پیشنویس:نقاره: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش |
imported>محمدمهدی محمدی لینک داخلی |
||
| (یک نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
نواختن نقاره در نقاط مختلفی از ایران رواج دارد و با نامهای متفاوتی نیز شناخته میشود. برای مثال، در مناطق قشقایی و بویراحمدی «ناقاره»، در [[مازندران]] «دِسَرکوتِن»، در [[گیلان]] «نقاره» یا «ناقاره» و در آذربایجان شرقی «قوشا ناقارا» نامیده میشود که قوشا بهمعنای «جفت» است.<ref>[http://wikichejoor.ir/چگونه-با-انواع-ساز-نقاره-آشنایی-داشته-ب/ عبدالهزاده، «چگونه با انواع ساز نقاره آشنایی داشته باشیم؟»، سایت ویکیچجور.]</ref> انواعی دیگر از نقاره در [[کردستان]] را «دوتپله» و برخی دیگر را «تاس» گویند. این ساز را در عراق بهنام «نقارات» میشناسند و از جمله سازهای کهنی است که در زمان خلفای عباسی و پیش از نمازهای پنجگانه مینواختند. | نواختن نقاره در نقاط مختلفی از ایران رواج دارد و با نامهای متفاوتی نیز شناخته میشود. برای مثال، در مناطق قشقایی و بویراحمدی «ناقاره»، در [[مازندران]] «دِسَرکوتِن»، در [[گیلان]] «نقاره» یا «ناقاره» و در آذربایجان شرقی «قوشا ناقارا» نامیده میشود که قوشا بهمعنای «جفت» است.<ref>[http://wikichejoor.ir/چگونه-با-انواع-ساز-نقاره-آشنایی-داشته-ب/ عبدالهزاده، «چگونه با انواع ساز نقاره آشنایی داشته باشیم؟»، سایت ویکیچجور.]</ref> انواعی دیگر از نقاره در [[کردستان]] را «دوتپله» و برخی دیگر را «تاس» گویند. این ساز را در عراق بهنام «نقارات» میشناسند و از جمله سازهای کهنی است که در زمان خلفای عباسی و پیش از نمازهای پنجگانه مینواختند. | ||
نقاره در گذشته برای خبررسانی در مواردی مانند شناسایی محل غریق در [[آب]]، شروع | نقاره در گذشته برای خبررسانی در مواردی مانند شناسایی محل غریق در [[آب]]، شروع [[جنگ]]، نذورات و مراسم حماسی کُشتی کاربرد داشته است. همچنین در دربار پادشاهان نیز، نواختن نقاره و شیپور رایج بوده است. امروزه، کاربردهای گوناگون نواختن نقاره در [[ایران]]، منسوخ شده و بهصورت کاملاً محدود استفاده میشود. گاهی در محافل [[مراسم عروسی|عروسی]]، نقاره را همراه با «[[سرنا|سُرنا]]» و «[[کرنانوازی|کَرنا]]» مینوازند. در حرم [[امام رضا]]، هر روز صبح و هنگام غروب آفتاب در محلی بهنام نقارهخانه، نقاره و شیپور میزنند.<ref>موسویپناه، حرم در واژهها، 1391ش، ص58.</ref> | ||
==نقارهچی و نقارهخانه== | ==نقارهچی و نقارهخانه== | ||
| خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
==پیشینه نقاره، نقارهزنی و نقارهخانه== | ==پیشینه نقاره، نقارهزنی و نقارهخانه== | ||
قدمت این ساز به سده نهم هجری بازمیگردد. برخی، جنگهای صلیبی را عامل انتقال این ساز به اروپا دانستهاند؛ در قرن چهاردهم میلادی استفاده از نقاره در انگلستان گسترش یافت.<ref>[http://wikichejoor.ir/چگونه-با-انواع-ساز-نقاره-آشنایی-داشته-ب/ عبدالهزاده، «چگونه با انواع ساز نقاره آشنایی داشته باشیم؟»، سایت ویکیچجور.]</ref> رواج نقارهزنی در ایران تا زمان [[قاجاریه]] ادامه داشت و قدمت نقارهخانه در حرم امام رضا نیز به دوره قاجاریه (حدود سال ۱۰۱۲ق) بازمیگردد. | قدمت این ساز به سده نهم هجری بازمیگردد. برخی، جنگهای صلیبی را عامل انتقال این ساز به اروپا دانستهاند؛ در قرن چهاردهم میلادی استفاده از نقاره در انگلستان گسترش یافت.<ref>[http://wikichejoor.ir/چگونه-با-انواع-ساز-نقاره-آشنایی-داشته-ب/ عبدالهزاده، «چگونه با انواع ساز نقاره آشنایی داشته باشیم؟»، سایت ویکیچجور.]</ref> رواج نقارهزنی در ایران تا زمان [[قاجاریه]] ادامه داشت و قدمت نقارهخانه در حرم امام رضا نیز به دوره [[قاجاریه]] (حدود سال ۱۰۱۲ق) بازمیگردد. | ||
