پرش به محتوا

پیش‌نویس:پارک موضوعی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر
دیداریویکی‌متن
imported>محمدرضا عسکری
بدون خلاصۀ ویرایش
زدن لینک داخلی
 
(۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
<big>'''پارک موضوعی'''</big>؛ پارکی با موضوع علمی و آموزشی یا معنای الهام‌گرفته از داستان‌های تاریخی یا خاطره‌های مشترک ملی یا جهانی.<br>
[[پرونده:پارک موضوعی (1).jpg|alt=پارک ژوراسیک تهران|بندانگشتی|پارک ژوراسیک، تهران]]
   
{{درشت|'''پارک موضوعی'''}}؛ پارکی با موضوع علمی و آموزشی یا معنای الهام‌گرفته از داستان‌های تاریخی یا خاطره‌های مشترک ملی یا جهانی.
پارک موضوعی،<ref>Theme Park.</ref> از پارک‌های نوین به شمار می‌رود که با نگاهی طنزآمیز یا اغراق‌آمیز به برخی موضوعات، تأکید بیشتری بر جنبه‌های تفریحی، سرگرمی، آموزشی و گردشی نسبت به پارک‌های دیگر دارد. امروزه پارک‌های موضوعی با محوریت فرهنگ یا پارک‌های فرهنگی، از مهم‌ترین بخش‌های فضای سبز شهرها به شمار می‌روند که نقشی اثرگذار در بهبود کیفیت زندگی افراد، حفظ فرهنگ و نیز تاریخ جامعه دارند. این پارک‌ها، با ارائۀ فضاهای تفریحی‌آموزشی و ترویج هنر و علم، به ارتقای سطح فرهنگیِ جامعه کمک می‌کنند.  
 
==مفهوم‌شناسی==
پارک موضوعی،<ref>Theme Park.</ref> از پارک‌های نوین به‌شمار می‌رود که با نگاهی طنزآمیز یا اغراق‌آمیز به برخی موضوعات، تأکید بیشتری بر جنبه‌های تفریحی، سرگرمی، آموزشی و گردشی نسبت به پارک‌های دیگر دارد. امروزه پارک‌های موضوعی با محوریت فرهنگ یا پارک‌های فرهنگی، از مهم‌ترین بخش‌های فضای سبز شهرها به‌شمار می‌روند که نقشی اثرگذار در بهبود کیفیت [[زندگی]] افراد، حفظ فرهنگ و نیز تاریخ جامعه دارند. این پارک‌ها، با ارائهٔ فضاهای تفریحی‌آموزشی و ترویج هنر و علم، به ارتقای سطح فرهنگیِ جامعه کمک می‌کنند.
پارک در لغت به‌معنای تفرجگاهی با محوطۀ وسیع و پُردرخت است.<ref>[https://vajehyab.com/?q=%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%A9&f=motaradef دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژۀ پارک.]</ref> این واژه در اصطلاح به مکانی محفوظ برای [[تفریح]] و لذت‌بردن انسان یا به‌منظور حفاظت از حیات‌وحش یا زیستگاهی طبیعی، اشاره دارد که به‌صورت طبیعی یا نیمه‌طبیعی توسط دولت‌ها و بخش‌های خصوصی در جوامع ساخته یا اداره شده‌اند. اهمیت، نقش و جایگاه مدیریت کلان‌شهری در جهانِ امروزی، پارک‌های موضوعی را ایده‌ای جدید به‌شمار می‌آورد<ref>[https://ensani.ir/fa/article/551282/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%88%D9%81%D9%82%DB%8C%D8%AA-%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%A9-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D سالاری‌پور و همکاران، «بررسی معیارهای موفقیت پارک‌های موضوعی در ایران»، 1402ش، ص80.]</ref> که به‌عنوان حافظان گنجینه‌های ملی‌، مولد ارزش‌های اقتصادی و پل‌سازان در منظر فرهنگی همیشه در حال تغییر و تحول هستند. پارک‌های موضوعی، نوعی از پارک‌های تفریحی و شهربازی‌ها هستند که ساختارها و جاذبه‌های خود را حول یک موضوع مرکزی قرار داده و بیشتر دارای مناطق متعدد، با خرده‌موضوعات مختلف هستند.<ref>[https://ircud.ir/fa/content/294391/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%A9-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%DB%8C-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86 «نگاهی به پارک‌های موضوعی در جهان»، وب‌سایت مرکز رصد فرهنگی کشور.]</ref> پارک‌های موضوعی، صنعتی جذاب برای ایجاد تفریح و سرگرمی در فضاهای باز یا بسته است که گردشگران و بازدیدکنندگان از جمله بازیگران اصلی و شبکه‌ای این صنعت هستند.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/551282/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%88%D9%81%D9%82%DB%8C%D8%AA-%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%A9-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D سالاری‌پور و همکاران، «بررسی معیارهای موفقیت پارک‌های موضوعی در ایران»، 1402ش، چکیده.]</ref> این پارک‌ها با رویکردهای مختلف تفریحی، نوستالژی، تاریخی و مختص [[کودک|کودکان]] طراحی می‌شوند و معرفی بهینۀ آثار هنری، آداب‌ورسوم بومی شهر یا کشور، معرفی و تبلیغ یک شرکت یا آموزش مسائل اخلاقی و اصول شهروندی را ممکن می‌سازند.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/551282/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%88%D9%81%D9%82%DB%8C%D8%AA-%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%A9-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D سالاری‌پور و همکاران، «بررسی معیارهای موفقیت پارک‌های موضوعی در ایران»، 1402ش، ص80.]</ref> اجسامی که در پارک‌های موضوعی ارائه می‌شوند، برای مخاطبان جنبۀ نمادین داشته و با شمایلی یکسان و کمی تغییر در مقیاس و اغراق عرضه می‌شوند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/890487/fa برزگر و همکاران، «معماری و شهرسازی: رابطۀ میان ادراک و شناخت در طراحی پارک‌های موضوعی»، 1393ش، ص2.]</ref> برخی، پارک‌های موضوعی را دارای یک یا چند موضوع خاص می‌دانند که به‌عنوان بخشی از اسم آن ذکر شده یا واژه‌ای است که برای توضیح یک پارک سرگرمی که موضوعی خاص دارد، استفاده می‌شود. این موضوع یا موضوعات، در یک یا چند بخش از پارک ارائه می‌شوند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/890487/fa برزگر و همکاران، «معماری و شهرسازی: رابطۀ میان ادراک و شناخت در طراحی پارک‌های موضوعی»، 1393ش، ص7.]</ref>  
 
