پیش‌نویس:چهارشنبه سوری: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ۲۶ شهریور ۱۴۰۴، ساعت ۱۶:۰۵

چهارشنبه سوری بوشهر — برپایی آتش چهارشنبه سوری در یک ساحل شهر بوشهر

چهارشنبه سوری؛ جشنی کهن در شبِ آخرین چهارشنبه سال شمسی که با افروختن آتش و پریدن از روی آن همراه است.

آیین چهارشنبه سوری (چهارشنبه سوری) از جشن‌های دیرینهٔ بهاری است که در ایران فرهنگی برای استقبال از نوروز برپا می‌شد. ایرانیان برای دفع شر و بلا و نیز برآورده شدن آرزوهای‌شان، در هر کوی و برزن آتشی برافروخته و از روی آن می‌پریدند و ترانه‌هایی را زمزمه می‌کردند. این جشن همچنان جایگاه ویژه‌ای نزد ایرانیان دارد و در غروب آخرین سه‌شنبه سال با روشن‌کردن آتش برگزار می‌شود، اما در سال‌های اخیر گرفتار کژکارکردهایی شده که این مراسم را با حوادث ناگواری همراه کرده است.

واژه‌شناسی چهارشنبه سوری

«سوری» در ترکیب «چهارشنبه سوری» را برخی به‌معنای جشن و سرور گرفته و چهارشنبه سوری را چهارشنبهٔ عیش و عشرت معنا کرده‌اند^[۱] و بعضی، آن را چیزی دانسته‌اند که به رنگ سرخ باشد چنان‌که گل سوری به گل سرخ گفته می‌شود.^[۲] برخی چهار در چهارشنبه را اشاره به چهار فصل سال و نیز برپایی آتش را نشان استقبال از گرم شدن زمین می‌دانند که رسیدن فصل کار و انرژی و حرکت را مژده می‌دهد.^[۳] برخی نیز آن را برگرفته از واژه «سوخرَ» در أوِستا می‌دانند که به معنای سرخ است.^[۴] در کردستان به آن «کله جوارشَمّه»، در طالقان، قزوین، گیلان و مازندران به آن «کوله چهارشنبه» در برخی نقاط اصفهان «چهارشنبه سرخی» و در منطقه بختیاری «چارشمَّه سیرون» می‌گویند.^[۵]

پیشینه چهارشنبه سوری

جشن چهارشنبه (یا چهارشنبه) سوری از جشن‌های ملی و باستانی ایرانیان است. برخی از پژوهشگران آن را بازمانده جشن فروردگان می‌دانند.^[۶] در اوستا چنین آمده است که زردشتیان هر ساله در ۵ روز پیش از پایان سال و ۵ روز پس از آن، میزبان فَروَهَرهای^{[یادداشت ۱]} نیاکان‌اند، به همین دلیل بر بام خانه‌های‌شان آتش می‌افرزوند تا آنها را به سوی خانه خود راهنمایی کنند.^[۷] گفته شده است در زمان ساسانیان این آتش‌افروزی همزمان با آفرینش انسان (گاهنبار همسپتمدم) که به اعتقاد آنان در ۲۶ اسفندماه بوده برگزار می‌شده است.

جشن سوری ارتباط و تقارنی با چهارشنبه ندارد چرا که ایرانیان هفته (شنبه تا جمعه) نداشته و ۱۲ ماه سال‌شان ۳۰ روز بوده است و گفته شده گروهی پس از ورود اسلام به ایران، مراسم آتش‌افروزی را به شب آخرین چهارشنبه سال انداختند تا از عقیده اعراب که روز چهارشنبه را شوم می‌دانستند، دوری جسته باشند.^[۸]

در برخی از شهرهای ایران هم‌چون بیرجند، کرمان و نهاوند، چهارشنبه سوری در آخرین چهارشنبه ماه صفر برگزار می‌شود. در گذر زمان باورهای خرافی به این جشن اضافه گردیده است از جمله رقص و پایکوبی، پریدن از روی آتش و ترقه‌بازی که ارتباطی با اصل مراسم چهارشنبه سوری ندارد.

آداب و رسوم چهارشنبه سوری

چهارشنبه سوری در مناطق مختلف ایران، با مراسم و آیین‌های مختلفی همراه بوده است که گرچه با مبنا و منشأ چهارشنبه سوری ارتباطی ندارد اما این جشن بهانه و زمینه‌ای برای برگزاری این آیین‌ها است و غالباً با محور همدلی، مشکل‌گشایی، دید و بازدید، تفریح و خوش‌گذرانی و برخی نیز بر اساس خرافه ایجاد شده است.

