<big>'''تره'''</big>؛ گیاهی از دسته سبزیجات با خواص درمانی و خوراکی.<br>
{{درشت|'''تره'''}}؛ گیاهی از دسته سبزیجات با خواص درمانی و خوراکی.
تره نوعی سبزی خوشطعم و پرخاصیت است که به خانوادۀ پیازها تعلق دارد و در آشپزی و طب سنتی کاربرد فراوان دارد. برگهای تره باریک، بلند و سبز هستند و طعمی ملایمتر از پیاز و سیر دارد. در آشپزی معمولاً بهصورت خام در سالاد، همراه غذاهای پخته، سوپ و خورش استفاده میشود. این سبزی از نظر خواص تغذیهای، سرشار از ویتامینها خصوصاً ویتامین C، ویتامین K، ویتامین A و مواد معدنی مهمی مانند پتاسیم، آهن، کلسیم و منیزیم است. همچنین فیبر بالایی دارد که به هضم غذا کمک میکند و برای سلامت دستگاه گوارش مفید است.
تره نوعی [[سبزی]] خوشطعم و پرخاصیت است که به خانوادهٔ پیازها تعلق دارد و در [[آشپزی]] و [[طب سنتی ایران|طب سنتی]] کاربرد فراوان دارد. برگهای تره باریک، بلند و سبز هستند و طعمی ملایمتر از پیاز و سیر دارد. در آشپزی معمولاً بهصورت خام در سالاد، همراه غذاهای پخته، سوپ و خورش استفاده میشود. این سبزی از نظر خواص تغذیهای، سرشار از ویتامینها خصوصاً ویتامین C، ویتامین K، ویتامین A و مواد معدنی مهمی مانند پتاسیم، آهن، کلسیم و منیزیم است. همچنین فیبر بالایی دارد که به هضم غذا کمک میکند و برای سلامت دستگاه گوارش مفید است.
==معرفی تره==
== معرفی تره ==
تره، گیاهی است دو ساله، بدون ساقه، با برگهای دراز که از جمله سبزیهای خوردنی محسوب میشود.<ref>[https://www.vajehyab.com/moein/%D8%AA%D8%B1%D9%87 معین، فرهنگ فارسی، ذیل واژه تره.]</ref> این گیاه که از خانوادۀ پیازهای خوراکی است، از بذر خود بهصورت برگ بلند و بدون شاخهای روییده و همچون سیر و پیاز، بوی تند و تیزی دارد. ایرانیان، این سبزی را بهصورت خام در کنار سایر سبزیهای خوردنی مصرف میکنند. سبزی تره، در فرهنگهای کهن با نامهایی همچون «تَرَگ» در زبان پهلوی،<ref>عریان، واژهنامۀ پهلوی ـ پازند، ۱۳۷۷ش، ص۱۰۱-۱۰۲.</ref> «گندنا» در خراسان، «کوار» در گیلان»، و «علف سیر» در زبان فارسی آمده است.<ref> بهرامی، فرهنگ گیاهی، 1329ش، ج1، ص39؛
تره، گیاهی است دو ساله، بدون ساقه، با برگهای دراز که از جمله سبزیهای خوردنی محسوب میشود.<ref>[https://www.vajehyab.com/moein/تره معین، فرهنگ فارسی، ذیل واژه تره.]</ref> این گیاه که از خانوادهٔ پیازهای خوراکی است، از بذر خود بهصورت برگ بلند و بدون شاخهای روییده و همچون سیر و پیاز، بوی تند و تیزی دارد. ایرانیان، این سبزی را بهصورت خام در کنار سایر سبزیهای خوردنی مصرف میکنند. سبزی تره، در فرهنگهای کهن با نامهایی همچون «تَرَگ» در زبان پهلوی،<ref>عریان، واژهنامهٔ پهلوی ـ پازند، ۱۳۷۷ش، ص۱۰۱–۱۰۲.</ref> «گندنا» در خراسان، «کوار» در [[گیلان]]»، و «علف سیر» در زبان فارسی آمده است.<ref>بهرامی، فرهنگ گیاهی، 1329ش، ج1، ص39؛
Mozaffarian, A Dictionary of Iranian Plant Names, 2007, P27, 30.
Mozaffarian, A Dictionary of Iranian Plant Names, 2007, P27, 30.</ref> برخی از فرهنگها، تره را هر نوع سبزی قابل کِشتی که همراه با غذا خورده میشوند، تعریف کردهاند.<ref>نفیسی، فرهنگ، ۱۳۴۳ش.</ref> برخی از محققان نیز گندنا را به سه دسته تقسیم کردهاند: شامی، نبطی و دشتی (بیابانی).<ref>جرجانی، ذخیرهٔ خوارزمشاهی، ۱۳۸۲ش، ج2، ص68.</ref> نام تره، در برخی از کتب مربوط به علم کشاورزی در دورهٔ مغول نیز آمده و آن را بهعنوان یکی از سبزیهای رایج در ایران معرفی کردهاند.<ref>پتروشفسکی، کشاورزی و مناسبات ارضی در ایران عهد مغول، ۱۳۴۴ش، ج1، ص346.</ref>
</ref> برخی از فرهنگها، تره را هر نوع سبزی قابل کِشتی که همراه با غذا خورده میشوند، تعریف کردهاند.<ref>نفیسی، فرهنگ، ۱۳۴۳ش.</ref> برخی از محققان نیز گندنا را به سه دسته تقسیم کردهاند: شامی، نبطی و دشتی (بیابانی).<ref>جرجانی، ذخیرۀ خوارزمشاهی، ۱۳۸۲ش، ج2، ص68.</ref> نام تره، در برخی از کتب مربوط به علم کشاورزی در دورۀ مغول نیز آمده و آن را بهعنوان یکی از سبزیهای رایج در ایران معرفی کردهاند.<ref>پتروشفسکی، کشاورزی و مناسبات ارضی در ایران عهد مغول، ۱۳۴۴ش، ج1، ص346.</ref>
==شیوههای کاشت و نگهداری==
== شیوههای کاشت و نگهداری ==
زمان کشت تره، در فصل خزان و پیش از سرد شدن هوا بوده است؛ اما امروزه، با توجه به تغییرات آبوهوایی رخداده در زمین، زمان کشت این سبزی، متفاوت است. زمین لازم برای کشت تره نیز باید دارای خاکی نرم و کودی مناسب باشد. تره، از جمله گیاهانی است که در طول سال، چندین مرتبه محصول میدهد.<ref>رشیدالدین فضلالله، آثار و احیاء، ۱۳۶۸ش، ص192.</ref> در گذشته، یکی از راههای دفع آفت از این گیاه را دفنکردن قلب گرم گوسفندی، در دل خاک میدانستند تا تمام کرمهای موجود در خاک به سراغ آن رفته و گیاه تره مصون بماند.<ref>ابنبیطار، الجامع فی الادویه المفرده، 1387ش، ص198-202.</ref>
