پرش به محتوا

پیش‌نویس:الگوی مصرف مردانه: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر
دیداریویکی‌متن
imported>محمدعارف محبی
imported>علیرضا محمددوست
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۲۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{درشت|'''الگوی مصرف مردانه'''}}؛ الگوی مصرف مردان با اثرپذیری از هویت جنسیتی.
{{جعبه اطلاعات مفهوم
| تصویر            =الگوی مصرف مردانه..jpg
| زیرنویس تصویر    =گروهی از مردان در حال انتخاب لباس در فروشگاه پوشاک مردانه
| فایل پادکست      =الگوی مصرف مردانه.ogg
| حجم فایلپادکست    =۲/۲۳
| تاریخ پادکست      =۲۵-۰۸-۱۴۰۴
| زیرنویس عنوان    =
| عنوان اصلی        =
| عنوان انگلیسی    =
| عنوان عربی        =
| عنوان علمی        =
| شاخه علمی        =
| نوع مفهوم        =
| معنای اصطلاحی      =
| حوزه کاربرد      =
| گستره جغرافیایی  =
| منشأ تاریخی      =
| نخستین کاربرد    =
| ریشه واژه        =
| مرتبط با         =
| اهمیت            =
| مبدع              =
| مروج              =
| مقدس برای        =
| مورد احترام      =
| آثار مرتبط        =
|image_alt=فروشگاه پوشاک مردانه-خرید لباس مردانه}}


[[الگوی مصرف]] مردان تابع سبک‌زندگی و نظام ارزشی مردانه است. هرچند به‌طور سنتی، الگوی مصرف عمدتا مردانه بود؛ اما فرهنگ مدرن با تمهید [[مصرف‌گرایی]] و تشویق مردان و زنان به مصرف‌های نسبتا یکسان، مرزهای الگوهای مصرفی مبتنی بر جنسیت کمرنگ ساخته است و نه‌تنها زنان به مصارف مردانه روی آورده‌اند که مردان نیز در مواردی سعی مصارف زنانه پیدا کرده‌اند. در چارچوب فرهنگ مصرف‌گرایی مدرن، [[مصرف تظاهری]] برای مردان منبع هویت‌ساز شمرده شده و آنها از طریق «چه مصرف کردن» و «چگونه مصرف کردن»، می‌خواهند هویتی کسب کنند که می‌خواهند آن‌گونه دیده شوند. پیوند مصرف با هویت انتخابی منجر به تشدید پدیده مصرف‌زدگی مردان به‌شمار می‌آید. مصرف‌زدگی پیامدهای جدی برای سلامتی آن‌ها، اقتصاد خانواده و مناسبات خانوادگی دارد. عنصر محوری در مدیریت مصرف مردانه، مصرف‌ کالاهای متناسب با منزلت انسانی مرد و اقتصاد خانواده است.  
{{درشت|'''الگوی مصرف مردانه'''}}؛ الگوی مصرف مردان با اثرپذیری از هویت جنسیتی.
 
الگوی مصرف مردانه به شیوه‌ای از [[مصرف]] اشاره دارد که تحت تأثیر [[هویت]]، [[نقش‌های جنسیتی]] و ارزش‌های ویژه مردان شکل می‌گیرد و هدف آن پاسخگویی به نیازهای مادی، معنوی و فرهنگی این گروه است. در گذشته، مرزهای مشخصی بین [[الگوی مصرف]] [[زن|زنان]] و [[مرد|مردان]] وجود داشت، اما فرهنگ مصرف‌گرای مدرن با ترویج سبک‌های مصرف یکسان، این تمایزات را کمرنگ کرده است. امروزه، [[مصرف تظاهری]] به منبعی برای هویت‌سازی مردان تبدیل شده و آنها از طریق نوع و شیوه مصرف، در پی نمایش تصویری خاص از خود هستند. این پدیده منجر به گسترش [[مصرف‌زدگی]] و کمرنگ‌ترشدن نقش‌های سنتی جنسیتی شده است. مدیریت این الگو مستلزم توجه به هویت اصیل مردانه و کارکردهای جنسیتی در عرصه مصرف است.


==تعریف الگوی مصرف مردانه==
==تعریف الگوی مصرف مردانه==
الگوی مصرف مردانه، زیر مجموعه مفاهم مصرف و الگویی مصرف بوده و تابع به رسمیت شناخته شدن تفاوت‌های جنسیتی است؛<ref name=":1">[https://www.jrcp.ir/article_51286.html مؤذن سلطان‌آبادی و مریجی، «بررسی مناسبات هویت و جنسیت با مصرف در دو رهیافت غربی و اسلامی»، 1395ش، ص68-66.]</ref> لذا در نگرش‌های که جنسیت، یک [[برساخت اجتماعی]] تلقی می‌شود، معمولا الگوی مصرف مردانه به‌عنوان الگوی مصرفی برای زنان نیز دانسته می‌شود. مراد از الگوی مصرف مردانه، تأثیر جنسیت مردانه در امر خرید و مصرف کالا به منظور پاسخ دادن به نیازهای مادی، معنوی و فرهنگی مردان است.<ref>[https://www.jrcp.ir/article_51286.html مؤذن سلطان‌آبادی و مریجی، «بررسی مناسبات هویت و جنسیت با مصرف در دو رهیافت غربی و اسلامی»، 1395ش، ص63-57.]</ref> از منظر برخی اندیشمندان؛ الگوی مصرف همانگونه که تلاش متظاهرانه برای کسب هویت انتخابی مردان به‌شمار می‌آید، وابسته به ذایقه مصرف‌ی آنها نیز بوده و الگوی مصرف مردانه در واقع اشاره به تمایل مردان به مصرف کالاهای دارد که آنها را متناسب با ذایقه مردانگی خود می‌دانند.<ref>[https://jas.ui.ac.ir/article_22919.html نقدی و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی بازتعریف هویت اجتماعی زنان در پرتو تمایلات مصرف‌گرایانه مورد مطالعه: زنان متولد دهه‌های50، 60 و 70 شهر اصفهان»، 1397ش، ص189-188.]</ref>
الگوی مصرف مردانه به شیوه خرید و مصرف کالاها تحت تأثیر [[هویت جنسیتی]] مردانه اطلاق می‌شود که هدف آن تأمین نیازهای مادی، معنوی و فرهنگی مردان است. این الگو مبتنی بر پذیرش تفاوت‌های جنسیتی شکل می‌گیرد، در حالی که در نگرش‌های برساخت‌گرایانه، مصرف مردان و زنان یکسان تلقی می‌شود.<ref>[https://www.jrcp.ir/article_51286.html مؤذن سلطان‌آبادی و مریجی، «بررسی مناسبات هویت و جنسیت با مصرف در دو رهیافت غربی و اسلامی»، 1395ش، ص63-57.]</ref> از منظر برخی صاحب‌نظران، [[مصرف تظاهری]] مردان نشان‌دهنده تلاش برای کسب هویت‌های انتخابی و متأثر از ذائقه مصرفی خاص آنان است. بر مبنای نظریه طبقه تن‌آسا، مردان همانند زنان با نوع [[پوشش]] و [[آرایش]]، خود را از دیگران متمایز می‌کنند.<ref>[https://jas.ui.ac.ir/article_22919.html نقدی و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی بازتعریف هویت اجتماعی زنان در پرتو تمایلات مصرف‌گرایانه»، 1397ش، ص189-188.]</ref> از این منظر، مصرف نیابتی زنان نیز عمدتاً برای آبرومندی مردان، صورت می‌گیرد.<ref name=":02">[https://www.jrcp.ir/article_51286.html مؤذن سلطان‌آبادی و مریجی، «بررسی مناسبات هویت و جنسیت با مصرف در دو رهیافت غربی و اسلامی»، 1395ش، ص62-59.]</ref>
 
==دیدگاه‌های نظری دربارهٔ مصرف مردانه==
بر مبنای [[نظریه طبقه تن‌آسا]]؛ مردان همانند زنان با نوع [[پوشش]] و [[آرایش]]، خود را از دیگران متمایز می‌کنند.<ref>[https://jas.ui.ac.ir/article_22919.html نقدی و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی بازتعریف هویت اجتماعی زنان در پرتو تمایلات مصرف‌گرایانه مورد مطالعه: زنان متولد دهه‌های50، 60 و 70 شهر اصفهان»، 1397ش، ص189-188.]</ref>  
 
[[تورستن وبلن]]؛ شکل‌گیری مصرف متظاهرانه را ناشی از تمایل مردانه به خودآرایی دانسته و مصرف نیابتی زنان را نیز عمدتا برای آبرومندی مردان، تفسیر می‌کند.<ref name=":02">[https://www.jrcp.ir/article_51286.html مؤذن سلطان‌آبادی و مریجی، «بررسی مناسبات هویت و جنسیت با مصرف در دو رهیافت غربی و اسلامی»، 1395ش، ص62-59.]</ref>
 