کوزه‌اندازی، فال‌بلونی، قاشق‌زنی، فال‌گوش ایستادن، شال‌اندازی، آتش‌بازی، آجیل مشکل‌گشا، کندر و خوشبو، از مشهورترین مراسم‌هایی است که در گذشته و شهرهای مختلف انجام می‌شده و برخی از این آیین‌ها در حال حاضر نیز انجام می‌شود.^[۹]

اما امروزه به غلط چهارشنبه سوری همراه با پریدن از روی آتش و آتش‌بازی‌های بسیار خطرناک با انواع مواد محترقه و انفجاری به‌صورت ترقه و فشفشه شناخته می‌شود که هر ساله تعدادی از هم‌وطنان را دچار سوانحی چون مرگ، قطع عضو، سوختگی، کوری و غیره می‌کند. این آتش‌بازی‌های انفجاری در سال ۱۳۹۹، نزدیک به ۱۹۰۰ مصدوم در پی داشته که شامل ۱۳۱ نفر قطع عضو، ۵۲۷ آسیب چشمی، ۵۴۶ سوختگی شدید و ۹ نفر فوتی بوده و از این تعداد، ۳۰ درصد از مصدومین عابران پیاده و نیروهای امدادی بوده‌اند.^[۱۰]

منتقدین چهارشنبه سوری

علاوه بر اینکه بسیاری از مراسم و آیین‌هایی که در بین مردم به چهارشنبه سوری ربط داده می‌شود دارای منشأ عقلایی نبوده و در گذر زمان ایجاد شده است، برخی اندیشمندان نیز با مبانی عقلی و اسلامی انتقاداتی بر چهارشنبه سوری وارد دانسته‌اند.

شهید مطهری، با اشاره به سنت قرآن که فقط عقل‌گرایی و منطق‌گرایی را تأیید می‌کند، هر امر و سنت قدیمی را فقط به دلیل آنکه گذشتگان انجام می‌داده‌اند، یا نیاکان ما این چنین بوده‌اند پس ما باید راه نیاکان را ادامه بدهیم، صحیح ندانسته و محکوم می‌کند. او چهارشنبه سوری و به‌پا کردن آتش و پریدن از روی آن را به استناد آیه ۱۷۰ سوره بقره و آیاتی که بر تفکر تأکید می‌کند، مصداق بی‌خردی و حماقت می‌داند.^[۱۱]

حسن رحیم‌پور ازغدی، معتقد است پریدن از روی آتش در ایران قبل از اسلام، توهین به آتش بوده و آتشی که آنان برمی‌افروختند در بالای بام‌ها و اماکن مقدس‌شان یک جشن عبادی، دینی و معنوی بوده است که ارواح مردگان به خانه‌های‌شان برگردند. او توجه به مرگ، معنویت، فرشتگان و دعای ایرانیان باستان در کنار آتش را کاملاً متفاوت از رسم چهارشنبه سوری دانسته است که در زمان حکومت پهلوی مطرح شد.^[۱۲]

احکام چهارشنبه سوری

آیت‌الله خامنه‌ای، چهارشنبه سوری را فاقد مبنای شرعی دانسته که اگر برگزاری آن موجب ضرر، فساد و ترویج اعتقادات باطل شود، جایز نیست و جبران حق‌الناس و ضرری که به دیگران وارد می‌شود، لازم است.^[۱۳]

یادداشت

↑ نیروی معنوی درونی در انسان که طبق اعتقاد زردشتیان، فروهر هر انسان پس از مرگ از بدنش جدا شده و به جهان معنوی بازمی‌گردد. اینان فروهر را پدیده‌ای جدا از روح و روان انسان می‌دانند.

