پرش به محتوا

پیش‌نویس:الگوی مصرف: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۲۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
<big>'''الگوی مصرف'''</big>؛ مجموعه‌ای از عادات و رفتارهای مصرفی توسط فرد یا گروه در طول زمان.<ref group="دیدگاه">مقاله الگوی مصرف را بیشتر از منظر کلان و سیاست گذاری نگارش کرده است تا سبک زندگی و سطح خرد. جامعه یک دست در نظر گرفته شده است. گویا الگوی مصرف در کل جامعه یکسان است. در حالیکه الگوی مصرف طبقات مختلف جامعه متفاوت است. همچنین الگوی مصرف در نوع کالاهای مصرفی هم متفاوت است. برای مثال الگوی مصرف کالاهای یارانه ای با کالاهای قیمت ازد متفاوت است. معنی الگوهای مصرف در نزد طبقات مختلف متفاوت است. یک طبقه برای تمایز و به عنوان کد فرهنگی مصرف می کند و طبقه دیگر به عنوان پاسخ به نیازها. در قسمت عوامل ترویج الگوهای مختلف مصرف هم عوامل گوناگون نقش دارد. از رسانه  ملی گرفته تا مسولین دولتی تا سلیبریتی ها و رسانه های اجتماعی. در کل مقاله عینی تر نگارش شود. مقاله مصرف انرژی، مصرف و مصرف گرایی درسایت حتما دیده شود. </ref><br>
[[پرونده:الگوی مصرف۵.jpg|جایگزین=اولین مزرعه توربین‌های بادی ایران|بندانگشتی|اولین مزرعه توربین‌های بادی ایران؛  ۵ کیلومتری شهر تاکستان در استان قزوین]]
{{درشت|'''الگوی مصرف'''}}؛ مجموعه‌ای از عادات و رفتارهای مصرفی توسط فرد یا گروه در طول زمان.
الگوی مصرف، روش خاصی است که افراد یا گروه‌ها در جامعه، کالاها و خدمات را مصرف می‌کنند. این الگوها شامل مواردی مانند نوع و میزان مصرف، دفعات مصرف و نیز تأثیراتی است که این مصرف بر محیط‌زیست و جامعه دارد. درک الگوی مصرف به سازمان‌ها و سیاست‌گذاران کمک می‌کند تا نیازهای مصرف‌کنندگان را بهتر شناسایی کرده و برنامه‌ریزی بهتری برای تولید و توزیع کالاها و خدمات داشته باشند. همچنین، درک الگوی مصرف می‌تواند به افراد کمک کند تا مصرف خود را آگاهانه‌تر مدیریت کرده و تأثیرات منفی مصرف بر محیط‌زیست و جامعه را کاهش دهند.  
 
الگوی مصرف، روش خاصی است که افراد یا گروه‌ها در جامعه، کالاها و خدمات را مصرف می‌کنند. این الگوها شامل مواردی مانند نوع و میزان مصرف، دفعات مصرف و نیز تأثیراتی است که این مصرف بر محیط‌زیست و جامعه دارد. درک الگوی مصرف به سازمان‌ها و سیاست‌گذاران کمک می‌کند تا نیازهای مصرف‌کنندگان را بهتر شناسایی کرده و برنامه‌ریزی بهتری برای تولید و توزیع کالاها و خدمات داشته باشند. به‌همین دلیل اصلاح الگوی مصرف نیازمند عزم ملی، برنامه‌ریزی دقیق و مشارکت تمام اقشار جامعه دانسته می‌شود و با اجرای راهکارهای فرهنگی، اقتصادی و مدیریتی می‌توان به جامعه‌ای متعادل و پایدار دست یافت.
 
==تعریف الگوی مصرف==
==تعریف الگوی مصرف==
مصرف از رفتارهای فراگیر و گستردۀ آدمی است که در تمامی دوره‌های زندگی و در غالب شئونات حیاتی او جریان دارد. به‌همین دلیل، شناخت الگوی مصرف، یکی از تجلّی‌های عمومیِ رفتار آدمی بوده که از اهمیتی بسیار برخوردار است. ارضای نیازهای گوناگون زیستی و روانی، انسان‌ها را به‌سمت مصرف سوق داده و فرهنگ جوامع از عوامل اصلی تعیین‌کنندۀ کمیت و کیفیت آن به‌شمار می‌رود. در این میان، تمایزات مصرفی، نشان‌دهندۀ تمایزات فرهنگی و سبک زندگی، مراحل و درجۀ رشدیافتگی جوامع بوده و بررسی مصرف را می‌توان گامی مهم در شناخت فرهنگی جوامع تلقی کرد.الگوی مصرف به مجموعۀ ارزش‌ها و بینش‌هایی گفته می‌شود که به رفتار اقتصادی مانند انتخاب مصرف و پس‌انداز، عدم مصرف، نوع مصرف و میزان مصرف منتهی شده و ذیل نظام فرهنگی جامعه تعیین می‌شود. این الگو، از الگوهای تولید، توزیع و بازیافت نیز تأثیر می‌پذیرد.<ref>[https://www.pcci.ir/fa/abour/desision/dahehashtad/desision88/pattern «مبانی الزامات فرهنگی و سیاست‌های اجرایی ناظر بر اصلاح الگوی مصرف، مصوب جلسۀ 504 مورخ 29/2/88 شورای فرهنگ عمومی»، وب‌سایت شورای فرهنگ عمومی کشور.]</ref>
مصرف از رفتارهای فراگیر و گستردهٔ آدمی است که در تمامی دوره‌های زندگی و در غالب شئونات حیاتی او جریان دارد. به‌همین دلیل، شناخت الگوی مصرف، یکی از تجلّی‌های عمومیِ رفتار آدمی است. ارضای نیازهای گوناگون زیستی و روانی، انسان‌ها را به‌سمت مصرف سوق داده و فرهنگ جوامع از عوامل اصلی تعیین‌کنندهٔ کمیت و کیفیت آن به‌شمار می‌رود. تمایزات مصرفی، نشان‌دهندهٔ تمایزات فرهنگی و سبک زندگی، مراحل و درجهٔ رشدیافتگی جوامع بوده و بررسی مصرف، گامی در جهت شناخت فرهنگی جوامع تلقی می‌شود. الگوی مصرف به مجموعهٔ ارزش‌ها و بینش‌هایی گفته می‌شود که به رفتار اقتصادی مانند انتخاب مصرف و پس‌انداز، عدم مصرف، نوع مصرف و میزان مصرف منتهی شده و ذیل نظام فرهنگی جامعه تعیین می‌شود. این الگو، از الگوهای تولید، توزیع و بازیافت نیز اثر می‌پذیرد.<ref>[https://www.pcci.ir/fa/abour/desision/dahehashtad/desision88/pattern «مبانی الزامات فرهنگی و سیاست‌های اجرایی ناظر بر اصلاح الگوی مصرف، مصوب جلسۀ 504 مورخ 29/2/88 شورای فرهنگ عمومی»، وب‌سایت شورای فرهنگ عمومی کشور.]</ref>
رعایت الگوی مصرف نیز به‌معنای مصرفی متعادل، صحیح و منطقی از امکانات و منابعِ موجود بوده به‌گونه‌ای که علاوه بر تأمین شایستۀ نیازها، از اتلاف و هدررفت سرمایه‌های موجود جلوگیری شود. به‌همین دلیل است که رعایت الگوی مصرف مستلزم برنامه‌ریزی برای مصرف مناسب و در سطوح مختلف جامعه، اعم از افراد و خانواده‌ها، سازمان‌های دولتی و غیردولتی، بنگاه‌های اقتصادی و در سطح تراکمی و کلان اقتصاد است.<ref>[https://fa.wikifeqh.ir/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C%20%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C%20%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81 «الگوی اسلامی مصرفی»، ویکی فقه.]</ref>
 
==الگوی مصرف در جامعۀ ایران==
رعایت الگوی مصرف نیز به‌معنای مصرفی متعادل، صحیح و منطقی از امکانات و منابعِ موجود بوده به‌گونه‌ای که علاوه بر تأمین شایستهٔ نیازها، از هدررفت سرمایه‌های موجود جلوگیری شود. رعایت الگوی مصرف مستلزم برنامه‌ریزی برای مصرف مناسب در سطوح مختلف جامعه، اعم از افراد و خانواده‌ها، سازمان‌های دولتی و غیردولتی، بنگاه‌های اقتصادی و در سطح تراکمی و کلان اقتصاد است.<ref>[http://pajoohe.ir/Product.aspx?ProductID=61747&CategoryID=3019&strParent=1331,1446 «الگوی مصرف در سبک زندگی اسلامی»، وب‌سایت پژوهه]</ref>
الگوی مصرف در جامعۀ ایران، به‌خصوص در سال‌های اخیر، با چالش‌هایی جدی مواجه شده است. کارشناسان، این الگوی مصرفی را ترکیبی از اسراف در برخی حوزه‌ها مانند انرژی و غذا و کم‌مصرفی در حوزه‌های ضروری مانند سلامت و آموزش می‌دانند. مصرف‌گرایی و گرایش به کالاهای لوکس و وارداتی، به‌ویژه در کلان‌شهرهای ایران، افزایش چشم‌گیری یافته است. این در حالی است که بسیاری از کالاهای مصرفیِ داخلی کیفیت و قیمت مناسبی دارند. همچنین، مصرف بی‌رویۀ برخی از مواد غذایی مانند شکر، انواع نوشابه و فست‌فود، به‌دلیل عدم رعایت تغذیۀ سالم، سلامت جامعۀ ایران را به خطر انداخته است.  
 
از مهم‌ترین جنبه‌های مصرف‌گرایی مدرن در جامعۀ ایران می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
==الگوی مصرف در جامعهٔ ایران==
#موادغذایی: کارشناسان معتقدند که مدیریت مصرف خرید و استفادۀ موادغذایی در ایران مطلوب نبوده و این موضوع با دورریز مواد غذایی در خانوارهای ایرانی به اثبات می‌رسد. برخی آمارها نشان داده‌اند که ایران، یکی از بالاترین نرخ‌های ضایعات غذایی در جهان را داشته و در حدود 30 درصد از مواد غذایی در ایران دورریز می‌شوند. از مصادیق بارز این دورریز می‌توان به اسراف موادغذایی در تالارها و رستوران‌ها اشاره کرد. ایرانیان، در سال‌های اخیر، نه‌تنها در ابعاد فنی و تخصصی بلکه در بُعد فرهنگی نیز با نارسایی‌هایی مواجه هستند که همچون دو لبۀ تیغه‌های قیچی، به تحمیل ضرر و خساراتی به سرزمین ایران منجر شده که از نظر اقتصادی، جبران‌ناپذیر هستند. از سوی دیگر، بسیاری از دستگاه‌ها و تجهیزات تولید مواد غذایی در کارخانجات مرتبط با این حوزه، به‌روز نبوده و با نوسازی آنها می‌توان به کاهش دورریز موادغذایی کمک شایانی کرد.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1397/08/17/1871498/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%DA%86%D9%82%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%AF-%D8%BA%D8%B0%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D9%81-%D9%85%DB%8C-%DA%A9%D9%86%D9%86%. «مردم ایران چقدر مواد غذایی اسراف می‌کنند؟»، خبرگزاری تسنیم.]</ref>
الگوی مصرف در جامعهٔ ایران، در سال‌های اخیر با چالش‌هایی مواجه شده است. کارشناسان، این الگو را ترکیبی از اسراف در برخی حوزه‌ها مانند انرژی و غذا و کم‌مصرفی در حوزه‌های ضروری مانند سلامت و آموزش می‌دانند. مصرف‌گرایی و گرایش به کالاهای لوکس و وارداتی، به‌ویژه در کلان‌شهرهای ایران، افزایش چشم‌گیری یافته است. این در حالی است که بسیاری از کالاهای مصرفیِ داخلی کیفیت و قیمت مناسبی دارند. همچنین، مصرف بی‌رویهٔ برخی مواد غذایی مانند شکر، انواع نوشابه و فست‌فود، سلامت جامعهٔ ایران را به خطر انداخته است.
#انرژی: ایران، یکی از پرمصرف‌ترین کشورهای جهان در حوزۀ انرژی‌هایی همچون برق، گاز و بنزین است. امروزه، ایران سومین تولیدکننده و چهارمین مصرف‌کنندۀ بزرگ گاز جهان پس از آمریکا، روسیه و چین است. نکته آن است که هر سه کشوری که پیش از ایران قرار دارند، از نظر جمعیت، وسعت و قرارگرفتن در منطقۀ سرد و نیمه‌سرد جهان با ایران قابل مقایسه نیستند. از سوی دیگر، شرکت ملی گاز ایران اعلام کرده که مصرف گاز در ایران از مجموع 12 کشور ثروتمند و سردسیر اروپایی بیشتر است.<ref> [https://jahaneghtesad.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%A8%D8%AF%D9%88%D9%86-%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%87-%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C-33/151913-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%A8%D8%AA%D9%84%D8%A7%D8%A8%D9%87-%D8%A8%D9%84%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D «ایران مبتلا به بلای اسراف انرژی است»، خبرگزاری جهان اقتصاد.]</ref> از جمله مصادیق بارز اتلاف انرژی در جامعۀ ایران می‌توان به هدررفت بنزین موقع سوخت‌گیری و روشن بودن بی‌دلیل سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی در منازل و پاساژها اشاره کرد. از جمله دلایل اسراف انرژی در ایران نیز می‌توان به پایین بودن کیفیت وسایل و عدم امکان به‌روزرسانی آنها، رویکرد نادرست و سوبسیدی و عدم برابری آنها با نرخ واقعی انرژی در دنیا، وجود تحریم‌ها علیه ایران و افزایش چشمگیر مصرف انرژی در ایران، عدم اجازه برای ورود خودروهای کم‌مصرف و به‌روز، سیستم قدیمی موتورخانه‌های ساختمان‌ها و شرکت‌ها اشاره کرد.<ref>[https://borna.news/fa/news/2008171/%D8%AA%D8%A7-%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%AA%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C-%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%B4%D8%AF-%D9%88%D8%B6%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D9%87%D9%85%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%DA%86%D «تا زمانی‌که تکنولوژی نباشد وضعیت همین است/ چرایی اسراف انرژی در کشور»، خبرگزاری برنا.]</ref>
 
 
===مصرف‌گرایی مدرن در جامعهٔ ایران===
==اصلاح الگوی مصرف در جامعۀ ایران==
از مهم‌ترین جنبه‌های مصرف‌گرایی مدرن در جامعهٔ ایران می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
اصلاح الگوی مصرف به‌معنای نهادینه کردن روش‌های درست و استفادۀ به‌اندازه از منابع و ذخایر موجود است که باعث بهبود شاخص‌های زندگی و کاهش هزینه‌ها شده و زمینه و بستر را برای نشر و افزایش عدالت فراهم می‌کند. از سوی دیگر، مصرف بهینه، علاوه بر پیشرفت‌های ناشی از ارتقای فن‌آوری، طراحی و ساخت وسایل و تجهیزات مطابق با استانداردهای جهانی، فرصت توزیع مناسب منابع و به‌تبع آن پیشرفت و ارتقا در دیگر بخش‌هایی که کمتر مورد توجه بوده‌اند را فراهم می‌کند. همچنین، مصرف بهینه، صرفه‌جویی درست و ارتقای بهره‌وری در مصرف انرژی و پتانسیل‌های موجود، به پویایی و رشد بیشتر در قسمت‌های مختلف از جمله اقتصاد ایران منتهی خواهد شد.<ref>[https://emigroup.ir/%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C-%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81/ «اصلاح الگوی مصرف»، وب‌سایت سازمان متخصصین و مدیران ایران.]</ref>  به‌همین دلیل است که کارشناسان، شناسایی نیازهای واقعی و رعایت اعتدال و صرفه‌جویی در بهره‌برداری از امکانات را الگوی صحیح مصرف خوانده‌اند.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1402/09/12/2999364/%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81 «زنان و الگوی اسلامی مصرف»، خبرگزاری تسنیم.]</ref>  
[[پرونده:الگوی مصرف.jpg|جایگزین=اسراف-غذای دور ریز|بندانگشتی|تصویر غذای دورریز یک رستوران]]
'''مواد غذایی'''؛ مدیریت مصرف خرید و استفادهٔ مواد غذایی در ایران مطلوب نبوده و این موضوع با دورریز مواد غذایی در خانوارهای ایرانی به اثبات می‌رسد. برخی آمارها نشان داده‌اند که ایران، یکی از بالاترین نرخ‌های ضایعات غذایی در جهان را داشته و حدود ۳۰ درصد از مواد غذایی در ایران به‌ویژه در تالارها و رستوران‌ها دورریز می‌شوند. ایرانیان، در سال‌های اخیر، نه‌تنها در ابعاد فنی و تخصصی بلکه در بُعد فرهنگی نیز با نارسایی‌هایی مواجه هستند که به تحمیل ضرر و خساراتی به سرزمین ایران منتهی شده و از نظر اقتصادی، جبران‌ناپذیر هستند. از سوی دیگر، بسیاری از دستگاه‌ها و تجهیزات تولید مواد غذایی در کارخانجات مرتبط با این حوزه، به‌روز نبوده و با نوسازی آنها می‌توان به کاهش دورریز موادغذایی کمک شایانی کرد.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1397/08/17/1871498/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%DA%86%D9%82%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%AF-%D8%BA%D8%B0%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D9%81-%D9%85%DB%8C-%DA%A9%D9%86%D9%86%. «مردم ایران چقدر مواد غذایی اسراف می‌کنند؟»، خبرگزاری تسنیم.]</ref>
 
