشود. بزرگ شدن رحم و شکم، افزایش وزن، تغییرات در پستانها (مانند بزرگ شدن و حساسیت)، و تغییرات پوستی مانند خطوط کششی و تیرگی پوست از جمله این تغییرات هستند. همچنین، افزایش حجم خون و تغییرات در سیستم گردش خون میتوانند باعث تورم پاها و واریس شوند. | ||
=== تغییرات متابولیکی === | ===تغییرات متابولیکی=== | ||
در دوران آبستنی، بدن مادر نیاز به انرژی و مواد مغذی بیشتری دارد تا بتواند از رشد جنین حمایت کند. این نیاز باعث افزایش متابولیسم بدن و تغییرات در نحوه استفاده از مواد مغذی مانند گلوکز و چربی میشود. مادران باردار باید رژیم غذایی متعادل و غنی از مواد مغذی داشته باشند تا نیازهای خود و جنین را تأمین کنند. | در دوران آبستنی، بدن مادر نیاز به انرژی و مواد مغذی بیشتری دارد تا بتواند از رشد جنین حمایت کند. این نیاز باعث افزایش متابولیسم بدن و تغییرات در نحوه استفاده از مواد مغذی مانند گلوکز و چربی میشود. مادران باردار باید رژیم غذایی متعادل و غنی از مواد مغذی داشته باشند تا نیازهای خود و جنین را تأمین کنند. | ||
== مراقبتهای دوران بارداری == | ==مراقبتهای دوران بارداری== | ||
[[بهداشت بارداری]] و مراقبتهای دوران آبستنی برای حفظ سلامت مادر و جنین بسیار مهم است. برخی از این مراقبتها عبارتند از: | [[بهداشت بارداری]] و مراقبتهای دوران آبستنی برای حفظ سلامت مادر و جنین بسیار مهم است. برخی از این مراقبتها عبارتند از: | ||
=== مراجعه منظم به پزشک === | ===مراجعه منظم به پزشک=== | ||
مراجعه منظم به [[پزشکی زنان|پزشک]] یا [[مامایی|ماما]] برای بررسی سلامت مادر و جنین ضروری است. در این مراجعات، پزشک وزن مادر، فشار خون و رشد جنین را بررسی میکند و آزمایشهای لازم را تجویز میکند. | مراجعه منظم به [[پزشکی زنان|پزشک]] یا [[مامایی|ماما]] برای بررسی سلامت مادر و جنین ضروری است. در این مراجعات، پزشک وزن مادر، فشار خون و رشد جنین را بررسی میکند و آزمایشهای لازم را تجویز میکند. | ||
=== رژیم غذایی سالم === | ===رژیم غذایی سالم=== | ||
مادران باردار باید رژیم غذایی متعادل و غنی از مواد مغذی مانند پروتئین، کلسیم، آهن، اسید فولیک و ویتامینها داشته باشند. مصرف مکملهای غذایی مانند اسید فولیک و آهن نیز ممکن است توصیه شود. | مادران باردار باید رژیم غذایی متعادل و غنی از مواد مغذی مانند پروتئین، کلسیم، آهن، اسید فولیک و ویتامینها داشته باشند. مصرف مکملهای غذایی مانند اسید فولیک و آهن نیز ممکن است توصیه شود. | ||
=== ورزش منظم === | ===ورزش منظم=== | ||
[[ورزش]] منظم و سبک در دوران آبستنی میتواند به بهبود گردش خون، کاهش [[استرس]] و آمادهسازی بدن برای زایمان کمک کند. با این حال، قبل از شروع هر برنامه ورزشی، مشورت با پزشک ضروری است. | [[ورزش]] منظم و سبک در دوران آبستنی میتواند به بهبود گردش خون، کاهش [[استرس]] و آمادهسازی بدن برای زایمان کمک کند. با این حال، قبل از شروع هر برنامه ورزشی، مشورت با پزشک ضروری است. | ||
=== اجتناب از مواد مضر === | ===اجتناب از مواد مضر=== | ||
مادران باردار باید از مصرف مواد مضر مانند الکل، سیگار و داروهای غیرمجاز خودداری کنند. همچنین، باید از قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی مضر و اشعههای خطرناک اجتناب کنند. | مادران باردار باید از مصرف مواد مضر مانند الکل، سیگار و داروهای غیرمجاز خودداری کنند. همچنین، باید از قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی مضر و اشعههای خطرناک اجتناب کنند. | ||
== عوارض شایع بارداری == | ==عوارض شایع بارداری== | ||
در دوران بارداری عوارض و اختلالاتی همراه با تغییرات جسمی مانند سردرد، گرفتگی ماهیچههای پا، نَفخ شکم، سوزش سَرِدل یا سوءهاضمه، کمردرد، واریس، کشیدگی و تَرَک پوست، تنگی نفس، َورم مچ پاها، تغییرات بینایی<ref>[https://madarsho.com/article/gettingpregnant-fertility-time-to-conceive-علائم-اولیۀ-بارداری شیخی، «علائم اولیه بارداری»، سایت مادرشو، تاریخ درج مطلب: 8 خرداد 1401ش.]</ref> و تغییرات روحی مانند اختلالات خُلقی و اختلالات خواب برای زنان باردار شایع است.<ref>[https://www.homeca.ir/mag/mother-child/pregnancy/pregnancy-symptoms «علائم بارداری اولیه چیست؟»، سایت هومکا، تاریخ بازدید: 11 خرداد 1401ش.]</ref> | در دوران بارداری عوارض و اختلالاتی همراه با تغییرات جسمی مانند سردرد، گرفتگی ماهیچههای پا، نَفخ شکم، سوزش سَرِدل یا سوءهاضمه، کمردرد، واریس، کشیدگی و تَرَک پوست، تنگی نفس، َورم مچ پاها، تغییرات بینایی<ref>[https://madarsho.com/article/gettingpregnant-fertility-time-to-conceive-علائم-اولیۀ-بارداری شیخی، «علائم اولیه بارداری»، سایت مادرشو، تاریخ درج مطلب: 8 خرداد 1401ش.]</ref> و تغییرات روحی مانند اختلالات خُلقی و اختلالات خواب برای زنان باردار شایع است.<ref>[https://www.homeca.ir/mag/mother-child/pregnancy/pregnancy-symptoms «علائم بارداری اولیه چیست؟»، سایت هومکا، تاریخ بازدید: 11 خرداد 1401ش.]</ref> | ||
== حاملگی خارج رَحِم == | ==حاملگی خارج رَحِم== | ||
زمانیکه تخمک بارور به یکی از لولههای رحمی میچسبد، اصطلاحاً به آن حاملگی خارج رَحِمی میگویند.<ref>[https://www.homeca.ir/mag/mother-child/pregnancy/pregnancy-symptoms «علائم بارداری اولیه چیست؟»، سایت هومکا، تاریخ بازدید: 11 خرداد 1401ش.]</ref> در این حاملگی، جنین در لولهٔ فالوپ است و دسترسی به منبع غنی خونی ندارد و از سوی دیگر لولهٔ فالوپ ظرفیت پشتیبانی از رشد جنین را نیز ندارد لذا جنین شانس زنده ماندن نخواهد داشت.<ref>[https://www.homeca.ir/mag/mother-child/pregnancy/pregnancy-symptoms «علائم بارداری اولیه چیست؟»، سایت هومکا، تاریخ بازدید: 11 خرداد 1401ش.]</ref> همچنین رشد جنین باعث پاره شدن لولهٔ فالوپ شده و در نتیجه مادر دچار خونریزی داخلی، شوک و دردهای شدید خواهد شد.<ref>[https://www.homeca.ir/mag/mother-child/pregnancy/pregnancy-symptoms «علائم بارداری اولیه چیست؟»، سایت هومکا، تاریخ بازدید: 11 خرداد 1401ش.]</ref> | زمانیکه تخمک بارور به یکی از لولههای رحمی میچسبد، اصطلاحاً به آن حاملگی خارج رَحِمی میگویند.<ref>[https://www.homeca.ir/mag/mother-child/pregnancy/pregnancy-symptoms «علائم بارداری اولیه چیست؟»، سایت هومکا، تاریخ بازدید: 11 خرداد 1401ش.]</ref> در این حاملگی، جنین در لولهٔ فالوپ است و دسترسی به منبع غنی خونی ندارد و از سوی دیگر لولهٔ فالوپ ظرفیت پشتیبانی از رشد جنین را نیز ندارد لذا جنین شانس زنده ماندن نخواهد داشت.<ref>[https://www.homeca.ir/mag/mother-child/pregnancy/pregnancy-symptoms «علائم بارداری اولیه چیست؟»، سایت هومکا، تاریخ بازدید: 11 خرداد 1401ش.]</ref> همچنین رشد جنین باعث پاره شدن لولهٔ فالوپ شده و در نتیجه مادر دچار خونریزی داخلی، شوک و دردهای شدید خواهد شد.<ref>[https://www.homeca.ir/mag/mother-child/pregnancy/pregnancy-symptoms «علائم بارداری اولیه چیست؟»، سایت هومکا، تاریخ بازدید: 11 خرداد 1401ش.]</ref> | ||
== بارداری پرخطر == | ==بارداری پرخطر== | ||
