پرش به محتوا

پیش‌نویس:شخصیت‌پردازی فرهنگی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌ترتفاوت با ویرایش جدیدتر ←
دیداریویکی‌متن
imported>زهرا فاضل
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>امان الله فصیحی
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
<big>'''شخصیت‌پردازی فرهنگی'''</big>؛ فرآیندی متکی بر بازتاب هویت جمعی، ارزش‌های بومی و نشانه‌های فرهنگی در ساخت و پرداخت کاراکتر.<br>
<big>'''شخصیت‌پردازی فرهنگی'''</big>؛ فرآیندی متکی بر بازتاب هویت جمعی، ارزش‌های بومی و نشانه‌های فرهنگی در ساخت و پرداخت کاراکتر.<br>


شخصیت‌پردازی فرهنگی یا شخصیت‌سازی فرهنگی، پُلی میان خلاقیت هنری و میراث فرهنگی یک جامعه بوده و با بهره‌گیری از عناصر هویت ملی، اسطوره‌ها، روایت‌های تاریخی، ارزش‌های دینی و سنت‌های اجتماعی، شخصیت‌هایی می‌آفریند که نه‌تنها نقش‌آفرینان یک داستان، فیلم یا اثر هنری هستند بلکه به‌عنوان بازتابی از تجربۀ زیسته و ذهنیت جمعی جامعه نیز عمل می‌کنند. در این شیوه، خالق اثر با استفاده از نمادها، گویش‌ها، رفتارهای اجتماعی، الگوهای تربیتی و دغدغه‌های واقعی مردم، به شخصیت عمق و باورپذیری می‌بخشد و او را از یک «کاراکتر ساده» به یک «نشانۀ فرهنگی» تبدیل می‌کند؛ نشانه‌ای که می‌تواند ارزش‌های مشترک را تقویت کرده، الگوهای رفتاری مثبت را ترویج داده و پیوند میان گذشته و امروز را از راه قصه و هنر زنده نگه دارد.
شخصیت‌پردازی فرهنگی، پُلی میان [[خلاقیت هنری]] و [[میراث فرهنگی]] یک جامعه بوده و با بهره‌گیری از عناصر [[هویت ملی]]، [[اسطوره‌ها]]، روایت‌های تاریخی، [[ارزش‌های دینی]] و [[سنت‌های اجتماعی]]، شخصیت‌هایی می‌آفریند که نه‌تنها نقش‌آفرینان یک [[داستان]]، [[فیلم]] یا [[اثر هنری]] هستند بلکه به‌عنوان بازتابی از [[تجربۀ زیسته]] و [[ذهنیت جمعی جامعه|حافظه جمعی]] نیز عمل می‌کنند. در این شیوه، خالق اثر با استفاده از [[نمادها]]، [[گویش‌ها]]، [[رفتارهای اجتماعی]]، [[الگوهای تربیتی]] و دغدغه‌های واقعی مردم، به [[شخصیت]] عمق و باورپذیری می‌بخشد و او را از یک «کاراکتر ساده» به یک «[[نشانۀ فرهنگی]]» تبدیل می‌کند که ارزش‌های مشترک را تقویت، الگوهای رفتاری مثبت را ترویج و پیوند میان گذشته و امروز از راه [[قصه]] و [[هنر]] ایجاد می‌کند.
==تعریف شخصیت‌پردازی فرهنگی==
==تعریف شخصیت‌پردازی فرهنگی==
شخصیت‌پردازی فرهنگی به فرآیند خلق و بازنمایی شخصیت‌هایی گفته می‌شود که در بستر فرهنگ، ارزش‌ها و جهان‌بینی یک جامعه شکل گرفته و حامل پیام‌های هویتی، اجتماعی و اخلاقی آن فرهنگ هستند.<ref> [https://www.ricac.ac.ir/news/4542/%D8%A8%D9%87-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C-%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8-%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%86%DB%8C%D رضایی، «به شخصیت‌پردازی در راستای مکتب سلیمانی نیاز داریم»، وب‌سایت پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.]</ref> شخصیت فرهنگی، نمود عینی فرهنگ در رفتار، گفتار و سبک زندگی افراد بوده و نقش یک «آینۀ فرهنگی» را ایفا می‌کند. این شخصیت می‌توانند همزمان واقعی و الهام‌بخش باشند؛ شخصیت‌هایی که گاه بازتاب انسان‌های عادی‌ بوده و گاه فراتر از واقعیت رفته و به اسطوره‌ها و نمادهای فرهنگی تبدیل می‌شوند.<ref>یونسی، هنر داستان نویسی، 1341ش، ص22.</ref><br>
شخصیت‌پردازی فرهنگی، فرآیند خلق شخصیت‌هایی است که در بستر [[فرهنگ]] و [[جهان‌بینی]] یک جامعه شکل گرفته و حامل پیام‌های هویتی، اجتماعی و اخلاقی آن هستند.<ref> [https://www.ricac.ac.ir/news/4542/%D8%A8%D9%87-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C-%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8-%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%86%DB%8C%D رضایی، «به شخصیت‌پردازی در راستای مکتب سلیمانی نیاز داریم»، وب‌سایت پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.]</ref> این فرآیند که شیوه‌ای از بازنمایی [[هویت]] در [[زندگی|زندگی روزمره]] محسوب می‌شود، در طول [[زندگی]] فرد، از [[کودکی]] مانند خو گرفتن با [[عروسک‌ها]] یا [[انیمیشن‌های بومی]] تا [[بزرگسالی]] مانند الهام پذیرفتن از [[قهرمانان فرهنگی]] ادامه می‌یابد. [[شخصیت فرهنگی]]، که محصول این فرآیند است، به‌مثابه تجسم فرهنگ در [[سبک زندگی]] افراد عمل می‌کند. این شخصیت‌ها گاه بازتابی از انسان‌های عادی و واقعی هستند و گاه فراتر از واقعیت رفته، به اسطوره‌ها یا [[نمادهای فرهنگیِ]] الهام‌بخش تبدیل می‌شوند.<ref>یونسی، هنر داستان نویسی، 1341ش، ص22.</ref> بر این اساس، هر شخصیت فرهنگی، حامل بخشی از حافظهٔ جمعی و تجربهٔ زیستهٔ یک ملت به شمار می‌رود.<ref>آزاددل و دیگران، «بررسی و تطبیق عنصر شخصیت‌پردازی در رمان‌ها "اللص و الکلاب" اثر نجیب محفوظ و "بار دیگر شهری که دوست می‌داشتم" اثر نادر ابراهیمی»، 1395ش، ص580.</ref>
 
در این چارچوب، شخصیت‌پردازی فرهنگی شیوه‌ای از بازنمایی هویت در زندگی روزمره است. از کودکی که با عروسک یا انیمیشنی بومی خو می‌گیرد تا بزرگسالی که ارزش‌های خود را از قهرمانان فرهنگی جامعه الهام می‌گیرد، همگی در یک زنجیرۀ شخصیت‌پردازی فرهنگی قرار دارند. به این معنا، هر شخصیت فرهنگی، حامل بخشی از حافظۀ جمعی و تجربۀ زیستۀ یک ملت است.<ref>آزاددل و دیگران، «بررسی و تطبیق عنصر شخصیت‌پردازی در رمان‌ها "اللص و الکلاب" اثر نجیب محفوظ و "بار دیگر شهری که دوست می‌داشتم" اثر نادر ابراهیمی»، 1395ش، ص580.</ref>  
==مدل‌ها در شخصیت‌پردازی فرهنگی==
==مدل‌های جهانی و رویکرد ایرانی در شخصیت‌پردازی فرهنگی==
شخصیت‌پردازی فرهنگی پدیده‌ای جهانی است که در هر بستر فرهنگی، با مدل و اهداف متفاوتی دنبال می‌شود. برای نمونه [[مدل آمریکایی]] بر جذابیت بصری، روایت جهانی و [[اقتصاد کاراکتر]]، با هدف خلق [[شخصیت‌های تجاریِ]] فراگیر و تأکید بر [[فردگرایی]] و [[قهرمان‌گرایی]] تمرکز دارد.<ref>[https://namafar.ir/%D8%AF%D8%B1%D8%A2%D9%85%D8%AF-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C/?utm_source=chatgpt.com «بازارپردازی فرهنگی/ نیمۀ پنهان درآمدزایی در صنعت سینما و انیمیشن»، وب‌سایت نمافر.]</ref> [[مدل ژاپنی]] (در [[انیمه]] و [[مانگا]]) بر عمق شخصیت، مفاهیم فلسفی و هستی‌شناسانه و تأکید بر [[روابط اجتماعی]]، ارزش‌های جمع‌گرایانه و ساختارهای سنتی تمرکز دارد.<ref> [https://cyberpajooh.com/%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%85%D9%87%D8%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AA%D8%A7%D8%A8%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%86/ بهمنی، «انیمه، بازتابی از فرهنگ ژاپن»، وب‌سایت سایبرپروژه.]</ref> [[مدل ایرانی]]، ریشه‌دار در [[فرهنگ اسلامی‌ایرانی]]، بر نقش [[تربیتی]] و [[الگوسازی]] تمرکز دارد و هدف آن بازتاب ارزش‌های [[معنوی]]، اخلاقی و [[تمدنی]] برای همذات‌پنداری کودکان و نوجوانان با الگوهای بومی است.<ref> [https://www.mehrnews.com/news/6629079/%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C-%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%AF-%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF-%D8%B9%D8%A7%D8%B7%D9%81%DB%8C-%DA%A9%D9%88%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%A7-%D9%8 «شخصیت‌های بومی کلید پیوند عاطفی کودکان با فرهنگ ایرانی»، خبرگزاری مهر.]</ref>
شخصیت‌پردازی فرهنگی پدیده‌ای جهانی است که در هر بستر فرهنگی، با رویکردها و اهداف متفاوتی دنبال می‌شود.
===مدل آمریکایی===
بر جذابیت بصری، روایت جهانی و همه‌پسند و اقتصاد کاراکتر تمرکز دارد. هدف اصلی، خلق شخصیت‌هایی با پتانسیل تجاری و فراگیر بوده که بر مفاهیمی مانند فردگرایی و قهرمان‌گرایی تأکید می‌کنند.<ref>[https://namafar.ir/%D8%AF%D8%B1%D8%A2%D9%85%D8%AF-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C/?utm_source=chatgpt.com «بازارپردازی فرهنگی/ نیمۀ پنهان درآمدزایی در صنعت سینما و انیمیشن»، وب‌سایت نمافر.]</ref>  
===مدل ژاپنی===
بر عمق‌بخشی به شخصیت‌ها و پرداختن به مفاهیم فلسفی و هستی‌شناسانه تمرکز دارد. در این مدل که در قالب انیمه و مانگا ظهور کرده، بر روابط اجتماعی، ارزش‌های جمع‌گرایانه و ساختارهای سنتی تأکید می‌شود.<ref> [https://cyberpajooh.com/%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%85%D9%87%D8%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AA%D8%A7%D8%A8%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%86/ بهمنی، «انیمه، بازتابی از فرهنگ ژاپن»، وب‌سایت سایبرپروژه.]</ref>  
===مدل ایرانی===
ریشه‌ای عمیق در فرهنگ اسلامی-ایرانی داشته و سیاست‌گذاران بر نقش آن به‌عنوان ابزار تربیت و الگوپذیری تأکید می‌کنند. هدف، بازتاب‌دهندۀ ارزش‌های معنوی، اخلاقی و تمدنی بوده تا کودکان و نوجوانان با الگوهایی از دل فرهنگ خود همذات‌پنداری کنند.<ref> [https://www.mehrnews.com/news/6629079/%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C-%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%AF-%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF-%D8%B9%D8%A7%D8%B7%D9%81%DB%8C-%DA%A9%D9%88%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%A7-%D9%8 «شخصیت‌های بومی کلید پیوند عاطفی کودکان با فرهنگ ایرانی»، خبرگزاری مهر.]</ref>  
==شیوه‌های انتقال پیام و هویت فرهنگی==  
==شیوه‌های انتقال پیام و هویت فرهنگی==  
شیوه‌های شخصیت‌پردازی و انتقال پیام فرهنگی در دو دستۀ کلی مستقیم و غیرمستقیم قرار می‌گیرند:
شخصیت‌پردازی فرهنگی به دو شیوۀ مستقیم و غیرمستقیم پیام را منتقل می‌کند. در شیوۀ مستقیم، ویژگی‌ها و ارزش‌های درونی شخصیت به‌صورت آشکار و بی‌واسطه، از طریق توصیف ذهنیت، واگویه‌های درونی<ref>Monologue</ref> یا بیان مستقیم عقاید ارائه می‌شود.<ref>آزاددل و دیگران، «بررسی و تطبیق عنصر شخصیت‌پردازی در رمان‌ها "اللص و الکلاب" اثر نجیب محفوظ و "بار دیگر شهری که دوست می‌داشتم" اثر نادر ابراهیمی»، 1395ش، ص589-590.</ref> در روش غیرمستقیم، مخاطب از طریق مشاهده و تفسیرِ عناصر، خود به ویژگی‌های هویتی و انگیزشی شخصیت پی می‌برد. این شیوه از طریق ابزارهایی چون کنش و رفتار،<ref>ایرانی، هنر رمان، ج1، 1364ش، ص200.</ref> گفت‌وگو و زبان،<ref>میرصادقی، عناصر داستان، 1376ش، ص465.</ref> ظاهر و پوشش<ref>آزاددل و دیگران، «بررسی و تطبیق عنصر شخصیت‌پردازی در رمان‌ها "اللص و الکلاب" اثر نجیب محفوظ و "بار دیگر شهری که دوست می‌داشتم" اثر نادر ابراهیمی»، 1395ش، ص595-596.</ref> و نام‌گذاری<ref>نصر اصفهانی و شمعی، «تحلیل عنصر شخصیت در رمان جای خالی سلوچ»، 1386ش، ص164.</ref> شخصیت اعمال می‌شود.
===شیوه‌های سنتی (مستقیم و غیرمستقیم)===
 