'''انرژی'''؛ ایران، یکی از کشورهای پرمصرف جهان در حوزهٔ انرژی است. امروزه، ایران سومین تولیدکننده و چهارمین مصرف‌کنندهٔ بزرگ گاز جهان پس از آمریکا، روسیه و چین است. هر سه کشوری که پیش از ایران قرار دارند، از نظر جمعیت، وسعت و قرارگرفتن در منطقهٔ سرد و نیمه‌سرد جهان با ایران قابل مقایسه نیستند. از سوی دیگر، شرکت ملی گاز ایران اعلام کرده که مصرف گاز در ایران از مجموع ۱۲ کشور ثروتمند و سردسیر اروپایی بیشتر است.<ref>[https://jahaneghtesad.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%A8%D8%AF%D9%88%D9%86-%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%87-%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C-33/151913-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%A8%D8%AA%D9%84%D8%A7%D8%A8%D9%87-%D8%A8%D9%84%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D «ایران مبتلا به بلای اسراف انرژی است»، خبرگزاری جهان اقتصاد.]</ref> از جمله مصادیق بارز اتلاف انرژی در جامعهٔ ایران می‌توان به هدررفت بنزین موقع سوخت‌گیری و روشن بودن بی‌دلیل سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی در منازل و پاساژها اشاره کرد. از جمله دلایل اسراف انرژی در ایران می‌توان به پایین بودن کیفیت وسایل و عدم امکان به‌روزرسانی آنها، رویکرد نادرست و سوبسیدی و عدم برابری آنها با نرخ واقعی انرژی در دنیا، وجود تحریم‌ها علیه ایران، سخت‌گیری در ورود خودروهای کم‌مصرف و به‌روز، سیستم قدیمی موتورخانه‌های ساختمان‌ها و شرکت‌ها اشاره کرد.<ref>[https://borna.news/fa/news/2008171/%D8%AA%D8%A7-%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%AA%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C-%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%B4%D8%AF-%D9%88%D8%B6%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D9%87%D9%85%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%DA%86%D «تا زمانی‌که تکنولوژی نباشد وضعیت همین است/ چرایی اسراف انرژی در کشور»، خبرگزاری برنا.]</ref>
 
'''پوشاک'''؛ امروزه، رشد چشم‌گیر خرید لباس‌های فصلی و زودگذر تحت تأثیر شبکه‌های اجتماعی، تقلید از مدهای غربی بدون تطابق با فرهنگ بومی، افزایش خرید پوشاک خارجی به‌جای حمایت از تولید داخلی و نیز هدر رفت منابع ملی برای تولید منسوجات کم‌کیفیت با عمر مصرف کوتاه از مصادیق بارز اسراف و الگوی مصرف ناصحیح در ایران هستند.<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/107001/قناعت-و-شیک-پوشی «قناعت و شیک‌پوشی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref>
 
'''سرگرمی'''؛ گرایش به مراکز خرید و رستوران‌های لوکس به‌عنوان اصلی‌ترین تفریح، هزینهٔ بالای مسافرت‌های داخلی و خارجی بدون برنامه‌ریزی مالی، رشد قهوه‌خانه‌های لوکس و کافه‌گردی‌های افراطی و نیز مصرف غیرمنطقی اینترنت و بازی‌های دیجیتالی از مصادیق بارز الگوی مصرف نادرست در جامعهٔ ایران هستند.
 
'''محصولات فرهنگی و فکری'''؛ مانند کاهش مطالعه و رشد مصرف محتوای زودگذر در فضای مجازی، تمایل به کتاب‌های زرد و ترجمه‌های کم‌کیفیت، هدر رفت استعدادهای فکری در تولید محتوای غیرمفید، کمرنگ شدن تولیدات فرهنگ اصیل در سینما، تئاتر و موسیقی.
 
'''خدمات و کالاهای دیجیتال'''؛ که از آن با عنوان اسراف نامرئی نیز یاد می‌کنند مانند خرید اپلیکیشن‌ها و خدمات غیرضروری، تعویض زودهنگام گوشی‌های هوشمند و لوازم الکترونیکی، مصرف بی‌رویهٔ پهنای باند اینترنت.<ref>[https://rasekhoon.net/lifestyle/show/1412025 «چگونه از خرج‌های بی‌مورد زندگی جلوگیری کنیم؟ (بخش دوم)»، وب‌سایت راسخون.]</ref>
 
'''سلامت و زیبایی'''؛ از جمله مصادیق بارز تجمل‌گرایی پرهزینه در دنیای مدرن به‌شمار می‌رود؛ مانند رشد جراحی‌های زیبایی غیرضروری، مصرف افراطی مکمل‌ها و داروهای غیرضروری، هزینه‌کردهای کلان برای آرایشگاه‌های لوکس.<ref>[https://www.asriran.com/fa/news/944560/%D9%86%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%E2%80%8C-%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D8%B3%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%AC%D8%B1%D8%A7%D8%AD%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B2%DB%8C%D8%A8%D8%A7% «نگرانی پزشکان از سونامی جراحی‌های زیبایی در ایران»، خبرگزاری عصر ایران.]</ref>
 
'''حمل‌ونقل'''؛ وابستگی شدید به خودروهای شخصی، عدم استقبال از حمل‌ونقل عمومی و خرید خودروهای پرمصرف به‌جای مدل‌های بهینه.
 
'''رفتارهای اجتماعی'''؛ تبدیل مصرف به نماد طبقاتی، کاهش فرهنگ پس‌انداز و سرمایه‌گذاری و نیز جایگزینی «داشتن» به‌جای «بودن» در ارزش‌های اجتماعی.<ref>[https://www.eghtesadonline.com/fa/news/144886/۳-دلیل-عدم-استقبال-از-سفر-با-ناوگان-عمومی «3 دلیل عدم استقبال از سفر با ناوگان عمومی»، خبرگزاری اقتصاد آنلاین.]</ref>
 
===الگوی مصرف در طبقات مختلف جامعهٔ ایران===
'''الگوی مصرف طبقهٔ مرفه'''
 
ایرانیان حاضر در این طبقه که حدود ۱۰ درصد از جامعهٔ ایرانی را شکل می‌دهند، به کالاهای وارداتی، '''برندهای خارجی''' و تجملاتی همچون خودروهای گران‌قیمت، پوشاک مارک‌دار و مسافرت‌های خارجی تمایل دارند. استفادهٔ بی‌رویه از خودروهای پرمصرف و مصرف بالای انرژی‌هایی همچون برق و گاز در ویلاها و منازل بزرگ نیز از دیگر مصادیق الگوی مصرف در این گروه اجتماعی هستند.
 
'''الگوی مصرف طبقهٔ متوسط'''
 
این طبقه که حدود ۴۰ تا ۶۰ درصد از جامعهٔ ایرانی را شکل داده، بخشی از درآمد خود را صرف تفریحاتی همچون '''کافه‌گردی''' و رستوران می‌کنند. براساس آمار و اطلاعات منتشر شده، بخشی از مردم در این طبقهٔ متوسط اجتماعی، ترکیبی از مصرف منطقی در برخی حوزه‌ها و اسراف در حوزه‌های دیگر مانند '''فست‌فود''' و کالاهای غیرضروری دارند. گروهی دیگر نیز به تقلید از الگوهای مصرف در طبقات بالاتر اجتماعی پرداخته یا تحت تأثیر اینفلوئنسرها به خرید کالاهای خارجی تمایل پیدا کرده‌اند. از دیگر نمونه‌های عینی اسراف و الگوی مصرف ناصحیح در این طبقهٔ میانی می‌توان به تشکیل صف خرید برای گوشی آیفون ۱۵ و ۱۶، در انتظار روز عرضهٔ آنها در ایران اشاره کرد.<ref>[https://kamapress.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D9%81%D9%86-%D8%A2%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA-10/308865-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%DA%A9-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B5%D9%8 «ترافیک 15 هزار ایرانی در صف خرید آیفون16»، خبرگزاری کاماپرس.]</ref>
 
'''الگوی مصرف طبقهٔ پایین'''
 
بیشتر ایرانیانی که در این طبقهٔ اجتماعی قرار گرفته‌اند، بر '''کالاهای اساسی''' با کمترین هزینه مانند نان، برنج و روغن تمرکز کرده‌اند. هزینه‌های درمانی و آموزشی در برخی از گروه‌های کمتر برخوردار اجتماعی در این طبقه نیز کاهش یافته و بسیاری تلاش می‌کنند تا از بازارهای محلی و فروشگاه‌های تخفیفی خرید کنند. همچنین، مطالعات انجام شده نشان داده است که فقیر شدن خانوارها، به کاهش مخارج مصرفی کالاهای خوراکی و افزایش مخارج غیرخوراکی آنها منجر شده است. از سوی دیگر، با توجه به اثر نامطلوب فقر بر الگوی مصرف موادغذایی و پیامدهای منفی آن بر امنیت غذایی و در نهایت سلامت فقرا، دولت می‌تواند با اجرای سیاست‌های حمایتی مطلوب و نیز پرداخت کمک هزینه‌هایی با هدف حمایت از اقشار آسیب‌پذیر، به‌خصوص خانوارهایی که به دلایلی از جمله جهش‌های ارزشی و افزایش قیمت مواد غذایی ناشی از آن به زیر خط فقر کشیده شده‌اند، نقش مؤثری در معیشت آنها داشته باشد.<ref>[https://jte.ut.ac.ir/article%20101864.html اجباری و سالم، «اثر فقر بر الگوی مصرف خوراکی و غیرخوراکی خانوارها در ایران: شواهدی از مدل تفاضل در تفاضل»، 1403ش، ص670-671.]</ref>
 
==اصلاح الگوی مصرف در ایران==
اصلاح الگوی مصرف به‌معنای نهادینه کردن روش‌های درست و متعادل در استفاده از منابع است که منجر به کاهش هزینه‌ها، افزایش بهره‌وری، توزیع عادلانه‌تر ثروت و پایداری اقتصادی می‌شود. این امر نه‌تنها ضرورتی اقتصادی بلکه تکلیف دینی و اخلاقی به‌شمار می‌رود که با فرهنگ‌سازی، مدیریت صحیح و مشارکت همگانی محقق می‌شود.<ref>[https://emigroup.ir/اصلاح-الگوی-مصرف/ «اصلاح الگوی مصرف»، وب‌سایت سازمان متخصصین و مدیران ایران.]</ref> در جامعهٔ ایران، با توجه به چالش‌هایی مانند اسراف، تجمل‌گرایی و مصرف‌گرایی بی‌رویه، ضرورت بازنگری در الگوی مصرف بیش از پیش احساس می‌شود.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1402/09/12/2999364/زنان-و-الگوی-اسلامی-مصرف «زنان و الگوی اسلامی مصرف»، خبرگزاری تسنیم.]</ref>
 
===مراحل اصلاح الگوی مصرف===
===مراحل اصلاح الگوی مصرف===
#فرهنگ‌سازی: زمینه‌سازی ذهنی و فرهنگی برای اقشار مختلف جامعه، از پیش‌نیازهای اصلاح الگوی مصرف در جامعۀ ایران بوده و فرهنگ‌سازی پایدار، بستر اصلی نهضت اصلاح الگوی مصرف است. با توجه به این‌که اسراف در میان خانوارهای ایرانی ریشه دوانده، مدیریت زمان و صرف وقت بسیاری برای مقابله با آن نیاز است.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1402/09/12/2999364/%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81 «زنان و الگوی اسلامی مصرف»، خبرگزاری تسنیم.]</ref>   از سوی دیگر، از آن‌جایی که فرهنگ‌سازی نوع پیشرفته‌ای از جامعه‌پذیری بوده و نخستین نهادی که می‌تواند در این زمینه مؤثر باشد، خانواده است. به‌همین دلیل، لازم است تا کودکان را از همان کودکی به درست مصرف کردن در خانه و خانواده عادت داده، نکات لازم و ضروری را با آنها در میان گذاشته و آموزش‌های دین مقدس اسلام در این زمینه را برای آنها بیان کرد. سپس، کودکان نیز با بزرگ شدن، این روند را به سایر بخش‌های جامعه تسری می‌دهند.<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/news/show/781187 «ضرورت توجه به رویکرد فرهنگی در اصلاح الگوی مصرف»، وب‌سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.]</ref>
[[پرونده:الگوی مصرف۱.jpg|جایگزین=اصلاح الگوی مصرف|بندانگشتی|همایش اصلاح الگوی مصرف و راهکارهای صرفه جویی در مصرف آب در آبفا گناوه]]
#مدیریت قوی: مدیریت مدبرانه و عاقلانه، از دیگر ضروریات اولیۀ اصلاح الگوی مصرف است. مسئولان و متولیان امر در ایران می‌توانند با پرهیز از شعارزدگی و برگزاری مکرر همایش‌ها و سخنرانی‌ها، به مدیریت صحیح و عاقلانه روی آورند تا با هدایت، تدوین و انتخاب استراتژی راهبردی، زمینۀ تحقق طرحی ملی و آینده‌ساز در ایران را فراهم کنند.<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/news/show/781187 «ضرورت توجه به رویکرد فرهنگی در اصلاح الگوی مصرف»، وب‌سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.]</ref>
'''فرهنگ‌سازی'''؛ زمینه‌سازی ذهنی و فرهنگی برای اقشار مختلف جامعه، از پیش‌نیازهای اصلاح الگوی مصرف در جامعهٔ ایران بوده و فرهنگ‌سازی پایدار، بستر اصلی نهضت اصلاح الگوی مصرف است. در این میان، نخستین نهاد تأثیرگذار در تربیت مصرف صحیح، خانواده است. آموزش کودکان از سنین پایین، مبتنی بر آموزه‌های دینی مانند قناعت و پرهیز از اسراف، نقش کلیدی دارد. علاوه بر آن، گنجاندن مفاهیم اصلاح الگوی مصرف در کتب درسی و برنامه‌های آموزشی مدارس و نیز تولید برنامه‌های آموزشی و تبلیغاتی در صداوسیما، شبکه‌های اجتماعی و مطبوعات برای ترویج مصرف بهینه، در این زمینه بسیار تأثیرگذار هستند.<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/news/show/781187 «ضرورت توجه به رویکرد فرهنگی در اصلاح الگوی مصرف»، وب‌سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.]</ref>
#طراحی سازوکار: ترسیم اهداف، ابعاد و راهکارهای رسیدن به موضوع و نیز تعیین شاخص‌هایی برای سنجش و ارزیابی روند و چگونگی پیشرفت امور از دیگر پیش‌نیازهای اصلی در این مسیر است. عملیاتی شدن رویکرد اصلاح الگوی مصرف از طریق درونی‌سازی ارزش‌های دینی- فرهنگی، مستلزم طرح جامعی است که ضمن توجه به اجزای فرهنگ و نحوۀ سازوکار آنها، برنامۀ مدونی برای هر کدام از نهادها و سازمان‌های مرتبط تدوین کرده و با نظارت مستمر و آگاهانه بر فعالیت‌های آنها، به تحقق این رویکرد منتهی شود.<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/news/show/781187 «ضرورت توجه به رویکرد فرهنگی در اصلاح الگوی مصرف»، وب‌سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.]</ref>
 
#جلب مشارکت مردم: پذیرفتن این مهم در جامعه که اصلاح الگوی مصرف، از جمله کارهای انجام شدنی بوده و هر یک از اعضای جامعه با مشارکت و ملزم نمودن خود به درست مصرف کردن از منابع، منافع عظیمی را برای جامعه حاصل می‌کنند.<ref>[https://emigroup.ir/%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C-%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81/ «اصلاح الگوی مصرف»، وب‌سایت سازمان متخصصین و مدیران ایران.]</ref>
'''مدیریت قوی و برنامه‌ریزی راهبردی'''؛ مدیریت مدبرانه و عاقلانه، از دیگر ضروریات اولیهٔ اصلاح الگوی مصرف است. در این زمینه، تدوین سیاستهای کلان اقتصادی با محوریت مصرف بهینه، نظارت بر اجرای قوانین مرتبط با جلوگیری از اسراف در دستگاه‌های دولتی و عمومی، استفاده از فن‌آوری‌های نوین برای بهینه‌سازی مصرف انرژی و منابع بسیار تأثیرگذار هستند.<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/news/show/781187 «ضرورت توجه به رویکرد فرهنگی در اصلاح الگوی مصرف»، وب‌سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.]</ref>
#احساس مسئولیت در مصرف: این احساس، اصلاح رفتار انسان و تنظیم آن براساس عقل و شرع را به‌دنبال دارد. انسانی که خود را مسئول می‌بیند، از وجدانی بیدار و آگاه برخوردار بوده و در تلاش است تا نه به خود و نه به دیگران، آسیبی نرساند. به‌همین دلیل، در راستای اصلاح الگوی مصرف خود و جامعه تلاش می‌کند.<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/94384/%D9%85%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B9-%D9%88-%D8%B1%D8%A7%D9%87%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C-%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81 «موانع و راهکارهای اصلاح الگوی مصرف»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref>
 