از منظر مادی‌گرایی؛ مردان بیش از زنان مادی‌گرا هستند و بر مبنای تمایلات مادیگرایانه است که بدن برای مردان نیز اهمیت یافته و مصارف تظاهری برای آنها مهم دانسته می‌شود.<ref>[https://www.sid.ir/paper/204295/fa#downloadbottom نوربخش و دیگران، «مصرف نمایشی جوانان: آیندهی مصرفگرایی»، 1397ش، ص157-155.]</ref>
 
==خاستگاه طبیعی الگوی خردید و مصرف مردانه==
===مردانگی و الگوی خرید===
بر مبنای مطالعات تجربی؛ مردان دارای نظام ادراکی، عاطفی و ارادی مردانه بوده و این امر در نحوه خرید آنها تأثیر می‌گذارد؛ مردان در امر خرید فعالانه عمل کرده <ref>[https://www.jrcp.ir/article_51286.html مؤذن سلطان‌آبادی و مریجی، «بررسی مناسبات هویت و جنسیت با مصرف در دو رهیافت غربی و اسلامی»، 1395ش، ص65.]</ref> و می‌دانند چه چیزی می‌خواهند، مردان به ندرت بدون برنامه ریزی خرید می کنند. وقت زیادی را صرف نگاه‌کردن به اجناس مغازه نکرده، سریع تصمیم می‌گیرند و کمتر به قیمت کالاها توجه دارند.<ref>[https://khooyeh.ir/نقش-جنسیت-خریداران-در-فرآیند-فروش/ دگانگ، «نقش جنسیت خریداران در فرایند فروش»، مترجم، زینب مهدی‌پور، وب‌سایت خویه.]</ref> مردان نسبت به زنان کمتر تحت تأثیر [[چشم‌وهمچشمی]] یا [[خودنمایی]]، اقدام به خرید می‌کنند.<ref>[https://jas.ui.ac.ir/article_22919.html نقدی و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی بازتعریف هویت اجتماعی زنان در پرتو تمایلات مصرف‌گرایانه مورد مطالعه: زنان متولد دهه‌های50، 60 و 70 شهر اصفهان»، 1397ش، ص184.]</ref> مردان مایل‌اند چیزی را که نیاز دارند، به سرعت بیابند و خرید را تمام کنند، آن ها حتی حاضرند مبلغ بیشتری هم برای تسریع در معامله بپردازند. برای مردان بدترین نتیجه این است که دست خالی از فروشگاه خارج شوند. مردان به طور کلی تنها خرید می کنند.<ref>[https://www.bartarinha.ir/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-3/644301-%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA-%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D8%AF-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%88%D9%86%D9%88%D8%B3%DB%8C «تفاوت خرید کردن در زنان ونوسی و مردان مریخی»، پایگاه خبری برترین‌ها.]</ref> مردها عمدتا جویای موقعیت بوده و بر دارایی به‌عنوان نماد موفقیت تأکید دارند آنها حس زیبایی‌شناسی قوی از نظر غرور خود داشته و از خرید کالاهای لوکس لذت می‌برند.<ref>[https://barresybazargani.itsr.ir/article_711302_93798daa2988161efad6f4de26d46c8b.pdf شیرمحمدی و هاشمی باغی، «تحلیــل اثــر مصــرف نمایشــی بــر انگیــزه خریــد مجــدد مصرفکنندگان به واسـطه ابعاد فرهنگی هافسـتد، انگیزههای سـودمندی و انگیزههـای لذتجویانـه (مـورد مطالعـه: برنـد طـای ســپاهان)»،  1403ش، ص96.]</ref>
===مردانگی و الگوی مصرف===
هرچند [[لذت]]، [[آرامش]]، [[آموزش]]، زیباسازی و [[تفریح]]، انگیزه‌های مهمی برای مصارف مردانه و زنانه شمرده می‌شوند؛<ref>[https://www.sid.ir/paper/160608/fa#downloadbottom مکنون و عطائی‌آشتیانی، «شکل‌گیری مبانی «نظام الگوی مصرف»، «انتخاب نیاز» و «جنسیت»، 1390ش، ص57.]</ref> اما به‌دلیل تفاوت‌های موجود در نحوه آفرینش‌ زن و مرد، مردان کمتر از زنان تحت تأثیر این انگیزه‌ها هستند. مردان، برخلاف زنان که توجه بیشتری به اندام ظاهری خود دارند، هزینه‌ بیشتری را صرف تغذیه و گردش می‌کردند؛ اما پسران جوان امروزی پول‌شان را عمدتا بابت محصولات زیبایی هزینه می‌کنند که برخی این تغییر را ناشی از اهمیت یافتن سرمایه زیبایی در جهان متجدد می‌داند.<ref name=":11">[https://www.farhangemrooz.com/news/29298/%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86-%DA%A9%D8%A7%D8%AC-% ایلمونن، «تفاوت‌های ساختاری در مصرف زنان و مردان»، پایگاه تحلیل و اطلاع رسانی فرهنگ و علوم انسانی.]</ref> در این دوره؛ مردان همچون زنان «مصرفکننده» شدند و کالاهایی تولید می‌شود که بتواند با انگیزه‌های مصرفی مردانه ارتباط بیشتری برقرار کند. از منظر بودریار، الگوی مصرف مردانه مبتنی بر توقع، گزینش و شایستگی است؛ مردان غالبا کالاهای را مصرف می‌کنند که نشاندهنده تمایز و شایستگی‌شان بوده و این احساس را به آنها القا کند که در جایگاه بالاتر اجتماعی قرار گرفته‌اند.<ref name=":4">[https://www.jrcp.ir/article_51286.html مؤذن سلطان‌آبادی و مریجی، «بررسی مناسبات هویت و جنسیت با مصرف در دو رهیافت غربی و اسلامی»، 1395ش، ص68.]</ref>  


==اسلام و الگوی مصرف مردانه==
==الگوی خرید مردانه==
آموزه‌های اسلام با توجه به تفاوت‌های جنسی زن و مرد، جنسیت را تعیین‌کنندهٔ الگوی مصرف دانسته و ساختن هویت را بر مبنای مصرف، نمی‌پذیرد. استفاده مردان از حریر و طلا و پوشیدن لباسی مختص زنان را منع کرده است.<ref name=":10">[https://www.jrcp.ir/article_51286.html مؤذن سلطان‌آبادی و مریجی، «بررسی مناسبات هویت و جنسیت با مصرف در دو رهیافت غربی و اسلامی»، 1395ش، ص68.]</ref> رسول اکرم (ص) مردان زن‌نما را نکوهش کرده و [[اهل‌بیت]](ع) بر حفظ هویت جنسیتی مردان در انواع الگوهای مصرف تأکید داشته‌اند.<ref>جمعی از نویسندگان، شاخص‌های سبک زندگی اسلامی، 1394ش، ص311.</ref> درآمدهای اقتصادی و مدیریت آنها عمدتا وظیفه مردانه است؛ مردان نه‌تنها تشویق به کار و افزایش درآمد می‌شوند<ref>صدرالدين شيرازى، شرح أصول الكافي، 1383ش، ج‏1، ص433.</ref> که ولخرجی، سفاهت دانسته می‌شود.<ref>سوره نساء، آیه 6-5</ref> بر مبنای منابع دینی، مردان باید مصرف معتدلانه داشته و کالاها را متناسب با رفع نیازمندی‌های خود مصرف کنند و الا محکوم به اسراف می‌شود که عمل شیطانی و مبغوض الهی به‌شمار می‌آید.<ref name=":2">[https://rasekhoon.net/article/show/168743 حبیبی، «اسراف و عوامل آن از دیدگاه اسلام»، وب‌سایت راسخون.]</ref>
[[پرونده:الگوی مصرف مردانه۱.jpg|جایگزین=خرید مشتری-خرید کردن جنس|بندانگشتی|دریافت پول از مشتری در یک فروشگاه محصولات خواب]]
مردان در چارچوب نظام ادراکی، عاطفی و ارادی مردانه، هنگام خرید، فعالانه عمل می‌کنند.<ref>[https://www.jrcp.ir/article_51286.html مؤذن سلطان‌آبادی و مریجی، «بررسی مناسبات هویت و جنسیت با مصرف در دو رهیافت غربی و اسلامی»، 1395ش، ص65.]</ref> آنها می‌دانند چه می‌خواهند و به‌ندرت بدون [[برنامه‌ریزی]] خرید می‌کنند. مردها وقت زیادی را صرف نگاه‌کردن به اجناس مغازه نکرده و کمتر به قیمت کالاها توجه دارند.<ref>[https://khooyeh.ir/نقش-جنسیت-خریداران-در-فرآیند-فروش/ دگانگ، «نقش جنسیت خریداران در فرایند فروش»، وب‌سایت خویه.]</ref> مردان نسبت به زنان کمتر تحت تأثیر [[چشم‌ و هم‌چشمی|چشم‌وهم‌چشمی]] یا [[خودنمایی]]، اقدام به خرید می‌کنند.<ref>[https://jas.ui.ac.ir/article_22919.html نقدی و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی بازتعریف هویت اجتماعی زنان در پرتو تمایلات مصرف‌گرایانه»، 1397ش، ص184.]</ref> آنها تمایل به خرید سریع داشته و نمی‌خواهند دست خالی از فروشگاه خارج شوند. مردان به‌طور کلی تنها خرید کرده<ref>[https://www.bartarinha.ir/بخش-سبک-زندگی-3/644301-تفاوت-خرید-کردن-در-زنان-ونوسی «تفاوت خرید کردن در زنان ونوسی و مردان مریخی»، پایگاه خبری برترین‌ها.]</ref> و عمدتاً مغرور و جویای موقعیت هستند، بر دارایی‌های خود، به‌عنوان نماد موفقیت تأکید داشته و از خرید کالاهای لوکس، بیشتر لذت می‌برند.<ref>[https://barresybazargani.itsr.ir/article_711302_93798daa2988161efad6f4de26d46c8b.pdf شیرمحمدی و هاشمی باغی، «تحلیل اثر مصرف نمایشی بر انگیزه خرید مجدد مصرف‌کنندگان به واسطه ابعاد فرهنگی هافستد، انگیزه‌های سودمندی و انگیزه‌های لذت‌جویانه»،  1403ش، ص96.]</ref>