بارداریهایی که نیازمند مراقبتهای بیشتر و خاص هستند، بارداری پرخطر نامیده میشود؛ مانند: بارداری دوقلو یا [[چندقلوزایی|چندقلو]] یا نارسایی دهانهٔ رحم یا ابتلا به دیابت بارداری.<ref>[https://madarsho.com/article/pregnancy-giving-birth-and-postpartum «همه چیز در مورد بارداری، زایمان و بعد از زایمان»، سایت مادر شو، تاریخ درج مطلب: 6 تیر 1401ش.]</ref> | بارداریهایی که نیازمند مراقبتهای بیشتر و خاص هستند، بارداری پرخطر نامیده میشود؛ مانند: بارداری دوقلو یا [[چندقلوزایی|چندقلو]] یا نارسایی دهانهٔ رحم یا ابتلا به دیابت بارداری.<ref>[https://madarsho.com/article/pregnancy-giving-birth-and-postpartum «همه چیز در مورد بارداری، زایمان و بعد از زایمان»، سایت مادر شو، تاریخ درج مطلب: 6 تیر 1401ش.]</ref> | ||
== تغذیه دوران بارداری == | ==تغذیه دوران بارداری== | ||
تغذیه از اصلیترین بخشهای سبک زندگی سالم در دوران بارداری است که با مشورت با پزشک و شناخت مواد غذایی سالم مورد نیاز مادر و مکملهای مورد نیاز دوران بارداری و همچنین پرهیزهای غذایی میتوان به الگوی مناسبی دست یافت.<ref>[https://www.pooralimd.com/مطلب-تا-چه-سنی-می-توان-باردار-شد پورعلی، «تا چه سنی میتوان بارور شد؟»، سایت پورعلی امدی، تاریخ بازدید: 11 خرداد 1401ش.]</ref> | تغذیه از اصلیترین بخشهای سبک زندگی سالم در دوران بارداری است که با مشورت با پزشک و شناخت مواد غذایی سالم مورد نیاز مادر و مکملهای مورد نیاز دوران بارداری و همچنین پرهیزهای غذایی میتوان به الگوی مناسبی دست یافت.<ref>[https://www.pooralimd.com/مطلب-تا-چه-سنی-می-توان-باردار-شد پورعلی، «تا چه سنی میتوان بارور شد؟»، سایت پورعلی امدی، تاریخ بازدید: 11 خرداد 1401ش.]</ref> | ||
== {{درشت|غربالگری بارداری}} == | =={{درشت|غربالگری بارداری}}== | ||
[[غربالگری بارداری]] مجموعه آزمایشهایی است که در چند مرحله با هدف تشخیص جنین دارای اختلالات ژنتیکی و مبتلا به [[سندروم داون]] انجام میگیرد. در جامعهٔ امروز ایران، برخی با هدف پیشگیری از تولد کودکان معلول و هزینههای تحمیلی پس از آن، خواستار الزامی شدن غربالگری دوران بارداری هستند. اما این آزمایشها بهدلیل قطعی نبودن نتایج، احتمال خطای آن و درصد ناچیز امکان ابتلا، مخالفانی دارد که خواستار اختیاری بودن آن شده و لزوم اجبار آن را متوجه سنین خاص و مادران دارای سابقهٔ بیماریهای ژنتیکی میدانند. غربالگری بهمعنای جداسازی جنینهای مشکوک به ناهنجاریهای ژنتیکی از جنینهایی با احتمال کمتر بیماری و بیشتر با هدف تشخیص ناهنجاری [[سندروم داون]] و تریزومی۲۱ انجام میشود.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1400/02/27/2504066/از-سیر-تا-پیاز-غربالگری-بارداری-در-ایران-آیا-طرح-جمعیت-به-دنبال-حذف-غربالگری-است «از سیر تا پیاز غربالگری بارداری در ایران/ آیا طرح جمعیت به دنبال حذف غربالگری است؟»، خبرگزاری تسنیم].</ref> | [[غربالگری بارداری]] مجموعه آزمایشهایی است که در چند مرحله با هدف تشخیص جنین دارای اختلالات ژنتیکی و مبتلا به [[سندروم داون]] انجام میگیرد. در جامعهٔ امروز ایران، برخی با هدف پیشگیری از تولد کودکان معلول و هزینههای تحمیلی پس از آن، خواستار الزامی شدن غربالگری دوران بارداری هستند. اما این آزمایشها بهدلیل قطعی نبودن نتایج، احتمال خطای آن و درصد ناچیز امکان ابتلا، مخالفانی دارد که خواستار اختیاری بودن آن شده و لزوم اجبار آن را متوجه سنین خاص و مادران دارای سابقهٔ بیماریهای ژنتیکی میدانند. غربالگری بهمعنای جداسازی جنینهای مشکوک به ناهنجاریهای ژنتیکی از جنینهایی با احتمال کمتر بیماری و بیشتر با هدف تشخیص ناهنجاری [[سندروم داون]] و تریزومی۲۱ انجام میشود.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1400/02/27/2504066/از-سیر-تا-پیاز-غربالگری-بارداری-در-ایران-آیا-طرح-جمعیت-به-دنبال-حذف-غربالگری-است «از سیر تا پیاز غربالگری بارداری در ایران/ آیا طرح جمعیت به دنبال حذف غربالگری است؟»، خبرگزاری تسنیم].</ref> | ||
== زیبایی و تناسب اندام در دوران بارداری == | ==زیبایی و تناسب اندام در دوران بارداری== | ||
انجام ورزشهای مناسب دوران بارداری و حفظ تناسب اندام بهصورت مستقیم هم در سلامت جنین و هم در سلامت جسمی و [[سلامت روان زنان|سلامت روانی مادر]] هنگام زایمان و پس از آن تأثیر شایانی دارد.<ref>[https://www.pooralimd.com/مطلب-تا-چه-سنی-می-توان-باردار-شد پورعلی، «تا چه سنی میتوان بارور شد؟»، سایت پورعلی امدی، تاریخ بازدید: 11 خرداد 1401ش.]</ref> حفظ زیبایی و سلامت پوست، از لحاظ جسمی و روحی برای مادران اهمیت زیادی دارد؛ لازم است زنان باردار ضمن رعایت مراقبتهای لازم از پوست، با محصولات آرایشی و بهداشتی مناسب نیز آشنا شوند.<ref>[https://www.pooralimd.com/مطلب-تا-چه-سنی-می-توان-باردار-شد پورعلی، «تا چه سنی میتوان بارور شد؟»، سایت پورعلی امدی، تاریخ بازدید: 11 خرداد 1401ش.]</ref> | انجام ورزشهای مناسب دوران بارداری و حفظ تناسب اندام بهصورت مستقیم هم در سلامت جنین و هم در سلامت جسمی و [[سلامت روان زنان|سلامت روانی مادر]] هنگام زایمان و پس از آن تأثیر شایانی دارد.<ref>[https://www.pooralimd.com/مطلب-تا-چه-سنی-می-توان-باردار-شد پورعلی، «تا چه سنی میتوان بارور شد؟»، سایت پورعلی امدی، تاریخ بازدید: 11 خرداد 1401ش.]</ref> حفظ زیبایی و سلامت پوست، از لحاظ جسمی و روحی برای مادران اهمیت زیادی دارد؛ لازم است زنان باردار ضمن رعایت مراقبتهای لازم از پوست، با محصولات آرایشی و بهداشتی مناسب نیز آشنا شوند.<ref>[https://www.pooralimd.com/مطلب-تا-چه-سنی-می-توان-باردار-شد پورعلی، «تا چه سنی میتوان بارور شد؟»، سایت پورعلی امدی، تاریخ بازدید: 11 خرداد 1401ش.]</ref> | ||
== رابطهٔ جنسی در دوران بارداری == | ==رابطهٔ جنسی در دوران بارداری== | ||
[[روابط جنسی همسران|رابطهٔ جنسی زوجین]] در دوران بارداری زن میتواند ادامه یابد. رابطهٔ جنسی کنترلشده، علاوه بر حفظ سلامت مادر و جنین، [[نیازهای عاطفی]] و [[میل جنسی|جنسی]] زوجها را نیز تأمین کند.<ref>[https://www.pooralimd.com/مطلب-تا-چه-سنی-می-توان-باردار-شد پورعلی، «تا چه سنی میتوان بارور شد؟»، سایت پورعلی امدی، تاریخ بازدید: 11 خرداد 1401ش.]</ref> | [[روابط جنسی همسران|رابطهٔ جنسی زوجین]] در دوران بارداری زن میتواند ادامه یابد. رابطهٔ جنسی کنترلشده، علاوه بر حفظ سلامت مادر و جنین، [[نیازهای عاطفی]] و [[میل جنسی|جنسی]] زوجها را نیز تأمین کند.<ref>[https://www.pooralimd.com/مطلب-تا-چه-سنی-می-توان-باردار-شد پورعلی، «تا چه سنی میتوان بارور شد؟»، سایت پورعلی امدی، تاریخ بازدید: 11 خرداد 1401ش.]</ref> | ||
== تأثیرات روانی و اجتماعی بارداری بر زنان == | ==تأثیرات روانی و اجتماعی بارداری بر زنان== | ||
آبستنی نه تنها تغییرات فیزیکی، بلکه تأثیرات روانی و اجتماعی نیز دارد. بسیاری از زنان در دوران آبستنی دچار تغییرات خلقی، اضطراب و [[استرس]] میشوند. حمایت [[خانواده]] و دوستان، شرکت در کلاسهای آمادگی برای زایمان و [[مشاوره]] با روانشناس میتواند به کاهش این علائم کمک کند. | آبستنی نه تنها تغییرات فیزیکی، بلکه تأثیرات روانی و اجتماعی نیز دارد. بسیاری از زنان در دوران آبستنی دچار تغییرات خلقی، [[اضطراب فراگیر|اضطراب]] و [[استرس]] میشوند. حمایت [[خانواده]] و دوستان، شرکت در کلاسهای آمادگی برای زایمان و [[مشاوره]] با [[روانشناسی|روانشناس]] میتواند به کاهش این علائم کمک کند. | ||