زمان کشت تره، در فصل خزان و پیش از سرد شدن هوا بوده است؛ اما امروزه، با توجه به تغییرات آبوهوایی رخداده در زمین، زمان کشت این سبزی، متفاوت است. زمین لازم برای کشت تره نیز باید دارای خاکی نرم و کودی مناسب باشد. تره، از جمله گیاهانی است که در طول سال، چندین مرتبه محصول میدهد.<ref>رشیدالدین فضلالله، آثار و احیاء، ۱۳۶۸ش، ص192.</ref> در گذشته، یکی از راههای دفع آفت از این گیاه را دفنکردن قلب گرم گوسفندی، در دل خاک میدانستند تا تمام کرمهای موجود در خاک به سراغ آن رفته و گیاه تره مصون بماند.<ref>ابنبیطار، الجامع فی الادویه المفرده، 1387ش، ص198-202.</ref>
==کاربرد خوراکی تره==
این گیاه، هم بهصورت خام در سبزی خوردن<ref>شهری، تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم، ۱۳۷۸ش، ج3، ص706.</ref> و هم بهصورت پخته، خورده میشود. تره، در سبزی آش، قورمه سبزی،<ref>حجازی، غذاهای محلی و سنتی استان مرکزی، ۱۳۸۳ش، ص۵۰-۵۵ و ۷۶.</ref> سبزی پلو، کوکوسبزی،<ref>نادرمیرزا قاجار، خوراکهای ایرانی، ۱۳۸۹ش، ص۷۷ و ۱۸۶.</ref> کوفته برنجی، کوکوی تره،<ref>شهری، طهران قدیم، ۱۳۸۳ش، ج5، ص94 و 127.</ref> دیزی بزباش<ref>شهری، طهران قدیم، ۱۳۸۳ش، ج2، ص234.</ref> و سایر انواع خوراکهای محلی مانند غذاهای کردی دغورمه، شلهگیا و قارچک،<ref>انصافجویی، آشپزی کردستان، ۱۳۸۶ش، ص۱۹ و ۳۳ و ۳۹.</ref> غذاهای شمالی ترشیتره،<ref>خاور مرعشی، هنر آشپزی در گیلان، ۱۳۸۸ش، ص۳۹.</ref> غذای گیلانی دیزهتره (خوراکی مخصوص شب چهارشنبهسوری)<ref>موسوی، نمایشها و بازیهای سنتی مردم گیلان، ۱۳۸۶ش، ص۷۷؛ شهاب کوملهای، فرهنگ عامۀ کومله، ۱۳۸۶ش، ص۲۴.</ref> و غذای بروجردی برگ ترهشیرینک آبپز که همراه با نان سرخکرده خورده میشود،<ref>کرزبر یاراحمدی، فرهنگ مردم بروجرد، ۱۳۸۸ش، ص۲۴۴.</ref> کاربرد دارد. مردم افغانستان نیز تره را با نام «گندنه» شناخته و نوعی غذای معروف بهنام «بولانی» از آن تهیه میکنند. تره را بهصورت خشکشده و بهعنوان سبزی معطر در پخت خوراک نیز استفاده میکنند.<ref>نظری داشلیبرون، مردمشناسی روستای ابیانه، ۱۳۸۴ش، ص۳۹۵؛ رسولی، پژوهشی در فرهنگ مردم پیرسواران، ۱۳۷۸ش، ص۳۵۰.</ref> سبزی تره در پخت برخی از نانها مانند نان گندنا نیز استفاده میشود. در مناطق جنوبی ایران، از ترۀ وحشی (میلو) که بهصورت خودرو در گندمزارها میروید، در طبخ نانهای محلی استفاده میشود.<ref>[https://pinno.app/p/86c24255-1df3-443e-88eb-39016bfdad49 «تره کوهی»، وبسایت پینو.]</ref>
==انواع تره==
== کاربرد خوراکی تره ==
این گیاه، هم بهصورت خام در سبزی خوردن<ref>شهری، تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم، ۱۳۷۸ش، ج3، ص706.</ref> و هم بهصورت پخته، خورده میشود. تره، در سبزی [[آش]]، [[قورمه سبزی]]،<ref>حجازی، غذاهای محلی و سنتی استان مرکزی، ۱۳۸۳ش، ص۵۰–۵۵ و ۷۶.</ref> سبزی [[پلو]]، کوکوسبزی،<ref>نادرمیرزا قاجار، خوراکهای ایرانی، ۱۳۸۹ش، ص۷۷ و ۱۸۶.</ref> [[کوفته]] برنجی، کوکوی تره،<ref>شهری، طهران قدیم، ۱۳۸۳ش، ج5، ص94 و 127.</ref> دیزی بزباش<ref>شهری، طهران قدیم، ۱۳۸۳ش، ج2، ص234.</ref> و سایر انواع خوراکهای محلی مانند غذاهای کردی دغورمه، شلهگیا و قارچک،<ref>انصافجویی، آشپزی کردستان، ۱۳۸۶ش، ص۱۹ و ۳۳ و ۳۹.</ref> غذاهای شمالی ترشیتره،<ref>خاور مرعشی، هنر آشپزی در گیلان، ۱۳۸۸ش، ص۳۹.</ref> غذای گیلانی دیزهتره (خوراکی مخصوص شب [[چهارشنبه سوری|چهارشنبهسوری]])<ref>موسوی، نمایشها و بازیهای سنتی مردم گیلان، ۱۳۸۶ش، ص۷۷؛ شهاب کوملهای، فرهنگ عامهٔ کومله، ۱۳۸۶ش، ص۲۴.</ref> و غذای [[بروجرد|بروجردی]] برگ ترهشیرینک آبپز که همراه با [[نان]] سرخکرده خورده میشود،<ref>کرزبر یاراحمدی، فرهنگ مردم بروجرد، ۱۳۸۸ش، ص۲۴۴.</ref> کاربرد دارد. مردم [[افغانستان]] نیز تره را با نام «گندنه» شناخته و نوعی غذای معروف بهنام «[[بولانی]]» از آن تهیه میکنند. تره را بهصورت خشکشده و بهعنوان سبزی معطر در پخت خوراک نیز استفاده میکنند.<ref>نظری داشلیبرون، مردمشناسی روستای ابیانه، ۱۳۸۴ش، ص۳۹۵؛ رسولی، پژوهشی در فرهنگ مردم پیرسواران، ۱۳۷۸ش، ص۳۵۰.</ref> سبزی تره در پخت برخی از نانها مانند نان گندنا نیز استفاده میشود. در مناطق جنوبی ایران، از ترهٔ وحشی (میلو) که بهصورت خودرو در گندمزارها میروید، در طبخ نانهای محلی استفاده میشود.<ref>[https://pinno.app/p/86c24255-1df3-443e-88eb-39016bfdad49 «تره کوهی»، وبسایت پینو.]</ref>
== انواع تره ==
سبزی تره چند نوع مختلف دارد که هر کدام ویژگیها و کاربردهای خاص خود را دارند:
سبزی تره چند نوع مختلف دارد که هر کدام ویژگیها و کاربردهای خاص خود را دارند:
* '''تره معمولی یا تره باغی''': نوع رایجتر که در آشپزی روزمره استفاده میشود؛ برگهای باریک و نواریشکل سبز دارد و طعمی ملایمتر از پیاز و سیر دارد.
