پیشنویس:اردستان: تفاوت میان نسخهها
حمید گلزار (بحث | مشارکتها) ابرابزار |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده: | [[پرونده:اردستان۳.jpg|جایگزین=نمایی از مسجد جامع و شهر اردستان|بندانگشتی|نمایی از مسجد جامع و شهر اردستان]] | ||
'''{{درشت|اردستان؛}}''' شهرستانی در استان اصفهان | '''{{درشت|اردستان؛}}''' شهرستانی در شمال شرق استان اصفهان | ||
شهرستان '''اردستان''' در شمال شرق اصفهان و جنوب کویر نمک قرار دارد و مسیر جاده و راهآهن تهران–بندرعباس از آن میگذرد. این شهرستان دارای دو بخش، سه شهر و بیش از ۶۰۰ آبادی است و اقلیمی گرم و خشک دارد. مردم به زبان فارسی میانه سخن میگویند و آثار تاریخی متنوعی از دوران ساسانی و اسلامی در آن یافت میشود، از جمله مسجد جامع دوطبقه و قنات دوطبقه. اردستان به دلیل حضور عرفا و امامزادگان، لقب '''دارالعرفان''' دارد. اقتصاد آن بر کشاورزی، دامپروری، صنایع دستی و کارخانههای فولاد و سیمان استوار است. این شهرستان سوغات محلی و مراکز علمی متعددی نیز دارد. | |||
== همسایگان اردستان == | ==همسایگان اردستان== | ||
اردستان از شمال با استان [[سمنان]]، از غرب با شهرستانهای [[کاشان]]، [[نطنز]]، برخوار و میمه، از شرق با شهرستان نائین و از جنوب با شهرستانهای کوهپایه و [[اصفهان]] همجوار است.<ref>[http://ensani.ir/ ادیبی سده، «بررسی شاخصهای کیفیت زندگی در نواحی روستایی؛ مطالعه موردی دهستانهای بخش مرکزی شهرستان اردستان، استان اصفهان»، پاییز 1393ش، ص8.]</ref> | اردستان از شمال با استان [[سمنان]]، از غرب با شهرستانهای [[کاشان]]، [[نطنز]]، برخوار و میمه، از شرق با شهرستان نائین و از جنوب با شهرستانهای کوهپایه و [[اصفهان]] همجوار است.<ref>[http://ensani.ir/ ادیبی سده، «بررسی شاخصهای کیفیت زندگی در نواحی روستایی؛ مطالعه موردی دهستانهای بخش مرکزی شهرستان اردستان، استان اصفهان»، پاییز 1393ش، ص8.]</ref> | ||
== موقعیت اردستان == | ==موقعیت اردستان== | ||
این شهرستان در مسیر جاده ترانزیتی [[تهران]]-[[بندر عباس]] قرار دارد و حمل و نقل جادهای کشور در مسیر شمال به جنوب از تهران تا [[یزد]]، [[کرمان]]، [[زاهدان]] و بندر عباس را به هم وصل میکند. همچنین، عبور خط قطار تهران-بندرعباس در ۲۰ کیلومتری شهرستان، بر اهمیت موقعیت آن افزوده است.<ref>[http://www.farsnews.ir/ عباسپور، «آداب و رسوم مردم اردستان به عنوان میراث معنوی به ثبت میرسد»، خبرگزاری فارس، 15 اسفند 1388ش.]</ref> | شهرستان اردستان، با مساحت ۱۱۵۹۱ کیلومترمربع، در فاصله ۱۱۸ کیلومتری شمال شرق شهر اصفهان و در جنوب کویر نمک واقع شده است.<ref>[http://ardestan.isfahan.pnu.ac.ir/portal/home/?856036/درباره-اردستان «شهرستان اردستان»، وبسایت دانشگاه پیام نور، مرکز اردستان.]</ref> این شهرستان در مسیر جاده ترانزیتی [[تهران]]-[[بندر عباس]] قرار دارد و حمل و نقل جادهای کشور در مسیر شمال به جنوب از تهران تا [[یزد]]، [[کرمان]]، [[زاهدان]] و بندر عباس را به هم وصل میکند. همچنین، عبور خط قطار تهران-بندرعباس در ۲۰ کیلومتری شهرستان، بر اهمیت موقعیت آن افزوده است.<ref>[http://www.farsnews.ir/ عباسپور، «آداب و رسوم مردم اردستان به عنوان میراث معنوی به ثبت میرسد»، خبرگزاری فارس، 15 اسفند 1388ش.]</ref> | ||
== تقسیمات کشوری اردستان == | ==تقسیمات کشوری اردستان== | ||
شهرستان اردستان، مشتمل بر دو بخش مرکزی و زواره؛ سه نقطه شهری به نامهای اردستان، زواره و مهاباد؛ هفت دهستان به نامهای کچو، علیا، گرمسیر، همبرات، برزاوند، ریگستان و سفلی، و ۶۷۵ آبادی است، که از این تعداد ۲۲۷ آبادی دارای سکنه است.<ref>[http://ensani.ir/ ادیبی سده، «بررسی شاخصهای کیفیت زندگی در نواحی روستایی؛ مطالعه موردی دهستانهای بخش مرکزی شهرستان اردستان، استان اصفهان»، پاییز 1393ش، ص8.]</ref> اردستان شامل محلههای فهره، کوشک، بازار، ابالی، اسپریز، مون، راهمیان، کبودان و محال است.<ref>[http://www.chargoshe.ir/ «اردستان»، وبسایت چهارگوشه ایران زیبا.]