===شخصیت‌پردازی فرهنگی مستقیم (ذهنیت آشکار)====
در رسانه‌های چندرسانه‌ای، روش‌های غیرمستقیم، به‌ویژه از طریق تکنیک‌های بصری و شنیداری خاصی اجرا می‌شوند تا پیام هویتی را سریع‌تر و مؤثرتر منتقل کنند:
ویژگی‌ها و ارزش‌های درونی شخصیت به‌صورت آشکار و بدون واسطه به مخاطب منتقل می‌شود. این شیوه از طریق توصیف ذهنیت شخصیت، واگویه‌های درونی<ref>Monologue</ref> یا بیان مستقیم عقاید و ارزش‌ها کاربرد دارد.<ref>آزاددل و دیگران، «بررسی و تطبیق عنصر شخصیت‌پردازی در رمان‌ها "اللص و الکلاب" اثر نجیب محفوظ و "بار دیگر شهری که دوست می‌داشتم" اثر نادر ابراهیمی»، 1395ش، ص589-590.</ref>  
 
====شخصیت‌پردازی فرهنگی غیرمستقیم====
* '''زبان رنگ:''' استفاده از رنگ‌های نمادین پیام‌های فرهنگی خاصی را منتقل می‌کند.<ref>[https://javm.iribu.ac.ir/article%20151010.html زریابی یکتا، «شاخص‌های طراحی بصری شخصیت در انیمیشن‌های تلویزیونی از دید مخاطبین کودک»، 1401ش، ص77-79.]</ref>
مخاطب از طریق مشاهده و تفسیر اعمال و تعاملات شخصیت، خود به ویژگی‌های هویتی و انگیزشی او پی می‌برد.  
* '''طراحی فرم:''' اشکال هندسی خاص جهت انتقال فوری ویژگی‌های شخصیتی به‌کار می‌روند.<ref>[https://javm.iribu.ac.ir/article%20151010.html زریابی یکتا، «شاخص‌های طراحی بصری شخصیت در انیمیشن‌های تلویزیونی از دید مخاطبین کودک»، 1401ش، ص71.]</ref>
# کنش و رفتار: شخصیت با عمل خود تعریف می‌شود. رفتارهایی مانند حفظ عزت نفس در شکست، مدیریت بحران یا کمک ایثارگرانه، ارزش‌های اخلاقی و هویتی شخصیت را منتقل و تثبیت می‌کند.<ref>ایرانی، هنر رمان، ج1، 1364ش، ص200.</ref>  
* '''صدا و موسیقی:''' دوبلاژ، لهجه و لحن صدا [[هویت فرهنگی]] شخصیت را تثبیت می‌کند و [[موسیقی]] زمینه به القای احساسات کمک می‌کند.<ref>[https://civilica.com/doc/2434292/ درگاهی و سربخش ، «تحلیل نقش صدا و موسیقی روایی در انیمیشن‌های سینمایی موزیکال ایرانی (با مطالعۀ موردی انیمیشن ببعی قهرمان)»، 1404ش، چکیده.]</ref>
# گفت‌وگو و زبان: نحوۀ صحبت کردن، شامل انتخاب کلمات، لهجه، اصطلاحات و لحن کلام، تمایز ویژگی‌های درونی، طبقۀ اجتماعی و وابستگی‌های فرهنگی شخصیت را نشان می‌دهد؛ مانند استفاده از ضرب‌المثل‌های محلی که هویت فرهنگی و جغرافیایی شخصیت را در ذهن مخاطب تثبیت می‌کند.<ref>میرصادقی، عناصر داستان، 1376ش، ص465.</ref>  
 
# توصیف ظاهر و پوشش: ظاهر فیزیکی شخصیت، به ویژه نوع لباس و پوشش مانند استفاده از لباس محلی یا نمادهای مذهبی، نخستین واسطۀ القای صفات درونی، وضعیت اجتماعی و باورهای اعتقادی است.<ref>آزاددل و دیگران، «بررسی و تطبیق عنصر شخصیت‌پردازی در رمان‌ها "اللص و الکلاب" اثر نجیب محفوظ و "بار دیگر شهری که دوست می‌داشتم" اثر نادر ابراهیمی»، 1395ش، ص595-596.</ref>  
==الگوسازی فرهنگی و کارکرد راهبردی==
# نام‌گذاری: انتخاب نامی متناسب با ویژگی‌های شخصیتی مانند «آقای امین» برای فرد درستکار، یا برعکس، نام متضاد برای ایجاد طنز یا تعارض، درک مخاطب از خصوصیات فرهنگی شخصیت را تسهیل می‌کند.<ref>نصر اصفهانی و شمعی، «تحلیل عنصر شخصیت در رمان جای خالی سلوچ»، 1386ش، ص164.</ref>  
شخصیت‌پردازی فرهنگی عنصری محوری برای [[انسجام هویتی]] جامعه تلقی می‌شود.<ref>[https://www.ricac.ac.ir/news/4542/%D8%A8%D9%87-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C-%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8-%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%86%DB%8C%D «به شخصیت‌پردازی در راستای مکتب سلیمانی نیاز داریم»، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.]</ref> یک رویکرد، الگوی مطلوب را دربرگیرندهٔ معیارهایی چون قهرمانِ حامل هویت اصیل جامعه، تصویرسازی امیدبخش، فتوت و جوانمردی و تلفیق اقتدار و لطافت می‌داند.<ref>[https://www.ricac.ac.ir/news/4542/%D8%A8%D9%87-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C-%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8-%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%86%DB%8C%D «به شخصیت‌پردازی در راستای مکتب سلیمانی نیاز داریم»، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.]</ref> همچنین، کارکردهای راهبردی مانند بازتولید تقدس با هدف حفظ بنیان‌های اعتقادی و معرفی چهره‌های ناشناخته به‌عنوان یک مزیت رقابتی در [[جنگ روایت‌ها]] برای این فرآیند تعریف می‌شود.<ref> [https://ar.rasanews.ir/fa/news/78092/%DA%86%D9%87%D8%B1%D9%87-%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9 «چهره‌پردازی از شخصیت‌های دینی و فرهنگی جامعه ضروری است»، خبرگزاری رسا.]</ref>
===تکنیک‌های رسانه‌های چندرسانه‌ای===
 
