پرش به محتوا

پیش‌نویس:رژیم غذایی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۲۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
<big>'''رژیم غذایی'''</big>؛ الگوی غذایی تنظیم شده براساس نیازهای فرد.<br>
[[پرونده:سالاد سزار.jpg|جایگزین=سالاد سزار|بندانگشتی|سالاد سزار، یک غذای رژیمی]]
{{درشت|'''رژیم غذایی'''}}؛ الگوی غذایی تنظیم شده براساس نیازهای فرد.  
 
رژیم غذایی به مجموعه‌ای هدفمند از غذاها و نوشیدنی‌هایی گفته می‌شود که فرد در طول روز مصرف می‌کند. این رژیم، نه‌تنها نیازهای جسمانی انسان را تأمین کرده بلکه تأثیر عمیقی بر سلامت روانی، معنوی و نیز محیط‌زیست آدمی دارد. رژیم غذایی، در نگاه اسلامی‌ایرانی، تنها به‌معنای محدودیت‌های موقت یا برنامه‌های کاهش و افزایش وزن نبوده بلکه سبک زندگی متعادل و آگاهانه‌ای است که ریشه در تعالیم دینی و فرهنگ ایرانی دارد. در نگاه مدرن، گاهی رژیم غذایی به کنترل خوراک در دوره‌ای سخت و مقطعی تقلیل داده می‌شود، اما در اسلام و سنت ایرانی، تغذیه، همواره بخشی از زندگی پاک و سالم به‌شمار رفته که سلامت جسمی و تعادل روحی را به‌دنبال دارد.


رژیم غذایی به مجموعۀ هدفمند از غذاها و نوشیدنی‌هایی گفته می‌شود که فرد در طول روز مصرف می‌کند. این رژیم، نه‌تنها نیازهای جسمانی انسان را تأمین کرده بلکه تأثیر عمیقی بر سلامت روانی، معنوی و نیز محیط‌زیست آدمی دارد. رژیم غذایی، در نگاه اسلامی- ایرانی، تنها به‌معنای محدودیت‌های موقت یا برنامه‌های کاهش و افزایش وزن نبوده بلکه سبک زندگی متعادل و آگاهانه‌ای است که ریشه در تعالیم دینی و فرهنگ ایرانی دارد. هرچند، در نگاه مدرن، گاه رژیم غذایی به دوره‌ای سخت و مقطعی تقلیل داده می‌شود اما در اسلام و سنت ایرانی، تغذیه، همواره بخشی از زندگی پاک و سالم به‌شمار رفته که سلامت جسمی و تعادل روحی را به‌دنبال دارد.
==تعریف رژیم غذایی==
==تعریف رژیم غذایی==
رژیم در لغت به‌معنای طرز، قاعده یا روش است. رژیم غذایی در فرهنگ فارسی معین به‌معنای دستور خوراکِ بیمار است. در دیگر فرهنگ‌های فارسی‌زبان نیز رژیم گرفتن یا رژیم داشتن، به‌معنای صرف غذا به‌دستور پزشک و خودداری از خوردن برخی غذاها بنابر تجویز او آمده است.<ref>[https://vajehyab.com/dehkhoda/%D8%B1%DA%98%DB%8C%D9%85 دهخدا، وب‌سایت واژه‌یاب، ذیل واژۀ «رژیم».]</ref><br>
رژیم غذایی در فرهنگ فارسی معین به‌معنای دستور خوراکِ بیمار است. در لغت‌نامه دهخدا رژیم‌گرفتن یا رژیم‌داشتن، به‌معنای صرف غذا به‌دستور پزشک و خودداری از خوردن برخی غذاها بنابر تجویز او آمده است.<ref>[https://vajehyab.com/dehkhoda/رژیم دهخدا، وب‌سایت واژه‌یاب، ذیل واژۀ «رژیم».]</ref> رژیم غذایی در فرهنگ غربی با واژهٔ Diet شناخته می‌شود که ریشه در واژه یونانی Diaitasthan به‌معنای اداره‌کردن زندگی دارد. رژیم غذایی در اصطلاح امروزی، برنامه‌ای سخت در راستای کاهش وزن است که با تغییر شیوهٔ زندگی افراد، آنها را به‌سمت خوردن مواد غذایی سالم‌تر و رعایت تعادل در مصرف غذا هدایت می‌کند. البته بسیاری نیز با هدف افزایش وزن به سراغ رژیم‌های غذایی خاص می‌روند.<ref>[https://virgool.io/@farokhizeinab/رژیم-غذایی-چیست-ypmbbgrkcvow فرخی، «رژیم غذایی چیست؟»، وب‌سایت ویرگول.]</ref>
 
 
رژیم غذایی در فرهنگ لغت دیگر کشورها با واژۀ Diet شناخته می‌شود که در ابتدا، به‌معنای مجموعه‌ای از موادغذایی مصرفی توسط انسان در طول روز بوده اما کمی بعد و در دنیای مدرن، مفهوم این لغت دگرگون شده و معنای «شیوۀ زندگی» را به خود گرفته است. کارشناسان معتقدند ریشۀ این کلمه از فعل یونانی Diaitasthan به‌معنای اداره کردن زندگی خود گرفته شده و به‌ معنای امروزی رژیم غذایی نزدیک‌تر است؛ زیرا رژیم غذایی در اصطلاح امروزیِ آن، برنامه‌ای طولانی و سخت است که به تغییر شیوۀ زندگی افراد کمک کرده و آنها را به‌سمت خوردن مواد غذایی سالم‌تر و رعایت تعادل در مصرف غذاهای مختلف هدایت می‌کند. این رژیم بیشتر در راستای کاهش وزن توسط افراد به‌کار گرفته می‌شود هرچند، بسیاری نیز در پی افزایش وزن به سراغ آن می‌روند.<ref> [https://virgool.io/@farokhizeinab/%D8%B1%DA%98%DB%8C%D9%85-%D8%BA%D8%B0%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA-ypmbbgrkcvow فرخی، «رژیم غذایی چیست؟»، وب‌سایت ویرگول.]</ref><br>
آموزه‌های اسلام نیز بر پایهٔ اصول سازگار با فطرت آدمی، راهنمایی‌هایی را در جهت تأمین درست نیازهای جسمانی از طریق خوراک ارائه کرده است که علاوه بر تندرستی به شادابی روان و رشد روحانیِ انسان نیز یاری می‌رساند. تغذیهٔ سالم از نظر اسلام نه‌تنها انرژی بدن را تأمین می‌کند، بلکه برای تقویت تقوا و پاکی نفس نیز اهمیت دارد. در قرآن بر حلال و طیب‌بودن غذا،<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/آیه_168_سوره_بقره سورۀ بقره، آیۀ 168.]</ref> پرهیز از اسراف،<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/آیه_31_سوره_اعراف سورۀ اعراف، آیۀ 31.]</ref> بهره‌گیری از خوراک‌های طبیعی همچون عسل، شیر، زیتون و خرما، پرهیز از حرام‌خوری،<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/آیه_3_سوره_مائده سورۀ مائده، آیۀ 3.]</ref> روزه و پاکسازی بدن تأکید شده است.<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/آیه_184_سوره_بقره سورۀ بقره، آیۀ 184.]</ref>
 
 
رژیم غذایی صحیح از دیدگاه اسلام و قرآن نیز بر پایۀ اصولی است که علاوه بر سلامت جسمی به سلامت روحی نیز توجه دارد. تغذیۀ سالم از نظر اسلام نه‌تنها انرژی بدن را تأمین می‌کند، بلکه برای تقویت تقوا و پاکی نفس نیز اهمیت دارد. خداوند در آیاتی از قرآن به رژیم غذایی صحیح اشاره کرده و بر حلال و طیب بودن غذا،<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/%D8%A2%DB%8C%D9%87_168_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A8%D9%82%D8%B1%D9%87 سورۀ بقره، آیۀ 168.]</ref> پرهیز از اسراف،<ref> [https://wiki.ahlolbait.com/%D8%A2%DB%8C%D9%87_31_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%81 سورۀ اعراف، آیۀ 31.]</ref> اهمیت غذاهای طبیعی و سالم همچون عسل، شیر، زیتون و خرما، پرهیز از حرام‌خوری،<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/%D8%A2%DB%8C%D9%87_3_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%85%D8%A7%D8%A6%D8%AF%D9%87 سورۀ مائده، آیۀ 3.]</ref> روزه و پاکسازی بدن تأکید کرده است.<ref> [https://wiki.ahlolbait.com/%D8%A2%DB%8C%D9%87_184_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A8%D9%82%D8%B1%D9%87 سورۀ بقره، آیۀ 184.]</ref>
==تاریخچهٔ رژیم غذایی ==
==تاریخچۀ رژیم غذایی==
تغذیه انسان از عصر حجر تا امروز، همگام با تغییر سبک زندگی، محیط زیست و دسترسی به منابع غذایی، تکامل یافته است. انسان‌های نخستین از گیاهان وحشی، میوه‌ها و شکار حیوانات تغذیه می‌کردند، اما به‌تدریج با تغییر شرایط، رژیم غذایی آن‌ها به سمتی پیش رفت که انرژی و مواد مغذی لازم برای زندگی روزمره را بهتر تأمین کند. دگرگونی‌های محیطی، آب‌وهوایی، پوشش گیاهی و مهاجرت‌های گسترده، نقش کلیدی در این تحولات داشته‌اند. در طول تاریخ، جوامع مختلف کوشیده‌اند برنامه‌های غذایی مناسب با نیازهای خود را توسعه دهند. برای نمونه، چین و هند از ۲۵۰۰ سال پیش، غذا و نوشیدنی را بخشی اساسی از حفظ سلامتی دانسته و رژیم‌های غذایی ویژه‌ای داشته‌اند.
پژوهش‌ها نشان داده‌اند که برنامه و رژیم غذایی انسان‌ها از دوران پارینه سنگی تا دوران مدرن به‌صورت قابل توجهی تکامل یافته و منعکس‌کنندۀ تغییرات در سبک زندگی، محیط زیست و در دسترس بودن مواد غذایی بوده است. انسان‌های اولیه، با توجه به نیاز خود از گیاهان وحشی، میوه‌ها و منابع حیوانی تغذیه می‌کردند. به‌مرور زمان، رژیم‌های غذایی آنها که بیشتر بر پایۀ گیاهان بوده، براساس شرایط زندگی تکامل یافته و به‌سمت همه‌چیزخواری که انعطاف بیشتری دارد، سوق پیدا کرده تا تعادل مناسبی از مواد مغذی و کل انرژی دریافتی متناسب با انرژی مورد نیاز برای زندگی روزانه را تأمین کند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که تغییرات بزرگ زیست‌محیطی، آب‌وهوایی و مرتبط با پوشش گیاهی و نیز مهاجرت‌های بزرگ از اقصی نقاط جهان، از عوامل مهم و تأثیرگذار بر این فرآیندهای تکاملی بوده‌اند. همچنین، پزشکانِ بزرگ در ادوار مختلف تاریخی همواره بر تغذیه به‌عنوان عامل پیشگیری از وقوع بیماری و نیز درمان تأکید کرده و تمامی جوامع انسانی همواره تلاش کرده‌اند تا برنامۀ غذایی متناسب با احوال مردمان خود را فراهم کنند؛ برای مثال، دو کشور چین و هند، غذا و نوشیدنی را از جمله عوامل مهم در راستای حفظ سلامتی دانسته و برای همین منظور، از حدود 2500 سال پیش، از رژیم‌های غذایی استفاده می‌کرده‌اند.<br>
 
در ایران باستان، مردم با کشاورزی و دام‌داری، تغذیه خود را متحول کردند. نان و غلات پایه اصلی غذای آن‌ها بود و به‌دلیل ارزش غذایی بالا، جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ ایرانی داشت. در عصر هخامنشیان، با پیشرفت کشاورزی، گیاهان و میوه‌ها بخش بزرگی از رژیم غذایی را تشکیل می‌دادند، البته گوشت گوسفند و پرندگانی مانند اردک و کبوتر نیز مصرف می‌شد.<ref name=":0">[https://ethnobiocons.qom.ac.ir/article%203087.html فلاح رئوفی و مسعودی، «تغذیه و رژیم غذایی در دورن باستان؛ بررسی پیرامون تغذیه و رژیم غذایی در بین تمدن‌های بزرگ دوران باستان (ایران، یونان، چین، مصر و روم)»، وب‌سایت زیست قوم‌شناسی و حفاظت تنوع زیستی.]</ref> در زمان اشکانیان نیز ترکیب غذاها مشابه بود؛ اما درحالی که اشراف از خوراک‌های متنوع بهره می‌بردند، مردم عادی اغلب نان ساده‌ای از جو، ذرت، ارزن و بلوط می‌خوردند که هم فقیرانه بود و هم سازگار با محیط زیست.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/450922/کاوشی-در-تاریخ-فرهنگی-تغذیه-در-ایران محسن‌زاده و فکوهی، «کاوشی در تاریخ فرهنگی تغذیه در ایران»، 1398ش، ص4.]</ref> در دوره ساسانیان، مصرف گوشت کاهش یافت و خوردن آجیل و شیرینی میان ثروتمندان رایج شد.<ref name=":0" />
 
پس از مسلمان شدن ایرانیان، بسیاری از جنبه‌های زندگی آن‌ها ازجمله تغذیه، تحت تأثیر اسلام قرار گرفت. سفره ایرانی در این دوره، ترکیبی شد از تنوع و تجمل باستانی ایران و قوانین اسلامی مانند حرام‌بودن خوک، شراب و اسراف و تأکید بر روزی حلال. اسلام با آیات قرآن و احادیث، اصول تغذیه سالم را بیان کرد؛<ref>عباسی و دیگران، «فرایند اسلامی شدن الگوی فرهنگی- اجتماعی تغذیه در ایران»، 1391ش، چکیده؛ طاهریان، تربیت بدنی و ورزش از منظر اسلام، 1389ش، ص5.</ref> مثلاً در آیه ۷۲ سوره بقره، به مؤمنان دستور داده شده از روزی پاکیزه استفاده کنند.<ref>غفاری، تغذیهٔ سالم از نگاه قرآن، 1391ش، ص99.</ref> همچنین پیامبر، تأمین غذای حلال برای فرزندان را از وظایف والدین دانسته است.<ref>محمدی ری شهری، میزان‌الحکمه، 1386ش، ج13، ص504.</ref> این تأثیرات باعث تغییراتی در رژیم غذایی ایرانیان شد:
*ورود مواد جدید مانند ادویه‌ها (دارچین، هل، زنجبیل) و میوه‌های گرمسیری (موز، انبه)
*افزایش مصرف گوشت گوسفند و مرغ و رواج کباب‌ها و غذاهای بریان
*توجه ویژه به خرما، عسل و شیرینی‌های طبیعی<ref>[https://www.sid.ir/paper/1407735/fa آلبوکرمی، حسن، «بررسی تأثیر رژیم غذایی و ورزش بر سلامت زنان»، همایش ملی تحقیقات میان رشته‌ای در مدیریت و علوم پزشکی، دورۀ 9، 1403ش، چکیده.]</ref>
 
امروزه، افراد دریافته‌اند که رسیدن به سلامتی، تنها با حذف گروهی از غذاها میسر نمی‌شود، بلکه با برقراری تعادل در مصرف مواد غذایی، به‌دست می‌آید.<ref>[https://www.sid.ir/paper/1407735/fa آلبوکرمی، حسن، «بررسی تأثیر رژیم غذایی و ورزش بر سلامت زنان»، همایش ملی تحقیقات میان رشته‌ای در مدیریت و علوم پزشکی، دورۀ 9، 1403ش، چکیده.]</ref> با ورود مدرنیته و افزایش درآمدهای نفتی، فرهنگ مصرف‌گرایی در تغذیه ایرانیان نهادینه شد. این تغییرات، در موارد زیر مشاهده می‌شود:
*رشد چشمگیر برنامه‌های آشپزی تلویزیونی از دهه ۷۰ 
*رونق آموزشگاه‌های آشپزی و هنرهای مرتبط مانند میوه‌آرایی 
*افزایش تعداد رستوران‌ها و فست‌فودها در فضاهای عمومی
*انتشار گسترده کتاب‌ها و کانال‌های آشپزی
 
این تحولات باعث شده رژیم غذایی ایرانیان به سرعت پرکالری شود. آمارها نشان می‌دهد میانگین مصرف روزانه انرژی از ۳۰۵۰ کیلوکالری در سال ۱۳۷۰م به ۴۰۰۷ کیلوکالری در سال ۱۳۹۲م افزایش یافته است.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/450922/کاوشی-در-تاریخ-فرهنگی-تغذیه-در-ایران محسن‌زاده و فکوهی، «کاوشی در تاریخ فرهنگی تغذیه در ایران»، 1398ش، ص21-22.]</ref>  


===رژیم غذایی در ایران باستان===
ساکنان نواحی مختلف فلات ایران، در عهد باستان، با اهلی کردن دانه‌های کشاورزی، اهلی کردن دام و دست‌یابی به غذای مطمئن، تحولات اساسی در زندگی خود ایجاد کردند. نان و غلات، بخش مهمی از رژیم غذایی ایرانیان باستان را تشکیل می‌داد. ارزش غذایی فراوان نان باعث شده بود که نان در فرهنگ مردم ایران از جایگاهی برجسته برخوردار باشد. در عهد ساسانیان، کشتن جانوران و خوردن گوشت آنها چندان مورد پسند جامعه نبود؛ به‌همین دلیل، در این دوره، مصرف گوشت کمتر شده بود و مصرف آجیل و شیرینی به‌خصوص در جشن‌های اشراف و اعیان مرسوم بود. در دورۀ هخامنشیان نیز به‌دلیل گسترش کشاورزی، بیشتر خوراک ایرانیان از گیاهان بود و در کنار آن تغذیه از میوه‌های مختلف نیز مرسوم بوده است. گوشت قرمز از حیواناتی همچون گوسفند و گوشت سفید از پرندگانی همچون اردک، قمری، غاز و کبوتر تأمین می‌شد. رژیم غذایی در دورۀ اشکانیان نیز مشابه با دو سلسلۀ قبلی بوده و خوراک‌های گوشتی و گیاهی را شامل می‌شده است.<ref>[https://ethnobiocons.qom.ac.ir/article%203087.html فلاح رئوفی و مسعودی، «تغذیه و رژیم غذایی در دورن باستان؛ بررسی پیرامون تغذیه و رژیم غذایی در بین تمدن‌های بزرگ دوران باستان (ایران، یونان، چین، مصر و روم)»، وب‌سایت زیست قوم شناسی و حفاظت تنوع زیستی.]</ref>  این در حالی است که در همین دوران، تودۀ مردم، رژیم غذایی به‌شدت محدود، فقیر و در عین حال سازگار با محیط‌زیست داشته‌اند. منابع بر جای مانده از آن دوران، روی دیگر سفره‌های رنگین شاهان و شاهزاده‌ها را سفره‌ای محدود به نانِ خالی برای ملت معرفی کرده‌اند که بیشتر از جو، ذرت، ارزن و بلوط تهیه می‌شده است.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/450922/%DA%A9%D8%A7%D9%88%D8%B4%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%AA%D8%BA%D8%B0%DB%8C%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 محسن‌زاده و فکوهی، «کاوشی در تاریخ فرهنگی تغذیه در ایران»، 1398ش، ص4.]</ref>
===رژیم غذایی در ایرانِ اسلامی===
با گیرویدن ایرانیان به اسلام، بخش‌هایی از زندگی ایرانیان، به‌تدریج، تحت تأثیر باورهای اسلامی قرار گرفت. یکی از این ابعاد، شیوۀ تغذیه و رژیم غذایی ایرانیان بود که ترکیبی از آموزه‌های دین اسلام و فرهنگ ایرانی را در برگرفت. سفرۀ ایرانیِ پدید آمده، ویژگی تنوع و تجمل را از پیشینۀ باستانی خود و تحریم خوک، شراب و اسراف و نیز تأکید بر رزق حلال را از اسلام گرفته بود. دین اسلام، چارچوب‌های نظریِ خود برای تغذیه را ضمن آیات قرآن و آداب اخلاقی تغذیه، در خلال احادیث معصومین معرفی کرد.<ref>عباسی و دیگران، «فرآیند اسلامی شدن الگوی فرهنگی- اجتماعی تغذیه در ایران»، 1391ش، چکیده.</ref>  علاوه بر آن، در قرآن کریم، آیاتی وجود دارد که به اهمیت تغذیه و نیرومندسازی جسم در کنار تغذیۀ سالم دلالت دارند؛<ref>طاهریان، تربیت بدنی و ورزش از منظر اسلام، 1389ش، ص5.</ref>  برای مثال، در آیۀ 72 سورۀ بقره، خداوند به کسانی که ایمان آورده‌اند توصیه می‌کند تا از چیزهای پاکیزه‌ای بخورند که روزی آنها ساخته است.<ref>غفاری، تغذیۀ سالم از نگاه قرآن، 1391ش، ص99.</ref>  پیامبر اسلام نیز از حقوق فرزند بر گردن والدین او را فراهم کردن روزی او از راه حلال و پاکیزه معرفی کرده است.<ref group="دیدگاه">این مطلب نیازمند به ادرس است. چون از پیامبر نقل شده</ref> از دیگر تغییرات رژیم غذایی ایرانیانِ مسلمان می‌توان به ورود موادغذایی جدید به ایران همچون ادویه‌ها و گیاهان متنوع  مانند دارچین، هل و زنجبیل، میوه‌های گرمسیری مانند موز و انبه، افزایش مصرف گوشت گوسفند و مرغ، رواج کباب‌ها و غذاهای گوشتی بریان‌شده، تأکید بر خرما، عسل و شیرینی‌های طبیعی اشاره کرد.<ref group="دیدگاه">نیازمند ادرس است</ref> 
===ایرانِ امروزی===
مسئلۀ تغذیه و رابطۀ آن با سلامتی، در دنیای امروزی، اهمیتی اساسی یافته است؛ زیرا پایه و بنیان یک زندگی موفق را تشکیل می‌دهد. امروزه، افراد دریافته‌اند که رسیدن به سلامتی، تنها به‌منظور حذف گروهی از غذاها نبوده و در حقیقت به‌معنای برقراری تعادل در مصرف مواد غذایی است.<ref>  [https://www.sid.ir/paper/1407735/fa آلبوکرمی، حسن، «بررسی تأثیر رژیم غذایی و ورزش بر سلامت زنان»، همایش ملی تحقیقات میان رشته‌ای در مدیریت و علوم پزشکی، دورۀ 9، 1403ش، چکیده.]</ref>  با ورود به مدرنیته و فراوانی که در اقتصاد نفتی در ایران به‌وجود آمد، برداشت و مصرف حداکثری به بخشی از فرهنگ غذایی شهروندان ایرانی تبدیل شد. شروع برنامه‌های تلویزیونی آشپزی از دهۀ هفتاد، رشد کلاس‌های پیشرفتۀ آشپزی، میوه‌آرایی، دکور کیک و کتب کثیرالانتشار و کانال‌های پربینندۀ پخت‌وپز، افزایش سریع فست‌فودها و به اشتغال درآمدن اغلب فضاهای عمومی توسط رستوران‌ها و غذاخوری‌ها، نمودهای عینی این جریان هستند. به‌همین دلیل است که رژیم غذایی ایرانیان با سرعت بالایی به‌سمت کالریک شدن متمایل شده است. آمارها نشان داده‌اند که سرانۀ مصرف انرژی در ایران از 3050 کیلوکالری در سال 1991م، به 3535 کیلوکالری در سال 2001م  4007 کیلوکالری در سال 2013م رسیده است.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/450922/%DA%A9%D8%A7%D9%88%D8%B4%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%AA%D8%BA%D8%B0%DB%8C%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 محسن‌زاده و فکوهی، «کاوشی در تاریخ فرهنگی تغذیه در ایران»، 1398ش، ص21-22.]</ref> 
==انواع رژیم غذایی==
==انواع رژیم غذایی==
هرچند برخی قالب‌های یکسان رژیم در دنیا وجود دارد، اما رژیم غذایی هر فرد مخصوص خود او بوده و مقدار مواد غذایی در هر رژیم بین افراد مختلف، متفاوت است.
هرچند برخی قالب‌های یکسان رژیم در دنیا وجود دارد، اما رژیم غذایی هر فرد مخصوص خود او بوده و مقدار مواد غذایی در هر رژیم بین افراد مختلف، متفاوت است.
===رژیم روزه‌داری<ref>Fasting</ref>===
===رژیم روزه‌داری<ref>Fasting</ref>===
رژیم فستینگ یا رژیم روزه‌داری متناوب، شبیه عادت‌های تغذیه‌ای در ماه رمضان بوده و در آن، فرد چرخه‌ای از دو دوره روزه‌داری و غذا خوردن را می‌گذراند. روزه‌داری در دین اسلام، از نظر جسمی می‌تواند به کاهش وزن، بهبود متابولیسم و سلامت قلب و عروق کمک کرده و از نظر روحی نیز کاهش استرس، افزایش تمرکز و تقویت اراده را به‌دنبال دارد. روزه‌داری در ماه رمضان، از طلوع خورشید آغاز و تا غروب آفتاب ادامه دارد. رژیم فستینگ نیز انواع مختلفی دارد که در تمامی آنها نوعی روزه‌داری برای رسیدن به وزن مناسب و سلامتی رعایت می‌شود. ریشۀ این نوع رژیم به روزه‌داری سنتی برمی‌گردد که برای بهبود سلامت بدن یا مزایای عرفانی از آن استفاده می‌شود.<ref>[https://www.sid.ir/blog/post/82650/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%A8-%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%A7%DA%A9%DB%8C-%D9%87%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%DA%98%DB%8C%D9%85-%D9%81%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86%DA%AF-%D8%AA%D9%88%D8%B5%DB%8C%D9%87-%D9%85%D8%AA%D8%AE%D8%B5%D8 «انتخاب خوراکی‌ها در رژیم فستینگ+ توصیۀ متخصص تغذیه»، پایگاه اطلاع‌رسانی جهاد دانشگاهی.]</ref>  
رژیم فستینگ یا روزه‌داری متناوب، شبیه عادت‌های تغذیه‌ای در [[رمضان|ماه رمضان]] بوده و در آن، فرد چرخه‌ای از دو دوره روزه‌داری و غذا خوردن را می‌گذراند. [[روزه|روزه‌داری]] در دین اسلام، از نظر جسمی می‌تواند به کاهش وزن، بهبود متابولیسم و سلامت قلب و عروق کمک کرده و از نظر روحی نیز کاهش استرس، افزایش تمرکز و تقویت اراده را به‌دنبال دارد. روزه‌داری در ماه رمضان، از طلوع خورشید آغاز و تا غروب آفتاب ادامه دارد. رژیم فستینگ نیز انواع مختلفی دارد که در تمامی آنها نوعی روزه‌داری برای رسیدن به وزن مناسب و سلامتی رعایت می‌شود. ریشهٔ این نوع رژیم به روزه‌داری سنتی برمی‌گردد که برای بهبود سلامت بدن یا مزایای عرفانی استفاده می‌شود.<ref>[https://www.sid.ir/blog/post/82650/انتخاب-خوراکی-ها-در-رژیم-فستینگ-توصیه-Ù…ØªØ®ØµØ «انتخاب خوراکی‌ها در رژیم فستینگ+ توصیۀ متخصص تغذیه»، پایگاه اطلاع‌رسانی جهاد دانشگاهی.]</ref>
 