#رسانه: کارآمدترین عامل زمینه‌سازی اصلاح الگوی مصرف را برعهده دارند. رسانه‌های جمعی، مطبوعات، مساجد، تشکل‌ها و اتحادیه‌ها می‌توانند با برنامه‌ریزی دقیق و مناسب و نیز تبلیغات به‌موقع و مؤثر، تجمل‌گرایی و مصرف‌گرایی را دور کرده و افراد، به‌خصوص زنانِ جامعه را در این زمینه تشویق کنند.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1402/09/12/2999364/%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81 «زنان و الگوی اسلامی مصرف»، خبرگزاری تسنیم.]</ref>
'''طراحی سازوکارهای اجرایی'''؛ مانند تعیین شاخص‌های دقیق برای سنجش مصرف در بخش‌های مختلف، ارائهٔ مشوق‌های مالیاتی و اقتصادی به صنایع و خانوارهایی که الگوی مصرف بهینه را رعایت می‌کنند.<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/news/show/781187 «ضرورت توجه به رویکرد فرهنگی در اصلاح الگوی مصرف»، وب‌سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.]</ref>
#حمایت از تولید داخلی: این حمایت، از ارکان اصلی پیشرفت اقتصادی در هر جامعه به‌شمار می‌رود. در صورتی‌که کالاهای تولیدی جامعه، توسط مردم حاضر در همان اقتصاد خریداری و پشتیبانی نشود، آن اقتصاد رونق نخواهد گرفت. نهادینه شدن حمایت از تولید ملی در خانواده‌ها، نیازمند برنامه‌ریزی دقیقی است که تلاش بسیاری را در زمینۀ ارتقای کیفیت محصولات داخلی و پاسخ‌گویی به نیازهای جامعه طلب می‌کند. در این زمینه، زنان، به‌عنوان مهم‌ترین افراد متقاضی تأمین کالاهای خانگی، در صورت مصرف و حمایت از تولید داخلی می‌توانند به کاهش بیکاری، اشتغال‌زایی و پویایی اقتصادی ایرانِ اسلامی منجر شوند.<ref>[https://behdasht.news/news/86454/-%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%D9%87-%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C-%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81-/ «نقش زنان در زمینۀ اصلاح الگوی مصرف»، بهداشت نیوز.]</ref>
[[پرونده:اصلاح الگوی مصرف۳.jpg|جایگزین=کارگاه آموزشی اصلاح الگوی مصرف برق|بندانگشتی|برگزاری کارگاه آموزشی اصلاح الگوی مصرف برق در شهرستان رومشکان]]
#رعایت اولویت‌ها در تخصیص درآمد و مصرف: اولویت‌بندی، امری ضروری و اجتناب‌ناپذیر در دست‌یابی به الگوی مصرف صحیح و جلوگیری از نارسایی‌ها و تضییع حقوق افراد است. در صورتی‌که فرد، درآمد محدودی داشته باشد، این امر ضرورت بیشتری پیدا می‌کند. کارشناسان، تعیین اولویت‌های تخصیص درآمد را از دو جنبه بررسی می‌کنند: 1. از نظر نوع و مقدار کالاهای مصرفی و خدمات؛ برخی از نیازمندی‌های انسان، از جمله نیازهای اساسی و ضروری در زندگی بوده و برخی دیگر نیز تنها برای تأمین یا افزایش رفاه و آسایش زندگی هستند. 2. تأمین اولویت‌ها براساس افراد و گروه‌های مصرف‌کننده؛ در شرایط عادی، براساس آموزه‌های دینی، تأمین نیازمندی‌های شخصی انسان در اولویت بوده و پس از آن، رفع نیازهای والدین، فرزند، همسر و خویشاوندانِ نیازمند و سپس سایر نیازمندان و نیز مشارکت در خدمات اجتماعی و امور خیریه در اولویت قرار می‌گیرند.<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/94384/%D9%85%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B9-%D9%88-%D8%B1%D8%A7%D9%87%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C-%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81 «موانع و راهکارهای اصلاح الگوی مصرف»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref>
'''جلب مشارکت مردم'''؛ از طریق ترویج فرهنگ مسئولیت‌پذیری اجتماعی در مصرف و تشویق مصرف کالاهای داخلی و حمایت از تولید ملی.<ref>[https://emigroup.ir/اصلاح-الگوی-مصرف/ «اصلاح الگوی مصرف»، وب‌سایت سازمان متخصصین و مدیران ایران.]</ref>
#تعمیق باورهای دینی: آموزه‌های دینی از ابعاد گوناگونی، مسئلۀ مصرف افراطی و آفات آن را مورد توجه قرار داده‌اند. آیات کتاب وحی و سخنان پیشوایان دین همواره مسلمانان را از رفتارهای ناصحیحی که با صرفه‌جویی در مصرف در تعارض است، نهی نموده‌اند؛ مانند نهی از اسراف در خوراکی‌ها که در قرآن کریم، بارها تکرار شده است.<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/%D8%A2%DB%8C%D9%87_141_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D9%86%D8%B9%D8%A7%D9%85 سورۀ انعام، آیۀ 141؛] [https://wiki.ahlolbait.com/%D8%A2%DB%8C%D9%87_31_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%81 سورۀ اعراف، آیۀ 31.]</ref>  دیگر آموزۀ اصلاح‌گرِ الگوی مصرف در فرهنگ اسلامی، مفهوم اقتصاد است که در زبان عربی به‌معنای میانه‌روی در مسائل مالی آمده است؛ برای مثال، در روایتی از امام علی بیان شده هنگامی‌که خدا خیر بنده‌ای را بخواهد، به او اقتصاد و حسن تدبیر الهام نموده و او را از سوء‌تدبیر و اسراف دور می‌کند. به‌همین دلیل، الگوی صحیح مصرف را دارای بُعد توحیدی نیز می‌دانند که در رابطۀ میان انسان و خداوند، دارای جایگاهی ارزشمند است.<ref>[https://afsaran.ir/fa/20386/%D8%B4%DB%8C%D9%88%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C-%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%A7/ «شیوه‌های اصلاح الگوی مصرف در سبک زندگی اسلامی»، وب‌سایت افسران جوان جنگ نرم.]</ref>
 
#فاصله گرفتن از آداب‌ورسوم ناصحیح: مصرف ناصحیح کالا و انرژی در جامعه، تنها محدود به اشخاص و اقشار پردرآمد نبوده بلکه بسیاری از افراد در طبقۀ متوسط و پایین جامعه، به‌علت سبک زندگی نادرستی که در منش و عادت آنها شکل گرفته، یا نسل‌به‌نسل به آنها منتقل شده، مصرف صحیح را نیاموخته و دچار سوءمصرف مواد خوراکی و غیرخوراکی هستند؛ مانند شیوۀ برگزاری مهمانی‌های خانوادگی، شیوۀ برگزاری مراسم‌های عروسی و عزا، شیوۀ خرید و تأمین کالا و خدمات که از جهات مختلفی نیازمند اصلاح بوده اما افراد به‌دلیل ریشه داشتن آنها در اعتقادات و آداب‌ورسوم به اجرای آنها اصرار ورزیده و پایبند هستند.<ref>[https://afsaran.ir/fa/20386/%D8%B4%DB%8C%D9%88%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C-%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%A7/ «شیوه‌های اصلاح الگوی مصرف در سبک زندگی اسلامی»، وب‌سایت افسران جوان جنگ نرم.]</ref>
'''احساس مسئولیت در مصرف'''؛ این احساس، اصلاح رفتار انسان و تنظیم آن براساس عقل و شرع را به‌دنبال دارد. انسانی که خود را مسئول می‌بیند، از وجدانی بیدار و آگاه برخوردار بوده و در تلاش است تا نه به خود و نه به دیگران، آسیبی نرساند. به‌همین دلیل، در راستای اصلاح الگوی مصرف خود و جامعه تلاش می‌کند. در این میان، مسئولیت‌پذیری کارمندان دولتی در این زمینه بسیار تأثیرگذار است. به‌همین دلیل، دولت و نهادهای عمومی می‌توانند در اصلاح الگوی مصرف پیشگام بوده و هزینه‌های اداری غیرضروری را کاهش داده و با فساد مالی مبارزه کنند.<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/94384/موانع-و-راهکارهای-اصلاح-الگوی-مصرف «موانع و راهکارهای اصلاح الگوی مصرف»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref>
 
===سطوح فرهنگی اصلاح الگوی مصرف در ایران===  
'''نقش رسانه و فضای مجازی'''؛ کارآمدترین عامل زمینه‌سازی اصلاح الگوی مصرف را برعهده دارند. رسانه‌های جمعی، مطبوعات، مساجد، تشکل‌ها و اتحادیه‌ها می‌توانند با برنامه‌ریزی دقیق و مناسب و نیز تبلیغات به‌موقع و مؤثر، تجمل‌گرایی و مصرف‌گرایی را دور کرده و افراد، به‌خصوص زنانِ جامعه را در این زمینه تشویق کنند؛ برای مثال، رسانه‌های جمعی و شبکه‌های اجتماعی می‌توانند با تولید محتوای جذاب و آموزشی، الگوی مصرف صحیح را ترویج کنند. از سوی دیگر، سلبریتی‌ها و چهره‌های تأثیرگذار نیز می‌توانند به‌جای تبلیغ مصرف‌گرایی، الگوهای صحیح مصرف را آموزش دیده و معرفی کنند.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1402/09/12/2999364/زنان-و-الگوی-اسلامی-مصرف «زنان و الگوی اسلامی مصرف»، خبرگزاری تسنیم].</ref>
#سطح سازمانی: سه وظیفۀ مهم سازمانی و عمومی برای دولت و سازمان‌های درگیر در این زمینه وجود دارد که از آن جمله می‌توان به طراحی الگوها و استانداردسازی الگو در موضوعات مختلف؛ پیاده‌سازی، اطلاع‌رسانی و تنویر اذهان عمومی نسبت به الگوهای صحیح؛ تحقق و اجرای الگوها، حداقل در محیط داخلی سازمانی که خود نقش الهام‌بخشی و فرهنگ‌سازی برای جامعه دارد؛ اشاره کرد. از سوی دیگر، از جمله الزامات فرهنگی مبارزه با اسراف با هدف اصلاح الگوی مصرف می‌توان به حذف کامل مصادیق اسراف در مصارف سازمانی و محدودسازی فرآیندهای عمومی تولیدی یا خدماتی که مصرف بالاتر از حد را ایجاد می‌کنند و نیز آسیب‌شناسیِ جامع الگوهای فعلی اشاره کرد.<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/law/show/788887 «مصوبۀ طرح اصلاح الگوی مصرف در خانواده؛ مصوبۀ 653 جلسۀ مورخ 3/9/1388 شورای عالی انقلاب فرهنگی»، وب‌سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.]</ref>
 
#سطح خانوادگی: الگوهای مصرف، در حقیقت، مقوله‌ای خانوادگی بوده و سبد مصرف در نهاد خانواده تنظیم می‌شود. در این راستا، رسانه‌ها و سازمان‌های خدمات عمومی مانند شهرداری‌ها، بیشترین تأثیرگذاری را در معرفی الگوهای اصلاح‌شده دارند. همچنین، مقابله با جریان مسرفانه در زندگی خانوادگی، از جمله اخلاق چشم‌وهم‌چشمی و تجمل‌گرایی، نیازمند توجه خاص و ظرافت‌هایی ویژه است. دقت در تنوع‌های فرهنگی مصرف خانواده در اقالیم و اقوام مختلف ایرانی در این راستا، از الزامات اساسی بوده که بهتر است در سیاست‌های سلبی مورد توجه قرار بگیرد. اصلاح نگرش خانواده و تواناسازی آنها براساس الگوی مصرف در اسلام و سنت نبوی و علوی، نسبت به مفاهیمی همچون مصرف، اسراف و پرهیز از مدگرایی افراطی؛ توسعۀ آگاهی والدین و هدایت آنها در راستای اولویت‌بخشی در تأمین حقوق مادی و معنوی فرزندان در زمینۀ تغذیه، بهداشت روانی، جسمانی، ورزش، تفریحات سالم، تحصیل و ازدواج و نیز استفادۀ بهینه از محصولات فرهنگی- رسانه‌ای و تصویری در ساعات مختلف شبانه‌روز؛ توسعۀ فرهنگ قناعت، ساده‌زیستی، اعتدال و تعدیل روحیۀ تنوع‌طلبی به‌منظور تقویت امنیت روانی اعضای خانواده و نیز تهیۀ کتب و منابع فرهنگی و آموزشی لازم در این زمینه؛ توسعۀ فرهنگ عفاف و پایبندی‌های اخلاقی در خانواده به‌منظور پرهیز از ظاهرگرایی صرف و زیاده‌روی در مصرف اقلام آرایشی و پوششی از جمله راهبردهای اصلاح الگوی مصرف در سطح خانواده است.<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/law/show/788887 «مصوبۀ طرح اصلاح الگوی مصرف در خانواده؛ مصوبۀ 653 جلسۀ مورخ 3/9/1388 شورای عالی انقلاب فرهنگی»، وب‌سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.]</ref>
'''حمایت از تولید داخلی'''؛ این حمایت، از ارکان اصلی پیشرفت اقتصادی در هر جامعه به‌شمار می‌رود. در صورتی‌که کالاهای تولیدی جامعه، توسط مردم حاضر در همان اقتصاد خریداری و پشتیبانی نشود، آن اقتصاد رونق نخواهد گرفت. نهادینه شدن حمایت از تولید ملی در خانواده‌ها، نیازمند برنامه‌ریزی دقیقی است که تلاش بسیاری را در زمینهٔ ارتقای کیفیت محصولات داخلی و پاسخ‌گویی به نیازهای جامعه طلب می‌کند. در این زمینه، زنان، به‌عنوان مهم‌ترین افراد متقاضی تأمین کالاهای خانگی، در صورت مصرف و حمایت از تولید داخلی می‌توانند به کاهش بیکاری، اشتغال‌زایی و پویایی اقتصادی ایرانِ اسلامی منجر شوند.<ref>[https://behdasht.news/news/86454/-نقش-زنان-در-زمینه-اصلاح-الگوی-مصرف-/ «نقش زنان در زمینۀ اصلاح الگوی مصرف»، بهداشت نیوز.]</ref>
#سطح فردی: اغلب ارزش‌های اخلاقی و هنجارهای رفتاری، ابتدا در سطح فردی و شخصی نهادینه می‌شوند. به‌همین دلیل، توجه به این سطح در ابعاد مختلفی نیازمند برنامه‌ریزی است. افزایش درک آحاد جامعه نسبت به منابع کشور، ابعاد مختلف تأثیر موازنۀ تولید و مصرف در رشد ملی و تقویت آینده‌نگری و دوراندیشی از جمله اهداف مدنظر در این سطح از اصلاح الگوی مصرف هستند.<ref>[https://www.pcci.ir/fa/abour/desision/dahehashtad/desision88/pattern «مبانی الزامات فرهنگی و سیاست‌های اجرایی ناظر بر اصلاح الگوی مصرف، مصوب جلسۀ 504 مورخ 29/2/88 شورای فرهنگ عمومی»، وب‌سایت شورای فرهنگ عمومی کشور.]</ref>
 
'''رعایت اولویت‌ها در مصرف'''؛ اولویت‌بندی، امری ضروری و اجتناب‌ناپذیر در دست‌یابی به الگوی مصرف صحیح و جلوگیری از نارسایی‌ها و تضییع حقوق افراد است. در صورتی‌که فرد، درآمد محدودی داشته باشد، این امر ضرورت بیشتری پیدا می‌کند. کارشناسان، تعیین اولویت‌های تخصیص درآمد را از دو جنبه بررسی می‌کنند: ۱. از نظر نوع و مقدار کالاهای مصرفی و خدمات؛ برخی از نیازمندی‌های انسان، از جمله نیازهای اساسی و ضروری در زندگی بوده و برخی دیگر نیز تنها برای تأمین یا افزایش رفاه و آسایش زندگی هستند. ۲. تأمین اولویت‌ها براساس افراد و گروه‌های مصرف‌کننده؛ در شرایط عادی، براساس آموزه‌های دینی، تأمین نیازمندی‌های شخصی انسان در اولویت بوده و پس از آن، رفع نیازهای والدین، فرزند، همسر و خویشاوندانِ نیازمند و سپس سایر نیازمندان و نیز مشارکت در خدمات اجتماعی و امور خیریه در اولویت قرار می‌گیرند.<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/94384/موانع-و-راهکارهای-اصلاح-الگوی-مصرف «موانع و راهکارهای اصلاح الگوی مصرف»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref>
===تأثیر زنان در روند اصلاح الگوی مصرف در ایران===
 