==نقاره در ادبیات فارسی== | ==نقاره در ادبیات فارسی== | ||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
{{پایان نستعلیق}} | {{پایان نستعلیق}} | ||
یا مَثَلهایی همچون: | یا مَثَلهایی همچون: | ||
این آش و این نقاره؛<ref>[https://www.vajehyab.com/dehkhoda/نقاره+چی دهخدا، لغتنامه دهخدا، ذیل واژه نقاره.]</ref> نقارهچی کم بود یکی هم از میمند آوردند؛<ref>[https://www.vajehyab.com/dehkhoda/نقاره+چی دهخدا، لغتنامه دهخدا، ذیل واژه نقارهچی.]</ref> نقاره بیباکی کوفتن:<ref>[https://www.vajehyab.com/dehkhoda/نقاره+کوفتن دهخدا، لغتنامه دهخدا، ذیل واژه نقاره کوفتن.]</ref> بر طبل بیعاری زدن؛ شتر نقاره خانه است. | |||
این [[آش]] و این نقاره؛<ref>[https://www.vajehyab.com/dehkhoda/نقاره+چی دهخدا، لغتنامه دهخدا، ذیل واژه نقاره.]</ref> نقارهچی کم بود یکی هم از میمند آوردند؛<ref>[https://www.vajehyab.com/dehkhoda/نقاره+چی دهخدا، لغتنامه دهخدا، ذیل واژه نقارهچی.]</ref> نقاره بیباکی کوفتن:<ref>[https://www.vajehyab.com/dehkhoda/نقاره+کوفتن دهخدا، لغتنامه دهخدا، ذیل واژه نقاره کوفتن.]</ref> بر طبل بیعاری زدن؛ شتر نقاره خانه است. | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| خط ۲۸: | خط ۲۹: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{آغاز منابع}} | |||
*دهخدا، علیاکبر، لغتنامه دهخدا، سایت واژهیاب، تاریخ بازدید: ۱ آبان ۱۴۰۰ش. | *دهخدا، علیاکبر، لغتنامه دهخدا، سایت واژهیاب، تاریخ بازدید: ۱ آبان ۱۴۰۰ش. | ||
*عبدالهزاده، فرزاد، «چگونه با انواع ساز نقاره آشنایی داشته باشیم؟»، سایت ویکیچجور، تاریخ بارگذاری: ۲ خرداد ۱۳۹۶ش. | *عبدالهزاده، فرزاد، «چگونه با انواع ساز نقاره آشنایی داشته باشیم؟»، سایت ویکیچجور، تاریخ بارگذاری: ۲ خرداد ۱۳۹۶ش. | ||
*موسویپناه، سیدابراهیم، حرم در واژهها، مشهد، انتشارات زائر رضوی، ۱۳۹۱ش. | *موسویپناه، سیدابراهیم، حرم در واژهها، مشهد، انتشارات زائر رضوی، ۱۳۹۱ش. | ||
{{پایان منابع}} | |||
{{موسیقی-افقی}} | {{موسیقی-افقی}} | ||
[[رده:سازهای موسیقی]] | [[رده:سازهای موسیقی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۳ مهر ۱۴۰۴، ساعت ۰۹:۴۹
نقاره؛ نوعی طبل کوچک دوتایی همراه با دو چوب باریک
«نقاره» یا «نوبت»، نوعی طبل دوگانهٔ بزرگ و کوچک است. این ساز ضربی بهصورت دو طبل کوچک متصل بههم، یکی بزرگتر با صدای بم و دیگری کوچکتر با صدای زیر است. آلت نواختن این دو طبل نیز، دو چوب کوچک است که با هر دو دست نواخته میشود. گاهی یک دست بر طبل بم و دیگری بر طبل زیر، و گاهی نیز هر دو بر یک طبل (بم یا زیر) میخورد. شکل ظاهری نقاره شبیه به تخممرغ یا گلدان است. کاسه نقاره را از مس، برنج یا سفال ساخته میشود و پوست آن نیز از پوست گاو یا گوسفند است.
نام و کاربرد نقاره
[ویرایش | ویرایش مبدأ]نواختن نقاره در نقاط مختلفی از ایران رواج دارد و با نامهای متفاوتی نیز شناخته میشود. برای مثال، در مناطق قشقایی و بویراحمدی «ناقاره»، در مازندران «دِسَرکوتِن»، در گیلان «نقاره» یا «ناقاره» و در آذربایجان شرقی «قوشا ناقارا» نامیده میشود که قوشا بهمعنای «جفت» است.[۱] انواعی دیگر از نقاره در کردستان را «دوتپله» و برخی دیگر را «تاس» گویند. این ساز را در عراق بهنام «نقارات» میشناسند و از جمله سازهای کهنی است که در زمان خلفای عباسی و پیش از نمازهای پنجگانه مینواختند.