===رژیم مدیترانه‌ای===
===رژیم مدیترانه‌ای===
با توجه به عادات غذایی مردم اطراف مدیترانه به‌وجود آمده و در آن مصرف ماهی، سبزیجات و مواد غذایی سالم مجاز بوده اما مصرف گوشت قرمز به حداقل می‌رسد. رژیم مدیترانه‌ای برای پیشگیری و کمک به درمان بیماری‌های غیرواگیر از جمله بیماری‌های قلبی و کلیوی، دیابت و فشار خون بهترین رژیم غذایی است. در این میان، برخی متخصصان معتقدند که بدن آدمی به تمامی گروه‌های غذایی نیاز داشته و نمی‌توان تنها با دو گروه غذایی بیماری‌ها را بهبود بخشید. آنها بر این باورند که این گروه از رژیم‌های غذایی تنها افکاری افراطی هستند نظیر افکار گیاه‌خواری یا گوشت‌خواری یا خام‌خواری که ناشی از عدم آگاهی از کیفیت و خواص مواد غذایی شکل گرفته‌اند. به‌همین دلیل، بهتر است مصرف میوه و سبزی در کنار سایر گروه‌های غذایی همچون غلات، حبوبات، گوشت و لبنیات ولی با حجم کمتر مصرف شود.<ref>[https://www.hamshahrionline.ir/news/873476/%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D8%B1%DA%98%DB%8C%D9%85-%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%87%D8%A7-%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A8- «چرا رژیم مدیترانه‌ای برای ایرانی‌ها مناسب نیست؟»، خبرگزاری همشهری آنلاین.]</ref> از سوی دیگر، در فرهنگ غذایی ایرانی، مواد غذایی همچون سبزیجات تازه، نان‌های سنتی، انواع حبوبات و غذاهای دریایی وجود دارد و به‌همین دلیل، تطبیق رژیم مدیترانه‌ای با سلایق ایرانی کار سختی نبوده و به‌راحتی میتوان از غذاهای محبوب ایرانی در این رژیم بهره برد؛ برای مثال، در فرهنگ غذایی ایرانیان، استفاده از سبزی خوردن و انواع سالاد به‌خصوص سالاد شیرازی رایج است که با اصول رژیم مدیترانه‌ای سازگاری دارد. همچنین، دسترسی ایران به دریاهای شمالی و جنوبی باعث شده تا غذاهایی همچون کباب ماهی، ماهی شکم‌پر و قلیه ماهی که از غذاهای محبوب ایرانیان هستند، به‌راحتی در رژیم مدیترانه‌ای جای می‌گیرند.<ref> [https://zitbrand.com/2024/08/17/%D8%B1%DA%98%DB%8C%D9%85-%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C/ «رژیم مدیترانه‌ای ایرانی: تطبیق یک الگوی سالم جهانی با سلیقه‌های غذایی ایرانی»، وب‌سایت محصولات ارگانیک زیت.]</ref>  
رژیم مدیترانه‌ای که بر پایه عادات غذایی مردم منطقه مدیترانه شکل گرفته، بر مصرف ماهی، سبزیجات و مواد غذایی سالم تأکید دارد و مصرف گوشت قرمز را محدود می‌کند. این رژیم به عنوان یکی از بهترین الگوهای غذایی برای پیشگیری و کمک به درمان بیماری‌های قلبی، کلیوی، دیابت و فشار خون شناخته شده است؛ اما این رژیم به تنهایی کافی نیست، چرا که بدن انسان به تمام گروه‌های غذایی نیاز دارد. به باور آنها، تأکید افراطی بر برخی گروه‌های غذایی (مانند گیاهخواری یا گوشتخواری) ممکن است ناشی از عدم آگاهی کامل از خواص مواد غذایی مختلف باشد. مصرف متعادل تمام گروه‌های غذایی شامل میوه و سبزیجات، غلات و حبوبات، گوشت و لبنیات البته با مقدار کمتر گوشت قرمز و توجه بیشتر به مواد گیاهی، رویکرد متعادلی است که می‌تواند فواید رژیم مدیترانه‌ای را حفظ کند، بدون اینکه بدن را از مواد مغذی ضروری محروم سازد.<ref>[https://www.hamshahrionline.ir/news/873476/چرا-رژیم-مدیترانه-ای-برای-ایرانی-ها-مناسب- «چرا رژیم مدیترانه‌ای برای ایرانی‌ها مناسب نیست؟»، خبرگزاری همشهری آنلاین.]</ref>
 
در فرهنگ ایرانی، مواد غذایی همچون سبزیجات تازه، نان‌های سنتی، انواع حبوبات و غذاهای دریایی وجود دارد و به‌همین دلیل، تطبیق رژیم مدیترانه‌ای با سلایق ایرانی کار سختی نبوده و به‌راحتی می‌توان از غذاهای محبوب ایرانی در این رژیم بهره برد؛ برای مثال، در فرهنگ غذایی ایرانیان، استفاده از سبزی خوردن و انواع سالاد به‌خصوص سالاد شیرازی رایج است که با اصول رژیم مدیترانه‌ای سازگاری دارد. همچنین، دسترسی ایران به دریا در شمال و جنوب باعث شده تا غذاهای محبوب ایرانی همچون کباب ماهی، ماهی شکم‌پر و قلیه ماهی به‌راحتی در رژیم مدیترانه‌ای جای بگیرند.<ref>[https://zitbrand.com/2024/08/17/رژیم-مدیترانه-ای-ایرانی/ «رژیم مدیترانه‌ای ایرانی: تطبیق یک الگوی سالم جهانی با سلیقه‌های غذایی ایرانی»، وب‌سایت محصولات ارگانیک زیت.]</ref>
 
===رژیم کتوژنیک<ref>Ketogenic Diet.</ref>===
===رژیم کتوژنیک<ref>Ketogenic Diet.</ref>===
رژیم غذایی پرچرب و بسیار کم کربوهیدرات بوده و در درمان بیماری‌های مختلفی از جمله صرع، دیابت، سرطان، سندرم متابولیک، چاقی، آلزایمر، پارکینسون، اوتیسم و بیماری‌های غدد درون‌ریز مورد استفاده است. در این میان، سندرم تخمدان پلی کیستیک<ref>Poly Cystic Ovary Syndrome. </ref> شایع‌ترین اختلال غدد درون‌ریز در زنان به‌خصوص در سنین باروری است. پژوهش‌های صورت‌گرفته درمان این سندرم با استفاده رژیم کتوژنیک را ثابت کرده‌اند.<ref> [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1862326/%D8%A7%D8%AB%D8%B1-%D8%B1%DA%98%DB%8C%D9%85-%DA%A9%D8%AA%D9%88%DA%98%D9%86%DB%8C%DA%A9-%D8%A8%D8%B1-%D8%B3%D9%86%D8%AF%D8%B1%D9%85-%D8%AA%D8%AE%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D9%84%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D8%B بشارت‌نژاد، عارفه، «اثر رژیم کتوژنیک بر سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)»، 1400ش، چکیده.]</ref>
رژیم غذایی پرچرب و بسیار کم کربوهیدرات بوده و در درمان بیماری‌های مختلفی از جمله [[صرع]]، دیابت، سرطان، سندرم متابولیک، چاقی، آلزایمر، پارکینسون، [[اوتیسم]] و بیماری‌های غدد درون‌ریز مورد استفاده است. در این میان، سندرم تخمدان پلی کیستیک<ref>Poly Cystic Ovary Syndrome.</ref> شایع‌ترین اختلال غدد درون‌ریز در زنان به‌خصوص در سنین باروری است. پژوهش‌های صورت‌گرفته درمان این سندرم با استفاده رژیم کتوژنیک را ثابت کرده‌اند.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1862326/%D8%A7%D8%AB%D8%B1-%D8%B1%DA%98%DB%8C%D9%85-%DA%A9%D8%AA%D9%88%DA%98%D9%86%DB%8C%DA%A9-%D8%A8%D8%B1-%D8%B3%D9%86%D8%AF%D8%B1%D9%85-%D8%AA%D8%AE%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D9%84%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D8%B بشارت‌نژاد، عارفه، «اثر رژیم کتوژنیک بر سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)»، 1400ش، چکیده.]</ref>
 
===رژیم گیاه‌خواری===
===رژیم گیاه‌خواری===
محصولات حیوانی در این رژیم ممنوع بوده و غذاهایی ساده همچون سبزیجات و حبوبات مصرف می‌شوند. برخی رژیم گیاه‌خواری را نوعی سبک زندگی می‌دانند که به‌معنای پرهیز از خوردن گوشت جانوران بوده و در برخی موارد، به دوری از شیر و فرآورده‌های لبنی، تخم‌مرغ و عسل نیز که خاستگاهی جانوری دارند، منتهی می‌شود. از مهم‌ترین دلایل گرایش به این رژیم غذایی را مسائل اخلاقی یا رعایت حقوق حیوانات، حفاظت محیط زیست، حفظ سلامتی، مسائل معنوی یا مذهبی می‌دانند. گیاه‌خواران با توجه به رژیمی که دارند با محدودیت دسترسی به مواد پروتئینی مواجه بوده و بهتر است تا از مواد غذایی جایگزینِ آنها برای تأمین نیاز بدن استفاده کنند؛ برای مثال، استفاده از پروتئین‌های گیاهی بجای انواعِ حیوانی آنها.<ref>[https://borna.news/fa/news/852305/%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DA%AF%DB%8C%D8%A7%D9%87%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D9%81%D9%87%D9%85-%D9%86%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8 «فرهنگ ایرانی گیاه‌خواری را فهم نکرده است/ در تغذیۀ ایرانی‌ها نوعی اهمال به‌چشم می‌خورد»، خبرگزاری برنا نیوز.]</ref>  
[[پرونده:رژیم غذایی.jpg|جایگزین=رژیم گیاه خواری|بندانگشتی|سبزیجات و گیاهان مناسب رژیم گیاه‌خواری]]
محصولات حیوانی در این رژیم ممنوع بوده و غذاهایی ساده همچون سبزیجات و حبوبات مصرف می‌شوند. برخی رژیم گیاه‌خواری را نوعی سبک زندگی می‌دانند که به‌معنای پرهیز از خوردن گوشت جانوران بوده و در برخی موارد، به دوری از شیر و فرآورده‌های لبنی، [[تخم مرغ|تخم‌مرغ]] و عسل نیز که خاستگاهی جانوری دارند، منتهی می‌شود. از مهم‌ترین دلایل گرایش به این رژیم غذایی را مسائل اخلاقی یا رعایت حقوق حیوانات، حفاظت محیط زیست، حفظ سلامتی، مسائل معنوی یا مذهبی می‌دانند. گیاه‌خواران با توجه به رژیمی که دارند با محدودیت دسترسی به مواد پروتئینی مواجه بوده و بهتر است تا از مواد غذایی جایگزینِ آنها برای تأمین نیاز بدن استفاده کنند؛ برای مثال، استفاده از پروتئین‌های گیاهی به‌جای انواعِ حیوانی آنها.<ref>[https://borna.news/fa/news/852305/فرهنگ-ایرانی-گیاهخواری-را-فهم-نکرده-است-در-Ø «فرهنگ ایرانی گیاه‌خواری را فهم نکرده است/ در تغذیۀ ایرانی‌ها نوعی اهمال به‌چشم می‌خورد»، خبرگزاری برنا نیوز.]</ref> علاوه بر آن، ویتامین B12 از جمله ویتامین‌هایی است که به‌صورت کامل در محصولات حیوانی یافت شده و کمبود آن به کم‌خونی و مشکلات عصبی منجر می‌شود. به‌همین دلیل، گیاه‌خواران می‌توانند از مکمل‌های غذایی و منابع غنی‌شده با B12 مانند شیرهای گیاهی یا غلات صبحانه استفاده کنند.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/6382849/%D8%B1%DA%98%DB%8C%D9%85-%DA%AF%DB%8C%D8%A7%D9%87%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%A8%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%85-%DB%8C%D8%A7-%DA%86%D8%A7%D9%84%D8%B4-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%86%DA%AF% رمضان‌علی، محدثه، «رژیم گیاه‌خواری؛ انتخابی سالم یا چالش‌برانگیز»، خبرگزاری مهر.]</ref>
 
در رژیم غذایی گیاه‌خواری که از قرن ۱۹ میلادی بسیار رایج شده، بسیاری بر این باورند که حیات جانوران، همچون حیات انسان محترم است. این در حالی است که نفس حیات، اهدایی خداوند به تمامی موجودات زنده از جمله انسان، حیوان و گیاه بوده و تمامی آنها محترم هستند. به‌همین دلیل، از این جهت، فرقی میان حیوان و گیاه نیست؛ علاوه بر آن، خداوند در قرآن کریم، به صراحت تأکید کرده است که او، چهارپایان را برای استفادهٔ آدمی آفریده تا با پشم و پوست آنها از سرما حفظ شده و از گوشت آنها تغذیه کنند.<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/آیه_5_سوره_نحل سورۀ نحل، آیۀ 5.]</ref> علاوه بر آن، در آیه‌ای دیگر خداوند، به اجازهٔ آدمی برای صید ماهی و خوردن آن نیز اشاره کرده است.<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/آیه_14_سوره_نحل سورۀ نخل، آیۀ 14.]</ref> به‌همین دلایل، خوردن گوشت حیوانات و فرآورده‌های آنها نه‌تنها حرام نبوده بلکه به خوردن آنها سفارش شده‌اند.<ref>[https://riicj.com/news/2547/ «نه گوشت‌خواری حرام است و نه گیاه‌خواری»، وب‌سایت پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر.]</ref>


علاوه بر آن، ویتامین B12 از جمله ویتامین‌هایی است که به‌صورت کامل در محصولات حیوانی یافت شده و کمبود آن به کم‌خونی و مشکلات عصبی منجر می‌شود. به‌همین دلیل، گیاه‌خواران می‌توانند از مکمل‌های غذایی و منابع غنی‌شده با B12 مانند شیرهای گیاهی یا غلات صبحانه استفاده کنند.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/6382849/%D8%B1%DA%98%DB%8C%D9%85-%DA%AF%DB%8C%D8%A7%D9%87%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%A8%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%85-%DB%8C%D8%A7-%DA%86%D8%A7%D9%84%D8%B4-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%86%DA%AF% رمضان‌علی، محدثه، «رژیم گیاه‌خواری؛ انتخابی سالم یا چالش برانگیز»، خبرگزاری مهر.]</ref>  در رژیم غذایی گیاه‌خواری که از قرن 19 میلادی بسیار رایج شده، بسیاری بر این باورند که حیات جانوران، همچون حیات انسان محترم است. این در حالی است که نفس حیات، اهدایی خداوند به تمامی موجودات زنده از جمله انسان، حیوان و گیاه بوده و تمامی آنها محترم هستند. به‌همین دلیل، از این جهت، فرقی میان حیوان و گیاه نیست؛ علاوه بر آن، خداوند در قرآن کریم، به صراحت تأکید کرده است که او، چهارپایان را برای استفادۀ آدمی آفریده تا با پشم و پوست آنها از سرما حفظ شده و از گوشت آنها تغذیه کنند.<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/%D8%A2%DB%8C%D9%87_5_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%86%D8%AD%D9%84 سورۀ نحل، آیۀ 5.]</ref>  علاوه بر آن، در آیه‌ای دیگر خداوند، به اجازۀ آدمی برای صید ماهی و خوردن آن نیز اشاره کرده است.<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/%D8%A2%DB%8C%D9%87_14_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%86%D8%AD%D9%84 سورۀ نخل، آیۀ 14.]</ref>  به‌همین دلایل، خوردن گوشت حیوانات و فرآورده‌های آنها نه‌تنها حرام نبوده بلکه به خوردن آنها سفارش شده‌اند.<ref>[https://riicj.com/news/2547/ «نه گوشت‌خواری حرام است و نه گیاه‌خواری»، وب‌سایت پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر.]</ref>
===رژیم گوشت‌خواری===
===رژیم گوشت‌خواری===
در این رژیم، تنها مصرف محصولات حیواتی مانند گوشت، مرغ، لبنیات و تخم‌مرغ مجاز هستند. این رژیم به‌دلیل محدودیت‌های بسیار زیاد و حذف اکثریت گروه‌های غذایی، معایب و مشکلات زیادی را به‌همراه دارد که از آن جمله می‌توان به چربی، کلسترول و سدیم بالا، محرومیت از بسیاری از ویتامین‌ها و مواد معدنی به‌دلیل حذف انواع میوه، سبزی، حبوبات و غلات کامل، محرومیت از فیبر که نوعی کربوهیدرات غیر قابل هضم بوده و تنها در مواد غذایی گیاهی یافت می‌شود، اشاره کرد.<ref>[https://rasekhoon.net/lifestyle/show/1455107 «همه چیز دربارۀ رژیم گوشت‌خواری (بخش دوم)»، وب‌سایت راسخون.]</ref>
در این رژیم، تنها مصرف محصولات حیواناتی مانند گوشت، مرغ، لبنیات و تخم‌مرغ مجاز هستند. این رژیم به‌دلیل محدودیت‌های بسیار زیاد و حذف اکثریت گروه‌های غذایی، معایب و مشکلات زیادی را به‌همراه دارد که از آن جمله می‌توان به چربی، کلسترول و سدیم بالا، محرومیت از بسیاری از ویتامین‌ها و مواد معدنی به‌دلیل حذف انواع میوه، سبزی، حبوبات و غلات کامل، محرومیت از فیبر که نوعی کربوهیدرات غیرقابل هضم بوده و تنها در مواد غذایی گیاهی یافت می‌شود، اشاره کرد.<ref>[https://rasekhoon.net/lifestyle/show/1455107 «همه چیز دربارۀ رژیم گوشت‌خواری (بخش دوم)»، وب‌سایت راسخون.]</ref>
 
==عوامل تأثیرگذار بر رژیم غذایی==
==عوامل تأثیرگذار بر رژیم غذایی==
از جمله عوامل تعیین‌کنندۀ رژیم غذایی می‌توان به ذائقۀ شخصی، فرهنگ غذایی کشوری، قومی و خانوادگی و نیز وضعیت اقتصادی افراد اشاره کرد. علاوه بر آن، داشتن دانش تغذیه‌ای صحیح نیز می‌تواند عادات غذایی سالم را در آدمی نهادینه کند. امروزه، در ایران، بسیاری از مردم، فواید داشتن تغذیۀ سالم و توجه به دانش تغذیه‌ای را تنها به رعایت کالری و رژیم‌های لاغری برای کاهش وزن محدود کرده‌اند.<ref>[https://donya-e-eqtesad.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D9%88%D8%A8-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%DB%8C-96/4003219-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%87%D8%A7-%DA%86%D9%82%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D9%87-%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%AA-%D8%BA%D8%B0%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AE%D9 «ایرانی‌ها چقدر به سلامت غذایی خود اهمیت می‌دهند؟»، خبرگزاری دنیای اقتصاد.]</ref>
از جمله عوامل تعیین‌کنندهٔ رژیم غذایی می‌توان به جایگاه طبقاتی، عادت‌واره، ذائقهٔ شخصی، فرهنگ غذایی کشوری، قومی و خانوادگی افراد اشاره کرد. علاوه بر آن، داشتن دانش تغذیه‌ای صحیح نیز می‌تواند عادات غذایی سالم را در آدمی نهادینه کند. امروزه، در ایران، بسیاری از مردم، فواید داشتن تغذیهٔ سالم و توجه به دانش تغذیه‌ای را تنها به رعایت کالری و رژیم‌های لاغری برای کاهش وزن محدود کرده‌اند.<ref>[https://donya-e-eqtesad.com/بخش-وب-گردی-96/4003219-ایرانی-ها-چقدر-به-سلامت-غذایی-خ٠«ایرانی‌ها چقدر به سلامت غذایی خود اهمیت می‌دهند؟»، خبرگزاری دنیای اقتصاد.]</ref>
 
در این بین، انتخاب غذا و سلیقهٔ غذا میان ایرانیان بیشتر براساس محرک‌هایی همچون جاذبهٔ حسی، محتوای طبیعی و سلامتی است. پژوهش‌های صورت‌گرفته در ایران نشان داده‌اند که آشنایی با مواد غذایی و نگرانی اخلاقی، کم‌اهمیت‌ترین محرک‌های انتخاب غذا در گروه‌های مختلف جمعیتی ایرانیان بوده است. از نظر کارشناسان، انتخاب غذا، دربرگیرندهٔ تصمیم‌هایی است که در زمان خرید، در طول مصرف غذا یا بین این دو زمان، به‌صورت ناخودآگاه یا آگاهانه توسط فرد گرفته می‌شود. این انتخاب، ناشی از عوامل متعددی همچون اولویت، تمایل به مصرف، علاقه، در دسترس بودن غذا تحت شرایط جغرافیایی و عوامل اقتصادی است.<ref>[https://www.khabaronline.ir/news/1708195/ایرانیان-بر-چه-اساسی-غذا-انتخاب-می-کنند «ایرانیان بر چه اساسی غذا انتخاب می‌کنند؟»، خبرگزاری خبرآنلاین.]</ref>


در این بین، انتخاب غذا و سلیقۀ غذا در میان ایرانیان بیشتر براساس محرک‌هایی همچون جاذبۀ حسی، محتوای طبیعی و سلامتی است. پژوهش‌های صورت‌گرفته در ایران نشان داده‌اند که آشنایی با مواد غذایی و نگرانی اخلاقی، کم‌اهمیت‌ترین محرک‌های انتخاب غذا در گروه‌های مختلف جمعیتی ایرانیان بوده است. از نظر کارشناسان، انتخاب غذا، در برگیرندۀ تصمیم‌هایی است که در زمان خرید، در طول مصرف غذا یا بین این دو زمان، به‌صورت ناخودآگاه یا آگاهانه توسط فرد گرفته می‌شود. این انتخاب، ناشی از عوامل متعددی همچون اولویت، تمایل به مصرف، علاقه، در دسترس بودن غذا تحت شرایط جغرافیایی و عوامل اقتصادی است.<ref>[https://www.khabaronline.ir/news/1708195/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%B1-%DA%86%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%BA%D8%B0%D8%A7-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%A8-%D9%85%DB%8C-%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF «ایرانیان بر چه اساسی غذا انتخاب می‌کنند؟»، خبرگزاری خبرآنلاین.]</ref> 
==رژیم غذایی سالم==
==رژیم غذایی سالم==
رژیم غذایی سالم از نظر دین اسلام و فرهنگ ایرانی، بر پایۀ مصرف خوراکی‌های حلال، پاکیزه و مفید برای بدن استوار بوده و بر پرهیز از اسراف، توجه به اندازۀ مصرف و نیز توجه به تأثیر غذا بر روح و روان تأکید دارد؛ زیرا از نظر دین اسلام، غذا علاوه بر تأمین نیازهای جسمانی، به سلامت روح و روان نیز کمک می‌کند.<ref>[https://www.yjc.ir/fa/news/6886324/%DB%B1%DB%B8-%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8-%D8%BA%D8%B0%D8%A7-%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%86-%D9%88-%D8%B4%DB%8C%D9%88%D9%87-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%85-%D8%A. «18 مورد از آداب غذا خوردن و شیوۀ زندگی سالم در اسلام»، باشگاه خبرنگاران جوان.]</ref> از سوی دیگر، رژیم غذایی ناسالم و کمبودهای تغذیه‌ای بلافاصله موجب عوارض جسمی نشده بلکه به‌مرور زمان به کاهش توان یادگیری، کاهش قدرت حافظه و قدرت تمرکز منتهی می‌شود.<ref>حیدری و خوشابی، بررسی رژیم غذایی و سیستم ایمنی، 1392ش، ص10.</ref>  
رژیم غذایی سالم از نظر دین اسلام و فرهنگ ایرانی، بر پایهٔ مصرف خوراکی‌های حلال، پاکیزه و مفید برای بدن استوار بوده و بر پرهیز از اسراف، توجه به اندازهٔ مصرف و نیز توجه به تأثیر غذا بر روح و روان تأکید دارد؛ زیرا از نظر دین اسلام، غذا علاوه بر تأمین نیازهای جسمانی، به سلامت روح و روان نیز کمک می‌کند.<ref>[https://www.yjc.ir/fa/news/6886324/%DB%B1%DB%B8-%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8-%D8%BA%D8%B0%D8%A7-%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%86-%D9%88-%D8%B4%DB%8C%D9%88%D9%87-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%85-%D8%A. «18 مورد از آداب غذا خوردن و شیوۀ زندگی سالم در اسلام»، باشگاه خبرنگاران جوان.]</ref> از سوی دیگر، رژیم غذایی ناسالم و کمبودهای تغذیه‌ای بلافاصله موجب عوارض جسمی نشده، بلکه به‌مرور زمان به کاهش توان یادگیری، کاهش قدرت حافظه و قدرت تمرکز منتهی می‌شود.<ref>حیدری و خوشابی، بررسی رژیم غذایی و سیستم ایمنی، 1392ش، ص10.</ref>
 