زنان آغازگر ترویج فرهنگ اصلاح الگوی مصرف در جامعه بوده و نقش مهمی در مدیریت مصرف انرژی برعهده دارند. در صورتی‌که رفتار مصرفی بانوان در خانه و خانواده تغییر کند، به‌تنهایی می‌تواند نقشی تأثیرگذار در تغییر رفتار مصرفی در دیگر اعضای خانواده به‌ویژه فرزندان داشته باشد؛ زیرا این امر به آموزش و انتقال غیرمستقیم بهینه‌سازی مصرف در خانواده و در نهایت جامعه منجر می‌شود.<ref>[https://barghnews.com/fa/news/10979/%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2-%DA%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AC-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C-%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81-%D8%AF% «زنان آغازگر ترویج فرهنگ اصلاح الگوی مصرف در جامعه»، برق نیوز.]</ref>  اگر زنان الگوی مصرف را در مسائل مختلف منزل، از خوراکی و پوشاک گرفته تا تهیۀ وسایل خانه، براساس الگوی اسلامی مصرف رعایت کنند این موضوع به‌عنوان الگوی عملی برای فرزندان خواهد بود. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که اگر مادران، مدیریت داخلی منزل را به عهده داشته باشند و در زندگی خود صرفه‌جویی کنند، در عمل نیز زندگی موفق‌تری داشته و حتی در صورت بالا بودن سطح اقتصادی زندگی، دچار اسراف و ریخت‌وپاش‌های اضافی نخواهند شد.<ref>[https://www.irna.ir/news/82016649/%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C-%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87 «جایگاه زنان در اصلاح الگوی مصرف خانواده»، خبرگزاری ایرنا.]</ref>  امروزه، ثروت ملی بجای صرف در زیرساخت‌های جامعه، صرف بی‌توجهی‌ها، خودپسندی‌ها، تجمل‌گرایی‌ها و عدم آینده‌نگری شده که اهمیت فرهنگ‌سازی و نقش زنان و مادران در تبیین صرفه‌جویی را هویدا می‌کند. به‌همین دلیل، برنامه‌ریزی‌های دقیق از سوی مسئولین امر می‌تواند علاوه بر آگاه‌سازی و توانمندسازی زنان، در راستای کنترل اقتصاد خانواده به بهترین شیوه‌ها، زمینه را برای جلوگیری از اسراف در تمامی دستگاه‌ها و نهادهای کشوری فراهم کند.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1402/09/12/2999364/%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81 «زنان و الگوی اسلامی مصرف»، خبرگزاری تسنیم.]</ref>
'''تعمیق باورهای دینی'''؛ آموزه‌های دینی از ابعاد گوناگونی، مسئلهٔ مصرف افراطی و آفات آن را مورد توجه قرار داده‌اند. آیات کتاب وحی و سخنان پیشوایان دین همواره مسلمانان را از رفتارهای ناصحیحی که با صرفه‌جویی در مصرف در تعارض است، نهی نموده‌اند؛ مانند نهی از اسراف در خوراکی‌ها که در قرآن کریم، بارها تکرار شده است.<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/آیه_141_سوره_انعام سورۀ انعام، آیۀ 141؛] [https://wiki.ahlolbait.com/آیه_31_سوره_اعراف سورۀ اعراف، آیۀ 31.]</ref> دیگر آموزهٔ اصلاح‌گرِ الگوی مصرف در فرهنگ اسلامی، مفهوم اقتصاد است که در زبان عربی به‌معنای میانه‌روی در مسائل مالی آمده است؛ برای مثال، در روایتی از امام علی بیان شده هنگامی‌که خدا خیر بنده‌ای را بخواهد، به او اقتصاد و حسن تدبیر الهام نموده و او را از سوءتدبیر و اسراف دور می‌کند. به‌همین دلیل، الگوی صحیح مصرف را دارای بُعد توحیدی نیز می‌دانند که در رابطهٔ میان انسان و خداوند، دارای جایگاهی ارزشمند است.<ref>[https://afsaran.ir/fa/20386/شیوه-های-اصلاح-الگوی-مصرف-در-سبک-زندگی-ا/ «شیوه‌های اصلاح الگوی مصرف در سبک زندگی اسلامی»، وب‌سایت افسران جوان جنگ نرم.]</ref>
===تأثیر دانش آموزان و مربیان در اصلاح الگوی مصرف===
 
از آن‌جایی‌که دانش‌آموزان مدارس با خانواده و جامعه در ارتباط هستند، با رعایت معیارهای لازم، بر اصلاح الگوی مصرف در سطح جامعه تأثیر می‌گذارند. از جملۀ این معیارها می‌توان به رعایت اعتدال و میانه‌روی در زندگی، دوری از الگوهای نادرست رفتاری و کرداری، شناخت صحیح معلمان از الگوی صحیح مصرف و انتقال آن به دانش‌آموزان، مطالعه و بازنگری نقش مدیریت منابع انسانی، مدیریت زمان، مدیریت فرهنگی و اجتماعی، مدیریت منابع جغرافیایی و اقتصادی، توسعۀ فرهنگ امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر به‌عنوان سازوکاری در جهت اصلاح الگوی مصرف، ارائۀ تعاریف و مصادیق اصلاح الگوی مصرف در سطح کلاس و مدرسه، ارائۀ تجارب موفق در ارتقای بهره‌وری و مدیریت بهینۀ منابع مختلف انسانی و اقتصادی در داخل و خارج از کشور، با تأکید بر اصلاح الگوی مصرف اشاره کرد. از سوی دیگر، پژوهش‌ها نشان داده‌اند که آموزش‌های غیرمستقیم نسبت به آموزش‌های مستقیم اثربخش‌تر بوده و آموزش از طریق فرهنگ‌سازی، مهم‌ترین و غنی‌ترین منبع در آموزش به‌شمار می‌روند.<ref> [https://ensani.ir/fa/article/543045/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%86%D9%82%D8%B4-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%B1-%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C-% نوبخت و تقدیمی، «بررسی نقش فرهنگ‌سازی دبیران بر اصلاح الگوی مصرف»، 1392ش، ص11-112.]</ref> 
'''فاصله گرفتن از آداب‌ورسوم نادرست'''؛ امروزه، در ایران برخی، هنوز به آداب‌ورسومی پایبند هستند که با سبک زندگی و منابع محدود امروزی سازگار نیست. به‌همین دلیل، ایرانیان نیاز دارند تا با بازنگری در سبک برگزاری مهمانی‌ها، مراسم عروسی و عزا برای کاهش هزینه‌های غیرضروری و نیز جایگزینی تجملات با ساده‌زیستی و قناعت اقدام کنند.<ref>[https://afsaran.ir/fa/20386/شیوه-های-اصلاح-الگوی-مصرف-در-سبک-زندگی-ا/ «شیوه‌های اصلاح الگوی مصرف در سبک زندگی اسلامی»، وب‌سایت افسران جوان جنگ نرم.]</ref>
===کارکرد مساجد در اصلاح الگوی مصرف در ایران===
 
مسجد، نهادی دینی است که یکی از کارکردهای مهم آن کارکرد اقتصادی بوده که در منابع دینی از آن به‌عنوان عقل معاش یاد می‌شود. آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایرانی، سال 1388ش را به‌نام «اصلاح الگوی مصرف» نام‌گذاری کرده و آن را یکی از مهم‌ترین ابعاد اقتصاد مقاومتی خواند که مساجد در تحقق آن نقشی اساسی دارند. مسجاد به‌عنوان پایگاه اجتماعی پذیرفته شده در جامعۀ ایران، به اَشکال مختلفی می‌توانند در زمینۀ اصلاح الگوی مصرف نقش‌آفرینی کنند که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
===سطوح فرهنگی اصلاح الگوی مصرف در ایران===
#تبیین مفهوم اصلاح الگوی مصرف در مساجد: رهبر جمهوری اسلامی ایرانی در سخنان خود تأکید کرده‌اند که صرفه‌جویی به‌معنای مصرف نکردن نبوده بلکه صرفه‌جویی به‌معنای درست مصرف کردن، به‌جا مصرف کردن، ضایع نکردن مال، مصرف را کارآمد و ثمربخش کردن است. به‌همین دلیل، اصلاح الگوی مصرف را درست مصرف کردن خوانده‌اند که با زیاده‌روی و سخت‌گیری بی‌جا در تضاد است.<ref>[https://pajhoh.masjed.ir/fa/article/3085/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C-%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81-%D9%88-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8 «کارکردهای مساجد در اصلاح الگوی مصرف و اقتصاد مقاومتی- 95»، وب‌سایت مسجد پژوهه.]</ref>
====۱. سطح سازمانی====
#ارائۀ الگوی مدیریت مصرف در مساجد: تدبیر در مصرف و تقدیر در معیشت، همواره در سخنان و سیرۀ معصومین مورد تأکید بوده است. از دیگر جنبه‌های مدیریت مصرف، تعادل در مصرف به‌عنوان حرکتی جهادی است. به‌همین دلیل، فرد یا جامعه‌ای که در مسیر پایداری در مصرف حرکت کند، به پایداری در اقتصاد رسیده و جامعه به همان مطلوب یعنی اقتصاد سالم، شکوفا و مقاومتی دست خواهد یافت. در این زمینه، مساجد می‌توانند با مدیریت بهینۀ منابعی مانند آب، برق و مواد سوختنی در نهادینه شدن فرهنگ صرفه‌جویی در جامعه تأثیرگذار باشند.
استاندارسازی مصرف در ادارات و نهادهای دولتی و نیز حذف مصادیق اسراف مانند استفادهٔ بی رویهٔ کاغذ، آب و برق در این سازمانها.<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/law/show/788887 «مصوبۀ طرح اصلاح الگوی مصرف در خانواده؛ مصوبۀ 653 جلسۀ مورخ 3/9/1388 شورای عالی انقلاب فرهنگی»، وب‌سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.]</ref>
#فرهنگ‌سازی اصلاح الگوی مصرف در مساجد: تحقق اصلاح الگوی مصرف تنها با مشارکت مردم امکان‌پذیر بوده و استقبال از هر نوع فعالیت اقتصادی مردمی، برای بالا بردن مشارکت مردمی حائز اهمیت است. در این زمینه، مساجد بهترین گزینه در راستای فرهنگ‌سازی در جلوگیری از زیاده‌روی‌ها و اصلاح الگوی مصرف و نیز نهادینه‌سازی آن در میان اقشار مختلف جامعه هستند.
 
#تشویق و ترغیب بر قناعت‌ورزی در مساجد: سبک زندگی اسلامی همواره بر کسب درآمد و تولید پرتلاش تأکید داشته و در جهت مصرف نیز بر محور قناعت تأکید کرده است. قناعت در این زمینه به‌معنای اکتفا کردن به اندک و راضی شدن به سهم خود است. کارشناسان، از جمله زمینه‌های ایجاد صفت قناعت، مقایسۀ زندگی خود با زندگی فقرا دانسته‌اند. در روایتی از امام باقر آمده است که در قدرت و تمکن همواره به پایین‌تر از خود نگاه کن زیرا چنین کاری تو را به روزی خود قانع‌تر می‌سازد.<ref>[https://pajhoh.masjed.ir/fa/article/3085/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C-%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81-%D9%88-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8 «کارکردهای مساجد در اصلاح الگوی مصرف و اقتصاد مقاومتی- 95»، وب‌سایت مسجد پژوهه.]</ref>
====۲. سطح خانوادگی====
مدیریت بودجه خانواده بر اساس اولویت‌ها و کاهش مصرف انرژی با استفاده از وسایل کم‌مصرف، نقش مهمی در اصلاح الگوی مصرف دارد. تنظیم سبد مصرف خانواده و مقابله با اسراف، نیازمند توجه به تفاوت‌های فرهنگی در مناطق مختلف ایران است. توجه خانواده‌ها به آموزه‌های اسلامی و سنت پیامبر و امام علی نقش مهمی در پرهیز از اسراف و مدگرایی افراطی دارد. همچنین، افزایش آگاهی والدین موجب اولویت‌بندی درست در تأمین نیازهای مادی و معنوی فرزندان، از جمله تغذیه، بهداشت، تحصیل، ورزش و تفریحات سالم می‌شود. استفادهٔ بهینه از محصولات فرهنگی و رسانه‌ای، ترویج قناعت، ساده‌زیستی و اعتدال، و تقویت امنیت روانی خانواده نیز از راهکارهای مهم است. علاوه بر این، تولید کتاب‌ها و منابع آموزشی در این زمینه و ترویج فرهنگ عفاف و اخلاق برای کاهش مصرف گرایی در پوشش و آرایش، از جمله راهبردهای کلیدی در اصلاح الگوی مصرف خانواده محسوب می‌شوند.<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/law/show/788887 «مصوبۀ طرح اصلاح الگوی مصرف در خانواده؛ مصوبۀ 653 جلسۀ مورخ 3/9/1388 شورای عالی انقلاب فرهنگی»، وب‌سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.]</ref>
 
====۳. سطح فردی====
اغلب ارزش‌های اخلاقی و هنجارهای رفتاری، ابتدا در سطح فردی و شخصی نهادینه می‌شوند. به‌همین دلیل، توجه به این سطح در ابعاد مختلفی نیازمند برنامه‌ریزی است. افزایش درک آحاد جامعه دربارهٔ منابع کشور، ابعاد مختلف تأثیر موازنهٔ تولید و مصرف در رشد ملی و تقویت آینده‌نگری و دوراندیشی از جمله اهداف مدنظر در این سطح از اصلاح الگوی مصرف هستند.<ref>[https://www.pcci.ir/fa/abour/desision/dahehashtad/desision88/pattern «مبانی الزامات فرهنگی و سیاست‌های اجرایی ناظر بر اصلاح الگوی مصرف، مصوب جلسۀ 504 مورخ 29/2/88 شورای فرهنگ عمومی»، وب‌سایت شورای فرهنگ عمومی کشور.]</ref>
 
===نقش زنان در اصلاح الگوی مصرف===
زنان نقش کلیدی در ترویج فرهنگ اصلاح الگوی مصرف و مدیریت بهینه انرژی در جامعه دارند. تغییر رفتار مصرفی آنان در خانواده، بر آموزش نسل بعد و اصلاح الگوی مصرف در سطح کلان تأثیر می‌گذارد.<ref>[https://barghnews.com/fa/news/10979/%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2-%DA%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AC-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C-%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81-%D8%AF% «زنان آغازگر ترویج فرهنگ اصلاح الگوی مصرف در جامعه»، برق نیوز.]</ref>
 
اگر زنان در خریدهای روزانه، از خوراک و پوشاک تا لوازم خانه، بر اساس الگوی بهینهٔ مصرف عمل کنند، این رفتار به یک سرمشق عملی برای فرزندان تبدیل می‌شود. مطالعات نشان می‌دهد خانواده‌هایی که مادران در مدیریت هزینه‌ها دقت داشته و از اسراف پرهیز می‌کنند، حتی در شرایط مالی مطلوب نیز کمتر دچار مصرف‌گرایی بی‌رویه می‌شوند.<ref>[https://www.irna.ir/news/82016649/جایگاه-زنان-در-اصلاح-الگوی-مصرف-خانواده «جایگاه زنان در اصلاح الگوی مصرف خانواده»، خبرگزاری ایرنا.]</ref>
 
امروزه بخشی از ثروت ملی به جای سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های اساسی، صرف تجمل‌گرایی و بی‌برنامه‌گی می‌شود. این مسئله اهمیت فرهنگ‌سازی و نقش زنان در ترویج صرفه‌جویی را پررنگ‌تر می‌کند. از این رو، برنامه‌ریزی مسئولان برای آگاه‌سازی و توانمندسازی زنان نه‌تنها به مدیریت اقتصادی بهتر خانواده‌ها کمک می‌کند، بلکه زمینه‌ساز جلوگیری از اسراف در سطح ملی خواهد بود.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1402/09/12/2999364/زنان-و-الگوی-اسلامی-مصرف «زنان و الگوی اسلامی مصرف»، خبرگزاری تسنیم.]</ref>
 
===نقش مدرسه در اصلاح الگوی مصرف===
[[پرونده:الگوی مصرف۴.jpg|جایگزین=آموزش اصول صرفه جویی در مصرف آب|بندانگشتی|آموزش اصول صرفه جویی در مصرف آب درمدرسه ابتدایی امام رضا (ع) شهر آباده]]
مدارس با بهره‌گیری از روش‌های نوین آموزشی و تأکید بر فرهنگ‌سازی می‌توانند دانش‌آموزان را به سفیران اصلاح الگوی مصرف در خانواده و جامعه تبدیل کنند. این رویکرد علاوه بر صرفه‌جویی در منابع، به تربیت نسلی مسئولیت‌پذیر و آگاه منجر خواهد شد. یافته‌های پژوهشی نشان می‌دهد آموزش غیرمستقیم و فرهنگ‌سازی از طریق الگوسازی، تأثیر ماندگارتری نسبت به آموزش‌های مستقیم دارد و می‌تواند به عنوان مؤثرترین روش آموزش الگوی مصرف به دانش‌آموزان مورد استفاده قرار گیرد.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/543045/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%86%D9%82%D8%B4-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%B1-%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C-% نوبخت و تقدیمی، «بررسی نقش فرهنگ‌سازی دبیران بر اصلاح الگوی مصرف»، 1392ش، ص11-112.]</ref>
 
