پیشنویس:تفاخر: تفاوت میان نسخهها
imported>محمدحسن عباسی بدون خلاصۀ ویرایش |
imported>محمدمهدی محمدی لینک داخلی |
||
| (۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
''' | [[پرونده:تفاخر.jpg|جایگزین=لباس و اکسسوریهای رامین رضاییان در برنامه فوتبال برتر به ارزش ۱۳۰ هزار یورو|بندانگشتی|لباس و اکسسوریهای رامین رضاییان در برنامه فوتبال برتر به ارزش ۱۳۰ هزار یورو]] | ||
تفاخر در لغت بهمعنای نازیدن به خود یا دیگری یا چیزی است.<ref>[https://www.vajehyab.com/dehkhoda/ | '''{{درشت|تفاخر}}'''، بیان کمالات خود جهت تحقیر دیگران | ||
علمای اخلاق، فخرفروشی را از اقسام تکبر دانستهاند.<ref>شبّر، اخلاق، 1374ش، ص289.</ref> | تفاخر در لغت بهمعنای نازیدن به خود یا دیگری یا چیزی است.<ref>[https://www.vajehyab.com/dehkhoda/تفاخر دهخدا، لغتنامه، ذیل واژه تفاخر.]</ref> تفاخر در اصطلاح بهمعنای مباهات کردن و بر زبان آوردن چیزی است که آن را کمال میپندارد.<ref>نراقی، معراجالسعاده، 1375ش، ص304.</ref> همچنین تفاخر، نمایاندن امری است که ممکن است حق باشد یا ناحق.<ref>[https://kayhan.ir/fa/news/109168/تفاخر-غلبه-تخیلات-واهی سلیمی، «تفاخر؛ غلبه تخیلات واهی»، وبگاه روزنامه کیهان.]</ref> فخور نیز به کسی گفته میشود که پیوسته، خوبیهای خود را برمیشمارد و از این راه، خودنمایی میکند.<ref>[https://fa.wikifeqh.ir/تفاخر «تفاخر»، در ویکی فقه.]</ref> | ||
علمای اخلاق، فخرفروشی را از اقسام تکبر دانستهاند.<ref>شبّر، اخلاق، 1374ش، ص289.</ref> | |||
==تفاخر در قرآن و روایات== | ==تفاخر در قرآن و روایات== | ||
در قرآن یکبار واژه تفاخر بهمعنای فخرفروشی در بین خود آمده<ref>سوره حدید، آیه20.</ref> | در [[قرآن]] یکبار واژه تفاخر بهمعنای فخرفروشی در بین خود آمده<ref>سوره حدید، آیه20.</ref> و چهار بار واژه فخور بهمعنای متکبر، فخرفروش و خودستا آمده است.<ref>سوره نساء، آیه 36؛ سوره هود، آیه 10؛ سوره لقمان، آیه 18؛ سوره حدید، آیه 23.</ref> فرد مباهاتکننده نیز «مختال» و خیالباف معرفی شده تا بفهمد که برخلاف حق و واقع برای خودش ارزش قائل است.<ref>[https://kayhan.ir/fa/news/109168/تفاخر-غلبه-تخیلات-واهی سلیمی، «تفاخر؛ غلبه تخیلات واهی»، وبگاه روزنامه کیهان.]</ref> قرآن فخرفروشی را ناشی از جهل میداند.<ref>سوره تکاثر، آیه 3-7 ؛ [https://lib.eshia.ir/10341/1/304 نراقی، معراجالسعاده، 1375ش، ص304.]</ref> در روایات نیز تفاخر بهعنوان آفت [[دین]] معرفی شده است.<ref>شبّر، اخلاق، 1374ش، ص341.</ref> [[امام سجاد]] و [[امام باقر]] از متکبرِ فخرفروش در عجباند که چگونه کسی که دیروزش نطفه گندیده بوده و فردایش مرداری متعفن است، گرفتار فخرفروشی و مباهات میشود!<ref>[https://lib.eshia.ir/11005/2/329 کلینی، الکافی، 1367ش، ج2، ص329.]</ref> | ||