پانویس

منابع

قرآن
احکام چهارشنبه سوری، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری، تاریخ درج: ۱۹ اسفند ۱۳۹۶ش.
«چهارشنبه سوری ۹۹؛ آخرین آمار مصدومان»، وب‌سایت باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج: ۲۶ اسفند ۱۳۹۹ش.
دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: ۲۵ اسفند ۱۴۰۰.
«سنت جاهلی چهارشنبه سوری»، بانک مقالات علوم انسانی و اسلامی پژوهه، تاریخ درج: ۱۸ آبان ۱۳۹۷ش.
عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، در وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: ۲۰ اسفند ۱۴۰۱ش.
قدردان، مهرداد، «جشن چهارشنبه‌سوری و پیوند آن با زرتشتیان»، وب‌سایت امرداد نیوز، تاریخ درج: ۲۳ اسفند ۱۳۹۵ش.
«معنای چهارشنبه سوری در ایران باستان از زبان رحیم پوراغدی+فیلم»، وب‌سایت باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج: ۲۸ اسفند ۱۳۹۷ش.
مجتهدپور، یاسمین، «چهارشنبه سوری»، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۹۸ش.
نفیسی، سعید، «چهارشنبه سوری»، مجله مهر، سال اول، شماره ۱۱، ۱۳۱۳ش.

[7] نیروی معنوی درونی در انسان که طبق اعتقاد زردشتیان، فروهر هر انسان پس از مرگ از بدنش جدا شده و به جهان معنوی بازمی‌گردد. اینان فروهر را پدیده‌ای جدا از روح و روان انسان می‌دانند.

[1] نفیسی، «چهارشنبه سوری»، مجله مهر، 1313ش، ص842.

[2] عمید، فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه سوری.

[3] بهار، از اسطوره تا تاریخ، به نقل از: قدردان، «جشن چهارشنبه‌سوری و پیوند آن با زرتشتیان»، امرداد نیوز، تاریخ درج 23 اسفند 1395ش.

[4] قدردان، «جشن چهارشنبه‌سوری و پیوند آن با زرتشتیان»، سایت امرداد نیوز، تاریخ درج 23 اسفند 1395ش.

[5] مجتهدپور، «چهارشنبه سوری»، 1398ش.

[6] مجتهدپور، «چهارشنبه سوری»، 1398ش.

[8] مجتهدپور، «چهارشنبه سوری»، 1398ش.

[9] مجتهدپور، «چهارشنبه سوری»، 1398ش.

[10] دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه چهارشنبه سوری.

[11] «چهارشنبه سوری 99؛ آخرین آمار مصدومان»، سایت باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج 26 اسفند 1399ش.

[12] «سنت جاهلی چهارشنبه سوری»، بانک مقالات علوم انسانی و اسلامی پژوهه، تاریخ درج: 18 آبان 1397ش.