* '''تره فرنگی''': گونهای با برگهای پهن، ساقهای سفید و ضخیم که بیشتر برای پخت و پز استفاده میشود و طعم ملایمتری نسبت به ترهٔ معمولی دارد. این تره بیشتر در فروردینماه و در مناطق سردسیر میروید. این نوع تره لزج بوده و غدهٔ کوچکتری نسبت به غدهٔ پیاز معمولی دارند.<ref>هاشمنیا، فرهنگ مردم گروس (بیجار و حومه)، ۱۳۸0ش، ص۶۸.</ref>
* [[پرونده:1565430423 R0lP8.jpg|جایگزین=تره |بندانگشتی|تره کوهی]]'''تره کوهی''': گیاهی خودرو که در مناطق کوهستانی میروید وتره کوهی، گیاهی علفی خودرو با طعمی مشابه با پیازچه و ظاهری همانند تره است. این نوع از تره در سبد سبزیهای خوراکی مردم حضور داشته و در پخت برخی خوراکها استفاده میشود. ترهٔ کوهی که در دشت میروید به «کورایه» و نوع کوهی آن به «کنیوال» معروف هستند. در طب سنتی برای تره کوهی خواص زیادی برای تقویت بدن و درمان بیماریها از جمله دفع کرمهای معده، رفع باد بدن، رفع ورم چشم و پلک چشم و درمان فراموشی میشمارند.<ref>[https://www.beytoote.com/cookery/khavas-ghaza/aa1-plant-properties.html «آیا میدانید خواص تره کوهی چیست؟»، وبسایت بیتوته.]</ref>
* '''تره پهن برگ''': گونهای کوچک از خانوادهٔ پیازچه با برگهای پهنتر که در برخی مناطق کشت میشود.<ref>[https://golbargepamchal.com/product/235/تره-پهن-برگ/ «تره پهن برگ»، وبسایت گلبرگ پامچال.]</ref>
* '''انواع محلی تره:''' مانند تره [[مازندران|مازندرانی]]، تره [[گیلان|گیلانی]] و تره رشتی که در مناطق مختلف ایران کشت و مصرف میشود و هر کدام طعم و خواص غذایی و دارویی خاص خود را دارند.<ref>[https://aradbranding.com/fa/sabzi-tera-mazandarani-gilani-rashti/ «معرفی سبزی تره مازندرانی»، وبسایت آراد برندینگ.]</ref>
*'''تره معمولی یا تره باغی''': نوع رایجتر که در آشپزی روزمره استفاده میشود؛ برگهای باریک و نواریشکل سبز دارد و طعمی ملایمتر از پیاز و سیر دارد.
هر کدام از انواع تره بهدلیل شکل برگ، ساقه، طعم و کاربردهای متفاوت، در غذاهای مختلف و بهعنوان داروهای گیاهی مورد استفاده قرار میگیرند.<ref>[https://exireteb.com/leek/ «بیش از 40 خواص تره در طب سنتی برای سلامتی»، وبسایت اکسیرطب.]</ref>
*'''تره فرنگی''': گونهای با برگهای پهن، ساقهای سفید و ضخیم که بیشتر برای پخت و پز استفاده میشود و طعم ملایمتری نسبت به ترۀ معمولی دارد. این تره بیشتر در فروردینماه و در مناطق سردسیر میروید. این نوع تره لزج بوده و غدۀ کوچکتری نسبت به غدۀ پیاز معمولی دارند.<ref>هاشمنیا، فرهنگ مردم گروس (بیجار و حومه)، ۱۳۸0ش، ص۶۸.</ref>
*[[پرونده:1565430423 R0lP8.jpg|جایگزین=تره |بندانگشتی|تره کوهی]]'''تره کوهی''': گیاهی خودرو که در مناطق کوهستانی میروید وتره کوهی، گیاهی علفی خودرو با طعمی مشابه با پیازچه و ظاهری همانند تره است. این نوع از تره در سبد سبزیهای خوراکی مردم حضور داشته و در پخت برخی خوراکها استفاده میشود. ترۀ کوهی که در دشت میروید به «کورایه» و نوع کوهی آن به «کنیوال» معروف هستند. در طب سنتی برای تره کوهی خواص زیادی برای تقویت بدن و درمان بیماریها از جمله دفع کرمهای معده، رفع باد بدن، رفع ورم چشم و پلک چشم و درمان فراموشی میشمارند.<ref>[https://www.beytoote.com/cookery/khavas-ghaza/aa1-plant-properties.html «آیا می دانید خواص تره کوهی چیست؟»، وبسایت بیتوته.]</ref>