==ویژگی‌ها==
==مفهوم‌شناسی پارک موضوعی==
پارک در لغت به‌معنای تفرجگاهی با محوطهٔ وسیع و پُردرخت است.<ref>[https://vajehyab.com/?q=پارک&f=motaradef دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژۀ پارک.]</ref> این واژه در اصطلاح به مکانی محفوظ برای [[تفریح]] و لذت‌بردن انسان یا به‌منظور حفاظت از حیات‌وحش یا زیستگاهی طبیعی، اشاره دارد که به‌صورت طبیعی یا نیمه‌طبیعی توسط دولت‌ها و بخش‌های خصوصی در جوامع ساخته یا اداره شده‌اند. اهمیت، نقش و جایگاه مدیریت کلان‌شهری در جهانِ امروزی، پارک‌های موضوعی را ایده‌ای جدید به‌شمار می‌آورد<ref>[https://ensani.ir/fa/article/551282/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%88%D9%81%D9%82%DB%8C%D8%AA-%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%A9-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D سالاری‌پور و همکاران، «بررسی معیارهای موفقیت پارک‌های موضوعی در ایران»، 1402ش، ص80.]</ref> که به‌عنوان حافظان گنجینه‌های ملی، مولد ارزش‌های اقتصادی و پل‌سازان در منظر فرهنگی همیشه در حال تغییر و تحول هستند. پارک‌های موضوعی، نوعی از پارک‌های تفریحی و شهربازی‌ها هستند که ساختارها و جاذبه‌های خود را حول یک موضوع مرکزی قرار داده و بیشتر دارای مناطق متعدد، با خرده‌موضوعات مختلف هستند.<ref>[https://ircud.ir/fa/content/294391/نگاهی-پارک-های-موضوعی-جهان «نگاهی به پارک‌های موضوعی در جهان»، وب‌سایت مرکز رصد فرهنگی کشور.]</ref>
 
پارک‌های موضوعی، صنعتی جذاب برای ایجاد تفریح و سرگرمی در فضاهای باز یا بسته است که گردشگران و بازدیدکنندگان از جمله بازیگران اصلی و شبکه‌ای این صنعت هستند.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/551282/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%88%D9%81%D9%82%DB%8C%D8%AA-%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%A9-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D سالاری‌پور و همکاران، «بررسی معیارهای موفقیت پارک‌های موضوعی در ایران»، 1402ش، چکیده.]</ref>
 
این پارک‌ها با رویکردهای مختلف تفریحی، نوستالژی، تاریخی و مختص [[کودک|کودکان]] طراحی می‌شوند و معرفی بهینهٔ آثار هنری، آداب‌ورسوم بومی شهر یا کشور، معرفی و تبلیغ یک شرکت یا آموزش مسائل اخلاقی و اصول شهروندی را ممکن می‌سازند.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/551282/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%88%D9%81%D9%82%DB%8C%D8%AA-%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%A9-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D سالاری‌پور و همکاران، «بررسی معیارهای موفقیت پارک‌های موضوعی در ایران»، 1402ش، ص80.]</ref> اجسامی که در پارک‌های موضوعی ارائه می‌شوند، برای مخاطبان جنبهٔ نمادین داشته و با شمایلی یکسان و کمی تغییر در مقیاس و اغراق عرضه می‌شوند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/890487/fa برزگر و همکاران، «معماری و شهرسازی: رابطۀ میان ادراک و شناخت در طراحی پارک‌های موضوعی»، 1393ش، ص2.]</ref>
 
برخی، پارک‌های موضوعی را دارای یک یا چند موضوع خاص می‌دانند که به‌عنوان بخشی از اسم آن ذکر شده یا واژه‌ای است که برای توضیح یک پارک سرگرمی که موضوعی خاص دارد، استفاده می‌شود. این موضوع یا موضوعات، در یک یا چند بخش از پارک ارائه می‌شوند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/890487/fa برزگر و همکاران، «معماری و شهرسازی: رابطۀ میان ادراک و شناخت در طراحی پارک‌های موضوعی»، 1393ش، ص7.]</ref>
 