===گروه‌های غذایی اصلی در رژیم غذایی سالم===
===گروه‌های غذایی اصلی در رژیم غذایی سالم===
گروه‌های غذایی، نیازهای بنیادین بدنِ آدمی هستند که در صورت عدم تأمین، مشکلاتی همچون بی‌حالی و کسلی، پایین آمدن مقاومت بدن، ریزش مو و مشکلات پوستی را به‌دنبال خواهند داشت.  
گروه‌های غذایی، نیازهای بنیادین بدنِ آدمی هستند که در صورت عدم تأمین، مشکلاتی همچون بی‌حالی و کسلی، پایین آمدن مقاومت بدن، ریزش مو و مشکلات پوستی را به‌دنبال خواهند داشت.
#کربوهیدرات‌ها: این گروه از مواد غذایی، مسئول تأمین انرژی در بدن انسان بوده و در رژیم غذایی سالم، حدود 45 تا 55 درصد از کالری مورد نیاز روزانۀ بدن را تأمین می‌کند. از مهمترین انواع کربوهیدارت‌ها می‌توان به گندم، جو، ذرت، برنج، پاستا، رشتۀ فرهنگی، انواع سیب‌زمینی و میوه اشاره کرد. نکته آن است که استفادۀ بیشتر از مقدار ذکرشده در برنامۀ غذایی می‌تواند فرد را دچار اضافه وزن کند.
#'''کربوهیدرات‌ها''': این گروه از مواد غذایی، مسئول تأمین انرژی در بدن انسان بوده و در رژیم غذایی سالم، حدود ۴۵ تا ۵۵ درصد از کالری مورد نیاز روزانهٔ بدن را تأمین می‌کند. از مهم‌ترین انواع کربوهیدارت‌ها می‌توان به گندم، جو، ذرت، برنج، پاستا، رشتهٔ فرهنگی، انواع سیب‌زمینی و میوه اشاره کرد. نکته آن است که استفادهٔ بیشتر از مقدار ذکرشده در برنامهٔ غذایی می‌تواند فرد را دچار اضافه وزن کند.
#پروتئین: این گروه از مواد غذایی به تکمیل فرآیند رشد و حفظ عضلات و بافت‌ها منجر می‌شود. به‌همین دلیل، تأمین آن در رژیم غذایی به‌خصوص رژیم‌های کاهش وزن، از اهمیتی ویژه برخوردار است. مقدار مورد استفاده از پروتئین در برنامۀ غذایی برای افراد معمولی در حدود 10 تا 35 درصد از کالری روزانۀ آنها را شامل می‌شود. این مقدار برای ورزشکاران متفاوت است؛ زیرا آنها برای ساخت عضله، نیاز به پروتئین بیشتری دارند. گوشت، ماهی، مرغ، حبوبات، تخم مرغ و سؤیا، از مهم‌ترین منابع پروتئین هستند.
#'''پروتئین''': این گروه از مواد غذایی به تکمیل فرایند رشد و حفظ عضلات و بافت‌ها منجر می‌شود. به‌همین دلیل، تأمین آن در رژیم غذایی به‌خصوص رژیم‌های کاهش وزن، از اهمیتی ویژه برخوردار است. مقدار مورد استفاده از پروتئین در برنامهٔ غذایی برای افراد معمولی در حدود ۱۰ تا ۳۵ درصد از کالری روزانهٔ آنها را شامل می‌شود. این مقدار برای ورزشکاران متفاوت است؛ زیرا آنها برای ساخت عضله، نیاز به پروتئین بیشتری دارند. گوشت، ماهی، مرغ، حبوبات، تخم مرغ و سؤیا، از مهم‌ترین منابع پروتئین هستند.
#چربی: وظیفۀ چربی در بدن، تأمین انرژی و حفظ آن و نیز تولید هورمون‌های مختلف بدن است. مصرف غذاهایی همچون انواع آجیل، انواع دانه‌های خوراکی مانند کنجد، لبنیات و روغن‌های گیاهی، چربی را برای بدن فراهم می‌کنند. در رژیم غذایی ایده‌آل، حدود 20 تا 35 درصد از کالری روزانه را به چربی‌ها اختصاص داده‌اند.
#'''چربی''': وظیفهٔ چربی در بدن، تأمین انرژی و حفظ آن و نیز تولید هورمون‌های مختلف بدن است. مصرف غذاهایی همچون انواع آجیل، انواع دانه‌های خوراکی مانند کنجد، لبنیات و روغن‌های گیاهی، چربی را برای بدن فراهم می‌کنند. در رژیم غذایی ایده‌آل، حدود ۲۰ تا ۳۵ درصد از کالری روزانه را به چربی‌ها اختصاص داده‌اند.
#فیبر: مسئولیت اصلی فیبرها، کنترل سطح قندخون و بهبود عملکرد و سلامت روده است. این گروه غذایی مهم از طریق مصرف مواد غذایی همچون سبزیجات، میوه، جو، برخی از انواع حبوبات، غلات سبوس‌دار، برنج قهوه‌ای و آجیل تأمین می‌شود.
#'''فیبر''': مسئولیت اصلی فیبرها، کنترل سطح قند خون و بهبود عملکرد و سلامت روده است. این گروه غذایی مهم از طریق مصرف مواد غذایی همچون سبزیجات، میوه، جو، برخی از انواع حبوبات، غلات سبوس‌دار، برنج قهوه‌ای و آجیل تأمین می‌شود.
#ویتامین‌ها و مواد معدنی: وظیفۀ اصلی این دو گروه مواد غذایی کمک به رشد سلولی بدن و تنظیم مقدار متابولیسم است. ویتامین‌ها و مواد معدنی بخش مهمی از رژیم غذایی را تشکیل می‌دهند که مقدار آن برای هر فرد متفاوت بوده که به کمک آزمایش و نیز توسط پزشک مشخص می‌شود.
#'''ویتامین‌ها''' و '''مواد معدنی''': وظیفهٔ اصلی این دو گروه مواد غذایی کمک به رشد سلولی بدن و تنظیم مقدار متابولیسم است. ویتامین‌ها و مواد معدنی بخش مهمی از رژیم غذایی را تشکیل می‌دهند که مقدار آن برای هر فرد متفاوت بوده که به کمک آزمایش و نیز توسط پزشک مشخص می‌شود.
#آب: مادۀ غذایی در دسترسی است که نوشیدن آن موجب جلوگیری از خشکی بدن، شفاف شدن پوست و تأمین سلامت کلیه‌ها می‌شود. کالری این گروه غذایی صفر بوده و منعی برای مصرف آن وجود ندارد. کارشناسان توصیه می‌کنند تا روزانه حداقل 8 لیوان آب توسط افراد مصرف شود.<ref>[https://virgool.io/@farokhizeinab/%D8%B1%DA%98%DB%8C%D9%85-%D8%BA%D8%B0%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA-ypmbbgrkcvow فرخی، «رژیم غذایی چیست؟»، وب‌سایت ویرگول.]</ref>
#'''آب''': مادهٔ غذایی در دسترسی است که نوشیدن آن موجب جلوگیری از خشکی بدن، شفاف شدن پوست و تأمین سلامت کلیه‌ها می‌شود. کالری این گروه غذایی صفر بوده و منعی برای مصرف آن وجود ندارد. کارشناسان توصیه می‌کنند تا روزانه حداقل ۸ لیوان آب توسط افراد مصرف شود.<ref>[https://virgool.io/@farokhizeinab/رژیم-غذایی-چیست-ypmbbgrkcvow فرخی، «رژیم غذایی چیست؟»، وب‌سایت ویرگول.]</ref>
 
 
===رژیم غذایی سالم برای کاهش وزن===
===رژیم غذایی سالم برای کاهش وزن===
کم خوردن یا حذف برخی مواد غذایی مانند نان و برنج، باوری غلط در زمینۀ کاهش وزن است. این در حالی است که در رژیم غذایی سالم برای کاهش وزن نیز به کالری و محتوای درشت‌مغذی‌ها توجه شده و شامل مصرف ترکیبی متعادل از مواد مغذی مختلف بوده که کالری کمی داشته اما دارای فیبر، پروتئین و سایر مواد مغذی مهم هستند.<ref> [https://fitamin.ir/mag/principles-of-a-healthy-diet/ «چطور بدانیم که تغذیۀ سالمی داریم؟»، وب‌سایت فیتامین.]</ref> از جمله ویژگی‌های رژیم غذایی خوب و سالم، به‌خصوص برای کاهش وزن، این است که غذاهای مورد علاقۀ فرد نیز در آن گنجانده شود. این کار بیشتر به دو صورت انجام می‌شود:
کم خوردن یا حذف برخی مواد غذایی مانند [[نان]] و [[برنج]]، باوری غلط در زمینهٔ کاهش وزن است. این در حالی است که در رژیم غذایی سالم برای کاهش وزن نیز به کالری و محتوای درشت‌مغذی‌ها توجه شده و شامل مصرف ترکیبی متعادل از مواد مغذی مختلف بوده که کالری کمی داشته اما دارای فیبر، پروتئین و سایر مواد مغذی مهم هستند.<ref>[https://fitamin.ir/mag/principles-of-a-healthy-diet/ «چطور بدانیم که تغذیۀ سالمی داریم؟»، وب‌سایت فیتامین.]</ref> از جمله ویژگی‌های رژیم غذایی خوب و سالم، به‌خصوص برای کاهش وزن، این است که غذاهای مورد علاقهٔ فرد نیز در آن گنجانده شود. این کار بیشتر به دو صورت انجام می‌شود:
#روز آزاد:<ref>Cheat day. </ref> در این روز، فرد می‌تواند مواد غذایی مورد علاقۀ خود را مصرف کند. در برخی رژیم‌ها، در روز آزاد، فرد می‌تواند از نظر مقدار و نوع غذا آزادی عمل داشته باشد و در برخی دیگر، تنها در انتخاب نوع غذا آزاد بوده و کماکان باید مقدار غذای خود را کنترل کند.
#روز آزاد:<ref>Cheat day.</ref> در این روز، فرد می‌تواند مواد غذایی مورد علاقهٔ خود را مصرف کند. در برخی رژیم‌ها، در روز آزاد، فرد می‌تواند از نظر مقدار و نوع غذا آزادی عمل داشته باشد و در برخی دیگر، تنها در انتخاب نوع غذا آزاد بوده و کماکان باید مقدار غذای خود را کنترل کند.
#استفاده از اصل 20/80: روشی کاربردی در طراحی رژیم بوده که تعادل و انعطاف رژیم غذایی را عنوان می‌کند. براساس این اصل، بهتر است برنامۀ غذایی روزانه طوری طراحی شود که 80درصد آن شامل مواد غذایی سالم و مغذی بوده و 20درصد آن نیز شامل غذاهای مورد علاقه مانند انواع کیک و اسنک باشد.<ref>[https://virgool.io/@farokhizeinab/%D8%B1%DA%98%DB%8C%D9%85-%D8%BA%D8%B0%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA-ypmbbgrkcvow فرخی، «رژیم غذایی چیست؟»، وب‌سایت ویرگول.]</ref>
#استفاده از اصل ۲۰/۸۰: روشی کاربردی در طراحی رژیم بوده که تعادل و انعطاف رژیم غذایی را عنوان می‌کند. براساس این اصل، بهتر است برنامهٔ غذایی روزانه طوری طراحی شود که ۸۰درصد آن شامل مواد غذایی سالم و مغذی بوده و ۲۰درصد آن نیز شامل غذاهای مورد علاقه مانند انواع کیک و اسنک باشد.<ref>[https://virgool.io/@farokhizeinab/رژیم-غذایی-چیست-ypmbbgrkcvow فرخی، «رژیم غذایی چیست؟»، وب‌سایت ویرگول.]</ref>
 
===رژیم غذایی سالم برای افزایش وزن===
===رژیم غذایی سالم برای افزایش وزن===
برای افزایش وزن، فرد می‌تواند بر مصرف کالری بیشتر از آن‌چه در طول شبانه‌روز می‌سوزاند، متمرکز شود. افزایش وزن نیز به روشی سالم، نیاز به زمان و برنامۀ غذایی ورزشی اصولی دارد.  
برای افزایش وزن، فرد می‌تواند بر مصرف کالری بیشتر از آنچه در طول شبانه‌روز می‌سوزاند، متمرکز شود. افزایش وزن نیز به روشی سالم، نیاز به زمان و برنامهٔ غذایی ورزشی اصولی دارد.
 
===رژیم غذایی سالم برای کودکان===
===رژیم غذایی سالم برای کودکان===
برنامۀ غذایی کودکان و نوجوانان بسیار حائز اهمیت بوده و شامل انواع غذاهای غنی از مواد مغذی از تمامی گروه‌های غذایی از جمله سبزیجات، میوه‌ها، غلات کامل، پروتئین و لبنیات کم‌چرب است.کودکان برای رشد و نمو به ویتامین‌ها و مواد معدنی زیادی مانند کلسیم برای استخوان‌های قوی و آهن برای خون نیاز دارند. داشتن عادات غذایی سالم در مراحل اولیۀ زندگی می‌تواند به پیشگیری از بیماری‌های مزمن در مراحل بعدی زندگی کمک کند. به‌همین دلیل، بهتر است تا در رژیم غذایی کودکان مواردی همچون قند مصنوعی، چربی‌های اشباع‌شده و غذاهای فرآوری‌شده را محدود کرده تا به چاقی و سایر مشکلات جسمی دچار نشوند.<ref> [https://fitamin.ir/mag/principles-of-a-healthy-diet/ «چطور بدانیم که تغذیۀ سالمی داریم؟»، وب‌سایت فیتامین.]</ref>
برنامهٔ غذایی کودکان و نوجوانان بسیار حائز اهمیت بوده و شامل انواع غذاهای غنی از مواد مغذی از تمامی گروه‌های غذایی از جمله سبزیجات، میوه‌ها، غلات کامل، پروتئین و لبنیات کم‌چرب است. کودکان برای رشد و نمو به ویتامین‌ها و مواد معدنی زیادی مانند کلسیم برای استخوان‌های قوی و آهن برای خون نیاز دارند. داشتن عادات غذایی سالم در مراحل اولیهٔ زندگی می‌تواند به پیشگیری از بیماری‌های مزمن در مراحل بعدی زندگی کمک کند. به‌همین دلیل، بهتر است تا در رژیم غذایی کودکان مواردی همچون قند مصنوعی، چربی‌های اشباع‌شده و غذاهای فرآوری‌شده را محدود کرده تا به چاقی و سایر مشکلات جسمی دچار نشوند.<ref>[https://fitamin.ir/mag/principles-of-a-healthy-diet/ «چطور بدانیم که تغذیۀ سالمی داریم؟»، وب‌سایت فیتامین.]</ref>
===مزایای رژیم غذایی سالم===  
 
رژیم غذایی سالم و سبک زندگی صحیح، نقش مهمی در پیشگیری از بیماری‌ها، به‌خصوص بیماری‌های غیرواگیر مانند دیابت و مشکلاتی مثل چاقی ایفا می‌کند. از مهم‌ترین مزایای داشتن رژیم غذایی سالم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:  
===مزایای رژیم غذایی سالم===
#کاهش کلسترول و پاک‌سازی بدن؛ در طب اسلامی، مصرف روغن‌های سالم و پرهیز از چربی‌های ناسالم برای کاهش سطح کلسترول و پاک نگه داشتن بدن تأثیرگذار هستند. همچنین، مصرف مواد غذایی همچون سیر و پیاز به تصفیۀ خون و پاک‌سازی بدن کمک می‌کنند.
رژیم غذایی سالم و سبک زندگی صحیح، نقش مهمی در پیشگیری از بیماری‌ها، به‌خصوص بیماری‌های غیرواگیر مانند دیابت و مشکلاتی مثل چاقی ایفا می‌کند. از مهم‌ترین مزایای داشتن رژیم غذایی سالم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
#پیشگیری از بیماری‌ها؛ کاهش احتمال ابتلا به بیماری‌هایی مانند دیابت، برخی سرطان‌ها، پوکی استخوان، اختلالات سبک زندگی، کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی؛ زیرا رژیم غذایی سالم سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها و ترکیبات ضدالتهابی است.
#'''کاهش کلسترول و پاک‌سازی بدن''': در طب سنتی، مصرف روغن‌های سالم و پرهیز از چربی‌های ناسالم برای کاهش سطح کلسترول و پاک نگه داشتن بدن تأثیرگذار هستند. همچنین، مصرف مواد غذایی همچون سیر و پیاز به تصفیهٔ خون و پاک‌سازی بدن کمک می‌کنند.
#بهینه کردن متابولیسم یا همان سوخت‌وساز بدن و سطح انرژی؛<ref>[https://virgool.io/@farokhizeinab/%D8%B1%DA%98%DB%8C%D9%85-%D8%BA%D8%B0%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA-ypmbbgrkcvow فرخی، «رژیم غذایی چیست؟»، وب‌سایت ویرگول.]</ref>
#'''پیشگیری از بیماری‌ها''': کاهش احتمال ابتلا به بیماری‌هایی مانند دیابت، برخی سرطان‌ها، پوکی استخوان، اختلالات سبک زندگی، کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی؛ زیرا رژیم غذایی سالم سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها و ترکیبات ضدالتهابی است.
#مدیریت وزن و حفظ سلامتی؛ رعایت اعتدال در خوردن و پرهیز از اسراف که در قرآن نیز نهی شده است نه‌تنها از اضافه وزن و چاقی جلوگیری می‌کند بلکه سلامتی را در تمامی عمر نوید می‌بخشد.
#'''بهینه کردن متابولیسم''' یا همان سوخت‌وساز بدن و سطح انرژی.<ref>[https://virgool.io/@farokhizeinab/رژیم-غذایی-چیست-ypmbbgrkcvow فرخی، «رژیم غذایی چیست؟»، وب‌سایت ویرگول.]</ref>
#بهبود خلق‌وخو و سلامت روان؛ رژیم غذایی سرشار از میوه، سبزیجات و غلات کامل، افسردگی و اضطراب را به‌صورت چشمگیری کاهش می‌دهند.
#'''مدیریت وزن''' و '''حفظ سلامتی''': رعایت اعتدال در خوردن و پرهیز از اسراف که در قرآن نیز نهی شده است نه‌تنها از اضافه وزن و چاقی جلوگیری می‌کند، بلکه سلامتی را در تمامی عمر نوید می‌بخشد.
#داشتن میانسالی و پیری شاداب؛ زیرا بسیاری از غذاهای ناسالم، تأثیر بلندمدت داشته و در سنین میانسالی و پیری، علائم خود را نشان می‌دهند. رژیم غذایی سالم، سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و سطح انرژی و کیفیت کلی زندگی را بهبود می‌بخشد.<ref> [https://fitamin.ir/mag/principles-of-a-healthy-diet/ «چطور بدانیم که تغذیۀ سالمی داریم؟»، وب‌سایت فیتامین.]</ref>
#'''بهبود خلق‌وخو''' و '''سلامت روان''': رژیم غذایی سرشار از میوه، سبزیجات و غلات کامل، افسردگی و اضطراب را به‌صورت چشمگیری کاهش می‌دهند.
#سلامت قلب؛ سبک زندگی نادرست از قبیل کم‌تحرکی و رژیم‌های غذایی ناسالم در بروز برخی بیماری‌های قلبی نقش دارند.
#داشتن '''میانسالی و پیری شاداب''': زیرا بسیاری از غذاهای ناسالم، تأثیر بلندمدت داشته و در سنین میانسالی و پیری، علائم خود را نشان می‌دهند. رژیم غذایی سالم، سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و سطح انرژی و کیفیت کلی زندگی را بهبود می‌بخشد.<ref>[https://fitamin.ir/mag/principles-of-a-healthy-diet/ «چطور بدانیم که تغذیۀ سالمی داریم؟»، وب‌سایت فیتامین.]</ref>
#سلامت دندان‌ها؛ مصرف مواد غذایی مناسب، در کنار رعایت بهداشت دهان و دندان، بر سلامت دندان‌ها تأثیرگذار هستند. باکتری‌های موجود در دهان، پس از مصرف مواد غذایی با تولید اسید می‌توانند به مینای دندان آسیب رسانده و در نهایت پوسیدگی دندان ها را منجر شوند. رژیم غذایی سالم با مواد غذایی مناسب می‌تواند با کاهش میزان اسید تولیدشده، آسیب کمتری به مینای دندان وارد کرده و دندان‌ها را سالم‌تر نگه دارد.<ref> [https://www.sid.ir/paper/1407735/fa آلبوکرمی، حسن، «بررسی تأثیر رژیم غذایی و ورزش بر سلامت زنان»، 1403ش، ص4.]</ref>
#'''سلامت قلب'''؛ سبک زندگی نادرست از قبیل کم‌تحرکی و رژیم‌های غذایی ناسالم در بروز برخی بیماری‌های قلبی نقش دارند.
#سلامت پوست: نوشیدن آب به میزان کافی در کنار رژیم غذایی سالم به داشتن پوستی تمیز و زیبا منجر می‌شود. در مقابل، رژیم غذایی نامناسب، رنگ پوست را کدر کرده و به خشکی پوست و پیری زودرس منتهی خواهد شد.<ref> [https://www.sid.ir/paper/1407735/fa آلبوکرمی، حسن، «بررسی تأثیر رژیم غذایی و ورزش بر سلامت زنان»، 1403ش، ص5.]</ref>
#'''سلامت دندان‌ها''': مصرف مواد غذایی مناسب، در کنار رعایت بهداشت دهان و دندان، بر سلامت دندان‌ها تأثیرگذار هستند. باکتری‌های موجود در دهان، پس از مصرف مواد غذایی با تولید اسید می‌توانند به مینای دندان آسیب رسانده و در نهایت پوسیدگی دندان‌ها را منجر شوند. رژیم غذایی سالم با مواد غذایی مناسب می‌تواند با کاهش میزان اسید تولیدشده، آسیب کمتری به مینای دندان وارد کرده و دندان‌ها را سالم‌تر نگه دارد.<ref>[https://www.sid.ir/paper/1407735/fa آلبوکرمی، حسن، «بررسی تأثیر رژیم غذایی و ورزش بر سلامت زنان»، 1403ش، ص4.]</ref>
#'''سلامت پوست''': نوشیدن آب به میزان کافی در کنار رژیم غذایی سالم به داشتن پوستی تمیز و زیبا منجر می‌شود. در مقابل، رژیم غذایی نامناسب، رنگ پوست را کدر کرده و به خشکی پوست و پیری زودرس منتهی خواهد شد.<ref>[https://www.sid.ir/paper/1407735/fa آلبوکرمی، حسن، «بررسی تأثیر رژیم غذایی و ورزش بر سلامت زنان»، 1403ش، ص5.]</ref>
 
===اصول کلیدی رژیم غذایی سالم===
===اصول کلیدی رژیم غذایی سالم===
#نوشیدن آب به‌صورت منظم؛
#نوشیدن آب به‌صورت منظم؛
خط ۷۲: خط ۹۶:
#کاهش مصرف چربی‌های اشباع‌شده؛ استفاده از روغن‌های طبیعی همچون روغن زیتون و روغن کنجد در فرهنگ اسلامی- ایرانی همواره مورد تأکید بوده است.
#کاهش مصرف چربی‌های اشباع‌شده؛ استفاده از روغن‌های طبیعی همچون روغن زیتون و روغن کنجد در فرهنگ اسلامی- ایرانی همواره مورد تأکید بوده است.
#تنوع در مصرف مواد مغذی؛ در طب سنتی اسلامی، تنوع و تعادل بین غذاها از نظر سردی و گرمی برای حفظ تندرستی ضروری پنداشته می‌شود.
#تنوع در مصرف مواد مغذی؛ در طب سنتی اسلامی، تنوع و تعادل بین غذاها از نظر سردی و گرمی برای حفظ تندرستی ضروری پنداشته می‌شود.
#مصرف کمتر از 5 گرم نمک معادل یک قاشق چای‌خوری در طول شبانه‌روز؛
#مصرف کمتر از ۵ گرم نمک معادل یک قاشق چای‌خوری در طول شبانه‌روز؛
#دریافت پروتئین کامل، به‌خصوص پروتئین کامل حیوانی؛
#دریافت پروتئین کامل، به‌خصوص پروتئین کامل حیوانی؛
#قرار دادن غلات کامل، چربی‌های سالم مانند آجیل‌هایی که غنی از اسیدهای چرب غیراشباع‌شده هستند. همچنین، نان سنگک و نان‌های سبوس‌دار که بخشی از سفرۀ سنتی ایرانیان هستند، نمونه‌های بارزی از غلات کامل به‌شمار می‌روند.<ref> [https://fitamin.ir/mag/principles-of-a-healthy-diet/ «چطور بدانیم که تغذیۀ سالمی داریم؟»، وب‌سایت فیتامین.]</ref>
#قرار دادن غلات کامل، چربی‌های سالم مانند آجیل‌هایی که غنی از اسیدهای چرب غیراشباع‌شده هستند. همچنین، نان سنگک و نان‌های سبوس‌دار که بخشی از سفرهٔ سنتی ایرانیان هستند، نمونه‌های بارزی از غلات کامل به‌شمار می‌روند.<ref>[https://fitamin.ir/mag/principles-of-a-healthy-diet/ «چطور بدانیم که تغذیۀ سالمی داریم؟»، وب‌سایت فیتامین.]</ref>


==رژیم غذایی در سبک زندگی اسلامی- ایرانی==
==رژیم غذایی در سبک زندگی اسلامی- ایرانی==
رژیم غذایی در سبک زندگی اسلامی- ایرانی براساس اصول و آموزه های دینی و نیز ملاحظات طب سنتی ایرانی تنظیم می‌شود. این رژیم غذایی بر اعتدال، پرهیز از اسراف، توجه به مزاج‌ها و طبع غذاها تأکید دارد.
رژیم غذایی در سبک زندگی اسلامی- ایرانی براساس اصول و آموزه‌های دینی و نیز ملاحظات طب سنتی ایرانی تنظیم می‌شود. این رژیم غذایی بر اعتدال، پرهیز از اسراف، توجه به مزاج‌ها و طبع غذاها تأکید دارد.
===طبقه‌بندی غذاهای در سبک زندگی اسلامی- ایرانی===  
 
#طبقه‌بندی غذاها براساس مزاج: چهار نوع مزاج گرم، سرد، تر و خشک در طب سنتی ایرانی وجود دارند که می‌توان غذاها را براساس آنها دسته‌بندی کرد. در این میان، غذاهای گرم و تر برای افراد با مزاج سرد و خشک مناسب‌تر بوده و بالعکس. براساس اصول طب سنتی ایرانی، هر فرد دارای مزاج خاصی بوده که براساس آن، نوع، مقدار غذا و نحوۀ مصرف آن متفاوت است. از جمله غذاهای گرم‌مزاج می‌توان به عسل، خرما، گوشت گوسفند، دارچین و زنجبیل و از جمله غذاهای سردمزاج می‌توان به ماست، خیار، کاهو و ماهی اشاره کرد.
===طبقه‌بندی غذاها در سبک زندگی اسلامی- ایرانی===
#طبقه‌بندی غذاها براساس فصل: در طب سنتی ایرانی توصیه می‌شود که در فصول مختلف سال، غذاهایی متناسب با آن فصل مصرف شود؛ برای مثال، در تابستان غذاهای خنک و در زمستان، غذاهای گرم توصیه می‌شود.
#'''طبقه‌بندی غذاها براساس مزاج''': چهار نوع مزاج گرم، سرد، تر و خشک در طب سنتی ایرانی وجود دارند که می‌توان غذاها را براساس آنها دسته‌بندی کرد. در این میان، غذاهای گرم و تر برای افراد با مزاج سرد و خشک مناسب‌تر بوده و بالعکس. براساس اصول طب سنتی ایرانی، هر فرد دارای مزاج خاصی بوده که براساس آن، نوع، مقدار غذا و نحوهٔ مصرف آن متفاوت است. از جمله غذاهای گرم‌مزاج می‌توان به عسل، خرما، گوشت گوسفند، دارچین و زنجبیل و از جمله غذاهای سردمزاج می‌توان به ماست، خیار، کاهو و ماهی اشاره کرد.
#طبقه‌بندی غذاها براساس ارزش غذایی: غذاها، در مجموع به دو دستۀ کلی غذاهای اصلی و دارویی تقسیم می‌شوند. غذای اصلی برای تأمین نیازهای بدن و غذای دارویی برای درمان یا پیشگیری از بیماری‌ها استفاده می‌شوند. براساس طب سنتی ایرانی، برخی غذاها به‌عنوان مصلح یا اصلاح‌کنندۀ مزاج شناخته شده و می‌توانند در کنار سایر غذاها مصرف شوند.
#'''طبقه‌بندی غذاها براساس فصل''': در طب سنتی ایرانی توصیه می‌شود که در فصول مختلف سال، غذاهایی متناسب با آن فصل مصرف شود؛ برای مثال، در تابستان غذاهای خنک و در زمستان، غذاهای گرم توصیه می‌شود.
#طبقه‌بندی غذاها براساس نحوۀ مصرف: غذاها، در این گروه به سه وعدۀ صبحانه، نهار و شام تقسیم می‌شوند که هر وعده نیز دارای اهمیت و آداب خاصی است. همچنین، مصرف آب و مایعات در بین غذاها توصیه نمی‌شود.
#'''طبقه‌بندی غذاها براساس ارزش غذایی''': غذاها، در مجموع به دو دستهٔ کلی غذاهای اصلی و دارویی تقسیم می‌شوند. غذای اصلی برای تأمین نیازهای بدن و غذای دارویی برای درمان یا پیشگیری از بیماری‌ها استفاده می‌شوند. براساس طب سنتی ایرانی، برخی غذاها به‌عنوان مصلح یا اصلاح‌کنندهٔ مزاج شناخته شده و می‌توانند در کنار سایر غذاها مصرف شوند.
#طبقه‌بندی غذاها براساس مناطق جغرافیایی: هر منطقه براساس آب‌وهوا و فرهنگ خود، غذاهای خاصی دارد که از آن جمله می‌توان به غذاهای دریایی همچون ماهی سفید و میرزاقاسمی با ادویه‌های ملایم در شمال ایران، غذاهای تند و گرم مانند قلیه‌ماهی با تمبرهندی در جنوب ایران و غذاهای پرانرژی مانند آبگوشت بزباش در مناطق سردسیر اشاره کرد.
#'''طبقه‌بندی غذاها براساس نحوهٔ مصرف''': غذاها، در این گروه به سه وعدهٔ صبحانه، نهار و شام تقسیم می‌شوند که هر وعده نیز دارای اهمیت و آداب خاصی است. همچنین، مصرف آب و مایعات در بین غذاها توصیه نمی‌شود.
#طبقه‌بندی غذاها براساس اقشار جامعه: غذاهای ساده و پرکالری مانند نان محلی و پنیر در میان روستاییان و کشاورزان؛ غذاهای متنوع‌تر مانند خورش‌های ایرانی در میان شهرنشینان و غذاهای سبک اما مقوی مانند سوپ جو در میان عالمان و طلاب.<ref>[https://pajoohesheostan-markazi.kowsarblog.ir/%D8%AA%D8%BA%D8%B0%DB%8C%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%B7%D8%A8%D9%91-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C امامی، «تغذیه در طب ایرانی اسلامی»، وب‌سایت پژوهش استان مرکزی.]</ref>
#'''طبقه‌بندی غذاها براساس مناطق جغرافیایی''': هر منطقه براساس آب‌وهوا و فرهنگ خود، غذاهای خاصی دارد که از آن جمله می‌توان به غذاهای دریایی همچون ماهی سفید و میرزاقاسمی با ادویه‌های ملایم در شمال ایران، غذاهای تند و گرم مانند قلیه‌ماهی با تمبرهندی در جنوب ایران و غذاهای پرانرژی مانند آبگوشت بزباش در مناطق سردسیر اشاره کرد.
===آداب غذا خوردن در سبک زندگی اسلامی- ایرانی===  
#'''طبقه‌بندی غذاها براساس اقشار جامعه''': غذاهای ساده و پرکالری مانند نان محلی و پنیر در میان روستاییان و کشاورزان؛ غذاهای متنوع‌تر مانند خورش‌های ایرانی در میان شهرنشینان و غذاهای سبک اما مقوی مانند سوپ جو در میان عالمان و طلاب.<ref>[https://pajoohesheostan-markazi.kowsarblog.ir/تغذیه-در-طبّ-ایرانی-اسلامی امامی، «تغذیه در طب ایرانی اسلامی»، وب‌سایت پژوهش استان مرکزی.]</ref>
#شروع با نام خداوند: شروع غذا با گفتن «بسم الله الرحمن الرحیم» و اتمام آن با گفتن «الحمدلله»؛
 