*'''تره پهن برگ''': گونهای کوچک از خانوادۀ پیازچه با برگهای پهنتر که در برخی مناطق کشت میشود.<ref>[https://golbargepamchal.com/product/235/%D8%AA%D8%B1%D9%87-%D9%BE%D9%87%D9%86-%D8%A8%D8%B1%DA%AF/ «تره پهن برگ»، وبسایت گلبرگ پامچال.]</ref>
*'''انواع محلی تره:''' مانند تره مازندرانی، تره گیلانی و تره رشتی که در مناطق مختلف ایران کشت و مصرف میشود و هر کدام طعم و خواص غذایی و دارویی خاص خود را دارند.<ref>[https://aradbranding.com/fa/sabzi-tera-mazandarani-gilani-rashti/ «معرفی سبزی تره مازندرانی»، وبسایت آراد برندینگ.]</ref>
هر کدام از انواع تره بهدلیل شکل برگ، ساقه، طعم و کاربردهای متفاوت، در غذاهای مختلف و بهعنوان داروهای گیاهی مورد استفاده قرار میگیرند.<ref>[https://exireteb.com/leek/ «بیش از 40 خواص تره در طب سنتی برای سلامتی»، وبسایت اکسیرطب.]</ref>
== تره در طب سنتی ==
تره در طب سنتی هم بهعنوان سبزی خوردنی و هم بهعنوان دارویی گیاهی برای درمان بیماریهای مختلف پیشنهاد شده است و نقش مهمی در حفظ سلامت و بهبود برخی اختلالات بدن دارد. البته برخی از طبیبان طب سنتی، ترهٔ خام را نفاخ، موجب بوی بد دهان و خرابشدن دندان میدانستند.<ref>جمالییزدی، فرخنامه، ۱۳۴۶ش، ص۱۵۶.</ref> برخی دیگر، دو بار پختن تره را موجب از بین رفتن نفخ آن دانسته و از دیگر خواص تره به نرمکنندگی شکم و روانکنندگی ادرار اشاره کردهاند. در [[طب سنتی ایران|طب سنتی]]، تره، برای کلیه و مثانه مضر دانسته شده است.<ref>رازی، الحاوی، ۱۳۸۴ش، ج21، ص211.</ref>
==تره در طب سنتی==
برخی طبیبان، تره را برای کسانی که مبتلا به درد معده هستند، مضر<ref>حاجی زین عطار، اختیارات بدیعی (قسمت مفردات)، ۱۳۷۱ش، ص۳۷۲.</ref> و گروهی دیگر آن را تقویتکنندهٔ معده<ref>ابومنصور موفق هروی، الابنیة عن حقائق الادویة، ۱۳۷۱ش، ص105؛{{سخ}}
تره در طب سنتی هم بهعنوان سبزی خوردنی و هم بهعنوان دارویی گیاهی برای درمان بیماریهای مختلف پیشنهاد شده است و نقش مهمی در حفظ سلامت و بهبود برخی اختلالات بدن دارد. البته برخی از طبیبان طب سنتی، ترۀ خام را نفاخ، موجب بوی بد دهان و خرابشدن دندان میدانستند.<ref>جمالییزدی، فرخنامه، ۱۳۴۶ش، ص۱۵۶.</ref> برخی دیگر، دو بار پختن تره را موجب از بین رفتن نفخ آن دانسته و از دیگر خواص تره به نرمکنندگی شکم و روانکنندگی ادرار اشاره کردهاند. در طب سنتی، تره، برای کلیه و مثانه مضر دانسته شده است.<ref>رازی، الحاوی، ۱۳۸۴ش، ج21، ص211.</ref>
برخی طبیبان، تره را برای کسانی که مبتلا به درد معده هستند، مضر<ref>حاجی زین عطار، اختیارات بدیعی (قسمت مفردات)، ۱۳۷۱ش، ص۳۷۲.</ref> و گروهی دیگر آن را تقویتکنندۀ معده<ref>ابومنصور موفق هروی، الابنیة عن حقائق الادویة، ۱۳۷۱ش، ص105؛ <br>
جمالییزدی، فرخنامه، ۱۳۴۶ش، ص۱۵7.</ref> اعلام کردهاند. طبع تره در طب سنتی، گرم و مرطوب اعلام شده و نوع بیابانی آن را گرمترین و خشکترین نوع تره دانستهاند که زیانآور است.<ref>دنیسری، نوادر التبادر لتحفة البهادر، ۱۳۵۰ش، ص109.</ref> در برخی روایات دینی نیز تره به عنوان سبزی مقوی و درمانگر معرفی شده است.
جمالییزدی، فرخنامه، ۱۳۴۶ش، ص۱۵7.</ref> اعلام کردهاند. طبع تره در طب سنتی، گرم و مرطوب اعلام شده و نوع بیابانی آن را گرمترین و خشکترین نوع تره دانستهاند که زیانآور است.<ref>دنیسری، نوادر التبادر لتحفة البهادر، ۱۳۵۰ش، ص109.</ref> در برخی روایات دینی نیز تره به عنوان سبزی مقوی و درمانگر معرفی شده است.