==اقسام تفاخر== | ==اقسام تفاخر== | ||
تفاخر به مال و | تفاخر به مال و ثروت،<ref>سوره کهف، آیه 34؛ سوره قصص، آیه 76 و 79؛ سوره سبأ، آیه 35؛ مراغی، تفسیر المراغی، ج20، ص98.</ref> قوم و قبیله،<ref>مکارم، برگزیده تفسیر نمونه، 1382ش، ج1، ص183.</ref> [[جمعیت]]،<ref>[https://lib.eshia.ir/12016/20/350 علامه طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، 1371ش، ج20، ص350.]</ref> نیاکان،<ref>سوره بقره، آیه 200؛ سوره مؤمنون، آیه 101؛ مکارم، برگزیده تفسیر نمونه، 1382ش، ج1، ص183.</ref> فرزندان<ref>[https://lib.eshia.ir/12016/20/350 علامه طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، 1371ش، ج20، ص350.]</ref> و حتی مردگان<ref>سوره تکاثر، آیه 1-2؛ [https://kayhan.ir/fa/news/109168/تفاخر-غلبه-تخیلات-واهی سلیمی، «تفاخر؛ غلبه تخیلات واهی»، وبگاه روزنامه کیهان.]</ref> از اقسام تفاخر بهحساب میآیند. | ||
==بستر تکوین تفاخر== | ==بستر تکوین تفاخر== | ||
احساس حقارت نسبت به | احساس حقارت نسبت به کمبودها،<ref>[https://kayhan.ir/fa/news/109168/تفاخر-غلبه-تخیلات-واهی سلیمی، «تفاخر؛ غلبه تخیلات واهی»، وبگاه روزنامه کیهان.]</ref> خودپسندی،<ref>[https://lib.eshia.ir/10061/8/249/خودپسندی هاشمی رفسنجانی، فرهنگ قرآن، 1385ش، ج8، ص249.]</ref> موقعیت اجتماعی،<ref>بلاغی، حجة التفاسیر، 1386ش، ج4، ص153</ref> ناسپاسی نسبت به نعمات الهی، قدرت زیاد، ثروت زیاد، دنیاگرایی، شرک و [[ریا]]<ref>[https://lib.eshia.ir/10061/8/247 هاشمی رفسنجانی، فرهنگ قرآن، 1385ش، ج8، ص247-249.]</ref> از عوامل شکلگیری تفاخر در وجود آدمی هستند. | ||
==تفاخر پسندیده== | ==تفاخر پسندیده== | ||
در نقطه مقابل تفاخر نکوهیده، تفاخر پسندیده نیز داریم. مباهات خداوند در نزد فرشتگان نسبت به بیتوته امام علی در لیلة المبیت بهجای پیامبر | در نقطه مقابل تفاخر نکوهیده، تفاخر پسندیده نیز داریم. مباهات خداوند در نزد فرشتگان نسبت به بیتوته [[امام علی]] در لیلة المبیت بهجای [[پیامبر اکرم|پیامبر]] خدا،<ref>[https://lib.eshia.ir/27725/1/469 طوسی، الأمالی، 1414ق، ص469.]</ref> کسانی که از میهمان پذیرایی میکنند،<ref>دیلمی، ارشادالقلوب، 1371ش، ج1، ص137.</ref> افتخار پیامبر به امتش در روز قیامت،<ref>[https://lib.eshia.ir/11005/5/334/أُبَاهِی کلینی، الکافی، 1367ش، ج5، ص334.]</ref> و فخر فقیران در روز رستاخیز بر سایرین،<ref>دیلمی، ارشادالقلوب، 1371ش، ج1، ص194.</ref> از نمونههای تفاخر پسندیده است. | ||
==آثار تفاخر نکوهیده== | ==آثار تفاخر نکوهیده== | ||