===کارکرد مساجد در اصلاح الگوی مصرف===
مساجد با تلفیق آموزه‌های دینی و اقدامات عملی می‌توانند الگوی مصرف بهینه را در جامعه نهادینه کنند. رهبر انقلاب اسلامی در نام‌گذاری سال ۱۳۸۸ به «اصلاح الگوی مصرف»، بر نقش محوری مساجد در این زمینه تأکید کرد. نقش‌های مسجد در اصلاح الگوی مصرف، عبارت است از:
*'''تبیین مفهوم صحیح صرفه‌جویی''': نه به معنای مصرف نکردن، بلکه به معنای مصرف درست و بهینه
*'''الگوسازی مدیریت مصرف''': با مدیریت منابعی مانند آب و برق در خود مساجد
*'''فرهنگ‌سازی عمومی''': از طریق جلب مشارکت مردمی در فعالیت‌های اقتصادی
*'''ترویج قناعت''': با تشویق به رضایت به سهم خود و مقایسه زندگی با محرومان جامعه<ref>[https://pajhoh.masjed.ir/fa/article/3085/کارکردهای-مساجد-در-اصلاح-الگوی-مصرف-و-Ø§Ù‚ØªØ «کارکردهای مساجد در اصلاح الگوی مصرف و اقتصاد مقاومتی- 95»، وب‌سایت مسجد پژوهه.]</ref>
 
===چالش‌های اصلاح الگوی مصرف در ایران===
===چالش‌های اصلاح الگوی مصرف در ایران===
#از بزرگترین مشکلات جامعۀ امروزیِ ایران، پرداختن به ظاهر زندگی بوده که به‌عنوان ارزشی اجتماعی تلقی شده و در صورتی‌که کسی بخواهد در این زمینه تعادل را رعایت کند، نه‌تنها در جامعه پذیرفتنی نیست بلکه متهم به عناوینی همچون خساست و تنگ‌نظری می‌شود. این در حالی است که برخی از افراد تلاش می‌کنند تا بدون توجه به این آسیب اجتماعی مدرن، زندگی متعادلی را داشته و علاوه بر پس‌انداز و مشارکت در اقتصاد کشور، هزینه‌های اضافی را برای مصارف جمعی و کمک به نیازمندان خرج کنند.<ref>[https://www.irna.ir/news/82016649/%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C-%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87 «جایگاه زنان در اصلاح الگوی مصرف خانواده»، خبرگزاری ایرنا.]</ref>
====تبدیل مصرف به نماد جایگاه اجتماعی====
#مدگرایی و تجمل‌گرایی نیز از دیگر عوامل الگوی نامناسب مصرف هستند که با احساس محرومیت مبنی بر چشم‌وهم‌چشمی شناخته شده و برای برطرف شدن، نیاز به برنامه‌ریزی استراتژیک دارند. امروزه، مد، استراتژی نوینی برای نشان دادن پرستیژ اجتماعی برای تمامی طبقات بجز طبقات بسیار ثروتمند است زیرا آنها با استفاده از شیوه‌های دیگر مصرف، به‌دنبال متمایز کردن خود هستند. این نظریه که با عنوان «رخنه به پایین» یعنی تقلید طبقات از یکدیگر شناخته می‌شود، امروزه به‌شدت فعال شده و حتی شیوه‌های زندگی افراد را نیز تحت تأثیر قرار داده است. در مصرف‌گرایی مدرن، لذت خواستن اشیاء، بیش از لذت داشتن آنها بوده و مصرف کردن، چرخه‌ای بی‌انتها محسوب می‌شود زیرا تجربۀ مصرف از خیال مصرف همواره عقب‌تر است.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1402/09/12/2999364/%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81 «زنان و الگوی اسلامی مصرف»، خبرگزاری تسنیم.]</ref> نکته آن است که مد و مدگرایی، در اصل، مسئله‌ای ناهنجار و مذموم نیستند. مدگرایی، علاوه بر شکلی منفی و بازدارنده، شکلی مثبت و پیش‌برنده نیز دارد. در صورتی‌که مد با هنجارها و ارزش‌های دینی جامعه در تضاد باشد و جز ایستایی فرهنگی و اقتصادی ثمره‌ای دیگر نداشته باشد، ضدارزش محسوب شده و همانند مدهایی که ساخته و پرداختۀ کشورهای بیگانه و استعمارگر هستند با انگیزۀ تخریب روح معنوی و دینی جامعه تولید می‌شوند. در مقابل، آن دسته از مدهایی که مصداق نوآوری و حاصل ابتکار در عمل و نیز هماهنگ با ارزش‌های میلی و مذهبی هستند، افزون بر ارزشمندی، از پویایی و شادابی جامعه خبر می‌دهند. این گروه از مدهای مثبت و سازنده، در ابتدا، براساس علاقه و انتخاب خود مردم پدید آمده، سپس به‌صورت عادت درآمده و در صورت همسویی با باورهای سنتی، فرهنگی و دینی، هر چه سریع‌تر جای خود را در میان مردم باز کرده و به نمادی فرهنگی تبدیل می‌شوند.<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/94384/%D9%85%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B9-%D9%88-%D8%B1%D8%A7%D9%87%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C-%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81 «موانع و راهکارهای اصلاح الگوی مصرف»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref>
از بزرگ‌ترین مشکلات جامعهٔ امروزیِ ایران، پرداختن به ظاهر زندگی است. مصرف به ارزشی اجتماعی تبدیل شده و تلاش برای رعایت تعادل در مصرف، با عناوینی همچون خساست و تنگ‌نظری، برچسب می‌خورد. این در حالی است که در فرهنگ اصیل ایرانی، تلاش برای کاهش هزینه‌های زندگی و رسیدگی به نیازمندان همواره سفارش و ستایش شده است.<ref>[https://www.irna.ir/news/82016649/جایگاه-زنان-در-اصلاح-الگوی-مصرف-خانواده «جایگاه زنان در اصلاح الگوی مصرف خانواده»، خبرگزاری ایرنا.]</ref>
#اسراف و ریخت‌وپاش: کارشناسان، الگوی درست مصرف را لازمۀ سبک زندگی اسلامی می‌دانند. نهادینه شدن سبک زندگی اسلامی به‌معنای عدم استفاده از امکانات رفاهی موجود نبوده زیرا دین اسلام، همواره بر پیشرفت علم و عقل‌گرایی تأکید دارد. نحوۀ استفادۀ ایرانیان مسلمان از امکانات موجود می‌تواند زندگی آنها را به سعادت رسانده یا دستخوش آسیب‌های دنیوی و اخروی کند.<ref>[https://rasanews.ir/fa/news/284318/%D8%AA%D9%88%D8%AC%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C-%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81-%D9%84%D8%A7%D8%B2%D9%85%D9%87-%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%A7%D «توجه به الگوی مصرف لازمۀ سبک زندگی اسلامی است»، خبرگزاری رسا.]</ref> از سوی دیگر، جامعۀ اسراف‌کار همواره در معرض تهیدستی و فقر مادی و فرهنگی قرار دارد؛ برای مثال، در دعایی از امام سجاد آمده است که خداوندا، مرا از زیاده‌روی و اسراف باز دار و روزی من را از تلف شدن محافظت کن و دارایی مرا با برکت دادن به آن افزوده فرما و راه مصرف آن را در کارهای خیر به من بنمایان.<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/94384/%D9%85%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B9-%D9%88-%D8%B1%D8%A7%D9%87%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C-%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81 «موانع و راهکارهای اصلاح الگوی مصرف»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref> علاوه بر آن، اسراف، مفهومی گسترده داشته و تنها به بهره‌برداری از آب، نان، پوشاک و اموری از این دست محدود نمی‌شود؛ برای مثال، هدر دادن نعمت‌هایی مانند هوا، نفت، گاز و معادن طبیعی و منابع زمینی به‌ویژه آب از مصادق بارز اسراف هستند. علاوه بر آن، هدر دادن استعدادها و نیروهای انسانی، به‌معنای نشناختن توانایی و استعداد افراد بوده که نوعی اسراف به‌شمار می‌رود. از سوی دیگر، کارشناسان دینی، درست و بهینه مصرف نکردن را نیز اسراف می‌دانند. در منابع دینی، اسراف تنها به جنبۀ کمّی بهره‌وری از مال و ثروت محدود نشده و کیفیت مصرف را نیز در بر می‌گیرد.<ref>[https://pajhoh.masjed.ir/fa/article/3085/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C-%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81-%D9%88-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8 «کارکردهای مساجد در اصلاح الگوی مصرف و اقتصاد مقاومتی- 95»، وب‌سایت مسجد پژوهه.]</ref>
 
====تقلید از الگوهای بیگانه====
امروزه مدگرایی برای نشان‌دادن منزلت اجتماعی یا تمایز، میان اقشار گوناگون جامعه رواج یافته و در نظریه‌های اجتماعی با عنوان «رخنه به پایین» شناخته می‌شود. تقلید کورکورانه از الگوهای فرهنگ غربی، شیوه زندگی افراد بسیاری را تحت تأثیر قرار داده است. در مصرف‌گرایی مدرن، میل به داشتن بر خود داشتن مقدم است.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1402/09/12/2999364/زنان-و-الگوی-اسلامی-مصرف «زنان و الگوی اسلامی مصرف»، خبرگزاری تسنیم.]</ref> البته مدگرایی می‌تواند مثبت و پیش‌برنده نیز باشد، اما مدهای ناسازگار با هنجارها و ارزش‌های اصیل فرهنگی در جامعه، ضدارزش محسوب شده و باعث ایستایی فرهنگی و اقتصادی می‌شوند.<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/94384/موانع-و-راهکارهای-اصلاح-الگوی-مصرف «موانع و راهکارهای اصلاح الگوی مصرف»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref>
 
====اسراف منابع ملی====
الگوی درست مصرف به‌معنای استفاده نکردن از امکانات رفاهی نیست؛<ref>[https://rasanews.ir/fa/news/284318/%D8%AA%D9%88%D8%AC%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C-%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81-%D9%84%D8%A7%D8%B2%D9%85%D9%87-%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%A7%D «توجه به الگوی مصرف لازمۀ سبک زندگی اسلامی است»، خبرگزاری رسا.]</ref> اما زیاده‌روی در مصرف، جامعه را در معرض فقر مادی و فرهنگی قرار می‌دهد. امام سجاد در دعای خود از خداوند می‌خواهد که او را از زیاده‌روی و اسراف بازدارد، بر دارایی او بیفزاید و راه مصرف آن را در کارهای خیر به وی بنمایاند.<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/94384/موانع-و-راهکارهای-اصلاح-الگوی-مصرف «موانع و راهکارهای اصلاح الگوی مصرف»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref> اسراف در فرهنگ اسلامی‌ایرانی، مفهوم گسترده‌ای دارد و شامل تمام نعمت‌های طبیعی مانند آب، هوا، نفت، گاز و معادن و حتی استعدادهای انسانی می‌شود. بهینه مصرف نکردن نیز نوعی اسراف محسوب می‌شود.<ref>[https://pajhoh.masjed.ir/fa/article/3085/کارکردهای-مساجد-در-اصلاح-الگوی-مصرف-و-Ø§Ù‚ØªØ «کارکردهای مساجد در اصلاح الگوی مصرف و اقتصاد مقاومتی- 95»، وب‌سایت مسجد پژوهه.]</ref>
 
==الگوی مصرف در شرایط بحران و جنگ==
در شرایط بحران و جنگ، الگوی مصرف خانوارها و جامعه به‌صورت چشم‌گیری دگرگون می‌شود. این تغییرات، بیشتر ناشی از احساس ناامنی، کمبود منابع و نیاز به اولویت‌بندی هزینه‌ها است. در چنین شرایطی، مردم به‌سمت مصرف هوشمندانه‌تر و ذخیره‌سازی کالاهای حیاتی حرکت می‌کنند. این در حالی است که تقاضا برای کالاهای غیرضروری کاهش می‌یابد. برای مدیریت این تغییرات، شناخت دقیق رفتارهای مصرفی و برنامه‌ریزی متناسب با بحران ضروری است.
 
===تغییر اولویت‌های مصرفی===
از کالاهای لوکس به نیازهای حیاتی؛ در شرایط بحرانی و جنگ، تقاضا برای کالاهای اساسی مانند مواد غذایی پایدار همچون برنج و روغن، آب آشامیدنی، داروها و تجهیزات پزشکی به‌شدت افزایش می‌یابد. در مقابل، خرید کالاهای لوکس، خدمات تفریحی و محصولات غیرضروری کاهش پیدا می‌کند؛ برای مثال، در جنگ ۱۲ روزهٔ اسرائیل علیه ایران، مردم ایران به‌صورت گسترده‌ای به خرید برنج و مواد غذایی با ماندگاری بالا روی آوردند. همچنین، تقاضا برای مودم و تجهیزات اینترنتی به‌دلیل نیاز به ارتباط و دسترسی به اخبار افزایش یافت. علاوه بر آن، مصرف محتوای آموزشی و سرگرمی‌های خانوادگی مانند تماشای فیلیمو و آپارات نیز رشد چشم‌گیری داشته است.<ref>[https://www.asriran.com/fa/news/1075584/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C-%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%B2-%D8%B1%D8%B4%D8%AF-%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D8%AF-%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%AC-%D9%88-%D9%85%D9%88% «الگوی مصرف مردم در جنگ؛ از رشد خرید برنج و مودم تا تماشای فیلم هندی و کارتون»، خبرگزاری عصر ایران.]</ref>
 
===تحول در روش‌های تهیه و ذخیره‌سازی کالاها===
با تشدید بحران، مردم به روش‌های جدیدی برای ذخیره‌سازی و مصرف مواد غذایی و انرژی روی می‌آورند:
*'''ذخیره‌سازی طولانی‌مدت:''' خرید مواد غذایی خشک، کنسروها و محصولاتی با تاریخ انقضای بالا؛
*'''بهینه‌سازی مصرف انرژی:''' استفاده از روش‌های پخت‌وپز کم‌مصرف مانند زودپز یا اجاق‌های خورشیدی؛
*'''تغییر الگوی نگهداری مواد:''' استفاده از روش‌های سنتی مانند خشک‌کردن میوه‌ها یا نمک‌سود کردن گوشت.
 
===مدیریت مصرف در بحران===
برای کاهش فشار اقتصادی و روانی ناشی از بحران، انجام برخی اقدامات ضروری است؛ مانند:
*'''برنامه‌ریزی تأمین نیازهای اساسی''': ایجاد سبد کالاهای اضطراری توسط دولت و توزیع عادلانهٔ مواد اولیه؛ نظارت بر بازار برای جلوگیری از احتکار و افزایش بی‌رویهٔ قیمت‌ها.
*'''آموزش و فرهنگ‌سازی مصرف بهینه:''' آموزش روش‌های صرفه‌جویی در مصرف آب، برق و گاز؛ ترویج الگوی تغذیه‌ای مقرون‌به‌صرفه و سالم در شرایط کمبود منابع.
*'''تقویت همکاری مردم و دولت:''' تشکیل کمپین‌های مردمی برای کمک به نیازمندان؛ استفاده از ظرفیت سازمان‌های محلی برای توزیع منابع مناطق بحران‌زده.
*'''مدیریت زنجیرهٔ تأمین کالاهای حیاتی:''' ایجاد مسیرهای مطمئن برای واردات کالاهای اساسی؛ حمایت از تولید داخلی محصولات ضروری برای کاهش وابستگی به واردات.<ref>[https://www.isna.ir/news/1404040100017/%DA%86%D8%B7%D9%88%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%DA%AF-%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81-%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D9%85%D8%AF%DB% «چطور در بحران جنگ مصرف کالاهای اساسی را مدیریت کنیم؟»، خبرگزاری ایسنا.]</ref>
 
==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس}}  
{{پانویس}}
==منابع==  
 