==مدرنیته و الگوی مصرف‌ مردانه==
مردان کمتر از زنان متأثر از انگیزه‌های مصرفی‌ای همچون [[آرامش]]، [[آموزش]]، زیباسازی و [[تفریح]] هستند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/160608/fa#downloadbottom مکنون و عطائی آشتیانی، «شکل‌گیری مبانی «نظام الگوی مصرف»، «انتخاب نیاز» و «جنسیت»، 1390ش، ص57.]</ref> در گذشته، مردان، برخلاف زنان که توجه بیشتری به اندام ظاهری خود داشتند، هزینه بیشتری را صرف تغذیه و گردش می‌کردند؛ اما امروزه، پسران جوان نیز برای محصولات زیبایی هزینه می‌کنند. برخی این تغییر را ناشی از اهمیت یافتن [[زیبایی اندام]] می‌دانند.<ref name=":11">[https://www.farhangemrooz.com/news/29298/%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86-%DA%A9%D8%A7%D8%AC-% ایلمونن، «تفاوت‌های ساختاری در مصرف زنان و مردان»، پایگاه تحلیل و اطلاع‌رسانی فرهنگ و علوم انسانی.]</ref> مردان امروزی، همچون زنان، مصرف‌کننده شده‌اند، اما غالباً کالاهایی را مصرف می‌کنند که نشان‌دهنده تمایز و شایستگی‌شان بوده و این احساس را به آنها القا کند که در جایگاه بالاتر اجتماعی قرار گرفته‌اند.<ref name=":4">[https://www.jrcp.ir/article_51286.html مؤذن سلطان‌آبادی و مریجی، «بررسی مناسبات هویت و جنسیت با مصرف در دو رهیافت غربی و اسلامی»، 1395ش، ص68.]</ref>
از منظر محققین؛ الهیات سکولار، الگوی مصرف مردانه را به‌شکل مصرف‌زدگی، ساخت بخشیده است.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1402/09/12/2999364/زنان-و-الگوی-اسلامی-مصرف صادقی، «زنان و الگوی اسلامی مصرف»، خبرگزاری تسنیم.]</ref> مصرف‌زدگی مردان و زنان مدرن را متأثر ساخته و با پیشنهاد مصرف‌های نسبتا مشابه، کارکردهای اقتصادی و جنسیتی هریک از دو جنس را درهم آمیخته است و به تقویت مدل مصرفی دوجنسی می‌پردازد، مدلی که از نظر بودریار با دوران نوجوانی و جوانی پیوند داشته و به‌نوعی بازتابنده هویت همجنسبازان و دو جنسیتی‌ها بوده و در واقع الگوی سوم در حوزه جنسیت مصرف به‌شمار می‌آید که تا حدی ترکیبی از الگوی مصرفی مردانه و زنانه است.<ref name=":3" />
==عوامل مصرف‌زدگی مردانه==
فرهنگ مدرن با تقویت این انگیزه‌های مصرف، موجب مصرف‌زدگی مردان شده است. در [[مصرف‌زدگی|مصرف‌زدگی]]، لذتِ خواستن بیش از لذتِ داشتن بوده و متأثر از شبکه عواملی به‌هم پیوسته است<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1402/09/12/2999364/زنان-و-الگوی-اسلامی-مصرف صادقی، «زنان و الگوی اسلامی مصرف»، خبرگزاری تسنیم.]</ref> که مهم‌ترین آنها؛ تبلیغات بازرگانی، تقلیدپذبری و ایجاد هویت‌های انتخابی است؛
===1. تبلیغات رسانه‌ای===
امروزه مهم‌ترین عامل مصرف‌زدگی، [[تبلیغات تجاری|تبلیغات بازرگانی]] است.<ref>[https://jas.ui.ac.ir/article_22919.html نقدی و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی بازتعریف هویت اجتماعی زنان در پرتو تمایلات مصرف‌گرایانه مورد مطالعه: زنان متولد دهه‌های50، 60 و 70 شهر اصفهان»، 1397ش، ص190.]</ref> [[آگهی تبلیغاتی|آگهی‌های تبلیغاتی]] از مردان می‌خواهد که به‌خود برسند.<ref>[https://www.jrcp.ir/article_51286.html مؤذن سلطان‌آبادی و مریجی، «بررسی مناسبات هویت و جنسیت با مصرف در دو رهیافت غربی و اسلامی»، 1395ش، ص64.]</ref> [[تبلیغات رسانه‌ای]] و [[مرکز خرید|مراکز خرید]] که مردان را به مصرف کالاهای تجملی تشویق می‌کنند، ارزش‌های معنوی به نفع مادی‌گرایی تضعیف کرده و نقش جدی در مصارف متظاهرانه مردانه دارند.<ref>[https://jas.ui.ac.ir/article_22919.html نقدی و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی بازتعریف هویت اجتماعی زنان در پرتو تمایلات مصرف‌گرایانه مورد مطالعه: زنان متولد دهه‌های50، 60 و 70 شهر اصفهان»، 1397ش، ص185-184.]</ref> [[تبلیغات تجاری|تبلیغات بازرگانی]] مردان جوان را منفعل ساخته<ref>[https://jas.ui.ac.ir/article_22919.html نقدی و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی بازتعریف هویت اجتماعی زنان در پرتو تمایلات مصرف‌گرایانه مورد مطالعه: زنان متولد دهه‌های50، 60 و 70 شهر اصفهان»، 1397ش، ص190.]</ref> و از آنها می‌خواهد که هرچه بیشتر به‌خود برسند.<ref name=":3">[https://www.jrcp.ir/article_51286.html مؤذن سلطان‌آبادی و مریجی، «بررسی مناسبات هویت و جنسیت با مصرف در دو رهیافت غربی و اسلامی»، 1395ش، ص65-64.]</ref>
===2. تقلیدپذیری===
از منظر محققین؛ افراد طبقه بالای اجتماعی با انگیزه تمایز به مصرف روی می‌آورند؛ اما طبقات متوسط و پایین جامعه عمدتا با انگیزه تقلید، سراغ مصرف می‌روند، در این میان، زنان بیش از مردان دچار تقلید شده و در چرخه مصرف‌زدگی گرفتار می‌شوند؛<ref>[https://jas.ui.ac.ir/article_22919.html نقدی و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی بازتعریف هویت اجتماعی زنان در پرتو تمایلات مصرف‌گرایانه مورد مطالعه: زنان متولد دهه‌های50، 60 و 70 شهر اصفهان»، 1397ش، ص189-188.]</ref>