#پرهیز از اسراف: تأکید بر مصرف به اندازۀ نیاز؛
===آداب غذا خوردن در سبک زندگی اسلامی- ایرانی===
#جوییدن غذا: آرام جویدن غذا به‌منظور هضم راحت‌تر آن؛
#'''شروع با نام خداوند''': شروع غذا با گفتن «بسم الله الرحمن الرحیم» و اتمام آن با گفتن «الحمدلله»؛
#پرهیز از پرخوری: دست کشیدن از غذا قبل از احساس سیری کامل؛
#'''پرهیز از اسراف''': تأکید بر مصرف به اندازهٔ نیاز؛
#رعایت آداب: توجه به آداب‌ورسوم اسلامی- ایرانی و پرهیز از عجله و بی‌نظمی؛
#'''جوییدن غذا''': آرام جویدن غذا به‌منظور هضم راحت‌تر آن؛
#فاصله میان غذا و آب: نوشیدن آب، حداقل نیم ساعت پیش و یک‌ونیم ساعت پس از غذا؛
#'''پرهیز از پرخوری''': دست کشیدن از غذا قبل از احساس سیری کامل؛
#دعا: دعای سفره و بعد از ختم غذا از دعاهای رایج در سبک زندگی اسلامی ایرانی است؛
#'''رعایت آداب''': توجه به آداب‌ورسوم اسلامی- ایرانی و پرهیز از عجله و بی‌نظمی؛
#پرهیز از غذا خوردن در حالت اضطراب: تأکید بر آرامش هنگام غذا خوردن؛
#'''فاصله میان غذا و آب''': نوشیدن آب، حداقل نیم ساعت پیش و یک‌ونیم ساعت پس از غذا؛
#حذف وعده‌های غیرضروری: میان‌وعده‌ها تنها برای کودکان، بیماران یا افراد لاغر توصیه می‌شود.<ref> [https://www.khabaronline.ir/news/2025106/%DB%B1%DB%B8-%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8-%D8%BA%D8%B0%D8%A7-%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%86-%D9%88-%D8%B4%DB%8C%D9%88%D9%87-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%85. «18 مورد از آداب غذا خوردن و شیوۀ زندگی سالم در اسلام»، خبرگزاری خبرآنلاین.]</ref>
#'''دعا''': دعای سفره و بعد از ختم غذا از دعاهای رایج در سبک زندگی اسلامی ایرانی است؛
#'''پرهیز از غذا خوردن در حالت اضطراب''': تأکید بر آرامش هنگام غذا خوردن؛
#'''حذف وعده‌های غیرضروری''': میان‌وعده‌ها تنها برای کودکان، بیماران یا افراد لاغر توصیه می‌شود.<ref>[https://www.khabaronline.ir/news/2025106/۱۸-مورد-از-آداب-غذا-خوردن-و-شیوه-زندگی-سالم. «18 مورد از آداب غذا خوردن و شیوۀ زندگی سالم در اسلام»، خبرگزاری خبرآنلاین.]</ref>
 
===ارتباط رژیم غذایی ایرانیان با مناسبت‌های ملی- مذهبی===
===ارتباط رژیم غذایی ایرانیان با مناسبت‌های ملی- مذهبی===
در سبک زندگی اسلامی- ایرانی، غذاهای خاصی برای هر مناسبت تهیه می‌شوند که نشان‌دهندۀ ارزش‌ها و باورهای فرهنگی و دینی مردم ایران است. این ارتباط، تنها سنتی فرهنگی نبوده بلکه بُعد عبادی، اجتماعی و درمانی را نیز دربرمی‌گیرد که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
در سبک زندگی اسلامی- ایرانی، غذاهای خاصی برای هر مناسبت تهیه می‌شوند که نشان‌دهندهٔ ارزش‌ها و باورهای فرهنگی و دینی مردم ایران است. این ارتباط، تنها سنت فرهنگی نبوده، بلکه بُعد عبادی، اجتماعی و درمانی را نیز دربرمی‌گیرد که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
#ماه رمضان: غذاهای ویژه‌ای همچون آش رشته، حلیم و انواع شیرینی در سفره‌های افطاری و سحری ایرانیان وجود دارد که نمادی از برکت، روزه‌داری و همدلی هستند.
#'''[[رمضان|ماه رمضان]]''': غذاهای ویژه‌ای همچون [[آش رشته]]، [[حلیم]] و انواع شیرینی در سفره‌های [[افطاری]] و سحری ایرانیان وجود دارد که نمادی از [[برکت]]، [[روزه|روزه‌داری]] و همدلی هستند.
#عید قربان: پخت قربانی و توزیع گوشت نذری بین نیازمندان از سنت‌های این عید در میان ایرانیان مسلمان است.
#'''[[عید قربان]]''': پختن [[قربانی کردن|گوشت قربانی]] یا توزیع گوشت آن بین نیازمندان از سنت‌های این عید میان ایرانیان مسلمان است.
#عزاداری اهل‌بیت: انواع غذاهای نذری مانند شله‌زرد و انواع خورش مانند قیمه نذری و آبگوشت از جمله غذاهای رایج در سوگواری اهل‌بیت هستند.
#'''عزاداری اهل‌بیت''': انواع غذاهای [[نذری]] مانند [[شله‌زرد]] و انواع [[خورش]] مانند [[خورش قیمه|قیمه]] نذری و [[آبگوشت]] از جمله غذاهای رایج در سوگواری اهل‌بیت هستند.
#نوروز: سبزی‌پلو با ماهی، سمنو و انواع شیرینی‌های محلی در مناطق مختلفی ایرانی؛
#'''[[نوروز]]''': سبزی‌پلو با ماهی، [[سمنو]] و انواع شیرینی‌های محلی در مناطق مختلف ایرانی؛
#شب یلدا: مصرف انواع میوۀ تازه مانند هندوانه و انار و میوه‌های خشک مانند آجیل.
#'''[[شب یلدا]]''': مصرف انواع میوهٔ تازه مانند هندوانه و [[انار]] و میوه‌های خشک مانند [[آجیل]].
#تولید و عقیقه: پخت و تقسیم گوشت عقیقه میان فقرا و نیازمندان؛
#'''[[عقیقه]]''': پخت و تقسیم گوشت عقیقه میان فقرا و نیازمندان؛
#عروسی: پلوهای زعفرانی و انواع شیرینی و شربت؛
#[[مراسم عروسی|عروسی]]: [[پلو]]های زعفرانی و انواع شیرینی و [[شربت]]؛
#ترحیم: خرما، حلوا و چای.<ref>[https://blog.shipfood.ir/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%BA%D8%B0%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D9%88-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C/ «نقش غذا در مراسم‌های سنتی و فرهنگ ایرانی»، وب‌سایت شیپ فود.]</ref>
#'''[[ترحیم]]''': [[خرما]]، [[حلوا]] و [[چای]].<ref>[https://blog.shipfood.ir/نقش-غذا-در-مراسم-سنتی-و-فرهنگ-ایرانی/ «نقش غذا در مراسم‌های سنتی و فرهنگ ایرانی»، وب‌سایت شیپ فود.]</ref>
 
===رژیم غذایی و زمان‌بندی غذاها در سبک زندگی اسلامی- ایرانی===
===زمان‌بندی غذاها در سبک زندگی اسلامی- ایرانی===
براساس ترکیبی از زمان‌شناسی طبی یا طب سنتی، احکام شرعی، ریتم‌های طبیعی بدن و فرهنگ بومی تنظیم می‌شود. رژیم غذایی در سبک زندگی اسلامی- ایرانی، رژیمی هوشمند و زمان‌محور است که نه‌تنها به ساعت بیولوژیک بدن احترام می‌گذارد بلکه آن را با ریتم‌های عبادی مانند نماز و روزه هماهنگ می‌کند.  
رژیم غذایی در سبک زندگی اسلامی- ایرانی، رژیمی هوشمند و زمان‌محور است که نه‌تنها به ساعت بیولوژیک بدن احترام می‌گذارد، بلکه آن را با ریتم‌های عبادی مانند نماز و روزه هماهنگ می‌کند. این زمان‌بندی براساس ترکیبی از زمان‌شناسی طبی یا طب سنتی، احکام شرعی، ریتم‌های طبیعی بدن و فرهنگ بومی تنظیم می‌شود.
#صبحانه: زمان ایده‌آل برای خوردن صبحانه، براساس آموزه‌های اسلامی و طب سنتی، پیش از اذان صبح تا حوالی ساعت 7 صبح است.
#'''صبحانه''': زمان ایده‌آل برای خوردن صبحانه، براساس آموزه‌های اسلامی و طب سنتی، پیش از اذان صبح تا حوالی ساعت ۷ صبح است.
#نهار: زمان ایده‌آل برای خوردن نهار، بین ساعت 12 تا 14 و پیش از هضم کامل صبحانه است. کارشناسان توصیه می‌کنند تا از بلافاصله خوابیدن پس از نهار خودداری شود زیرا به فساد هضم منتهی خواهد شد.
#'''ناهار''': زمان ایده‌آل برای خوردن نهار، بین ساعت ۱۲ تا ۱۴ و پیش از هضم کامل صبحانه است. کارشناسان توصیه می‌کنند تا از خوابیدن بلافاصله پس از نهار خودداری شود؛ زیرا به فساد هضم منتهی خواهد شد.
#شام: زمان ایده‌آل برای خوردن شام، پس از نماز مغرب تا ساعت 21 است. کارشناسان طب سنتی توصیه می‌کنند تا از خوردن غذاهای سنگین در وعدۀ شام پرهیز شود زیرا به اختلال در خواب و هضم نادرست منتهی خواهد شد.<ref> [https://www.islamiilife.com/article%20209720.html همدانی، «زمان‌بندی تغذیه در سبک زندگی مؤمنانه بر پایۀ قرآن و حدیث (نقدی بر انگارۀ حذف ناهار در سبک زندگی اسلامی)»، 1403ش، ص531-532.]</ref>
#'''شام''': زمان ایده‌آل برای خوردن شام، پس از نماز مغرب تا ساعت ۲۱ است. کارشناسان طب سنتی توصیه می‌کنند تا از خوردن غذاهای سنگین در وعدهٔ شام پرهیز شود؛ زیرا به اختلال در خواب و هضم نادرست منتهی خواهد شد.<ref>[https://www.islamiilife.com/article%20209720.html همدانی، «زمان‌بندی تغذیه در سبک زندگی مؤمنانه بر پایۀ قرآن و حدیث (نقدی بر انگارۀ حذف ناهار در سبک زندگی اسلامی)»، 1403ش، ص531-532.]</ref>
 
==رژیم غذایی در دوران بحران و جنگ==
==رژیم غذایی در دوران بحران و جنگ==
در دوران‌های بحران مانند جنگ یا تحریم‌های اقتصادی، تغذیه و رژیم غذایی اهمیتی ویژه پیدا می‌کند؛ زیرا در این دوران، افراد با محدودیت دسترسی به مواد غذایی، افزایش قیمت‌ها و اختلال در سیستم‌های توزیع همراه می‌شوند. کارشناسان، برخی راهکارهای تغذیه‌ای را برای گذار راحت‌تر از اوضاع بحرانی پیشنهاد کرده‌اند:  
در دوران‌های بحران مانند جنگ یا تحریم‌های اقتصادی، تغذیه و رژیم غذایی اهمیتی ویژه پیدا می‌کند؛ زیرا در این دوران، افراد با محدودیت دسترسی به مواد غذایی، افزایش قیمت‌ها و اختلال در سیستم‌های توزیع همراه می‌شوند. کارشناسان، برخی راهکارهای تغذیه‌ای را برای گذار راحت‌تر از اوضاع بحرانی پیشنهاد کرده‌اند:
#اولویت‌بندی مواد غذایی: در این دوران، تأمین کالری کافی و مواد مغذی مانند پروتئین، کربوهیدرات و چربی، در اولویت بوده و مصرف مواد غذایی مقوی با ماندگاری بالا همچون حبوبات، غلات، میوه‌ها و سبزیجات خشک شده، انواع آجیل و مواد غذایی کنسروی توصیه می‌شوند.
#'''اولویت‌بندی مواد غذایی''': در این دوران، تأمین کالری کافی و مواد مغذی مانند پروتئین، کربوهیدرات و چربی، در اولویت بوده و مصرف مواد غذایی مقوی با ماندگاری بالا همچون حبوبات، غلات، میوه‌ها و سبزیجات خشک شده، انواع آجیل و مواد غذایی کنسروی توصیه می‌شوند.
#کاهش ضایعات غذایی: در شرایط بحرانی، هرگونه اسراف و دور ریختن مواد غذایی می‌تواند به کمبود مواد غذایی منجر شود.
#'''کاهش ضایعات غذایی''': در شرایط بحرانی، هرگونه اسراف و دور ریختن مواد غذایی می‌تواند به کمبود مواد غذایی منجر شود.
#استفاده از منابع غذایی محلی: منابع غذایی محلی و فصلی می‌تواند به کاهش وابستگی به واردات مواد غذایی کمک کرده و علاوه بر آن، از کشاورزان و تولیدکنندگان محلی حمایت کند. این کار، بهبود امنیت غذایی و پایداری اقتصادی را به‌دنبال خواهد داشت.
#'''استفاده از منابع غذایی محلی''': منابع غذایی محلی و فصلی می‌تواند به کاهش وابستگی به واردات مواد غذایی کمک کرده و علاوه بر آن، از کشاورزان و تولیدکنندگان محلی حمایت کند. این کار، بهبود امنیت غذایی و پایداری اقتصادی را به‌دنبال خواهد داشت.
#تنوع در رژیم غذایی: تلاش برای حفظ تنوع در رژیم غذایی به حفظ سلامت و پیشگیری از کمبودهای تغذیه‌ای در دوران بحران کمک می‌کند. مصرف ترکیبی از مواد غذایی مختلف می‌تواند نیازهای بدن را به‌صورت کامل برآورده کند.
#'''تنوع در رژیم غذایی''': تلاش برای حفظ تنوع در رژیم غذایی به حفظ سلامت و پیشگیری از کمبودهای تغذیه‌ای در دوران بحران کمک می‌کند. مصرف ترکیبی از مواد غذایی مختلف می‌تواند نیازهای بدن را به‌صورت کامل برآورده کند.
#آموزش تغذیه‌ای: این کار می‌تواند برای عموم مردم، آگاهی‌بخشی لازم در مورد انتخاب غذای سالم و بهینه‌سازی مواد غذایی را افزایش دهد.
#'''آموزش تغذیه‌ای''': این کار می‌تواند برای عموم مردم، آگاهی‌بخشی لازم در مورد انتخاب غذای سالم و بهینه‌سازی مواد غذایی را افزایش دهد.
#تهیه و نگهداری غذا: استفاده از ظروف تمیز، آب سالم و روش‌های مناسب پخت و نگهداری غذا می‌تواند از بروز بیماری‌های مرتبط با تغذیه جلوگیری کند.
#'''تهیه و نگهداری غذا''': استفاده از ظروف تمیز، آب سالم و روش‌های مناسب پخت و نگهداری غذا می‌تواند از بروز بیماری‌های مرتبط با تغذیه جلوگیری کند.
#مصرف آب کافی: در صورت محدودیت دسترسی به آب آشامیدنی سالم می‌توان از روش‌های تصفیۀ آب استفاده کرد یا آب‌های بسته‌بندی شده را مصرف کرد.
#'''مصرف آب کافی''': در صورت محدودیت دسترسی به آب آشامیدنی سالم می‌توان از روش‌های تصفیهٔ آب استفاده کرد یا آب‌های بسته‌بندی شده را مصرف کرد.
#حمایت از گروه های آسیب‌پذیر: کودکان، زنان باردار و شیرده، سالمندان و افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن بیشتر در معرض خطر سوء‌تغذیه و عوارض ناشی از آن هستند.<ref> [https://mykeshavarz.com/mag/nutrition-in-war/ اصیلی، «تغذیه در جنگ؛ لیست کامل مواد غذایی»، وب‌سایت مجلۀ کشاورز.]</ref>
#'''حمایت از گروه‌های آسیب‌پذیر''': [[کودک|کودکان]]، [[بارداری|زنان باردار]] و [[شیردهی|شیرده]]، [[سالمندان]] و افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن بیشتر در معرض خطر سوءتغذیه و عوارض ناشی از آن هستند.<ref>[https://mykeshavarz.com/mag/nutrition-in-war/ اصیلی، «تغذیه در جنگ؛ لیست کامل مواد غذایی»، وب‌سایت مجلۀ کشاورز.]</ref>
 
==ارتباط رژیم غذایی با جنسیت==
==ارتباط رژیم غذایی با جنسیت==
رژیم غذایی در سبک زندگی اسلامی- ایرانی برای زنان و مردان براساس تفاوت‌های فیزیولوژیک، نیازهای هورمونی و مسئولیت‌های اجتماعی هر جنس طراحی شده است. این تفاوت‌ها ریشه در طب سنتی اسلامی- ایرانی و آموزه‌های دینی دارد.  
رژیم غذایی در سبک زندگی اسلامی‌ایرانی برای زنان و مردان براساس تفاوت‌های فیزیولوژیک، نیازهای هورمونی و مسئولیت‌های اجتماعی هر جنس طراحی شده است. این تفاوت‌ها ریشه در طب سنتی ایرانی و آموزه‌های دینی دارد.
#تفاوت‌های تغذیه‌ای براساس فیزیولوژی: از جمله نیازهای ویژۀ زنان می‌توان به نیاز به مصرف غذاهای غنی از آهن مانند اسفناج، گوشت قرمز و عدس، ترکیبات ضدالتهاب مانند زردچوبه و روغن زیتون، دمنوش‌های گرم مانند بابونه و دارچین برای کاهش درد در دوران قاعدگی؛ مصرف سمنو به‌عنوان منبع طبیعی اسیدفولیک، انواع مغزها به‌خصوص پسته و بادام برای رشد جنین و نیز شیرۀ انگور و سنجد برای تقویت استخوان‌بندی در دوران بارداری و شیردهی؛ مصرف غذاهای حاوی فیواستروژن مانند شنبلیله و رازیانه، لبنیات محلی و زعفران برای جلوگیری از پوکی استخوان در دوران یائسگی اشاره کرد. از جمله نیازهای ویژۀ مردان نیز می‌توان به نیاز به مصرف غذاهای حاوی گوشت گوسفند و ادویه‌جات گرم مانند زیره و زنجبیل و حلوا ارده به‌منظور تقویت انرژی بدن برای افزایش توان بدنی و انجام کارهای سنگین نسبت به زنان؛ مصرف عسل و دارچین برای تقویت بدن و و خرما و شیرگرم برای سلامت جنسی؛ مصرف انار برای سلامت پروستات و ماهی و روغن زیتون برای سلامت عروق به‌منظور پیشگیری از بیماری‌های مردانه اشاره کرد.<ref>[https://www.salamatnews.com/news/379543/%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA-%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%BA%D8%B0%DB%8C%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86 «تفاوت نیازهای تغذیه‌ای زنان و مردان»، خبرگزاری سلامت نیوز.]</ref>
#'''تفاوت‌های تغذیه‌ای براساس فیزیولوژی''': از جمله نیازهای ویژهٔ زنان می‌توان به مصرف غذاهای غنی از آهن مانند [[اسفناج]]، گوشت قرمز و عدس، ترکیبات ضدالتهاب مانند [[زردچوبه]] و روغن زیتون، دمنوش‌های گرم مانند [[بابونه]] و [[دارچین]] برای کاهش درد در دوران قاعدگی؛ مصرف [[سمنو]] به‌عنوان منبع طبیعی اسیدفولیک، انواع مغزها به‌خصوص [[پسته]] و [[بادام]] برای رشد جنین و نیز [[شیره انگور|شیرهٔ انگور]] و [[سنجد]] برای تقویت استخوان‌بندی در دوران بارداری و [[شیردهی]]؛ مصرف غذاهای حاوی فیواستروژن مانند [[شنبلیله]] و [[رازیانه]]، لبنیات محلی و [[زعفران]] برای جلوگیری از پوکی استخوان در [[یائسگی|دوران یائسگی]] اشاره کرد. از جمله نیازهای ویژهٔ مردان نیز می‌توان به نیاز به مصرف غذاهای حاوی گوشت گوسفند و ادویه‌جات گرم مانند [[زیره]] و [[زنجبیل]] و [[حلوا ارده]] به‌منظور تقویت انرژی بدن برای افزایش توان بدنی و انجام کارهای سنگین نسبت به زنان؛ مصرف عسل و دارچین برای تقویت بدن و [[خرما]] و شیرگرم برای سلامت جنسی؛ مصرف [[انار]] برای سلامت پروستات و ماهی و روغن زیتون برای سلامت عروق به‌منظور پیشگیری از بیماری‌های مردانه اشاره کرد.<ref>[https://www.salamatnews.com/news/379543/تفاوت-نیازهای-تغذیه-ای-زنان-و-مردان «تفاوت نیازهای تغذیه‌ای زنان و مردان»، خبرگزاری سلامت نیوز.]</ref>
#تفاوت‌های مزاجی از دیدگاه طب سنتی: زنان به‌صورت پایه‌ای گرایش به سردی و تری (بلغم) داشته و بیشتر به غذاهای گرم مانند زنجبیل در چای نیاز دارند. مردان نیز به‌صورت پایه، به گرمی و خشکی (صفرا) گرایش داشته و بیشتر به غذاهای تر و خنک‌کننده مانند آب‌دوغ‌خیار نیاز دارند.
#'''تفاوت‌های مزاجی از دیدگاه طب سنتی''': زنان به‌صورت پایه‌ای گرایش به سردی و تری (بلغم) داشته و بیشتر به غذاهای گرم مانند زنجبیل در چای نیاز دارند. مردان نیز به‌صورت پایه، به گرمی و خشکی (صفرا) گرایش داشته و بیشتر به غذاهای تر و خنک‌کننده مانند [[آب‌دوغ‌خیار]] نیاز دارند.
#تفاوت در الگوهای مصرف: زنان، وعده‌های منظم‌تر با حجم کمتر؛ میان‌وعده‌های مغذی مانند نخودچی کشمش؛ تنوع غذایی بیشتر برای تأمین ریزمغذی‌ها بوده و مردان وعده‌های پرحجم‌تر اما با فواصل زمانی طولانی‌تر؛ پروتئین‌های بیشتر در هر وعده و کربوهیدرات‌های پیچیده برای انرژی پایدار نیاز دارند.<ref>[https://shc.sbmu.ac.ir/%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA-%D8%AA%D8%BA%D8%B0%DB%8C%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86 «تفاوت تغذیه در مردان و زنان»، وب‌سایت مرکز بهداشت شرق تهران.]</ref>
#'''تفاوت در الگوهای مصرف''': زنان، وعده‌های منظم‌تر با حجم کمتر؛ میان‌وعده‌های مغذی مانند نخودچی کشمش؛ تنوع غذایی بیشتر برای تأمین ریزمغذی‌ها بوده و مردان وعده‌های پرحجم‌تر اما با فواصل زمانی طولانی‌تر؛ پروتئین‌های بیشتر در هر وعده و کربوهیدرات‌های پیچیده برای انرژی پایدار نیاز دارند.<ref>[https://shc.sbmu.ac.ir/تفاوت-تغذیه-در-مردان-و-زنان «تفاوت تغذیه در مردان و زنان»، وب‌سایت مرکز بهداشت شرق تهران.]</ref>
#نقش رژیم غذایی بر تعیین جنسیت جنین: براساس شواهد علمی، افزایش شانس فرزند پسر در صورت دریافت کالری مناسب در وعدۀ صبح و رساندن وضعیت متابولیکی مادر به شرایط بهینه وجود دارد. همچنین، مطالعات اپیدمیولوژیک و جمعیت‌شناسی تأیید کرده‌اند که گرسنگی‌های طولانی‌مدت، به‌خصوص در دوران جنگ و قحطی، شانس تولد نوزاد پسر را کاهش می‌دهد. آنها معتقدند کفایت دریافت انرژی وجود مقدار کافی گلوکز و به حداقل رساندن نوسانات قند خون، برای لانه‌گزینی جنین پسر اهمیت دارد. نکته آن است که هنوز از نظر علمی، رژیم غذایی مشخصی برای دختر یا پسردار شدن انسان‌ها وجود نداشته و رژیم‌های غذایی مرسوم، تنها شانس و احتمال تعیین جنسیت را افزایش یا کاهش می‌دهند.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5051265/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%AA%D8%BA%D8%B0%DB%8C%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%B9%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D8%AC%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%AA-%D8%AC%D9%86%DB%8C%D9%86-%D8%B1%DA%98%DB%8C%D9%85-%D8%BA%D8%B0%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%88-%D8% «نقش تغذیه در تعیین جنسیت جنین/ رژیم غذایی و باروری:»، مهر نیوز.]</ref>
#'''نقش رژیم غذایی بر تعیین جنسیت جنین''': براساس شواهد علمی، افزایش شانس فرزند پسر در صورت دریافت کالری مناسب در وعدهٔ صبح و رساندن وضعیت متابولیکی مادر به شرایط بهینه وجود دارد. همچنین، مطالعات اپیدمیولوژیک و جمعیت‌شناسی تأیید کرده‌اند که گرسنگی‌های طولانی‌مدت، به‌خصوص در دوران جنگ و قحطی، شانس تولد نوزاد پسر را کاهش می‌دهد. آنها معتقدند کفایت دریافت انرژی وجود مقدار کافی گلوکز و به حداقل رساندن نوسانات قند خون، برای لانه‌گزینی جنین پسر اهمیت دارد. هنوز از نظر علمی، رژیم غذایی مشخصی برای دختر یا پسردار شدن انسان‌ها وجود نداشته و رژیم‌های غذایی مرسوم، تنها شانس و احتمال تعیین جنسیت را افزایش یا کاهش می‌دهند.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5051265/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%AA%D8%BA%D8%B0%DB%8C%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%B9%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D8%AC%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%AA-%D8%AC%D9%86%DB%8C%D9%86-%D8%B1%DA%98%DB%8C%D9%85-%D8%BA%D8%B0%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%88-%D8% «نقش تغذیه در تعیین جنسیت جنین/ رژیم غذایی و باروری:»، مهر نیوز.]</ref>
 