==ویژگی‌های پارک موضوعی==
پارک‌های موضوعی، در مقایسه با دیگر پارک‌های شهری دارای ویژگی‌هایی متمایز هستند:
پارک‌های موضوعی، در مقایسه با دیگر پارک‌های شهری دارای ویژگی‌هایی متمایز هستند:
#هرکدام از پارک‌های موضوعی، در سراسر جهان، با هدف و رویکرد مفهومی خاص خود، سفری متمایز را برای بازدیدکنندگان ارائه کرده، دیدگاه‌های آنها را شکل داده و بر هویت آنها تأثیر می‌گذارند.<ref>[https://ircud.ir/fa/content/294391/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%A9-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%DB%8C-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86 «نگاهی به پارک‌های موضوعی در جهان»، وب‌سایت مرکز رصد فرهنگی کشور.]</ref>
#هرکدام از پارک‌های موضوعی، در سراسر جهان، با هدف و رویکرد مفهومی خاص خود، سفری متمایز را برای بازدیدکنندگان ارائه کرده، دیدگاه‌های آنها را شکل داده و بر هویت آنها تأثیر می‌گذارند.<ref>[https://ircud.ir/fa/content/294391/نگاهی-پارک-های-موضوعی-جهان «نگاهی به پارک‌های موضوعی در جهان»، وب‌سایت مرکز رصد فرهنگی کشور.]</ref>
#پارک‌های موضوعی، برخلاف نمایشگاه‌ها و کارناوال‌های موقت و سیار، فضاهای فرهنگی و اقتصادی ثابتی هستند که برای کارکرد طولانی‌مدت ساخته شده‌اند.
#پارک‌های موضوعی، برخلاف نمایشگاه‌ها و کارناوال‌های موقت و سیار، فضاهای فرهنگی و اقتصادی ثابتی هستند که برای کارکرد طولانی‌مدت ساخته شده‌اند.
#همچنین، این پارک‌ها، در مقایسه با پارک‌های معمولی و شهربازی‌ها، از پیچیدگی بیشتری برخوردار بوده و برای گروه‌های سنی مختلف، ارائه شده‌اند. پارک‌های موضوعی، به‌عنوان جاذبه‌های تفریحی، بر مبنای موضوعی خاص شکل گرفته و تمامی فعالیت‌ها، ساخت‌وسازها و هر آن‌چه که در این‌گونه پارک‌ها ارائه می‌شوند، تحت تأثیر همان موضوع هستند. این موضوع می‌تواند داستانی را با خود به‌همراه داشته باشد و مثلاً داستان شخصیت رمانی معروف یا انیمیشنی کودکانه و یا موضوعی علمی یا مذهبی را ارائه کرده و روایت‌هایی را برای مخاطبان خود بازگو کند.
#همچنین، این پارک‌ها، در مقایسه با پارک‌های معمولی و شهربازی‌ها، از پیچیدگی بیشتری برخوردار بوده و برای گروه‌های سنی مختلف، ارائه شده‌اند. پارک‌های موضوعی، به‌عنوان جاذبه‌های تفریحی، بر مبنای موضوعی خاص شکل گرفته و تمامی فعالیت‌ها، ساخت‌وسازها و هر آنچه که در این‌گونه پارک‌ها ارائه می‌شوند، تحت تأثیر همان موضوع هستند. این موضوع می‌تواند داستانی را با خود به‌همراه داشته باشد و مثلاً داستان شخصیت رمانی معروف یا انیمیشنی کودکانه یا موضوعی علمی یا مذهبی را ارائه کرده و روایت‌هایی را برای مخاطبان خود بازگو کند.
#بسیاری از پارک‌های موضوعی مشهور در سراسر جهان، به‌عنوان دنیای کوچکی از ارزش‌ها، باورها و آرزوهای یک جامعه عمل کرده و اهدافی والاتر از سرگرمی را دنبال می‌کنند. این اماکن، کاتالیزورهایی برای تأثیر فرهنگی و اقتصادی هستند که مرزهای بین تجارت و فرهنگ را محو کرده و با بسیاری از موضوعات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در جهان، در ارتباط هستند.<ref>[https://ircud.ir/fa/content/294391/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%A9-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%DB%8C-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86 «نگاهی به پارک‌های موضوعی در جهان»، 1402ش، ص2.]</ref>
#بسیاری از پارک‌های موضوعی مشهور در سراسر جهان، به‌عنوان دنیای کوچکی از ارزش‌ها، باورها و آرزوهای یک جامعه عمل کرده و اهدافی والاتر از سرگرمی را دنبال می‌کنند. این اماکن، کاتالیزورهایی برای تأثیر فرهنگی و اقتصادی هستند که مرزهای بین [[تجارت]] و فرهنگ را محو کرده و با بسیاری از موضوعات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در جهان، در ارتباط هستند.<ref>[https://ircud.ir/fa/content/294391/نگاهی-پارک-های-موضوعی-جهان «نگاهی به پارک‌های موضوعی در جهان»، 1402ش، ص2.]</ref>
#پارک‌های موضوعی، از جمله اصلی‌ترین بازیگران صنعت [[گردشگری]]، به‌خصوص گردشگری شهری به‌شمار می‌روند که نقش مهمی نیز در ایجاد تقاضای گردشگری مقاصد دارند.
#پارک‌های موضوعی، از جمله اصلی‌ترین بازیگران صنعت [[گردشگری]]، به‌خصوص گردشگری شهری به‌شمار می‌روند که نقش مهمی نیز در ایجاد تقاضای گردشگری مقاصد دارند.
#پارک‌های موضوعی، علاوه بر پتانسیل بالا در آموزش و پرکردن اوقات فراغت مردم، آثار اقتصادی مثبت مستقیم و غیرمستقیمی را نیز در پی دارند.<ref>[https://lastsecond.ir/blog/2824-tehran-lack-of-parks «جای خالی پارک‌های موضوعی در توسعۀ گردشگری تهران»، وب‌سایت لست‌سکند.]</ref>
#پارک‌های موضوعی، علاوه بر پتانسیل بالا در آموزش و پرکردن اوقات فراغت مردم، آثار اقتصادی مثبت مستقیم و غیرمستقیمی را نیز در پی دارند.<ref>[https://lastsecond.ir/blog/2824-tehran-lack-of-parks «جای خالی پارک‌های موضوعی در توسعۀ گردشگری تهران»، وب‌سایت لست‌سکند.]</ref>
==توسعۀ پارک‌های موضوعی==
پارک‌های موضوعی که ترکیبی چندمنظوره از خدمات فرهنگی و سرگرمی را ارائه می‌کنند، با ظرفیت تأثیرگذاری بر سلایق، رفتارها و آرمان‌های کودکان و نوجوانان، بر هویت نسل‌های آیندۀ جوامع تأثیر می‌گذارند.<ref>[https://ircud.ir/fa/content/294391/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%A9-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%DB%8C-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86 «نگاهی به پارک‌های موضوعی در جهان»، 1402ش، ص3.]</ref> علاوه بر آن، امروزه، رشد و پیشرفت تکنولوژی به گسترش پارک‌های موضوعی در جهان منجر شده است.<ref>Milman, & et.al, “the global theme park industry” 2010, P235.</ref>  فعالان فرهنگی و هنری در ایران نیز می‌کوشند با بهره‌گیری از پتانسیل فناوری‌های مدرن، نه‌تنها کالا و خدمات بلکه مفاهیم غنی فرهنگ ایرانی‌اسلامی را به سراسر جهان صادر کنند. پارک‌های موضوعی، به‌عنوان چیزی فراتر از مکان‌های تفریحی و به‌عنوان یکی از عناصر استراتژی فرهنگی و اقتصادی، علاوه بر میراث فرهنگی و تمدنی و ارزشی ایرانیان، آورده‌های مالی بسیاری به‌دنبال دارند و اقتصاد فرهنگ و هنر را رونق می‌بخشند.<ref>[https://ircud.ir/fa/content/294391/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%A9-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%DB%8C-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86 «نگاهی به پارک‌های موضوعی در جهان»، 1402ش، ص3-4.]</ref>