[13] معنای-چهارشنبه-سوری-در-ایران-باستان-از-زبان-رحیم-پور-ازغدی-فیلم

[14] احکام چهارشنبه سوری، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری، تاریخ درج: 19 اسفند 1396ش.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[یادداشت ۱]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-'''<big>چهارشنبه سوری</big>؛''' جشنی ایرانی در شبِ آخرین چهارشنبه سال شمسی که با برافروختن آتش و پریدن از روی آن همراه است.
+[[پرونده:چهارشنبه سوری (1).jpg|جایگزین=چهارشنبه سوری بوشهر|بندانگشتی|برپایی آتش چهارشنبه سوری در یک ساحل شهر بوشهر]]
+'''{{درشت|چهارشنبه سوری}}؛''' جشنی کهن در شبِ آخرین چهارشنبه سال شمسی که با افروختن آتش و پریدن از روی آن همراه است.
-==واژه‌شناسی==
+آیین چهارشنبه سوری (چهارشنبه سوری) از [[جشن]]‌های دیرینهٔ [[بهار|بهاری]] است که در [[ایران]] فرهنگی برای استقبال از [[نوروز]] برپا می‌شد. ایرانیان برای دفع شر و بلا و نیز برآورده شدن آرزوهای‌شان، در هر کوی و برزن آتشی برافروخته و از روی آن می‌پریدند و ترانه‌هایی را زمزمه می‌کردند. این جشن همچنان جایگاه ویژه‌ای نزد ایرانیان دارد و در غروب آخرین سه‌شنبه سال با روشن‌کردن آتش برگزار می‌شود، اما در سال‌های اخیر گرفتار کژکارکردهایی شده که این مراسم را با حوادث ناگواری همراه کرده است.
-«سور» به معنای جشن و سرور و هم به معنای سرخ آمده است. برخی چهار در چهارشنبه را اشاره به چهار فصل سال می‌دانند و برپایی آتش نشان از استقبال گرما و گرم شدن زمین و هوا دارد که پس از جشنِ سوری، خواب زمستانی به کنار رفته و فصل کار و انرژی و حرکت می‌رسد.<ref>[https://amordadnews.com/2803/ بهار، از اسطوره تا تاریخ، به نقل از: قدردان، «جشن چهارشنبه‌سوری و پیوند آن با زرتشتیان»، امرداد نیوز، تاریخ درج 23 اسفند 1395ش.]</ref> واژه «سوری» به رنگ سرخ و هر چیز سرخ‌رنگ گفته شده هم‌چنان‌که گل سوری به گل سرخ گفته می‌شود.<ref>[https://amordadnews.com/2803/ عمید، فرهنگ عمید، 1369ش، به نقل از : قدردان، «جشن چهارشنبه‌سوری و پیوند آن با زرتشتیان»، سایت امرداد نیوز، تاریخ درج 23 اسفند 1395ش]</ref> برخی نیز آن را برگرفته از واژه «سوخرَ» در أوِستا می‌دانند که به معنای سرخ است.<ref> [https://amordadnews.com/2803/ روح‌الامینی، آیین و جشن‌های كهن در ایران امروز، 1376ش، به نقل از: قدردان، «جشن چهارشنبه‌سوری و پیوند آن با زرتشتیان»، سایت امرداد نیوز، تاریخ درج 23 اسفند 1395ش.]</ref>  در کردستان به آن «کله جوارشَمّه»، در طالقان، قزوین، گیلان و مازندران به آن «کوله چارشنبه» در برخی نقاط اصفهان «چهارشنبه سرخی» و در منطقه بختیاری «چارشمَّه سیرون» می‌گویند.<ref> [https://www.cgie.org.ir/fa/article/240619/%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A8%D9%87-%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C مجتهدپور، «چهارشنبه سوری»، 1398ش.]</ref>
-==پیشینه==
+==واژه‌شناسی چهارشنبه سوری==
-جشن چهارشنبه (یا چارشنبه) سوری از جشن‌های ملی و باستانی ایرانیان است.  برخی از پژوهشگران آن را بازمانده جشن فروردگان می‌دانند.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/240619/%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A8%D9%87-%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C میرشکرایی، 475، رجبی، 18-19 به نقل از: مجتهدپور، «چهارشنبه سوری»، 1398ش.]</ref>  در اوستا چنین آمده است که زردشتیان هر ساله در 5 روز پیش از پایان سال و 5 روز پس از آن، میزبان فَروَهَرهای<ref group="یادداشت"> نیروی معنوی درونی در انسان که طبق اعتقاد زردشتیان، فروهر هر انسان پس از مرگ از بدنش جدا شده و به جهان معنوی باز می‌گردد. اینان فروهر را پدیده‌ای جدا از روح و روان انسان می‌دانند. </ref>  نیاکان‌اند، به همین دلیل بر بام خانه‌های‌شان آتش می‌افرزوند تا آنها را به سوی خانه خود راهنمایی کنند.