ابنسینا، به فواید و ضررهای تره اشاره کرده و آن را برای درمان بواسیر، ورم کبد، درمان دلپیچۀ کودکان، مداوای محل گزش مار و برای سلامتی افراد سالخورده، مفید دانسته است.<ref>ابنسینا، قانون، ۱۳۷۰ش، ج3، ص80 و 241 و 258-261 و 363 و 414؛ <br>
ابنسینا، ادویۀ قلبیه، ۱۳۸۷ش، ص368.</ref> خوانندگان و مداحان از تره برای روانی صدا استفاده میکنند.<ref>قزوینی، عجایب المخلوقات، ۱۳۴۰ش، ص270.</ref>
مصلح تره در طب سنتی کاسنی و گشنیز معرفی شده است که عوارض احتمالی تره را کاهش میدهد. زیادهروی در مصرف تره مخصوصاً برای افراد گرممزاج یا مبتلا به نفخ معده مضر است و ممکن است باعث عوارضی مانند احتراق خون یا ضعف بینایی شود.<ref>[https://tabaye.ir/properties-and-temperament-of-chives/ «خواص و طبع تره در طب سنتی»، وبسایت طبایع.]</ref>
[[ابنسینا]]، به فواید و ضررهای تره اشاره کرده و آن را برای درمان بواسیر، ورم کبد، درمان دلپیچهٔ کودکان، مداوای محل گزش مار و برای سلامتی افراد سالخورده، مفید دانسته است.<ref>ابنسینا، قانون، ۱۳۷۰ش، ج3، ص80 و 241 و 258-261 و 363 و 414؛{{سخ}}
ابنسینا، ادویهٔ قلبیه، ۱۳۸۷ش، ص368.</ref> خوانندگان و مداحان از تره برای روانی صدا استفاده میکنند.<ref>قزوینی، عجایب المخلوقات، ۱۳۴۰ش، ص270.</ref> مصلح تره در طب سنتی کاسنی و گشنیز معرفی شده است که عوارض احتمالی تره را کاهش میدهد. زیادهروی در مصرف تره مخصوصاً برای افراد گرممزاج یا مبتلا به نفخ معده مضر است و ممکن است باعث عوارضی مانند احتراق خون یا ضعف بینایی شود.<ref>[https://tabaye.ir/properties-and-temperament-of-chives/ «خواص و طبع تره در طب سنتی»، وبسایت طبایع.]</ref>
== تره در طب مردمی ==
تره در طب مردمی، دارای طبیعت گرم و خشک دانسته شده و برای افرادی که سردی مزاج دارند، توصیه میشود. برای درمان سنگینی و بیماریهای رحمی زنان، به آنها سفارش میشد که برای لحظاتی در مخلوط آب ترهٔ تازه، [[سرکه]] و [[آب]] نمک بنشینند.<ref>شهری، طهران قدیم، ۱۳۸۳ش، ج5، ص264-265.</ref> ترکیب تره و سماق را نیز برای جوش بدن مفید میدانستند. تره کوهی، در میان مردم، برای درمان درد گوش و تقویت چشم سفارش میشد.<ref>کریمی، گیاهدرمانی، ۱۳۸۶ش، ص۳۳۷–۳۳۸.</ref> آغشتهکردن چاقو به آب تره، باعث میشود تا تیغهٔ آن کُند نشود. از دیگر فواید تره، از نظر مردم، افزایش اشتها و درمان لکههای پوستی است.<ref>خوشبین، گیاهان معجزهگر، ۱۳۸۹ش، ص۲۸۴–۲۸۵.</ref> مردم [[خراسان]]، ترکیب دنبهٔ گوسفندی و تره را برای درمان بواسیر مفید میدانند.<ref>شکورزاده، عقاید و رسوم عامهٔ مردم خراسان، ۱۳۴۶ش، ص۲۰۵.</ref>
==تره در طب مردمی==
== ارزش تغذیهای تره ==
تره در طب مردمی، دارای طبیعت گرم و خشک دانسته شده و برای افرادی که سردی مزاج دارند، توصیه میشود. برای درمان سنگینی و بیماریهای رحمی زنان، به آنها سفارش میشد که برای لحظاتی در مخلوط آب ترۀ تازه، سرکه و آب نمک بنشینند.<ref>شهری، طهران قدیم، ۱۳۸۳ش، ج5، ص264-265.</ref> ترکیب تره و سماق را نیز برای جوش بدن مفید میدانستند. تره کوهی، در میان مردم، برای درمان درد گوش و تقویت چشم سفارش میشد.<ref>کریمی، گیاهدرمانی، ۱۳۸۶ش، ص۳۳۷-۳۳۸.</ref> آغشتهکردن چاقو به آب تره، باعث میشود تا تیغۀ آن کُند نشود. از دیگر فواید تره، از نظر مردم، افزایش اشتها و درمان لکههای پوستی است.<ref>خوشبین، گیاهان معجزهگر، ۱۳۸۹ش، ص۲۸۴-۲۸۵.</ref> مردم خراسان، ترکیب دنبۀ گوسفندی و تره را برای درمان بواسیر مفید میدانند.<ref>شکورزاده، عقاید و رسوم عامۀ مردم خراسان، ۱۳۴۶ش، ص۲۰۵.</ref>
==ارزش تغذیهای تره==
تره حاوی ویتامینها و مواد معدنی بسیاری است که فواید پزشکی و تغذیهای مهمی برای بدن به همراه دارد. ترکیبات اصلی تره به شرح زیر است:
تره حاوی ویتامینها و مواد معدنی بسیاری است که فواید پزشکی و تغذیهای مهمی برای بدن به همراه دارد. ترکیبات اصلی تره به شرح زیر است:
* '''ویتامینها''': ویتامین C (تقویت سیستم ایمنی و آنتیاکسیدان)، ویتامین A (حفظ سلامت چشمها و تقویت سیستم ایمنی)، ویتامین K (ضروری برای انعقاد خون و سلامت استخوانها)، ویتامین B6 (سلامت سیستم عصبی و کاهش استرس) و ویتامینهای گروه B مثل ب۱ و ب۲.
* '''مواد معدنی''': آهن (عامل اکسیژنرسانی به خون)، منیزیم (ضد سرطان و تقویتکننده قلب)، پتاسیم (تنظیم فشار خون و کاهش خطر بیماریهای قلبی)، کلسیم (سلامت استخوانها و دندانها)، فسفر (تقویت حافظه)، منگنز و مس که برای سلامت عمومی بدن ضروری هستند.
* '''فیبر خوراکی:''' که به بهبود هضم و سلامت گوارش کمک میکند.
* '''ترکیبات گوگردی و فلاونوئیدها:''' با خواص ضد میکروبی، ضد التهابی و آنتیاکسیدانی.<ref>[https://exireteb.com/leek/ «بیش از 40 خواص تره در طب سنتی برای سلامتی»، وبسایت اکسیرطب.]</ref>
== فواید پزشکی تره ==
از نظر علمی تره بهدلیل دارابودن ارزش تغذیهای سرشار میتواند به حفاظت از سلامتی قلب (بهویژه تره وحشی)، افزایش سیستم ایمنی بدن، سلامت سیستم عصبی بدن، تقویت چشم، کاهش احتمال ابتلا به بیماری آب مروارید، کاهش فشار خون، بهبود هضم غذا، کاهش خطر ابتلا به سرطان، کمک به درمان دیابت نوع ۲، تقویت استخوان، محافظت در برابر آفتاب سوختگی، درخشان شدن مو و درمان آکنه کمک کند.<ref>[https://www.beytoote.com/cookery/khavas-ghaza/properties-terray.html «آشنایی با 15 خواص تره»، سایت بیتوته.]</ref>
== تره در ادبیات فارسی ==
ادبیات عامهٔ مردم ایران، دارای [[امثال و حکم|امثال و حِکَمی]] است که از واژهٔ تره استفاده کردهاند، مانند «باغچهٔ تره است، هرچه درو کنی بهتر میشود»؛ «بر بوی پیاز، تره میروید»؛<ref>ذوالفقاری، فرهنگ بزرگ ضربالمثلهای فارسی، ۱۳۸۸ش، ج1، ص469 و 510.</ref> «ناقد مشک سیر است یا گندنا است»؛<ref>دهخدا، امثال و حکم، ۱۳۵۲ش، ج4، ص1784.</ref> «کسی برای حرف او تره هم خرد نمیکند (کنایه از گوش نکردن و اهمیت ندادن به کسی)».<ref>مستوفی، عبدالله، شرح زندگانی من، تهران، زوار، ۱۳۷۱ش، ج1، ص130.</ref>
*'''ویتامینها''': ویتامین C (تقویت سیستم ایمنی و آنتیاکسیدان)، ویتامین A (حفظ سلامت چشمها و تقویت سیستم ایمنی)، ویتامین K (ضروری برای انعقاد خون و سلامت استخوانها)، ویتامین B6 (سلامت سیستم عصبی و کاهش استرس) و ویتامینهای گروه B مثل ب1 و ب2.