</ref> | شهرستان اردستان، مشتمل بر دو بخش مرکزی و زواره؛ سه نقطه شهری به نامهای اردستان، زواره و مهاباد؛ هفت دهستان به نامهای کچو، علیا، گرمسیر، همبرات، برزاوند، ریگستان و سفلی، و ۶۷۵ آبادی است، که از این تعداد ۲۲۷ آبادی دارای سکنه است.<ref>[http://ensani.ir/ ادیبی سده، «بررسی شاخصهای کیفیت زندگی در نواحی روستایی؛ مطالعه موردی دهستانهای بخش مرکزی شهرستان اردستان، استان اصفهان»، پاییز 1393ش، ص8.]</ref> اردستان شامل محلههای فهره، کوشک، بازار، ابالی، اسپریز، مون، راهمیان، کبودان و محال است.<ref>[http://www.chargoshe.ir/ «اردستان»، وبسایت چهارگوشه ایران زیبا.]</ref> | ||
== اقلیم اردستان == | ==اقلیم اردستان== | ||
آب و هوای این شهرستان گرم و خشک بوده و حدود دو سوم از مساحت آن را کویر پوشانده است. پوشش گیاهی این ناحیه از گونه استپ بیابانی است و کوههای غیرمنظمی از شعبههای کوه کرکس، از جنوب شهرستان میگذرد.<ref>[http://www.farsnews.ir/ عباسپور، «آداب و رسوم مردم اردستان به عنوان میراث معنوی به ثبت میرسد»، خبرگزاری فارس.]</ref> | [[آب]] و هوای این شهرستان گرم و خشک بوده و حدود دو سوم از مساحت آن را کویر پوشانده است. پوشش گیاهی این ناحیه از گونه استپ بیابانی است و کوههای غیرمنظمی از شعبههای کوه کرکس، از جنوب شهرستان میگذرد.<ref>[http://www.farsnews.ir/ عباسپور، «آداب و رسوم مردم اردستان به عنوان میراث معنوی به ثبت میرسد»، خبرگزاری فارس.]</ref> | ||
== زبان و گویش اردستان == | ==زبان و گویش اردستان== | ||
مردم اردستان از نژاد آریایی هستند و زبان مردم این منطقه نیز کمترین تحولات و نفوذ واژگان بیگانه را تجربه کرده است. ریشه زبان مردم این منطقه، فارسی میانه، یعنی زبان رایج در دوره [[اشکانیان]] است که بسیار شبیه به زبان متون [[اوستا]] است.<ref>[http://www.farsnews.ir/ عباسپور، «آداب و رسوم مردم اردستان به عنوان میراث معنوی به ثبت میرسد»، خبرگزاری فارس.]</ref> اردستان در گویش محلی با عنوانهای ارسون، اردستون، اسوم و اسون یاد میشود.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article سعیدی و هادیان رسنانی، «اردستان»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی.]</ref> | مردم اردستان از نژاد آریایی هستند و زبان مردم این منطقه نیز کمترین تحولات و نفوذ واژگان بیگانه را تجربه کرده است. ریشه زبان مردم این منطقه، فارسی میانه، یعنی زبان رایج در دوره [[اشکانیان]] است که بسیار شبیه به زبان متون [[اوستا]] است.<ref>[http://www.farsnews.ir/ عباسپور، «آداب و رسوم مردم اردستان به عنوان میراث معنوی به ثبت میرسد»، خبرگزاری فارس.]</ref> اردستان در گویش محلی با عنوانهای ارسون، اردستون، اسوم و اسون یاد میشود.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article سعیدی و هادیان رسنانی، «اردستان»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی.]</ref> | ||
== آثار باستانی اردستان == | ==آثار باستانی اردستان== | ||
شهرستان اردستان دارای آثار باستانی و جاذبههای گردشگری متنوع است. قناتهای این شهرستان، بیانگر قدمت ۲ هزار سالهٔ این منطقه است. این شهرستان دارای ۴۰۰۰ اثر تاریخی و جاذبه گردشگری است که ۳۹ اثر آن در فهرست آثار ملی ثبت شده است.<ref>[http://ardestan.isfahan.pnu.ac.ir/portal/home/?856036/درباره-اردستان «شهرستان اردستان»، وبسایت دانشگاه پیام نور، مرکز اردستان.]</ref> | شهرستان اردستان دارای آثار باستانی و جاذبههای [[گردشگری]] متنوع است. [[قنات|قناتهای]] این شهرستان، بیانگر قدمت ۲ هزار سالهٔ این منطقه است. این شهرستان دارای ۴۰۰۰ اثر تاریخی و جاذبه گردشگری است که ۳۹ اثر آن در فهرست آثار ملی ثبت شده است.<ref>[http://ardestan.isfahan.pnu.ac.ir/portal/home/?856036/درباره-اردستان «شهرستان اردستان»، وبسایت دانشگاه پیام نور، مرکز اردستان.]</ref> | ||
=== مسجد جامع اردستان === | ===مسجد جامع اردستان=== | ||
[[پرونده:مسجد | [[پرونده:اردستان.png|جایگزین=تصویری هوایی از مسجد جامع اردستان|بندانگشتی|تصویری هوایی از مسجد جامع اردستان]] | ||