جهت‌گیری پارک‌های موضوعی، با گذر زمان، به‌سمت کوچک‌سازی، از جمله راهکارهای توسعۀ این گروه از پارک‌ها است. پارک‌های موضوعی کوچک، از نظر محتوای پارک، کمتر غنی هستند، اما به سرمایه‌گذاری کمتری نیاز داشته و دورۀ ساخت کوتاه‌تری را نسبت به پارک‌های بزرگ دارند.<ref>Shi, J, “Landscape design and research of future urban theme parks”, 2016, P1095.</ref> کارشناسان معتقدند که کوچک‌سازی پارک‌های موضوعی نباید به‌معنای کاهش ظرفیت معنایی آنها باشد و برای بهبود کالبد موضوع، باید تحقیقات بسیاری صورت بگیرد. در این راستا، متصدیان امر باید از منابع غنی در فرهنگ محلی نیز استفاده کنند.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/551282/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%88%D9%81%D9%82%DB%8C%D8%AA-%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%A9-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D سالاری‌پور و همکاران، «بررسی معیارهای موفقیت پارک‌های موضوعی در ایران»، 1402ش، ص81.]</ref> از دیگر راهکارهای توسعۀ پارک‌های موضوعی، بهره‌گیری از روش‌هایی جهت تقویت خوانایی و درک مفاهیم لحاظ شده در طراحی این نوع پارک‌ها، توسط مخاطبین عام آنها است.<ref>[https://www.sid.ir/paper/890487/fa برزگر و همکاران، «معماری و شهرسازی: رابطۀ میان ادراک و شناخت در طراحی پارک‌های موضوعی»، 1393ش،  چکیده.]</ref>  
==توسعهٔ پارک‌های موضوعی==
==مهم‌ترین پارک‌های موضوعی ایران و جهان==  
پارک‌های موضوعی که ترکیبی چندمنظوره از خدمات فرهنگی و سرگرمی را ارائه می‌کنند، با ظرفیت تأثیرگذاری بر سلایق، رفتارها و آرمان‌های کودکان و [[نوجوانی|نوجوانان]]، بر هویت نسل‌های آیندهٔ جوامع تأثیر می‌گذارند.<ref>[https://ircud.ir/fa/content/294391/نگاهی-پارک-های-موضوعی-جهان «نگاهی به پارک‌های موضوعی در جهان»، 1402ش، ص3.]</ref> علاوه بر آن، امروزه، رشد و پیشرفت تکنولوژی به گسترش پارک‌های موضوعی در جهان منجر شده است.<ref>Milman, & et.al, “the global theme park industry” 2010, P235.</ref>
قارۀ آسیا از نظر سرمایه‌گذاری در پارک‌های موضوعی، از سایر قاره‌های جهان جلوتر است. امروزه، آسیا را بازار پارک‌های موضوعی در هزارۀ جدید می‌دانند. همچنین، تعدادی از شهرها و کشورهای آسیایی همچون بانکوک، سنگاپور و کوآلالامپور سعی دارند تا در آینده‌ای نزدیک، به مراکز گردشگری بر مبنای پارک‌های موضوعی تبدیل شوند. پارک آبی «وایلد وادی» در دبی، شهرت بسیار یافته است.<ref>[https://lastsecond.ir/blog/2824-tehran-lack-of-parks «جای خالی پارک‌های موضوعی در توسعۀ گردشگری تهران»، وب‌سایت لست‌سکند.]</ref> از مهم‌ترین پارک‌های موضوعی در جهانِ امروزی می‌توان به «دیزنی لند» و پارک «هری پاتر» در آمریکا، پارک «چارلز دیکنز» در انگستان و «بالیودپارک» در امارات اشاره کرد.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/551282/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%88%D9%81%D9%82%DB%8C%D8%AA-%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%A9-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D سالاری‌پور و همکاران، «بررسی معیارهای موفقیت پارک‌های موضوعی در ایران»، 1402ش، ص80.]</ref><br>
 