==ارتباط الگوهای مصرف غذایی و توسعۀ اقتصادی==
==ارتباط الگوهای مصرف غذایی و توسعهٔ اقتصادی==
رابطۀ متقابل الگوهای مصرف غذایی و توسعۀ اقتصادی، رابطه ای دوسویه و پویا هست که نه‌تنها بر سلامت جمعیت بلکه بر رشد اقتصادی تأثیرگذار است. در سبک زندگی اسلامی- ایرانی، این رابطه از طریق چند مکانیسم کلیدی عمل می‌کند:  
رابطهٔ الگوهای مصرف غذایی و توسعهٔ اقتصادی، دوسویه و پویا است که نه‌تنها بر سلامت جمعیت بلکه بر رشد اقتصادی تأثیرگذار است. در سبک زندگی اسلامی‌ایرانی، این رابطه از طریق چند مکانیسم کلیدی عمل می‌کند:
#تأثیر توسعۀ اقتصادی بر الگوی مصرف غذایی: در صورت افزایش درآمد، افراد به مصرف پروتئین حیوانی، افزایش تقاضا برای غذاهای فرآوری شده و وارداتی، کاهش مصرف غلات و حبوبات سنتی گرایش پیدا می‌کنند؛ شهرنشینی نیز به رشد فست‌فودها و غذاهای آماده، کاهش مصرف سبزیجات و میوه‌های تازه و افزایش مصرف روغن‌های ناسالم منجر شده است؛ علاوه بر آن، تحولات تکنولوژیکی نیز به توسعۀ صنایع غذایی بسته‌بندی شده و مکانیزه شدن کشاورزی و تغییر الگوی کشت منجر شده است.
#'''تأثیر توسعهٔ اقتصادی بر الگوی مصرف غذایی''': در صورت افزایش درآمد، افراد به مصرف پروتئین حیوانی، افزایش تقاضا برای غذاهای فرآوری شده و وارداتی، کاهش مصرف غلات و حبوبات سنتی گرایش پیدا می‌کنند؛ شهرنشینی نیز به رشد فست‌فودها و غذاهای آماده، کاهش مصرف سبزیجات و میوه‌های تازه و افزایش مصرف روغن‌های ناسالم منجر شده است؛ علاوه بر آن، تحولات تکنولوژیکی نیز به توسعهٔ صنایع غذایی بسته‌بندی شده و مکانیزه شدن کشاورزی و تغییر الگوی کشت منجر شده است.
#تأثیر الگوی مصرف غذایی بر توسعۀ اقتصادی: الگوی غذایی ناسالم به افزایش بیماری‌های متابولیک و فشار بر نظام سلامت و نیز الگوی غذایی سنتی به کاهش هزینه‌های درمانی منجر می‌شود؛ سوء‌تغذیه باعث کاهش بهره‌وری کارگران و تغذیۀ متعادل نیز به افزایش کارایی شناختی و جسمی منتهی می‌شود؛ تقاضا برای غذاهای فرآوری شده به رشد صنایع تبدیلی و تقاضا برای محصولات ارگانیک به توسعۀ کشاورزی پایدار منجر می‌شود.<ref>[https://csr.basu.ac.ir/article%203502.html حیدرآبادی و دیگران، «بررسی تأثیر سرمایه‌های اجتماعی و اقتصادی بر انتخاب الگوهای غذایی شهروندان تهرانی»، 1399ش، چکیده.]</ref>
#'''تأثیر الگوی مصرف غذایی بر توسعهٔ اقتصادی''': الگوی غذایی ناسالم به افزایش بیماری‌های متابولیک و فشار بر نظام سلامت و نیز الگوی غذایی سنتی به کاهش هزینه‌های درمانی منجر می‌شود؛ سوءتغذیه باعث کاهش بهره‌وری کارگران و تغذیهٔ متعادل نیز به افزایش کارایی شناختی و جسمی منتهی می‌شود؛ تقاضا برای غذاهای فرآوری شده به رشد صنایع تبدیلی و تقاضا برای محصولات ارگانیک به توسعهٔ کشاورزی پایدار منجر می‌شود.<ref>[https://csr.basu.ac.ir/article%203502.html حیدرآبادی و دیگران، «بررسی تأثیر سرمایه‌های اجتماعی و اقتصادی بر انتخاب الگوهای غذایی شهروندان تهرانی»، 1399ش، چکیده.]</ref>
#الگوی بهینۀ اسلامی- ایرانی: از جمله اصول کلیدی می‌توان به تعادل بین سنت و مدرنیته، تأکید بر غذاهای محلی و فصلی و پرهیز از اسراف اشاره کرد؛ مزایای اقتصادی این الگوی بهینه نیز شامل کاهش وابستگی به واردات مواد غذایی، توسعۀ کشاورزی بومی و ایجاد ارزش‌افزوده از محصولات سنتی است.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/603854/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C-%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81-%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%AF-%D8%BA%D8%B0%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8 فروهش تهرانی و سلطانی، «بررسی تغییرات الگوی مصرف مواد غذایی خانوارهای ایرانی از دهۀ 1340ش تاکنون»، 1402ش، ص15-20؛]</ref>
 
==تقابل ذوق ضرورت و ذوق آزادگی در الگوی مصرف غذایی ایرانیان==
===الگوی اسلامی- ایرانی===
#ذوق ضرورت:<ref>The Taste of Necessity.</ref> این نگاه بیشتر متعلق به طبقات کارگر و مردمی است که بودجه و زمان محدودتری داشته و شامل غذاهای تابع نیازهای پایه با ویژگی‌هایی از جمله سیرکنندگی، قیمت پایین، در دسترس بودن و حفظ بقا است؛ مانند نان و پنیر و گردو؛ آش جو؛ آبگوشت استخوان با دنبۀ فراوان و غذاهایی که در آن مقدار زیادی نان یا برنج مصرف می‌شود. برای این گروه، هدف اصلی از غذا خوردن، سیر شدن و کسب انرژی برای کار و زندگی است. در این نگاه، غذای خوب، غذایی است که به اصطلاح «آدمی را بگیرد» و تا ساعت‌ها سیر نگه دارد.
از جمله اصول کلیدی می‌توان به تعادل بین سنت و مدرنیته، تأکید بر غذاهای محلی و فصلی و پرهیز از اسراف اشاره کرد؛ مزایای اقتصادی این الگوی بهینه نیز شامل کاهش وابستگی به واردات مواد غذایی، توسعهٔ کشاورزی بومی و ایجاد ارزش‌افزوده از محصولات سنتی است.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/603854/بررسی-تغییرات-الگوی-مصرف-مواد-غذایی-Ø®Ø§Ù†ÙˆØ§Ø فروهش تهرانی و سلطانی، «بررسی تغییرات الگوی مصرف مواد غذایی خانوارهای ایرانی از دهۀ 1340ش تاکنون»، 1402ش، ص15-20؛]</ref>
#ذوق آزادی یا تجمل:<ref>The Taste of Luxury / Liberty.</ref>  این نگاه بیشتر متعلق به طبقات بالاتر و ثروتمند جامعه است که دغدغۀ سیر شدن نداشته و از قید «ضرورت» آزاد بوده و شامل غذاهای تابع ترجیحات فراتر از بقا با ویژگی‌هایی از جمله ظرافت طعم، ارزش سلامتی، زیبایی‌شناسی و هویت‌سازی است؛ مانند سالاد کینوآ با انار یا استیک راستۀ گوساله. برای این گروه، غذا فقط برای رفع گرسنگی نبوده بلکه تجربه‌ای زیباشناختی، سرگرمی و راهی برای نمایش فرهنگ و سلامت است. در این نگاه، غذای خوب غذایی است که خاص، سالم و شیک باشد.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/603854/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C-%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81-%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%AF-%D8%BA%D8%B0%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8 فروهش تهرانی و سلطانی، «بررسی تغییرات الگوی مصرف مواد غذایی خانوارهای ایرانی از دهۀ 1340ش تاکنون»، 1402ش، ص20-21؛] [https://www.mashreghnews.ir/news/1283145/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%BA%D8%B0%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%DA%AF%D8%B0%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE «الگوهای غذایی ایرانیان در گذر تاریخ»، خبرگزاری مشرق.]</ref>
 
==تقابل ذوق ضرورت و ذوق آزادگی در الگوی مصرف غذایی ایرانیان==
#ذوق ضرورت:<ref>The Taste of Necessity.</ref> این نگاه بیشتر متعلق به طبقات کارگر و مردمی است که بودجه و زمان محدودتری داشته و شامل غذاهای تابع نیازهای پایه با ویژگی‌هایی از جمله سیرکنندگی، قیمت پایین، در دسترس بودن و حفظ بقا است؛ مانند نان و پنیر و گردو؛ آش جو؛ آبگوشت استخوان با دنبهٔ فراوان و غذاهایی که در آن مقدار زیادی نان یا برنج مصرف می‌شود. برای این گروه، هدف اصلی از غذا خوردن، سیر شدن و کسب انرژی برای کار و زندگی است. در این نگاه، غذای خوب، غذایی است که به اصطلاح «آدمی را بگیرد» و تا ساعت‌ها سیر نگه دارد.
#ذوق آزادی یا تجمل:<ref>The Taste of Luxury / Liberty.</ref> این نگاه بیشتر متعلق به طبقات بالاتر و ثروتمند جامعه است که دغدغهٔ سیر شدن نداشته و از قید «ضرورت» آزاد بوده و شامل غذاهای تابع ترجیحات فراتر از بقا با ویژگی‌هایی از جمله ظرافت طعم، ارزش سلامتی، زیبایی‌شناسی و هویت‌سازی است؛ مانند سالاد کینوآ با انار یا استیک راستهٔ گوساله. برای این گروه، غذا فقط برای رفع گرسنگی نبوده بلکه تجربه‌ای زیباشناختی، سرگرمی و راهی برای نمایش فرهنگ و سلامت است. در این نگاه، غذای خوب غذایی است که خاص، سالم و شیک باشد.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/603854/بررسی-تغییرات-الگوی-مصرف-مواد-غذایی-Ø®Ø§Ù†ÙˆØ§Ø فروهش تهرانی و سلطانی، «بررسی تغییرات الگوی مصرف مواد غذایی خانوارهای ایرانی از دهۀ 1340ش تاکنون»، 1402ش، ص20-21؛] [https://www.mashreghnews.ir/news/1283145/الگوهای-غذایی-ایرانیان-در-گذر-تاریخ «الگوهای غذایی ایرانیان در گذر تاریخ»، خبرگزاری مشرق.]</ref>
 
==چالش‌های رژیم غذایی==
==چالش‌های رژیم غذایی==
===تأثیر هزینه‌های زندگی بر کیفیت رژیم غذایی===
===تأثیر هزینه‌های زندگی بر کیفیت رژیم غذایی===
پژوهش‌های صورت‌گرفته نشان داده‌اند که خانوارهای کم‌درآمد بیشتر در معرض خطر ناامنی غذایی و کیفیت پایین رژیم غذایی نسبت به خانوارهای با درآمد بالاتر هستند. از سوی دیگر، در کشورهای پردرآمد، ناامنی غذایی با سطوح بالایی از چاقی همراه بوده و بحران هزینۀ زندگی، نابرابری‌های موجود در رژیم غذایی را تشدید کرده است. بحران هزینۀ زندگی نه‌تنها ممکن است به افزایش تجارب ناامنی غذایی کمک کرده بلکه ممکن است سطوح بالای چاقی را نیز تداوم بخشد.  
پژوهش‌های صورت‌گرفته نشان داده‌اند که خانوارهای کم‌درآمد بیشتر در معرض خطر ناامنی غذایی و کیفیت پایین رژیم غذایی نسبت به خانوارهای با درآمد بالاتر هستند. از سوی دیگر، در کشورهای پردرآمد، ناامنی غذایی با سطوح بالایی از چاقی همراه بوده و بحران هزینهٔ زندگی، نابرابری‌های موجود در رژیم غذایی را تشدید کرده است. بحران هزینهٔ زندگی نه‌تنها ممکن است به افزایش تجارب ناامنی غذایی کمک کرده بلکه ممکن است سطوح بالای چاقی را نیز تداوم بخشد.
 
===رواج الگوی غذایی ناسالم===
===رواج الگوی غذایی ناسالم===
امروزه، بسیاری از کارشناسان تغذیه بر این باورند که بحران در سلامت تغذیۀ ایرانیان به وجود آمده است. مردم ایران، در سال‌های اخیر، با تغییر سبک زندگی، الگوی تغذیۀ خود را نیز تغییر داده‌اند.  
امروزه، بسیاری از کارشناسان تغذیه بر این باورند که بحران در سلامت تغذیهٔ ایرانیان به وجود آمده است. مردم ایران، در سال‌های اخیر، با تغییر سبک زندگی، الگوی تغذیهٔ خود را نیز تغییر داده‌اند.
#ایرانیان، به‌دلیل فرصت کم، به‌سمت فست‌فودها تمایل یافته و در نهایت، الگوی تغذیه‌ای ناسالم و نامطلوبی را انتخاب کرده‌اند. کارشناسان معتقدند که بهتر است برای حل این معضل، کنترل مواد اولیۀ مصرفی در تولیدکنندگان غذایی با نظارت بیشتری صورت گرفته و در فرهنگ‌سازی در راستای سالم‌سازی سبد غذایی ایرانیان، از راه‌های مختلف برنامه‌ریزی شود.
#ایرانیان، به‌دلیل فرصت کم، به‌سمت فست‌فودها تمایل یافته و در نهایت، الگوی تغذیه‌ای ناسالم و نامطلوبی را انتخاب کرده‌اند. کارشناسان معتقدند که بهتر است برای حل این معضل، کنترل مواد اولیهٔ مصرفی در تولیدکنندگان غذایی با نظارت بیشتری صورت گرفته و در فرهنگ‌سازی در راستای سالم‌سازی سبد غذایی ایرانیان، از راه‌های مختلف برنامه‌ریزی شود.
#آمارها نشان داده‌اند که مصرف نمک در ایران بین 10 تا 14 گرم بوده که این میزان، در سطح جهانی زیر 5 گرم است. کارشناسان توصیه می‌کنند تا ایرانیان از سایر طعم‌دهنده‌ها مانند گیاهان معطر، آب گیاهان معطر و عصاره‌های آنها استفاده کنند؛ مانند آبغوره و آبلیمو.
#آمارها نشان داده‌اند که مصرف نمک در ایران بین ۱۰ تا ۱۴ گرم بوده که این میزان، در سطح جهانی زیر ۵ گرم است. کارشناسان توصیه می‌کنند تا ایرانیان از سایر طعم‌دهنده‌ها مانند گیاهان معطر، آب گیاهان معطر و عصاره‌های آنها استفاده کنند؛ مانند آبغوره و آبلیمو.
#مصرف روغن مایع و نگهداری آن نیز بسیار اهمیت دارد؛ زیرا اسید چرب ترانس از مهمترین متهمان معضلات عروقی و برخی از انواع سرطان‌ها است که خوشبختانه در سال‌های اخیر، در صنعت روغن ایرانیان کاهش یافته است. از سوی دیگر، معضل چاقی در میان کودکان ایرانی رو به افزایش بوده و مصرف روغن مایع بجای روغن جامد و عدم استفاده از غذاهای بسته‌بندی شده و غذاهای آماده مانند کیک و کلوچه‌هایی که از سرشار از شکر و روغن جامد هستند، می‌تواند این روند را نزولی کند.
#مصرف روغن مایع و نگهداری آن نیز بسیار اهمیت دارد؛ زیرا اسید چرب ترانس از مهم‌ترین متهمان معضلات عروقی و برخی از انواع سرطان‌ها است که خوشبختانه در سال‌های اخیر، در صنعت روغن ایرانیان کاهش یافته است. از سوی دیگر، معضل چاقی در میان کودکان ایرانی رو به افزایش بوده و مصرف روغن مایع بجای روغن جامد و عدم استفاده از غذاهای بسته‌بندی شده و غذاهای آماده مانند کیک و کلوچه‌هایی که از سرشار از شکر و روغن جامد هستند، می‌تواند این روند را نزولی کند.
#همچنین، کارشناسان تأکید دارند که افراد برای داشتن رژیم غذایی سالم، پیش از مصرف مواد غذایی آماده و فست‌فودها، برچسب غذایی آنها را مطالعه کرده و میزان کالری آنها را با دقت بررسی کنند.<ref>[https://fa.shafaqna.com/news/435820/ «تغذیه و سبک زندگی در میزگرد شفقنا: الگوی تغذیۀ ایرانیان ناسالم است/ فست‌فودها باید کنترل شوند»، خبرگزاری شفقنا.]</ref>
#همچنین، کارشناسان تأکید دارند که افراد برای داشتن رژیم غذایی سالم، پیش از مصرف مواد غذایی آماده و فست‌فودها، برچسب غذایی آنها را مطالعه کرده و میزان کالری آنها را با دقت بررسی کنند.<ref>[https://fa.shafaqna.com/news/435820/ «تغذیه و سبک زندگی در میزگرد شفقنا: الگوی تغذیۀ ایرانیان ناسالم است/ فست‌فودها باید کنترل شوند»، خبرگزاری شفقنا.]</ref>
===آسیب زدن به محیط‌زیست===
 
امروزه، تغییر در رژیم غذایی حاکم بر کشور به علل مختلف، به آسیب‌پذیری هر چه بیشتر محیط زیستِ ایران منجر شده است.<ref> [https://ensani.ir/fa/article/450922/%DA%A9%D8%A7%D9%88%D8%B4%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%AA%D8%BA%D8%B0%DB%8C%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 محسن‌زاده و فکوهی، «کاوشی در تاریخ فرهنگی تغذیه در ایران»، 1398ش، چکیده.]</ref> با ورود به عصر مدرنیته و کالریزه شدن سفرۀ غذایی ایرانیان، با چاق شدن اطراف شکم‌ها، بلندشدن قد و جدایی پوست از استخوان به‌واسطۀ پرورش ماهیچه و انباشت چربی، سفره‌های زیرزمینی خالی، رودخانه‌ها خشک و زمین فرسوده شده است. این در حالی است که ایران، از آغاز از نظر زراعی و منابع محیطی کشوری ضعیف و آسیب‌پذیر بوده و همین امر جمیعت کشور پهناور ایران را در طول تاریخ محدود، پراکنده، متحرک و پویا نگه داشته‌است. چنین شرایطی زیست در ایران را دشوار کرده و ایرانیان در نقاط مختلف کشور در تطابق با این وضعیت با سخت‌کوشی، تحمل‌پذیری، کم‌خوریِ توام با تقدیرگرایی و رژیم غذایی محدود به محصولات محیطی به زندگی خود ادامه داده‌اند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که در بهترین شرایط نیز در میان تودۀ مردم، به‌هیچ وجه، امکان پرخوری و تنوع غذایی امروزی وجود نداشته اما با ورود درآمدهای نفتی به ایران و شکوفایی اقتصاد نفت، تودۀ مردم نیز به پرخوری و رژیم‌های غذایی پرکالری روی آوردند به‌طوری‌که امروزه، علاوه بر ایجاد شدن معضل چاقی در میان ایرانیان، محیط‌زیستِ ایران نیز بیش از پیش با بحران‌هایی همچون بحران آب مواجه شده است.<ref> [https://ensani.ir/fa/article/450922/%DA%A9%D8%A7%D9%88%D8%B4%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%AA%D8%BA%D8%B0%DB%8C%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 محسن‌زاده و فکوهی، «کاوشی در تاریخ فرهنگی تغذیه در ایران»، 1398ش، ص21-22.]</ref> کارشناسان معتقدند که بهتر است فرهنگ و رژیم غذایی ایرانیان با مقتضیات زیست‌محیطی کشور و مناطق زندگی آنها سازگار شوند.<ref> [https://ensani.ir/fa/article/450922/%DA%A9%D8%A7%D9%88%D8%B4%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%AA%D8%BA%D8%B0%DB%8C%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 محسن‌زاده و فکوهی، «کاوشی در تاریخ فرهنگی تغذیه در ایران»، 1398ش، ص23.]</ref>
===رژیم غذایی و محیط‌زیست===
امروزه، تغییر در رژیم غذایی حاکم بر کشور به علل مختلف، به آسیب‌پذیری هر چه بیشتر محیط زیستِ ایران منجر شده است.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/450922/کاوشی-در-تاریخ-فرهنگی-تغذیه-در-ایران محسن‌زاده و فکوهی، «کاوشی در تاریخ فرهنگی تغذیه در ایران»، 1398ش، چکیده.]</ref> با ورود به عصر مدرنیته و کالریزه شدن سفرهٔ غذایی ایرانیان، با چاق شدن اطراف شکم‌ها، بلندشدن قد و جدایی پوست از استخوان به‌واسطهٔ پرورش ماهیچه و انباشت چربی، سفره‌های زیرزمینی خالی، رودخانه‌ها خشک و زمین فرسوده شده است. این در حالی است که ایران، از آغاز از نظر زراعی و منابع محیطی کشوری ضعیف و آسیب‌پذیر بوده و همین امر جمیعت کشور پهناور ایران را در طول تاریخ محدود، پراکنده، متحرک و پویا نگه‌داشته است. چنین شرایطی زیست در ایران را دشوار کرده و ایرانیان در نقاط مختلف کشور در تطابق با این وضعیت با سخت‌کوشی، تحمل‌پذیری، کم‌خوریِ توأم با تقدیرگرایی و رژیم غذایی محدود به محصولات محیطی به زندگی خود ادامه داده‌اند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که در بهترین شرایط نیز در میان تودهٔ مردم، به‌هیچ وجه، امکان پرخوری و تنوع غذایی امروزی وجود نداشته، اما با ورود درآمدهای نفتی به ایران و شکوفایی اقتصاد نفت، تودهٔ مردم نیز به پرخوری و رژیم‌های غذایی پرکالری روی آوردند؛ به‌طوری‌که امروزه، علاوه بر ایجاد شدن معضل چاقی در میان ایرانیان، محیط‌زیستِ ایران نیز بیش از پیش با بحران‌هایی همچون بحران آب مواجه شده است.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/450922/کاوشی-در-تاریخ-فرهنگی-تغذیه-در-ایران محسن‌زاده و فکوهی، «کاوشی در تاریخ فرهنگی تغذیه در ایران»، 1398ش، ص21-22.]</ref> کارشناسان معتقدند که بهتر است فرهنگ و رژیم غذایی ایرانیان با مقتضیات زیست‌محیطی کشور و مناطق زندگی آنها سازگار شوند.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/450922/کاوشی-در-تاریخ-فرهنگی-تغذیه-در-ایران محسن‌زاده و فکوهی، «کاوشی در تاریخ فرهنگی تغذیه در ایران»، 1398ش، ص23.]</ref>
 