نخستین مسجد دوطبقه در تاریخ [[اسلام]] و نمونهای منحصر به فرد از مساجد چهار ایوانی ایران است. پیشینهٔ این بنا به دوره [[ساسانیان]] بازمیگردد و در سال ۵۵۳ق به فرمان ابوطاهر حسین بن غالی، توسط استاد محمد اصفهانی به صورت مسجدی چهار ایوانه بازسازی شد. سازههای آن از آجر، گچ، خشت و چوب است، که ویژگی خاص مساجد قبل از [[ایلخانیان]] است. این مجموعه شامل | [[مسجد جامع اردستان]] نخستین مسجد دوطبقه در تاریخ [[اسلام]] و نمونهای منحصر به فرد از مساجد چهار ایوانی [[ایران]] است. پیشینهٔ این بنا به دوره [[ساسانیان]] بازمیگردد و در سال ۵۵۳ق به فرمان ابوطاهر حسین بن غالی، توسط استاد محمد اصفهانی به صورت مسجدی چهار ایوانه بازسازی شد. سازههای آن از آجر، گچ، خشت و چوب است، که ویژگی خاص مساجد قبل از [[ایلخانان|ایلخانیان]] است. این مجموعه شامل [[مسجد]]، [[مدرسه]] حاجحسین نورالدین، [[آبانبار]]، کاروانسرا، راسته [[بازار]]، میدان [[تعزیه]]، [[حمام]] و قلعه میان شهر است. این بنا در سال ۱۳۱۰ش در فهرست آثار ملی [[ایران]] به ثبت رسید.<ref>[http://www.farsnews.ir/ عباسپور، «آداب و رسوم مردم اردستان به عنوان میراث معنوی به ثبت میرسد»، خبرگزاری فارس.]</ref> | ||
=== | ===مقبره امیر اویس (سنگ سفید)=== | ||
امیر اویس از سرداران عصر شاه اسماعیل [[صفویه|صفوی]] بود، که در سال ۹۲۰ق کشته شد و در این محل دفن گردی. سنگ قبر عمودی و افقی آن، منحصر به فرد است.<ref>[http://www.farsnews.ir/ عباسپور، «آداب و رسوم مردم اردستان به عنوان میراث معنوی به ثبت میرسد»، خبرگزاری فارس.]</ref> | |||
=== | ===مسجد امام حسن مجتبی=== | ||
این مسجد که پیشینه آن به دوره [[سلجوقیان]] و سال ۵۴۷ق بازمیگردد دارای سردری خوشطرح و مزیّن به کتیبههایی با خط کوفی است و در ۱۳۱۵ش بهعنوان یکی از [[آثار ملی ایران]] به ثبت رسیده است. | |||
=== مسجد | ===مسجد خسرو=== | ||
مسجدی سه طبقه از دوره [[قاجار]] (۱۱۳۵ق) است. این مسجد شامل مجموعهای از آبانبار، شبستان و مهتابی است.<ref>[http://www.chargoshe.ir/ «اردستان»، وبسایت چهارگوشه ایران زیبا.]</ref> | |||
=== | ===قنات دو طبقه اردستان=== | ||
[[پرونده:اردستان۱.png|جایگزین=ورودی قنات دو طبقه مون در شهر اردستان|بندانگشتی|ورودی قنات دو طبقه مون در شهر اردستان]] | |||
این قنات که ۸۰۰ سال پیش احداث شده، تنها قنات دو طبقه جهان است. در هر طبقه از این قنات، آب بهصورت مستقل جریان دارد و هیچیک از آن دو به دیگری نفوذ نمیکند.<ref>[http://www.chargoshe.ir/ «اردستان»، وبسایت چهارگوشه ایران زیبا.]</ref> | |||
=== سایر آثار باستانی اردستان === | ===سایر آثار باستانی اردستان=== | ||
در دیگر بخشها و روستاهای این شهرستان نیز، آثار ارزشمندی وجود دارد، از جمله: | در دیگر بخشها و روستاهای این شهرستان نیز، آثار ارزشمندی وجود دارد، از جمله: | ||
* مسجد جامع زواره (نخستین مسجد چهار ایوانی در تاریخ اسلام: ۵۵۱ق)، | *[[مسجد جامع]] زواره (نخستین مسجد چهار ایوانی در تاریخ اسلام: ۵۵۱ق)، | ||
* مسجد پامنار یا بنکویه در شهر زواره (دارای منارهای به ارتفاع ۲۲ متر با کتیبهای به خط کوفی: ۴۶۱ق)، | *مسجد پامنار یا بنکویه در شهر زواره (دارای منارهای به ارتفاع ۲۲ متر با کتیبهای به خط کوفی: ۴۶۱ق)، | ||
* کاخ چهلستون در روستای سرهنگآباد (ترکیبی از کاخ چهلستون اصفهان و باغ عفیفآباد فارس، شامل مجموعه کوشک، آسیاب، حمام، قراول خانه، اسطبل، برج دیدهبانی و یخچال منظریه: ۱۲۹۹ق)، | *کاخ چهلستون در روستای سرهنگآباد (ترکیبی از [[کاخ چهلستون]] [[اصفهان]] و باغ عفیفآباد فارس، شامل مجموعه کوشک، آسیاب، حمام، قراول خانه، اسطبل، برج دیدهبانی و یخچال منظریه: ۱۲۹۹ق)، | ||
* امامزاده سید کمالالدین حسین در روستای شهراب (با گچبریها، نقاشیها، آیینهکاریها و نقاشی پشت شیشه منحصر به فرد در داخل گنبد: ۱۲۹۹ق)، | *[[امامزاده|امامزاده]] سید کمالالدین حسین در روستای شهراب (با گچبریها، نقاشیها، آیینهکاریها و نقاشی پشت شیشه منحصر به فرد در داخل گنبد: ۱۲۹۹ق)، | ||