 
فعالان فرهنگی و هنری در [[ایران]] نیز می‌کوشند با بهره‌گیری از پتانسیل فناوری‌های مدرن، نه‌تنها کالا و خدمات بلکه مفاهیم غنی فرهنگ ایرانی‌اسلامی را به سراسر جهان صادر کنند. پارک‌های موضوعی، به‌عنوان چیزی فراتر از مکان‌های تفریحی و به‌عنوان یکی از عناصر استراتژی فرهنگی و اقتصادی، علاوه بر میراث فرهنگی و تمدنی و ارزشی ایرانیان، آورده‌های مالی بسیاری به‌دنبال دارند و اقتصاد فرهنگ و هنر را رونق می‌بخشند.<ref>[https://ircud.ir/fa/content/294391/نگاهی-پارک-های-موضوعی-جهان «نگاهی به پارک‌های موضوعی در جهان»، 1402ش، ص3-4.]</ref>
در ایران نیز در طول سال‌های اخیر، پارک‌های موضوعی متنوعی احداث شده‌اند که از آن جمله می‌توان به احداث موفقیت‌آمیز شهر رؤیاها، آکواریوم ماهیان آبزی، پارک پرندگان و خزندگان ناژواندر اصفهان، پارک بستنی اصفهان، پارک پروفسور بازیما و انواع پارک‌های آبی در [[مشهد]]، پارک ژوراسیک در [[تهران]] و پارک‌های بانوان در سراسر ایران، اشاره کرد.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/551282/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%88%D9%81%D9%82%DB%8C%D8%AA-%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%A9-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D سالاری‌پور و همکاران، «بررسی معیارهای موفقیت پارک‌های موضوعی در ایران»، 1402ش، ص80.]</ref> پارک‌های علم و فناوری و زیست‌فناوری نیز از گسترده‌ترین پارک‌ها در ایران به‌شمار می‌روند که تحت نظارت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به ارائۀ خدمات مشغول هستند.<ref>[https://lastsecond.ir/blog/2824-tehran-lack-of-parks جای خالی پارک‌های موضوعی در توسعۀ گردشگری تهران»، وب‌سایت لست‌سکند.]</ref>  
 
جهت‌گیری پارک‌های موضوعی، با گذر زمان، به‌سمت کوچک‌سازی، از جمله راهکارهای توسعهٔ این گروه از پارک‌ها است. پارک‌های موضوعی کوچک، از نظر محتوای پارک، کمتر غنی هستند، اما به سرمایه‌گذاری کمتری نیاز داشته و دورهٔ ساخت کوتاه‌تری را نسبت به پارک‌های بزرگ دارند.<ref>Shi, J, “Landscape design and research of future urban theme parks”, 2016, P1095.</ref>
 
کارشناسان معتقدند که کوچک‌سازی پارک‌های موضوعی نباید به‌معنای کاهش ظرفیت معنایی آنها باشد و برای بهبود کالبد موضوع، باید تحقیقات بسیاری صورت بگیرد. در این راستا، متصدیان امر باید از منابع غنی در فرهنگ محلی نیز استفاده کنند.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/551282/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%88%D9%81%D9%82%DB%8C%D8%AA-%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%A9-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D سالاری‌پور و همکاران، «بررسی معیارهای موفقیت پارک‌های موضوعی در ایران»، 1402ش، ص81.]</ref> از دیگر راهکارهای توسعهٔ پارک‌های موضوعی، بهره‌گیری از روش‌هایی جهت تقویت خوانایی و درک مفاهیم لحاظ شده در طراحی این نوع پارک‌ها، توسط مخاطبین عام آنها است.<ref>[https://www.sid.ir/paper/890487/fa برزگر و همکاران، «معماری و شهرسازی: رابطۀ میان ادراک و شناخت در طراحی پارک‌های موضوعی»، 1393ش،  چکیده.]</ref>
 
==مهم‌ترین پارک‌های موضوعی ایران و جهان==
[[پرونده:پارک موضوعی (3).jpg|جایگزین=پارک آبی وایلد وادی|بندانگشتی|پارک آبی وایلد وادی در دبی]]
قارهٔ آسیا از نظر سرمایه‌گذاری در پارک‌های موضوعی، از سایر قاره‌های جهان جلوتر است. امروزه، آسیا را بازار پارک‌های موضوعی در هزارهٔ جدید می‌دانند. همچنین، تعدادی از شهرها و کشورهای آسیایی همچون بانکوک، سنگاپور و کوآلالامپور سعی دارند تا در آینده‌ای نزدیک، به مراکز گردشگری بر مبنای پارک‌های موضوعی تبدیل شوند. پارک آبی «وایلد وادی» در دبی، شهرت بسیار یافته است.<ref>[https://lastsecond.ir/blog/2824-tehran-lack-of-parks «جای خالی پارک‌های موضوعی در توسعۀ گردشگری تهران»، وب‌سایت لست‌سکند.]</ref> از مهم‌ترین پارک‌های موضوعی در جهانِ امروزی می‌توان به «دیزنی لند» و پارک «هری پاتر» در آمریکا، پارک «چارلز دیکنز» در انگستان و «بالیودپارک» در امارات اشاره کرد.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/551282/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%88%D9%81%D9%82%DB%8C%D8%AA-%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%A9-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D سالاری‌پور و همکاران، «بررسی معیارهای موفقیت پارک‌های موضوعی در ایران»، 1402ش، ص80.]</ref>
[[پرونده:پارک موضوعی (4).jpg|alt=دیزنی لند آمریکا|بندانگشتی|دیزنی لند واقع در آمریکا]]
در ایران نیز در طول سال‌های اخیر، پارک‌های موضوعی متنوعی احداث شده‌اند که از آن جمله می‌توان به احداث موفقیت‌آمیز شهر رؤیاها، آکواریوم ماهیان آبزی، پارک پرندگان و خزندگان ناژواندر [[اصفهان]]، پارک بستنی اصفهان، پارک پروفسور بازیما و انواع پارک‌های آبی در [[مشهد]]، پارک ژوراسیک در [[تهران]] و [[بوستان بانوان|پارک‌های بانوان]] در سراسر ایران، اشاره کرد.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/551282/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%88%D9%81%D9%82%DB%8C%D8%AA-%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%A9-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D سالاری‌پور و همکاران، «بررسی معیارهای موفقیت پارک‌های موضوعی در ایران»، 1402ش، ص80.]</ref> پارک‌های علم و فناوری و زیست‌فناوری نیز از گسترده‌ترین پارک‌ها در ایران به‌شمار می‌روند که تحت نظارت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به ارائهٔ خدمات مشغول هستند.<ref>[https://lastsecond.ir/blog/2824-tehran-lack-of-parks جای خالی پارک‌های موضوعی در توسعۀ گردشگری تهران»، وب‌سایت لست‌سکند.]</ref>
 