==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
{{پانویس پیش‌نویس}}
==منابع==
*قرآن کریم.
*«18 مورد از آداب غذا خوردن و شیوۀ زندگی سالم در اسلام»، باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ بارگذاری: 17 فروردین 1398ش.
*«18 مورد از آداب غذا خوردن و شیوۀ زندگی سالم در اسلام»، خبرگزاری خبرآنلاین، تاریخ بارگذاری: 27 بهمن 1403ش.
*آلبوکرمی، حسن، «بررسی تأثیر رژیم غذایی و ورزش بر سلامت زنان»، همایش ملی تحقیقات میان رشته‌ای در مدیریت و علوم پزشکی، دورۀ 9، 1403ش.
*اصیلی، مریم، «تغذیه در جنگ؛ لیست کامل مواد غذایی»، وب‌سایت مجلۀ کشاورز، تاریخ بارگذاری: 3 تیر 1404ش.
*«الگوهای غذایی ایرانیان در گذر تاریخ»، خبرگزاری مشرق، تاریخ بارگذاری: 19 مهر 1400ش.
*امامی، زهرا، «تغذیه در طب ایرانی اسلامی»، وب‌سایت پژوهش استان مرکزی، تاریخ بازدید: 29 تیر 1404ش.
*«انتخاب خوراکی‌ها در رژیم فستینگ+ توصیۀ متخصص تغذیه»، پایگاه اطلاع‌رسانی جهاد دانشگاهی، تاریخ بازدید: 25 تیر 1404ش.
*«ایرانیان بر چه اساسی غذا انتخاب می‌کنند؟»، خبرگزاری خبرآنلاین، تاریخ بارگذاری: 27 آذر 1401ش.
*«ایرانی‌ها چقدر به سلامت غذایی خود اهمیت می‌دهند؟»، خبرگزاری دنیای اقتصاد، تاریخ بارگذاری: 28 شهریور 1402ش.
*بشارت‌نژاد، عارفه، «اثر رژیم کتوژنیک بر سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)»، سومین همایش ملی تحقیقات میان رشته‌ای در مدیریت و علوم پزشکی، 1400ش.
*پاکدین، فاطمه و سابقی، امیرحسین، هشتمین همایش دانشجویی بررسی فرهنگ سلامت از منظر قرآن، 1400ش.
*«تغذیه و سبک زندگی در میزگرد شفقنا: الگوی تغذیۀ ایرانیان ناسالم است/ فست‌فودها باید کنترل شوند»، خبرگزاری شفقنا، تاریخ بارگذاری: 1 شهریور 1396ش.
*«تفاوت تغذیه در مردان و زنان»، وب‌سایت مرکز بهداشت شرق تهران، تاریخ بازدید: 29 تیر 1404ش.
*«تفاوت نیازهای تغذیه‌ای زنان و مردان»، خبرگزاری سلامت نیوز، تاریخ بارگذاری: 30 آبان 1403ش.
*«چرا رژیم مدیترانه‌ای برای ایرانی‌ها مناسب نیست؟»، خبرگزاری همشهری آنلاین، تاریخ بارگذاری: 22 مرداد 1403ش.
*«چطور بدانیم که تغذیۀ سالمی داریم؟»، وب‌سایت فیتامین، تاریخ بارگذاری: 23 آبان 1402ش.
*حیدرآبادی، ابوالقاسم و دیگران، «بررسی تأثیر سرمایه‌های اجتماعی و اقتصادی بر انتخاب الگوهای غذایی شهروندان تهرانی»، پژوهش‌های جامعه‌شناسی معاصر، دورۀ 9، شمارۀ 16، 1399ش.
*حیدری، آزاده و خوشابی، نهیمه، بررسی رژیم غذایی و سیستم ایمنی، 1392ش.
*دهخدا، علی‌اکبر، لغتنامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 10 خرداد 1404ش.
*«رژیم مدیترانه‌ای ایرانی: تطبیق یک الگوی سالم جهانی با سلیقه‌های غذایی ایرانی»، وب‌سایت محصولات ارگانیک زیت، تاریخ بارگذاری: 27 مرداد 1403ش.
*رمضان‌علی، محدثه، «رژیم گیاه‌خواری؛ انتخابی سالم یا چالش برانگیز»، خبرگزاری مهر، تاریخ بارگذاری: 2 اسفند 1403ش.
*عباسی، مهناز و دیگران، «فرآیند اسلامی شدن الگوی فرهنگی- اجتماعی تغذیه در ایران»، مطالعات تاریخ اسلام، سال 4، شمارۀ 15، 1391ش.
*غفاری، فرزانه، تغذیۀ سالم از نگاه قرآن، مجلۀ علمی دانشگاه علوم پزشکی زنجان، دورۀ 22، شمارۀ 90، 1391ش.
*فرخی، زینب، «رژیم غذایی چیست؟»، وب‌سایت ویرگول، تاریخ بازدید: 10 خرداد 1404ش.
*فروهش تهرانی، غلامرضا و سلطانی، شهره، «بررسی تغییرات الگوی مصرف مواد غذایی خانوارهای ایرانی از دهۀ 1340ش تاکنون»، اقتصاد کشاورزی و روستایی، سال2، شمارۀ 3، 1402ش.
*«فرهنگ ایرانی گیاه‌خواری را فهم نکرده است/ در تغذیۀ ایرانی‌ها نوعی اهمال به‌چشم می‌خورد»، خبرگزاری برنا نیوز، تاریخ بارگذاری: 10 خرداد 1398ش.
*فلاح رئوفی، فاطمه و مسعودی، میثم، «تغذیه و رژیم غذایی در دورن باستان؛ بررسی پیرامون تغذیه و رژیم غذایی در بین تمدن‌های بزرگ دوران باستان (ایران، یونان، چین، مصر و روم)»، وب‌سایت زیست قوم شناسی و حفاظت تنوع زیستی، تاریخ بازدید: 13 تیر 1404ش.
*طاهریان، طاهره، تربیت بدنی و ورزش از منظر اسلام، آموزش تربیت بدنی، دورۀ 11، شمارۀ 1، 1389ش.
*محسن‌زاده، رسول و فکوهی، ناصر، «کاوشی در تاریخ فرهنگی تغذیه در ایران»، جامعه‌شناسی فرهنگ و هنر، دورۀ 1، شمارۀ 1، 1398ش.
*«نقش تغذیه در تعیین جنسیت جنین/ رژیم غذایی و باروری:»، مهر نیوز، تاریخ بارگذاری: 28 مهر 1399ش.
*«نقش غذا در مراسم‌های سنتی و فرهنگ ایرانی»، وب‌سایت شیپ فود، تاریخ بارگذاری: 7 خرداد 1404ش.
*«نه گوشت‌خواری حرام است و نه گیاه‌خواری»، وب‌سایت پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر، تاریخ بازدید: 25 تیر 1404ش.
*همدانی، مصطفی، «زمان‌بندی تغذیه در سبک زندگی مؤمنانه بر پایۀ قرآن و حدیث (نقدی بر انگارۀ حذف ناهار در سبک زندگی اسلامی)»، سبک زندگی اسلامی با محوریت سلامت، دورۀ 8، شمارۀ 3، 1403ش.
*«همه چیز دربارۀ رژیم گوشت‌خواری (بخش دوم)»، وب‌سایت راسخون، تاریخ بارگذاری: 6 شهریور 1398ش.
{{پ|حمید گلزار|Amanollah-Fasihi}}
==اشکالات واردشده اصلاح شدند==


@[[کاربر:حمید گلزار|حمید گلزار]]
==منابع==
@[[کاربر:امان الله فصیحی|امان الله فصیحی]] [[کاربر:زهرا فاضل|زهرا فاضل]] ([[بحث کاربر:زهرا فاضل|بحث]]) ‏۲۲ ژوئیهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۲۳ (+0330)
{{آغاز منابع}}
* قرآن کریم.
* «۱۸ مورد از آداب غذا خوردن و شیوهٔ زندگی سالم در اسلام»، باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ بارگذاری: ۱۷ فروردین ۱۳۹۸ش.
* «۱۸ مورد از آداب غذا خوردن و شیوهٔ زندگی سالم در اسلام»، خبرگزاری خبرآنلاین، تاریخ بارگذاری: ۲۷ بهمن ۱۴۰۳ش.
* آلبوکرمی، حسن، «بررسی تأثیر رژیم غذایی و ورزش بر سلامت زنان»، همایش ملی تحقیقات میان رشته‌ای در مدیریت و علوم پزشکی، دورهٔ ۹، ۱۴۰۳ش.
* اصیلی، مریم، «تغذیه در جنگ؛ لیست کامل مواد غذایی»، وب‌سایت مجلهٔ کشاورز، تاریخ بارگذاری: ۳ تیر ۱۴۰۴ش.
* «الگوهای غذایی ایرانیان در گذر تاریخ»، خبرگزاری مشرق، تاریخ بارگذاری: ۱۹ مهر ۱۴۰۰ش.
* امامی، زهرا، «تغذیه در طب ایرانی اسلامی»، وب‌سایت پژوهش استان مرکزی، تاریخ بازدید: ۲۹ تیر ۱۴۰۴ش.
* «انتخاب خوراکی‌ها در رژیم فستینگ+ توصیهٔ متخصص تغذیه»، پایگاه اطلاع‌رسانی جهاد دانشگاهی، تاریخ بازدید: ۲۵ تیر ۱۴۰۴ش.
* «ایرانیان بر چه اساسی غذا انتخاب می‌کنند؟»، خبرگزاری خبرآنلاین، تاریخ بارگذاری: ۲۷ آذر ۱۴۰۱ش.
* «ایرانی‌ها چقدر به سلامت غذایی خود اهمیت می‌دهند؟»، خبرگزاری دنیای اقتصاد، تاریخ بارگذاری: ۲۸ شهریور ۱۴۰۲ش.
* بشارت‌نژاد، عارفه، «اثر رژیم کتوژنیک بر سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)»، سومین همایش ملی تحقیقات میان رشته‌ای در مدیریت و علوم پزشکی، ۱۴۰۰ش.
* «تغذیه و سبک زندگی در میزگرد شفقنا: الگوی تغذیهٔ ایرانیان ناسالم است/ فست‌فودها باید کنترل شوند»، خبرگزاری شفقنا، تاریخ بارگذاری: ۱ شهریور ۱۳۹۶ش.
* «تفاوت تغذیه در مردان و زنان»، وب‌سایت مرکز بهداشت شرق تهران، تاریخ بازدید: ۲۹ تیر ۱۴۰۴ش.
* «تفاوت نیازهای تغذیه‌ای زنان و مردان»، خبرگزاری سلامت نیوز، تاریخ بارگذاری: ۳۰ آبان ۱۴۰۳ش.
* «چرا رژیم مدیترانه‌ای برای ایرانی‌ها مناسب نیست؟»، خبرگزاری همشهری آنلاین، تاریخ بارگذاری: ۲۲ مرداد ۱۴۰۳ش.
* «چطور بدانیم که تغذیهٔ سالمی داریم؟»، وب‌سایت فیتامین، تاریخ بارگذاری: ۲۳ آبان ۱۴۰۲ش.
* حیدرآبادی، ابوالقاسم و دیگران، «بررسی تأثیر سرمایه‌های اجتماعی و اقتصادی بر انتخاب الگوهای غذایی شهروندان تهرانی»، پژوهش‌های جامعه‌شناسی معاصر، دورهٔ ۹، شمارهٔ ۱۶، ۱۳۹۹ش.
* حیدری، آزاده و خوشابی، نهیمه، بررسی رژیم غذایی و سیستم ایمنی، ۱۳۹۲ش.
* دهخدا، علی‌اکبر، لغتنامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: ۱۰ خرداد ۱۴۰۴ش.
* «رژیم مدیترانه‌ای ایرانی: تطبیق یک الگوی سالم جهانی با سلیقه‌های غذایی ایرانی»، وب‌سایت محصولات ارگانیک زیت، تاریخ بارگذاری: ۲۷ مرداد ۱۴۰۳ش.
* رمضان‌علی، محدثه، «رژیم گیاه‌خواری؛ انتخابی سالم یا چالش‌برانگیز»، خبرگزاری مهر، تاریخ بارگذاری: ۲ اسفند ۱۴۰۳ش.
* عباسی، مهناز و دیگران، «فرایند اسلامی شدن الگوی فرهنگی- اجتماعی تغذیه در ایران»، مطالعات تاریخ اسلام، سال ۴، شمارهٔ ۱۵، ۱۳۹۱ش.
* غفاری، فرزانه، تغذیهٔ سالم از نگاه قرآن، مجلهٔ علمی دانشگاه علوم پزشکی زنجان، دورهٔ ۲۲، شمارهٔ ۹۰، ۱۳۹۱ش.
* فرخی، زینب، «رژیم غذایی چیست؟»، وب‌سایت ویرگول، تاریخ بازدید: ۱۰ خرداد ۱۴۰۴ش.
* فروهش تهرانی، غلامرضا و سلطانی، شهره، «بررسی تغییرات الگوی مصرف مواد غذایی خانوارهای ایرانی از دههٔ ۱۳۴۰ش تاکنون»، اقتصاد کشاورزی و روستایی، سال۲، شمارهٔ ۳، ۱۴۰۲ش.
* «فرهنگ ایرانی گیاه‌خواری را فهم نکرده است/ در تغذیهٔ ایرانی‌ها نوعی اهمال به‌چشم می‌خورد»، خبرگزاری برنا نیوز، تاریخ بارگذاری: ۱۰ خرداد ۱۳۹۸ش.
* فلاح رئوفی، فاطمه و مسعودی، میثم، «تغذیه و رژیم غذایی در دورن باستان؛ بررسی پیرامون تغذیه و رژیم غذایی در بین تمدن‌های بزرگ دوران باستان (ایران، یونان، چین، مصر و روم)»، وب‌سایت زیست قوم‌شناسی و حفاظت تنوع زیستی، تاریخ بازدید: ۱۳ تیر ۱۴۰۴ش.
* طاهریان، طاهره، تربیت بدنی و ورزش از منظر اسلام، آموزش تربیت بدنی، دورهٔ ۱۱، شمارهٔ ۱، ۱۳۸۹ش.
* محسن‌زاده، رسول و فکوهی، ناصر، «کاوشی در تاریخ فرهنگی تغذیه در ایران»، جامعه‌شناسی فرهنگ و هنر، دورهٔ ۱، شمارهٔ ۱، ۱۳۹۸ش.
* محمدی ری شهری، محمد، میزان‌الحکمه، قم، دارالحدیث، ۱۳۸۶ش.
* «نقش تغذیه در تعیین جنسیت جنین/ رژیم غذایی و باروری:»، مهر نیوز، تاریخ بارگذاری: ۲۸ مهر ۱۳۹۹ش.
* «نقش غذا در مراسم‌های سنتی و فرهنگ ایرانی»، وب‌سایت شیپ فود، تاریخ بارگذاری: ۷ خرداد ۱۴۰۴ش.
* «نه گوشت‌خواری حرام است و نه گیاه‌خواری»، وب‌سایت پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر، تاریخ بازدید: ۲۵ تیر ۱۴۰۴ش.
* همدانی، مصطفی، «زمان‌بندی تغذیه در سبک زندگی مؤمنانه بر پایهٔ قرآن و حدیث (نقدی بر انگارهٔ حذف ناهار در سبک زندگی اسلامی)»، سبک زندگی اسلامی با محوریت سلامت، دورهٔ ۸، شمارهٔ ۳، ۱۴۰۳ش.
* «همه چیز دربارهٔ رژیم گوشت‌خواری (بخش دوم)»، وب‌سایت راسخون، تاریخ بارگذاری: ۶ شهریور ۱۳۹۸ش.
{{پایان منابع}}
[[رده:آداب و رسوم تغذیه]]
[[رده:بهداشت غذایی]]
[[رده:ویکی‌زندگی]]

نسخهٔ کنونی تا ۲۶ مهر ۱۴۰۴، ساعت ۰۶:۵۸

سالاد سزار
سالاد سزار، یک غذای رژیمی

رژیم غذایی؛ الگوی غذایی تنظیم شده براساس نیازهای فرد.

رژیم غذایی به مجموعه‌ای هدفمند از غذاها و نوشیدنی‌هایی گفته می‌شود که فرد در طول روز مصرف می‌کند. این رژیم، نه‌تنها نیازهای جسمانی انسان را تأمین کرده بلکه تأثیر عمیقی بر سلامت روانی، معنوی و نیز محیط‌زیست آدمی دارد. رژیم غذایی، در نگاه اسلامی‌ایرانی، تنها به‌معنای محدودیت‌های موقت یا برنامه‌های کاهش و افزایش وزن نبوده بلکه سبک زندگی متعادل و آگاهانه‌ای است که ریشه در تعالیم دینی و فرهنگ ایرانی دارد. در نگاه مدرن، گاهی رژیم غذایی به کنترل خوراک در دوره‌ای سخت و مقطعی تقلیل داده می‌شود، اما در اسلام و سنت ایرانی، تغذیه، همواره بخشی از زندگی پاک و سالم به‌شمار رفته که سلامت جسمی و تعادل روحی را به‌دنبال دارد.

تعریف رژیم غذایی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

رژیم غذایی در فرهنگ فارسی معین به‌معنای دستور خوراکِ بیمار است. در لغت‌نامه دهخدا رژیم‌گرفتن یا رژیم‌داشتن، به‌معنای صرف غذا به‌دستور پزشک و خودداری از خوردن برخی غذاها بنابر تجویز او آمده است.[۱] رژیم غذایی در فرهنگ غربی با واژهٔ Diet شناخته می‌شود که ریشه در واژه یونانی Diaitasthan به‌معنای اداره‌کردن زندگی دارد. رژیم غذایی در اصطلاح امروزی، برنامه‌ای سخت در راستای کاهش وزن است که با تغییر شیوهٔ زندگی افراد، آنها را به‌سمت خوردن مواد غذایی سالم‌تر و رعایت تعادل در مصرف غذا هدایت می‌کند. البته بسیاری نیز با هدف افزایش وزن به سراغ رژیم‌های غذایی خاص می‌روند.[۲]

آموزه‌های اسلام نیز بر پایهٔ اصول سازگار با فطرت آدمی، راهنمایی‌هایی را در جهت تأمین درست نیازهای جسمانی از طریق خوراک ارائه کرده است که علاوه بر تندرستی به شادابی روان و رشد روحانیِ انسان نیز یاری می‌رساند. تغذیهٔ سالم از نظر اسلام نه‌تنها انرژی بدن را تأمین می‌کند، بلکه برای تقویت تقوا و پاکی نفس نیز اهمیت دارد. در قرآن بر حلال و طیب‌بودن غذا،[۳] پرهیز از اسراف،[۴] بهره‌گیری از خوراک‌های طبیعی همچون عسل، شیر، زیتون و خرما، پرهیز از حرام‌خوری،[۵] روزه و پاکسازی بدن تأکید شده است.[۶]

تاریخچهٔ رژیم غذایی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

تغذیه انسان از عصر حجر تا امروز، همگام با تغییر سبک زندگی، محیط زیست و دسترسی به منابع غذایی، تکامل یافته است. انسان‌های نخستین از گیاهان وحشی، میوه‌ها و شکار حیوانات تغذیه می‌کردند، اما به‌تدریج با تغییر شرایط، رژیم غذایی آن‌ها به سمتی پیش رفت که انرژی و مواد مغذی لازم برای زندگی روزمره را بهتر تأمین کند. دگرگونی‌های محیطی، آب‌وهوایی، پوشش گیاهی و مهاجرت‌های گسترده، نقش کلیدی در این تحولات داشته‌اند. در طول تاریخ، جوامع مختلف کوشیده‌اند برنامه‌های غذایی مناسب با نیازهای خود را توسعه دهند. برای نمونه، چین و هند از ۲۵۰۰ سال پیش، غذا و نوشیدنی را بخشی اساسی از حفظ سلامتی دانسته و رژیم‌های غذایی ویژه‌ای داشته‌اند.

در ایران باستان، مردم با کشاورزی و دام‌داری، تغذیه خود را متحول کردند. نان و غلات پایه اصلی غذای آن‌ها بود و به‌دلیل ارزش غذایی بالا، جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ ایرانی داشت. در عصر هخامنشیان، با پیشرفت کشاورزی، گیاهان و میوه‌ها بخش بزرگی از رژیم غذایی را تشکیل می‌دادند، البته گوشت گوسفند و پرندگانی مانند اردک و کبوتر نیز مصرف می‌شد.[۷] در زمان اشکانیان نیز ترکیب غذاها مشابه بود؛ اما درحالی که اشراف از خوراک‌های متنوع بهره می‌بردند، مردم عادی اغلب نان ساده‌ای از جو، ذرت، ارزن و بلوط می‌خوردند که هم فقیرانه بود و هم سازگار با محیط زیست.[۸] در دوره ساسانیان، مصرف گوشت کاهش یافت و خوردن آجیل و شیرینی میان ثروتمندان رایج شد.[۷]

پس از مسلمان شدن ایرانیان، بسیاری از جنبه‌های زندگی آن‌ها ازجمله تغذیه، تحت تأثیر اسلام قرار گرفت. سفره ایرانی در این دوره، ترکیبی شد از تنوع و تجمل باستانی ایران و قوانین اسلامی مانند حرام‌بودن خوک، شراب و اسراف و تأکید بر روزی حلال. اسلام با آیات قرآن و احادیث، اصول تغذیه سالم را بیان کرد؛[۹] مثلاً در آیه ۷۲ سوره بقره، به مؤمنان دستور داده شده از روزی پاکیزه استفاده کنند.[۱۰] همچنین پیامبر، تأمین غذای حلال برای فرزندان را از وظایف والدین دانسته است.[۱۱] این تأثیرات باعث تغییراتی در رژیم غذایی ایرانیان شد:

  • ورود مواد جدید مانند ادویه‌ها (دارچین، هل، زنجبیل) و میوه‌های گرمسیری (موز، انبه)
  • افزایش مصرف گوشت گوسفند و مرغ و رواج کباب‌ها و غذاهای بریان
  • توجه ویژه به خرما، عسل و شیرینی‌های طبیعی[۱۲]

امروزه، افراد دریافته‌اند که رسیدن به سلامتی، تنها با حذف گروهی از غذاها میسر نمی‌شود، بلکه با برقراری تعادل در مصرف مواد غذایی، به‌دست می‌آید.[۱۳] با ورود مدرنیته و افزایش درآمدهای نفتی، فرهنگ مصرف‌گرایی در تغذیه ایرانیان نهادینه شد. این تغییرات، در موارد زیر مشاهده می‌شود:

  • رشد چشمگیر برنامه‌های آشپزی تلویزیونی از دهه ۷۰
  • رونق آموزشگاه‌های آشپزی و هنرهای مرتبط مانند میوه‌آرایی
  • افزایش تعداد رستوران‌ها و فست‌فودها در فضاهای عمومی
  • انتشار گسترده کتاب‌ها و کانال‌های آشپزی

این تحولات باعث شده رژیم غذایی ایرانیان به سرعت پرکالری شود. آمارها نشان می‌دهد میانگین مصرف روزانه انرژی از ۳۰۵۰ کیلوکالری در سال ۱۳۷۰م به ۴۰۰۷ کیلوکالری در سال ۱۳۹۲م افزایش یافته است.[۱۴]

انواع رژیم غذایی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

هرچند برخی قالب‌های یکسان رژیم در دنیا وجود دارد، اما رژیم غذایی هر فرد مخصوص خود او بوده و مقدار مواد غذایی در هر رژیم بین افراد مختلف، متفاوت است.

رژیم روزه‌داری[۱۵]

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

رژیم فستینگ یا روزه‌داری متناوب، شبیه عادت‌های تغذیه‌ای در ماه رمضان بوده و در آن، فرد چرخه‌ای از دو دوره روزه‌داری و غذا خوردن را می‌گذراند. روزه‌داری در دین اسلام، از نظر جسمی می‌تواند به کاهش وزن، بهبود متابولیسم و سلامت قلب و عروق کمک کرده و از نظر روحی نیز کاهش استرس، افزایش تمرکز و تقویت اراده را به‌دنبال دارد. روزه‌داری در ماه رمضان، از طلوع خورشید آغاز و تا غروب آفتاب ادامه دارد. رژیم فستینگ نیز انواع مختلفی دارد که در تمامی آنها نوعی روزه‌داری برای رسیدن به وزن مناسب و سلامتی رعایت می‌شود. ریشهٔ این نوع رژیم به روزه‌داری سنتی برمی‌گردد که برای بهبود سلامت بدن یا مزایای عرفانی استفاده می‌شود.[۱۶]

رژیم مدیترانه‌ای

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

رژیم مدیترانه‌ای که بر پایه عادات غذایی مردم منطقه مدیترانه شکل گرفته، بر مصرف ماهی، سبزیجات و مواد غذایی سالم تأکید دارد و مصرف گوشت قرمز را محدود می‌کند. این رژیم به عنوان یکی از بهترین الگوهای غذایی برای پیشگیری و کمک به درمان بیماری‌های قلبی، کلیوی، دیابت و فشار خون شناخته شده است؛ اما این رژیم به تنهایی کافی نیست، چرا که بدن انسان به تمام گروه‌های غذایی نیاز دارد. به باور آنها، تأکید افراطی بر برخی گروه‌های غذایی (مانند گیاهخواری یا گوشتخواری) ممکن است ناشی از عدم آگاهی کامل از خواص مواد غذایی مختلف باشد. مصرف متعادل تمام گروه‌های غذایی شامل میوه و سبزیجات، غلات و حبوبات، گوشت و لبنیات البته با مقدار کمتر گوشت قرمز و توجه بیشتر به مواد گیاهی، رویکرد متعادلی است که می‌تواند فواید رژیم مدیترانه‌ای را حفظ کند، بدون اینکه بدن را از مواد مغذی ضروری محروم سازد.[۱۷]

در فرهنگ ایرانی، مواد غذایی همچون سبزیجات تازه، نان‌های سنتی، انواع حبوبات و غذاهای دریایی وجود دارد و به‌همین دلیل، تطبیق رژیم مدیترانه‌ای با سلایق ایرانی کار سختی نبوده و به‌راحتی می‌توان از غذاهای محبوب ایرانی در این رژیم بهره برد؛ برای مثال، در فرهنگ غذایی ایرانیان، استفاده از سبزی خوردن و انواع سالاد به‌خصوص سالاد شیرازی رایج است که با اصول رژیم مدیترانه‌ای سازگاری دارد. همچنین، دسترسی ایران به دریا در شمال و جنوب باعث شده تا غذاهای محبوب ایرانی همچون کباب ماهی، ماهی شکم‌پر و قلیه ماهی به‌راحتی در رژیم مدیترانه‌ای جای بگیرند.[۱۸]

رژیم کتوژنیک[۱۹]

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

رژیم غذایی پرچرب و بسیار کم کربوهیدرات بوده و در درمان بیماری‌های مختلفی از جمله صرع، دیابت، سرطان، سندرم متابولیک، چاقی، آلزایمر، پارکینسون، اوتیسم و بیماری‌های غدد درون‌ریز مورد استفاده است. در این میان، سندرم تخمدان پلی کیستیک[۲۰] شایع‌ترین اختلال غدد درون‌ریز در زنان به‌خصوص در سنین باروری است. پژوهش‌های صورت‌گرفته درمان این سندرم با استفاده رژیم کتوژنیک را ثابت کرده‌اند.[۲۱]

رژیم گیاه‌خواری

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
رژیم گیاه خواری
سبزیجات و گیاهان مناسب رژیم گیاه‌خواری

محصولات حیوانی در این رژیم ممنوع بوده و غذاهایی ساده همچون سبزیجات و حبوبات مصرف می‌شوند. برخی رژیم گیاه‌خواری را نوعی سبک زندگی می‌دانند که به‌معنای پرهیز از خوردن گوشت جانوران بوده و در برخی موارد، به دوری از شیر و فرآورده‌های لبنی، تخم‌مرغ و عسل نیز که خاستگاهی جانوری دارند، منتهی می‌شود. از مهم‌ترین دلایل گرایش به این رژیم غذایی را مسائل اخلاقی یا رعایت حقوق حیوانات، حفاظت محیط زیست، حفظ سلامتی، مسائل معنوی یا مذهبی می‌دانند. گیاه‌خواران با توجه به رژیمی که دارند با محدودیت دسترسی به مواد پروتئینی مواجه بوده و بهتر است تا از مواد غذایی جایگزینِ آنها برای تأمین نیاز بدن استفاده کنند؛ برای مثال، استفاده از پروتئین‌های گیاهی به‌جای انواعِ حیوانی آنها.[۲۲] علاوه بر آن، ویتامین B12 از جمله ویتامین‌هایی است که به‌صورت کامل در محصولات حیوانی یافت شده و کمبود آن به کم‌خونی و مشکلات عصبی منجر می‌شود. به‌همین دلیل، گیاه‌خواران می‌توانند از مکمل‌های غذایی و منابع غنی‌شده با B12 مانند شیرهای گیاهی یا غلات صبحانه استفاده کنند.[۲۳]

در رژیم غذایی گیاه‌خواری که از قرن ۱۹ میلادی بسیار رایج شده، بسیاری بر این باورند که حیات جانوران، همچون حیات انسان محترم است. این در حالی است که نفس حیات، اهدایی خداوند به تمامی موجودات زنده از جمله انسان، حیوان و گیاه بوده و تمامی آنها محترم هستند. به‌همین دلیل، از این جهت، فرقی میان حیوان و گیاه نیست؛ علاوه بر آن، خداوند در قرآن کریم، به صراحت تأکید کرده است که او، چهارپایان را برای استفادهٔ آدمی آفریده تا با پشم و پوست آنها از سرما حفظ شده و از گوشت آنها تغذیه کنند.[۲۴] علاوه بر آن، در آیه‌ای دیگر خداوند، به اجازهٔ آدمی برای صید ماهی و خوردن آن نیز اشاره کرده است.[۲۵] به‌همین دلایل، خوردن گوشت حیوانات و فرآورده‌های آنها نه‌تنها حرام نبوده بلکه به خوردن آنها سفارش شده‌اند.[۲۶]

رژیم گوشت‌خواری

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در این رژیم، تنها مصرف محصولات حیواناتی مانند گوشت، مرغ، لبنیات و تخم‌مرغ مجاز هستند. این رژیم به‌دلیل محدودیت‌های بسیار زیاد و حذف اکثریت گروه‌های غذایی، معایب و مشکلات زیادی را به‌همراه دارد که از آن جمله می‌توان به چربی، کلسترول و سدیم بالا، محرومیت از بسیاری از ویتامین‌ها و مواد معدنی به‌دلیل حذف انواع میوه، سبزی، حبوبات و غلات کامل، محرومیت از فیبر که نوعی کربوهیدرات غیرقابل هضم بوده و تنها در مواد غذایی گیاهی یافت می‌شود، اشاره کرد.[۲۷]

عوامل تأثیرگذار بر رژیم غذایی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

از جمله عوامل تعیین‌کنندهٔ رژیم غذایی می‌توان به جایگاه طبقاتی، عادت‌واره، ذائقهٔ شخصی، فرهنگ غذایی کشوری، قومی و خانوادگی افراد اشاره کرد. علاوه بر آن، داشتن دانش تغذیه‌ای صحیح نیز می‌تواند عادات غذایی سالم را در آدمی نهادینه کند. امروزه، در ایران، بسیاری از مردم، فواید داشتن تغذیهٔ سالم و توجه به دانش تغذیه‌ای را تنها به رعایت کالری و رژیم‌های لاغری برای کاهش وزن محدود کرده‌اند.[۲۸]

در این بین، انتخاب غذا و سلیقهٔ غذا میان ایرانیان بیشتر براساس محرک‌هایی همچون جاذبهٔ حسی، محتوای طبیعی و سلامتی است. پژوهش‌های صورت‌گرفته در ایران نشان داده‌اند که آشنایی با مواد غذایی و نگرانی اخلاقی، کم‌اهمیت‌ترین محرک‌های انتخاب غذا در گروه‌های مختلف جمعیتی ایرانیان بوده است. از نظر کارشناسان، انتخاب غذا، دربرگیرندهٔ تصمیم‌هایی است که در زمان خرید، در طول مصرف غذا یا بین این دو زمان، به‌صورت ناخودآگاه یا آگاهانه توسط فرد گرفته می‌شود. این انتخاب، ناشی از عوامل متعددی همچون اولویت، تمایل به مصرف، علاقه، در دسترس بودن غذا تحت شرایط جغرافیایی و عوامل اقتصادی است.[۲۹]

رژیم غذایی سالم

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

رژیم غذایی سالم از نظر دین اسلام و فرهنگ ایرانی، بر پایهٔ مصرف خوراکی‌های حلال، پاکیزه و مفید برای بدن استوار بوده و بر پرهیز از اسراف، توجه به اندازهٔ مصرف و نیز توجه به تأثیر غذا بر روح و روان تأکید دارد؛ زیرا از نظر دین اسلام، غذا علاوه بر تأمین نیازهای جسمانی، به سلامت روح و روان نیز کمک می‌کند.[۳۰] از سوی دیگر، رژیم غذایی ناسالم و کمبودهای تغذیه‌ای بلافاصله موجب عوارض جسمی نشده، بلکه به‌مرور زمان به کاهش توان یادگیری، کاهش قدرت حافظه و قدرت تمرکز منتهی می‌شود.[۳۱]

گروه‌های غذایی اصلی در رژیم غذایی سالم

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

گروه‌های غذایی، نیازهای بنیادین بدنِ آدمی هستند که در صورت عدم تأمین، مشکلاتی همچون بی‌حالی و کسلی، پایین آمدن مقاومت بدن، ریزش مو و مشکلات پوستی را به‌دنبال خواهند داشت.