از نظر اجتماعی، آبستنی میتواند تغییراتی در نقشها و [[مسئولیتپذیری|مسئولیتهای]] فرد ایجاد کند. بسیاری از زنان در این دوران به حمایت بیشتری از طرف شریک زندگی، [[مهرورزی در خانواده|خانواده]] و جامعه نیاز دارند. همچنین، آبستنی میتواند فرصتی برای تقویت [[روابط خانوادگی]] و آمادهسازی برای ورود عضو جدید به [[خانواده]] باشد. | از نظر اجتماعی، آبستنی میتواند تغییراتی در نقشها و [[مسئولیتپذیری|مسئولیتهای]] فرد ایجاد کند. بسیاری از زنان در این دوران به حمایت بیشتری از طرف شریک زندگی، [[مهرورزی در خانواده|خانواده]] و جامعه نیاز دارند. همچنین، آبستنی میتواند فرصتی برای تقویت [[روابط خانوادگی]] و آمادهسازی برای ورود عضو جدید به [[خانواده]] باشد. | ||
== باورهای عامیانه دربارهٔ بارداری == | ==باورهای عامیانه دربارهٔ بارداری== | ||
ایرانیان در دروان باستان، [[آناهیتا]] را [[ایزدبانو|ایزدبانوی]] [[آب]] و سرچشمهٔ زندگی میدانستند و بههمین دلیل او را مادرخدا نیز میخواندند. آناهیتا از نظر ایرانیان باستان، توانایی داشته تا تخمهٔ مردان را پاک و زهدان زنان را برای زایش آماده کند. بههمین دلیل او را ایزدبانوی باروری نیز میگفتند.<ref>[https://sepandarmaz.ir/آناهیتا-ایزدبانوی-آب/ کاوه، «آناهیتا، ایزدبانوی آب»، وبسایت سپندارمذ].</ref> | ایرانیان در دروان باستان، [[آناهیتا]] را [[ایزدبانو|ایزدبانوی]] [[آب]] و سرچشمهٔ زندگی میدانستند و بههمین دلیل او را مادرخدا نیز میخواندند. آناهیتا از نظر ایرانیان باستان، توانایی داشته تا تخمهٔ مردان را پاک و زهدان زنان را برای زایش آماده کند. بههمین دلیل او را ایزدبانوی باروری نیز میگفتند.<ref>[https://sepandarmaz.ir/آناهیتا-ایزدبانوی-آب/ کاوه، «آناهیتا، ایزدبانوی آب»، وبسایت سپندارمذ].</ref> | ||
| خط ۱۱۰: | خط ۱۱۱: | ||
مردم، در برخی نواحی ایران برای پسرزایی، [[سیب]] یا [[خرما|خرمای]] زیادی به زن میخورانند. آنها در سر [[سفره عقد]]، گردو قرار داده و پسر بچهای در بغل عروس میگذارند تا بچه او پسر شود. | مردم، در برخی نواحی ایران برای پسرزایی، [[سیب]] یا [[خرما|خرمای]] زیادی به زن میخورانند. آنها در سر [[سفره عقد]]، گردو قرار داده و پسر بچهای در بغل عروس میگذارند تا بچه او پسر شود. | ||
== تشخیص جنسیت جنین در دوران بارداری == | ==تشخیص جنسیت جنین در دوران بارداری== | ||
پیشینیان بر این باور بودند که دو عامل آب منی و ساختمان عمومی زن و مرد تعیینکننده جنسیت جنین است. ابنسینا معتقد بود اگر آب مرد گرمتر از آب زن باشد جنین، پسر میشود و اگر آب مرد سردتر باشد، جنین، دختر خواهد شد. به عقیده آنها اگر آب مرد از بیضه راست ترشح شود و در بخش راست رحم زن قرار گیرد، جنین پسر و اگر از بیضه چپ ترشح و در بخش چپ رحم زن قرار گیرد، جنین، [[دختر]] خواهد شد.<ref>جرجانی، الاغراض الطبیة و المباحث العلائیة، ۱۳۴۵ش، ص۱۱۱ و ۵۵۵.</ref> | پیشینیان بر این باور بودند که دو عامل آب منی و ساختمان عمومی زن و مرد تعیینکننده جنسیت جنین است. [[ابنسینا]] معتقد بود اگر آب مرد گرمتر از آب زن باشد جنین، پسر میشود و اگر آب مرد سردتر باشد، جنین، دختر خواهد شد. به عقیده آنها اگر آب مرد از بیضه راست ترشح شود و در بخش راست رحم زن قرار گیرد، جنین پسر و اگر از بیضه چپ ترشح و در بخش چپ رحم زن قرار گیرد، جنین، [[دختر]] خواهد شد.<ref>جرجانی، الاغراض الطبیة و المباحث العلائیة، ۱۳۴۵ش، ص۱۱۱ و ۵۵۵.</ref> | ||
تشخیص [[جنسیت]] جنین همواره برای [[خانواده]]ها جذاب بوده است؛ این تشخیص در گذشته بیشتر بر اساس باورهای عامیانه و روشهای غیرعلمی بود که دقت پایینی داشتند؛ اما امروزه با پیشرفت فناوریهای پزشکی، روشهایی مانند سونوگرافی و آزمایشهای ژنتیکی امکان تشخیص دقیق و زودهنگام جنسیت جنین را فراهم کردهاند. این روشها نهتنها جنسیت جنین را مشخص میکنند، بلکه اطلاعات ارزشمندی دربارهٔ سلامت جنین نیز ارائه میدهند. | تشخیص [[جنسیت]] جنین همواره برای [[خانواده]]ها جذاب بوده است؛ این تشخیص در گذشته بیشتر بر اساس باورهای عامیانه و روشهای غیرعلمی بود که دقت پایینی داشتند؛ اما امروزه با پیشرفت فناوریهای پزشکی، روشهایی مانند سونوگرافی و آزمایشهای ژنتیکی امکان تشخیص دقیق و زودهنگام جنسیت جنین را فراهم کردهاند. این روشها نهتنها جنسیت جنین را مشخص میکنند، بلکه اطلاعات ارزشمندی دربارهٔ سلامت جنین نیز ارائه میدهند. | ||
=== روشهای عامیانه و سنتی === | ===روشهای عامیانه و سنتی=== | ||
این روشها بیشتر بر اساس تجربیات و باورهای فرهنگی بودند و هیچ پایه علمی نداشتند. دقت این روشها بسیار پایین بود و اغلب به اشتباه منجر میشد. | این روشها بیشتر بر اساس تجربیات و باورهای فرهنگی بودند و هیچ پایه علمی نداشتند. دقت این روشها بسیار پایین بود و اغلب به اشتباه منجر میشد. | ||
* '''شکل شکم مادر''': برخی معتقد بودند اگر شکم مادر تیز و رو به جلو باشد، جنین پسر است و اگر شکم گرد و پهناور باشد، جنین دختر است. | *'''شکل شکم مادر''': برخی معتقد بودند اگر شکم مادر تیز و رو به جلو باشد، جنین پسر است و اگر شکم گرد و پهناور باشد، جنین دختر است. | ||
* '''ویار بارداری''': تصور میشد که اگر مادر به غذاهای شور یا ترش تمایل داشته باشد، جنین پسر است و اگر به شیرینیجات تمایل داشته باشد، جنین دختر است. | *'''ویار بارداری''': تصور میشد که اگر مادر به غذاهای شور یا ترش تمایل داشته باشد، جنین پسر است و اگر به شیرینیجات تمایل داشته باشد، جنین دختر است. | ||
* '''ضربان قلب جنین''': برخی بر این باور بودند که اگر ضربان قلب جنین کمتر از ۱۴۰ بار در دقیقه باشد، جنین پسر است و اگر بیشتر باشد، جنین دختر است. | *'''ضربان قلب جنین''': برخی بر این باور بودند که اگر ضربان قلب جنین کمتر از ۱۴۰ بار در دقیقه باشد، جنین پسر است و اگر بیشتر باشد، جنین دختر است. | ||
* '''تغییرات پوستی''': اعتقاد داشتند که اگر پوست مادر شفاف و درخشان شود، جنین دختر است و اگر پوست مادر خشک یا جوشدار شود، جنین پسر است. | *'''تغییرات پوستی''': اعتقاد داشتند که اگر پوست مادر شفاف و درخشان شود، جنین دختر است و اگر پوست مادر خشک یا جوشدار شود، جنین پسر است. | ||
* '''گمانهزنی با استفاده از اشیاء''': در برخی فرهنگها، از روشهایی مانند آویزان کردن یک شیء (مثل [[انگشتر]]) بر روی شکم مادر استفاده میشد. اگر شیء به صورت دایرهای حرکت میکرد، جنین دختر و اگر به صورت خطی حرکت میکرد، جنین پسر تصور میشد. | *'''گمانهزنی با استفاده از اشیاء''': در برخی فرهنگها، از روشهایی مانند آویزان کردن یک شیء (مثل [[انگشتر]]) بر روی شکم مادر استفاده میشد. اگر شیء به صورت دایرهای حرکت میکرد، جنین دختر و اگر به صورت خطی حرکت میکرد، جنین پسر تصور میشد. | ||
* '''تفسیر رؤیاها''': در برخی جوامع، رویاهای مادر در دوران بارداری به عنوان نشانهای از جنسیت جنین تفسیر میشد. | *'''تفسیر رؤیاها''': در برخی جوامع، رویاهای مادر در دوران بارداری به عنوان نشانهای از جنسیت جنین تفسیر میشد. | ||
* '''تشخیص مزه دهان''': گاهی زراوند کوبیده را در انگبین قرار میدادند. سپس خمیر آن را به پشمپارهای کشیده و بهصورت ناشتا به زن آبستن میدادند. زن نباید تا عصر چیزی میخورد. اگر دهان او شیرین میشد، جنین پسر و اگر تلخ میشد، جنین [[دختر]] بود.<ref>جرجانی، ذخیره خوارزمشاهی، ۱۳۵۵ش، ص۵۵۵–۵۵۶.</ref> | *'''تشخیص مزه دهان''': گاهی زراوند کوبیده را در انگبین قرار میدادند. سپس خمیر آن را به پشمپارهای کشیده و بهصورت ناشتا به زن آبستن میدادند. زن نباید تا عصر چیزی میخورد. اگر دهان او شیرین میشد، جنین پسر و اگر تلخ میشد، جنین [[دختر]] بود.<ref>جرجانی، ذخیره خوارزمشاهی، ۱۳۵۵ش، ص۵۵۵–۵۵۶.</ref> | ||