===3.  بازتعریف هویت انتخابی===
==مصرف‌زدگی در مردان==
از منظر وبلن؛ هرچند هویت‌یابی زنان به‌وسیله مصرف بیش از مردان است؛ اما در ابتدا این مردان بودند که برای نشان‌دادن هویت‌ثروتمندی خود به مصرف نمایشی روی آوردند و در ادامه نیز، زنان و دیگر اعضای خانواده عهده‌دار نقش نبابتی مصرف برای تقویت هویت منزلتی مرد شده و از این طریق به بازتابندگی هویت مردانه می‌پردازند.<ref>[https://www.jrcp.ir/article_51286_1d23f469df0023f2b380208e9642445b.pdf مؤذن سلطان‌آبادی و مریجی، «بررسی مناسبات هویت و جنسیت با مصرف در دو رهیافت غربی و اسلامی»، 1395ش، ص61-58.]</ref> مردان با [[مدیریت بدن]] خویش در قالب [[رژیم غذایی]]، [[ورزش]]، [[مراقبت‌های بهداشتی]] و [[آرایش]]، هویت ویژه‌ای برای خود می‌آفرینند تا از دیگران متمایز باشند<ref>[https://journals.iau.ir/article_545361_5cb4a1fb099c40b78bfaaf4d8364b141.pdf سفیری و معروف‌پور، «ارائه الگوی تعارض هویتی زنان»، 1396ش، ص48-47.]</ref> امروزه یک مرد با هویت مردانه می‌تواند از طریق الگوی مصرف، هویتی غیر از مرد بودن برای خود ایجاد کرده و حس چه کسی بودن را برای خود به دست آورد.<ref>[https://www.jrcp.ir/article_51286.html مؤذن سلطان‌آبادی و مریجی، «بررسی مناسبات هویت و جنسیت با مصرف در دو رهیافت غربی و اسلامی»، 1395ش، ص65-62]</ref>در دوره پست مدرن مردان هم با استفاده از مصارف خاص مانند پوشاک، آرایش مو، خوراک و ... سعی در خلق هویت دلخواه خود داشتند.در این دوره، تعدادی از مردان جوان را میبینیم که در قالب گروه‌های جدید مصرفی، سعی در خلق هویتی تازه برای خود داشتند.مردانی که حس هویت و اینکه چه کسی هستند را مانند زنان؛ از مصرف خود بهدست میآوردند. <ref name=":42">[https://www.jrcp.ir/article_51286.html مؤذن سلطان‌آبادی و مریجی، «بررسی مناسبات هویت و جنسیت با مصرف در دو رهیافت غربی و اسلامی»، 1395ش، ص68.]</ref> برخی معتقدند که امروزه مردان عمدتا در دوران میانسالی که سن بازنشستگی آنها محسوب می‌شود احساس پوچی کرده و به مصرف‌گرایی روی می‌آوردند.
[[پرونده:الگوی مصرف مردانه۲.jpg|جایگزین=گروه بی‌تی‌اس گروه پسرانه هفت نفره کره جنوبی با آرایش دخترانه|بندانگشتی|گروه بی‌تی‌اس گروه پسرانه هفت نفره کره جنوبی با آرایش دخترانه]]
الهیات سکولار، [[الگوی مصرف مردانه]] را به‌شکل [[مصرف‌زدگی]]، ساخت بخشیده است.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1402/09/12/2999364/زنان-و-الگوی-اسلامی-مصرف صادقی، «زنان و الگوی اسلامی مصرف»، خبرگزاری تسنیم.]</ref> مصرف‌زدگی، با پیشنهاد مصرف‌های مشابه زنان برای مردان، کارکردهای اقتصادی و جنسیتی هریک از دو جنس را درهم آمیخته و به تقویت مدل مصرفی دوجنسی می‌پردازد و به‌نوعی بازتابنده هویت [[همجنس‌گرایی|همجنس‌بازان]] و [[دوجنسیتی]]‌ها است.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/426663/بررسی-مناسبات-هویت-و-جنسیت-با-مصرف-در-دو-رهی مؤذن سلطان‌آبادی و مریجی، «بررسی مناسبات هویت و جنسیت با مصرف در دو رهیافت غربی و اسلامی»، 1395ش، ص64.]</ref>


==مصرف‌زدگی مردان در ایران==
===عوامل مصرف‌زدگی مردان===
برمبنای گزارش‌ها؛ ایران، هفتمین واردکننده لوازم آرایشی در جهان است و در طی سال های اخیر، مردان ایرانی نیز به سمت مصرف لوازم آرایشی روی آورده‌اند.60 % از مردان، تمایل به انجام دادن عمل جراحی زیبایی دارند.<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/85767/%D9%85%D9%82%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%87-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C-%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D8%BA%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB رحمانی، «مقایسه الگوی مصرف میان جوان ایرانی و غیرایرانی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوز.] </ref> امروزه مصارف تظاهری و داشتن اندام مناسب برای پسران ایرانی دارای اولویت شمرده می‌شود. کارشناسان این امر را ناشی از تغییر در ارزش‌های اجتماعی ایران می‌دانند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/204295/fa#downloadbottom نوربخش و دیگران، «مصرف نمایشی جوانان: آیندهی مصرفگرایی»، 1397ش، ص153.]</ref>
در مصرف‌زدگی، لذتِ خواستن بیش از لذتِ داشتن است.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1402/09/12/2999364/زنان-و-الگوی-اسلامی-مصرف صادقی، «زنان و الگوی اسلامی مصرف»، خبرگزاری تسنیم.]</ref> برخی، مصرف‌زدگی از نوع تشبه مرد به زن را ناشی از ضعف باورهای دینی می‌دانند<ref>[https://nidamat.com/432/آرایش-های-غلیظ-زنانه-بر-سر-و-صورت-پسران/ سیدمحمد، «آرایش‌های غلیظ زنانه بر سر و صورت پسران جوان دانشجو»، وب‌سایت گناه‌شناسی.]</ref> که در اثر عواملی همچون [[تبلیغات رسانه‌ای|تبلیغات بازرگانی]] در رسانه، تقلیدپذیری<ref>[https://jas.ui.ac.ir/article_22919.html نقدی و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی بازتعریف هویت اجتماعی زنان در پرتو تمایلات مصرف‌گرایانه»، 1397ش، ص188-190.]</ref> و بازتعریف هویت انتخابی،<ref>[https://www.jrcp.ir/article_51286.html مؤذن سلطان‌آبادی و مریجی، «بررسی مناسبات هویت و جنسیت با مصرف در دو رهیافت غربی و اسلامی»، 1395ش، ص65-62]</ref> رخ می‌دهد. برخی مردان به‌ویژه پسران از [[سلبریتی]]‌ها تقلید کرده و سعی دارند با مصرف و استایل تظاهری خود را به آنها شبیه سازند. همچنین برخی پسران به پوشش و آرایش دخترانه روی آورده‌اند.<ref>[https://avapress.com/fa/report/40318/برخى-پسران-تقليد-آرايش-دختران-فخر-ميدانند «برخی از پسران تقلید از آرایش دختران را فخر می‌دانند»، خبرگزاری صدای افغان.]</ref> بسیاری از مردان نیز با [[مدیریت بدن]] خویش در قالب [[رژیم غذایی]]، [[ورزش]]، [[مراقبت‌های بهداشتی]] و آرایش، در پی کسب هویت ویژه‌ای برای خود هستند.<ref>[https://journals.iau.ir/article_545361_5cb4a1fb099c40b78bfaaf4d8364b141.pdf سفیری و معروف‌پور، «ارائه الگوی تعارض هویتی زنان»، 1396ش، ص48-47.]</ref>