در رسانه‌های چندرسانه‌ای، تکنیک‌های بصری و شنیداری برای انتقال سریع و مؤثر پیام هویتی و فرهنگی ضروری است.
====زبان رنگ====
استفاده از رنگ‌های نمادین مانند آبی فیروزه‌ای یا قرمز ایرانی در پوشش یا محیط شخصیت، پیام‌های فرهنگی خاصی را منتقل می‌کند.<ref>[https://javm.iribu.ac.ir/article%20151010.html زریابی یکتا، «شاخص‌های طراحی بصری شخصیت در انیمیشن‌های تلویزیونی از دید مخاطبین کودک»، 1401ش، ص77-79.]</ref>  پژوهش‌های داخلی نشان داده است که کودکان ایرانی رنگ‌های خاصی مانند آبی (در میان رنگ‌های سرد) و زرد (در میان رنگ‌های گرم) را ترجیح می‌دهند که این یافته‌ها باید در طراحی کاراکترهای فرهنگی مورد توجه قرار گیرد.<ref>[https://javm.iribu.ac.ir/article%20151010.html زریابی یکتا، «شاخص‌های طراحی بصری شخصیت در انیمیشن‌های تلویزیونی از دید مخاطبین کودک»، 1401ش، ص92.]</ref>  
====طراحی فرم<ref>Shape language. </ref>====
استفاده از اشکال هندسی خاص در فرم کلی کاراکتر، به‌منظور انتقال فوری ویژگی‌های شخصیتی در انیمیشن و بازی به‌کار می‌رود؛ مانند مثلث برای القای پویایی و قهرمانی و دایره برای القای مهربانی.<ref>[https://javm.iribu.ac.ir/article%20151010.html زریابی یکتا، «شاخص‌های طراحی بصری شخصیت در انیمیشن‌های تلویزیونی از دید مخاطبین کودک»، 1401ش، ص71.]</ref>  
====صدا و موسیقی====
دوبلاژ، لهجه و لحن صدا نقش کلیدی در تثبیت هویت فرهنگی و حس درونی شخصیت دارد؛ مانند استفاده از لهجه‌های بومی در تولیداتی مانند «شکرستان». موسیقی زمینه‌ای<ref>Soundtrack.</ref>  نیز به‌عنوان یک عامل شنیداری، در القای احساسات، تقویت روایت و تثبیت حس درونی شخصیت در ذهن مخاطب، مؤثر است.<ref>[https://civilica.com/doc/2434292/ درگاهی و سربخش ، «تحلیل نقش صدا و موسیقی روایی در انیمیشن‌های سینمایی موزیکال ایرانی (با مطالعۀ موردی انیمیشن ببعی قهرمان)»، 1404ش، چکیده.]</ref>  
==کارکرد راهبردی و الگوسازی فرهنگی==
شخصیت‌پردازی فرهنگی به‌عنوان عنصری محوری در نظام‌های معنایی عمل کرده و قادر است نظم گفتاری و پیوستگی هویتی را برای یک جامعه تولید کند.<ref>[https://www.ricac.ac.ir/news/4542/%D8%A8%D9%87-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C-%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8-%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%86%DB%8C%D «به شخصیت‌پردازی در راستای مکتب سلیمانی نیاز داریم»، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.]</ref>  
===ابعاد الگوی فرهنگی مطلوب===
الگوی فرهنگی موفق باید دارای ویژگی‌های زیر باشد:
# قهرمان حامل هویت: شخصیتی باشد که به‌صورت متوازن هویت دینی، ملی و انقلابی را در خود تلفیق کرده و حامل بخش‌های کلیدی نظام معنایی جامعه باشد.
# تصویرسازی امیدبخش: شخصیت‌پردازی باید بر جنبه‌های پیروزمندانه و عملکرد مدیریتی الگو متمرکز شود تا به جامعه احساس قدرت، توانمندی و امید منتقل کند.
# تأکید بر فتوت و جوانمردی: سرّ نفوذ اجتماعی و محبوبیت پایدار یک الگو در انطباق عمیق رفتار و منش او با ارزش‌های ریشه‌دار و مشترک فرهنگ ایرانی مانند فتوت و جوانمردی نهفته است.
# لطافت در اوج اقتدار: شخصیت‌پردازی باید تلفیق معنادار اقتدار نظامی و لطافت روحی و معنوی را برجسته کند.<ref>[https://www.ricac.ac.ir/news/4542/%D8%A8%D9%87-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C-%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8-%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%86%DB%8C%D «به شخصیت‌پردازی در راستای مکتب سلیمانی نیاز داریم»، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.]</ref>
===ضرورت بازتولید تقدس و مزیت رقابتی===
# بازتولید تقدس: در مواجهه با تلاش‌های جریان سکولار جهانی برای تقدس‌زدایی از نمادها و چهره‌های فرهنگی-دینی، شخصیت‌پردازی فرهنگی ابزاری استراتژیک برای حفظ بنیان‌های هویتی و اعتقادی جامعه است.
# چهره‌های ناشناخته: معرفی صحیح و به‌موقع شخصیت‌های برجستۀ فرهنگی-دینی که در حال حاضر ناشناخته هستند، یک مزیت رقابتی محسوب می‌شود و اقدامی پیشگیرانه و تهاجمی در جنگ روایت‌ها است.<ref> [https://ar.rasanews.ir/fa/news/78092/%DA%86%D9%87%D8%B1%D9%87-%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9 «چهره‌پردازی از شخصیت‌های دینی و فرهنگی جامعه ضروری است»، خبرگزاری رسا.]</ref>  
==شخصیت‌پردازی در بازار و صنعت فرهنگی==
==شخصیت‌پردازی در بازار و صنعت فرهنگی==
شخصیت‌پردازی فرهنگی باید به فرآیند تجاری‌سازی و توسعۀ اقتصادی محصولات فرهنگی منجر شود.
شخصیت‌پردازی فرهنگی می‌تواند به [[تجاری‌سازی]] و [[توسعه اقتصادی]] [[محصولات فرهنگی]] منجر شود. در این راستا، خلق یک کاراکتر محوری با پشتوانه هویتی، امکان جامعیت فرهنگی در محصول و تولید طیف وسیعی از محصولات جانبی را فراهم می‌آورد. این کاراکترهای ارزش‌بنیاد، که حامل پیام هویت فرهنگی و ملی هستند، در صورت موفقیت، جذابیت تجاری کسب کرده و منجر به تولید انبوه توسط سرمایه‌گذاران می‌شوند. موفقیت یک شخصیت در بازار، مستلزم روایت‌پردازی و دیده شدن گسترده در رسانه‌ها است.<ref>[https://www.kanoonnews.ir/news/294664/%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D9%87%D9%86%D8%B1-%D9%88-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%B9%D9%88%D8%A7%D9%85%D9%84-%D9%85%D9%88%D8%AB%D8%B1-%D8%A8%D8%B1-%D8%B4%D8%AE%D8%B «ادبیات، هنر و میراث فرهنگی، عوامل مؤثر بر شخصیت‌پردازی»، پایگاه خبری کودک و نوجوان، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.]</ref> همچنین، پرهیز از ارائه تصویری فرابشری، عاملی برای تضمین الگوپذیری عملی دانسته می‌شود.<ref>[https://www.ricac.ac.ir/news/4542/%D8%A8%D9%87-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C-%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8-%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%86%DB%8C%D «به شخصیت‌پردازی در راستای مکتب سلیمانی نیاز داریم»، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.]</ref>
===کارکرد محوری شخصیت===
 
مهم‌ترین نیاز در تولید محصولات فرهنگی و به‌ویژه نوشت‌افزار با الگوی اسلامی-ایرانی، خلق یک کاراکتر ویژه با پشتوانۀ هویتی است. این شخصیت‌محوری امکان جامعیت فرهنگی در محصول و تولید طیف وسیعی از محصولات جانبی را فراهم می‌آورد.
===تمایز شخصیت ارزش‌بنیاد===
کاراکترهای داخلی باید دارای خمیرمایۀ عمیق فرهنگی و ارزشی باشند تا بتوانند پیام اقتدار دین و هویت ملی را منتقل کرده و به موفقیت جامع و فراملی دست یابند.
===جذابیت تجاری هویت‌بنیان===
کاراکترهای ارزش‌محور موفق توانسته‌اند به مرحله‌ای برسند که سرمایه‌گذاران حوزه‌های مختلف تجاری مانند پوشاک، فرش و لوازم کودک، حاضر به تولید آنها در تیراژ بالا شوند. این امر نشان می‌دهد که تنوع‌بخشی به محصولات جانبی حول محور یک شخصیت فرهنگی قوی، یک نیروی محرکۀ اقتصادی است.
===پرهیز از دست‌نیافتنی کردن===
برای تضمین تداوم و «زنده‌مانی» مکتب، باید از ترویج تصویری فرابشری و دست‌نیافتنی از الگو پرهیز کرد تا امکان الگوپذیری عملی برای نسل‌های بعدی فراهم شود.<ref>[https://www.ricac.ac.ir/news/4542/%D8%A8%D9%87-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C-%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8-%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%86%DB%8C%D «به شخصیت‌پردازی در راستای مکتب سلیمانی نیاز داریم»، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.]</ref>
===ضرورت روایت‌پردازی و دیده شدن===
یک شخصیت محبوب برای موفقیت در بازار، باید داستان یا روایت داشته باشد، به‌خوبی در رسانه‌ها دیده و سپس توسط مخاطب پسندیده شود. رسانه‌ها ازجمله تلویزیون، سینما و شبکه‌های مجازی، نقش مهمی در شناخت و محبوبیت شخصیت‌ها ایفا می‌کنند.<ref>[https://www.kanoonnews.ir/news/294664/%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D9%87%D9%86%D8%B1-%D9%88-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%B9%D9%88%D8%A7%D9%85%D9%84-%D9%85%D9%88%D8%AB%D8%B1-%D8%A8%D8%B1-%D8%B4%D8%AE%D8%B «ادبیات، هنر و میراث فرهنگی، عوامل مؤثر بر شخصیت‌پردازی»، پایگاه خبری کودک و نوجوان، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.]</ref>  
==شخصیت‌پردازی فرهنگی در حوزه‌های فرهنگی ایران==
==شخصیت‌پردازی فرهنگی در حوزه‌های فرهنگی ایران==
===شخصیت‌پردازی فرهنگی در سینما و فیلم‌نامه===
 