=== روشهای مدرن === | ===روشهای مدرن=== | ||
با پیشرفت علم پزشکی و فناوریهای تشخیصی، روشهای دقیق و علمیتری برای تعیین جنسیت جنین ابداع شدهاند. این روشها نه تنها جنسیت جنین را مشخص میکنند، بلکه اطلاعات مهمی دربارهٔ سلامت جنین نیز ارائه میدهند. برخی از این روشها عبارتند از: | با پیشرفت علم پزشکی و فناوریهای تشخیصی، روشهای دقیق و علمیتری برای تعیین جنسیت جنین ابداع شدهاند. این روشها نه تنها جنسیت جنین را مشخص میکنند، بلکه اطلاعات مهمی دربارهٔ سلامت جنین نیز ارائه میدهند. برخی از این روشها عبارتند از: | ||
* '''سونوگرافی''' (اولتراسوند): معمولاً بین هفته ۱۸ تا ۲۲ بارداری، جنسیت جنین از طریق سونوگرافی قابل تشخیص است. در این روش، از امواج صوتی برای ایجاد تصویری از جنین در رحم استفاده میشود. پزشک با مشاهده اندامهای تناسلی جنین، جنسیت را تشخیص میدهد. این روش غیرتهاجمی و ایمن است و دقت آن حدود ۹۵–۹۹٪ است. | *'''سونوگرافی''' (اولتراسوند): معمولاً بین هفته ۱۸ تا ۲۲ بارداری، جنسیت جنین از طریق سونوگرافی قابل تشخیص است. در این روش، از امواج صوتی برای ایجاد تصویری از جنین در رحم استفاده میشود. پزشک با مشاهده اندامهای تناسلی جنین، جنسیت را تشخیص میدهد. این روش غیرتهاجمی و ایمن است و دقت آن حدود ۹۵–۹۹٪ است. | ||
* '''آزمایشهای ژنتیکی''': آزمایش NIPT (Non-Invasive Prenatal Testing با استفاده از نمونه خون مادر انجام میشود و DNA جنین را بررسی میکند. علاوه بر تشخیص جنسیت، این آزمایش میتواند ناهنجاریهای کروموزومی مانند [[سندروم داون|سندرم داون]] را نیز تشخیص دهد. این آزمایش از هفته ۱۰ بارداری قابل انجام است و دقت آن بسیار بالا است. | *'''آزمایشهای ژنتیکی''': آزمایش NIPT (Non-Invasive Prenatal Testing با استفاده از نمونه خون مادر انجام میشود و DNA جنین را بررسی میکند. علاوه بر تشخیص جنسیت، این آزمایش میتواند ناهنجاریهای کروموزومی مانند [[سندروم داون|سندرم داون]] را نیز تشخیص دهد. این آزمایش از هفته ۱۰ بارداری قابل انجام است و دقت آن بسیار بالا است. | ||
* '''تستهای خانگی تشخیص جنسیت''': برخی تستهای خانگی وجود دارند که ادعا میکنند جنسیت جنین را از روی نمونه ادرار مادر تشخیص میدهند. این تستها بر اساس سطح هورمونهای خاص در ادرار کار میکنند، اما دقت آنها به اندازه روشهای پزشکی نیست و قابل اعتماد نیستند. | *'''تستهای خانگی تشخیص جنسیت''': برخی تستهای خانگی وجود دارند که ادعا میکنند جنسیت جنین را از روی نمونه ادرار مادر تشخیص میدهند. این تستها بر اساس سطح هورمونهای خاص در ادرار کار میکنند، اما دقت آنها به اندازه روشهای پزشکی نیست و قابل اعتماد نیستند. | ||
== ویار در دوران بارداری == | ==ویار در دوران بارداری== | ||
به حالت خاص زن در ماههای اولیه بارداری که به برخی [[خوراک|خوراکیها]] رغبت خاصی پیدا میکند ویار میگویند.<ref>[https://vajehyab.com/amid/ویار عمید، فرهنگ فارسی، ذیل واژه ویار].</ref> سرگیجه یا بههمخوردن حال، میتواند از نشانههای ویار باشد. زن، گاهی به میوههای غیر فصلی یا چیزهای مضر علاقهمند میشود.<ref>بارنت، انسان به روایت زیستشناسی، ۱۳۶۳ش، ص۷۷–۷۸.</ref> در طب قدیم به این حال زن «منش گَشتَن» یا «منش گردا» میگفتند و در شرح آن نوشتهاند که زن در این حالت به چیزهایی ترش، شور، تیز یا تند تمایل داشته و حالتهای دلآشوبی دارد.<ref>جرجانی، ذخیره خوارزمشاهی، ۱۳۵۵ش، ص۵۵۸.</ref> به حالت ویار در زبان فارسی بیار، تاس، تاسه و تلواسه نیز میگویند.<ref>تبریزی، برهان قاطع، ذیل واژههای بیار، تاس، تاسه و تلواسه.</ref> | به حالت خاص زن در ماههای اولیه بارداری که به برخی [[خوراک|خوراکیها]] رغبت خاصی پیدا میکند ویار میگویند.<ref>[https://vajehyab.com/amid/ویار عمید، فرهنگ فارسی، ذیل واژه ویار].</ref> سرگیجه یا بههمخوردن حال، میتواند از نشانههای ویار باشد. زن، گاهی به میوههای غیر فصلی یا چیزهای مضر علاقهمند میشود.<ref>بارنت، انسان به روایت زیستشناسی، ۱۳۶۳ش، ص۷۷–۷۸.</ref> در طب قدیم به این حال زن «منش گَشتَن» یا «منش گردا» میگفتند و در شرح آن نوشتهاند که زن در این حالت به چیزهایی ترش، شور، تیز یا تند تمایل داشته و حالتهای دلآشوبی دارد.<ref>جرجانی، ذخیره خوارزمشاهی، ۱۳۵۵ش، ص۵۵۸.</ref> به حالت ویار در [[زبان فارسی]] بیار، تاس، تاسه و تلواسه نیز میگویند.<ref>تبریزی، برهان قاطع، ذیل واژههای بیار، تاس، تاسه و تلواسه.</ref> | ||
=== ویارانه === | ===ویارانه=== | ||
به خوراکی که برای رفع ویار زن آبستن تهیه میشود، ویارانه گفته میشود.<ref>[https://vajehyab.com/moein/ویارانه معین، فرهنگ فارسی، ذیل واژه ویارانه].</ref> ویارانه میتواند خوراکیهایی مانند [[آش رشته]]، کوفته برنجی، | به خوراکی که برای رفع ویار زن آبستن تهیه میشود، ویارانه گفته میشود.<ref>[https://vajehyab.com/moein/ویارانه معین، فرهنگ فارسی، ذیل واژه ویارانه].</ref> ویارانه میتواند خوراکیهایی مانند [[آش رشته]]، [[کوفته]] برنجی، [[دلمه]]، [[حلیم]] یا [[سیرابشیردان|سیرابی]] باشد. | ||
=== از بین بردن ویار === | ===از بین بردن ویار=== | ||
هرگاه ویار در زن شدید شود یا او به مواد مضر مانند گِل تمایل پیدا کند، باید درمان شود. در برخی منابع طب قدیم نوشته شده که باید به او شِبِت ([[شوید]]) پخته با انگبین داده شود تا خِلط معده او بالا آمده و بدنش پاکسازی شود. برخی منابع، نوشیدن آب ترنج، آب لیمو، [[آبغوره|آب غوره]] و آب [[انار]] را مفید دانستهاند. برای خانمهایی که طبع گرمی دارند، خوردن گوشت دُرّاج، مرغ خانگی، بزغاله و ترکیب پیاز و [[سرکه]] پرورده نیز مفید است.<ref>اخوینی بخاری، هدایة المعلمین فی الطب، ۱۳۴۴ش، ص۳۷۴.</ref> | هرگاه ویار در زن شدید شود یا او به مواد مضر مانند گِل تمایل پیدا کند، باید درمان شود. در برخی منابع [[طب سنتی ایران|طب]] قدیم نوشته شده که باید به او شِبِت ([[شوید]]) پخته با انگبین داده شود تا خِلط معده او بالا آمده و بدنش پاکسازی شود. برخی منابع، نوشیدن آب ترنج، آب لیمو، [[آبغوره|آب غوره]] و آب [[انار]] را مفید دانستهاند. برای خانمهایی که طبع گرمی دارند، خوردن گوشت دُرّاج، مرغ خانگی، بزغاله و ترکیب پیاز و [[سرکه]] پرورده نیز مفید است.<ref>اخوینی بخاری، هدایة المعلمین فی الطب، ۱۳۴۴ش، ص۳۷۴.</ref> | ||
== ناباروری و درمان آن == | ==ناباروری و درمان آن== | ||