==پیامدهای مصرف‌زدگی مردان==
===مصرف‌زدگی مردان در ایران===
*پوشش و آرایش‌های متذل و متظاهرانه؛ شخصیت مرد را در حد کالاهای مصرفی تنزل داده و تبدیل به موجودی بیگانه با ارزشهای متعالی انسان می‌سازد.<ref name=":0" />
[[پرونده:الگوی مصرف مردانه۳.jpg|جایگزین=تصویری از دو پسر ایرانی با آرایش زنانه|بندانگشتی|تصویری از دو پسر ایرانی با آرایش زنانه]]
*مصرف‌زدگی؛ کارکردهای اقتصادی و جنسیتی هریک از دو جنس را درهم آمیخته و به تبع آن هویت جنسیتی مردانه مخدوش و تضعیف می‌شود. <ref name=":3" />
[[ایران]]، هفتمین واردکننده لوازم آرایشی در جهان است و در سال‌های اخیر، مردان ایرانی نیز به مصرف این لوازم روی آورده‌اند. ۶۰٪ مردان، تمایل به [[جراحی زیبایی]] دارند.<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/85767/مقایسه-الگوی-مصرف-میان-جوان-ایرانی-و-ØºÛŒØ±Ø§Û رحمانی، «مقایسه الگوی مصرف میان جوان ایرانی و غیرایرانی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوز.]</ref> پسران ایرانی به [[تناسب اندام]] و مصرف متظاهرانه اهمیت جدی می‌دهند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/204295/fa#downloadbottom نوربخش و دیگران، «مصرف نمایشی جوانان: آیندهی مصرفگرایی»، 1397ش، ص153.]</ref> برخی پسران [[جوانی|جوان]] گرایش به آرایش و پوشش‌های نسبتاً زنانه دارند و برخی خدمات [[زیبایی]] مخصوص بانوان امروزه در آرایشگاه‌های مردانه نیز ارائه می‌شود.<ref>[https://nidamat.com/432/آرایش-های-غلیظ-زنانه-بر-سر-و-صورت-پسران/ سیدمحمد، «آرایش‌های غلیظ زنانه بر سر و صورت پسران جوان دانشجو»، وب‌سایت گناه‌شناسی.]</ref> از منظر صاحب‌نظران، [[مصرف‌گرایی]]، شخصیت مرد را تنزل داده، او را از ارزش‌های متعالی، دور می‌سازد<ref>[https://ensani.ir/fa/article/58989/اسلام-و-اصلاح-الگوی-مصرف عظیم‌زاده آرانی، «اسلام و اصلاح الگوی مصرف»، 1389ش.]</ref> و هویت جنسیتی مردانه را مخدوش و تضعیف می‌کند.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/426663/بررسی-مناسبات-هویت-و-جنسیت-با-مصرف-در-دو-رهی مؤذن سلطان‌آبادی و مریجی، «بررسی مناسبات هویت و جنسیت با مصرف در دو رهیافت غربی و اسلامی»، 1395ش، ص64.]</ref>
*چشم‌وهمچشمی؛ موجب رقابت منفی شده، مصارف تجملاتی، اقتصاد خانواده را فلج و مردان را دچار ورشکستگی<ref name=":0">[https://ensani.ir/fa/article/58989/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D9%88-%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C-%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81 عظیم‌زاده آرانی، «اسلام و اصلاح الگوی مصرف»، 1389ش.]</ref> و خواری می‌سازد.<ref name=":2" />
*مصرف‌زدگی؛ موجب فشارهای اقتصادی شده و مردان را گرفتار حرام‌خواری می‌کند، حرام‌خواری‌ای که در منطق قرآن، آتش‌خواری دانسته شده<ref>جوادی‌آملی، تسنيم، 1395ش، ج1، ص 512.</ref> و بر آلودگی نسلی تأثیر می‌گذارد.<ref>کلینی، الكافي ،1407ق، ج‏5، ص125.</ref>
*غیر بهداشتی یا شیمیایی بودن محصولات آرایشی، موجب شیوع بیماری‌های زیادی<ref>جولی کایت، «زیبایی به چه قیمتی؟»، سياحت غرب، ش 66.</ref>


==اصلاح الگوی مصرف مردانه بر مبنای اسلام==
==الگوی مصرف مردانه در آموزه‌های اسلام==
اصلاح الگوی مصرف بر مبنای عنصر جنسیت، بیشتر ناظر به [[جامعه‌پذیری جنسیتی]] مردان معطوف به احراز موقعیت پدری، شوهری و تأمین کننده معیشت خانواده است؛<ref>هاشمی‌علی‌آبادی و خسروی، «بررسی چرایی تفاوت شیوه‌های تربیتی دختران و پسران در خانواده با تکیه بر آیات و روایات»، 1401ش، ص363.</ref> آموزه‌های اسلام در چارچوب خانواده، با تأکید بر [[بهره‌وری|بهره‌وری،]]<ref>سوره نحل، آیه 14.</ref> تکلیف [[تأمین معاش]]<ref>ابراهیمی‌پور و دیگران، راهبردهای تحکیم خانواده، 1395ش، ص133.</ref> و [[رفاه]] خانواده را بر دوش مرد می‌نهد.<ref>کلینی، الکافی، 1407ق، ج4، ص11.</ref> مردان موظفند که بر مبنای آینده‌نگری پس‌انداز داشته باشند. طبق روایتی امام صادق(ع)، سلمان فارسی همیشه مصارف سالانه خود پس‌انداز کرده و معتقد بود که نفس انسانی در صورت عدم تأمین معیشتش نگران و مضطرب است.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/4180/9349/111918/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%82_%D8%B9__%D9%88_%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C_%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81 صالحی، «امام صادق(ع) و اصلاح الگوی مصرف»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref>
آموزه‌های اسلام با توجه به تفاوت‌های جنسی [[زن]] و [[مرد]]، [[جنسیت]] را تعیین‌کنندهٔ الگوی مصرف دانسته و تناسب مصرف مردان با هویت مردانه را لازم می‌داند.<ref name=":102">[https://www.jrcp.ir/article_51286.html مؤذن سلطان‌آبادی و مریجی، «بررسی مناسبات هویت و جنسیت با مصرف در دو رهیافت غربی و اسلامی»، 1395ش، ص68.]</ref> [[حضرت محمد|رسول اکرم]]، مردان زن‌نما را نکوهش کرده و [[اهل‌بیت]] بر حفظ هویت جنسیتی مردان در انواع الگوهای مصرف تأکید دارند.<ref>جمعی از نویسندگان، شاخص‌های سبک زندگی اسلامی، 1394ش، ص311.</ref> در الگوی مصرف مبتنی بر جنسیت؛ بر اساس [[جامعه‌پذیری جنسیتی|جامعه‌پذیری جنسیتی،]] پسران برای احراز موقعیت سرپرستی خانواده، جامعه‌پذیر می‌شوند<ref>[https://sid.ir/paper/1066958/fa#downloadbottom هاشمی‌علی‌آبادی و خسروی، «بررسی چرایی تفاوت شیوه‌های تربیتی دختران و پسران در خانواده با تکیه بر آیات و روایات»، 1401ش، ص363.]</ref> تا تأمین‌کنندهٔ معیشت<ref>ابراهیمی‌پور و دیگران، راهبردهای تحکیم خانواده، 1395ش، ص133.</ref> و رفاه [[خانواده]]،<ref>کلینی، الکافی، 1407ق، ج4، ص11.</ref> باشند. در این الگو؛ ضمن تأکید بر [[بهره‌وری]]،<ref>سوره نحل، آیه 14.</ref> مردان موظف هستند که با احساس مسئولیت و آینده‌نگری، [[اقتصاد خانواده]] را مدیریت کرده و پس‌انداز داشته باشند.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/4180/9349/111918/امام_صادق_ع__و_اصلاح_الگوی_مصرف صالحی، «امام صادق(ع) و اصلاح الگوی مصرف»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref>