*قرآن کریم.
==منابع==
*«اصلاح الگوی مصرف»، وب‌سایت سازمان متخصصین و مدیران ایران، تاریخ بارگذاری: 24 فروردین 1404ش.
{{آغاز منابع}}
*«الگوی اسلامی مصرفی»، ویکی فقه، تاریخ بازدید: 5 مرداد 1404ش.
* قرآن کریم.
*«ایران مبتلا به بلای اسراف انرژی است»، خبرگزاری جهان اقتصاد، تاریخ بارگذاری: 24 آذر 1400ش.
* «۳ دلیل عدم استقبال از سفر با ناوگان عمومی»، خبرگزاری اقتصاد آنلاین، تاریخ بارگذاری: ۲۰ شهریور ۱۳۹۵ش.
*«تا زمانی‌که تکنولوژی نباشد وضعیت همین است/ چرایی اسراف انرژی در کشور»، خبرگزاری برنا، تاریخ بارگذاری: 26 مهر 1402ش.
* اجباری، لیلا و سالم، علی‌اصغر، «اثر فقر بر الگوی مصرف خوراکی و غیرخوراکی خانوارها در ایران: شواهدی از مدل تفاضل در تفاضل»، تحقیقات اقتصادی، دورهٔ ۵۹، شمارهٔ ۴، شمارهٔ پیاپی ۱۴۹، ۱۴۰۳ش.
*«توجه به الگوی مصرف لازمۀ سبک زندگی اسلامی است»، خبرگزاری رسا، تاریخ بارگذاری: 8 شهریور 1394ش.
* «اصلاح الگوی مصرف»، وب‌سایت سازمان متخصصین و مدیران ایران، تاریخ بارگذاری: ۲۴ فروردین ۱۴۰۴ش.
*«جایگاه زنان در اصلاح الگوی مصرف خانواده»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ بارگذاری: 11 فروردین 1395ش.
* «الگوی مصرف در سبک زندگی اسلامی»، وب‌سایت پژوهه، تاریخ بارگذاری: ۱۱ آذر ۱۳۹۵ش.
*«زنان آغازگر ترویج فرهنگ اصلاح الگوی مصرف در جامعه»، برق نیوز، تاریخ بارگذاری: 25 شهریور 1394ش.
* «الگوی مصرف مردم در جنگ؛ از رشد خرید برنج و مودم تا تماشای فیلم هندی و کارتون»، خبرگزاری عصر ایران، تاریخ بارگذاری: ۱۹ تیر ۱۴۰۴ش.
*«زنان و الگوی اسلامی مصرف»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ بارگذاری: 12 آذر 1402ش.
* «ایران مبتلا به بلای اسراف انرژی است»، خبرگزاری جهان اقتصاد، تاریخ بارگذاری: ۲۴ آذر ۱۴۰۰ش.
*«شیوه‌های اصلاح الگوی مصرف در سبک زندگی اسلامی»، وب‌سایت افسران جوان جنگ نرم، تاریخ بازدید: 5 مرداد 1404ش.
* «تا زمانی‌که تکنولوژی نباشد وضعیت همین است/ چرایی اسراف انرژی در کشور»، خبرگزاری برنا، تاریخ بارگذاری: ۲۶ مهر ۱۴۰۲ش.
*«ضرورت توجه به رویکرد فرهنگی در اصلاح الگوی مصرف»، وب‌سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، تاریخ بازدید: 30 تیر 1404ش.
* «ترافیک ۱۵ هزار ایرانی در صف خرید آیفون۱۶»، خبرگزاری کاماپرس، تاریخ بارگذاری: ۲۹ آبان ۱۴۰۳ش.
*«کارکردهای مساجد در اصلاح الگوی مصرف و اقتصاد مقاومتی- 95»، وب‌سایت مسجد پژوهه، تاریخ بارگذاری: 11 خرداد 1395ش.
* «توجه به الگوی مصرف لازمهٔ سبک زندگی اسلامی است»، خبرگزاری رسا، تاریخ بارگذاری: ۸ شهریور ۱۳۹۴ش.
*«مبانی الزامات فرهنگی و سیاست‌های اجرایی ناظر بر اصلاح الگوی مصرف، مصوب جلسۀ 504 مورخ 29/2/88 شورای فرهنگ عمومی»، وب‌سایت شورای فرهنگ عمومی کشور، تاریخ بازدید: 5 مرداد 1404ش.
* «جایگاه زنان در اصلاح الگوی مصرف خانواده»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ بارگذاری: ۱۱ فروردین ۱۳۹۵ش.
*«مردم ایران چقدر مواد غذایی اسراف می‌کنند؟»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ بارگذاری: 17 آبان 1397ش.
* «چطور در بحران جنگ مصرف کالاهای اساسی را مدیریت کنیم؟»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ بارگذاری: ۱ تیر ۱۴۰۴ش.
*«مصوبۀ طرح اصلاح الگوی مصرف در خانواده؛ مصوبۀ 653 جلسۀ مورخ 3/9/1388 شورای عالی انقلاب فرهنگی»، وب‌سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، تاریخ بازدید: 5 مرداد 1404ش.
* «چگونه از خرج‌های بی‌مورد زندگی جلوگیری کنیم؟ (بخش دوم)»، وب‌سایت راسخون، تاریخ بارگذاری: ۵ بهمن ۱۳۹۷ش.
*«موانع و راهکارهای اصلاح الگوی مصرف»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ بازدید: 5 مرداد 1404ش.
* «زنان آغازگر ترویج فرهنگ اصلاح الگوی مصرف در جامعه»، برق نیوز، تاریخ بارگذاری: ۲۵ شهریور ۱۳۹۴ش.
*«نقش زنان در زمینۀ اصلاح الگوی مصرف»، بهداشت نیوز، تاریخ بارگذاری: 10 مهر 1397ش.
* «زنان و الگوی اسلامی مصرف»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ بارگذاری: ۱۲ آذر ۱۴۰۲ش.
*نوبخت، محمدباقر و تقدیمی، توران، «بررسی نقش فرهنگ‌سازی دبیران بر اصلاح الگوی مصرف»، مدیریت فرهنگی، سال 7، شمرۀ 20، 1392ش، ص11-112.
* «شیوه‌های اصلاح الگوی مصرف در سبک زندگی اسلامی»، وب‌سایت افسران جوان جنگ نرم، تاریخ بازدید: ۵ مرداد ۱۴۰۴ش.
{{پ|حمید گلزار|Amanollah-Fasihi}}
* «ضرورت توجه به رویکرد فرهنگی در اصلاح الگوی مصرف»، وب‌سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، تاریخ بازدید: ۳۰ تیر ۱۴۰۴ش.
* «کارکردهای مساجد در اصلاح الگوی مصرف و اقتصاد مقاومتی- ۹۵»، وب‌سایت مسجد پژوهه، تاریخ بارگذاری: ۱۱ خرداد ۱۳۹۵ش.
* «قناعت و شیک‌پوشی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ بازدید: ۱۴ مرداد ۱۴۰۴ش.
* «مبانی الزامات فرهنگی و سیاست‌های اجرایی ناظر بر اصلاح الگوی مصرف، مصوب جلسهٔ ۵۰۴ مورخ ۲۹/۲/۸۸ شورای فرهنگ عمومی»، وب‌سایت شورای فرهنگ عمومی کشور، تاریخ بازدید: ۵ مرداد ۱۴۰۴ش.
* «مردم ایران چقدر مواد غذایی اسراف می‌کنند؟»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ بارگذاری: ۱۷ آبان ۱۳۹۷ش.
* «مصوبهٔ طرح اصلاح الگوی مصرف در خانواده؛ مصوبهٔ ۶۵۳ جلسهٔ مورخ ۳/۹/۱۳۸۸ شورای عالی انقلاب فرهنگی»، وب‌سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، تاریخ بازدید: ۵ مرداد ۱۴۰۴ش.
* «موانع و راهکارهای اصلاح الگوی مصرف»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ بازدید: ۵ مرداد ۱۴۰۴ش.
* «نگرانی پزشکان از سونامی جراحی‌های زیبایی در ایران»، خبرگزاری عصر ایران، تاریخ بارگذاری: ۲۹ بهمن ۱۴۰۲ش.
* «نقش زنان در زمینهٔ اصلاح الگوی مصرف»، بهداشت نیوز، تاریخ بارگذاری: ۱۰ مهر ۱۳۹۷ش.
* نوبخت، محمدباقر و تقدیمی، توران، «بررسی نقش فرهنگ‌سازی دبیران بر اصلاح الگوی مصرف»، مدیریت فرهنگی، سال ۷، شمارهٔ ۲۰، ۱۳۹۲ش.
{{پایان منابع}}
[[رده: ویکی‌زندگی]]

نسخهٔ کنونی تا ۲۵ مرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۶:۳۱

اولین مزرعه توربین‌های بادی ایران
اولین مزرعه توربین‌های بادی ایران؛ ۵ کیلومتری شهر تاکستان در استان قزوین

الگوی مصرف؛ مجموعه‌ای از عادات و رفتارهای مصرفی توسط فرد یا گروه در طول زمان.

الگوی مصرف، روش خاصی است که افراد یا گروه‌ها در جامعه، کالاها و خدمات را مصرف می‌کنند. این الگوها شامل مواردی مانند نوع و میزان مصرف، دفعات مصرف و نیز تأثیراتی است که این مصرف بر محیط‌زیست و جامعه دارد. درک الگوی مصرف به سازمان‌ها و سیاست‌گذاران کمک می‌کند تا نیازهای مصرف‌کنندگان را بهتر شناسایی کرده و برنامه‌ریزی بهتری برای تولید و توزیع کالاها و خدمات داشته باشند. به‌همین دلیل اصلاح الگوی مصرف نیازمند عزم ملی، برنامه‌ریزی دقیق و مشارکت تمام اقشار جامعه دانسته می‌شود و با اجرای راهکارهای فرهنگی، اقتصادی و مدیریتی می‌توان به جامعه‌ای متعادل و پایدار دست یافت.

تعریف الگوی مصرف

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مصرف از رفتارهای فراگیر و گستردهٔ آدمی است که در تمامی دوره‌های زندگی و در غالب شئونات حیاتی او جریان دارد. به‌همین دلیل، شناخت الگوی مصرف، یکی از تجلّی‌های عمومیِ رفتار آدمی است. ارضای نیازهای گوناگون زیستی و روانی، انسان‌ها را به‌سمت مصرف سوق داده و فرهنگ جوامع از عوامل اصلی تعیین‌کنندهٔ کمیت و کیفیت آن به‌شمار می‌رود. تمایزات مصرفی، نشان‌دهندهٔ تمایزات فرهنگی و سبک زندگی، مراحل و درجهٔ رشدیافتگی جوامع بوده و بررسی مصرف، گامی در جهت شناخت فرهنگی جوامع تلقی می‌شود. الگوی مصرف به مجموعهٔ ارزش‌ها و بینش‌هایی گفته می‌شود که به رفتار اقتصادی مانند انتخاب مصرف و پس‌انداز، عدم مصرف، نوع مصرف و میزان مصرف منتهی شده و ذیل نظام فرهنگی جامعه تعیین می‌شود. این الگو، از الگوهای تولید، توزیع و بازیافت نیز اثر می‌پذیرد.[۱]

رعایت الگوی مصرف نیز به‌معنای مصرفی متعادل، صحیح و منطقی از امکانات و منابعِ موجود بوده به‌گونه‌ای که علاوه بر تأمین شایستهٔ نیازها، از هدررفت سرمایه‌های موجود جلوگیری شود. رعایت الگوی مصرف مستلزم برنامه‌ریزی برای مصرف مناسب در سطوح مختلف جامعه، اعم از افراد و خانواده‌ها، سازمان‌های دولتی و غیردولتی، بنگاه‌های اقتصادی و در سطح تراکمی و کلان اقتصاد است.[۲]

الگوی مصرف در جامعهٔ ایران

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

الگوی مصرف در جامعهٔ ایران، در سال‌های اخیر با چالش‌هایی مواجه شده است. کارشناسان، این الگو را ترکیبی از اسراف در برخی حوزه‌ها مانند انرژی و غذا و کم‌مصرفی در حوزه‌های ضروری مانند سلامت و آموزش می‌دانند. مصرف‌گرایی و گرایش به کالاهای لوکس و وارداتی، به‌ویژه در کلان‌شهرهای ایران، افزایش چشم‌گیری یافته است. این در حالی است که بسیاری از کالاهای مصرفیِ داخلی کیفیت و قیمت مناسبی دارند. همچنین، مصرف بی‌رویهٔ برخی مواد غذایی مانند شکر، انواع نوشابه و فست‌فود، سلامت جامعهٔ ایران را به خطر انداخته است.

مصرف‌گرایی مدرن در جامعهٔ ایران

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

از مهم‌ترین جنبه‌های مصرف‌گرایی مدرن در جامعهٔ ایران می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

اسراف-غذای دور ریز
تصویر غذای دورریز یک رستوران

مواد غذایی؛ مدیریت مصرف خرید و استفادهٔ مواد غذایی در ایران مطلوب نبوده و این موضوع با دورریز مواد غذایی در خانوارهای ایرانی به اثبات می‌رسد. برخی آمارها نشان داده‌اند که ایران، یکی از بالاترین نرخ‌های ضایعات غذایی در جهان را داشته و حدود ۳۰ درصد از مواد غذایی در ایران به‌ویژه در تالارها و رستوران‌ها دورریز می‌شوند. ایرانیان، در سال‌های اخیر، نه‌تنها در ابعاد فنی و تخصصی بلکه در بُعد فرهنگی نیز با نارسایی‌هایی مواجه هستند که به تحمیل ضرر و خساراتی به سرزمین ایران منتهی شده و از نظر اقتصادی، جبران‌ناپذیر هستند. از سوی دیگر، بسیاری از دستگاه‌ها و تجهیزات تولید مواد غذایی در کارخانجات مرتبط با این حوزه، به‌روز نبوده و با نوسازی آنها می‌توان به کاهش دورریز موادغذایی کمک شایانی کرد.[۳]

انرژی؛ ایران، یکی از کشورهای پرمصرف جهان در حوزهٔ انرژی است. امروزه، ایران سومین تولیدکننده و چهارمین مصرف‌کنندهٔ بزرگ گاز جهان پس از آمریکا، روسیه و چین است. هر سه کشوری که پیش از ایران قرار دارند، از نظر جمعیت، وسعت و قرارگرفتن در منطقهٔ سرد و نیمه‌سرد جهان با ایران قابل مقایسه نیستند. از سوی دیگر، شرکت ملی گاز ایران اعلام کرده که مصرف گاز در ایران از مجموع ۱۲ کشور ثروتمند و سردسیر اروپایی بیشتر است.[۴] از جمله مصادیق بارز اتلاف انرژی در جامعهٔ ایران می‌توان به هدررفت بنزین موقع سوخت‌گیری و روشن بودن بی‌دلیل سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی در منازل و پاساژها اشاره کرد. از جمله دلایل اسراف انرژی در ایران می‌توان به پایین بودن کیفیت وسایل و عدم امکان به‌روزرسانی آنها، رویکرد نادرست و سوبسیدی و عدم برابری آنها با نرخ واقعی انرژی در دنیا، وجود تحریم‌ها علیه ایران، سخت‌گیری در ورود خودروهای کم‌مصرف و به‌روز، سیستم قدیمی موتورخانه‌های ساختمان‌ها و شرکت‌ها اشاره کرد.[۵]

پوشاک؛ امروزه، رشد چشم‌گیر خرید لباس‌های فصلی و زودگذر تحت تأثیر شبکه‌های اجتماعی، تقلید از مدهای غربی بدون تطابق با فرهنگ بومی، افزایش خرید پوشاک خارجی به‌جای حمایت از تولید داخلی و نیز هدر رفت منابع ملی برای تولید منسوجات کم‌کیفیت با عمر مصرف کوتاه از مصادیق بارز اسراف و الگوی مصرف ناصحیح در ایران هستند.[۶]

سرگرمی؛ گرایش به مراکز خرید و رستوران‌های لوکس به‌عنوان اصلی‌ترین تفریح، هزینهٔ بالای مسافرت‌های داخلی و خارجی بدون برنامه‌ریزی مالی، رشد قهوه‌خانه‌های لوکس و کافه‌گردی‌های افراطی و نیز مصرف غیرمنطقی اینترنت و بازی‌های دیجیتالی از مصادیق بارز الگوی مصرف نادرست در جامعهٔ ایران هستند.

محصولات فرهنگی و فکری؛ مانند کاهش مطالعه و رشد مصرف محتوای زودگذر در فضای مجازی، تمایل به کتاب‌های زرد و ترجمه‌های کم‌کیفیت، هدر رفت استعدادهای فکری در تولید محتوای غیرمفید، کمرنگ شدن تولیدات فرهنگ اصیل در سینما، تئاتر و موسیقی.

خدمات و کالاهای دیجیتال؛ که از آن با عنوان اسراف نامرئی نیز یاد می‌کنند مانند خرید اپلیکیشن‌ها و خدمات غیرضروری، تعویض زودهنگام گوشی‌های هوشمند و لوازم الکترونیکی، مصرف بی‌رویهٔ پهنای باند اینترنت.[۷]

سلامت و زیبایی؛ از جمله مصادیق بارز تجمل‌گرایی پرهزینه در دنیای مدرن به‌شمار می‌رود؛ مانند رشد جراحی‌های زیبایی غیرضروری، مصرف افراطی مکمل‌ها و داروهای غیرضروری، هزینه‌کردهای کلان برای آرایشگاه‌های لوکس.[۸]

حمل‌ونقل؛ وابستگی شدید به خودروهای شخصی، عدم استقبال از حمل‌ونقل عمومی و خرید خودروهای پرمصرف به‌جای مدل‌های بهینه.

رفتارهای اجتماعی؛ تبدیل مصرف به نماد طبقاتی، کاهش فرهنگ پس‌انداز و سرمایه‌گذاری و نیز جایگزینی «داشتن» به‌جای «بودن» در ارزش‌های اجتماعی.[۹]

الگوی مصرف در طبقات مختلف جامعهٔ ایران

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

الگوی مصرف طبقهٔ مرفه

ایرانیان حاضر در این طبقه که حدود ۱۰ درصد از جامعهٔ ایرانی را شکل می‌دهند، به کالاهای وارداتی، برندهای خارجی و تجملاتی همچون خودروهای گران‌قیمت، پوشاک مارک‌دار و مسافرت‌های خارجی تمایل دارند. استفادهٔ بی‌رویه از خودروهای پرمصرف و مصرف بالای انرژی‌هایی همچون برق و گاز در ویلاها و منازل بزرگ نیز از دیگر مصادیق الگوی مصرف در این گروه اجتماعی هستند.