[[ناباروری]] دلایل و عوامل مختلفی دارد و حتی میتواند ریشه در [[ناباروری مردان|مشکلات مردانه]] داشته باشد. در روند تشخیص ناباروری، آزمایشهای تشخیص ناباروری شرحی از وضعیت باروری زنان و مردان را ارائه میدهد.<ref>[https://www.pooralimd.com/مطلب-تا-چه-سنی-می-توان-باردار-شد پورعلی، «تا چه سنی میتوان بارور شد؟»، سایت پورعلی امدی، تاریخ بازدید: 11 خرداد 1401ش.]</ref> امروزه روشهای [[درمان ناباروری]] بهصورت کامل و پیشرفته وجود دارد، اما انتخاب یک روش مناسب برای درمان ناباروری با سن، وضعیت جسمی همسران و همینطور علت ناباروری در ارتباط است.<ref>[https://www.pooralimd.com/مطلب-تا-چه-سنی-می-توان-باردار-شد پورعلی، «تا چه سنی میتوان بارور شد؟»، سایت پورعلی امدی، تاریخ بازدید: 11 خرداد 1401ش.]</ref> درمانهای ناباروری بستگی به شرایط همسران از قبیل علت ناباروری، سن و شرایط زمینهای دارد.<ref>[https://www.pooralimd.com/مطلب-تا-چه-سنی-می-توان-باردار-شد پورعلی، «تا چه سنی میتوان بارور شد؟»، سایت پورعلی امدی، تاریخ بازدید: 11 خرداد 1401ش.]</ref> برخی از راههای درمان ناباروی عبارتاند از: | [[ناباروری]] دلایل و عوامل مختلفی دارد و حتی میتواند ریشه در [[ناباروری مردان|مشکلات مردانه]] داشته باشد. در روند تشخیص ناباروری، آزمایشهای تشخیص ناباروری شرحی از وضعیت باروری زنان و مردان را ارائه میدهد.<ref>[https://www.pooralimd.com/مطلب-تا-چه-سنی-می-توان-باردار-شد پورعلی، «تا چه سنی میتوان بارور شد؟»، سایت پورعلی امدی، تاریخ بازدید: 11 خرداد 1401ش.]</ref> امروزه روشهای [[درمان ناباروری]] بهصورت کامل و پیشرفته وجود دارد، اما انتخاب یک روش مناسب برای درمان ناباروری با سن، وضعیت جسمی همسران و همینطور علت ناباروری در ارتباط است.<ref>[https://www.pooralimd.com/مطلب-تا-چه-سنی-می-توان-باردار-شد پورعلی، «تا چه سنی میتوان بارور شد؟»، سایت پورعلی امدی، تاریخ بازدید: 11 خرداد 1401ش.]</ref> درمانهای ناباروری بستگی به شرایط همسران از قبیل علت ناباروری، سن و شرایط زمینهای دارد.<ref>[https://www.pooralimd.com/مطلب-تا-چه-سنی-می-توان-باردار-شد پورعلی، «تا چه سنی میتوان بارور شد؟»، سایت پورعلی امدی، تاریخ بازدید: 11 خرداد 1401ش.]</ref> برخی از راههای درمان ناباروی عبارتاند از: | ||
* استفاده از داروهای محرک باروری برای تحریک تخمکگذاری؛ | *استفاده از داروهای محرک باروری برای تحریک تخمکگذاری؛ | ||
* انجام جراحی برای ترمیم مشکلات رَحمی از قبیل اندومتریوز، فیبروم یا بستهشدن لولههای رحمی، تلقیح داخل رحمی؛ | *انجام جراحی برای ترمیم مشکلات رَحمی از قبیل اندومتریوز، فیبروم یا بستهشدن لولههای رحمی، تلقیح داخل رحمی؛ | ||
* انجام لقاح آزمایشگاهی (IVF).<ref>[https://www.pooralimd.com/مطلب-تا-چه-سنی-می-توان-باردار-شد پورعلی، «تا چه سنی میتوان بارور شد؟»، سایت پورعلی امدی، تاریخ بازدید: 11 خرداد 1401ش.]</ref> | *انجام لقاح آزمایشگاهی (IVF).<ref>[https://www.pooralimd.com/مطلب-تا-چه-سنی-می-توان-باردار-شد پورعلی، «تا چه سنی میتوان بارور شد؟»، سایت پورعلی امدی، تاریخ بازدید: 11 خرداد 1401ش.]</ref> | ||
== پانویس == | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
== منابع == | ==منابع== | ||
{{آغاز منابع}} | |||
* اخوینی بخاری، ربیع، هدایه المعلمین فی الطب، بهتحقیق جلال متینی، مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد، ۱۳۴۴ش. | * اخوینی بخاری، ربیع، هدایه المعلمین فی الطب، بهتحقیق جلال متینی، مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد، ۱۳۴۴ش. | ||
* «از سیر تا پیاز غربالگری بارداری در ایران/ آیا طرح جمعیت به دنبال حذف غربالگری است؟»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۰ش. | * «از سیر تا پیاز غربالگری بارداری در ایران/ آیا طرح جمعیت به دنبال حذف غربالگری است؟»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۰ش. | ||
| خط ۱۶۷: | خط ۱۶۹: | ||
* هزار و یک شب، بهتحقیق محمد رمضانی، تهران، [بینا]، ۱۳۱۶ش. | * هزار و یک شب، بهتحقیق محمد رمضانی، تهران، [بینا]، ۱۳۱۶ش. | ||
* «همه چیز در مورد بارداری، زایمان و بعد از زایمان»، سایت مادرشو، تاریخ درج مطلب: ۶ تیر ۱۴۰۱ش. | * «همه چیز در مورد بارداری، زایمان و بعد از زایمان»، سایت مادرشو، تاریخ درج مطلب: ۶ تیر ۱۴۰۱ش. | ||
{{پایان منابع}} | |||
{{بهداشت زنان-افقی}} | {{بهداشت زنان-افقی}} | ||
[[رده:خانواده]] | |||
[[رده:روابط زناشویی]] | |||
[[رده:زادوولد]] | [[رده:زادوولد]] | ||
[[رده:سلامت زنان]] | [[رده:سلامت زنان]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۵ مهر ۱۴۰۴، ساعت ۱۷:۳۵
بارداری؛ فرایند شگفتانگیز ایجاد یک زندگی از شکلگیری جَنین در رَحِم زن تا هنگام زایمان.
بارداری یا آبستنی یکی از پیچیدهترین و شگفتانگیزترین فرآیندهای زیستشناختی است که در بدن یک زن بهدلیل حَمل جَنین، رخ میدهد. این فرایند با تغییرات فیزیولوژیک عمیق در بدن مادر، زمینهساز ایجاد زندگی یا زندگیهای جدید میشود. بارداری معمولاً حدود ۴۰ هفته (یا ۹ ماه) طول میکشد و از اولین روز آخرین قاعدگی تا زمان زایمان محاسبه میشود. آبستنیِ زن به سه مرحله اصلی تقسیم میشود که هر کدام سه ماه، طول میکشد. هر یک از این مراحل ویژگیها و چالشهای خاص خود را دارد. بارور شدن و فرزندآوری، از نقشهای اختصاصی زن است که از طریق رابطه زناشویی و جفتشدن با یک مرد، تحقق مییابد و بدین ترتیب، نسل انسان حفظ میشود. تغییرات بدن در دورهٔ بارداری، زن را با تأثیرات روانی و اجتماعی بسیاری روبرو میکند و او در این دوره بهشدت نیازمند حمایت از سوی شوهر و خانواده است.
تعریف بارداری
[ویرایش | ویرایش مبدأ]بارداری به معنای آبستنی، حَمْل و جنینداری[۱] به وضعیت حَمل رویان (جَنین) در حال تکامل در بدن زن گفته میشود.[۲] بارداری را در فرهنگ عامیانه، آبستنی و حاملگی هم میگویند. واژهٔ «آبستن» یا «حامله» در اصطلاح به وضعیتی اشاره دارد که یک زن، جنین را در رحم خود حمل میکند. بر اساس لغتنامه دهخدا، هر مادینه از انسان و حیوان را که بچه در شکم دارد، آبستن یا حامله یا باردار میگویند.[۳]
فرایند لقاح یا باروری زن
[ویرایش | ویرایش مبدأ]بارور شدن زن با لقاح آغاز میشود. پس از آمیزش جنسی زن و مرد، اِسپِرم مرد از دهانهٔ رَحِم زن وارد رحم شده و به سمت لولههای رحم حرکت میکند. زمانیکه یک اسپرم بتواند در لولهٔ رحم، خود را به تخمک زن برساند و با آن ترکیب شود، تخمک بارور خواهد شد و زیگوت را تشکیل میدهد. در این حالت، دیوارهٔ خارجی تخمک تغییر حالت داده و اجازهٔ ورود اسپرم دیگری را نخواهد داد. زیگوت سپس شروع به تقسیم سلولی میکند و به سرعت به یک توده سلولی تبدیل میشود. این توده سلولی به دیواره رحم میچسبد و فرایند لانهگزینی آغاز میشود. پس از لانهگزینی، سلولها به دو گروه تقسیم میشوند: گروهی که جنین را تشکیل میدهند و گروهی که جفت را ایجاد میکنند. جفت نقش حیاتی در تغذیه و اکسیژنرسانی به جنین دارد. ژنها و جنس جنین در لحظهٔ لقاح مشخص میشود. اگر اسپرم، دارای کروموزوم Y باشد، جنس جنین، پسر میشود و اگر اسپرم دارای کروموزوم X باشد جنس جنین، دختر میشود.[۴]
سن باروری زنان
[ویرایش | ویرایش مبدأ]به فاصله اولین عادت ماهیانه زن تا زمان یائسگی (توقف عادت ماهیانه) او، سن باروری گفته میشود؛ دورهٔ باروری زنان پس از بلوغ و عموماً بین ۱۲ سالگی تا ۶۱ سالگی است.[۵]
اقدامات و مراقبتهای قبل از بارداری
[ویرایش | ویرایش مبدأ]کارشناسان برای آغاز یک دوره موفق بارداری، موارد زیر را توصیه میکنند:
- کاهش وزن زن؛
- پرهیز کامل از مصرف دخانیات، مشروبات الکلی، مواد مخدر و غذاهای چرب از طرف مرد و زن؛[۶]
- اطمینان به وجود مواد مغذی لازم برای جنین در بدن مادر از طریق تنظیم رژیم غذایی کامل[۷] و پرهیز از مصرف غذاهای چرب و فست فودها؛
- مصرف ویتامین E و C، میوه و سبزی توسط مرد؛
- انجام منظم معاینات و آزمایشهای لازم.[۸]
مراحل سهگانه بارداری
[ویرایش | ویرایش مبدأ]از نظر دانش پزشکی، بارداری به سه قسمت تقسیم میشود که هر قسمت، تقریباً سه ماه را در بر میگیرد. در اولین سهماهه، بیشترین ریسک سقط جنین وجود دارد. در سهماهه دوم، رشد جنین قابل بررسی است و از سهماههٔ سوم، جنین قابلیت بقای خارج رحم را بهدست میآورد.