==مؤلفه‌های پارک موضوعی==
==مؤلفه‌های پارک موضوعی==
پژوهش‌های صورت‌گرفته در ایران نشان داده‌اند که در مجموع، پارک‌های موضوعی، چهار مؤلفۀ اصلی دارند:  
پژوهش‌های صورت‌گرفته در ایران نشان داده‌اند که در مجموع، پارک‌های موضوعی، چهار مؤلفهٔ اصلی دارند:
#محیط و منظر: دقت در شرایط محیطی و اقلیم محلِ طرح، از جمله بافت تاریخی، فرهنگی و گردشگری؛ مانند استفاده از مصالح منطبق با اقلیم و فرهنگ. گفته شده است که منظر باید به‌گونه‌ای باشد که نخستین نگاه بازدیدکننده را به خود جلب کرده و رعایت شاخص‌هایی مانند مبلمان و فضای عمومی مانند فضای بازی کودکان، ایجاد فضاهای شاد و خاطره‌انگیز با انتخاب درست نور و رنگ در طراحی که می‌تواند با تلفیقی از نورپردازی مناسب در شب همراه باشد.
#محیط و منظر: دقت در شرایط محیطی و اقلیم محلِ طرح، از جمله بافت تاریخی، فرهنگی و گردشگری؛ مانند استفاده از مصالح منطبق با اقلیم و فرهنگ. گفته شده است که منظر باید به‌گونه‌ای باشد که نخستین نگاه بازدیدکننده را به خود جلب کرده و رعایت شاخص‌هایی مانند مبلمان و فضای عمومی مانند فضای [[بازی]] کودکان، ایجاد فضاهای شاد و خاطره‌انگیز با انتخاب درست نور و رنگ در طراحی که می‌تواند با تلفیقی از نورپردازی مناسب در شب همراه باشد.
#برندسازی مکان: از جمله مؤلفه‌های مهمی است که می‌توان براساس آن، پارک‌های موضوعی را ایجاد کرده و به آن هویت بخشید؛ برای مثال، در رابطه با پارک بستنی در اصفهان، بستنی به‌عنوان برند مکانی دارای هویت و مؤلفۀ اصلی و اثرگذار در نظر گرفته شده است. کارشناسان بر این باورند که با توجه به پیشینۀ تاریخی شهرهای ایران، آداب‌ورسوم متفاوت و چشم‌نواز آن می‌توان با یافتن برند مناسب به آفرینشی جذاب در خصوص پارک‌های موضوعی دست یافت. علاوه بر آن، در برندسازی مکان، ایجاد امنیت محیطی در فضای پارک، از شاخص‌های مهم به‌شمار می‌رود که به ایجاد احساس آرامش و رضایت‌مندی در بازدیدکنندگان مؤثر است؛ برای مثال، نورپردازی در شب، علاوه بر ایجاد زیبایی و لطافت، به تقویت احساس امنیت و آرامش نیز منتهی خواهد شد.
#برندسازی مکان: از جمله مؤلفه‌های مهمی است که می‌توان براساس آن، پارک‌های موضوعی را ایجاد کرده و به آن هویت بخشید؛ برای مثال، در رابطه با پارک [[بستنی]] در اصفهان، بستنی به‌عنوان برند مکانی دارای هویت و مؤلفهٔ اصلی و اثرگذار در نظر گرفته شده است. کارشناسان بر این باورند که با توجه به پیشینهٔ تاریخی شهرهای ایران، آداب‌ورسوم متفاوت و چشم‌نواز آن می‌توان با یافتن برند مناسب به آفرینشی جذاب در خصوص پارک‌های موضوعی دست یافت. علاوه بر آن، در برندسازی مکان، ایجاد امنیت محیطی در فضای پارک، از شاخص‌های مهم به‌شمار می‌رود که به ایجاد احساس آرامش و رضایت‌مندی در بازدیدکنندگان مؤثر است؛ برای مثال، نورپردازی در شب، علاوه بر ایجاد زیبایی و لطافت، به تقویت احساس امنیت و آرامش نیز منتهی خواهد شد.
#سلامت: از مهم‌ترین ویژگی‌هایی است که با رعایت شاخص‌ها و معیارهای بهداشتی، نه‌تنها در زمان طراحی و ساخت بلکه در زمان بهره‌برداری نیز می‌تواند موفقیتِ طرح را به‌همراه داشته باشد. در این راستا، فضاهای باز و بسته باید به‌گونه‌ای طراحی شوند که در تمامی فصول سال، امکان بهره‌برداری از آنها فراهم باشد. همچنین، امکان دسترسی مناسب به پارک موضوعی توسط گردشگران [[سالمندان|سالمند]] و ناتوان نیز باید فراهم شود. علاوه بر آن، پژوهش‌ها نشان داده‌اند که رعایت بهداشت توسط کارکنانی که ارتباط مستقیم با گردشگران دارند، منجر به افزایش و تکرار بازدیدهای بعدی خواهد شد و رونق اقتصادی پارک را نیز به‌دنبال خواهد داشت.
#سلامت: از مهم‌ترین ویژگی‌هایی است که با رعایت شاخص‌ها و معیارهای بهداشتی، نه‌تنها در زمان طراحی و ساخت بلکه در زمان بهره‌برداری نیز می‌تواند موفقیتِ طرح را به‌همراه داشته باشد. در این راستا، فضاهای باز و بسته باید به‌گونه‌ای طراحی شوند که در تمامی فصول سال، امکان بهره‌برداری از آنها فراهم باشد. همچنین، امکان دسترسی مناسب به پارک موضوعی توسط گردشگران [[سالمندان|سالمند]] و ناتوان نیز باید فراهم شود. علاوه بر آن، پژوهش‌ها نشان داده‌اند که رعایت بهداشت توسط کارکنانی که ارتباط مستقیم با گردشگران دارند، منجر به افزایش و تکرار بازدیدهای بعدی خواهد شد و رونق اقتصادی پارک را نیز به‌دنبال خواهد داشت.
#اقتصاد: این مؤلفه، ارتباطی تنگاتنگ با سه مؤلفۀ دیگر دارد. توجه به بازگشت سرمایه و نیز کسب درآمد از پارک‌های موضوعی از جمله دغدغه‌های سازندگان پارک‌های موضوعی است. در این زمینه، تبلیغات مناسب، ارائۀ محصولات و سرویس‌دهی مناسب به بازدیدکنندگان از جمله عوامل موفقیت آنها به‌شمار می‌رود.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/551282/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%88%D9%81%D9%82%DB%8C%D8%AA-%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%A9-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D سالاری‌پور و همکاران، «بررسی معیارهای موفقیت پارک‌های موضوعی در ایران»، 1402ش، ص89.]</ref>
#اقتصاد: این مؤلفه، ارتباطی تنگاتنگ با سه مؤلفهٔ دیگر دارد. توجه به بازگشت سرمایه و نیز کسب درآمد از پارک‌های موضوعی از جمله دغدغه‌های سازندگان پارک‌های موضوعی است. در این زمینه، تبلیغات مناسب، ارائهٔ محصولات و سرویس‌دهی مناسب به بازدیدکنندگان از جمله عوامل موفقیت آنها به‌شمار می‌رود.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/551282/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%88%D9%81%D9%82%DB%8C%D8%AA-%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%A9-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D سالاری‌پور و همکاران، «بررسی معیارهای موفقیت پارک‌های موضوعی در ایران»، 1402ش، ص89.]</ref>
 