== پانویس ==
*'''مواد معدنی''': آهن (عامل اکسیژنرسانی به خون)، منیزیم (ضد سرطان و تقویتکننده قلب)، پتاسیم (تنظیم فشار خون و کاهش خطر بیماریهای قلبی)، کلسیم (سلامت استخوانها و دندانها)، فسفر (تقویت حافظه)، منگنز و مس که برای سلامت عمومی بدن ضروری هستند.
{{پانویس}}
*'''فیبر خوراکی:''' که به بهبود هضم و سلامت گوارش کمک میکند.
*'''ترکیبات گوگردی و فلاونوئیدها:''' با خواص ضد میکروبی، ضد التهابی و آنتیاکسیدانی.<ref>[https://exireteb.com/leek/ «بیش از 40 خواص تره در طب سنتی برای سلامتی»، وبسایت اکسیرطب.]</ref>
==فواید پزشکی تره==
== منابع ==
از نظر علمی تره بهدلیل دارابودن ارزش تغذیهای سرشار میتواند به حفاظت از سلامتی قلب (بهویژه تره وحشی)، افزایش سیستم ایمنی بدن، سلامت سیستم عصبی بدن، تقویت چشم، کاهش احتمال ابتلا به بیماری آب مروارید، کاهش فشار خون، بهبود هضم غذا، کاهش خطر ابتلا به سرطان، کمک به درمان دیابت نوع 2، تقویت استخوان، محافظت در برابر آفتاب سوختگی، درخشان شدن مو و درمان آکنه کمک کند.<ref>[https://www.beytoote.com/cookery/khavas-ghaza/properties-terray.html «آشنایی با 15 خواص تره»، سایت بیتوته.]</ref>
{{آغاز منابع}}
* «آشنایی با ۱۵ خواص تره»، سایت بیتوته، تاریخ بازدید: ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۱ش.
* «آیا میدانید خواص تره کوهی چیست؟»، وبسایت بیتوته، تاریخ بازدید: ۳ شهریور ۱۴۰۴ش.
* ابنبیطار، عبدالله بن احمد، الجامع فی الادویه المفرده، تهران، دانشگاه علوم پزشکی ایران، ۱۳۸۷ش.
* مستوفی، عبدالله، شرح زندگانی من، تهران، زوار، ۱۳۷۱ش.
* «معرفی سبزی تره مازندرانی»، وبسایت آراد برندینگ، تاریخ بازدید: ۳ شهریور ۱۴۰۴ش.
* معین، محمد، فرهنگ فارسی، وبسایت واژهیاب، تاریخ بازدید: ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۱ش.
* موسوی، هاشم و دیگران، نمایشها و بازیهای سنتی مردم گیلان، رشت، فرهنگ ایلیا، ۱۳۸۶ش.
* نادرمیرزا قاجار، خوراکهای ایرانی، بهتحقیق احمد مجاهد، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۸۹ش.
* نظری داشلیبرون، زلیخا و دیگران، مردمشناسی روستای ابیانه، تهران، مرکز مردمشناسی، ۱۳۸۴ش.
* نفیسی، علیاکبر، فرهنگ، تهران، خیام، ۱۳۴۳ش.
* هاشمنیا، محمود و ملکمحمدی، ملوک، فرهنگ مردم گروس (بیجار و حومه)، بیجار، محمود هاشمنیا، ۱۳۸۰ش.
* Mozaffarian, V. , A Dictionary of Iranian Plant Names, Tehran, 2007.
{{پایان منابع}}
<!-- WikiSEO -->
==تره در ادبیات فارسی==
{{گیاهان دارویی-افقی}}
ادبیات عامۀ مردم ایران، دارای امثال و حِکَمی است که از واژۀ تره استفاده کردهاند، مانند «باغچۀ تره است، هرچه درو کنی بهتر میشود»؛ «بر بوی پیاز، تره میروید»؛<ref>ذوالفقاری، فرهنگ بزرگ ضربالمثلهای فارسی، ۱۳۸۸ش، ج1، ص469 و 510.</ref> «ناقد مشک سیر است یا گندنا است»؛<ref>دهخدا، امثال و حکم، ۱۳۵۲ش، ج4، ص1784.</ref> «کسی برای حرف او تره هم خرد نمیکند (کنایه از گوش نکردن و اهمیت ندادن به کسی)».<ref>مستوفی، عبدالله، شرح زندگانی من، تهران، زوار، ۱۳۷۱ش، ج1، ص130.</ref><br>
==پانویس==
{{پانویس}}
==منابع==
*«آشنایی با 15 خواص تره»، سایت بیتوته، تاریخ بازدید: 28 اردیبهشت 1401ش.
*«آیا می دانید خواص تره کوهی چیست؟»، وبسایت بیتوته، تاریخ بازدید: 3 شهریور 1404ش.
*ابنبیطار، عبدالله بن احمد، الجامع فی الادویه المفرده، تهران، دانشگاه علوم پزشکی ایران، 1387ش.
*ابنسینا، ادویۀ قلبیه، ترجمۀ حسین رضوی برقعی، تهران، نی، ۱۳۸۷ش.
*معین، محمد، فرهنگ فارسی، وبسایت واژهیاب، تاریخ بازدید: 28 اردیبهشت 1401ش.
*موسوی، هاشم و دیگران، نمایشها و بازیهای سنتی مردم گیلان، رشت، فرهنگ ایلیا، ۱۳۸۶ش.