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/240619/%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A8%D9%87-%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C میرشکرایی، 475، رجبی، 18-19 به نقل از: مجتهدپور، «چهارشنبه سوری»، 1398ش.]</ref> گفته شده است در زمان ساسانیان این آتش افروزی همزمان با آفرینش انسان (گاهنبار همسپتمدم)  که به اعتقاد آنان در 26 اسفندماه بوده برگزار می‌شده است.
+«سوری» در ترکیب «چهارشنبه سوری» را برخی به‌معنای جشن و سرور گرفته و چهارشنبه سوری را چهارشنبهٔ عیش و عشرت معنا کرده‌اند<ref>[http://ensani.ir/fa/article/156129/چهارشنبه-سوری نفیسی، «چهارشنبه سوری»، مجله مهر، 1313ش، ص842].</ref> و بعضی، آن را چیزی دانسته‌اند که به رنگ سرخ باشد چنان‌که گل سوری به گل سرخ گفته می‌شود.<ref>[https://www.vajehyab.com/amid/سوری-3 عمید، فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه سوری].</ref> برخی چهار در چهارشنبه را اشاره به چهار فصل سال و نیز برپایی آتش را نشان استقبال از گرم شدن زمین می‌دانند که رسیدن فصل کار و انرژی و حرکت را مژده می‌دهد.<ref>[https://amordadnews.com/2803/ بهار، از اسطوره تا تاریخ، به نقل از: قدردان، «جشن چهارشنبه‌سوری و پیوند آن با زرتشتیان»، امرداد نیوز، تاریخ درج 23 اسفند 1395ش.]</ref> برخی نیز آن را برگرفته از واژه «سوخرَ» در [[اوستا|أوِستا]] می‌دانند که به معنای سرخ است.<ref>[https://amordadnews.com/2803/ قدردان، «جشن چهارشنبه‌سوری و پیوند آن با زرتشتیان»، سایت امرداد نیوز، تاریخ درج 23 اسفند 1395ش.]</ref> در [[کردستان]] به آن «کله جوارشَمّه»، در طالقان، [[قزوین]]، [[گیلان]] و [[مازندران]] به آن «کوله چهارشنبه» در برخی نقاط [[اصفهان]] «چهارشنبه سرخی» و در منطقه [[ایل بختیاری|بختیاری]] «چارشمَّه سیرون» می‌گویند.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/240619/چهارشنبه-سوری مجتهدپور، «چهارشنبه سوری»، 1398ش.]</ref>
-جشن سوری ارتباط و تقارنی با چهارشنبه ندارد چرا که ایرانیان هفته (شنبه تا جمعه) نداشته و 12 ماه سال‌شان 30 روز بوده است و گفته شده گروهی پس از ورود اسلام به ایران، مراسم آتش‌افروزی را به شب آخرین چهارشنبه سال انداختند تا از عقیده اعراب که روز چهارشنبه را شوم می‌دانستند، دوری جسته باشند.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/240619/%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A8%D9%87-%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C هنری، ۱۹؛ رمضان‌خانی، ۹۷، به نقل از: مجتهدپور، «چهارشنبه سوری»، 1398ش.]</ref>
+==پیشینه چهارشنبه سوری==
+جشن چهارشنبه (یا چهارشنبه) سوری از جشن‌های ملی و باستانی ایرانیان است. برخی از پژوهشگران آن را بازمانده جشن فروردگان می‌دانند.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/240619/چهارشنبه-سوری مجتهدپور، «چهارشنبه سوری»، 1398ش.]</ref> در اوستا چنین آمده است که زردشتیان هر ساله در ۵ روز پیش از پایان سال و ۵ روز پس از آن، میزبان فَروَهَرهای<ref group="یادداشت">نیروی معنوی درونی در انسان که طبق اعتقاد زردشتیان، فروهر هر انسان پس از مرگ از بدنش جدا شده و به جهان معنوی بازمی‌گردد. اینان فروهر را پدیده‌ای جدا از روح و روان انسان می‌دانند.</ref> نیاکان‌اند، به همین دلیل بر بام خانه‌های‌شان آتش می‌افرزوند تا آنها را به سوی [[خانه]] خود راهنمایی کنند.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/240619/چهارشنبه-سوری مجتهدپور، «چهارشنبه سوری»، 1398ش.]</ref> گفته شده است در زمان [[ساسانیان]] این آتش‌افروزی همزمان با آفرینش انسان (گاهنبار همسپتمدم) که به اعتقاد آنان در ۲۶ اسفندماه بوده برگزار می‌شده است.