سهماهه اول: شکلگیری اولیه
[ویرایش | ویرایش مبدأ]سهماهه اول آبستنی از هفته اول تا هفته دوازدهم را شامل میشود. بسیاری از زنان در این دوره از حاملگی خود بیاطلاع هستند و سقط جنین ناخواسته بیشتر در این دوران اتفاق میافتد. در این مرحله، تغییرات عمدهای در بدن مادر و جنین رخ میدهد. جنین در این مرحله به سرعت رشد میکند و اندامهای اصلی بدن او شروع به شکلگیری میکنند. در این زمان، قلب جنین شروع به تپیدن میکند و مغز، نخاع و سایر اندامهای حیاتی شروع به تشکیل شدن میکنند.
برای مادر، سهماهه اول اغلب با علائم ناخوشایندی مانند تهوع صبحگاهی، خستگی، تغییرات هورمونی و حساسیت به بوها همراه است. این علائم به دلیل افزایش سطح هورمونهایی مانند پروژسترون و استروژن است که برای حفظ آبستنی ضروری هستند. در این مرحله، مراقبتهای اولیه مانند مصرف اسید فولیک، اجتناب از مواد مضر مانند الکل و سیگار، مراجعه منظم به پزشک و اجازهگرفتن از پزشک برای مصرف هرگونه دارو، بسیار مهم است.
علائم بارداری
[ویرایش | ویرایش مبدأ]اولین نشانههای بارداری در چند هفتهٔ اول پس از بارور شدن تخمک مشاهده میشود. این نشانهها عبارتاند از:
- تأخیر در پریود (عادت ماهیانه)؛
- حساسیت بافت سینه و وَرَم پستان؛
- حالت تهوع همراه با استفراغ یا بدون استفراغ؛
- خونریزی خفیف یا لکهبینی؛
- افزایش و تکرر ادرار؛
- حسّ خستگی؛
- وِیار (شیفتگی شدید یا بیزاری از برخی غذاها)؛
- تغییرات خُلقی؛
- افزایش ادامهدار دمای پایهٔ بدن.[۹]
سهماهه دوم: رشد سریع جنین
[ویرایش | ویرایش مبدأ]سهماهه دوم از هفته سیزدهم تا هفته بیستوششم را شامل میشود. در این مرحله، جنین به سرعت رشد میکند و اندامهای او کاملتر میشوند. در این زمان، مادر ممکن است اولین حرکات جنین را احساس کند، که به آن تکانهای اولیه میگویند. جنین در این مرحله شروع به تولید ادرار میکند و مایع آمنیوتیک را تشکیل میدهد که نقش محافظتی برای جنین دارد.
برای مادر، سهماهه دوم معمولاً راحتتر از سهماهه اول است. علائم تهوع و خستگی کاهش مییابد و انرژی بیشتری احساس میشود. با این حال، تغییرات فیزیکی مانند بزرگ شدن شکم، افزایش وزن و تغییرات پوستی مانند خطوط کششی ممکن است ظاهر شوند. در این مرحله، انجام آزمایشهای غربالگری برای بررسی سلامت جنین و تشخیص ناهنجاریهای احتمالی بسیار مهم است.
سهماهه سوم: آمادهسازی برای تولد
[ویرایش | ویرایش مبدأ]سهماهه سوم از هفته بیستوهفتم تا هفته چهلم را شامل میشود. در این مرحله، جنین به رشد کامل خود نزدیک میشود و اندامهای او به بلوغ میرسند. ریههای جنین در این مرحله شروع به تولید مادهای میکنند که به باز شدن ریهها پس از تولد کمک میکند. جنین همچنین شروع به ذخیره چربی میکند که به تنظیم دمای بدن او پس از تولد کمک میکند.
برای مادر، سهماهه سوم ممکن است با ناراحتیهایی مانند کمردرد، تورم پاها، تنگی نفس و افزایش فشار بر روی مثانه همراه باشد. در این مرحله، مادر باید آمادهسازیهای لازم برای زایمان و حتی زایمان زودرس را انجام دهد، مانند شرکت در کلاسهای آمادگی برای زایمان، تهیه وسایل لازم برای نوزاد، مرخصی زایمان و انتخاب روش زایمان (طبیعی یا سزارین).
تغییرات بدن مادر در دوران بارداری
[ویرایش | ویرایش مبدأ]آبستنی تغییرات عمیقی در بدن مادر ایجاد میکند که به منظور حمایت از رشد جنین و آمادهسازی بدن برای زایمان است. برخی از این تغییرات عبارتند از:
تغییرات هورمونی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]در دوران آبستنی، سطح هورمونهایی مانند استروژن، پروژسترون و هورمونهای جفتی بهطور قابل توجهی افزایش مییابد. این هورمونها نقش مهمی در حفظ آبستنی، رشد جنین و آمادهسازی بدن برای زایمان دارند. با این حال، تغییرات هورمونی میتوانند باعث ایجاد علائمی مانند تهوع، تغییرات خلقوخو و خستگی شوند.
تغییرات فیزیکی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]بدن مادر در دوران آبستنی دچار تغییرات فیزیکی زیادی میشود. بزرگ شدن رحم و شکم، افزایش وزن، تغییرات در پستانها (مانند بزرگ شدن و حساسیت)، و تغییرات پوستی مانند خطوط کششی و تیرگی پوست از جمله این تغییرات هستند. همچنین، افزایش حجم خون و تغییرات در سیستم گردش خون میتوانند باعث تورم پاها و واریس شوند.
تغییرات متابولیکی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]در دوران آبستنی، بدن مادر نیاز به انرژی و مواد مغذی بیشتری دارد تا بتواند از رشد جنین حمایت کند. این نیاز باعث افزایش متابولیسم بدن و تغییرات در نحوه استفاده از مواد مغذی مانند گلوکز و چربی میشود. مادران باردار باید رژیم غذایی متعادل و غنی از مواد مغذی داشته باشند تا نیازهای خود و جنین را تأمین کنند.
مراقبتهای دوران بارداری
[ویرایش | ویرایش مبدأ]بهداشت بارداری و مراقبتهای دوران آبستنی برای حفظ سلامت مادر و جنین بسیار مهم است. برخی از این مراقبتها عبارتند از:
مراجعه منظم به پزشک
[ویرایش | ویرایش مبدأ]مراجعه منظم به پزشک یا ماما برای بررسی سلامت مادر و جنین ضروری است. در این مراجعات، پزشک وزن مادر، فشار خون و رشد جنین را بررسی میکند و آزمایشهای لازم را تجویز میکند.
رژیم غذایی سالم
[ویرایش | ویرایش مبدأ]مادران باردار باید رژیم غذایی متعادل و غنی از مواد مغذی مانند پروتئین، کلسیم، آهن، اسید فولیک و ویتامینها داشته باشند. مصرف مکملهای غذایی مانند اسید فولیک و آهن نیز ممکن است توصیه شود.
ورزش منظم
[ویرایش | ویرایش مبدأ]ورزش منظم و سبک در دوران آبستنی میتواند به بهبود گردش خون، کاهش استرس و آمادهسازی بدن برای زایمان کمک کند. با این حال، قبل از شروع هر برنامه ورزشی، مشورت با پزشک ضروری است.
اجتناب از مواد مضر
[ویرایش | ویرایش مبدأ]مادران باردار باید از مصرف مواد مضر مانند الکل، سیگار و داروهای غیرمجاز خودداری کنند. همچنین، باید از قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی مضر و اشعههای خطرناک اجتناب کنند.
عوارض شایع بارداری
[ویرایش | ویرایش مبدأ]در دوران بارداری عوارض و اختلالاتی همراه با تغییرات جسمی مانند سردرد، گرفتگی ماهیچههای پا، نَفخ شکم، سوزش سَرِدل یا سوءهاضمه، کمردرد، واریس، کشیدگی و تَرَک پوست، تنگی نفس، َورم مچ پاها، تغییرات بینایی[۱۰] و تغییرات روحی مانند اختلالات خُلقی و اختلالات خواب برای زنان باردار شایع است.[۱۱]
حاملگی خارج رَحِم
[ویرایش | ویرایش مبدأ]زمانیکه تخمک بارور به یکی از لولههای رحمی میچسبد، اصطلاحاً به آن حاملگی خارج رَحِمی میگویند.[۱۲] در این حاملگی، جنین در لولهٔ فالوپ است و دسترسی به منبع غنی خونی ندارد و از سوی دیگر لولهٔ فالوپ ظرفیت پشتیبانی از رشد جنین را نیز ندارد لذا جنین شانس زنده ماندن نخواهد داشت.[۱۳] همچنین رشد جنین باعث پاره شدن لولهٔ فالوپ شده و در نتیجه مادر دچار خونریزی داخلی، شوک و دردهای شدید خواهد شد.[۱۴]
بارداری پرخطر
[ویرایش | ویرایش مبدأ]بارداریهایی که نیازمند مراقبتهای بیشتر و خاص هستند، بارداری پرخطر نامیده میشود؛ مانند: بارداری دوقلو یا چندقلو یا نارسایی دهانهٔ رحم یا ابتلا به دیابت بارداری.[۱۵]
تغذیه دوران بارداری
[ویرایش | ویرایش مبدأ]تغذیه از اصلیترین بخشهای سبک زندگی سالم در دوران بارداری است که با مشورت با پزشک و شناخت مواد غذایی سالم مورد نیاز مادر و مکملهای مورد نیاز دوران بارداری و همچنین پرهیزهای غذایی میتوان به الگوی مناسبی دست یافت.[۱۶]
غربالگری بارداری
[ویرایش | ویرایش مبدأ]غربالگری بارداری مجموعه آزمایشهایی است که در چند مرحله با هدف تشخیص جنین دارای اختلالات ژنتیکی و مبتلا به سندروم داون انجام میگیرد. در جامعهٔ امروز ایران، برخی با هدف پیشگیری از تولد کودکان معلول و هزینههای تحمیلی پس از آن، خواستار الزامی شدن غربالگری دوران بارداری هستند. اما این آزمایشها بهدلیل قطعی نبودن نتایج، احتمال خطای آن و درصد ناچیز امکان ابتلا، مخالفانی دارد که خواستار اختیاری بودن آن شده و لزوم اجبار آن را متوجه سنین خاص و مادران دارای سابقهٔ بیماریهای ژنتیکی میدانند. غربالگری بهمعنای جداسازی جنینهای مشکوک به ناهنجاریهای ژنتیکی از جنینهایی با احتمال کمتر بیماری و بیشتر با هدف تشخیص ناهنجاری سندروم داون و تریزومی۲۱ انجام میشود.[۱۷]
زیبایی و تناسب اندام در دوران بارداری
[ویرایش | ویرایش مبدأ]انجام ورزشهای مناسب دوران بارداری و حفظ تناسب اندام بهصورت مستقیم هم در سلامت جنین و هم در سلامت جسمی و سلامت روانی مادر هنگام زایمان و پس از آن تأثیر شایانی دارد.[۱۸] حفظ زیبایی و سلامت پوست، از لحاظ جسمی و روحی برای مادران اهمیت زیادی دارد؛ لازم است زنان باردار ضمن رعایت مراقبتهای لازم از پوست، با محصولات آرایشی و بهداشتی مناسب نیز آشنا شوند.[۱۹]
رابطهٔ جنسی در دوران بارداری
[ویرایش | ویرایش مبدأ]رابطهٔ جنسی زوجین در دوران بارداری زن میتواند ادامه یابد. رابطهٔ جنسی کنترلشده، علاوه بر حفظ سلامت مادر و جنین، نیازهای عاطفی و جنسی زوجها را نیز تأمین کند.[۲۰]
تأثیرات روانی و اجتماعی بارداری بر زنان
[ویرایش | ویرایش مبدأ]آبستنی نه تنها تغییرات فیزیکی، بلکه تأثیرات روانی و اجتماعی نیز دارد. بسیاری از زنان در دوران آبستنی دچار تغییرات خلقی، اضطراب و استرس میشوند. حمایت خانواده و دوستان، شرکت در کلاسهای آمادگی برای زایمان و مشاوره با روانشناس میتواند به کاهش این علائم کمک کند.