* خانه شهید مدرس در سرابه کچو، که در سال ۱۳۶۵ش در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.<ref>[http://www.farsnews.ir/ عباسپور، «آداب و رسوم مردم اردستان به عنوان میراث معنوی به ثبت میرسد»، خبرگزاری فارس.]</ref> | *خانه شهید مدرس در سرابه کچو، که در سال ۱۳۶۵ش در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.<ref>[http://www.farsnews.ir/ عباسپور، «آداب و رسوم مردم اردستان به عنوان میراث معنوی به ثبت میرسد»، خبرگزاری فارس.]</ref> | ||
دیگر آثار باستانی این شهرستان عبارتاند<ref>[http://www.chargoshe.ir/ سعیدی و هادیان رسنانی، «اردستان»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، 15 دی 1398ش؛ «اردستان»، وبسایت چهارگوشه ایران زیبا.]</ref> از: | دیگر آثار باستانی این شهرستان عبارتاند<ref>[http://www.chargoshe.ir/ سعیدی و هادیان رسنانی، «اردستان»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، 15 دی 1398ش؛ «اردستان»، وبسایت چهارگوشه ایران زیبا.]</ref> از: | ||
# قنات روستای توریستی مهرآباد | #قنات روستای توریستی مهرآباد | ||
# آب انبار بزرگ بازار | #آب انبار بزرگ بازار | ||
# مسجد دشت | #مسجد دشت | ||
# حسینیه بزرگ و کوچک زواره | #[[حسینیه]] بزرگ و کوچک زواره | ||
# مسجد دربند | #مسجد دربند | ||
# خانه احمد نظام | #خانه احمد نظام | ||
# خانه امیران | #[[خانه]] امیران | ||
# خانه ارباب حسین مهابادی | #خانه ارباب حسین مهابادی | ||
# خانه هشت بهشت نیری | #خانه هشت بهشت نیری | ||
# زورخانه زواره | #زورخانه زواره | ||
# مقبره میربهاالدین حیدر زواره | #مقبره میربهاالدین حیدر زواره | ||
# مسجد ملا یعقوب | #مسجد ملا یعقوب | ||
# مجموعه بازار | #مجموعه [[بازار]] | ||
# حصار و یخچال زواره | #حصار و یخچال زواره | ||
# خانه هشت بهشت زواره | #خانه هشت [[بهشت]] زواره | ||
# برج کبوتر خانه | #برج [[کبوترخانه|کبوتر خانه]] | ||
# کاروانسراهای ظفرقند، بغم، مهاباد و موغار | #کاروانسراهای ظفرقند، بغم، مهاباد و موغار | ||
# کاخ امیرآباد | #کاخ امیرآباد | ||
# یخچال چرمهین | #یخچال چرمهین | ||
# برج محمدآباد | #برج محمدآباد | ||
# آبشار دام دام | #[[آبشار]] دام دام | ||
# کارخانه سنگتراشی لاسیب | #کارخانه سنگتراشی لاسیب | ||
# مقبره پیر اویس مهابادی | #مقبره پیر اویس مهابادی | ||
# خانه صدر | #خانه صدر | ||
# آتشکده مهر اردشیر | #آتشکده مهر اردشیر | ||
== مشاهیر اردستان == | ==مشاهیر اردستان== | ||
در شهرستان اردستان مقبره امامزادگان اسماعیل، موسی، قاسم، محسن و ابراهیم و همچنین عرفایی مانند پیر مرتضی، پیر جمالی، پیر سلیمان، پیر صابر، پیرعلی، پیر محمود و پیر اسحاق وجود دارد. اردستان به دلیل حضور عرفای بزرگ عصر [[ایلخانی]] و تیموری در این شهرستان، لقب دارالعرفان به خود گرفته است.<ref>[http://www.farsnews.ir/ عباسپور، «آداب و رسوم مردم اردستان به عنوان میراث معنوی به ثبت میرسد»، خبرگزاری فارس.]</ref> | در شهرستان اردستان مقبره امامزادگان اسماعیل، موسی، قاسم، محسن و ابراهیم و همچنین عرفایی مانند پیر مرتضی، پیر جمالی، پیر سلیمان، پیر صابر، پیرعلی، پیر محمود و پیر اسحاق وجود دارد. اردستان به دلیل حضور عرفای بزرگ عصر [[ایلخانی]] و [[تیموریان|تیموری]] در این شهرستان، لقب دارالعرفان به خود گرفته است.<ref>[http://www.farsnews.ir/ عباسپور، «آداب و رسوم مردم اردستان به عنوان میراث معنوی به ثبت میرسد»، خبرگزاری فارس.]</ref> | ||
== مذهب در اردستان == | ==مذهب در اردستان== | ||
بیشتر مردم اردستان، [[مسلمان]] و [[شیعه]] دوازده امامی هستند. اقلیتهای مذهبی بهصورت پراکنده و اندک در این شهرستان سکونت دارند. | بیشتر مردم اردستان، [[مسلمان]] و [[شیعه]] دوازده امامی هستند. اقلیتهای مذهبی بهصورت پراکنده و اندک در این شهرستان سکونت دارند. | ||
== جمعیت اردستان == | ==جمعیت اردستان== | ||
بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۰ش، جمعیت کل شهرستان اردستان ۴۱٬۴۰۵ نفر (۱۲٬۹۳۰ خانوار) است.<ref>[http://ardestan.isfahan.pnu.ac.ir/portal/home/?856036/درباره-اردستان «شهرستان اردستان»، وبسایت دانشگاه پیام نور، مرکز اردستان.]</ref> | بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۰ش، جمعیت کل شهرستان اردستان ۴۱٬۴۰۵ نفر (۱۲٬۹۳۰ خانوار) است.<ref>[http://ardestan.isfahan.pnu.ac.ir/portal/home/?856036/درباره-اردستان «شهرستان اردستان»، وبسایت دانشگاه پیام نور، مرکز اردستان.]</ref> | ||
== اقتصاد اردستان == | ==اقتصاد اردستان== | ||
اقتصاد اردستان بر پایه [[کشاورزی]]، باغداری، [[دامپروری]] و صنایع دستی استوار است. وجود کارخانه فولاد و سیمان بر رونق اقتصادی این شهرستان افزوده است. از جمله محصولات کشاورزی این منطقه میتوان به [[جو]]، [[گندم]]، سبزیجات و صیفیجات، [[انار]] و [[بادام]] اشاره کرد.<ref>[http://ardestan.isfahan.pnu.ac.ir/portal/home/?856036/درباره-اردستان «شهرستان اردستان»، وبسایت دانشگاه پیام نور، مرکز اردستان.]</ref> | اقتصاد اردستان بر پایه [[کشاورزی]]، باغداری، [[دامپروری]] و [[صنایع دستی]] استوار است. وجود کارخانه فولاد و سیمان بر رونق اقتصادی این شهرستان افزوده است. از جمله محصولات کشاورزی این منطقه میتوان به [[جو]]، [[گندم]]، سبزیجات و صیفیجات، [[انار]] و [[بادام]] اشاره کرد.<ref>[http://ardestan.isfahan.pnu.ac.ir/portal/home/?856036/درباره-اردستان «شهرستان اردستان»، وبسایت دانشگاه پیام نور، مرکز اردستان.]</ref> | ||
== سوغات و محصولات سنتی اردستان == | ==سوغات و محصولات سنتی اردستان== | ||
انار، چاغاله بادام، غلات، محصولات لبنی همچون [[ماست]]، [[شیر]]، [[کشک]] و [[کره]]، نان سنتی و سبزیجات محلی، سوغات این شهرستان است. | انار، چاغاله بادام، غلات، محصولات لبنی همچون [[ماست]]، [[شیر]]، [[کشک]] و [[کره]]، [[نان]] سنتی و سبزیجات محلی، سوغات این شهرستان است. | ||
== مراکز علمی == | ==مراکز علمی== | ||
* مراکز علمی این شهرستان عبارت است<ref>[http://www.chargoshe.ir/ «اردستان»، وبسایت چهارگوشه ایران زیبا].</ref> از: | *مراکز علمی این شهرستان عبارت است<ref>[http://www.chargoshe.ir/ «اردستان»، وبسایت چهارگوشه ایران زیبا].</ref> از: | ||
* دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردستان | *دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردستان | ||
* دانشگاه پیام نور مرکز اردستان | *دانشگاه پیام نور مرکز اردستان | ||
* دانشگاه جامع علمی کاربردی مهاباد | *دانشگاه جامع علمی کاربردی مهاباد | ||
* دانشگاه آزاد اسلامی واحد زواره | *دانشگاه آزاد اسلامی واحد زواره | ||
* دانشگاه پیام نور مرکز زواره | *دانشگاه پیام نور مرکز زواره | ||
* حوزه علمیه برادران آیتالله مدرس اردستان | *[[حوزه علمیه]] برادران آیتالله مدرس اردستان | ||
* حوزه علمیه خواهران زینب کبری اردستان | *حوزه علمیه خواهران زینب کبری اردستان | ||
== پانویس == | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
== منابع == | ==منابع== | ||
* ادیبی سده، مهدی و همکاران، «بررسی شاخصهای کیفیت زندگی در نواحی روستایی؛ مطالعه موردی دهستانهای بخش مرکزی شهرستان اردستان، استان اصفهان»، مطالعات و پژوهشهای شهری منطقهای، شماره ۲۲، پاییز ۱۳۹۳ش. | *ادیبی سده، مهدی و همکاران، «بررسی شاخصهای کیفیت زندگی در نواحی روستایی؛ مطالعه موردی دهستانهای بخش مرکزی شهرستان اردستان، استان اصفهان»، مطالعات و پژوهشهای شهری منطقهای، شماره ۲۲، پاییز ۱۳۹۳ش. | ||
* «اردستان»، وبسایت چهارگوشه ایران زیبا، تاریخ بازدید: ۵ خرداد ۱۴۰۱ش. | *«اردستان»، وبسایت چهارگوشه ایران زیبا، تاریخ بازدید: ۵ خرداد ۱۴۰۱ش. | ||
* سعیدی، عباس و هادیان رسنانی، الهه، «اردستان»، دائره المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۹۸ش. | *سعیدی، عباس و هادیان رسنانی، الهه، «اردستان»، دائره المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۹۸ش. | ||