*نادرمیرزا قاجار، خوراکهای ایرانی، بهتحقیق احمد مجاهد، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۸۹ش.
*نظری داشلیبرون، زلیخا و دیگران، مردمشناسی روستای ابیانه، تهران، مرکز مردمشناسی، ۱۳۸۴ش.
*نفیسی، علیاکبر، فرهنگ، تهران، خیام، ۱۳۴۳ش.
*هاشمنیا، محمود و ملکمحمدی، ملوک، فرهنگ مردم گروس (بیجار و حومه)، بیجار، محمود هاشم نیا، ۱۳۸0ش.
*Mozaffarian, V., A Dictionary of Iranian Plant Names, Tehran, 2007.
{{#seo:
[[رده:سبزیجات]]
|title= تره چیست ؟ - خواص تره و موارد مصرف آن در طب سنتی - ویکی زندگی
[[رده:گیاهان دارویی]]
|title_mode=Replaced Title
|keywords= تره
|description= معرفی کامل گیاه تره - خواص و فواید تره در مصارف مختلف مثل طب سنتی و... - ویکی زندگی
}}
نسخهٔ کنونی تا ۱۰ شهریور ۱۴۰۴، ساعت ۱۴:۱۸
تره
تره؛ گیاهی از دسته سبزیجات با خواص درمانی و خوراکی.
تره نوعی سبزی خوشطعم و پرخاصیت است که به خانوادهٔ پیازها تعلق دارد و در آشپزی و طب سنتی کاربرد فراوان دارد. برگهای تره باریک، بلند و سبز هستند و طعمی ملایمتر از پیاز و سیر دارد. در آشپزی معمولاً بهصورت خام در سالاد، همراه غذاهای پخته، سوپ و خورش استفاده میشود. این سبزی از نظر خواص تغذیهای، سرشار از ویتامینها خصوصاً ویتامین C، ویتامین K، ویتامین A و مواد معدنی مهمی مانند پتاسیم، آهن، کلسیم و منیزیم است. همچنین فیبر بالایی دارد که به هضم غذا کمک میکند و برای سلامت دستگاه گوارش مفید است.
تره، گیاهی است دو ساله، بدون ساقه، با برگهای دراز که از جمله سبزیهای خوردنی محسوب میشود.[۱] این گیاه که از خانوادهٔ پیازهای خوراکی است، از بذر خود بهصورت برگ بلند و بدون شاخهای روییده و همچون سیر و پیاز، بوی تند و تیزی دارد. ایرانیان، این سبزی را بهصورت خام در کنار سایر سبزیهای خوردنی مصرف میکنند. سبزی تره، در فرهنگهای کهن با نامهایی همچون «تَرَگ» در زبان پهلوی،[۲] «گندنا» در خراسان، «کوار» در گیلان»، و «علف سیر» در زبان فارسی آمده است.[۳] برخی از فرهنگها، تره را هر نوع سبزی قابل کِشتی که همراه با غذا خورده میشوند، تعریف کردهاند.[۴] برخی از محققان نیز گندنا را به سه دسته تقسیم کردهاند: شامی، نبطی و دشتی (بیابانی).[۵] نام تره، در برخی از کتب مربوط به علم کشاورزی در دورهٔ مغول نیز آمده و آن را بهعنوان یکی از سبزیهای رایج در ایران معرفی کردهاند.[۶]
زمان کشت تره، در فصل خزان و پیش از سرد شدن هوا بوده است؛ اما امروزه، با توجه به تغییرات آبوهوایی رخداده در زمین، زمان کشت این سبزی، متفاوت است. زمین لازم برای کشت تره نیز باید دارای خاکی نرم و کودی مناسب باشد. تره، از جمله گیاهانی است که در طول سال، چندین مرتبه محصول میدهد.[۷] در گذشته، یکی از راههای دفع آفت از این گیاه را دفنکردن قلب گرم گوسفندی، در دل خاک میدانستند تا تمام کرمهای موجود در خاک به سراغ آن رفته و گیاه تره مصون بماند.[۸]
این گیاه، هم بهصورت خام در سبزی خوردن[۹] و هم بهصورت پخته، خورده میشود. تره، در سبزی آش، قورمه سبزی،[۱۰] سبزی پلو، کوکوسبزی،[۱۱]کوفته برنجی، کوکوی تره،[۱۲] دیزی بزباش[۱۳] و سایر انواع خوراکهای محلی مانند غذاهای کردی دغورمه، شلهگیا و قارچک،[۱۴] غذاهای شمالی ترشیتره،[۱۵] غذای گیلانی دیزهتره (خوراکی مخصوص شب چهارشنبهسوری)[۱۶] و غذای بروجردی برگ ترهشیرینک آبپز که همراه با نان سرخکرده خورده میشود،[۱۷] کاربرد دارد. مردم افغانستان نیز تره را با نام «گندنه» شناخته و نوعی غذای معروف بهنام «بولانی» از آن تهیه میکنند. تره را بهصورت خشکشده و بهعنوان سبزی معطر در پخت خوراک نیز استفاده میکنند.[۱۸] سبزی تره در پخت برخی از نانها مانند نان گندنا نیز استفاده میشود. در مناطق جنوبی ایران، از ترهٔ وحشی (میلو) که بهصورت خودرو در گندمزارها میروید، در طبخ نانهای محلی استفاده میشود.[۱۹]
سبزی تره چند نوع مختلف دارد که هر کدام ویژگیها و کاربردهای خاص خود را دارند:
تره معمولی یا تره باغی: نوع رایجتر که در آشپزی روزمره استفاده میشود؛ برگهای باریک و نواریشکل سبز دارد و طعمی ملایمتر از پیاز و سیر دارد.