==پانویس==
==پانویس==
خط ۵۴: خط ۶۱:
* قرآن کریم
* قرآن کریم
* ابراهیمی‌پور، قاسم و دیگران، راهبردهای تحکیم خانواده از منظر متون دینی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، ۱۳۹۵ش.
* ابراهیمی‌پور، قاسم و دیگران، راهبردهای تحکیم خانواده از منظر متون دینی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، ۱۳۹۵ش.
* ایلمونن، کاج، «تفاوت‌های ساختاری در مصرف زنان و مردان»، پایگاه تحلیل و اطلاع‌رسانی فرهنگ و علوم انسانی، تاریخ درج مطلب: ۴ اسفند ۱۳۹۳ش.
* «برخی از پسران تقلید از آرایش دختران را فخر می‌دانند»، خبرگزاری صدای افغان، تاریخ درج مطلب: ۱ اردیبهشت ۱۳۹۱ش.
* «تفاوت خرید کردن در زنان ونوسی و مردان مریخی»، پایگاه خبری برترین‌ها، تاریخ درج مطلب: ۲۱ آذر ۱۳۹۶ش.
* جمعی از نویسندگان، شاخص‌های سبک زندگی اسلامی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی. ۱۳۹۴ش.
* جمعی از نویسندگان، شاخص‌های سبک زندگی اسلامی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی. ۱۳۹۴ش.
* حبیبی، ظاهر، «اسراف و عوامل آن از دیدگاه اسلام»، وب‌سایت راسخون، تاریخ درج مطلب: 30 دی 1389ش.
* حبیبی، ظاهر، «اسراف و عوامل آن از دیدگاه اسلام»، وب‌سایت راسخون، تاریخ درج مطلب: ۳۰ دی ۱۳۸۹ش.
* دگانگ، مارگارت، «نقش جنسیت خریداران در فرایند فروش»، مترجم، زینب مهدی‌پور، وب‌سایت خویه، تاریخ بازدید مطلب: ۱ مرداد ۱۴۰۴ش.
* دگانگ، مارگارت، «نقش جنسیت خریداران در فرایند فروش»، مترجم، زینب مهدی‌پور، وب‌سایت خویه، تاریخ بازدید مطلب: ۱ مرداد ۱۴۰۴ش.
* رحمانی، جواد، «مقایسه الگوی مصرف میان جوان ایرانی و غیرایرانی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوز، تاریخ درج مطلب: 23 دی 1388ش.
* رحمانی، جواد، «مقایسه الگوی مصرف میان جوان ایرانی و غیرایرانی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوز، تاریخ درج مطلب: ۲۳ دی ۱۳۸۸ش.
* زرگوش، ماجده، «آرایش و زینت زن از نظر قرآن و سنت»، مطالعات دین‌پژوهی، شماره ۶، سال ۱۳۹۸ش.
* سفیری، خدیجه و معروف‌پور، مینا، «ارائه الگوی تعارض هویتی زنان»، زن و مطالعات خانواده، شماره۳۸، زمستان ۱۳۹۶ش.
* سفیری، خدیجه و معروف‌پور، مینا، «ارائه الگوی تعارض هویتی زنان»، زن و مطالعات خانواده، شماره۳۸، زمستان ۱۳۹۶ش.
* سفیری، خدیجه و نعمت‌الهی، زهرا، «جهانی شدن و هویت دینی با تأکید بر تفاوت‌های جنسیتی»، در مطالعات اجتماعی روان‌شناختی زنان، سال دهم، شماره سوم، پاییز ۱۳۹۱ش.
* سیدمحمد، «آرایش‌های غلیظ زنانه بر سر و صورت پسران جوان دانشجو»، وب‌سایت گناه‌شناسی، تاریخ درج مطلب: ۲۱ مهر ۱۴۰۱ش.
* شیرمحمدی،‌ یزدان و هاشمی باغی، زینب، «تحلیــل اثــر مصــرف نمایشــی بــر انگیــزه خریــد مجــدد مصرفکنندگان به واسـطه ابعاد فرهنگی هافسـتد، انگیزههای سـودمندی و انگیزههـای لذتجویانـه (مـورد مطالعـه: برنـد طـای ســپاهان)»، دوماهنامه بررسی‌های بازرگانی، شماره 126، مرداد و شهریور 1403ش.
* شیرمحمدی، یزدان و هاشمی باغی، زینب، «تحلیل اثر مصرف نمایشی بر انگیزه خرید مجدد مصرفکنندگان به واسطه ابعاد فرهنگی هافستد، انگیزه‌های سودمندی و انگیزه‌های لذتجویانه (مورد مطالعه: برند طای سپاهان)»، دوماهنامه بررسی‌های بازرگانی، شماره ۱۲۶، مرداد و شهریور ۱۴۰۳ش.
* صالحی، غلامرضا، «امام صادق(ع) و اصلاح الگوی مصرف»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: 10اسفند 1399ش.
* صالحی، غلامرضا، «امام صادق (ع) و اصلاح الگوی مصرف»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۱۰اسفند ۱۳۹۹ش.
* صادقی، رقیه، «زنان و الگوی اسلامی مصرف»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۱۲ آذر ۱۴۰۲ش.
* صادقی، رقیه، «زنان و الگوی اسلامی مصرف»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۱۲ آذر ۱۴۰۲ش.
* صدرالدين شيرازى، محمد بن ابراهيم، شرح أصول الكافي (صدرا)، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقيقات فرهنگى‏، 1383ش.
* عظیم‌زاده آرانی، محبوبه، «اسلام و اصلاح الگوی مصرف»، فرهنگ کوثر، شماره ۸۲، سال ۱۳۸۹ش.
* صدوق، محمّد، من لایحضره الفقیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۳ق.
* عظیم‌زاده آرانی، محبوبه، «اسلام و اصلاح الگوی مصرف»، فرهنگ کوثر، شماره 82، سال 1389ش.
* کارپرور، ریحانه، «زنان و اصلاح الگوی مصرف»، طهورا، شماره۱۱، زمستان ۱۳۹۰ش.
* کلینی، ابوجعفر، الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۴۰۷ق.
* کلینی، ابوجعفر، الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۴۰۷ق.
* لیثی واسطی، علی بن محمد، عیون الحکم و المواعظ (للیثی)، قم، دار الحدیث‏، ۱۳۷۶ ش.
* ماستری‌فراهانی، الهه و صیادی، سمیه، «نقش مدیریت معنوی زنان در مواجهه با بحران‌های خانوادگی»، مطالعات اسلامی خانواده و زنان، شماره۲، بهار و تابستان ۱۴۰۲ش.
* مجلسی، ‏محمدباقر، بحارالأنوار، تهران، اسلامیه‏، بی‌تا.
* محمدپور، احمد و بهمنی، مریم، «زنان، پاساژ و مصرف نشانه‌ها»، مطالعات راهبردی زنان، شماره ۴۷، خرداد ۱۳۸۹ش.
* مطهری، مرتضی، ‏مجموعه آثار شهید مطهری‏(نظام حقوق زن در اسلام)، ج۱۹ تهران- قم‏، صدرا، ۱۳۷۷ش‏.
* مکنون، ثریا و عطائی‌آشتیانی، زهره، «شکل‌گیری مبانی «نظام الگوی مصرف»، «انتخاب نیاز» و «جنسیت»، زن در فرهنگ و هنر، شماره۱، پاییز ۱۳۹۰ش.
* مکنون، ثریا و عطائی‌آشتیانی، زهره، «شکل‌گیری مبانی «نظام الگوی مصرف»، «انتخاب نیاز» و «جنسیت»، زن در فرهنگ و هنر، شماره۱، پاییز ۱۳۹۰ش.
* موذن سلطان‌آبادی، معصومه و مریجی، شمس‌الله، «بررسی مناسبات هویت و جنسیت با مصرف در دو رهیافت غربی و اسلامی»، دو فصلنامه دین و سیاست فرهنگی، شماره ۲، اسفند ۱۳۹۵ش.
* مؤذن سلطان‌آبادی، معصومه و مریجی، شمس‌الله، «بررسی مناسبات هویت و جنسیت با مصرف در دو رهیافت غربی و اسلامی»، دو فصلنامه دین و سیاست فرهنگی، شماره ۲، اسفند ۱۳۹۵ش.
* نقدی، اسداله و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی بازتعریف هویت اجتماعی زنان در پرتو تمایلات مصرف‌گرایانه مورد مطالعه: زنان متولد دهه‌های۵۰، ۶۰ و ۷۰ شهر اصفهان»، جامعه‌شناسی کاربردی، شماره۴، زمستان ۱۳۹۷ش.
* نقدی، اسداله و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی بازتعریف هویت اجتماعی زنان در پرتو تمایلات مصرف‌گرایانه مورد مطالعه: زنان متولد دهه‌های۵۰، ۶۰ و ۷۰ شهر اصفهان»، جامعه‌شناسی کاربردی، شماره۴، زمستان ۱۳۹۷ش.
* نوربخش، سیدنوید و دیگران، «مصرف نمایشی جوانان: آیندهی مصرفگرایی»، آينده‌پژوهي مديريت، شماره 115، زمستان 1397ش.
* نوربخش، سیدنوید و دیگران، «مصرف نمایشی جوانان: آیندهی مصرفگرایی»، آینده‌پژوهی مدیریت، شماره ۱۱۵، زمستان ۱۳۹۷ش.
* هاشمی‌علی‌آبادی، سیداحمد و خسروی، جواد، «بررسی چرایی تفاوت شیوه‌های تربیتی دختران پسران در خانواده با تکیه بر آیات و روایات»، فصلنامه پژوهش‌های اعتقادی- کلامی، سال 12، شماره ‌48، زمستان 1401ش.
* هاشمی‌علی‌آبادی، سیداحمد و خسروی، جواد، «بررسی چرایی تفاوت شیوه‌های تربیتی دختران پسران در خانواده با تکیه بر آیات و روایات»، فصلنامه پژوهش‌های اعتقادی- کلامی، سال ۱۲، شماره ۴۸، زمستان ۱۴۰۱ش.
{{پایان منابع}}
{{پایان منابع}}

نسخهٔ کنونی تا ۲۶ آبان ۱۴۰۴، ساعت ۱۱:۲۵

فروشگاه پوشاک مردانه-خرید لباس مردانه
گروهی از مردان در حال انتخاب لباس در فروشگاه پوشاک مردانه



الگوی مصرف مردانه؛ الگوی مصرف مردان با اثرپذیری از هویت جنسیتی.