* «شهرستان اردستان»، وبسایت دانشگاه پیام نور، مرکز اردستان، تاریخ بازدید: ۴ خرداد ۱۴۰۱ش. | *«شهرستان اردستان»، وبسایت دانشگاه پیام نور، مرکز اردستان، تاریخ بازدید: ۴ خرداد ۱۴۰۱ش. | ||
* عباسپور، حمیدرضا، «آداب و رسوم مردم اردستان به عنوان میراث معنوی به ثبت میرسد»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: ۱۵ اسفند ۱۳۸۸ش. | *عباسپور، حمیدرضا، «آداب و رسوم مردم اردستان به عنوان میراث معنوی به ثبت میرسد»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: ۱۵ اسفند ۱۳۸۸ش. | ||
* مشتاقی اردستانی، مهدی، اردستان در گذر تاریخ، آوای منجی، ۱۳۹۱ش. | *مشتاقی اردستانی، مهدی، اردستان در گذر تاریخ، آوای منجی، ۱۳۹۱ش. | ||
{{اصفهان-افقی}} | {{اصفهان-افقی}} | ||
| خط ۱۱۴: | خط ۱۱۴: | ||
[[رده:شهرهای استان اصفهان]] | [[رده:شهرهای استان اصفهان]] | ||
[[رده:شهرهای ایران]] | [[رده:شهرهای ایران]] | ||
{{#seo: | |||
|title=شهرستان اردستان کجاست؟ راهنمای سفر به شهر تاریخ و کویر - ویکی زندگی | |||
|title_mode=Replaced Title | |||
|keywords=اردستان, شهرستان اردستان, اردستان اصفهان, اردستان کجاست, جاهای دیدنی اردستان, مسجد جامع اردستان | |||
|description=اردستان، از شهرستانهای تاریخی استان اصفهان است که در حاشیه کویر مرکزی ایران قرار دارد. با جاذبههای دیدنی، تاریخ کهن و معماری بینظیر این شهر آشنا شوید - ویکی زندگی | |||
}} | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۶ مهر ۱۴۰۴، ساعت ۱۳:۲۸
اردستان؛ شهرستانی در شمال شرق استان اصفهان
شهرستان اردستان در شمال شرق اصفهان و جنوب کویر نمک قرار دارد و مسیر جاده و راهآهن تهران–بندرعباس از آن میگذرد. این شهرستان دارای دو بخش، سه شهر و بیش از ۶۰۰ آبادی است و اقلیمی گرم و خشک دارد. مردم به زبان فارسی میانه سخن میگویند و آثار تاریخی متنوعی از دوران ساسانی و اسلامی در آن یافت میشود، از جمله مسجد جامع دوطبقه و قنات دوطبقه. اردستان به دلیل حضور عرفا و امامزادگان، لقب دارالعرفان دارد. اقتصاد آن بر کشاورزی، دامپروری، صنایع دستی و کارخانههای فولاد و سیمان استوار است. این شهرستان سوغات محلی و مراکز علمی متعددی نیز دارد.
همسایگان اردستان
[ویرایش | ویرایش مبدأ]اردستان از شمال با استان سمنان، از غرب با شهرستانهای کاشان، نطنز، برخوار و میمه، از شرق با شهرستان نائین و از جنوب با شهرستانهای کوهپایه و اصفهان همجوار است.[۱]
موقعیت اردستان
[ویرایش | ویرایش مبدأ]شهرستان اردستان، با مساحت ۱۱۵۹۱ کیلومترمربع، در فاصله ۱۱۸ کیلومتری شمال شرق شهر اصفهان و در جنوب کویر نمک واقع شده است.[۲] این شهرستان در مسیر جاده ترانزیتی تهران-بندر عباس قرار دارد و حمل و نقل جادهای کشور در مسیر شمال به جنوب از تهران تا یزد، کرمان، زاهدان و بندر عباس را به هم وصل میکند. همچنین، عبور خط قطار تهران-بندرعباس در ۲۰ کیلومتری شهرستان، بر اهمیت موقعیت آن افزوده است.[۳]
تقسیمات کشوری اردستان
[ویرایش | ویرایش مبدأ]شهرستان اردستان، مشتمل بر دو بخش مرکزی و زواره؛ سه نقطه شهری به نامهای اردستان، زواره و مهاباد؛ هفت دهستان به نامهای کچو، علیا، گرمسیر، همبرات، برزاوند، ریگستان و سفلی، و ۶۷۵ آبادی است، که از این تعداد ۲۲۷ آبادی دارای سکنه است.[۴] اردستان شامل محلههای فهره، کوشک، بازار، ابالی، اسپریز، مون، راهمیان، کبودان و محال است.[۵]
اقلیم اردستان
[ویرایش | ویرایش مبدأ]آب و هوای این شهرستان گرم و خشک بوده و حدود دو سوم از مساحت آن را کویر پوشانده است. پوشش گیاهی این ناحیه از گونه استپ بیابانی است و کوههای غیرمنظمی از شعبههای کوه کرکس، از جنوب شهرستان میگذرد.[۶]
زبان و گویش اردستان
[ویرایش | ویرایش مبدأ]مردم اردستان از نژاد آریایی هستند و زبان مردم این منطقه نیز کمترین تحولات و نفوذ واژگان بیگانه را تجربه کرده است. ریشه زبان مردم این منطقه، فارسی میانه، یعنی زبان رایج در دوره اشکانیان است که بسیار شبیه به زبان متون اوستا است.[۷] اردستان در گویش محلی با عنوانهای ارسون، اردستون، اسوم و اسون یاد میشود.[۸]