  1. کربوهیدرات‌ها: این گروه از مواد غذایی، مسئول تأمین انرژی در بدن انسان بوده و در رژیم غذایی سالم، حدود ۴۵ تا ۵۵ درصد از کالری مورد نیاز روزانهٔ بدن را تأمین می‌کند. از مهم‌ترین انواع کربوهیدارت‌ها می‌توان به گندم، جو، ذرت، برنج، پاستا، رشتهٔ فرهنگی، انواع سیب‌زمینی و میوه اشاره کرد. نکته آن است که استفادهٔ بیشتر از مقدار ذکرشده در برنامهٔ غذایی می‌تواند فرد را دچار اضافه وزن کند.
  2. پروتئین: این گروه از مواد غذایی به تکمیل فرایند رشد و حفظ عضلات و بافت‌ها منجر می‌شود. به‌همین دلیل، تأمین آن در رژیم غذایی به‌خصوص رژیم‌های کاهش وزن، از اهمیتی ویژه برخوردار است. مقدار مورد استفاده از پروتئین در برنامهٔ غذایی برای افراد معمولی در حدود ۱۰ تا ۳۵ درصد از کالری روزانهٔ آنها را شامل می‌شود. این مقدار برای ورزشکاران متفاوت است؛ زیرا آنها برای ساخت عضله، نیاز به پروتئین بیشتری دارند. گوشت، ماهی، مرغ، حبوبات، تخم مرغ و سؤیا، از مهم‌ترین منابع پروتئین هستند.
  3. چربی: وظیفهٔ چربی در بدن، تأمین انرژی و حفظ آن و نیز تولید هورمون‌های مختلف بدن است. مصرف غذاهایی همچون انواع آجیل، انواع دانه‌های خوراکی مانند کنجد، لبنیات و روغن‌های گیاهی، چربی را برای بدن فراهم می‌کنند. در رژیم غذایی ایده‌آل، حدود ۲۰ تا ۳۵ درصد از کالری روزانه را به چربی‌ها اختصاص داده‌اند.
  4. فیبر: مسئولیت اصلی فیبرها، کنترل سطح قند خون و بهبود عملکرد و سلامت روده است. این گروه غذایی مهم از طریق مصرف مواد غذایی همچون سبزیجات، میوه، جو، برخی از انواع حبوبات، غلات سبوس‌دار، برنج قهوه‌ای و آجیل تأمین می‌شود.
  5. ویتامین‌ها و مواد معدنی: وظیفهٔ اصلی این دو گروه مواد غذایی کمک به رشد سلولی بدن و تنظیم مقدار متابولیسم است. ویتامین‌ها و مواد معدنی بخش مهمی از رژیم غذایی را تشکیل می‌دهند که مقدار آن برای هر فرد متفاوت بوده که به کمک آزمایش و نیز توسط پزشک مشخص می‌شود.
  6. آب: مادهٔ غذایی در دسترسی است که نوشیدن آن موجب جلوگیری از خشکی بدن، شفاف شدن پوست و تأمین سلامت کلیه‌ها می‌شود. کالری این گروه غذایی صفر بوده و منعی برای مصرف آن وجود ندارد. کارشناسان توصیه می‌کنند تا روزانه حداقل ۸ لیوان آب توسط افراد مصرف شود.[۳۲]

رژیم غذایی سالم برای کاهش وزن

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

کم خوردن یا حذف برخی مواد غذایی مانند نان و برنج، باوری غلط در زمینهٔ کاهش وزن است. این در حالی است که در رژیم غذایی سالم برای کاهش وزن نیز به کالری و محتوای درشت‌مغذی‌ها توجه شده و شامل مصرف ترکیبی متعادل از مواد مغذی مختلف بوده که کالری کمی داشته اما دارای فیبر، پروتئین و سایر مواد مغذی مهم هستند.[۳۳] از جمله ویژگی‌های رژیم غذایی خوب و سالم، به‌خصوص برای کاهش وزن، این است که غذاهای مورد علاقهٔ فرد نیز در آن گنجانده شود. این کار بیشتر به دو صورت انجام می‌شود:

  1. روز آزاد:[۳۴] در این روز، فرد می‌تواند مواد غذایی مورد علاقهٔ خود را مصرف کند. در برخی رژیم‌ها، در روز آزاد، فرد می‌تواند از نظر مقدار و نوع غذا آزادی عمل داشته باشد و در برخی دیگر، تنها در انتخاب نوع غذا آزاد بوده و کماکان باید مقدار غذای خود را کنترل کند.
  2. استفاده از اصل ۲۰/۸۰: روشی کاربردی در طراحی رژیم بوده که تعادل و انعطاف رژیم غذایی را عنوان می‌کند. براساس این اصل، بهتر است برنامهٔ غذایی روزانه طوری طراحی شود که ۸۰درصد آن شامل مواد غذایی سالم و مغذی بوده و ۲۰درصد آن نیز شامل غذاهای مورد علاقه مانند انواع کیک و اسنک باشد.[۳۵]

رژیم غذایی سالم برای افزایش وزن

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

برای افزایش وزن، فرد می‌تواند بر مصرف کالری بیشتر از آنچه در طول شبانه‌روز می‌سوزاند، متمرکز شود. افزایش وزن نیز به روشی سالم، نیاز به زمان و برنامهٔ غذایی ورزشی اصولی دارد.

رژیم غذایی سالم برای کودکان

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

برنامهٔ غذایی کودکان و نوجوانان بسیار حائز اهمیت بوده و شامل انواع غذاهای غنی از مواد مغذی از تمامی گروه‌های غذایی از جمله سبزیجات، میوه‌ها، غلات کامل، پروتئین و لبنیات کم‌چرب است. کودکان برای رشد و نمو به ویتامین‌ها و مواد معدنی زیادی مانند کلسیم برای استخوان‌های قوی و آهن برای خون نیاز دارند. داشتن عادات غذایی سالم در مراحل اولیهٔ زندگی می‌تواند به پیشگیری از بیماری‌های مزمن در مراحل بعدی زندگی کمک کند. به‌همین دلیل، بهتر است تا در رژیم غذایی کودکان مواردی همچون قند مصنوعی، چربی‌های اشباع‌شده و غذاهای فرآوری‌شده را محدود کرده تا به چاقی و سایر مشکلات جسمی دچار نشوند.[۳۶]

مزایای رژیم غذایی سالم

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

رژیم غذایی سالم و سبک زندگی صحیح، نقش مهمی در پیشگیری از بیماری‌ها، به‌خصوص بیماری‌های غیرواگیر مانند دیابت و مشکلاتی مثل چاقی ایفا می‌کند. از مهم‌ترین مزایای داشتن رژیم غذایی سالم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

  1. کاهش کلسترول و پاک‌سازی بدن: در طب سنتی، مصرف روغن‌های سالم و پرهیز از چربی‌های ناسالم برای کاهش سطح کلسترول و پاک نگه داشتن بدن تأثیرگذار هستند. همچنین، مصرف مواد غذایی همچون سیر و پیاز به تصفیهٔ خون و پاک‌سازی بدن کمک می‌کنند.
  2. پیشگیری از بیماری‌ها: کاهش احتمال ابتلا به بیماری‌هایی مانند دیابت، برخی سرطان‌ها، پوکی استخوان، اختلالات سبک زندگی، کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی؛ زیرا رژیم غذایی سالم سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها و ترکیبات ضدالتهابی است.
  3. بهینه کردن متابولیسم یا همان سوخت‌وساز بدن و سطح انرژی.[۳۷]
  4. مدیریت وزن و حفظ سلامتی: رعایت اعتدال در خوردن و پرهیز از اسراف که در قرآن نیز نهی شده است نه‌تنها از اضافه وزن و چاقی جلوگیری می‌کند، بلکه سلامتی را در تمامی عمر نوید می‌بخشد.
  5. بهبود خلق‌وخو و سلامت روان: رژیم غذایی سرشار از میوه، سبزیجات و غلات کامل، افسردگی و اضطراب را به‌صورت چشمگیری کاهش می‌دهند.
  6. داشتن میانسالی و پیری شاداب: زیرا بسیاری از غذاهای ناسالم، تأثیر بلندمدت داشته و در سنین میانسالی و پیری، علائم خود را نشان می‌دهند. رژیم غذایی سالم، سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و سطح انرژی و کیفیت کلی زندگی را بهبود می‌بخشد.[۳۸]
  7. سلامت قلب؛ سبک زندگی نادرست از قبیل کم‌تحرکی و رژیم‌های غذایی ناسالم در بروز برخی بیماری‌های قلبی نقش دارند.
  8. سلامت دندان‌ها: مصرف مواد غذایی مناسب، در کنار رعایت بهداشت دهان و دندان، بر سلامت دندان‌ها تأثیرگذار هستند. باکتری‌های موجود در دهان، پس از مصرف مواد غذایی با تولید اسید می‌توانند به مینای دندان آسیب رسانده و در نهایت پوسیدگی دندان‌ها را منجر شوند. رژیم غذایی سالم با مواد غذایی مناسب می‌تواند با کاهش میزان اسید تولیدشده، آسیب کمتری به مینای دندان وارد کرده و دندان‌ها را سالم‌تر نگه دارد.[۳۹]
  9. سلامت پوست: نوشیدن آب به میزان کافی در کنار رژیم غذایی سالم به داشتن پوستی تمیز و زیبا منجر می‌شود. در مقابل، رژیم غذایی نامناسب، رنگ پوست را کدر کرده و به خشکی پوست و پیری زودرس منتهی خواهد شد.[۴۰]

اصول کلیدی رژیم غذایی سالم

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  1. نوشیدن آب به‌صورت منظم؛
  2. پرهیز از مصرف الکل و مشروبات حرام؛
  3. محدود کردن مصرف شکر و قند؛ در طب سنتی ایرانی، مصرف بیش از حد شیرینی‌جات، به‌عنوان عامل سردی و بلغم شناخته می‌شود که بیماری‌های مختلفی را به‌دنبال خواهد داشت. در این میان، جایگزین‌های طبیعی همچون عسل، خرما و شیره‌های طبیعی گزینه‌های بهتری هستند.
  4. کاهش مصرف چربی‌های اشباع‌شده؛ استفاده از روغن‌های طبیعی همچون روغن زیتون و روغن کنجد در فرهنگ اسلامی- ایرانی همواره مورد تأکید بوده است.
  5. تنوع در مصرف مواد مغذی؛ در طب سنتی اسلامی، تنوع و تعادل بین غذاها از نظر سردی و گرمی برای حفظ تندرستی ضروری پنداشته می‌شود.
  6. مصرف کمتر از ۵ گرم نمک معادل یک قاشق چای‌خوری در طول شبانه‌روز؛
  7. دریافت پروتئین کامل، به‌خصوص پروتئین کامل حیوانی؛
  8. قرار دادن غلات کامل، چربی‌های سالم مانند آجیل‌هایی که غنی از اسیدهای چرب غیراشباع‌شده هستند. همچنین، نان سنگک و نان‌های سبوس‌دار که بخشی از سفرهٔ سنتی ایرانیان هستند، نمونه‌های بارزی از غلات کامل به‌شمار می‌روند.[۴۱]

رژیم غذایی در سبک زندگی اسلامی- ایرانی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

رژیم غذایی در سبک زندگی اسلامی- ایرانی براساس اصول و آموزه‌های دینی و نیز ملاحظات طب سنتی ایرانی تنظیم می‌شود. این رژیم غذایی بر اعتدال، پرهیز از اسراف، توجه به مزاج‌ها و طبع غذاها تأکید دارد.

طبقه‌بندی غذاها در سبک زندگی اسلامی- ایرانی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  1. طبقه‌بندی غذاها براساس مزاج: چهار نوع مزاج گرم، سرد، تر و خشک در طب سنتی ایرانی وجود دارند که می‌توان غذاها را براساس آنها دسته‌بندی کرد. در این میان، غذاهای گرم و تر برای افراد با مزاج سرد و خشک مناسب‌تر بوده و بالعکس. براساس اصول طب سنتی ایرانی، هر فرد دارای مزاج خاصی بوده که براساس آن، نوع، مقدار غذا و نحوهٔ مصرف آن متفاوت است. از جمله غذاهای گرم‌مزاج می‌توان به عسل، خرما، گوشت گوسفند، دارچین و زنجبیل و از جمله غذاهای سردمزاج می‌توان به ماست، خیار، کاهو و ماهی اشاره کرد.
  2. طبقه‌بندی غذاها براساس فصل: در طب سنتی ایرانی توصیه می‌شود که در فصول مختلف سال، غذاهایی متناسب با آن فصل مصرف شود؛ برای مثال، در تابستان غذاهای خنک و در زمستان، غذاهای گرم توصیه می‌شود.
  3. طبقه‌بندی غذاها براساس ارزش غذایی: غذاها، در مجموع به دو دستهٔ کلی غذاهای اصلی و دارویی تقسیم می‌شوند. غذای اصلی برای تأمین نیازهای بدن و غذای دارویی برای درمان یا پیشگیری از بیماری‌ها استفاده می‌شوند. براساس طب سنتی ایرانی، برخی غذاها به‌عنوان مصلح یا اصلاح‌کنندهٔ مزاج شناخته شده و می‌توانند در کنار سایر غذاها مصرف شوند.
  4. طبقه‌بندی غذاها براساس نحوهٔ مصرف: غذاها، در این گروه به سه وعدهٔ صبحانه، نهار و شام تقسیم می‌شوند که هر وعده نیز دارای اهمیت و آداب خاصی است. همچنین، مصرف آب و مایعات در بین غذاها توصیه نمی‌شود.
  5. طبقه‌بندی غذاها براساس مناطق جغرافیایی: هر منطقه براساس آب‌وهوا و فرهنگ خود، غذاهای خاصی دارد که از آن جمله می‌توان به غذاهای دریایی همچون ماهی سفید و میرزاقاسمی با ادویه‌های ملایم در شمال ایران، غذاهای تند و گرم مانند قلیه‌ماهی با تمبرهندی در جنوب ایران و غذاهای پرانرژی مانند آبگوشت بزباش در مناطق سردسیر اشاره کرد.
  6. طبقه‌بندی غذاها براساس اقشار جامعه: غذاهای ساده و پرکالری مانند نان محلی و پنیر در میان روستاییان و کشاورزان؛ غذاهای متنوع‌تر مانند خورش‌های ایرانی در میان شهرنشینان و غذاهای سبک اما مقوی مانند سوپ جو در میان عالمان و طلاب.[۴۲]

آداب غذا خوردن در سبک زندگی اسلامی- ایرانی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  1. شروع با نام خداوند: شروع غذا با گفتن «بسم الله الرحمن الرحیم» و اتمام آن با گفتن «الحمدلله»؛
  2. پرهیز از اسراف: تأکید بر مصرف به اندازهٔ نیاز؛
  3. جوییدن غذا: آرام جویدن غذا به‌منظور هضم راحت‌تر آن؛
  4. پرهیز از پرخوری: دست کشیدن از غذا قبل از احساس سیری کامل؛
  5. رعایت آداب: توجه به آداب‌ورسوم اسلامی- ایرانی و پرهیز از عجله و بی‌نظمی؛
  6. فاصله میان غذا و آب: نوشیدن آب، حداقل نیم ساعت پیش و یک‌ونیم ساعت پس از غذا؛
  7. دعا: دعای سفره و بعد از ختم غذا از دعاهای رایج در سبک زندگی اسلامی ایرانی است؛
  8. پرهیز از غذا خوردن در حالت اضطراب: تأکید بر آرامش هنگام غذا خوردن؛
  9. حذف وعده‌های غیرضروری: میان‌وعده‌ها تنها برای کودکان، بیماران یا افراد لاغر توصیه می‌شود.[۴۳]

ارتباط رژیم غذایی ایرانیان با مناسبت‌های ملی- مذهبی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در سبک زندگی اسلامی- ایرانی، غذاهای خاصی برای هر مناسبت تهیه می‌شوند که نشان‌دهندهٔ ارزش‌ها و باورهای فرهنگی و دینی مردم ایران است. این ارتباط، تنها سنت فرهنگی نبوده، بلکه بُعد عبادی، اجتماعی و درمانی را نیز دربرمی‌گیرد که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

  1. ماه رمضان: غذاهای ویژه‌ای همچون آش رشته، حلیم و انواع شیرینی در سفره‌های افطاری و سحری ایرانیان وجود دارد که نمادی از برکت، روزه‌داری و همدلی هستند.
  2. عید قربان: پختن گوشت قربانی یا توزیع گوشت آن بین نیازمندان از سنت‌های این عید میان ایرانیان مسلمان است.
  3. عزاداری اهل‌بیت: انواع غذاهای نذری مانند شله‌زرد و انواع خورش مانند قیمه نذری و آبگوشت از جمله غذاهای رایج در سوگواری اهل‌بیت هستند.
  4. نوروز: سبزی‌پلو با ماهی، سمنو و انواع شیرینی‌های محلی در مناطق مختلف ایرانی؛
  5. شب یلدا: مصرف انواع میوهٔ تازه مانند هندوانه و انار و میوه‌های خشک مانند آجیل.
  6. عقیقه: پخت و تقسیم گوشت عقیقه میان فقرا و نیازمندان؛
  7. عروسی: پلوهای زعفرانی و انواع شیرینی و شربت؛
  8. ترحیم: خرما، حلوا و چای.[۴۴]

زمان‌بندی غذاها در سبک زندگی اسلامی- ایرانی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

رژیم غذایی در سبک زندگی اسلامی- ایرانی، رژیمی هوشمند و زمان‌محور است که نه‌تنها به ساعت بیولوژیک بدن احترام می‌گذارد، بلکه آن را با ریتم‌های عبادی مانند نماز و روزه هماهنگ می‌کند. این زمان‌بندی براساس ترکیبی از زمان‌شناسی طبی یا طب سنتی، احکام شرعی، ریتم‌های طبیعی بدن و فرهنگ بومی تنظیم می‌شود.

  1. صبحانه: زمان ایده‌آل برای خوردن صبحانه، براساس آموزه‌های اسلامی و طب سنتی، پیش از اذان صبح تا حوالی ساعت ۷ صبح است.
  2. ناهار: زمان ایده‌آل برای خوردن نهار، بین ساعت ۱۲ تا ۱۴ و پیش از هضم کامل صبحانه است. کارشناسان توصیه می‌کنند تا از خوابیدن بلافاصله پس از نهار خودداری شود؛ زیرا به فساد هضم منتهی خواهد شد.
  3. شام: زمان ایده‌آل برای خوردن شام، پس از نماز مغرب تا ساعت ۲۱ است. کارشناسان طب سنتی توصیه می‌کنند تا از خوردن غذاهای سنگین در وعدهٔ شام پرهیز شود؛ زیرا به اختلال در خواب و هضم نادرست منتهی خواهد شد.[۴۵]

رژیم غذایی در دوران بحران و جنگ

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در دوران‌های بحران مانند جنگ یا تحریم‌های اقتصادی، تغذیه و رژیم غذایی اهمیتی ویژه پیدا می‌کند؛ زیرا در این دوران، افراد با محدودیت دسترسی به مواد غذایی، افزایش قیمت‌ها و اختلال در سیستم‌های توزیع همراه می‌شوند. کارشناسان، برخی راهکارهای تغذیه‌ای را برای گذار راحت‌تر از اوضاع بحرانی پیشنهاد کرده‌اند:

  1. اولویت‌بندی مواد غذایی: در این دوران، تأمین کالری کافی و مواد مغذی مانند پروتئین، کربوهیدرات و چربی، در اولویت بوده و مصرف مواد غذایی مقوی با ماندگاری بالا همچون حبوبات، غلات، میوه‌ها و سبزیجات خشک شده، انواع آجیل و مواد غذایی کنسروی توصیه می‌شوند.
  2. کاهش ضایعات غذایی: در شرایط بحرانی، هرگونه اسراف و دور ریختن مواد غذایی می‌تواند به کمبود مواد غذایی منجر شود.
  3. استفاده از منابع غذایی محلی: منابع غذایی محلی و فصلی می‌تواند به کاهش وابستگی به واردات مواد غذایی کمک کرده و علاوه بر آن، از کشاورزان و تولیدکنندگان محلی حمایت کند. این کار، بهبود امنیت غذایی و پایداری اقتصادی را به‌دنبال خواهد داشت.
  4. تنوع در رژیم غذایی: تلاش برای حفظ تنوع در رژیم غذایی به حفظ سلامت و پیشگیری از کمبودهای تغذیه‌ای در دوران بحران کمک می‌کند. مصرف ترکیبی از مواد غذایی مختلف می‌تواند نیازهای بدن را به‌صورت کامل برآورده کند.
  5. آموزش تغذیه‌ای: این کار می‌تواند برای عموم مردم، آگاهی‌بخشی لازم در مورد انتخاب غذای سالم و بهینه‌سازی مواد غذایی را افزایش دهد.
  6. تهیه و نگهداری غذا: استفاده از ظروف تمیز، آب سالم و روش‌های مناسب پخت و نگهداری غذا می‌تواند از بروز بیماری‌های مرتبط با تغذیه جلوگیری کند.
  7. مصرف آب کافی: در صورت محدودیت دسترسی به آب آشامیدنی سالم می‌توان از روش‌های تصفیهٔ آب استفاده کرد یا آب‌های بسته‌بندی شده را مصرف کرد.
  8. حمایت از گروه‌های آسیب‌پذیر: کودکان، زنان باردار و شیرده، سالمندان و افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن بیشتر در معرض خطر سوءتغذیه و عوارض ناشی از آن هستند.[۴۶]

ارتباط رژیم غذایی با جنسیت

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

رژیم غذایی در سبک زندگی اسلامی‌ایرانی برای زنان و مردان براساس تفاوت‌های فیزیولوژیک، نیازهای هورمونی و مسئولیت‌های اجتماعی هر جنس طراحی شده است. این تفاوت‌ها ریشه در طب سنتی ایرانی و آموزه‌های دینی دارد.