الگوی مصرف طبقهٔ متوسط

این طبقه که حدود ۴۰ تا ۶۰ درصد از جامعهٔ ایرانی را شکل داده، بخشی از درآمد خود را صرف تفریحاتی همچون کافه‌گردی و رستوران می‌کنند. براساس آمار و اطلاعات منتشر شده، بخشی از مردم در این طبقهٔ متوسط اجتماعی، ترکیبی از مصرف منطقی در برخی حوزه‌ها و اسراف در حوزه‌های دیگر مانند فست‌فود و کالاهای غیرضروری دارند. گروهی دیگر نیز به تقلید از الگوهای مصرف در طبقات بالاتر اجتماعی پرداخته یا تحت تأثیر اینفلوئنسرها به خرید کالاهای خارجی تمایل پیدا کرده‌اند. از دیگر نمونه‌های عینی اسراف و الگوی مصرف ناصحیح در این طبقهٔ میانی می‌توان به تشکیل صف خرید برای گوشی آیفون ۱۵ و ۱۶، در انتظار روز عرضهٔ آنها در ایران اشاره کرد.[۱۰]

الگوی مصرف طبقهٔ پایین

بیشتر ایرانیانی که در این طبقهٔ اجتماعی قرار گرفته‌اند، بر کالاهای اساسی با کمترین هزینه مانند نان، برنج و روغن تمرکز کرده‌اند. هزینه‌های درمانی و آموزشی در برخی از گروه‌های کمتر برخوردار اجتماعی در این طبقه نیز کاهش یافته و بسیاری تلاش می‌کنند تا از بازارهای محلی و فروشگاه‌های تخفیفی خرید کنند. همچنین، مطالعات انجام شده نشان داده است که فقیر شدن خانوارها، به کاهش مخارج مصرفی کالاهای خوراکی و افزایش مخارج غیرخوراکی آنها منجر شده است. از سوی دیگر، با توجه به اثر نامطلوب فقر بر الگوی مصرف موادغذایی و پیامدهای منفی آن بر امنیت غذایی و در نهایت سلامت فقرا، دولت می‌تواند با اجرای سیاست‌های حمایتی مطلوب و نیز پرداخت کمک هزینه‌هایی با هدف حمایت از اقشار آسیب‌پذیر، به‌خصوص خانوارهایی که به دلایلی از جمله جهش‌های ارزشی و افزایش قیمت مواد غذایی ناشی از آن به زیر خط فقر کشیده شده‌اند، نقش مؤثری در معیشت آنها داشته باشد.[۱۱]

اصلاح الگوی مصرف در ایران

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

اصلاح الگوی مصرف به‌معنای نهادینه کردن روش‌های درست و متعادل در استفاده از منابع است که منجر به کاهش هزینه‌ها، افزایش بهره‌وری، توزیع عادلانه‌تر ثروت و پایداری اقتصادی می‌شود. این امر نه‌تنها ضرورتی اقتصادی بلکه تکلیف دینی و اخلاقی به‌شمار می‌رود که با فرهنگ‌سازی، مدیریت صحیح و مشارکت همگانی محقق می‌شود.[۱۲] در جامعهٔ ایران، با توجه به چالش‌هایی مانند اسراف، تجمل‌گرایی و مصرف‌گرایی بی‌رویه، ضرورت بازنگری در الگوی مصرف بیش از پیش احساس می‌شود.[۱۳]

مراحل اصلاح الگوی مصرف

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
اصلاح الگوی مصرف
همایش اصلاح الگوی مصرف و راهکارهای صرفه جویی در مصرف آب در آبفا گناوه

فرهنگ‌سازی؛ زمینه‌سازی ذهنی و فرهنگی برای اقشار مختلف جامعه، از پیش‌نیازهای اصلاح الگوی مصرف در جامعهٔ ایران بوده و فرهنگ‌سازی پایدار، بستر اصلی نهضت اصلاح الگوی مصرف است. در این میان، نخستین نهاد تأثیرگذار در تربیت مصرف صحیح، خانواده است. آموزش کودکان از سنین پایین، مبتنی بر آموزه‌های دینی مانند قناعت و پرهیز از اسراف، نقش کلیدی دارد. علاوه بر آن، گنجاندن مفاهیم اصلاح الگوی مصرف در کتب درسی و برنامه‌های آموزشی مدارس و نیز تولید برنامه‌های آموزشی و تبلیغاتی در صداوسیما، شبکه‌های اجتماعی و مطبوعات برای ترویج مصرف بهینه، در این زمینه بسیار تأثیرگذار هستند.[۱۴]

مدیریت قوی و برنامه‌ریزی راهبردی؛ مدیریت مدبرانه و عاقلانه، از دیگر ضروریات اولیهٔ اصلاح الگوی مصرف است. در این زمینه، تدوین سیاستهای کلان اقتصادی با محوریت مصرف بهینه، نظارت بر اجرای قوانین مرتبط با جلوگیری از اسراف در دستگاه‌های دولتی و عمومی، استفاده از فن‌آوری‌های نوین برای بهینه‌سازی مصرف انرژی و منابع بسیار تأثیرگذار هستند.[۱۵]

طراحی سازوکارهای اجرایی؛ مانند تعیین شاخص‌های دقیق برای سنجش مصرف در بخش‌های مختلف، ارائهٔ مشوق‌های مالیاتی و اقتصادی به صنایع و خانوارهایی که الگوی مصرف بهینه را رعایت می‌کنند.[۱۶]

کارگاه آموزشی اصلاح الگوی مصرف برق
برگزاری کارگاه آموزشی اصلاح الگوی مصرف برق در شهرستان رومشکان

جلب مشارکت مردم؛ از طریق ترویج فرهنگ مسئولیت‌پذیری اجتماعی در مصرف و تشویق مصرف کالاهای داخلی و حمایت از تولید ملی.[۱۷]

احساس مسئولیت در مصرف؛ این احساس، اصلاح رفتار انسان و تنظیم آن براساس عقل و شرع را به‌دنبال دارد. انسانی که خود را مسئول می‌بیند، از وجدانی بیدار و آگاه برخوردار بوده و در تلاش است تا نه به خود و نه به دیگران، آسیبی نرساند. به‌همین دلیل، در راستای اصلاح الگوی مصرف خود و جامعه تلاش می‌کند. در این میان، مسئولیت‌پذیری کارمندان دولتی در این زمینه بسیار تأثیرگذار است. به‌همین دلیل، دولت و نهادهای عمومی می‌توانند در اصلاح الگوی مصرف پیشگام بوده و هزینه‌های اداری غیرضروری را کاهش داده و با فساد مالی مبارزه کنند.[۱۸]

نقش رسانه و فضای مجازی؛ کارآمدترین عامل زمینه‌سازی اصلاح الگوی مصرف را برعهده دارند. رسانه‌های جمعی، مطبوعات، مساجد، تشکل‌ها و اتحادیه‌ها می‌توانند با برنامه‌ریزی دقیق و مناسب و نیز تبلیغات به‌موقع و مؤثر، تجمل‌گرایی و مصرف‌گرایی را دور کرده و افراد، به‌خصوص زنانِ جامعه را در این زمینه تشویق کنند؛ برای مثال، رسانه‌های جمعی و شبکه‌های اجتماعی می‌توانند با تولید محتوای جذاب و آموزشی، الگوی مصرف صحیح را ترویج کنند. از سوی دیگر، سلبریتی‌ها و چهره‌های تأثیرگذار نیز می‌توانند به‌جای تبلیغ مصرف‌گرایی، الگوهای صحیح مصرف را آموزش دیده و معرفی کنند.[۱۹]

حمایت از تولید داخلی؛ این حمایت، از ارکان اصلی پیشرفت اقتصادی در هر جامعه به‌شمار می‌رود. در صورتی‌که کالاهای تولیدی جامعه، توسط مردم حاضر در همان اقتصاد خریداری و پشتیبانی نشود، آن اقتصاد رونق نخواهد گرفت. نهادینه شدن حمایت از تولید ملی در خانواده‌ها، نیازمند برنامه‌ریزی دقیقی است که تلاش بسیاری را در زمینهٔ ارتقای کیفیت محصولات داخلی و پاسخ‌گویی به نیازهای جامعه طلب می‌کند. در این زمینه، زنان، به‌عنوان مهم‌ترین افراد متقاضی تأمین کالاهای خانگی، در صورت مصرف و حمایت از تولید داخلی می‌توانند به کاهش بیکاری، اشتغال‌زایی و پویایی اقتصادی ایرانِ اسلامی منجر شوند.[۲۰]

رعایت اولویت‌ها در مصرف؛ اولویت‌بندی، امری ضروری و اجتناب‌ناپذیر در دست‌یابی به الگوی مصرف صحیح و جلوگیری از نارسایی‌ها و تضییع حقوق افراد است. در صورتی‌که فرد، درآمد محدودی داشته باشد، این امر ضرورت بیشتری پیدا می‌کند. کارشناسان، تعیین اولویت‌های تخصیص درآمد را از دو جنبه بررسی می‌کنند: ۱. از نظر نوع و مقدار کالاهای مصرفی و خدمات؛ برخی از نیازمندی‌های انسان، از جمله نیازهای اساسی و ضروری در زندگی بوده و برخی دیگر نیز تنها برای تأمین یا افزایش رفاه و آسایش زندگی هستند. ۲. تأمین اولویت‌ها براساس افراد و گروه‌های مصرف‌کننده؛ در شرایط عادی، براساس آموزه‌های دینی، تأمین نیازمندی‌های شخصی انسان در اولویت بوده و پس از آن، رفع نیازهای والدین، فرزند، همسر و خویشاوندانِ نیازمند و سپس سایر نیازمندان و نیز مشارکت در خدمات اجتماعی و امور خیریه در اولویت قرار می‌گیرند.[۲۱]

تعمیق باورهای دینی؛ آموزه‌های دینی از ابعاد گوناگونی، مسئلهٔ مصرف افراطی و آفات آن را مورد توجه قرار داده‌اند. آیات کتاب وحی و سخنان پیشوایان دین همواره مسلمانان را از رفتارهای ناصحیحی که با صرفه‌جویی در مصرف در تعارض است، نهی نموده‌اند؛ مانند نهی از اسراف در خوراکی‌ها که در قرآن کریم، بارها تکرار شده است.[۲۲] دیگر آموزهٔ اصلاح‌گرِ الگوی مصرف در فرهنگ اسلامی، مفهوم اقتصاد است که در زبان عربی به‌معنای میانه‌روی در مسائل مالی آمده است؛ برای مثال، در روایتی از امام علی بیان شده هنگامی‌که خدا خیر بنده‌ای را بخواهد، به او اقتصاد و حسن تدبیر الهام نموده و او را از سوءتدبیر و اسراف دور می‌کند. به‌همین دلیل، الگوی صحیح مصرف را دارای بُعد توحیدی نیز می‌دانند که در رابطهٔ میان انسان و خداوند، دارای جایگاهی ارزشمند است.[۲۳]

فاصله گرفتن از آداب‌ورسوم نادرست؛ امروزه، در ایران برخی، هنوز به آداب‌ورسومی پایبند هستند که با سبک زندگی و منابع محدود امروزی سازگار نیست. به‌همین دلیل، ایرانیان نیاز دارند تا با بازنگری در سبک برگزاری مهمانی‌ها، مراسم عروسی و عزا برای کاهش هزینه‌های غیرضروری و نیز جایگزینی تجملات با ساده‌زیستی و قناعت اقدام کنند.[۲۴]

سطوح فرهنگی اصلاح الگوی مصرف در ایران

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

۱. سطح سازمانی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

استاندارسازی مصرف در ادارات و نهادهای دولتی و نیز حذف مصادیق اسراف مانند استفادهٔ بی رویهٔ کاغذ، آب و برق در این سازمانها.[۲۵]

۲. سطح خانوادگی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مدیریت بودجه خانواده بر اساس اولویت‌ها و کاهش مصرف انرژی با استفاده از وسایل کم‌مصرف، نقش مهمی در اصلاح الگوی مصرف دارد. تنظیم سبد مصرف خانواده و مقابله با اسراف، نیازمند توجه به تفاوت‌های فرهنگی در مناطق مختلف ایران است. توجه خانواده‌ها به آموزه‌های اسلامی و سنت پیامبر و امام علی نقش مهمی در پرهیز از اسراف و مدگرایی افراطی دارد. همچنین، افزایش آگاهی والدین موجب اولویت‌بندی درست در تأمین نیازهای مادی و معنوی فرزندان، از جمله تغذیه، بهداشت، تحصیل، ورزش و تفریحات سالم می‌شود. استفادهٔ بهینه از محصولات فرهنگی و رسانه‌ای، ترویج قناعت، ساده‌زیستی و اعتدال، و تقویت امنیت روانی خانواده نیز از راهکارهای مهم است. علاوه بر این، تولید کتاب‌ها و منابع آموزشی در این زمینه و ترویج فرهنگ عفاف و اخلاق برای کاهش مصرف گرایی در پوشش و آرایش، از جمله راهبردهای کلیدی در اصلاح الگوی مصرف خانواده محسوب می‌شوند.[۲۶]

۳. سطح فردی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

اغلب ارزش‌های اخلاقی و هنجارهای رفتاری، ابتدا در سطح فردی و شخصی نهادینه می‌شوند. به‌همین دلیل، توجه به این سطح در ابعاد مختلفی نیازمند برنامه‌ریزی است. افزایش درک آحاد جامعه دربارهٔ منابع کشور، ابعاد مختلف تأثیر موازنهٔ تولید و مصرف در رشد ملی و تقویت آینده‌نگری و دوراندیشی از جمله اهداف مدنظر در این سطح از اصلاح الگوی مصرف هستند.[۲۷]

نقش زنان در اصلاح الگوی مصرف

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

زنان نقش کلیدی در ترویج فرهنگ اصلاح الگوی مصرف و مدیریت بهینه انرژی در جامعه دارند. تغییر رفتار مصرفی آنان در خانواده، بر آموزش نسل بعد و اصلاح الگوی مصرف در سطح کلان تأثیر می‌گذارد.[۲۸]

اگر زنان در خریدهای روزانه، از خوراک و پوشاک تا لوازم خانه، بر اساس الگوی بهینهٔ مصرف عمل کنند، این رفتار به یک سرمشق عملی برای فرزندان تبدیل می‌شود. مطالعات نشان می‌دهد خانواده‌هایی که مادران در مدیریت هزینه‌ها دقت داشته و از اسراف پرهیز می‌کنند، حتی در شرایط مالی مطلوب نیز کمتر دچار مصرف‌گرایی بی‌رویه می‌شوند.[۲۹]

امروزه بخشی از ثروت ملی به جای سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های اساسی، صرف تجمل‌گرایی و بی‌برنامه‌گی می‌شود. این مسئله اهمیت فرهنگ‌سازی و نقش زنان در ترویج صرفه‌جویی را پررنگ‌تر می‌کند. از این رو، برنامه‌ریزی مسئولان برای آگاه‌سازی و توانمندسازی زنان نه‌تنها به مدیریت اقتصادی بهتر خانواده‌ها کمک می‌کند، بلکه زمینه‌ساز جلوگیری از اسراف در سطح ملی خواهد بود.[۳۰]

نقش مدرسه در اصلاح الگوی مصرف

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
آموزش اصول صرفه جویی در مصرف آب
آموزش اصول صرفه جویی در مصرف آب درمدرسه ابتدایی امام رضا (ع) شهر آباده

مدارس با بهره‌گیری از روش‌های نوین آموزشی و تأکید بر فرهنگ‌سازی می‌توانند دانش‌آموزان را به سفیران اصلاح الگوی مصرف در خانواده و جامعه تبدیل کنند. این رویکرد علاوه بر صرفه‌جویی در منابع، به تربیت نسلی مسئولیت‌پذیر و آگاه منجر خواهد شد. یافته‌های پژوهشی نشان می‌دهد آموزش غیرمستقیم و فرهنگ‌سازی از طریق الگوسازی، تأثیر ماندگارتری نسبت به آموزش‌های مستقیم دارد و می‌تواند به عنوان مؤثرترین روش آموزش الگوی مصرف به دانش‌آموزان مورد استفاده قرار گیرد.[۳۱]

کارکرد مساجد در اصلاح الگوی مصرف

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مساجد با تلفیق آموزه‌های دینی و اقدامات عملی می‌توانند الگوی مصرف بهینه را در جامعه نهادینه کنند. رهبر انقلاب اسلامی در نام‌گذاری سال ۱۳۸۸ به «اصلاح الگوی مصرف»، بر نقش محوری مساجد در این زمینه تأکید کرد. نقش‌های مسجد در اصلاح الگوی مصرف، عبارت است از:

  • تبیین مفهوم صحیح صرفه‌جویی: نه به معنای مصرف نکردن، بلکه به معنای مصرف درست و بهینه
  • الگوسازی مدیریت مصرف: با مدیریت منابعی مانند آب و برق در خود مساجد
  • فرهنگ‌سازی عمومی: از طریق جلب مشارکت مردمی در فعالیت‌های اقتصادی
  • ترویج قناعت: با تشویق به رضایت به سهم خود و مقایسه زندگی با محرومان جامعه[۳۲]