آثار باستانی اردستان
[ویرایش | ویرایش مبدأ]شهرستان اردستان دارای آثار باستانی و جاذبههای گردشگری متنوع است. قناتهای این شهرستان، بیانگر قدمت ۲ هزار سالهٔ این منطقه است. این شهرستان دارای ۴۰۰۰ اثر تاریخی و جاذبه گردشگری است که ۳۹ اثر آن در فهرست آثار ملی ثبت شده است.[۹]
مسجد جامع اردستان
[ویرایش | ویرایش مبدأ]
مسجد جامع اردستان نخستین مسجد دوطبقه در تاریخ اسلام و نمونهای منحصر به فرد از مساجد چهار ایوانی ایران است. پیشینهٔ این بنا به دوره ساسانیان بازمیگردد و در سال ۵۵۳ق به فرمان ابوطاهر حسین بن غالی، توسط استاد محمد اصفهانی به صورت مسجدی چهار ایوانه بازسازی شد. سازههای آن از آجر، گچ، خشت و چوب است، که ویژگی خاص مساجد قبل از ایلخانیان است. این مجموعه شامل مسجد، مدرسه حاجحسین نورالدین، آبانبار، کاروانسرا، راسته بازار، میدان تعزیه، حمام و قلعه میان شهر است. این بنا در سال ۱۳۱۰ش در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.[۱۰]
مقبره امیر اویس (سنگ سفید)
[ویرایش | ویرایش مبدأ]امیر اویس از سرداران عصر شاه اسماعیل صفوی بود، که در سال ۹۲۰ق کشته شد و در این محل دفن گردی. سنگ قبر عمودی و افقی آن، منحصر به فرد است.[۱۱]
مسجد امام حسن مجتبی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]این مسجد که پیشینه آن به دوره سلجوقیان و سال ۵۴۷ق بازمیگردد دارای سردری خوشطرح و مزیّن به کتیبههایی با خط کوفی است و در ۱۳۱۵ش بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
مسجد خسرو
[ویرایش | ویرایش مبدأ]مسجدی سه طبقه از دوره قاجار (۱۱۳۵ق) است. این مسجد شامل مجموعهای از آبانبار، شبستان و مهتابی است.[۱۲]
قنات دو طبقه اردستان
[ویرایش | ویرایش مبدأ]
این قنات که ۸۰۰ سال پیش احداث شده، تنها قنات دو طبقه جهان است. در هر طبقه از این قنات، آب بهصورت مستقل جریان دارد و هیچیک از آن دو به دیگری نفوذ نمیکند.[۱۳]
سایر آثار باستانی اردستان
[ویرایش | ویرایش مبدأ]در دیگر بخشها و روستاهای این شهرستان نیز، آثار ارزشمندی وجود دارد، از جمله:
- مسجد جامع زواره (نخستین مسجد چهار ایوانی در تاریخ اسلام: ۵۵۱ق)،
- مسجد پامنار یا بنکویه در شهر زواره (دارای منارهای به ارتفاع ۲۲ متر با کتیبهای به خط کوفی: ۴۶۱ق)،
- کاخ چهلستون در روستای سرهنگآباد (ترکیبی از کاخ چهلستون اصفهان و باغ عفیفآباد فارس، شامل مجموعه کوشک، آسیاب، حمام، قراول خانه، اسطبل، برج دیدهبانی و یخچال منظریه: ۱۲۹۹ق)،
- امامزاده سید کمالالدین حسین در روستای شهراب (با گچبریها، نقاشیها، آیینهکاریها و نقاشی پشت شیشه منحصر به فرد در داخل گنبد: ۱۲۹۹ق)،
- خانه شهید مدرس در سرابه کچو، که در سال ۱۳۶۵ش در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.[۱۴]
دیگر آثار باستانی این شهرستان عبارتاند[۱۵] از:
- قنات روستای توریستی مهرآباد
- آب انبار بزرگ بازار
- مسجد دشت
- حسینیه بزرگ و کوچک زواره
- مسجد دربند
- خانه احمد نظام
- خانه امیران
- خانه ارباب حسین مهابادی
- خانه هشت بهشت نیری
- زورخانه زواره
- مقبره میربهاالدین حیدر زواره
- مسجد ملا یعقوب
- مجموعه بازار
- حصار و یخچال زواره
- خانه هشت بهشت زواره
- برج کبوتر خانه
- کاروانسراهای ظفرقند، بغم، مهاباد و موغار
- کاخ امیرآباد
- یخچال چرمهین
- برج محمدآباد
- آبشار دام دام
- کارخانه سنگتراشی لاسیب
- مقبره پیر اویس مهابادی
- خانه صدر
- آتشکده مهر اردشیر
مشاهیر اردستان
[ویرایش | ویرایش مبدأ]در شهرستان اردستان مقبره امامزادگان اسماعیل، موسی، قاسم، محسن و ابراهیم و همچنین عرفایی مانند پیر مرتضی، پیر جمالی، پیر سلیمان، پیر صابر، پیرعلی، پیر محمود و پیر اسحاق وجود دارد. اردستان به دلیل حضور عرفای بزرگ عصر ایلخانی و تیموری در این شهرستان، لقب دارالعرفان به خود گرفته است.[۱۶]
مذهب در اردستان
[ویرایش | ویرایش مبدأ]بیشتر مردم اردستان، مسلمان و شیعه دوازده امامی هستند. اقلیتهای مذهبی بهصورت پراکنده و اندک در این شهرستان سکونت دارند.