-در برخی از شهرهای ایران هم‌چون بیرجند، کرمان و نهاوند، چهارشنبه سوری در آخرین چهارشنبه ماه صفر برگزار می‌شود. در گذر زمان باورهای خرافی به این جشن اضافه گردیده است از جمله رقص و پایکوبی، پریدن از روی آتش و ترقه‌بازی که ارتباطی با اصل مراسم چارشنبه سوری ندارد.
+جشن سوری ارتباط و تقارنی با چهارشنبه ندارد چرا که ایرانیان هفته (شنبه تا جمعه) نداشته و ۱۲ ماه سال‌شان ۳۰ روز بوده است و گفته شده گروهی پس از ورود [[اسلام]] به [[ایران]]، مراسم آتش‌افروزی را به شب آخرین چهارشنبه سال انداختند تا از عقیده اعراب که روز چهارشنبه را شوم می‌دانستند، دوری جسته باشند.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/240619/چهارشنبه-سوری مجتهدپور، «چهارشنبه سوری»، 1398ش.]</ref>
-==آداب و رسوم==
+در برخی از شهرهای ایران هم‌چون [[بیرجند]]، [[کرمان]] و [[نهاوند]]، چهارشنبه سوری در آخرین چهارشنبه [[ماه صفر]] برگزار می‌شود. در گذر زمان باورهای خرافی به این جشن اضافه گردیده است از جمله رقص و پایکوبی، پریدن از روی آتش و ترقه‌بازی که ارتباطی با اصل مراسم چهارشنبه سوری ندارد.
-چارشنبه سوری در مناطق مختلف ایران، با مراسم و آیین‌های مختلفی همراه بوده است که گرچه با مبنا و منشأ چارشنبه سوری ارتباطی ندارد اما این جشن بهانه و زمینه‌ای برای برگزاری این آیین‌ها است و غالبا با محور همدلی، مشکل‌گشایی، دید و بازدید، تفریح و خوش‌گذرانی و برخی نیز بر اساس خرافه ایجاد شده است.
-کوزه‌اندازی، فال‌بلونی، قاشق‌زنی، فال‌گوش ایستادن، شال‌اندازی، آتش‌بازی، آجیل مشکل‌گشا، کندر و خوشبو، از مشهورترین مراسم‌هایی است که در گذشته و شهرهای مختلف  انجام می‌شده و برخی  از این آیین‌ها در حال حاضر نیز انجام می‌شود.
+==آداب و رسوم چهارشنبه سوری==
+[[پرونده:چهارشنبه سوری (2).jpg|جایگزین=کوزه اندازی|بندانگشتی|کوزه‌های شکسته در آیین کوزه‌اندازی]]
+چهارشنبه سوری در مناطق مختلف [[ایران]]، با مراسم و آیین‌های مختلفی همراه بوده است که گرچه با مبنا و منشأ چهارشنبه سوری ارتباطی ندارد اما این جشن بهانه و زمینه‌ای برای برگزاری این آیین‌ها است و غالباً با محور همدلی، مشکل‌گشایی، [[دید و بازدید]]، [[تفریح]] و خوش‌گذرانی و برخی نیز بر اساس خرافه ایجاد شده است.
-اما امروزه به غلط چارشنبه سوری همراه با پریدن از روی آتش و آتش‌بازی‌های بسیار خطرناک با انواع مواد محترقه و انفجاری به‌صورت ترقه و فشفشه شناخته می‌شود که هر ساله تعدادی از هم‌وطنان را دچار سوانحی چون مرگ، قطع عضو، سوختگی، کوری و غیره می‌کند. این آتش‌بازی‌های انفجاری در سال 1399، نزدیک به 1900 مصدوم در پی داشته که شامل 131 نفر قطع عضو، 527 آسیب چشمی، 546 سوختگی شدید و 9 نفر فوتی بوده و از این تعداد، 30 درصد از مصدومین عابران پیاده و نیروهای امدادی بوده‌اند.
+کوزه‌اندازی، فال‌بلونی، [[قاشق‌زنی]]، فال‌گوش ایستادن، [[شال‌اندازی]]، آتش‌بازی، [[آجیل مشکل‌گشا]]، کندر و خوشبو، از مشهورترین مراسم‌هایی است که در گذشته و شهرهای مختلف انجام می‌شده و برخی از این آیین‌ها در حال حاضر نیز انجام می‌شود.<ref>[https://www.vajehyab.com/dehkhoda/چارشنبه+سوری دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه چهارشنبه سوری.]</ref>
-==منتقدین==
-علاوه بر اینکه بسیاری از مراسم و آیین هایی که در بین مردم به چهارشنبه سوری ربط داده می‌شود دارای منشأ عقلایی نبوده و در گذر زمان ایجاد شده است، برخی اندیشمندان نیز با مبانی عقلی و اسلامی انتقاداتی بر چهارشنبه سوری وارد دانسته‌اند.