  1. تفاوت‌های تغذیه‌ای براساس فیزیولوژی: از جمله نیازهای ویژهٔ زنان می‌توان به مصرف غذاهای غنی از آهن مانند اسفناج، گوشت قرمز و عدس، ترکیبات ضدالتهاب مانند زردچوبه و روغن زیتون، دمنوش‌های گرم مانند بابونه و دارچین برای کاهش درد در دوران قاعدگی؛ مصرف سمنو به‌عنوان منبع طبیعی اسیدفولیک، انواع مغزها به‌خصوص پسته و بادام برای رشد جنین و نیز شیرهٔ انگور و سنجد برای تقویت استخوان‌بندی در دوران بارداری و شیردهی؛ مصرف غذاهای حاوی فیواستروژن مانند شنبلیله و رازیانه، لبنیات محلی و زعفران برای جلوگیری از پوکی استخوان در دوران یائسگی اشاره کرد. از جمله نیازهای ویژهٔ مردان نیز می‌توان به نیاز به مصرف غذاهای حاوی گوشت گوسفند و ادویه‌جات گرم مانند زیره و زنجبیل و حلوا ارده به‌منظور تقویت انرژی بدن برای افزایش توان بدنی و انجام کارهای سنگین نسبت به زنان؛ مصرف عسل و دارچین برای تقویت بدن و خرما و شیرگرم برای سلامت جنسی؛ مصرف انار برای سلامت پروستات و ماهی و روغن زیتون برای سلامت عروق به‌منظور پیشگیری از بیماری‌های مردانه اشاره کرد.[۴۷]
  2. تفاوت‌های مزاجی از دیدگاه طب سنتی: زنان به‌صورت پایه‌ای گرایش به سردی و تری (بلغم) داشته و بیشتر به غذاهای گرم مانند زنجبیل در چای نیاز دارند. مردان نیز به‌صورت پایه، به گرمی و خشکی (صفرا) گرایش داشته و بیشتر به غذاهای تر و خنک‌کننده مانند آب‌دوغ‌خیار نیاز دارند.
  3. تفاوت در الگوهای مصرف: زنان، وعده‌های منظم‌تر با حجم کمتر؛ میان‌وعده‌های مغذی مانند نخودچی کشمش؛ تنوع غذایی بیشتر برای تأمین ریزمغذی‌ها بوده و مردان وعده‌های پرحجم‌تر اما با فواصل زمانی طولانی‌تر؛ پروتئین‌های بیشتر در هر وعده و کربوهیدرات‌های پیچیده برای انرژی پایدار نیاز دارند.[۴۸]
  4. نقش رژیم غذایی بر تعیین جنسیت جنین: براساس شواهد علمی، افزایش شانس فرزند پسر در صورت دریافت کالری مناسب در وعدهٔ صبح و رساندن وضعیت متابولیکی مادر به شرایط بهینه وجود دارد. همچنین، مطالعات اپیدمیولوژیک و جمعیت‌شناسی تأیید کرده‌اند که گرسنگی‌های طولانی‌مدت، به‌خصوص در دوران جنگ و قحطی، شانس تولد نوزاد پسر را کاهش می‌دهد. آنها معتقدند کفایت دریافت انرژی وجود مقدار کافی گلوکز و به حداقل رساندن نوسانات قند خون، برای لانه‌گزینی جنین پسر اهمیت دارد. هنوز از نظر علمی، رژیم غذایی مشخصی برای دختر یا پسردار شدن انسان‌ها وجود نداشته و رژیم‌های غذایی مرسوم، تنها شانس و احتمال تعیین جنسیت را افزایش یا کاهش می‌دهند.[۴۹]

ارتباط الگوهای مصرف غذایی و توسعهٔ اقتصادی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

رابطهٔ الگوهای مصرف غذایی و توسعهٔ اقتصادی، دوسویه و پویا است که نه‌تنها بر سلامت جمعیت بلکه بر رشد اقتصادی تأثیرگذار است. در سبک زندگی اسلامی‌ایرانی، این رابطه از طریق چند مکانیسم کلیدی عمل می‌کند:

  1. تأثیر توسعهٔ اقتصادی بر الگوی مصرف غذایی: در صورت افزایش درآمد، افراد به مصرف پروتئین حیوانی، افزایش تقاضا برای غذاهای فرآوری شده و وارداتی، کاهش مصرف غلات و حبوبات سنتی گرایش پیدا می‌کنند؛ شهرنشینی نیز به رشد فست‌فودها و غذاهای آماده، کاهش مصرف سبزیجات و میوه‌های تازه و افزایش مصرف روغن‌های ناسالم منجر شده است؛ علاوه بر آن، تحولات تکنولوژیکی نیز به توسعهٔ صنایع غذایی بسته‌بندی شده و مکانیزه شدن کشاورزی و تغییر الگوی کشت منجر شده است.
  2. تأثیر الگوی مصرف غذایی بر توسعهٔ اقتصادی: الگوی غذایی ناسالم به افزایش بیماری‌های متابولیک و فشار بر نظام سلامت و نیز الگوی غذایی سنتی به کاهش هزینه‌های درمانی منجر می‌شود؛ سوءتغذیه باعث کاهش بهره‌وری کارگران و تغذیهٔ متعادل نیز به افزایش کارایی شناختی و جسمی منتهی می‌شود؛ تقاضا برای غذاهای فرآوری شده به رشد صنایع تبدیلی و تقاضا برای محصولات ارگانیک به توسعهٔ کشاورزی پایدار منجر می‌شود.[۵۰]

الگوی اسلامی- ایرانی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

از جمله اصول کلیدی می‌توان به تعادل بین سنت و مدرنیته، تأکید بر غذاهای محلی و فصلی و پرهیز از اسراف اشاره کرد؛ مزایای اقتصادی این الگوی بهینه نیز شامل کاهش وابستگی به واردات مواد غذایی، توسعهٔ کشاورزی بومی و ایجاد ارزش‌افزوده از محصولات سنتی است.[۵۱]

تقابل ذوق ضرورت و ذوق آزادگی در الگوی مصرف غذایی ایرانیان

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  1. ذوق ضرورت:[۵۲] این نگاه بیشتر متعلق به طبقات کارگر و مردمی است که بودجه و زمان محدودتری داشته و شامل غذاهای تابع نیازهای پایه با ویژگی‌هایی از جمله سیرکنندگی، قیمت پایین، در دسترس بودن و حفظ بقا است؛ مانند نان و پنیر و گردو؛ آش جو؛ آبگوشت استخوان با دنبهٔ فراوان و غذاهایی که در آن مقدار زیادی نان یا برنج مصرف می‌شود. برای این گروه، هدف اصلی از غذا خوردن، سیر شدن و کسب انرژی برای کار و زندگی است. در این نگاه، غذای خوب، غذایی است که به اصطلاح «آدمی را بگیرد» و تا ساعت‌ها سیر نگه دارد.
  2. ذوق آزادی یا تجمل:[۵۳] این نگاه بیشتر متعلق به طبقات بالاتر و ثروتمند جامعه است که دغدغهٔ سیر شدن نداشته و از قید «ضرورت» آزاد بوده و شامل غذاهای تابع ترجیحات فراتر از بقا با ویژگی‌هایی از جمله ظرافت طعم، ارزش سلامتی، زیبایی‌شناسی و هویت‌سازی است؛ مانند سالاد کینوآ با انار یا استیک راستهٔ گوساله. برای این گروه، غذا فقط برای رفع گرسنگی نبوده بلکه تجربه‌ای زیباشناختی، سرگرمی و راهی برای نمایش فرهنگ و سلامت است. در این نگاه، غذای خوب غذایی است که خاص، سالم و شیک باشد.[۵۴]

چالش‌های رژیم غذایی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

تأثیر هزینه‌های زندگی بر کیفیت رژیم غذایی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

پژوهش‌های صورت‌گرفته نشان داده‌اند که خانوارهای کم‌درآمد بیشتر در معرض خطر ناامنی غذایی و کیفیت پایین رژیم غذایی نسبت به خانوارهای با درآمد بالاتر هستند. از سوی دیگر، در کشورهای پردرآمد، ناامنی غذایی با سطوح بالایی از چاقی همراه بوده و بحران هزینهٔ زندگی، نابرابری‌های موجود در رژیم غذایی را تشدید کرده است. بحران هزینهٔ زندگی نه‌تنها ممکن است به افزایش تجارب ناامنی غذایی کمک کرده بلکه ممکن است سطوح بالای چاقی را نیز تداوم بخشد.

رواج الگوی غذایی ناسالم

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

امروزه، بسیاری از کارشناسان تغذیه بر این باورند که بحران در سلامت تغذیهٔ ایرانیان به وجود آمده است. مردم ایران، در سال‌های اخیر، با تغییر سبک زندگی، الگوی تغذیهٔ خود را نیز تغییر داده‌اند.

  1. ایرانیان، به‌دلیل فرصت کم، به‌سمت فست‌فودها تمایل یافته و در نهایت، الگوی تغذیه‌ای ناسالم و نامطلوبی را انتخاب کرده‌اند. کارشناسان معتقدند که بهتر است برای حل این معضل، کنترل مواد اولیهٔ مصرفی در تولیدکنندگان غذایی با نظارت بیشتری صورت گرفته و در فرهنگ‌سازی در راستای سالم‌سازی سبد غذایی ایرانیان، از راه‌های مختلف برنامه‌ریزی شود.
  2. آمارها نشان داده‌اند که مصرف نمک در ایران بین ۱۰ تا ۱۴ گرم بوده که این میزان، در سطح جهانی زیر ۵ گرم است. کارشناسان توصیه می‌کنند تا ایرانیان از سایر طعم‌دهنده‌ها مانند گیاهان معطر، آب گیاهان معطر و عصاره‌های آنها استفاده کنند؛ مانند آبغوره و آبلیمو.
  3. مصرف روغن مایع و نگهداری آن نیز بسیار اهمیت دارد؛ زیرا اسید چرب ترانس از مهم‌ترین متهمان معضلات عروقی و برخی از انواع سرطان‌ها است که خوشبختانه در سال‌های اخیر، در صنعت روغن ایرانیان کاهش یافته است. از سوی دیگر، معضل چاقی در میان کودکان ایرانی رو به افزایش بوده و مصرف روغن مایع بجای روغن جامد و عدم استفاده از غذاهای بسته‌بندی شده و غذاهای آماده مانند کیک و کلوچه‌هایی که از سرشار از شکر و روغن جامد هستند، می‌تواند این روند را نزولی کند.
  4. همچنین، کارشناسان تأکید دارند که افراد برای داشتن رژیم غذایی سالم، پیش از مصرف مواد غذایی آماده و فست‌فودها، برچسب غذایی آنها را مطالعه کرده و میزان کالری آنها را با دقت بررسی کنند.[۵۵]

رژیم غذایی و محیط‌زیست

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

امروزه، تغییر در رژیم غذایی حاکم بر کشور به علل مختلف، به آسیب‌پذیری هر چه بیشتر محیط زیستِ ایران منجر شده است.[۵۶] با ورود به عصر مدرنیته و کالریزه شدن سفرهٔ غذایی ایرانیان، با چاق شدن اطراف شکم‌ها، بلندشدن قد و جدایی پوست از استخوان به‌واسطهٔ پرورش ماهیچه و انباشت چربی، سفره‌های زیرزمینی خالی، رودخانه‌ها خشک و زمین فرسوده شده است. این در حالی است که ایران، از آغاز از نظر زراعی و منابع محیطی کشوری ضعیف و آسیب‌پذیر بوده و همین امر جمیعت کشور پهناور ایران را در طول تاریخ محدود، پراکنده، متحرک و پویا نگه‌داشته است. چنین شرایطی زیست در ایران را دشوار کرده و ایرانیان در نقاط مختلف کشور در تطابق با این وضعیت با سخت‌کوشی، تحمل‌پذیری، کم‌خوریِ توأم با تقدیرگرایی و رژیم غذایی محدود به محصولات محیطی به زندگی خود ادامه داده‌اند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که در بهترین شرایط نیز در میان تودهٔ مردم، به‌هیچ وجه، امکان پرخوری و تنوع غذایی امروزی وجود نداشته، اما با ورود درآمدهای نفتی به ایران و شکوفایی اقتصاد نفت، تودهٔ مردم نیز به پرخوری و رژیم‌های غذایی پرکالری روی آوردند؛ به‌طوری‌که امروزه، علاوه بر ایجاد شدن معضل چاقی در میان ایرانیان، محیط‌زیستِ ایران نیز بیش از پیش با بحران‌هایی همچون بحران آب مواجه شده است.[۵۷] کارشناسان معتقدند که بهتر است فرهنگ و رژیم غذایی ایرانیان با مقتضیات زیست‌محیطی کشور و مناطق زندگی آنها سازگار شوند.[۵۸]

پانویس

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  1. ↑ دهخدا، وب‌سایت واژه‌یاب، ذیل واژۀ «رژیم».
  2. ↑ فرخی، «رژیم غذایی چیست؟»، وب‌سایت ویرگول.
  3. ↑ سورۀ بقره، آیۀ 168.
  4. ↑ سورۀ اعراف، آیۀ 31.
  5. ↑ سورۀ مائده، آیۀ 3.
  6. ↑ سورۀ بقره، آیۀ 184.
  7. ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ فلاح رئوفی و مسعودی، «تغذیه و رژیم غذایی در دورن باستان؛ بررسی پیرامون تغذیه و رژیم غذایی در بین تمدن‌های بزرگ دوران باستان (ایران، یونان، چین، مصر و روم)»، وب‌سایت زیست قوم‌شناسی و حفاظت تنوع زیستی.
  8. ↑ محسن‌زاده و فکوهی، «کاوشی در تاریخ فرهنگی تغذیه در ایران»، 1398ش، ص4.
  9. ↑ عباسی و دیگران، «فرایند اسلامی شدن الگوی فرهنگی- اجتماعی تغذیه در ایران»، 1391ش، چکیده؛ طاهریان، تربیت بدنی و ورزش از منظر اسلام، 1389ش، ص5.
  10. ↑ غفاری، تغذیهٔ سالم از نگاه قرآن، 1391ش، ص99.
  11. ↑ محمدی ری شهری، میزان‌الحکمه، 1386ش، ج13، ص504.
  12. ↑ آلبوکرمی، حسن، «بررسی تأثیر رژیم غذایی و ورزش بر سلامت زنان»، همایش ملی تحقیقات میان رشته‌ای در مدیریت و علوم پزشکی، دورۀ 9، 1403ش، چکیده.
  13. ↑ آلبوکرمی، حسن، «بررسی تأثیر رژیم غذایی و ورزش بر سلامت زنان»، همایش ملی تحقیقات میان رشته‌ای در مدیریت و علوم پزشکی، دورۀ 9، 1403ش، چکیده.
  14. ↑ محسن‌زاده و فکوهی، «کاوشی در تاریخ فرهنگی تغذیه در ایران»، 1398ش، ص21-22.
  15. ↑ Fasting
  16. ↑ «انتخاب خوراکی‌ها در رژیم فستینگ+ توصیۀ متخصص تغذیه»، پایگاه اطلاع‌رسانی جهاد دانشگاهی.
  17. ↑ «چرا رژیم مدیترانه‌ای برای ایرانی‌ها مناسب نیست؟»، خبرگزاری همشهری آنلاین.
  18. ↑ «رژیم مدیترانه‌ای ایرانی: تطبیق یک الگوی سالم جهانی با سلیقه‌های غذایی ایرانی»، وب‌سایت محصولات ارگانیک زیت.
  19. ↑ Ketogenic Diet.
  20. ↑ Poly Cystic Ovary Syndrome.
  21. ↑ بشارت‌نژاد، عارفه، «اثر رژیم کتوژنیک بر سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)»، 1400ش، چکیده.
  22. ↑ «فرهنگ ایرانی گیاه‌خواری را فهم نکرده است/ در تغذیۀ ایرانی‌ها نوعی اهمال به‌چشم می‌خورد»، خبرگزاری برنا نیوز.
  23. ↑ رمضان‌علی، محدثه، «رژیم گیاه‌خواری؛ انتخابی سالم یا چالش‌برانگیز»، خبرگزاری مهر.
  24. ↑ سورۀ نحل، آیۀ 5.
  25. ↑ سورۀ نخل، آیۀ 14.
  26. ↑ «نه گوشت‌خواری حرام است و نه گیاه‌خواری»، وب‌سایت پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر.
  27. ↑ «همه چیز دربارۀ رژیم گوشت‌خواری (بخش دوم)»، وب‌سایت راسخون.
  28. ↑ «ایرانی‌ها چقدر به سلامت غذایی خود اهمیت می‌دهند؟»، خبرگزاری دنیای اقتصاد.
  29. ↑ «ایرانیان بر چه اساسی غذا انتخاب می‌کنند؟»، خبرگزاری خبرآنلاین.
  30. ↑ «18 مورد از آداب غذا خوردن و شیوۀ زندگی سالم در اسلام»، باشگاه خبرنگاران جوان.
  31. ↑ حیدری و خوشابی، بررسی رژیم غذایی و سیستم ایمنی، 1392ش، ص10.
  32. ↑ فرخی، «رژیم غذایی چیست؟»، وب‌سایت ویرگول.
  33. ↑ «چطور بدانیم که تغذیۀ سالمی داریم؟»، وب‌سایت فیتامین.
  34. ↑ Cheat day.
  35. ↑ فرخی، «رژیم غذایی چیست؟»، وب‌سایت ویرگول.
  36. ↑ «چطور بدانیم که تغذیۀ سالمی داریم؟»، وب‌سایت فیتامین.
  37. ↑ فرخی، «رژیم غذایی چیست؟»، وب‌سایت ویرگول.
  38. ↑ «چطور بدانیم که تغذیۀ سالمی داریم؟»، وب‌سایت فیتامین.
  39. ↑ آلبوکرمی، حسن، «بررسی تأثیر رژیم غذایی و ورزش بر سلامت زنان»، 1403ش، ص4.
  40. ↑ آلبوکرمی، حسن، «بررسی تأثیر رژیم غذایی و ورزش بر سلامت زنان»، 1403ش، ص5.
  41. ↑ «چطور بدانیم که تغذیۀ سالمی داریم؟»، وب‌سایت فیتامین.
  42. ↑ امامی، «تغذیه در طب ایرانی اسلامی»، وب‌سایت پژوهش استان مرکزی.
  43. ↑ «18 مورد از آداب غذا خوردن و شیوۀ زندگی سالم در اسلام»، خبرگزاری خبرآنلاین.
  44. ↑ «نقش غذا در مراسم‌های سنتی و فرهنگ ایرانی»، وب‌سایت شیپ فود.
  45. ↑ همدانی، «زمان‌بندی تغذیه در سبک زندگی مؤمنانه بر پایۀ قرآن و حدیث (نقدی بر انگارۀ حذف ناهار در سبک زندگی اسلامی)»، 1403ش، ص531-532.
  46. ↑ اصیلی، «تغذیه در جنگ؛ لیست کامل مواد غذایی»، وب‌سایت مجلۀ کشاورز.
  47. ↑ «تفاوت نیازهای تغذیه‌ای زنان و مردان»، خبرگزاری سلامت نیوز.
  48. ↑ «تفاوت تغذیه در مردان و زنان»، وب‌سایت مرکز بهداشت شرق تهران.
  49. ↑ «نقش تغذیه در تعیین جنسیت جنین/ رژیم غذایی و باروری:»، مهر نیوز.
  50. ↑ حیدرآبادی و دیگران، «بررسی تأثیر سرمایه‌های اجتماعی و اقتصادی بر انتخاب الگوهای غذایی شهروندان تهرانی»، 1399ش، چکیده.
  51. ↑ فروهش تهرانی و سلطانی، «بررسی تغییرات الگوی مصرف مواد غذایی خانوارهای ایرانی از دهۀ 1340ش تاکنون»، 1402ش، ص15-20؛
  52. ↑ The Taste of Necessity.
  53. ↑ The Taste of Luxury / Liberty.
  54. ↑ فروهش تهرانی و سلطانی، «بررسی تغییرات الگوی مصرف مواد غذایی خانوارهای ایرانی از دهۀ 1340ش تاکنون»، 1402ش، ص20-21؛ «الگوهای غذایی ایرانیان در گذر تاریخ»، خبرگزاری مشرق.
  55. ↑ «تغذیه و سبک زندگی در میزگرد شفقنا: الگوی تغذیۀ ایرانیان ناسالم است/ فست‌فودها باید کنترل شوند»، خبرگزاری شفقنا.
  56. ↑ محسن‌زاده و فکوهی، «کاوشی در تاریخ فرهنگی تغذیه در ایران»، 1398ش، چکیده.
  57. ↑ محسن‌زاده و فکوهی، «کاوشی در تاریخ فرهنگی تغذیه در ایران»، 1398ش، ص21-22.
  58. ↑ محسن‌زاده و فکوهی، «کاوشی در تاریخ فرهنگی تغذیه در ایران»، 1398ش، ص23.

منابع

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  • قرآن کریم.
  • «۱۸ مورد از آداب غذا خوردن و شیوهٔ زندگی سالم در اسلام»، باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ بارگذاری: ۱۷ فروردین ۱۳۹۸ش.
  • «۱۸ مورد از آداب غذا خوردن و شیوهٔ زندگی سالم در اسلام»، خبرگزاری خبرآنلاین، تاریخ بارگذاری: ۲۷ بهمن ۱۴۰۳ش.
  • آلبوکرمی، حسن، «بررسی تأثیر رژیم غذایی و ورزش بر سلامت زنان»، همایش ملی تحقیقات میان رشته‌ای در مدیریت و علوم پزشکی، دورهٔ ۹، ۱۴۰۳ش.
  • اصیلی، مریم، «تغذیه در جنگ؛ لیست کامل مواد غذایی»، وب‌سایت مجلهٔ کشاورز، تاریخ بارگذاری: ۳ تیر ۱۴۰۴ش.
  • «الگوهای غذایی ایرانیان در گذر تاریخ»، خبرگزاری مشرق، تاریخ بارگذاری: ۱۹ مهر ۱۴۰۰ش.
  • امامی، زهرا، «تغذیه در طب ایرانی اسلامی»، وب‌سایت پژوهش استان مرکزی، تاریخ بازدید: ۲۹ تیر ۱۴۰۴ش.
  • «انتخاب خوراکی‌ها در رژیم فستینگ+ توصیهٔ متخصص تغذیه»، پایگاه اطلاع‌رسانی جهاد دانشگاهی، تاریخ بازدید: ۲۵ تیر ۱۴۰۴ش.
  • «ایرانیان بر چه اساسی غذا انتخاب می‌کنند؟»، خبرگزاری خبرآنلاین، تاریخ بارگذاری: ۲۷ آذر ۱۴۰۱ش.
  • «ایرانی‌ها چقدر به سلامت غذایی خود اهمیت می‌دهند؟»، خبرگزاری دنیای اقتصاد، تاریخ بارگذاری: ۲۸ شهریور ۱۴۰۲ش.
  • بشارت‌نژاد، عارفه، «اثر رژیم کتوژنیک بر سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)»، سومین همایش ملی تحقیقات میان رشته‌ای در مدیریت و علوم پزشکی، ۱۴۰۰ش.
  • «تغذیه و سبک زندگی در میزگرد شفقنا: الگوی تغذیهٔ ایرانیان ناسالم است/ فست‌فودها باید کنترل شوند»، خبرگزاری شفقنا، تاریخ بارگذاری: ۱ شهریور ۱۳۹۶ش.
  • «تفاوت تغذیه در مردان و زنان»، وب‌سایت مرکز بهداشت شرق تهران، تاریخ بازدید: ۲۹ تیر ۱۴۰۴ش.
  • «تفاوت نیازهای تغذیه‌ای زنان و مردان»، خبرگزاری سلامت نیوز، تاریخ بارگذاری: ۳۰ آبان ۱۴۰۳ش.
  • «چرا رژیم مدیترانه‌ای برای ایرانی‌ها مناسب نیست؟»، خبرگزاری همشهری آنلاین، تاریخ بارگذاری: ۲۲ مرداد ۱۴۰۳ش.
  • «چطور بدانیم که تغذیهٔ سالمی داریم؟»، وب‌سایت فیتامین، تاریخ بارگذاری: ۲۳ آبان ۱۴۰۲ش.
  • حیدرآبادی، ابوالقاسم و دیگران، «بررسی تأثیر سرمایه‌های اجتماعی و اقتصادی بر انتخاب الگوهای غذایی شهروندان تهرانی»، پژوهش‌های جامعه‌شناسی معاصر، دورهٔ ۹، شمارهٔ ۱۶، ۱۳۹۹ش.
  • حیدری، آزاده و خوشابی، نهیمه، بررسی رژیم غذایی و سیستم ایمنی، ۱۳۹۲ش.
  • دهخدا، علی‌اکبر، لغتنامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: ۱۰ خرداد ۱۴۰۴ش.
  • «رژیم مدیترانه‌ای ایرانی: تطبیق یک الگوی سالم جهانی با سلیقه‌های غذایی ایرانی»، وب‌سایت محصولات ارگانیک زیت، تاریخ بارگذاری: ۲۷ مرداد ۱۴۰۳ش.
  • رمضان‌علی، محدثه، «رژیم گیاه‌خواری؛ انتخابی سالم یا چالش‌برانگیز»، خبرگزاری مهر، تاریخ بارگذاری: ۲ اسفند ۱۴۰۳ش.
  • عباسی، مهناز و دیگران، «فرایند اسلامی شدن الگوی فرهنگی- اجتماعی تغذیه در ایران»، مطالعات تاریخ اسلام، سال ۴، شمارهٔ ۱۵، ۱۳۹۱ش.
  • غفاری، فرزانه، تغذیهٔ سالم از نگاه قرآن، مجلهٔ علمی دانشگاه علوم پزشکی زنجان، دورهٔ ۲۲، شمارهٔ ۹۰، ۱۳۹۱ش.
  • فرخی، زینب، «رژیم غذایی چیست؟»، وب‌سایت ویرگول، تاریخ بازدید: ۱۰ خرداد ۱۴۰۴ش.
  • فروهش تهرانی، غلامرضا و سلطانی، شهره، «بررسی تغییرات الگوی مصرف مواد غذایی خانوارهای ایرانی از دههٔ ۱۳۴۰ش تاکنون»، اقتصاد کشاورزی و روستایی، سال۲، شمارهٔ ۳، ۱۴۰۲ش.
  • «فرهنگ ایرانی گیاه‌خواری را فهم نکرده است/ در تغذیهٔ ایرانی‌ها نوعی اهمال به‌چشم می‌خورد»، خبرگزاری برنا نیوز، تاریخ بارگذاری: ۱۰ خرداد ۱۳۹۸ش.
  • فلاح رئوفی، فاطمه و مسعودی، میثم، «تغذیه و رژیم غذایی در دورن باستان؛ بررسی پیرامون تغذیه و رژیم غذایی در بین تمدن‌های بزرگ دوران باستان (ایران، یونان، چین، مصر و روم)»، وب‌سایت زیست قوم‌شناسی و حفاظت تنوع زیستی، تاریخ بازدید: ۱۳ تیر ۱۴۰۴ش.
  • طاهریان، طاهره، تربیت بدنی و ورزش از منظر اسلام، آموزش تربیت بدنی، دورهٔ ۱۱، شمارهٔ ۱، ۱۳۸۹ش.
  • محسن‌زاده، رسول و فکوهی، ناصر، «کاوشی در تاریخ فرهنگی تغذیه در ایران»، جامعه‌شناسی فرهنگ و هنر، دورهٔ ۱، شمارهٔ ۱، ۱۳۹۸ش.
  • محمدی ری شهری، محمد، میزان‌الحکمه، قم، دارالحدیث، ۱۳۸۶ش.
  • «نقش تغذیه در تعیین جنسیت جنین/ رژیم غذایی و باروری:»، مهر نیوز، تاریخ بارگذاری: ۲۸ مهر ۱۳۹۹ش.
  • «نقش غذا در مراسم‌های سنتی و فرهنگ ایرانی»، وب‌سایت شیپ فود، تاریخ بارگذاری: ۷ خرداد ۱۴۰۴ش.
  • «نه گوشت‌خواری حرام است و نه گیاه‌خواری»، وب‌سایت پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر، تاریخ بازدید: ۲۵ تیر ۱۴۰۴ش.
  • همدانی، مصطفی، «زمان‌بندی تغذیه در سبک زندگی مؤمنانه بر پایهٔ قرآن و حدیث (نقدی بر انگارهٔ حذف ناهار در سبک زندگی اسلامی)»، سبک زندگی اسلامی با محوریت سلامت، دورهٔ ۸، شمارهٔ ۳، ۱۴۰۳ش.
  • «همه چیز دربارهٔ رژیم گوشت‌خواری (بخش دوم)»، وب‌سایت راسخون، تاریخ بارگذاری: ۶ شهریور ۱۳۹۸ش.
برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:رژیم_غذایی&oldid=57865»