شخصیت‌پردازی در فیلم‌نامه شامل ساخت و توصیف شخصیت‌های مختلف با تعیین ویژگی‌های جسمانی و روحی، تاریخچۀ زندگی، اهداف و تحولات آنها است. هدف اصلی، ایجاد شخصیت‌های قابل ارتباط و قابل همدلی بوده که باعث تعامل و تأثیرگذاری بیشتر روی تماشاگران می‌شوند.<ref>[https://manafarhang.com/article/%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87 «شخصیت‌پردازی در فیلمنامه و ویژگی‌های یک شخصیت‌پردازی خوب»، وب‌سایت گسترش فرهنگ اندیشۀ مانا.]</ref>
=== فیلم‌نامه  و سینما ===
====سینما====
شخصیت‌پردازی در [[فیلم‌نامه]] به ساخت و توصیف ویژگی‌های جسمانی، روحی، اهداف و تحولات شخصیت‌ها اطلاق می‌شود تا ارتباط و همدلی مخاطب را جلب کند. این فرآیند مستلزم حرکت فراتر از تیپ‌سازی و پرداختن به لایه‌های عمیق درونی، تضادهای اخلاقی و انگیزه‌های شخصیت است.<ref>میرصادقی، عناصر داستان، 1376ش، ص465.</ref> هستهٔ اصلی درام، تحول شخصیت مانند تغییر در باورها یا [[سبک زندگی]] محسوب می‌شود.<ref> [https://www.tebyan.net/news/79213/%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 «شخصیت‌پردازی در داستان»، وب‌سایت تبیان.]</ref> همچنین دیالوگ، ابزاری برای بازتاب غیرمستقیم [[بافت فرهنگی]]، [[طبقهٔ اجتماعی]] و سطح سواد شخصیت است.<ref> [https://www.tebyan.net/news/79213/%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 «شخصیت‌پردازی در داستان»، وب‌سایت تبیان.]</ref>
# وضعیت آثار سینمایی پرتره: سینمای ایران، آثار ماندگاری دربارۀ مفاخر ملی مانند «کمال‌الملک» و «غلامرضا تختی» و نیز شهدای دفاع مقدس مانند «احمد متوسلیان» تولید کرده است. با این حال، بسیاری از فیلم‌های سینمایی جدید، به‌ویژه در ژانر پرتره، در تبدیل چهره‌های شاخص به شخصیت‌های ماندگار سینمایی فاصله دارند.<ref> [https://www.irna.ir/news/85384930/%D8%A7%D9%85%D8%A7-%D9%88-%D8%A7%DA%AF%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%85%D9%81%D8%A7%D8%AE%D8%B1-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9% «اما و اگرهای شخصیت‌پردازی مفاخر فرهنگی- اجتماعی در جشنوارۀ چهل‌ودوم فجر»، خبرگزاری ایرنا.]</ref>
 
# نقد کیفیت پرداخت: در برخی فیلم‌های پرترۀ دفاع مقدس، مانند «آسمان غرب»، تمرکز بیشتر بر توانایی‌های نظامی و فنی مانند توانایی‌های هوایی ارتش بوده و پرداخت عمیقی از ابعاد شخصیتی و فرهنگی قهرمان، به‌جز نمایش غیرت و برخی رشادت‌های کلیشه‌ای، به نمایش گذاشته نشده است. برای ارتقای کیفیت و تضمین ماندگاری، نیاز به بازنگری اساسی در شیوۀ پرداخت و واگذاری پروژه‌ها به افراد مسلط‌تر و متخصص‌تر در حوزۀ درام و شخصیت‌نگاری سینمایی است.<ref> [https://www.irna.ir/news/85384930/%D8%A7%D9%85%D8%A7-%D9%88-%D8%A7%DA%AF%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%85%D9%81%D8%A7%D8%AE%D8%B1-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9% «اما و اگرهای شخصیت‌پردازی مفاخر فرهنگی- اجتماعی در جشنوارۀ چهل‌ودوم فجر»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> 
در [[سینمای ایران]]، آثاری دربارۀ [[مفاخر ملی]] و چهره‌های [[دفاع مقدس]] تولید شده است؛ با این حال، برخی نقدها<ref> [https://www.irna.ir/news/85384930/%D8%A7%D9%85%D8%A7-%D9%88-%D8%A7%DA%AF%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%85%D9%81%D8%A7%D8%AE%D8%B1-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9% «اما و اگرهای شخصیت‌پردازی مفاخر فرهنگی- اجتماعی در جشنوارۀ چهل‌ودوم فجر»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> فیلم‌های پرترهٔ جدیدتر در ژانر دفاع مقدس مانند «[[آسمان غرب]]» را متمرکز بر توانایی‌های فنی و نظامی دانسته و معتقدند پرداخت عمیقی از ابعاد شخصیتی قهرمان، فراتر از کلیشه‌های رایج، ارائه نشده است. اهداف راهبردی در این ژانر، بازتولید الگوهای مطلوب و سبک زندگی در جامعه از طریق محصولات فرهنگی، و همچنین صدور فرهنگی ارزش‌ها عنوان شده است.<ref>[https://www.ricac.ac.ir/news/4542/%D8%A8%D9%87-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C-%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8-%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%86%DB%8C%D «به شخصیت‌پردازی در راستای مکتب سلیمانی نیاز داریم»، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.]</ref>
# اهداف راهبردی: هدف نهایی شخصیت‌پردازی در سینمای دفاع مقدس، بازتولید سبک زندگی شهیدانه و الگوهای مطلوب در بطن جامعه است. این امر با وارد کردن ابعاد مختلف حیات، مدیریت و سیرۀ عملی الگو به مصرف فرهنگی و محصولات هنری و رسانه‌ای محقق می‌شود. همچنین، حضور الگوهای فرهنگی در عرصه‌های بین‌المللی می‌تواند به صدور فرهنگی ارزش‌ها و دستاوردهای دوران دفاع مقدس منجر شود.<ref> [https://www.ricac.ac.ir/news/4542/%D8%A8%D9%87-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C-%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8-%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%86%DB%8C%D «به شخصیت‌پردازی در راستای مکتب سلیمانی نیاز داریم»، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.]</ref>
 
====فیلم‌نامه====
=== ادبیات داستانی ===
# ساختار شخصیت درام: برای شخصیت‌پردازی فرهنگی در فیلم‌نامه، باید فراتر از تیپ‌سازی عمل کرد. شخصیت‌پردازی خوب، تنها به نمایش واکنش‌های سطحی اکتفا نمی‌کند بلکه به لایه‌های عمیق درونی، تضادهای اخلاقی و فرهنگی و انگیزه‌های ناخودآگاه شخصیت می‌پردازد.<ref>میرصادقی، عناصر داستان، 1376ش، ص465.</ref>  
در [[ادبیات داستانی]]، شخصیت‌پردازی فرهنگی موفق، مخاطب را با باورها و آرمان‌های شخصیت همذات‌پندار ساخته و از این طریق تأثیرگذاری عمیق‌تری می‌یابد.<ref>[https://www.ravi-inst.com/blog/literature/characterization-of-the-story/ «شخصیت‌پردازی در داستان: راهنمای کامل خلق شخصیت‌های به‌یادماندنی»، وب‌سایت مؤسسۀ فرهنگی و هنری راوی.]</ref> محورهای فرهنگی در این روایت‌ها شامل موارد زیر است:
# تغییر و تحول فرهنگی: هستۀ اصلی درام، تحول شخصیت است. در فیلم‌نامۀ فرهنگی، این تحول باید در راستای تغییر باورها، سبک زندگی یا منش باشد؛ مانند تحول شخصیت از یک فرد منفعت‌طلب به یک قهرمان با ارزش‌های ایثارگرانه.<ref> [https://www.tebyan.net/news/79213/%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 «شخصیت‌پردازی در داستان»، وب‌سایت تبیان.]</ref>  
 
# بافت فرهنگی دیالوگ: دیالوگ‌ها باید با دقت فراوان، بافت فرهنگی، طبقۀ اجتماعی و سطح سواد شخصیت را بازتاب دهند. استفاده از ضرب‌المثل‌ها، اصطلاحات بومی یا لحن رسمی و غیررسمی، بدون توصیف مستقیم، هویت فرهنگی شخصیت را به مخاطب معرفی می‌کند.<ref> [https://www.tebyan.net/news/79213/%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 «شخصیت‌پردازی در داستان»، وب‌سایت تبیان.]</ref> 
* '''زیرساخت باور و اعتقادات:''' تمرکز بر اعتقادات مذهبی و فطریات به‌عنوان عامل اصلی تفاوت‌های هویتی.
===شخصیت‌پردازی فرهنگی در ادبیات داستانی===
* '''هویت فرهنگی:''' آمیختن خصوصیات رفتاری متأثر از طبقه و محیط (تیپیکال) با خصایص فردی برای خلق شخصیت باورپذیر.
در ادبیات داستانی، شخصیت‌پردازی فرهنگی موفق، مخاطب را در دنیای فرهنگی روایت غوطه‌ور ساخته و از طریق همدلی با باورها و آرمان‌های فرهنگی شخصیت، تأثیرگذاری عمیق‌تری می‌یابد. تصمیمات و کنش‌های شخصیت‌ها که ریشه در نظام ارزشی و فرهنگی دارند، مسیر روایت را شکل می‌دهند.<ref> [https://www.ravi-inst.com/blog/literature/characterization-of-the-story/ «شخصیت‌پردازی در داستان: راهنمای کامل خلق شخصیت‌های به‌یادماندنی»، وب‌سایت مؤسسۀ فرهنگی و هنری راوی.]</ref>  
* '''تحول فرهنگی-اعتقادی:''' نمایش شخصیت‌های پویایی که در طول داستان دچار تحول در منش یا باورها می‌شوند.
====محورهای فرهنگی روایت====
* '''انطباق هویتی:''' تطبیق زبان، گفتگو و پوشش شخصیت با پایگاه اجتماعی و فرهنگی او.
# زیرساخت باور و اعتقادات: اعتقاد و باور، عامل اصلی تفاوت‌های هویتی بوده و تمرکز بر فطریات و اعتقادات مذهبی ضروری است. این رویکرد در تضاد با تمرکز صرف بر غرایز جسمانی است.
* '''ساختار روایت ارزشی:''' استفاده از قهرمان پیچیده برای درگیر کردن مخاطب با تعارضات هویتی و اعتقادی.<ref>[https://www.tebyan.net/news/79213/%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 «شخصیت‌پردازی در داستان»، وب‌سایت تبیان.]</ref>
# تیپیکال و هویت فرهنگی: خصوصیات رفتاری و فکری متأثر از طبقۀ اجتماعی و محیط فرهنگی (تیپیکال) باید با خصایص فردی آن فرد در هم آمیخته شوند تا شخصیتی با هویت منسجم و باورپذیر خلق شود.
 