-شهید مطهری، با اشاره به سنت قرآن که فقط عقل‌گرایی و منطق‌گرایی را تأیید می‌کند، هر امر و سنت قدیمی را فقط به دلیل آنکه گذشتگان انجام می‌داده‌اند، یا نیاکان ما این چنین بوده‌اند پس ما باید راه نیاکان را ادامه بدهیم، صحیح ندانسته و محکوم می‌کند. او چهارشنبه سوری و به‌پا کردن آتش و پریدن از روی آن را به استناد آیه 170 سوره بقره و آیاتی که بر تفکر تاکید می‌کند، مصداق بی‌خردی و حماقت می‌داند.
+اما امروزه به غلط چهارشنبه سوری همراه با پریدن از روی آتش و آتش‌بازی‌های بسیار خطرناک با انواع مواد محترقه و انفجاری به‌صورت ترقه و فشفشه شناخته می‌شود که هر ساله تعدادی از هم‌وطنان را دچار سوانحی چون مرگ، قطع عضو، سوختگی، کوری و غیره می‌کند. این آتش‌بازی‌های انفجاری در سال ۱۳۹۹، نزدیک به ۱۹۰۰ مصدوم در پی داشته که شامل ۱۳۱ نفر قطع عضو، ۵۲۷ آسیب چشمی، ۵۴۶ سوختگی شدید و ۹ نفر فوتی بوده و از این تعداد، ۳۰ درصد از مصدومین عابران پیاده و نیروهای امدادی بوده‌اند.<ref>[https://www.yjc.news/fa/news/7699275/چهارشنبه-سوری-۹۹-آخرین-آمار-مصدومان «چهارشنبه سوری 99؛ آخرین آمار مصدومان»، سایت باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج 26 اسفند 1399ش.]</ref>
+==منتقدین چهارشنبه سوری==
+[[پرونده:چهارشنبه سوری (4).jpg|جایگزین=سوختگی چهارشنبه سوری|بندانگشتی|فرد دچار سوختگی چهارشنبه سوری ۱۳۹۷ش]]
+علاوه بر اینکه بسیاری از مراسم و آیین‌هایی که در بین مردم به چهارشنبه سوری ربط داده می‌شود دارای منشأ عقلایی نبوده و در گذر زمان ایجاد شده است، برخی اندیشمندان نیز با مبانی عقلی و اسلامی انتقاداتی بر چهارشنبه سوری وارد دانسته‌اند.
+[[شهید مطهری]]، با اشاره به سنت [[قرآن]] که فقط عقل‌گرایی و منطق‌گرایی را تأیید می‌کند، هر امر و سنت قدیمی را فقط به دلیل آنکه گذشتگان انجام می‌داده‌اند، یا نیاکان ما این چنین بوده‌اند پس ما باید راه نیاکان را ادامه بدهیم، صحیح ندانسته و محکوم می‌کند. او چهارشنبه سوری و به‌پا کردن آتش و پریدن از روی آن را به استناد آیه ۱۷۰ سوره بقره و آیاتی که بر تفکر تأکید می‌کند، مصداق بی‌خردی و حماقت می‌داند.<ref>[http://pajoohe.ir/سنت-جاهلی-چهارشنبه-سوری__a-64862.aspx «سنت جاهلی چهارشنبه سوری»، بانک مقالات علوم انسانی و اسلامی پژوهه، تاریخ درج: 18 آبان 1397ش.]</ref>
+حسن رحیم‌پور ازغدی، معتقد است پریدن از روی آتش در [[ایران]] قبل از [[اسلام]]، توهین به آتش بوده و آتشی که آنان برمی‌افروختند در بالای بام‌ها و اماکن مقدس‌شان یک جشن عبادی، دینی و معنوی بوده است که ارواح مردگان به خانه‌های‌شان برگردند. او توجه به مرگ، [[معنویت]]، فرشتگان و دعای ایرانیان باستان در کنار آتش را کاملاً متفاوت از رسم چهارشنبه سوری دانسته است که در زمان حکومت پهلوی مطرح شد.<ref>[https://www.yjc.news/fa/news/6871558 معنای-چهارشنبه-سوری-در-ایران-باستان-از-زبان-رحیم-پور-ازغدی-فیلم]</ref>
-حسن رحیم‌پور ازغدی، معتقد است پریدن از روی آتش در ایران قبل از اسلام، توهین به آتش بوده و آتشی که آنان بر می‌افروختند در بالای بام‌ها و اماکن مقدس‌شان یک جشن عبادی، دینی و معنوی بوده است که ارواح مردگان به خانه‌های‌شان برگردند. او توجه به مرگ، معنویت، فرشتگان و دعای ایرانیان باستان در کنار آتش را کاملا متفاوت از رسم چهارشنبه سوری دانسته است که در زمان حکومت پهلوی مطرح شد.
 ==احکام چهارشنبه سوری==
-آیت‌الله خامنه‌ای، چهارشنبه سوری را فاقد مبنای شرعی دانسته که اگر برگزاری آن موجب ضرر، فساد و ترویج اعتقادات باطل شود، جایز نیست و جبران حق‌الناس و ضرری که به دیگران وارد می‌شود، لازم است.