تره فرنگی: گونهای با برگهای پهن، ساقهای سفید و ضخیم که بیشتر برای پخت و پز استفاده میشود و طعم ملایمتری نسبت به ترهٔ معمولی دارد. این تره بیشتر در فروردینماه و در مناطق سردسیر میروید. این نوع تره لزج بوده و غدهٔ کوچکتری نسبت به غدهٔ پیاز معمولی دارند.[۲۰]
تره کوهیتره کوهی: گیاهی خودرو که در مناطق کوهستانی میروید وتره کوهی، گیاهی علفی خودرو با طعمی مشابه با پیازچه و ظاهری همانند تره است. این نوع از تره در سبد سبزیهای خوراکی مردم حضور داشته و در پخت برخی خوراکها استفاده میشود. ترهٔ کوهی که در دشت میروید به «کورایه» و نوع کوهی آن به «کنیوال» معروف هستند. در طب سنتی برای تره کوهی خواص زیادی برای تقویت بدن و درمان بیماریها از جمله دفع کرمهای معده، رفع باد بدن، رفع ورم چشم و پلک چشم و درمان فراموشی میشمارند.[۲۱]
تره پهن برگ: گونهای کوچک از خانوادهٔ پیازچه با برگهای پهنتر که در برخی مناطق کشت میشود.[۲۲]
انواع محلی تره: مانند تره مازندرانی، تره گیلانی و تره رشتی که در مناطق مختلف ایران کشت و مصرف میشود و هر کدام طعم و خواص غذایی و دارویی خاص خود را دارند.[۲۳]
هر کدام از انواع تره بهدلیل شکل برگ، ساقه، طعم و کاربردهای متفاوت، در غذاهای مختلف و بهعنوان داروهای گیاهی مورد استفاده قرار میگیرند.[۲۴]
تره در طب سنتی هم بهعنوان سبزی خوردنی و هم بهعنوان دارویی گیاهی برای درمان بیماریهای مختلف پیشنهاد شده است و نقش مهمی در حفظ سلامت و بهبود برخی اختلالات بدن دارد. البته برخی از طبیبان طب سنتی، ترهٔ خام را نفاخ، موجب بوی بد دهان و خرابشدن دندان میدانستند.[۲۵] برخی دیگر، دو بار پختن تره را موجب از بین رفتن نفخ آن دانسته و از دیگر خواص تره به نرمکنندگی شکم و روانکنندگی ادرار اشاره کردهاند. در طب سنتی، تره، برای کلیه و مثانه مضر دانسته شده است.[۲۶]
برخی طبیبان، تره را برای کسانی که مبتلا به درد معده هستند، مضر[۲۷] و گروهی دیگر آن را تقویتکنندهٔ معده[۲۸] اعلام کردهاند. طبع تره در طب سنتی، گرم و مرطوب اعلام شده و نوع بیابانی آن را گرمترین و خشکترین نوع تره دانستهاند که زیانآور است.[۲۹] در برخی روایات دینی نیز تره به عنوان سبزی مقوی و درمانگر معرفی شده است.
ابنسینا، به فواید و ضررهای تره اشاره کرده و آن را برای درمان بواسیر، ورم کبد، درمان دلپیچهٔ کودکان، مداوای محل گزش مار و برای سلامتی افراد سالخورده، مفید دانسته است.[۳۰] خوانندگان و مداحان از تره برای روانی صدا استفاده میکنند.[۳۱] مصلح تره در طب سنتی کاسنی و گشنیز معرفی شده است که عوارض احتمالی تره را کاهش میدهد. زیادهروی در مصرف تره مخصوصاً برای افراد گرممزاج یا مبتلا به نفخ معده مضر است و ممکن است باعث عوارضی مانند احتراق خون یا ضعف بینایی شود.[۳۲]
تره در طب مردمی، دارای طبیعت گرم و خشک دانسته شده و برای افرادی که سردی مزاج دارند، توصیه میشود. برای درمان سنگینی و بیماریهای رحمی زنان، به آنها سفارش میشد که برای لحظاتی در مخلوط آب ترهٔ تازه، سرکه و آب نمک بنشینند.[۳۳] ترکیب تره و سماق را نیز برای جوش بدن مفید میدانستند. تره کوهی، در میان مردم، برای درمان درد گوش و تقویت چشم سفارش میشد.[۳۴] آغشتهکردن چاقو به آب تره، باعث میشود تا تیغهٔ آن کُند نشود. از دیگر فواید تره، از نظر مردم، افزایش اشتها و درمان لکههای پوستی است.[۳۵] مردم خراسان، ترکیب دنبهٔ گوسفندی و تره را برای درمان بواسیر مفید میدانند.[۳۶]
تره حاوی ویتامینها و مواد معدنی بسیاری است که فواید پزشکی و تغذیهای مهمی برای بدن به همراه دارد. ترکیبات اصلی تره به شرح زیر است:
ویتامینها: ویتامین C (تقویت سیستم ایمنی و آنتیاکسیدان)، ویتامین A (حفظ سلامت چشمها و تقویت سیستم ایمنی)، ویتامین K (ضروری برای انعقاد خون و سلامت استخوانها)، ویتامین B6 (سلامت سیستم عصبی و کاهش استرس) و ویتامینهای گروه B مثل ب۱ و ب۲.
مواد معدنی: آهن (عامل اکسیژنرسانی به خون)، منیزیم (ضد سرطان و تقویتکننده قلب)، پتاسیم (تنظیم فشار خون و کاهش خطر بیماریهای قلبی)، کلسیم (سلامت استخوانها و دندانها)، فسفر (تقویت حافظه)، منگنز و مس که برای سلامت عمومی بدن ضروری هستند.
فیبر خوراکی: که به بهبود هضم و سلامت گوارش کمک میکند.
ترکیبات گوگردی و فلاونوئیدها: با خواص ضد میکروبی، ضد التهابی و آنتیاکسیدانی.[۳۷]
از نظر علمی تره بهدلیل دارابودن ارزش تغذیهای سرشار میتواند به حفاظت از سلامتی قلب (بهویژه تره وحشی)، افزایش سیستم ایمنی بدن، سلامت سیستم عصبی بدن، تقویت چشم، کاهش احتمال ابتلا به بیماری آب مروارید، کاهش فشار خون، بهبود هضم غذا، کاهش خطر ابتلا به سرطان، کمک به درمان دیابت نوع ۲، تقویت استخوان، محافظت در برابر آفتاب سوختگی، درخشان شدن مو و درمان آکنه کمک کند.[۳۸]
ادبیات عامهٔ مردم ایران، دارای امثال و حِکَمی است که از واژهٔ تره استفاده کردهاند، مانند «باغچهٔ تره است، هرچه درو کنی بهتر میشود»؛ «بر بوی پیاز، تره میروید»؛[۳۹] «ناقد مشک سیر است یا گندنا است»؛[۴۰] «کسی برای حرف او تره هم خرد نمیکند (کنایه از گوش نکردن و اهمیت ندادن به کسی)».[۴۱]