# تحول فرهنگی- اعتقادی: شخصیت‌های پویا کسانی هستند که در طول داستان دچار تحول می‌شوند که می‌تواند شامل تغییر منش یا تغییر عمیق در عقاید و باورها باشد.
=== بازی و سرگرمی ===
# انطباق هویتی: نویسنده باید زبان و گفت‌وگوی شخصیت‌ها را با پایگاه اجتماعی، سطح سواد و طبقۀ فرهنگی آنها تطابق دهد. توصیف نوع لباس و پوشش نیز به‌عنوان نمادهای هویتی، نخستین ابزارهای انتقال‌دهندۀ پایگاه اجتماعی و باورهای فردی هستند.
در پرداخت شخصیت برای محصولات سرگرمی، بر استفاده از [[ادبیات]]، هنر و میراث فرهنگی بومی تأکید می‌شود. این فرآیند شامل مراحلی چون پرداخت شخصیت، شخصیت‌سازی و شیوه‌های ارائه است. مؤلفه‌های خلق هویت در این حوزه شامل خلاقیت، استفاده از بازی برای بازآفرینی و درگیر کردن احساسات مخاطب است.<ref>[https://www.kanoonnews.ir/news/294664/%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D9%87%D9%86%D8%B1-%D9%88-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%B9%D9%88%D8%A7%D9%85%D9%84-%D9%85%D9%88%D8%AB%D8%B1-%D8%A8%D8%B1-%D8%B4%D8%AE%D8%B «ادبیات، هنر و میراث فرهنگی، عوامل مؤثر بر شخصیت‌پردازی»، پایگاه خبری کودک و نوجوان، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.]</ref>
# ساختار روایت ارزشی: قهرمان اصلی باید یک شخصیت جامع و پیچیده باشد تا عمق لازم برای درگیری مخاطب با تعارضات هویتی و اعتقادی فراهم شود.<ref>[https://www.tebyan.net/news/79213/%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 «شخصیت‌پردازی در داستان»، وب‌سایت تبیان.]</ref>  
 
===شخصیت‌پردازی فرهنگی در بازی و سرگرمی===
=== انیمیشن ===
در فرآیند پرداخت شخصیت برای محصولات سرگرمی، تأکید بر استفاده از ادبیات، هنر و میراث فرهنگی بومی به‌عنوان عوامل سه‌گانۀ مؤثر صورت می‌گیرد.<ref>[https://www.kanoonnews.ir/news/294664/%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D9%87%D9%86%D8%B1-%D9%88-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%B9%D9%88%D8%A7%D9%85%D9%84-%D9%85%D9%88%D8%AB%D8%B1-%D8%A8%D8%B1-%D8%B4%D8%AE%D8%B «ادبیات، هنر و میراث فرهنگی، عوامل مؤثر بر شخصیت‌پردازی»، پایگاه خبری کودک و نوجوان، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.]</ref>  شخصیت‌پردازی فرهنگی در این حوزه دارای سه مرحلۀ «پرداخت شخصیت»،<ref>Character Conception.</ref>  «شخصیت‌سازی»<ref>Character Creation.</ref>  و «شیوه‌های ارائه»<ref>Presentation.</ref>  است.
شخصیت‌پردازی در [[انیمیشن]]، فرآیندی تخصصی برای خلق کاراکترهایی است که ضمن جذابیت بصری، حامل هویت فرهنگی باشند و خیال‌پردازی در این رسانه در راستای تقویت این هویت به‌کار گرفته می‌شود.<ref>[https://virgool.io/@samanamash/%DB%B5-%D9%86%DA%A9%D8%AA%D9%87-%D8%AE%D9%84%D9%82-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%DB%8C-%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%B4%D9%86-qm4ex اشرفی، «شخصیت‌پردازی در فیلمنامه انیمیشن با 5 تکنیک حرفه‌ای»، وب‌سایت ویرگول.]</ref> تکنیک‌های فیلم‌نامهٔ انیمیشن بر جزئیاتی مانند نمود ظاهری، سرزمین  و عمق روان‌شناختی شخصیت متمرکز است. در این حوزه، بر لزوم فعال بودن شخصیت‌ها، پرداخت عمیق به خاستگاه اجتماعی و فرهنگی آن‌ها و پرهیز از آرمان‌گرایی محض تأکید می‌شود؛ چون مانع باورپذیری است.<ref>[https://hds.sndu.ac.ir/article%20641.html حیدریان کرویه و گلپایگانی، «مقالۀ ترویجی شخصیت‌پردازی در مجموعه‌های انیمیشن دفاع مقدس بر مبنای سه مجموعۀ شجاعان، همسنگران و حماسۀ یک دلاور»، 1397ش، ص42-45.]</ref>
====مؤلفه‌های خلق هویت در بازی و سرگرمی====
 
# نقش خلاقیت و خودباوری: خلاقیت و شهامت «خود بودن» از عناصر مهم است. بازی به‌عنوان زبان کودک، نقش محوری در افزایش خلاقیت داشته و کودک از طریق آن به بازآفرینی خود می‌پردازد. وظیفۀ اصلی هنرمند، درگیرکردن احساسات مخاطب است.
=== '''توسعۀ محصولات کودک و نوجوان''' ===
# لزوم دیده شدن و روایت: موفقیت یک شخصیت فرهنگی در بازار، به دیده شدن او وابسته است. شخصیت محبوب باید داستان یا روایت داشته باشد، در رسانه‌ها دیده و سپس توسط مخاطب پسندیده شود.
در راستای حمایت از [[هویت‌سازی]] کودک و نوجوان، رویدادهایی مانند [[پارس آرا]] با هدف کشف و شناسایی شخصیت‌ها که چاه‌های نفت محتوایی نیز نامیده شده‌اند، برگزار می‌شود. در این فرآیند، طرح‌های برگزیده بر اساس بن‌مایه‌های فرهنگی و ظرفیت بازار ارتقا یافته و فرآیند ثبت حقوقی بستۀ کامل شخصیت نیز انجام می‌گیرد.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5992146/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%AE%DB%8C%D9%84%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D8%B1-%D8%A8%D9%87-%D8%A8%D8%AD%D8%AB-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%BE رازدشت تازکند، «سیاست‌گذاران فرهنگی خیلی دیر به بحث شخصیت‌پردازی فرهنگی ورود کردند»، خبرگزاری مهر.]</ref>
# اهمیت رسانه در تثبیت: رسانه‌ها نقش بسیار مهمی در شناخت و محبوبیت شخصیت‌ها و محصولات فرهنگی جانبی آنها مانند اسباب‌بازی‌ها ایفا می‌کنند.<ref>[https://www.kanoonnews.ir/news/294664/%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D9%87%D9%86%D8%B1-%D9%88-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%B9%D9%88%D8%A7%D9%85%D9%84-%D9%85%D9%88%D8%AB%D8%B1-%D8%A8%D8%B1-%D8%B4%D8%AE%D8%B «ادبیات، هنر و میراث فرهنگی، عوامل مؤثر بر شخصیت‌پردازی»، پایگاه خبری کودک و نوجوان، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.]</ref>
 