تفاخر نکوهیده، نوعی ناهنجاری رفتاری محسوب میشود که افراد خیالباف مرتکب آن میشوند. از آیات قرآن و نیز روایات چنین برمیآید که محرومیت از دوستی | تفاخر نکوهیده، نوعی ناهنجاری رفتاری محسوب میشود که افراد خیالباف مرتکب آن میشوند. از آیات قرآن و نیز روایات چنین برمیآید که محرومیت از دوستی خدا،<ref>سوره نساء، آیه 36.</ref> کفر، کوردلی، خودشیفتگی و خودپسندی، [[تکبر]] و [[غرور]]، [[بخل]]، کتمان و کفران نعمات الهی، رویگردانی از آخرت،<ref>[https://kayhan.ir/fa/news/109168/تفاخر-غلبه-تخیلات-واهی سلیمی، «تفاخر؛ غلبه تخیلات واهی»، وبگاه روزنامه کیهان.]</ref> إحباط اعمال و چه بسا نابودی اموال و شخص فخرفروش<ref>بلاغی، حجة التفاسیر، 1386ش، ج4، ص154.</ref> رهاورد تفاخر نکوهیده در برابر دیگران است. | ||
==درمان تفاخر== | ==درمان تفاخر== | ||
ایمان به آخرت، توجه به فرجام پیشینیان، توجه به حسابرسی اعمال در قیامت و کیفر بدسگالان و | [[ایمان]] به آخرت، توجه به فرجام پیشینیان، توجه به حسابرسی اعمال در قیامت و کیفر بدسگالان و فخرفروشان،<ref>[https://kayhan.ir/fa/news/109168/تفاخر-غلبه-تخیلات-واهی سلیمی، «تفاخر؛ غلبه تخیلات واهی»، وبگاه روزنامه کیهان.]</ref> نیکی به والدین و خویشان و یتیمان و همسایگان<ref>[https://lib.eshia.ir/10061/8/252 هاشمی رفسنجانی، فرهنگ قرآن، 1385ش، ج8، ص252.]</ref> و فروتنی و تواضع<ref>شبّر، اخلاق، 1374ش، ص167.</ref> راه درمان رذیله تفاخر است. [[قرآن]] کسانی را که دارای اعمال صالح و در زمره شکیبایان هستند، از فخرفروشی بهدور دانسته است.<ref>[https://lib.eshia.ir/10061/8/252 هاشمی رفسنجانی، فرهنگ قرآن، 1385ش، ج8، ص252.]</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
* قرآن | {{آغاز منابع}} | ||
* بلاغی، سیدعبدالحجة، حجة التفاسیر و بلاغ الاکسیر، قم، حکمت، چاپ اول، ۱۳۸۶ش. | *قرآن | ||
* «تفاخر»، در سایت ویکی فقه، تاریخ بازیابی: | *بلاغی، سیدعبدالحجة، حجة التفاسیر و بلاغ الاکسیر، قم، حکمت، چاپ اول، ۱۳۸۶ش. | ||
* دهخدا، علیاکبر، لغتنامه، در سایت اینترنتی واژهیاب، تاریخ بازیابی: | *«تفاخر»، در سایت ویکی فقه، تاریخ بازیابی: ۲۲ مهر ۱۴۰۰ش. | ||
* دیلمی، حسن بن محمد، ارشاد القلوب، قم، شریف رضی، ۱۳۷۱ش. | *دهخدا، علیاکبر، لغتنامه، در سایت اینترنتی واژهیاب، تاریخ بازیابی: ۲۲ مهر ۱۴۰۰ش. | ||
* سلیمی، محمدرضا، «تفاخر؛ غلبه تخیلات واهی»، تارنمای روزنامه کیهان، تاریخ درج:۳۰ تیر ۱۳۹۶ش. | *دیلمی، حسن بن محمد، ارشاد القلوب، قم، شریف رضی، ۱۳۷۱ش. | ||
* شبر، سید عبدالله، اخلاق، قم، هجرت، چاپ اول، ۱۳۷۴ش. | *سلیمی، محمدرضا، «تفاخر؛ غلبه تخیلات واهی»، تارنمای روزنامه کیهان، تاریخ درج:۳۰ تیر ۱۳۹۶ش. | ||
* طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، اسماعیلیه، چاپ پنجم، ۱۳۷۱ش. | *شبر، سید عبدالله، اخلاق، قم، هجرت، چاپ اول، ۱۳۷۴ش. | ||