جمعیت اردستان
[ویرایش | ویرایش مبدأ]بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۰ش، جمعیت کل شهرستان اردستان ۴۱٬۴۰۵ نفر (۱۲٬۹۳۰ خانوار) است.[۱۷]
اقتصاد اردستان
[ویرایش | ویرایش مبدأ]اقتصاد اردستان بر پایه کشاورزی، باغداری، دامپروری و صنایع دستی استوار است. وجود کارخانه فولاد و سیمان بر رونق اقتصادی این شهرستان افزوده است. از جمله محصولات کشاورزی این منطقه میتوان به جو، گندم، سبزیجات و صیفیجات، انار و بادام اشاره کرد.[۱۸]
سوغات و محصولات سنتی اردستان
[ویرایش | ویرایش مبدأ]انار، چاغاله بادام، غلات، محصولات لبنی همچون ماست، شیر، کشک و کره، نان سنتی و سبزیجات محلی، سوغات این شهرستان است.
مراکز علمی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- مراکز علمی این شهرستان عبارت است[۱۹] از:
- دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردستان
- دانشگاه پیام نور مرکز اردستان
- دانشگاه جامع علمی کاربردی مهاباد
- دانشگاه آزاد اسلامی واحد زواره
- دانشگاه پیام نور مرکز زواره
- حوزه علمیه برادران آیتالله مدرس اردستان
- حوزه علمیه خواهران زینب کبری اردستان
پانویس
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- ↑ ادیبی سده، «بررسی شاخصهای کیفیت زندگی در نواحی روستایی؛ مطالعه موردی دهستانهای بخش مرکزی شهرستان اردستان، استان اصفهان»، پاییز 1393ش، ص8.
- ↑ «شهرستان اردستان»، وبسایت دانشگاه پیام نور، مرکز اردستان.
- ↑ عباسپور، «آداب و رسوم مردم اردستان به عنوان میراث معنوی به ثبت میرسد»، خبرگزاری فارس، 15 اسفند 1388ش.
- ↑ ادیبی سده، «بررسی شاخصهای کیفیت زندگی در نواحی روستایی؛ مطالعه موردی دهستانهای بخش مرکزی شهرستان اردستان، استان اصفهان»، پاییز 1393ش، ص8.
- ↑ «اردستان»، وبسایت چهارگوشه ایران زیبا.
- ↑ عباسپور، «آداب و رسوم مردم اردستان به عنوان میراث معنوی به ثبت میرسد»، خبرگزاری فارس.
- ↑ عباسپور، «آداب و رسوم مردم اردستان به عنوان میراث معنوی به ثبت میرسد»، خبرگزاری فارس.
- ↑ سعیدی و هادیان رسنانی، «اردستان»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ «شهرستان اردستان»، وبسایت دانشگاه پیام نور، مرکز اردستان.
- ↑ عباسپور، «آداب و رسوم مردم اردستان به عنوان میراث معنوی به ثبت میرسد»، خبرگزاری فارس.
- ↑ عباسپور، «آداب و رسوم مردم اردستان به عنوان میراث معنوی به ثبت میرسد»، خبرگزاری فارس.
- ↑ «اردستان»، وبسایت چهارگوشه ایران زیبا.
- ↑ «اردستان»، وبسایت چهارگوشه ایران زیبا.
- ↑ عباسپور، «آداب و رسوم مردم اردستان به عنوان میراث معنوی به ثبت میرسد»، خبرگزاری فارس.
- ↑ سعیدی و هادیان رسنانی، «اردستان»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، 15 دی 1398ش؛ «اردستان»، وبسایت چهارگوشه ایران زیبا.
- ↑ عباسپور، «آداب و رسوم مردم اردستان به عنوان میراث معنوی به ثبت میرسد»، خبرگزاری فارس.
- ↑ «شهرستان اردستان»، وبسایت دانشگاه پیام نور، مرکز اردستان.
- ↑ «شهرستان اردستان»، وبسایت دانشگاه پیام نور، مرکز اردستان.
- ↑ «اردستان»، وبسایت چهارگوشه ایران زیبا.
منابع
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- ادیبی سده، مهدی و همکاران، «بررسی شاخصهای کیفیت زندگی در نواحی روستایی؛ مطالعه موردی دهستانهای بخش مرکزی شهرستان اردستان، استان اصفهان»، مطالعات و پژوهشهای شهری منطقهای، شماره ۲۲، پاییز ۱۳۹۳ش.
- «اردستان»، وبسایت چهارگوشه ایران زیبا، تاریخ بازدید: ۵ خرداد ۱۴۰۱ش.
- سعیدی، عباس و هادیان رسنانی، الهه، «اردستان»، دائره المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۹۸ش.
- «شهرستان اردستان»، وبسایت دانشگاه پیام نور، مرکز اردستان، تاریخ بازدید: ۴ خرداد ۱۴۰۱ش.
- عباسپور، حمیدرضا، «آداب و رسوم مردم اردستان به عنوان میراث معنوی به ثبت میرسد»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: ۱۵ اسفند ۱۳۸۸ش.
- مشتاقی اردستانی، مهدی، اردستان در گذر تاریخ، آوای منجی، ۱۳۹۱ش.
| جاذبههای گردشگری | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| شهرها | |||||
| سوغات | |||||
| مشاهیر |
| ||||