+[[آیت‌الله خامنه‌ای]]، چهارشنبه سوری را فاقد مبنای شرعی دانسته که اگر برگزاری آن موجب ضرر، فساد و ترویج اعتقادات باطل شود، جایز نیست و جبران حق‌الناس و ضرری که به دیگران وارد می‌شود، لازم است.<ref>[https://www.leader.ir/fa/content/20753/www.leader.ir احکام چهارشنبه سوری، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری، تاریخ درج: 19 اسفند 1396ش.]</ref>
 ==یادداشت==
-<references group="یادداشت"/>
+<references group="یادداشت" />
 ==پانویس==
 {{پانویس}}
 ==منابع==
+{{آغاز منابع}}
 * قرآن
-* [https://www.leader.ir/fa/content/20753/www.leader.ir احکام چهارشنبه سوری، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری، تاریخ درج: 19 اسفند 1396ش.]
+* احکام چهارشنبه سوری، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری، تاریخ درج: ۱۹ اسفند ۱۳۹۶ش.
-* [https://www.yjc.news/fa/news/7699275/چهارشنبه-سوری-۹۹-آخرین-آمار-مصدومان «چهارشنبه سوری 99؛ آخرین آمار مصدومان»، سایت باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج 26 اسفند 1399ش.]
+* «چهارشنبه سوری ۹۹؛ آخرین آمار مصدومان»، وب‌سایت باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج: ۲۶ اسفند ۱۳۹۹ش.
-* دهخدا، علی‌اکبر، سایت واژه یاب، لغت‌نامه دهخدا، تاریخ بازدید: 25 اسفند 1400.
+* دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: ۲۵ اسفند ۱۴۰۰.
-* [http://pajoohe.ir/سنت-جاهلی-چهارشنبه-سوری__a-64862.aspx «سنت جاهلی چهارشنبه سوری»، بانک مقالات علوم انسانی و اسلامی پژوهه، تاریخ درج: 18 آبان 1397ش.]
+* «سنت جاهلی چهارشنبه سوری»، بانک مقالات علوم انسانی و اسلامی پژوهه، تاریخ درج: ۱۸ آبان ۱۳۹۷ش.
-* [https://amordadnews.com/2803/ قدردان، مهرداد، «جشن چهارشنبه‌سوری و پیوند آن با زرتشتیان»، امرداد نیوز، تاریخ درج 23 اسفند 1395ش.]
+* عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، در وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: ۲۰ اسفند ۱۴۰۱ش.
-* [https://www.yjc.news/fa/news/6871558/معنای-چهارشنبه-سوری-در-ایران-باستان-از-زبان-رحیم-پور-ازغدی-فیلم «معنای چهارشنبه سوری در ایران باستان از زبان رحیم پوراغدی+فیلم»، سایت باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج 28 اسفند 1397ش.]
+* قدردان، مهرداد، «جشن چهارشنبه‌سوری و پیوند آن با زرتشتیان»، وب‌سایت امرداد نیوز، تاریخ درج: ۲۳ اسفند ۱۳۹۵ش.
-* [https://www.cgie.org.ir/fa/article/240619/%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A8%D9%87-%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C مجتهدپور، یاسمین، «چهارشنبه سوری»، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، 1398ش.]
+* «معنای چهارشنبه سوری در ایران باستان از زبان رحیم پوراغدی+فیلم»، وب‌سایت باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج: ۲۸ اسفند ۱۳۹۷ش.
+* مجتهدپور، یاسمین، «چهارشنبه سوری»، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۹۸ش.
+* نفیسی، سعید، «چهارشنبه سوری»، مجله مهر، سال اول، شماره ۱۱، ۱۳۱۳ش.
+{{پایان منابع}}
+{{#seo:
+|title= چهارشنبه سوری چه روزی است - آداب و رسوم چهارشنبه سوری در ایران - ویکی زندگی
+|title_mode=Replaced Title
+|keywords= چهارشنبه سوری
+|description= آداب و رسوم چهارشنبه سوری و معرفی پیشینه و تاریخچه چهارشنبه سوری - ویکی زندگی
+}}
+{{ایران-افقی}}
-[[رده:ویکی‌زندگی]]
+[[رده:آداب و رسوم محلی در ایران]]
-[[رده:ویکی‌زندگی]]
+[[رده:آیین‌های ملی ایران]]
-[[رده:ویکی‌زندگی]]
+[[رده:آیین‌های نوروزی]]
-[[رده:ویکی‌زندگی]]
+[[رده:جشنواره‌ها در ایران]]
-[[رده:ویکی‌زندگی]]