 
==انواع پارک‌های موضوعی==
==انواع پارک‌های موضوعی==
از جمله پارک‌های موضوعی در سراسر جهان می‌توان به انواع پارک‌های ملی، منطقه‌ای، تفریحی، آبی، آموزشی، گل‌وگیاه، علم و فناوری اشاره کرد. در ایران پارک‌های بانوان به‌عنوان پارک‌های موضوعی مختص بانوان ارائه شده‌اند.<ref>[https://lastsecond.ir/blog/2824-tehran-lack-of-parks «جای خالی پارک‌های موضوعی در توسعۀ گردشگری تهران»، وب‌سایت لست‌سکند.]</ref> همچنین، چندین پارک مینیاتوری از جمله در شهرهای تهران، مشهد و ملایر وجود دارد که در آنها، سازه‌های تاریخی و فرهنگی ایران مانند [[تخت جمشید]]، آرامگاه [[عطار نیشابوری|عطار]]، [[حافظیه]] و سی‌وسه‌پل ساخته شده‌اند. در پارک مینیاتوری ملایر، علاوه بر بناهای تاریخی ایرانی، برخی بناهای شاخص جهان از جمله برج ایفل، برج پیزا و پارتنون یونان نیز معرفی شده‌اند. کارشناسان بر این باورند که این پارک‌ها، در مقایسه با پارک «مینیاتورک» در ترکیه بسیار ناچیز بوده و اهداف اقتصادی، فرهنگی و سیاسی خاصی را دنبال نمی‌کنند.<ref>[https://ircud.ir/fa/content/294391/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%A9-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%DB%8C-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86 «نگاهی به پارک‌های موضوعی در جهان»، گزارش رصد فرهنگی (62)، رصد بین‌الملل (10)، مرکز رصد فرهنگی کشور، 1402ش، ص122-123.]</ref>
[[پرونده:پارک موضوعی (5).jpg|جایگزین=پارک مینیاتوری ملایر|بندانگشتی|پارک مینیاتوری ملایر]]
==چالش‌های پارک‌های موضوعی در ایران==  
از جمله پارک‌های موضوعی در سراسر جهان می‌توان به انواع پارک‌های ملی، منطقه‌ای، تفریحی، آبی، آموزشی، گل‌وگیاه، علم و فناوری اشاره کرد. در ایران پارک‌های بانوان به‌عنوان پارک‌های موضوعی مختص بانوان ارائه شده‌اند.<ref>[https://lastsecond.ir/blog/2824-tehran-lack-of-parks «جای خالی پارک‌های موضوعی در توسعۀ گردشگری تهران»، وب‌سایت لست‌سکند.]</ref> همچنین، چندین پارک مینیاتوری از جمله در شهرهای تهران، مشهد و ملایر وجود دارد که در آنها، سازه‌های تاریخی و فرهنگی ایران مانند [[تخت جمشید]]، آرامگاه [[عطار نیشابوری|عطار]]، [[حافظیه]] و سی‌وسه‌پل ساخته شده‌اند.<ref>[https://ircud.ir/fa/content/294391/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%A9-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%DB%8C-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86 «نگاهی به پارک‌های موضوعی در جهان»، گزارش رصد فرهنگی (62)، رصد بین‌الملل (10)، مرکز رصد فرهنگی کشور، 1402ش، ص122-123.]</ref>  
#پارک‌های موضوعی در ایران، نه‌تنها در سطح جهانی بلکه در سطح منطقه‌ای نیز هنوز حرفی برای گفتن ندارند. این پارک‌ها، به‌خصوص در کلان‌شهر تهران، از استانداردهای کافی در ارائۀ خدمات، امنیت و کیفیت برخوردار نبوده و مورد استقبال عموم مردم ایران قرار نگرفته‌اند.
 