از نظر اجتماعی، آبستنی میتواند تغییراتی در نقشها و مسئولیتهای فرد ایجاد کند. بسیاری از زنان در این دوران به حمایت بیشتری از طرف شریک زندگی، خانواده و جامعه نیاز دارند. همچنین، آبستنی میتواند فرصتی برای تقویت روابط خانوادگی و آمادهسازی برای ورود عضو جدید به خانواده باشد.
باورهای عامیانه دربارهٔ بارداری
[ویرایش | ویرایش مبدأ]ایرانیان در دروان باستان، آناهیتا را ایزدبانوی آب و سرچشمهٔ زندگی میدانستند و بههمین دلیل او را مادرخدا نیز میخواندند. آناهیتا از نظر ایرانیان باستان، توانایی داشته تا تخمهٔ مردان را پاک و زهدان زنان را برای زایش آماده کند. بههمین دلیل او را ایزدبانوی باروری نیز میگفتند.[۲۱]
در گذشتههای نهچندان دور، مردم بر این باور بودند که نطفه انسان در رگی در کمر یا پشت پدر است. زمانی که این نطفه به زن منتقل شود، او آبستن میشود.[۲۲] جنین، در ۴۰ روز اول به شکل نطفه، در ۴۰ روز دوم به شکل خون و در ۴۰ روز سوم به شکل گوشت در رحم مادر رشد میکند. پس از آن، فرشتهای او را به شکل انسان تبدیل میکند. نخست، دست و پای او و پس از آن، اندامهای دیگر او شکل میگیرند. ساخت اندامها ۱۰ روز طول میکشد. سپس به اذن خداوند، اسرافیل نفخهای به شکم مادر میدمد و روح در جنین، حلول میکند.[۲۳] جنین، پس از ۷ ماه آبستنی آماده به دنیا آمدن است اما اگر در ماه هشتم به دنیا آید، زنده نمیماند.[۲۴]
مردم، در برخی نواحی ایران برای پسرزایی، سیب یا خرمای زیادی به زن میخورانند. آنها در سر سفره عقد، گردو قرار داده و پسر بچهای در بغل عروس میگذارند تا بچه او پسر شود.
تشخیص جنسیت جنین در دوران بارداری
[ویرایش | ویرایش مبدأ]پیشینیان بر این باور بودند که دو عامل آب منی و ساختمان عمومی زن و مرد تعیینکننده جنسیت جنین است. ابنسینا معتقد بود اگر آب مرد گرمتر از آب زن باشد جنین، پسر میشود و اگر آب مرد سردتر باشد، جنین، دختر خواهد شد. به عقیده آنها اگر آب مرد از بیضه راست ترشح شود و در بخش راست رحم زن قرار گیرد، جنین پسر و اگر از بیضه چپ ترشح و در بخش چپ رحم زن قرار گیرد، جنین، دختر خواهد شد.[۲۵]
تشخیص جنسیت جنین همواره برای خانوادهها جذاب بوده است؛ این تشخیص در گذشته بیشتر بر اساس باورهای عامیانه و روشهای غیرعلمی بود که دقت پایینی داشتند؛ اما امروزه با پیشرفت فناوریهای پزشکی، روشهایی مانند سونوگرافی و آزمایشهای ژنتیکی امکان تشخیص دقیق و زودهنگام جنسیت جنین را فراهم کردهاند. این روشها نهتنها جنسیت جنین را مشخص میکنند، بلکه اطلاعات ارزشمندی دربارهٔ سلامت جنین نیز ارائه میدهند.
روشهای عامیانه و سنتی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]این روشها بیشتر بر اساس تجربیات و باورهای فرهنگی بودند و هیچ پایه علمی نداشتند. دقت این روشها بسیار پایین بود و اغلب به اشتباه منجر میشد.
- شکل شکم مادر: برخی معتقد بودند اگر شکم مادر تیز و رو به جلو باشد، جنین پسر است و اگر شکم گرد و پهناور باشد، جنین دختر است.
- ویار بارداری: تصور میشد که اگر مادر به غذاهای شور یا ترش تمایل داشته باشد، جنین پسر است و اگر به شیرینیجات تمایل داشته باشد، جنین دختر است.
- ضربان قلب جنین: برخی بر این باور بودند که اگر ضربان قلب جنین کمتر از ۱۴۰ بار در دقیقه باشد، جنین پسر است و اگر بیشتر باشد، جنین دختر است.
- تغییرات پوستی: اعتقاد داشتند که اگر پوست مادر شفاف و درخشان شود، جنین دختر است و اگر پوست مادر خشک یا جوشدار شود، جنین پسر است.
- گمانهزنی با استفاده از اشیاء: در برخی فرهنگها، از روشهایی مانند آویزان کردن یک شیء (مثل انگشتر) بر روی شکم مادر استفاده میشد. اگر شیء به صورت دایرهای حرکت میکرد، جنین دختر و اگر به صورت خطی حرکت میکرد، جنین پسر تصور میشد.
- تفسیر رؤیاها: در برخی جوامع، رویاهای مادر در دوران بارداری به عنوان نشانهای از جنسیت جنین تفسیر میشد.
- تشخیص مزه دهان: گاهی زراوند کوبیده را در انگبین قرار میدادند. سپس خمیر آن را به پشمپارهای کشیده و بهصورت ناشتا به زن آبستن میدادند. زن نباید تا عصر چیزی میخورد. اگر دهان او شیرین میشد، جنین پسر و اگر تلخ میشد، جنین دختر بود.[۲۶]
روشهای مدرن
[ویرایش | ویرایش مبدأ]با پیشرفت علم پزشکی و فناوریهای تشخیصی، روشهای دقیق و علمیتری برای تعیین جنسیت جنین ابداع شدهاند. این روشها نه تنها جنسیت جنین را مشخص میکنند، بلکه اطلاعات مهمی دربارهٔ سلامت جنین نیز ارائه میدهند. برخی از این روشها عبارتند از:
- سونوگرافی (اولتراسوند): معمولاً بین هفته ۱۸ تا ۲۲ بارداری، جنسیت جنین از طریق سونوگرافی قابل تشخیص است. در این روش، از امواج صوتی برای ایجاد تصویری از جنین در رحم استفاده میشود. پزشک با مشاهده اندامهای تناسلی جنین، جنسیت را تشخیص میدهد. این روش غیرتهاجمی و ایمن است و دقت آن حدود ۹۵–۹۹٪ است.
- آزمایشهای ژنتیکی: آزمایش NIPT (Non-Invasive Prenatal Testing با استفاده از نمونه خون مادر انجام میشود و DNA جنین را بررسی میکند. علاوه بر تشخیص جنسیت، این آزمایش میتواند ناهنجاریهای کروموزومی مانند سندرم داون را نیز تشخیص دهد. این آزمایش از هفته ۱۰ بارداری قابل انجام است و دقت آن بسیار بالا است.
- تستهای خانگی تشخیص جنسیت: برخی تستهای خانگی وجود دارند که ادعا میکنند جنسیت جنین را از روی نمونه ادرار مادر تشخیص میدهند. این تستها بر اساس سطح هورمونهای خاص در ادرار کار میکنند، اما دقت آنها به اندازه روشهای پزشکی نیست و قابل اعتماد نیستند.
ویار در دوران بارداری
[ویرایش | ویرایش مبدأ]به حالت خاص زن در ماههای اولیه بارداری که به برخی خوراکیها رغبت خاصی پیدا میکند ویار میگویند.[۲۷] سرگیجه یا بههمخوردن حال، میتواند از نشانههای ویار باشد. زن، گاهی به میوههای غیر فصلی یا چیزهای مضر علاقهمند میشود.[۲۸] در طب قدیم به این حال زن «منش گَشتَن» یا «منش گردا» میگفتند و در شرح آن نوشتهاند که زن در این حالت به چیزهایی ترش، شور، تیز یا تند تمایل داشته و حالتهای دلآشوبی دارد.[۲۹] به حالت ویار در زبان فارسی بیار، تاس، تاسه و تلواسه نیز میگویند.[۳۰]
ویارانه
[ویرایش | ویرایش مبدأ]به خوراکی که برای رفع ویار زن آبستن تهیه میشود، ویارانه گفته میشود.[۳۱] ویارانه میتواند خوراکیهایی مانند آش رشته، کوفته برنجی، دلمه، حلیم یا سیرابی باشد.