===شخصیت‌پردازی فرهنگی در انیمیشن===
فرآیندی تخصصی برای خلق کاراکترهایی است که نه‌تنها جذابیت بصری دارند بلکه حامل ارزش‌ها، هویت و سبک زندگی مورد نظر هستند. امکان خیال‌پردازی نامحدود در انیمیشن باید در راستای تقویت هویت فرهنگی کاراکتر به‌کار گرفته شود.<ref> [https://hds.sndu.ac.ir/article%20641.html حیدریان کرویه و گلپایگانی، «مقالۀ ترویجی شخصیت‌پردازی در مجموعه‌های انیمیشن دفاع مقدس بر مبنای سه مجموعۀ شجاعان، همسنگران و حماسۀ یک دلاور»، 1397ش، ص42-45.]</ref>
====تکنیک‌ها و الزامات فرهنگی====
# تکنیک‌های خلق: در فیلم‌نامۀ انیمیشن لازم است به جزئیاتی مانند نمود ظاهری شخصیت یعنی طراحی فراتر از واقعیت با پیام فرهنگی خاص، سرزمین و بستر جغرافیایی یعنی تعیین محیط برای تعریف زمینۀ فرهنگی رفتارها و پیام‌ها و هراس‌ها برای افزایش عمق روان‌شناختی توجه شود.<ref> [https://virgool.io/@samanamash/%DB%B5-%D9%86%DA%A9%D8%AA%D9%87-%D8%AE%D9%84%D9%82-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%DB%8C-%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%B4%D9%86-qm4ex اشرفی، «شخصیت‌پردازی در فیلمنامه انیمیشن با 5 تکنیک حرفه‌ای»، وب‌سایت ویرگول.]</ref>
# لزوم فعال بودن شخصیت: شخصیت‌ها باید به‌جای ناظر، کنشگر فعال باشند.
# عمق‌بخشی فرهنگی: باید به انگیزه‌ها، درونیات و خاستگاه اجتماعی، فکری و فرهنگی شخصیت‌ها پرداخت عمیق صورت گیرد تا شخصیت‌ها به الگوهای بدون پیچیدگی‌های انسانی تقلیل نیابند.
# پرهیز از آرمان‌گرایی محض: تلاش برای خلق شخصیت‌های اصلی بدون هیچ نقصان و لغزشی مانند الگوهای آرمانی محض، مانع از تنوع، کنشگری و پیچیدگی لازم در شخصیت‌ها و باورپذیری آنها می‌شود.<ref>[https://hds.sndu.ac.ir/article%20641.html حیدریان کرویه و گلپایگانی، «مقالۀ ترویجی شخصیت‌پردازی در مجموعه‌های انیمیشن دفاع مقدس بر مبنای سه مجموعۀ شجاعان، همسنگران و حماسۀ یک دلاور»، 1397ش، ص42-45.]</ref> 
==شخصیت‌پردازی فرهنگی و توسعۀ محصولات کودک و نوجوان==
# هدف توسعه: شخصیت‌پردازی فرهنگی، سیاستی محوری است. هدف اصلی، ساماندهی زیست‌بومی است که در آن، اقتضائات فرهنگ تمدنی و ایرانی اسلامی در زنجیرۀ محصولات فرهنگی از جمله انیمیشن، کتاب، بازی و عروسک بروز پیدا کن.
# اهمیت تجاری‌سازی: طراحی شخصیت‌های موفق، باید به تجاری‌سازی و توسعۀ اقتصادی برسد.
# حمایت از هویت‌سازی: رویدادهایی مانند «پارس آرا»، برای کشف چاه‌های نفت محتوایی یا شخصیت‌ها راه‌اندازی شده و طرح‌های برگزیده از حیث بُن‌مایه‌های فرهنگ تمدنی و ظرفیت بازارپردازی ارتقا می‌یابند. در این رویداد، فرآیند ثبت حقوقی بستۀ کامل شخصیت نیز انجام می‌گیرد.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5992146/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%AE%DB%8C%D9%84%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D8%B1-%D8%A8%D9%87-%D8%A8%D8%AD%D8%AB-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%BE رازدشت تازکند، «سیاست‌گذاران فرهنگی خیلی دیر به بحث شخصیت‌پردازی فرهنگی ورود کردند»، خبرگزاری مهر.]</ref>  
==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
==منابع==  
==منابع==  
* آزاددل، عادل و دیگران، «بررسی و تطبیق عنصر شخصیت‌پردازی در رمان‌ها "اللص و الکلاب" اثر نجیب محفوظ و "بار دیگر شهری که دوست می‌داشتم" اثر نادر ابراهیمی»، یازدهمین گردهمایی بین‌المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی، دانشگاه گیلان، 1395ش.
*آزاددل، عادل و دیگران، «بررسی و تطبیق عنصر شخصیت‌پردازی در رمان‌ها "اللص و الکلاب" اثر نجیب محفوظ و "بار دیگر شهری که دوست می‌داشتم" اثر نادر ابراهیمی»، یازدهمین گردهمایی بین‌المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی، دانشگاه گیلان، 1395ش.
* «ادبیات، هنر و میراث فرهنگی، عوامل مؤثر بر شخصیت‌پردازی»، پایگاه خبری کودک و نوجوان، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، تاریخ بارگذاری: 12 دی 1398ش.
*«ادبیات، هنر و میراث فرهنگی، عوامل مؤثر بر شخصیت‌پردازی»، پایگاه خبری کودک و نوجوان، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، تاریخ بارگذاری: 12 دی 1398ش.
* «اما و اگرهای شخصیت‌پردازی مفاخر فرهنگی- اجتماعی در جشنوارۀ چهل‌ودوم فجر»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ بارگذاری: 24 بهمن 1402ش.
*«اما و اگرهای شخصیت‌پردازی مفاخر فرهنگی- اجتماعی در جشنوارۀ چهل‌ودوم فجر»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ بارگذاری: 24 بهمن 1402ش.
* اشرفی، سمانه، «شخصیت‌پردازی در فیلمنامه انیمیشن با 5 تکنیک حرفه‌ای»، وب‌سایت ویرگول، تاریخ بازدید 25 آبان 1404ش.
*اشرفی، سمانه، «شخصیت‌پردازی در فیلمنامه انیمیشن با 5 تکنیک حرفه‌ای»، وب‌سایت ویرگول، تاریخ بازدید 25 آبان 1404ش.
* ایرانی، ناصر، هنر رمان، تهران، آبانگاه، 1364ش.
*ایرانی، ناصر، هنر رمان، تهران، آبانگاه، 1364ش.
* «بازارپردازی فرهنگی/ نیمۀ پنهان درآمدزایی در صنعت سینما و انیمیشن»، وب‌سایت نمافر، تاریخ بارگذاری: 25 مهر 1400ش.
*«بازارپردازی فرهنگی/ نیمۀ پنهان درآمدزایی در صنعت سینما و انیمیشن»، وب‌سایت نمافر، تاریخ بارگذاری: 25 مهر 1400ش.
* «به شخصیت‌پردازی در راستای مکتب سلیمانی نیاز داریم»، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تاریخ بارگذاری: 19 دی 1401ش.
*«به شخصیت‌پردازی در راستای مکتب سلیمانی نیاز داریم»، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تاریخ بارگذاری: 19 دی 1401ش.
* بهمنی، کیوان، «انیمه، بازتابی از فرهنگ ژاپن»، وب‌سایت سایبرپروژه، تاریخ بارگذاری: 28 شهریور 1400ش.
*بهمنی، کیوان، «انیمه، بازتابی از فرهنگ ژاپن»، وب‌سایت سایبرپروژه، تاریخ بارگذاری: 28 شهریور 1400ش.
* «چهره‌پردازی از شخصیت‌های دینی و فرهنگی جامعه ضروری است»، خبرگزاری رسا، تاریخ بارگذاری: 25 اسفند 1388ش.
*«چهره‌پردازی از شخصیت‌های دینی و فرهنگی جامعه ضروری است»، خبرگزاری رسا، تاریخ بارگذاری: 25 اسفند 1388ش.
* حیدریان کرویه، مهدی و گلپایگانی، علیرضا، «مقالۀ ترویجی شخصیت‌پردازی در مجموعه‌های انیمیشن دفاع مقدس بر مبنای سه مجموعۀ شجاعان، همسنگران و حماسۀ یک دلاور»، فصلنامۀ علمی مطالعات دفاع مقدس، دورۀ 4، شمارۀ 4، پیاپی 16، 1397ش.  
*حیدریان کرویه، مهدی و گلپایگانی، علیرضا، «مقالۀ ترویجی شخصیت‌پردازی در مجموعه‌های انیمیشن دفاع مقدس بر مبنای سه مجموعۀ شجاعان، همسنگران و حماسۀ یک دلاور»، فصلنامۀ علمی مطالعات دفاع مقدس، دورۀ 4، شمارۀ 4، پیاپی 16، 1397ش.
* درگاهی، پردیس و سربخش، رضا، «تحلیل نقش صدا و موسیقی روایی در انیمیشن‌های سینمایی موزیکال ایرانی (با مطالعۀ موردی انیمیشن ببعی قهرمان)»، نخستین همایش ملی مطالعات پویانمایی و فیلم کودک و نوجوان، 1404ش.
*درگاهی، پردیس و سربخش، رضا، «تحلیل نقش صدا و موسیقی روایی در انیمیشن‌های سینمایی موزیکال ایرانی (با مطالعۀ موردی انیمیشن ببعی قهرمان)»، نخستین همایش ملی مطالعات پویانمایی و فیلم کودک و نوجوان، 1404ش.
* رازدشت تازکند، زینب، «سیاست‌گذاران فرهنگی خیلی دیر به بحث شخصیت‌پردازی فرهنگی ورود کردند»، خبرگزاری مهر، تاریخ بارگذاری: 23 دی 1402ش.
*رازدشت تازکند، زینب، «سیاست‌گذاران فرهنگی خیلی دیر به بحث شخصیت‌پردازی فرهنگی ورود کردند»، خبرگزاری مهر، تاریخ بارگذاری: 23 دی 1402ش.
* رضایی، فریبا، «به شخصیت‌پردازی در راستای مکتب سلیمانی نیاز داریم»، وب‌سایت پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تاریخ بازدید: 17 آبان 1404ش.
*رضایی، فریبا، «به شخصیت‌پردازی در راستای مکتب سلیمانی نیاز داریم»، وب‌سایت پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تاریخ بازدید: 17 آبان 1404ش.
* زریابی یکتا، حسن، «شاخص‌های طراحی بصری شخصیت در انیمیشن‌های تلویزیونی از دید مخاطبین کودک»، رسانه‌های دیداری و شنیداری، دورۀ 16، شمارۀ 44، 1401ش.
*زریابی یکتا، حسن، «شاخص‌های طراحی بصری شخصیت در انیمیشن‌های تلویزیونی از دید مخاطبین کودک»، رسانه‌های دیداری و شنیداری، دورۀ 16، شمارۀ 44، 1401ش.
* «شخصیت‌پردازی در داستان: راهنمای کامل خلق شخصیت‌های به‌یادماندنی»، وب‌سایت مؤسسۀ فرهنگی و هنری راوی، تاریخ بازدید: 24 آبان 1404ش.
*«شخصیت‌پردازی در داستان: راهنمای کامل خلق شخصیت‌های به‌یادماندنی»، وب‌سایت مؤسسۀ فرهنگی و هنری راوی، تاریخ بازدید: 24 آبان 1404ش.
* «شخصیت‌پردازی در داستان»، وب‌سایت تبیان، تاریخ بارگذاری: 3 آذر 1387ش.
*«شخصیت‌پردازی در داستان»، وب‌سایت تبیان، تاریخ بارگذاری: 3 آذر 1387ش.
* «شخصیت‌پردازی در فیلمنامه و ویژگی‌های یک شخصیت‌پردازی خوب»، وب‌سایت گسترش فرهنگ اندیشۀ مانا، تاریخ بازدید: 23 آبان 1404ش.
*«شخصیت‌پردازی در فیلمنامه و ویژگی‌های یک شخصیت‌پردازی خوب»، وب‌سایت گسترش فرهنگ اندیشۀ مانا، تاریخ بازدید: 23 آبان 1404ش.
* «شخصیت‌های بومی کلید پیوند عاطفی کودکان با فرهنگ ایرانی»، خبرگزاری مهر، تاریخ بارگذاری: 29 مهر 1404ش.
*«شخصیت‌های بومی کلید پیوند عاطفی کودکان با فرهنگ ایرانی»، خبرگزاری مهر، تاریخ بارگذاری: 29 مهر 1404ش.
* میرصادقی، جمال، عناصر داستان، چ3، تهران، سخن، 1376ش.
*میرصادقی، جمال، عناصر داستان، چ3، تهران، سخن، 1376ش.
* نصر اصفهانی، محمدرضا و شمعی، میلاد، «تحلیل عنصر شخصیت در رمان جای خالی سلوچ»، مجلۀ زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال 5، 1386ش.
*نصر اصفهانی، محمدرضا و شمعی، میلاد، «تحلیل عنصر شخصیت در رمان جای خالی سلوچ»، مجلۀ زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال 5، 1386ش.
* یونسی، ابراهیم، هنر داستان نویسی، تهران، امیرکبیر، 1341ش.
*یونسی، ابراهیم، هنر داستان نویسی، تهران، امیرکبیر، 1341ش.
*
*

نسخهٔ ۲۷ آبان ۱۴۰۴، ساعت ۰۰:۱۸

شخصیت‌پردازی فرهنگی؛ فرآیندی متکی بر بازتاب هویت جمعی، ارزش‌های بومی و نشانه‌های فرهنگی در ساخت و پرداخت کاراکتر.