نقاره در گذشته برای خبررسانی در مواردی مانند شناسایی محل غریق در آب، شروع جنگ، نذورات و مراسم حماسی کُشتی کاربرد داشته است. همچنین در دربار پادشاهان نیز، نواختن نقاره و شیپور رایج بوده است. امروزه، کاربردهای گوناگون نواختن نقاره در ایران، منسوخ شده و بهصورت کاملاً محدود استفاده میشود. گاهی در محافل عروسی، نقاره را همراه با «سُرنا» و «کَرنا» مینوازند. در حرم امام رضا، هر روز صبح و هنگام غروب آفتاب در محلی بهنام نقارهخانه، نقاره و شیپور میزنند.[۲]
نقارهچی و نقارهخانه
[ویرایش | ویرایش مبدأ]به فردی که نقاره میزند «نقارهچی»، «چوبکزن»، «نقارهزن»، «نقارچی»، «نوبتنواز»، «نوبتزن» یا «نوازنده نقاره»،[۳] و به مکان نواختن نقاره «نقارهخانه» یا «نقارخانه»، «نوبتخانه» و «کوسخانه» گویند.[۴] در واقع، نقارخانه جایی است که در آن ۲ مرتبه، «نوبت» (نقاره) میزنند.[۵]
پیشینه نقاره، نقارهزنی و نقارهخانه
[ویرایش | ویرایش مبدأ]قدمت این ساز به سده نهم هجری بازمیگردد. برخی، جنگهای صلیبی را عامل انتقال این ساز به اروپا دانستهاند؛ در قرن چهاردهم میلادی استفاده از نقاره در انگلستان گسترش یافت.[۶] رواج نقارهزنی در ایران تا زمان قاجاریه ادامه داشت و قدمت نقارهخانه در حرم امام رضا نیز به دوره قاجاریه (حدود سال ۱۰۱۲ق) بازمیگردد.
نقاره در ادبیات فارسی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]پیشینه تاریخی نقاره در فرهنگ ایرانیان موجب ورود آن به ادبیات عامه مردم ایران شده است؛ این واژه را در مَثَلهای عامیانه و آثار شاعران ایرانی میتوان یافت.[۷] الگو:آغاز نستعلیق الگو:شعر الگو:ب الگو:پایان شعر الگو:پایان نستعلیق یا مَثَلهایی همچون:
این آش و این نقاره؛[۸] نقارهچی کم بود یکی هم از میمند آوردند؛[۹] نقاره بیباکی کوفتن:[۱۰] بر طبل بیعاری زدن؛ شتر نقاره خانه است.
پانویس
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- ↑ عبدالهزاده، «چگونه با انواع ساز نقاره آشنایی داشته باشیم؟»، سایت ویکیچجور.
- ↑ موسویپناه، حرم در واژهها، 1391ش، ص58.
- ↑ دهخدا، لغتنامه دهخدا، ذیل واژه نقارهچی.
- ↑ دهخدا، لغتنامه دهخدا، ذیل واژه نقارهخانه.
- ↑ دهخدا، لغتنامه دهخدا، ذیل واژه نقارخانه.
- ↑ عبدالهزاده، «چگونه با انواع ساز نقاره آشنایی داشته باشیم؟»، سایت ویکیچجور.
- ↑ دهخدا، لغتنامه دهخدا، ذیل واژه نقاره.
- ↑ دهخدا، لغتنامه دهخدا، ذیل واژه نقاره.
- ↑ دهخدا، لغتنامه دهخدا، ذیل واژه نقارهچی.
- ↑ دهخدا، لغتنامه دهخدا، ذیل واژه نقاره کوفتن.
منابع
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- دهخدا، علیاکبر، لغتنامه دهخدا، سایت واژهیاب، تاریخ بازدید: ۱ آبان ۱۴۰۰ش.
- عبدالهزاده، فرزاد، «چگونه با انواع ساز نقاره آشنایی داشته باشیم؟»، سایت ویکیچجور، تاریخ بارگذاری: ۲ خرداد ۱۳۹۶ش.
- موسویپناه، سیدابراهیم، حرم در واژهها، مشهد، انتشارات زائر رضوی، ۱۳۹۱ش.
| انواع موسیقی | |||
|---|---|---|---|
| آلات موسیقی | |||
| فرهنگهای موسیقی | |||
| روانشناسی موسیقی | |||
| ژانرهای موسیقی | |||
| موسیقیدانان |
| ||
| موارد مرتبط | |||