* طوسی، محمد بن حسن، الامالی، قم، دارالثقافه للطباعه، ۱۴۱۴ق. | *طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، اسماعیلیه، چاپ پنجم، ۱۳۷۱ش. | ||
* کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، انتشارات اسلامی، چاپ سوم، ۱۳۶۷ش. | *طوسی، محمد بن حسن، الامالی، قم، دارالثقافه للطباعه، ۱۴۱۴ق. | ||
* مراغی، احمد مصطفی، تفسیرالمراغی، بیروت، دارالفکر، بیتا. | *کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، انتشارات اسلامی، چاپ سوم، ۱۳۶۷ش. | ||
* مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، برگزیده تفسیر نمونه، تهران، دارالکتبالاسلامیه، چاپ سیزدهم، ۱۳۸۲ش. | *مراغی، احمد مصطفی، تفسیرالمراغی، بیروت، دارالفکر، بیتا. | ||
* نراقی، احمد، معراج السعاده، قم، هجرت، | *مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، برگزیده تفسیر نمونه، تهران، دارالکتبالاسلامیه، چاپ سیزدهم، ۱۳۸۲ش. | ||
* هاشمی رفسنجانی، علیاکبر و دیگران، فرهنگ قرآن، قم، بوستان کتاب، چاپ اول، ۱۳۸۵ش. | *نراقی، احمد، معراج السعاده، قم، هجرت، ۱۳۷۵ش. | ||
[[رده: | *هاشمی رفسنجانی، علیاکبر و دیگران، فرهنگ قرآن، قم، بوستان کتاب، چاپ اول، ۱۳۸۵ش. | ||
{{پایان منابع}} | |||
{{اخلاق-افقی}} | |||
[[رده:اصطلاحات دینی]] | |||
[[رده:رذائل اخلاقی]] | [[رده:رذائل اخلاقی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۲ مهر ۱۴۰۴، ساعت ۲۱:۳۶
تفاخر، بیان کمالات خود جهت تحقیر دیگران
تفاخر در لغت بهمعنای نازیدن به خود یا دیگری یا چیزی است.[۱] تفاخر در اصطلاح بهمعنای مباهات کردن و بر زبان آوردن چیزی است که آن را کمال میپندارد.[۲] همچنین تفاخر، نمایاندن امری است که ممکن است حق باشد یا ناحق.[۳] فخور نیز به کسی گفته میشود که پیوسته، خوبیهای خود را برمیشمارد و از این راه، خودنمایی میکند.[۴]
علمای اخلاق، فخرفروشی را از اقسام تکبر دانستهاند.[۵]
تفاخر در قرآن و روایات
[ویرایش | ویرایش مبدأ]در قرآن یکبار واژه تفاخر بهمعنای فخرفروشی در بین خود آمده[۶] و چهار بار واژه فخور بهمعنای متکبر، فخرفروش و خودستا آمده است.[۷] فرد مباهاتکننده نیز «مختال» و خیالباف معرفی شده تا بفهمد که برخلاف حق و واقع برای خودش ارزش قائل است.[۸] قرآن فخرفروشی را ناشی از جهل میداند.[۹] در روایات نیز تفاخر بهعنوان آفت دین معرفی شده است.[۱۰] امام سجاد و امام باقر از متکبرِ فخرفروش در عجباند که چگونه کسی که دیروزش نطفه گندیده بوده و فردایش مرداری متعفن است، گرفتار فخرفروشی و مباهات میشود![۱۱]
اقسام تفاخر
[ویرایش | ویرایش مبدأ]تفاخر به مال و ثروت،[۱۲] قوم و قبیله،[۱۳] جمعیت،[۱۴] نیاکان،[۱۵] فرزندان[۱۶] و حتی مردگان[۱۷] از اقسام تفاخر بهحساب میآیند.