شخصیت‌پردازی فرهنگی، پُلی میان خلاقیت هنری و میراث فرهنگی یک جامعه بوده و با بهره‌گیری از عناصر هویت ملی، اسطوره‌ها، روایت‌های تاریخی، ارزش‌های دینی و سنت‌های اجتماعی، شخصیت‌هایی می‌آفریند که نه‌تنها نقش‌آفرینان یک داستان، فیلم یا اثر هنری هستند بلکه به‌عنوان بازتابی از تجربۀ زیسته و حافظه جمعی نیز عمل می‌کنند. در این شیوه، خالق اثر با استفاده از نمادها، گویش‌ها، رفتارهای اجتماعی، الگوهای تربیتی و دغدغه‌های واقعی مردم، به شخصیت عمق و باورپذیری می‌بخشد و او را از یک «کاراکتر ساده» به یک «نشانۀ فرهنگی» تبدیل می‌کند که ارزش‌های مشترک را تقویت، الگوهای رفتاری مثبت را ترویج و پیوند میان گذشته و امروز از راه قصه و هنر ایجاد می‌کند.

تعریف شخصیت‌پردازی فرهنگی

شخصیت‌پردازی فرهنگی، فرآیند خلق شخصیت‌هایی است که در بستر فرهنگ و جهان‌بینی یک جامعه شکل گرفته و حامل پیام‌های هویتی، اجتماعی و اخلاقی آن هستند.[۱] این فرآیند که شیوه‌ای از بازنمایی هویت در زندگی روزمره محسوب می‌شود، در طول زندگی فرد، از کودکی مانند خو گرفتن با عروسک‌ها یا انیمیشن‌های بومی تا بزرگسالی مانند الهام پذیرفتن از قهرمانان فرهنگی ادامه می‌یابد. شخصیت فرهنگی، که محصول این فرآیند است، به‌مثابه تجسم فرهنگ در سبک زندگی افراد عمل می‌کند. این شخصیت‌ها گاه بازتابی از انسان‌های عادی و واقعی هستند و گاه فراتر از واقعیت رفته، به اسطوره‌ها یا نمادهای فرهنگیِ الهام‌بخش تبدیل می‌شوند.[۲] بر این اساس، هر شخصیت فرهنگی، حامل بخشی از حافظهٔ جمعی و تجربهٔ زیستهٔ یک ملت به شمار می‌رود.[۳]

مدل‌ها در شخصیت‌پردازی فرهنگی

شخصیت‌پردازی فرهنگی پدیده‌ای جهانی است که در هر بستر فرهنگی، با مدل و اهداف متفاوتی دنبال می‌شود. برای نمونه مدل آمریکایی بر جذابیت بصری، روایت جهانی و اقتصاد کاراکتر، با هدف خلق شخصیت‌های تجاریِ فراگیر و تأکید بر فردگرایی و قهرمان‌گرایی تمرکز دارد.[۴] مدل ژاپنی (در انیمه و مانگا) بر عمق شخصیت، مفاهیم فلسفی و هستی‌شناسانه و تأکید بر روابط اجتماعی، ارزش‌های جمع‌گرایانه و ساختارهای سنتی تمرکز دارد.[۵] مدل ایرانی، ریشه‌دار در فرهنگ اسلامی‌ایرانی، بر نقش تربیتی و الگوسازی تمرکز دارد و هدف آن بازتاب ارزش‌های معنوی، اخلاقی و تمدنی برای همذات‌پنداری کودکان و نوجوانان با الگوهای بومی است.[۶]

شیوه‌های انتقال پیام و هویت فرهنگی

شخصیت‌پردازی فرهنگی به دو شیوۀ مستقیم و غیرمستقیم پیام را منتقل می‌کند. در شیوۀ مستقیم، ویژگی‌ها و ارزش‌های درونی شخصیت به‌صورت آشکار و بی‌واسطه، از طریق توصیف ذهنیت، واگویه‌های درونی[۷] یا بیان مستقیم عقاید ارائه می‌شود.[۸] در روش غیرمستقیم، مخاطب از طریق مشاهده و تفسیرِ عناصر، خود به ویژگی‌های هویتی و انگیزشی شخصیت پی می‌برد. این شیوه از طریق ابزارهایی چون کنش و رفتار،[۹] گفت‌وگو و زبان،[۱۰] ظاهر و پوشش[۱۱] و نام‌گذاری[۱۲] شخصیت اعمال می‌شود.

در رسانه‌های چندرسانه‌ای، روش‌های غیرمستقیم، به‌ویژه از طریق تکنیک‌های بصری و شنیداری خاصی اجرا می‌شوند تا پیام هویتی را سریع‌تر و مؤثرتر منتقل کنند:

  • زبان رنگ: استفاده از رنگ‌های نمادین پیام‌های فرهنگی خاصی را منتقل می‌کند.[۱۳]
  • طراحی فرم: اشکال هندسی خاص جهت انتقال فوری ویژگی‌های شخصیتی به‌کار می‌روند.[۱۴]
  • صدا و موسیقی: دوبلاژ، لهجه و لحن صدا هویت فرهنگی شخصیت را تثبیت می‌کند و موسیقی زمینه به القای احساسات کمک می‌کند.[۱۵]

الگوسازی فرهنگی و کارکرد راهبردی

شخصیت‌پردازی فرهنگی عنصری محوری برای انسجام هویتی جامعه تلقی می‌شود.[۱۶] یک رویکرد، الگوی مطلوب را دربرگیرندهٔ معیارهایی چون قهرمانِ حامل هویت اصیل جامعه، تصویرسازی امیدبخش، فتوت و جوانمردی و تلفیق اقتدار و لطافت می‌داند.[۱۷] همچنین، کارکردهای راهبردی مانند بازتولید تقدس با هدف حفظ بنیان‌های اعتقادی و معرفی چهره‌های ناشناخته به‌عنوان یک مزیت رقابتی در جنگ روایت‌ها برای این فرآیند تعریف می‌شود.[۱۸]

شخصیت‌پردازی در بازار و صنعت فرهنگی

شخصیت‌پردازی فرهنگی می‌تواند به تجاری‌سازی و توسعه اقتصادی محصولات فرهنگی منجر شود. در این راستا، خلق یک کاراکتر محوری با پشتوانه هویتی، امکان جامعیت فرهنگی در محصول و تولید طیف وسیعی از محصولات جانبی را فراهم می‌آورد. این کاراکترهای ارزش‌بنیاد، که حامل پیام هویت فرهنگی و ملی هستند، در صورت موفقیت، جذابیت تجاری کسب کرده و منجر به تولید انبوه توسط سرمایه‌گذاران می‌شوند. موفقیت یک شخصیت در بازار، مستلزم روایت‌پردازی و دیده شدن گسترده در رسانه‌ها است.[۱۹] همچنین، پرهیز از ارائه تصویری فرابشری، عاملی برای تضمین الگوپذیری عملی دانسته می‌شود.[۲۰]

شخصیت‌پردازی فرهنگی در حوزه‌های فرهنگی ایران

فیلم‌نامه و سینما

شخصیت‌پردازی در فیلم‌نامه به ساخت و توصیف ویژگی‌های جسمانی، روحی، اهداف و تحولات شخصیت‌ها اطلاق می‌شود تا ارتباط و همدلی مخاطب را جلب کند. این فرآیند مستلزم حرکت فراتر از تیپ‌سازی و پرداختن به لایه‌های عمیق درونی، تضادهای اخلاقی و انگیزه‌های شخصیت است.[۲۱] هستهٔ اصلی درام، تحول شخصیت مانند تغییر در باورها یا سبک زندگی محسوب می‌شود.[۲۲] همچنین دیالوگ، ابزاری برای بازتاب غیرمستقیم بافت فرهنگی، طبقهٔ اجتماعی و سطح سواد شخصیت است.[۲۳]

در سینمای ایران، آثاری دربارۀ مفاخر ملی و چهره‌های دفاع مقدس تولید شده است؛ با این حال، برخی نقدها[۲۴] فیلم‌های پرترهٔ جدیدتر در ژانر دفاع مقدس مانند «آسمان غرب» را متمرکز بر توانایی‌های فنی و نظامی دانسته و معتقدند پرداخت عمیقی از ابعاد شخصیتی قهرمان، فراتر از کلیشه‌های رایج، ارائه نشده است. اهداف راهبردی در این ژانر، بازتولید الگوهای مطلوب و سبک زندگی در جامعه از طریق محصولات فرهنگی، و همچنین صدور فرهنگی ارزش‌ها عنوان شده است.[۲۵]

ادبیات داستانی

در ادبیات داستانی، شخصیت‌پردازی فرهنگی موفق، مخاطب را با باورها و آرمان‌های شخصیت همذات‌پندار ساخته و از این طریق تأثیرگذاری عمیق‌تری می‌یابد.[۲۶] محورهای فرهنگی در این روایت‌ها شامل موارد زیر است:

  • زیرساخت باور و اعتقادات: تمرکز بر اعتقادات مذهبی و فطریات به‌عنوان عامل اصلی تفاوت‌های هویتی.
  • هویت فرهنگی: آمیختن خصوصیات رفتاری متأثر از طبقه و محیط (تیپیکال) با خصایص فردی برای خلق شخصیت باورپذیر.
  • تحول فرهنگی-اعتقادی: نمایش شخصیت‌های پویایی که در طول داستان دچار تحول در منش یا باورها می‌شوند.
  • انطباق هویتی: تطبیق زبان، گفتگو و پوشش شخصیت با پایگاه اجتماعی و فرهنگی او.
  • ساختار روایت ارزشی: استفاده از قهرمان پیچیده برای درگیر کردن مخاطب با تعارضات هویتی و اعتقادی.[۲۷]

بازی و سرگرمی

در پرداخت شخصیت برای محصولات سرگرمی، بر استفاده از ادبیات، هنر و میراث فرهنگی بومی تأکید می‌شود. این فرآیند شامل مراحلی چون پرداخت شخصیت، شخصیت‌سازی و شیوه‌های ارائه است. مؤلفه‌های خلق هویت در این حوزه شامل خلاقیت، استفاده از بازی برای بازآفرینی و درگیر کردن احساسات مخاطب است.[۲۸]

انیمیشن

شخصیت‌پردازی در انیمیشن، فرآیندی تخصصی برای خلق کاراکترهایی است که ضمن جذابیت بصری، حامل هویت فرهنگی باشند و خیال‌پردازی در این رسانه در راستای تقویت این هویت به‌کار گرفته می‌شود.[۲۹] تکنیک‌های فیلم‌نامهٔ انیمیشن بر جزئیاتی مانند نمود ظاهری، سرزمین و عمق روان‌شناختی شخصیت متمرکز است. در این حوزه، بر لزوم فعال بودن شخصیت‌ها، پرداخت عمیق به خاستگاه اجتماعی و فرهنگی آن‌ها و پرهیز از آرمان‌گرایی محض تأکید می‌شود؛ چون مانع باورپذیری است.[۳۰]