از بین بردن ویار
[ویرایش | ویرایش مبدأ]هرگاه ویار در زن شدید شود یا او به مواد مضر مانند گِل تمایل پیدا کند، باید درمان شود. در برخی منابع طب قدیم نوشته شده که باید به او شِبِت (شوید) پخته با انگبین داده شود تا خِلط معده او بالا آمده و بدنش پاکسازی شود. برخی منابع، نوشیدن آب ترنج، آب لیمو، آب غوره و آب انار را مفید دانستهاند. برای خانمهایی که طبع گرمی دارند، خوردن گوشت دُرّاج، مرغ خانگی، بزغاله و ترکیب پیاز و سرکه پرورده نیز مفید است.[۳۲]
ناباروری و درمان آن
[ویرایش | ویرایش مبدأ]ناباروری دلایل و عوامل مختلفی دارد و حتی میتواند ریشه در مشکلات مردانه داشته باشد. در روند تشخیص ناباروری، آزمایشهای تشخیص ناباروری شرحی از وضعیت باروری زنان و مردان را ارائه میدهد.[۳۳] امروزه روشهای درمان ناباروری بهصورت کامل و پیشرفته وجود دارد، اما انتخاب یک روش مناسب برای درمان ناباروری با سن، وضعیت جسمی همسران و همینطور علت ناباروری در ارتباط است.[۳۴] درمانهای ناباروری بستگی به شرایط همسران از قبیل علت ناباروری، سن و شرایط زمینهای دارد.[۳۵] برخی از راههای درمان ناباروی عبارتاند از:
- استفاده از داروهای محرک باروری برای تحریک تخمکگذاری؛
- انجام جراحی برای ترمیم مشکلات رَحمی از قبیل اندومتریوز، فیبروم یا بستهشدن لولههای رحمی، تلقیح داخل رحمی؛
- انجام لقاح آزمایشگاهی (IVF).[۳۶]
پانویس
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- ↑ دهخدا، لغتنامه، ذیل واژه بارداری.
- ↑ فرهنگستان زبان و ادب، ذیل واژه بارداری.
- ↑ دهخدا، لغتنامه، ذیل واژه آبستن.
- ↑ فرهنگستان زبان و ادب، ذیل واژة بارداری.
- ↑ پورعلی، «تا چه سنی میتوان بارور شد؟»، سایت پورعلی امدی، تاریخ بازدید: 11 خرداد 1401ش.
- ↑ طباطبایی، «چگونه باردار شویم؟ راهها و شرایط باردار شدن»، سایت حامی هنر زندگی، تاریخ بازدید: 11 تیر 1401ش.
- ↑ غذاهای ارگانیک و حبوبات، آجیل، میوه، سبزی تازه، آنتیاکسیدان، ویتامینها، پروتئین، مرغ و تخم مرغ، امگا3 و آهن.
- ↑ پورعلی، «تا چه سنی میتوان بارور شد؟»، سایت پورعلی امدی، تاریخ بازدید: 11 خرداد 1401ش.
- ↑ شیخی، «علائم اولیه بارداری»، سایت مادرشو، تاریخ درج مطلب: 8 خرداد 1401ش.
- ↑ شیخی، «علائم اولیه بارداری»، سایت مادرشو، تاریخ درج مطلب: 8 خرداد 1401ش.
- ↑ «علائم بارداری اولیه چیست؟»، سایت هومکا، تاریخ بازدید: 11 خرداد 1401ش.
- ↑ «علائم بارداری اولیه چیست؟»، سایت هومکا، تاریخ بازدید: 11 خرداد 1401ش.
- ↑ «علائم بارداری اولیه چیست؟»، سایت هومکا، تاریخ بازدید: 11 خرداد 1401ش.
- ↑ «علائم بارداری اولیه چیست؟»، سایت هومکا، تاریخ بازدید: 11 خرداد 1401ش.
- ↑ «همه چیز در مورد بارداری، زایمان و بعد از زایمان»، سایت مادر شو، تاریخ درج مطلب: 6 تیر 1401ش.
- ↑ پورعلی، «تا چه سنی میتوان بارور شد؟»، سایت پورعلی امدی، تاریخ بازدید: 11 خرداد 1401ش.
- ↑ «از سیر تا پیاز غربالگری بارداری در ایران/ آیا طرح جمعیت به دنبال حذف غربالگری است؟»، خبرگزاری تسنیم.
- ↑ پورعلی، «تا چه سنی میتوان بارور شد؟»، سایت پورعلی امدی، تاریخ بازدید: 11 خرداد 1401ش.
- ↑ پورعلی، «تا چه سنی میتوان بارور شد؟»، سایت پورعلی امدی، تاریخ بازدید: 11 خرداد 1401ش.
- ↑ پورعلی، «تا چه سنی میتوان بارور شد؟»، سایت پورعلی امدی، تاریخ بازدید: 11 خرداد 1401ش.
- ↑ کاوه، «آناهیتا، ایزدبانوی آب»، وبسایت سپندارمذ.
- ↑ هزار و یک شب، ۱۳۱۶ش، ج۳، ص۱۳۱.
- ↑ کتیرایی، از خشت تا خشت، ۱۳۴۸ش، ص۷–۸.
- ↑ جرجانی، الاغراض الطبیة و المباحث العلائیة، ۱۳۴۵ش، ص۱۷۵.
- ↑ جرجانی، الاغراض الطبیة و المباحث العلائیة، ۱۳۴۵ش، ص۱۱۱ و ۵۵۵.
- ↑ جرجانی، ذخیره خوارزمشاهی، ۱۳۵۵ش، ص۵۵۵–۵۵۶.
- ↑ عمید، فرهنگ فارسی، ذیل واژه ویار.
- ↑ بارنت، انسان به روایت زیستشناسی، ۱۳۶۳ش، ص۷۷–۷۸.
- ↑ جرجانی، ذخیره خوارزمشاهی، ۱۳۵۵ش، ص۵۵۸.
- ↑ تبریزی، برهان قاطع، ذیل واژههای بیار، تاس، تاسه و تلواسه.
- ↑ معین، فرهنگ فارسی، ذیل واژه ویارانه.
- ↑ اخوینی بخاری، هدایة المعلمین فی الطب، ۱۳۴۴ش، ص۳۷۴.
- ↑ پورعلی، «تا چه سنی میتوان بارور شد؟»، سایت پورعلی امدی، تاریخ بازدید: 11 خرداد 1401ش.
- ↑ پورعلی، «تا چه سنی میتوان بارور شد؟»، سایت پورعلی امدی، تاریخ بازدید: 11 خرداد 1401ش.
- ↑ پورعلی، «تا چه سنی میتوان بارور شد؟»، سایت پورعلی امدی، تاریخ بازدید: 11 خرداد 1401ش.
- ↑ پورعلی، «تا چه سنی میتوان بارور شد؟»، سایت پورعلی امدی، تاریخ بازدید: 11 خرداد 1401ش.
منابع
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- اخوینی بخاری، ربیع، هدایه المعلمین فی الطب، بهتحقیق جلال متینی، مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد، ۱۳۴۴ش.
- «از سیر تا پیاز غربالگری بارداری در ایران/ آیا طرح جمعیت به دنبال حذف غربالگری است؟»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۰ش.
- پورعلی، رقیه، «تا چه سنی میتوان بارور شد؟»، سایت پورعلی امدی، تاریخ بازدید: ۱۱ تیر ۱۴۰۱ش.
- تبریزی، محمدحسین بن خلف، برهان قاطع، تهران، نیما، ۱۳۸۰ش.
- جرجانی، اسماعیل، الاغراض الطبیه و المباحث العلائیه، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، ۱۳۴۵ش.
- جرجانی، اسماعیل، ذخیره خوارزمشاهی، بهتحقیق سعیدی سیرجانی، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، ۱۳۵۵ش.
- دهخدا، علیاکبر، لغتنامه، وبسایت واژهیاب، تاریخ بازدید: ۱۱ تیر ۱۴۰۱ش.
- شیخی، ویدا، «علائم اولیه بارداری»، سایت مادرشو، تاریخ درج مطلب: ۸ خرداد ۱۴۰۱ش.
- طباطبایی، فرزاد، «چگونه باردار شویم؟ راهها و شرایط باردار شدن»، سایت حامی هنر زندگی، تاریخ بازدید: ۱۱ تیر ۱۴۰۱ش.
- «علائم بارداری اولیه چیست؟»، سایت هومکا، تاریخ بازدید: ۱۱ خرداد ۱۴۰۱ش.
- عمید، حسن، فرهنگ فارسی، سایت واژهیاب، تاریخ بازدید: ۱۷ خرداد ۱۴۰۱ش.
- فرهنگستان زبان و ادب، وبسایت واژهیاب، تاریخ بازدید: ۱۱ تیر ۱۴۰۱ش.
- کاوه، فرزانه، «آناهیتا، ایزدبانوی آب»، وبسایت سپندارمذ، تاریخ بازدید: ۲۳ خرداد ۱۴۰۲ش.
- کتیرایی، محمود، از خشت تا خشت، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۴۸ش.
- معین، محمد، فرهنگ فارسی، سایت واژهیاب، تاریخ بازدید: ۱۷ خرداد ۱۴۰۱ش.
- هزار و یک شب، بهتحقیق محمد رمضانی، تهران، [بینا]، ۱۳۱۶ش.
- «همه چیز در مورد بارداری، زایمان و بعد از زایمان»، سایت مادرشو، تاریخ درج مطلب: ۶ تیر ۱۴۰۱ش.
| |||||||||||||||||||
| بهداشت غیر باروری |
| ||||||||||||||||||
| عوامل اجتماعی-فرهنگی | |||||||||||||||||||
| سیاستها، پژوهش و دفاع |
| ||||||||||||||||||
| بهداشت زنان بر پایه کشور | |||||||||||||||||||