بستر تکوین تفاخر
[ویرایش | ویرایش مبدأ]احساس حقارت نسبت به کمبودها،[۱۸] خودپسندی،[۱۹] موقعیت اجتماعی،[۲۰] ناسپاسی نسبت به نعمات الهی، قدرت زیاد، ثروت زیاد، دنیاگرایی، شرک و ریا[۲۱] از عوامل شکلگیری تفاخر در وجود آدمی هستند.
تفاخر پسندیده
[ویرایش | ویرایش مبدأ]در نقطه مقابل تفاخر نکوهیده، تفاخر پسندیده نیز داریم. مباهات خداوند در نزد فرشتگان نسبت به بیتوته امام علی در لیلة المبیت بهجای پیامبر خدا،[۲۲] کسانی که از میهمان پذیرایی میکنند،[۲۳] افتخار پیامبر به امتش در روز قیامت،[۲۴] و فخر فقیران در روز رستاخیز بر سایرین،[۲۵] از نمونههای تفاخر پسندیده است.
آثار تفاخر نکوهیده
[ویرایش | ویرایش مبدأ]تفاخر نکوهیده، نوعی ناهنجاری رفتاری محسوب میشود که افراد خیالباف مرتکب آن میشوند. از آیات قرآن و نیز روایات چنین برمیآید که محرومیت از دوستی خدا،[۲۶] کفر، کوردلی، خودشیفتگی و خودپسندی، تکبر و غرور، بخل، کتمان و کفران نعمات الهی، رویگردانی از آخرت،[۲۷] إحباط اعمال و چه بسا نابودی اموال و شخص فخرفروش[۲۸] رهاورد تفاخر نکوهیده در برابر دیگران است.
درمان تفاخر
[ویرایش | ویرایش مبدأ]ایمان به آخرت، توجه به فرجام پیشینیان، توجه به حسابرسی اعمال در قیامت و کیفر بدسگالان و فخرفروشان،[۲۹] نیکی به والدین و خویشان و یتیمان و همسایگان[۳۰] و فروتنی و تواضع[۳۱] راه درمان رذیله تفاخر است. قرآن کسانی را که دارای اعمال صالح و در زمره شکیبایان هستند، از فخرفروشی بهدور دانسته است.[۳۲]
پانویس
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- ↑ دهخدا، لغتنامه، ذیل واژه تفاخر.
- ↑ نراقی، معراجالسعاده، 1375ش، ص304.
- ↑ سلیمی، «تفاخر؛ غلبه تخیلات واهی»، وبگاه روزنامه کیهان.
- ↑ «تفاخر»، در ویکی فقه.
- ↑ شبّر، اخلاق، 1374ش، ص289.
- ↑ سوره حدید، آیه20.
- ↑ سوره نساء، آیه 36؛ سوره هود، آیه 10؛ سوره لقمان، آیه 18؛ سوره حدید، آیه 23.
- ↑ سلیمی، «تفاخر؛ غلبه تخیلات واهی»، وبگاه روزنامه کیهان.
- ↑ سوره تکاثر، آیه 3-7 ؛ نراقی، معراجالسعاده، 1375ش، ص304.
- ↑ شبّر، اخلاق، 1374ش، ص341.
- ↑ کلینی، الکافی، 1367ش، ج2، ص329.