توسعۀ محصولات کودک و نوجوان

در راستای حمایت از هویت‌سازی کودک و نوجوان، رویدادهایی مانند پارس آرا با هدف کشف و شناسایی شخصیت‌ها که چاه‌های نفت محتوایی نیز نامیده شده‌اند، برگزار می‌شود. در این فرآیند، طرح‌های برگزیده بر اساس بن‌مایه‌های فرهنگی و ظرفیت بازار ارتقا یافته و فرآیند ثبت حقوقی بستۀ کامل شخصیت نیز انجام می‌گیرد.[۳۱]

پانویس

  1. ↑ رضایی، «به شخصیت‌پردازی در راستای مکتب سلیمانی نیاز داریم»، وب‌سایت پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  2. ↑ یونسی، هنر داستان نویسی، 1341ش، ص22.
  3. ↑ آزاددل و دیگران، «بررسی و تطبیق عنصر شخصیت‌پردازی در رمان‌ها "اللص و الکلاب" اثر نجیب محفوظ و "بار دیگر شهری که دوست می‌داشتم" اثر نادر ابراهیمی»، 1395ش، ص580.
  4. ↑ «بازارپردازی فرهنگی/ نیمۀ پنهان درآمدزایی در صنعت سینما و انیمیشن»، وب‌سایت نمافر.
  5. ↑ بهمنی، «انیمه، بازتابی از فرهنگ ژاپن»، وب‌سایت سایبرپروژه.
  6. ↑ «شخصیت‌های بومی کلید پیوند عاطفی کودکان با فرهنگ ایرانی»، خبرگزاری مهر.
  7. ↑ Monologue
  8. ↑ آزاددل و دیگران، «بررسی و تطبیق عنصر شخصیت‌پردازی در رمان‌ها "اللص و الکلاب" اثر نجیب محفوظ و "بار دیگر شهری که دوست می‌داشتم" اثر نادر ابراهیمی»، 1395ش، ص589-590.
  9. ↑ ایرانی، هنر رمان، ج1، 1364ش، ص200.
  10. ↑ میرصادقی، عناصر داستان، 1376ش، ص465.
  11. ↑ آزاددل و دیگران، «بررسی و تطبیق عنصر شخصیت‌پردازی در رمان‌ها "اللص و الکلاب" اثر نجیب محفوظ و "بار دیگر شهری که دوست می‌داشتم" اثر نادر ابراهیمی»، 1395ش، ص595-596.
  12. ↑ نصر اصفهانی و شمعی، «تحلیل عنصر شخصیت در رمان جای خالی سلوچ»، 1386ش، ص164.
  13. ↑ زریابی یکتا، «شاخص‌های طراحی بصری شخصیت در انیمیشن‌های تلویزیونی از دید مخاطبین کودک»، 1401ش، ص77-79.
  14. ↑ زریابی یکتا، «شاخص‌های طراحی بصری شخصیت در انیمیشن‌های تلویزیونی از دید مخاطبین کودک»، 1401ش، ص71.
  15. ↑ درگاهی و سربخش ، «تحلیل نقش صدا و موسیقی روایی در انیمیشن‌های سینمایی موزیکال ایرانی (با مطالعۀ موردی انیمیشن ببعی قهرمان)»، 1404ش، چکیده.
  16. ↑ «به شخصیت‌پردازی در راستای مکتب سلیمانی نیاز داریم»، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  17. ↑ «به شخصیت‌پردازی در راستای مکتب سلیمانی نیاز داریم»، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  18. ↑ «چهره‌پردازی از شخصیت‌های دینی و فرهنگی جامعه ضروری است»، خبرگزاری رسا.
  19. ↑ «ادبیات، هنر و میراث فرهنگی، عوامل مؤثر بر شخصیت‌پردازی»، پایگاه خبری کودک و نوجوان، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
  20. ↑ «به شخصیت‌پردازی در راستای مکتب سلیمانی نیاز داریم»، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  21. ↑ میرصادقی، عناصر داستان، 1376ش، ص465.
  22. ↑ «شخصیت‌پردازی در داستان»، وب‌سایت تبیان.
  23. ↑ «شخصیت‌پردازی در داستان»، وب‌سایت تبیان.
  24. ↑ «اما و اگرهای شخصیت‌پردازی مفاخر فرهنگی- اجتماعی در جشنوارۀ چهل‌ودوم فجر»، خبرگزاری ایرنا.
  25. ↑ «به شخصیت‌پردازی در راستای مکتب سلیمانی نیاز داریم»، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  26. ↑ «شخصیت‌پردازی در داستان: راهنمای کامل خلق شخصیت‌های به‌یادماندنی»، وب‌سایت مؤسسۀ فرهنگی و هنری راوی.
  27. ↑ «شخصیت‌پردازی در داستان»، وب‌سایت تبیان.
  28. ↑ «ادبیات، هنر و میراث فرهنگی، عوامل مؤثر بر شخصیت‌پردازی»، پایگاه خبری کودک و نوجوان، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
  29. ↑ اشرفی، «شخصیت‌پردازی در فیلمنامه انیمیشن با 5 تکنیک حرفه‌ای»، وب‌سایت ویرگول.
  30. ↑ حیدریان کرویه و گلپایگانی، «مقالۀ ترویجی شخصیت‌پردازی در مجموعه‌های انیمیشن دفاع مقدس بر مبنای سه مجموعۀ شجاعان، همسنگران و حماسۀ یک دلاور»، 1397ش، ص42-45.
  31. ↑ رازدشت تازکند، «سیاست‌گذاران فرهنگی خیلی دیر به بحث شخصیت‌پردازی فرهنگی ورود کردند»، خبرگزاری مهر.

منابع

  • آزاددل، عادل و دیگران، «بررسی و تطبیق عنصر شخصیت‌پردازی در رمان‌ها "اللص و الکلاب" اثر نجیب محفوظ و "بار دیگر شهری که دوست می‌داشتم" اثر نادر ابراهیمی»، یازدهمین گردهمایی بین‌المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی، دانشگاه گیلان، 1395ش.
  • «ادبیات، هنر و میراث فرهنگی، عوامل مؤثر بر شخصیت‌پردازی»، پایگاه خبری کودک و نوجوان، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، تاریخ بارگذاری: 12 دی 1398ش.
  • «اما و اگرهای شخصیت‌پردازی مفاخر فرهنگی- اجتماعی در جشنوارۀ چهل‌ودوم فجر»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ بارگذاری: 24 بهمن 1402ش.
  • اشرفی، سمانه، «شخصیت‌پردازی در فیلمنامه انیمیشن با 5 تکنیک حرفه‌ای»، وب‌سایت ویرگول، تاریخ بازدید 25 آبان 1404ش.
  • ایرانی، ناصر، هنر رمان، تهران، آبانگاه، 1364ش.
  • «بازارپردازی فرهنگی/ نیمۀ پنهان درآمدزایی در صنعت سینما و انیمیشن»، وب‌سایت نمافر، تاریخ بارگذاری: 25 مهر 1400ش.
  • «به شخصیت‌پردازی در راستای مکتب سلیمانی نیاز داریم»، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تاریخ بارگذاری: 19 دی 1401ش.
  • بهمنی، کیوان، «انیمه، بازتابی از فرهنگ ژاپن»، وب‌سایت سایبرپروژه، تاریخ بارگذاری: 28 شهریور 1400ش.
  • «چهره‌پردازی از شخصیت‌های دینی و فرهنگی جامعه ضروری است»، خبرگزاری رسا، تاریخ بارگذاری: 25 اسفند 1388ش.
  • حیدریان کرویه، مهدی و گلپایگانی، علیرضا، «مقالۀ ترویجی شخصیت‌پردازی در مجموعه‌های انیمیشن دفاع مقدس بر مبنای سه مجموعۀ شجاعان، همسنگران و حماسۀ یک دلاور»، فصلنامۀ علمی مطالعات دفاع مقدس، دورۀ 4، شمارۀ 4، پیاپی 16، 1397ش.
  • درگاهی، پردیس و سربخش، رضا، «تحلیل نقش صدا و موسیقی روایی در انیمیشن‌های سینمایی موزیکال ایرانی (با مطالعۀ موردی انیمیشن ببعی قهرمان)»، نخستین همایش ملی مطالعات پویانمایی و فیلم کودک و نوجوان، 1404ش.
  • رازدشت تازکند، زینب، «سیاست‌گذاران فرهنگی خیلی دیر به بحث شخصیت‌پردازی فرهنگی ورود کردند»، خبرگزاری مهر، تاریخ بارگذاری: 23 دی 1402ش.
  • رضایی، فریبا، «به شخصیت‌پردازی در راستای مکتب سلیمانی نیاز داریم»، وب‌سایت پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تاریخ بازدید: 17 آبان 1404ش.
  • زریابی یکتا، حسن، «شاخص‌های طراحی بصری شخصیت در انیمیشن‌های تلویزیونی از دید مخاطبین کودک»، رسانه‌های دیداری و شنیداری، دورۀ 16، شمارۀ 44، 1401ش.
  • «شخصیت‌پردازی در داستان: راهنمای کامل خلق شخصیت‌های به‌یادماندنی»، وب‌سایت مؤسسۀ فرهنگی و هنری راوی، تاریخ بازدید: 24 آبان 1404ش.
  • «شخصیت‌پردازی در داستان»، وب‌سایت تبیان، تاریخ بارگذاری: 3 آذر 1387ش.
  • «شخصیت‌پردازی در فیلمنامه و ویژگی‌های یک شخصیت‌پردازی خوب»، وب‌سایت گسترش فرهنگ اندیشۀ مانا، تاریخ بازدید: 23 آبان 1404ش.
  • «شخصیت‌های بومی کلید پیوند عاطفی کودکان با فرهنگ ایرانی»، خبرگزاری مهر، تاریخ بارگذاری: 29 مهر 1404ش.
  • میرصادقی، جمال، عناصر داستان، چ3، تهران، سخن، 1376ش.
  • نصر اصفهانی، محمدرضا و شمعی، میلاد، «تحلیل عنصر شخصیت در رمان جای خالی سلوچ»، مجلۀ زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال 5، 1386ش.
  • یونسی، ابراهیم، هنر داستان نویسی، تهران، امیرکبیر، 1341ش.
برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:شخصیت‌پردازی_فرهنگی&oldid=8345»