الگوی مصرف مردانه به شیوه‌ای از مصرف اشاره دارد که تحت تأثیر هویت، نقش‌های جنسیتی و ارزش‌های ویژه مردان شکل می‌گیرد و هدف آن پاسخگویی به نیازهای مادی، معنوی و فرهنگی این گروه است. در گذشته، مرزهای مشخصی بین الگوی مصرف زنان و مردان وجود داشت، اما فرهنگ مصرف‌گرای مدرن با ترویج سبک‌های مصرف یکسان، این تمایزات را کمرنگ کرده است. امروزه، مصرف تظاهری به منبعی برای هویت‌سازی مردان تبدیل شده و آنها از طریق نوع و شیوه مصرف، در پی نمایش تصویری خاص از خود هستند. این پدیده منجر به گسترش مصرف‌زدگی و کمرنگ‌ترشدن نقش‌های سنتی جنسیتی شده است. مدیریت این الگو مستلزم توجه به هویت اصیل مردانه و کارکردهای جنسیتی در عرصه مصرف است.

تعریف الگوی مصرف مردانه

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

الگوی مصرف مردانه به شیوه خرید و مصرف کالاها تحت تأثیر هویت جنسیتی مردانه اطلاق می‌شود که هدف آن تأمین نیازهای مادی، معنوی و فرهنگی مردان است. این الگو مبتنی بر پذیرش تفاوت‌های جنسیتی شکل می‌گیرد، در حالی که در نگرش‌های برساخت‌گرایانه، مصرف مردان و زنان یکسان تلقی می‌شود.[۱] از منظر برخی صاحب‌نظران، مصرف تظاهری مردان نشان‌دهنده تلاش برای کسب هویت‌های انتخابی و متأثر از ذائقه مصرفی خاص آنان است. بر مبنای نظریه طبقه تن‌آسا، مردان همانند زنان با نوع پوشش و آرایش، خود را از دیگران متمایز می‌کنند.[۲] از این منظر، مصرف نیابتی زنان نیز عمدتاً برای آبرومندی مردان، صورت می‌گیرد.[۳]

الگوی خرید مردانه

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
خرید مشتری-خرید کردن جنس
دریافت پول از مشتری در یک فروشگاه محصولات خواب

مردان در چارچوب نظام ادراکی، عاطفی و ارادی مردانه، هنگام خرید، فعالانه عمل می‌کنند.[۴] آنها می‌دانند چه می‌خواهند و به‌ندرت بدون برنامه‌ریزی خرید می‌کنند. مردها وقت زیادی را صرف نگاه‌کردن به اجناس مغازه نکرده و کمتر به قیمت کالاها توجه دارند.[۵] مردان نسبت به زنان کمتر تحت تأثیر چشم‌وهم‌چشمی یا خودنمایی، اقدام به خرید می‌کنند.[۶] آنها تمایل به خرید سریع داشته و نمی‌خواهند دست خالی از فروشگاه خارج شوند. مردان به‌طور کلی تنها خرید کرده[۷] و عمدتاً مغرور و جویای موقعیت هستند، بر دارایی‌های خود، به‌عنوان نماد موفقیت تأکید داشته و از خرید کالاهای لوکس، بیشتر لذت می‌برند.[۸]

مردان کمتر از زنان متأثر از انگیزه‌های مصرفی‌ای همچون آرامش، آموزش، زیباسازی و تفریح هستند.[۹] در گذشته، مردان، برخلاف زنان که توجه بیشتری به اندام ظاهری خود داشتند، هزینه بیشتری را صرف تغذیه و گردش می‌کردند؛ اما امروزه، پسران جوان نیز برای محصولات زیبایی هزینه می‌کنند. برخی این تغییر را ناشی از اهمیت یافتن زیبایی اندام می‌دانند.[۱۰] مردان امروزی، همچون زنان، مصرف‌کننده شده‌اند، اما غالباً کالاهایی را مصرف می‌کنند که نشان‌دهنده تمایز و شایستگی‌شان بوده و این احساس را به آنها القا کند که در جایگاه بالاتر اجتماعی قرار گرفته‌اند.[۱۱]

مصرف‌زدگی در مردان

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
گروه بی‌تی‌اس گروه پسرانه هفت نفره کره جنوبی با آرایش دخترانه
گروه بی‌تی‌اس گروه پسرانه هفت نفره کره جنوبی با آرایش دخترانه

الهیات سکولار، الگوی مصرف مردانه را به‌شکل مصرف‌زدگی، ساخت بخشیده است.[۱۲] مصرف‌زدگی، با پیشنهاد مصرف‌های مشابه زنان برای مردان، کارکردهای اقتصادی و جنسیتی هریک از دو جنس را درهم آمیخته و به تقویت مدل مصرفی دوجنسی می‌پردازد و به‌نوعی بازتابنده هویت همجنس‌بازان و دوجنسیتی‌ها است.[۱۳]

عوامل مصرف‌زدگی مردان

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در مصرف‌زدگی، لذتِ خواستن بیش از لذتِ داشتن است.[۱۴] برخی، مصرف‌زدگی از نوع تشبه مرد به زن را ناشی از ضعف باورهای دینی می‌دانند[۱۵] که در اثر عواملی همچون تبلیغات بازرگانی در رسانه، تقلیدپذیری[۱۶] و بازتعریف هویت انتخابی،[۱۷] رخ می‌دهد. برخی مردان به‌ویژه پسران از سلبریتی‌ها تقلید کرده و سعی دارند با مصرف و استایل تظاهری خود را به آنها شبیه سازند. همچنین برخی پسران به پوشش و آرایش دخترانه روی آورده‌اند.[۱۸] بسیاری از مردان نیز با مدیریت بدن خویش در قالب رژیم غذایی، ورزش، مراقبت‌های بهداشتی و آرایش، در پی کسب هویت ویژه‌ای برای خود هستند.[۱۹]

مصرف‌زدگی مردان در ایران

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
تصویری از دو پسر ایرانی با آرایش زنانه
تصویری از دو پسر ایرانی با آرایش زنانه

ایران، هفتمین واردکننده لوازم آرایشی در جهان است و در سال‌های اخیر، مردان ایرانی نیز به مصرف این لوازم روی آورده‌اند. ۶۰٪ مردان، تمایل به جراحی زیبایی دارند.[۲۰] پسران ایرانی به تناسب اندام و مصرف متظاهرانه اهمیت جدی می‌دهند.[۲۱] برخی پسران جوان گرایش به آرایش و پوشش‌های نسبتاً زنانه دارند و برخی خدمات زیبایی مخصوص بانوان امروزه در آرایشگاه‌های مردانه نیز ارائه می‌شود.[۲۲] از منظر صاحب‌نظران، مصرف‌گرایی، شخصیت مرد را تنزل داده، او را از ارزش‌های متعالی، دور می‌سازد[۲۳] و هویت جنسیتی مردانه را مخدوش و تضعیف می‌کند.[۲۴]

الگوی مصرف مردانه در آموزه‌های اسلام

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

آموزه‌های اسلام با توجه به تفاوت‌های جنسی زن و مرد، جنسیت را تعیین‌کنندهٔ الگوی مصرف دانسته و تناسب مصرف مردان با هویت مردانه را لازم می‌داند.[۲۵] رسول اکرم، مردان زن‌نما را نکوهش کرده و اهل‌بیت بر حفظ هویت جنسیتی مردان در انواع الگوهای مصرف تأکید دارند.[۲۶] در الگوی مصرف مبتنی بر جنسیت؛ بر اساس جامعه‌پذیری جنسیتی، پسران برای احراز موقعیت سرپرستی خانواده، جامعه‌پذیر می‌شوند[۲۷] تا تأمین‌کنندهٔ معیشت[۲۸] و رفاه خانواده،[۲۹] باشند. در این الگو؛ ضمن تأکید بر بهره‌وری،[۳۰] مردان موظف هستند که با احساس مسئولیت و آینده‌نگری، اقتصاد خانواده را مدیریت کرده و پس‌انداز داشته باشند.[۳۱]