چالش‌های اصلاح الگوی مصرف در ایران

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

تبدیل مصرف به نماد جایگاه اجتماعی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

از بزرگ‌ترین مشکلات جامعهٔ امروزیِ ایران، پرداختن به ظاهر زندگی است. مصرف به ارزشی اجتماعی تبدیل شده و تلاش برای رعایت تعادل در مصرف، با عناوینی همچون خساست و تنگ‌نظری، برچسب می‌خورد. این در حالی است که در فرهنگ اصیل ایرانی، تلاش برای کاهش هزینه‌های زندگی و رسیدگی به نیازمندان همواره سفارش و ستایش شده است.[۳۳]

تقلید از الگوهای بیگانه

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

امروزه مدگرایی برای نشان‌دادن منزلت اجتماعی یا تمایز، میان اقشار گوناگون جامعه رواج یافته و در نظریه‌های اجتماعی با عنوان «رخنه به پایین» شناخته می‌شود. تقلید کورکورانه از الگوهای فرهنگ غربی، شیوه زندگی افراد بسیاری را تحت تأثیر قرار داده است. در مصرف‌گرایی مدرن، میل به داشتن بر خود داشتن مقدم است.[۳۴] البته مدگرایی می‌تواند مثبت و پیش‌برنده نیز باشد، اما مدهای ناسازگار با هنجارها و ارزش‌های اصیل فرهنگی در جامعه، ضدارزش محسوب شده و باعث ایستایی فرهنگی و اقتصادی می‌شوند.[۳۵]

اسراف منابع ملی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

الگوی درست مصرف به‌معنای استفاده نکردن از امکانات رفاهی نیست؛[۳۶] اما زیاده‌روی در مصرف، جامعه را در معرض فقر مادی و فرهنگی قرار می‌دهد. امام سجاد در دعای خود از خداوند می‌خواهد که او را از زیاده‌روی و اسراف بازدارد، بر دارایی او بیفزاید و راه مصرف آن را در کارهای خیر به وی بنمایاند.[۳۷] اسراف در فرهنگ اسلامی‌ایرانی، مفهوم گسترده‌ای دارد و شامل تمام نعمت‌های طبیعی مانند آب، هوا، نفت، گاز و معادن و حتی استعدادهای انسانی می‌شود. بهینه مصرف نکردن نیز نوعی اسراف محسوب می‌شود.[۳۸]

الگوی مصرف در شرایط بحران و جنگ

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در شرایط بحران و جنگ، الگوی مصرف خانوارها و جامعه به‌صورت چشم‌گیری دگرگون می‌شود. این تغییرات، بیشتر ناشی از احساس ناامنی، کمبود منابع و نیاز به اولویت‌بندی هزینه‌ها است. در چنین شرایطی، مردم به‌سمت مصرف هوشمندانه‌تر و ذخیره‌سازی کالاهای حیاتی حرکت می‌کنند. این در حالی است که تقاضا برای کالاهای غیرضروری کاهش می‌یابد. برای مدیریت این تغییرات، شناخت دقیق رفتارهای مصرفی و برنامه‌ریزی متناسب با بحران ضروری است.

تغییر اولویت‌های مصرفی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

از کالاهای لوکس به نیازهای حیاتی؛ در شرایط بحرانی و جنگ، تقاضا برای کالاهای اساسی مانند مواد غذایی پایدار همچون برنج و روغن، آب آشامیدنی، داروها و تجهیزات پزشکی به‌شدت افزایش می‌یابد. در مقابل، خرید کالاهای لوکس، خدمات تفریحی و محصولات غیرضروری کاهش پیدا می‌کند؛ برای مثال، در جنگ ۱۲ روزهٔ اسرائیل علیه ایران، مردم ایران به‌صورت گسترده‌ای به خرید برنج و مواد غذایی با ماندگاری بالا روی آوردند. همچنین، تقاضا برای مودم و تجهیزات اینترنتی به‌دلیل نیاز به ارتباط و دسترسی به اخبار افزایش یافت. علاوه بر آن، مصرف محتوای آموزشی و سرگرمی‌های خانوادگی مانند تماشای فیلیمو و آپارات نیز رشد چشم‌گیری داشته است.[۳۹]

تحول در روش‌های تهیه و ذخیره‌سازی کالاها

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

با تشدید بحران، مردم به روش‌های جدیدی برای ذخیره‌سازی و مصرف مواد غذایی و انرژی روی می‌آورند:

  • ذخیره‌سازی طولانی‌مدت: خرید مواد غذایی خشک، کنسروها و محصولاتی با تاریخ انقضای بالا؛
  • بهینه‌سازی مصرف انرژی: استفاده از روش‌های پخت‌وپز کم‌مصرف مانند زودپز یا اجاق‌های خورشیدی؛
  • تغییر الگوی نگهداری مواد: استفاده از روش‌های سنتی مانند خشک‌کردن میوه‌ها یا نمک‌سود کردن گوشت.

مدیریت مصرف در بحران

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

برای کاهش فشار اقتصادی و روانی ناشی از بحران، انجام برخی اقدامات ضروری است؛ مانند:

  • برنامه‌ریزی تأمین نیازهای اساسی: ایجاد سبد کالاهای اضطراری توسط دولت و توزیع عادلانهٔ مواد اولیه؛ نظارت بر بازار برای جلوگیری از احتکار و افزایش بی‌رویهٔ قیمت‌ها.
  • آموزش و فرهنگ‌سازی مصرف بهینه: آموزش روش‌های صرفه‌جویی در مصرف آب، برق و گاز؛ ترویج الگوی تغذیه‌ای مقرون‌به‌صرفه و سالم در شرایط کمبود منابع.
  • تقویت همکاری مردم و دولت: تشکیل کمپین‌های مردمی برای کمک به نیازمندان؛ استفاده از ظرفیت سازمان‌های محلی برای توزیع منابع مناطق بحران‌زده.
  • مدیریت زنجیرهٔ تأمین کالاهای حیاتی: ایجاد مسیرهای مطمئن برای واردات کالاهای اساسی؛ حمایت از تولید داخلی محصولات ضروری برای کاهش وابستگی به واردات.[۴۰]

پانویس

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  1. ↑ «مبانی الزامات فرهنگی و سیاست‌های اجرایی ناظر بر اصلاح الگوی مصرف، مصوب جلسۀ 504 مورخ 29/2/88 شورای فرهنگ عمومی»، وب‌سایت شورای فرهنگ عمومی کشور.
  2. ↑ «الگوی مصرف در سبک زندگی اسلامی»، وب‌سایت پژوهه
  3. ↑ «مردم ایران چقدر مواد غذایی اسراف می‌کنند؟»، خبرگزاری تسنیم.
  4. ↑ «ایران مبتلا به بلای اسراف انرژی است»، خبرگزاری جهان اقتصاد.
  5. ↑ «تا زمانی‌که تکنولوژی نباشد وضعیت همین است/ چرایی اسراف انرژی در کشور»، خبرگزاری برنا.
  6. ↑ «قناعت و شیک‌پوشی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
  7. ↑ «چگونه از خرج‌های بی‌مورد زندگی جلوگیری کنیم؟ (بخش دوم)»، وب‌سایت راسخون.
  8. ↑ «نگرانی پزشکان از سونامی جراحی‌های زیبایی در ایران»، خبرگزاری عصر ایران.
  9. ↑ «3 دلیل عدم استقبال از سفر با ناوگان عمومی»، خبرگزاری اقتصاد آنلاین.
  10. ↑ «ترافیک 15 هزار ایرانی در صف خرید آیفون16»، خبرگزاری کاماپرس.
  11. ↑ اجباری و سالم، «اثر فقر بر الگوی مصرف خوراکی و غیرخوراکی خانوارها در ایران: شواهدی از مدل تفاضل در تفاضل»، 1403ش، ص670-671.
  12. ↑ «اصلاح الگوی مصرف»، وب‌سایت سازمان متخصصین و مدیران ایران.
  13. ↑ «زنان و الگوی اسلامی مصرف»، خبرگزاری تسنیم.
  14. ↑ «ضرورت توجه به رویکرد فرهنگی در اصلاح الگوی مصرف»، وب‌سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
  15. ↑ «ضرورت توجه به رویکرد فرهنگی در اصلاح الگوی مصرف»، وب‌سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
  16. ↑ «ضرورت توجه به رویکرد فرهنگی در اصلاح الگوی مصرف»، وب‌سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
  17. ↑ «اصلاح الگوی مصرف»، وب‌سایت سازمان متخصصین و مدیران ایران.
  18. ↑ «موانع و راهکارهای اصلاح الگوی مصرف»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
  19. ↑ «زنان و الگوی اسلامی مصرف»، خبرگزاری تسنیم.
  20. ↑ «نقش زنان در زمینۀ اصلاح الگوی مصرف»، بهداشت نیوز.
  21. ↑ «موانع و راهکارهای اصلاح الگوی مصرف»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
  22. ↑ سورۀ انعام، آیۀ 141؛ سورۀ اعراف، آیۀ 31.
  23. ↑ «شیوه‌های اصلاح الگوی مصرف در سبک زندگی اسلامی»، وب‌سایت افسران جوان جنگ نرم.
  24. ↑ «شیوه‌های اصلاح الگوی مصرف در سبک زندگی اسلامی»، وب‌سایت افسران جوان جنگ نرم.
  25. ↑ «مصوبۀ طرح اصلاح الگوی مصرف در خانواده؛ مصوبۀ 653 جلسۀ مورخ 3/9/1388 شورای عالی انقلاب فرهنگی»، وب‌سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
  26. ↑ «مصوبۀ طرح اصلاح الگوی مصرف در خانواده؛ مصوبۀ 653 جلسۀ مورخ 3/9/1388 شورای عالی انقلاب فرهنگی»، وب‌سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
  27. ↑ «مبانی الزامات فرهنگی و سیاست‌های اجرایی ناظر بر اصلاح الگوی مصرف، مصوب جلسۀ 504 مورخ 29/2/88 شورای فرهنگ عمومی»، وب‌سایت شورای فرهنگ عمومی کشور.
  28. ↑ «زنان آغازگر ترویج فرهنگ اصلاح الگوی مصرف در جامعه»، برق نیوز.
  29. ↑ «جایگاه زنان در اصلاح الگوی مصرف خانواده»، خبرگزاری ایرنا.
  30. ↑ «زنان و الگوی اسلامی مصرف»، خبرگزاری تسنیم.
  31. ↑ نوبخت و تقدیمی، «بررسی نقش فرهنگ‌سازی دبیران بر اصلاح الگوی مصرف»، 1392ش، ص11-112.
  32. ↑ «کارکردهای مساجد در اصلاح الگوی مصرف و اقتصاد مقاومتی- 95»، وب‌سایت مسجد پژوهه.
  33. ↑ «جایگاه زنان در اصلاح الگوی مصرف خانواده»، خبرگزاری ایرنا.
  34. ↑ «زنان و الگوی اسلامی مصرف»، خبرگزاری تسنیم.
  35. ↑ «موانع و راهکارهای اصلاح الگوی مصرف»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
  36. ↑ «توجه به الگوی مصرف لازمۀ سبک زندگی اسلامی است»، خبرگزاری رسا.
  37. ↑ «موانع و راهکارهای اصلاح الگوی مصرف»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
  38. ↑ «کارکردهای مساجد در اصلاح الگوی مصرف و اقتصاد مقاومتی- 95»، وب‌سایت مسجد پژوهه.
  39. ↑ «الگوی مصرف مردم در جنگ؛ از رشد خرید برنج و مودم تا تماشای فیلم هندی و کارتون»، خبرگزاری عصر ایران.
  40. ↑ «چطور در بحران جنگ مصرف کالاهای اساسی را مدیریت کنیم؟»، خبرگزاری ایسنا.

منابع

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  • قرآن کریم.
  • «۳ دلیل عدم استقبال از سفر با ناوگان عمومی»، خبرگزاری اقتصاد آنلاین، تاریخ بارگذاری: ۲۰ شهریور ۱۳۹۵ش.
  • اجباری، لیلا و سالم، علی‌اصغر، «اثر فقر بر الگوی مصرف خوراکی و غیرخوراکی خانوارها در ایران: شواهدی از مدل تفاضل در تفاضل»، تحقیقات اقتصادی، دورهٔ ۵۹، شمارهٔ ۴، شمارهٔ پیاپی ۱۴۹، ۱۴۰۳ش.
  • «اصلاح الگوی مصرف»، وب‌سایت سازمان متخصصین و مدیران ایران، تاریخ بارگذاری: ۲۴ فروردین ۱۴۰۴ش.
  • «الگوی مصرف در سبک زندگی اسلامی»، وب‌سایت پژوهه، تاریخ بارگذاری: ۱۱ آذر ۱۳۹۵ش.
  • «الگوی مصرف مردم در جنگ؛ از رشد خرید برنج و مودم تا تماشای فیلم هندی و کارتون»، خبرگزاری عصر ایران، تاریخ بارگذاری: ۱۹ تیر ۱۴۰۴ش.
  • «ایران مبتلا به بلای اسراف انرژی است»، خبرگزاری جهان اقتصاد، تاریخ بارگذاری: ۲۴ آذر ۱۴۰۰ش.
  • «تا زمانی‌که تکنولوژی نباشد وضعیت همین است/ چرایی اسراف انرژی در کشور»، خبرگزاری برنا، تاریخ بارگذاری: ۲۶ مهر ۱۴۰۲ش.
  • «ترافیک ۱۵ هزار ایرانی در صف خرید آیفون۱۶»، خبرگزاری کاماپرس، تاریخ بارگذاری: ۲۹ آبان ۱۴۰۳ش.
  • «توجه به الگوی مصرف لازمهٔ سبک زندگی اسلامی است»، خبرگزاری رسا، تاریخ بارگذاری: ۸ شهریور ۱۳۹۴ش.
  • «جایگاه زنان در اصلاح الگوی مصرف خانواده»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ بارگذاری: ۱۱ فروردین ۱۳۹۵ش.
  • «چطور در بحران جنگ مصرف کالاهای اساسی را مدیریت کنیم؟»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ بارگذاری: ۱ تیر ۱۴۰۴ش.
  • «چگونه از خرج‌های بی‌مورد زندگی جلوگیری کنیم؟ (بخش دوم)»، وب‌سایت راسخون، تاریخ بارگذاری: ۵ بهمن ۱۳۹۷ش.
  • «زنان آغازگر ترویج فرهنگ اصلاح الگوی مصرف در جامعه»، برق نیوز، تاریخ بارگذاری: ۲۵ شهریور ۱۳۹۴ش.
  • «زنان و الگوی اسلامی مصرف»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ بارگذاری: ۱۲ آذر ۱۴۰۲ش.
  • «شیوه‌های اصلاح الگوی مصرف در سبک زندگی اسلامی»، وب‌سایت افسران جوان جنگ نرم، تاریخ بازدید: ۵ مرداد ۱۴۰۴ش.
  • «ضرورت توجه به رویکرد فرهنگی در اصلاح الگوی مصرف»، وب‌سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، تاریخ بازدید: ۳۰ تیر ۱۴۰۴ش.
  • «کارکردهای مساجد در اصلاح الگوی مصرف و اقتصاد مقاومتی- ۹۵»، وب‌سایت مسجد پژوهه، تاریخ بارگذاری: ۱۱ خرداد ۱۳۹۵ش.
  • «قناعت و شیک‌پوشی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ بازدید: ۱۴ مرداد ۱۴۰۴ش.
  • «مبانی الزامات فرهنگی و سیاست‌های اجرایی ناظر بر اصلاح الگوی مصرف، مصوب جلسهٔ ۵۰۴ مورخ ۲۹/۲/۸۸ شورای فرهنگ عمومی»، وب‌سایت شورای فرهنگ عمومی کشور، تاریخ بازدید: ۵ مرداد ۱۴۰۴ش.
  • «مردم ایران چقدر مواد غذایی اسراف می‌کنند؟»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ بارگذاری: ۱۷ آبان ۱۳۹۷ش.
  • «مصوبهٔ طرح اصلاح الگوی مصرف در خانواده؛ مصوبهٔ ۶۵۳ جلسهٔ مورخ ۳/۹/۱۳۸۸ شورای عالی انقلاب فرهنگی»، وب‌سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، تاریخ بازدید: ۵ مرداد ۱۴۰۴ش.
  • «موانع و راهکارهای اصلاح الگوی مصرف»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ بازدید: ۵ مرداد ۱۴۰۴ش.
  • «نگرانی پزشکان از سونامی جراحی‌های زیبایی در ایران»، خبرگزاری عصر ایران، تاریخ بارگذاری: ۲۹ بهمن ۱۴۰۲ش.
  • «نقش زنان در زمینهٔ اصلاح الگوی مصرف»، بهداشت نیوز، تاریخ بارگذاری: ۱۰ مهر ۱۳۹۷ش.
  • نوبخت، محمدباقر و تقدیمی، توران، «بررسی نقش فرهنگ‌سازی دبیران بر اصلاح الگوی مصرف»، مدیریت فرهنگی، سال ۷، شمارهٔ ۲۰، ۱۳۹۲ش.
برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:الگوی_مصرف&oldid=57984»