- ↑ سوره کهف، آیه 34؛ سوره قصص، آیه 76 و 79؛ سوره سبأ، آیه 35؛ مراغی، تفسیر المراغی، ج20، ص98.
- ↑ مکارم، برگزیده تفسیر نمونه، 1382ش، ج1، ص183.
- ↑ علامه طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، 1371ش، ج20، ص350.
- ↑ سوره بقره، آیه 200؛ سوره مؤمنون، آیه 101؛ مکارم، برگزیده تفسیر نمونه، 1382ش، ج1، ص183.
- ↑ علامه طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، 1371ش، ج20، ص350.
- ↑ سوره تکاثر، آیه 1-2؛ سلیمی، «تفاخر؛ غلبه تخیلات واهی»، وبگاه روزنامه کیهان.
- ↑ سلیمی، «تفاخر؛ غلبه تخیلات واهی»، وبگاه روزنامه کیهان.
- ↑ هاشمی رفسنجانی، فرهنگ قرآن، 1385ش، ج8، ص249.
- ↑ بلاغی، حجة التفاسیر، 1386ش، ج4، ص153
- ↑ هاشمی رفسنجانی، فرهنگ قرآن، 1385ش، ج8، ص247-249.
- ↑ طوسی، الأمالی، 1414ق، ص469.
- ↑ دیلمی، ارشادالقلوب، 1371ش، ج1، ص137.
- ↑ کلینی، الکافی، 1367ش، ج5، ص334.
- ↑ دیلمی، ارشادالقلوب، 1371ش، ج1، ص194.
- ↑ سوره نساء، آیه 36.
- ↑ سلیمی، «تفاخر؛ غلبه تخیلات واهی»، وبگاه روزنامه کیهان.
- ↑ بلاغی، حجة التفاسیر، 1386ش، ج4، ص154.
- ↑ سلیمی، «تفاخر؛ غلبه تخیلات واهی»، وبگاه روزنامه کیهان.
- ↑ هاشمی رفسنجانی، فرهنگ قرآن، 1385ش، ج8، ص252.
- ↑ شبّر، اخلاق، 1374ش، ص167.
- ↑ هاشمی رفسنجانی، فرهنگ قرآن، 1385ش، ج8، ص252.
منابع
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- قرآن
- بلاغی، سیدعبدالحجة، حجة التفاسیر و بلاغ الاکسیر، قم، حکمت، چاپ اول، ۱۳۸۶ش.
- «تفاخر»، در سایت ویکی فقه، تاریخ بازیابی: ۲۲ مهر ۱۴۰۰ش.
- دهخدا، علیاکبر، لغتنامه، در سایت اینترنتی واژهیاب، تاریخ بازیابی: ۲۲ مهر ۱۴۰۰ش.
- دیلمی، حسن بن محمد، ارشاد القلوب، قم، شریف رضی، ۱۳۷۱ش.
- سلیمی، محمدرضا، «تفاخر؛ غلبه تخیلات واهی»، تارنمای روزنامه کیهان، تاریخ درج:۳۰ تیر ۱۳۹۶ش.
- شبر، سید عبدالله، اخلاق، قم، هجرت، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.
- طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، اسماعیلیه، چاپ پنجم، ۱۳۷۱ش.
- طوسی، محمد بن حسن، الامالی، قم، دارالثقافه للطباعه، ۱۴۱۴ق.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، انتشارات اسلامی، چاپ سوم، ۱۳۶۷ش.
- مراغی، احمد مصطفی، تفسیرالمراغی، بیروت، دارالفکر، بیتا.
- مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، برگزیده تفسیر نمونه، تهران، دارالکتبالاسلامیه، چاپ سیزدهم، ۱۳۸۲ش.
- نراقی، احمد، معراج السعاده، قم، هجرت، ۱۳۷۵ش.
- هاشمی رفسنجانی، علیاکبر و دیگران، فرهنگ قرآن، قم، بوستان کتاب، چاپ اول، ۱۳۸۵ش.