پانویس

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  1. ↑ مؤذن سلطان‌آبادی و مریجی، «بررسی مناسبات هویت و جنسیت با مصرف در دو رهیافت غربی و اسلامی»، 1395ش، ص63-57.
  2. ↑ نقدی و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی بازتعریف هویت اجتماعی زنان در پرتو تمایلات مصرف‌گرایانه»، 1397ش، ص189-188.
  3. ↑ مؤذن سلطان‌آبادی و مریجی، «بررسی مناسبات هویت و جنسیت با مصرف در دو رهیافت غربی و اسلامی»، 1395ش، ص62-59.
  4. ↑ مؤذن سلطان‌آبادی و مریجی، «بررسی مناسبات هویت و جنسیت با مصرف در دو رهیافت غربی و اسلامی»، 1395ش، ص65.
  5. ↑ دگانگ، «نقش جنسیت خریداران در فرایند فروش»، وب‌سایت خویه.
  6. ↑ نقدی و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی بازتعریف هویت اجتماعی زنان در پرتو تمایلات مصرف‌گرایانه»، 1397ش، ص184.
  7. ↑ «تفاوت خرید کردن در زنان ونوسی و مردان مریخی»، پایگاه خبری برترین‌ها.
  8. ↑ شیرمحمدی و هاشمی باغی، «تحلیل اثر مصرف نمایشی بر انگیزه خرید مجدد مصرف‌کنندگان به واسطه ابعاد فرهنگی هافستد، انگیزه‌های سودمندی و انگیزه‌های لذت‌جویانه»، 1403ش، ص96.
  9. ↑ مکنون و عطائی آشتیانی، «شکل‌گیری مبانی «نظام الگوی مصرف»، «انتخاب نیاز» و «جنسیت»، 1390ش، ص57.
  10. ↑ ایلمونن، «تفاوت‌های ساختاری در مصرف زنان و مردان»، پایگاه تحلیل و اطلاع‌رسانی فرهنگ و علوم انسانی.
  11. ↑ مؤذن سلطان‌آبادی و مریجی، «بررسی مناسبات هویت و جنسیت با مصرف در دو رهیافت غربی و اسلامی»، 1395ش، ص68.
  12. ↑ صادقی، «زنان و الگوی اسلامی مصرف»، خبرگزاری تسنیم.
  13. ↑ مؤذن سلطان‌آبادی و مریجی، «بررسی مناسبات هویت و جنسیت با مصرف در دو رهیافت غربی و اسلامی»، 1395ش، ص64.
  14. ↑ صادقی، «زنان و الگوی اسلامی مصرف»، خبرگزاری تسنیم.
  15. ↑ سیدمحمد، «آرایش‌های غلیظ زنانه بر سر و صورت پسران جوان دانشجو»، وب‌سایت گناه‌شناسی.
  16. ↑ نقدی و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی بازتعریف هویت اجتماعی زنان در پرتو تمایلات مصرف‌گرایانه»، 1397ش، ص188-190.
  17. ↑ مؤذن سلطان‌آبادی و مریجی، «بررسی مناسبات هویت و جنسیت با مصرف در دو رهیافت غربی و اسلامی»، 1395ش، ص65-62
  18. ↑ «برخی از پسران تقلید از آرایش دختران را فخر می‌دانند»، خبرگزاری صدای افغان.
  19. ↑ سفیری و معروف‌پور، «ارائه الگوی تعارض هویتی زنان»، 1396ش، ص48-47.
  20. ↑ رحمانی، «مقایسه الگوی مصرف میان جوان ایرانی و غیرایرانی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوز.
  21. ↑ نوربخش و دیگران، «مصرف نمایشی جوانان: آیندهی مصرفگرایی»، 1397ش، ص153.
  22. ↑ سیدمحمد، «آرایش‌های غلیظ زنانه بر سر و صورت پسران جوان دانشجو»، وب‌سایت گناه‌شناسی.
  23. ↑ عظیم‌زاده آرانی، «اسلام و اصلاح الگوی مصرف»، 1389ش.
  24. ↑ مؤذن سلطان‌آبادی و مریجی، «بررسی مناسبات هویت و جنسیت با مصرف در دو رهیافت غربی و اسلامی»، 1395ش، ص64.
  25. ↑ مؤذن سلطان‌آبادی و مریجی، «بررسی مناسبات هویت و جنسیت با مصرف در دو رهیافت غربی و اسلامی»، 1395ش، ص68.
  26. ↑ جمعی از نویسندگان، شاخص‌های سبک زندگی اسلامی، 1394ش، ص311.
  27. ↑ هاشمی‌علی‌آبادی و خسروی، «بررسی چرایی تفاوت شیوه‌های تربیتی دختران و پسران در خانواده با تکیه بر آیات و روایات»، 1401ش، ص363.
  28. ↑ ابراهیمی‌پور و دیگران، راهبردهای تحکیم خانواده، 1395ش، ص133.
  29. ↑ کلینی، الکافی، 1407ق، ج4، ص11.
  30. ↑ سوره نحل، آیه 14.
  31. ↑ صالحی، «امام صادق(ع) و اصلاح الگوی مصرف»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.

منابع

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  • قرآن کریم
  • ابراهیمی‌پور، قاسم و دیگران، راهبردهای تحکیم خانواده از منظر متون دینی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، ۱۳۹۵ش.
  • ایلمونن، کاج، «تفاوت‌های ساختاری در مصرف زنان و مردان»، پایگاه تحلیل و اطلاع‌رسانی فرهنگ و علوم انسانی، تاریخ درج مطلب: ۴ اسفند ۱۳۹۳ش.
  • «برخی از پسران تقلید از آرایش دختران را فخر می‌دانند»، خبرگزاری صدای افغان، تاریخ درج مطلب: ۱ اردیبهشت ۱۳۹۱ش.
  • «تفاوت خرید کردن در زنان ونوسی و مردان مریخی»، پایگاه خبری برترین‌ها، تاریخ درج مطلب: ۲۱ آذر ۱۳۹۶ش.
  • جمعی از نویسندگان، شاخص‌های سبک زندگی اسلامی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی. ۱۳۹۴ش.
  • حبیبی، ظاهر، «اسراف و عوامل آن از دیدگاه اسلام»، وب‌سایت راسخون، تاریخ درج مطلب: ۳۰ دی ۱۳۸۹ش.
  • دگانگ، مارگارت، «نقش جنسیت خریداران در فرایند فروش»، مترجم، زینب مهدی‌پور، وب‌سایت خویه، تاریخ بازدید مطلب: ۱ مرداد ۱۴۰۴ش.
  • رحمانی، جواد، «مقایسه الگوی مصرف میان جوان ایرانی و غیرایرانی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوز، تاریخ درج مطلب: ۲۳ دی ۱۳۸۸ش.
  • سفیری، خدیجه و معروف‌پور، مینا، «ارائه الگوی تعارض هویتی زنان»، زن و مطالعات خانواده، شماره۳۸، زمستان ۱۳۹۶ش.
  • سیدمحمد، «آرایش‌های غلیظ زنانه بر سر و صورت پسران جوان دانشجو»، وب‌سایت گناه‌شناسی، تاریخ درج مطلب: ۲۱ مهر ۱۴۰۱ش.
  • شیرمحمدی، یزدان و هاشمی باغی، زینب، «تحلیل اثر مصرف نمایشی بر انگیزه خرید مجدد مصرفکنندگان به واسطه ابعاد فرهنگی هافستد، انگیزه‌های سودمندی و انگیزه‌های لذتجویانه (مورد مطالعه: برند طای سپاهان)»، دوماهنامه بررسی‌های بازرگانی، شماره ۱۲۶، مرداد و شهریور ۱۴۰۳ش.
  • صالحی، غلامرضا، «امام صادق (ع) و اصلاح الگوی مصرف»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۱۰اسفند ۱۳۹۹ش.
  • صادقی، رقیه، «زنان و الگوی اسلامی مصرف»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۱۲ آذر ۱۴۰۲ش.
  • عظیم‌زاده آرانی، محبوبه، «اسلام و اصلاح الگوی مصرف»، فرهنگ کوثر، شماره ۸۲، سال ۱۳۸۹ش.
  • کلینی، ابوجعفر، الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۴۰۷ق.
  • مکنون، ثریا و عطائی‌آشتیانی، زهره، «شکل‌گیری مبانی «نظام الگوی مصرف»، «انتخاب نیاز» و «جنسیت»، زن در فرهنگ و هنر، شماره۱، پاییز ۱۳۹۰ش.
  • مؤذن سلطان‌آبادی، معصومه و مریجی، شمس‌الله، «بررسی مناسبات هویت و جنسیت با مصرف در دو رهیافت غربی و اسلامی»، دو فصلنامه دین و سیاست فرهنگی، شماره ۲، اسفند ۱۳۹۵ش.
  • نقدی، اسداله و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی بازتعریف هویت اجتماعی زنان در پرتو تمایلات مصرف‌گرایانه مورد مطالعه: زنان متولد دهه‌های۵۰، ۶۰ و ۷۰ شهر اصفهان»، جامعه‌شناسی کاربردی، شماره۴، زمستان ۱۳۹۷ش.
  • نوربخش، سیدنوید و دیگران، «مصرف نمایشی جوانان: آیندهی مصرفگرایی»، آینده‌پژوهی مدیریت، شماره ۱۱۵، زمستان ۱۳۹۷ش.
  • هاشمی‌علی‌آبادی، سیداحمد و خسروی، جواد، «بررسی چرایی تفاوت شیوه‌های تربیتی دختران پسران در خانواده با تکیه بر آیات و روایات»، فصلنامه پژوهش‌های اعتقادی- کلامی، سال ۱۲، شماره ۴۸، زمستان ۱۴۰۱ش.
برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:الگوی_مصرف_مردانه&oldid=6469»