در پارک مینیاتوری ملایر، علاوه بر بناهای تاریخی ایرانی، برخی بناهای شاخص جهان از جمله برج ایفل، برج پیزا و پارتنون یونان نیز معرفی شده‌اند. کارشناسان بر این باورند که این پارک‌ها، در مقایسه با پارک «مینیاتورک» در ترکیه بسیار ناچیز بوده و اهداف اقتصادی، فرهنگی و سیاسی خاصی را دنبال نمی‌کنند.<ref>[https://ircud.ir/fa/content/294391/نگاهی-پارک-های-موضوعی-جهان «نگاهی به پارک‌های موضوعی در جهان»، گزارش رصد فرهنگی (62)، رصد بین‌الملل (10)، مرکز رصد فرهنگی کشور، 1402ش، ص122-123.]</ref>
 
==چالش‌های پارک‌های موضوعی در ایران==
#پارک‌های موضوعی در ایران، نه‌تنها در سطح جهانی بلکه در سطح منطقه‌ای نیز هنوز حرفی برای گفتن ندارند. این پارک‌ها، به‌خصوص در کلان‌شهر تهران، از استانداردهای کافی در ارائهٔ خدمات، امنیت و کیفیت برخوردار نبوده و مورد استقبال عموم مردم ایران قرار نگرفته‌اند.
#وجود فناوری و سرمایه‌گذاری‌های کلان در پارک‌های موضوعی، مسئله‌ای بسیار مهم است که سازوکارها و ترتیبات قراردادی خاصی را بین بخش‌های دولتی و خصوصی می‌طلبد.
#وجود فناوری و سرمایه‌گذاری‌های کلان در پارک‌های موضوعی، مسئله‌ای بسیار مهم است که سازوکارها و ترتیبات قراردادی خاصی را بین بخش‌های دولتی و خصوصی می‌طلبد.
#عدم توجه به تقاضای گردشگران خارجی در کنار گردشگران داخلی در پارک‌های موضوعی باعث شده تا این پارک‌ها، پاسخ‌گوی نیاز و تقاضای در حال رشد گردشگران نبوده و در نتیجه، مورد اقبال آنها قرار نگیرند؛ جاذبه‌های گردشگری و برگزاری نمایشگاه‌ها، رویدادها، ارائۀ امکانات بهداشتی و حمل‌ونقل مناسب، خدمات غذایی و فروشگاه‌ها، از جمله حداقل‌های ضروری برای این‌گونه پارک‌ها هستند.
#عدم توجه به تقاضای گردشگران خارجی در کنار گردشگران داخلی در پارک‌های موضوعی باعث شده تا این پارک‌ها، پاسخ‌گوی نیاز و تقاضای در حال رشد گردشگران نبوده و در نتیجه، مورد اقبال آنها قرار نگیرند؛ جاذبه‌های [[گردشگری]] و برگزاری نمایشگاه‌ها، رویدادها، ارائهٔ امکانات بهداشتی و حمل‌ونقل مناسب، خدمات غذایی و فروشگاه‌ها، از جمله حداقل‌های ضروری برای این‌گونه پارک‌ها هستند.
#نوآوری و خلاقیت در پارک‌های موضوعی بسیار حائز اهمیت بوده و باید پابه‌پای خواسته‌های گردشگران به‌روزرسانی شوند؛ مانند پارک‌های موضوعی angry birds در فنلاند که ترکیبی منحصربه‌فرد از خلاقیت، دانش فنی و نیز فرهنگ داستان‌سرایی در آن منطقه است.<ref>[https://lastsecond.ir/blog/2824-tehran-lack-of-parks «جای خالی پارک‌های موضوعی در توسعۀ گردشگری تهران»، وب‌سایت لست‌سکند.]</ref>
#نوآوری و خلاقیت در پارک‌های موضوعی بسیار حائز اهمیت بوده و باید پابه‌پای خواسته‌های گردشگران به‌روزرسانی شوند؛ مانند پارک‌های موضوعی angry birds در فنلاند که ترکیبی منحصربه‌فرد از خلاقیت، دانش فنی و نیز فرهنگ داستان‌سرایی در آن منطقه است.<ref>[https://lastsecond.ir/blog/2824-tehran-lack-of-parks «جای خالی پارک‌های موضوعی در توسعۀ گردشگری تهران»، وب‌سایت لست‌سکند.]</ref>
#بررسی تجربۀ کشورهای جهان، در زمینۀ پارک‌های موضوعی نشان داده که تحول در سبک زندگی و ایمنی و امنیت فرهنگی، در برابر همگون‌سازی و تهاجم فرهنگی، از طریق تولید پایدار آثار فرهنگی، هنری و آموزشی و نیز بازتولید آن در ابعاد و حوزه‌های متنوع زندگی مردم، رخ می‌دهد. این آثار می‌توانند نمادها و الگوهای متناسب با ارزش‌های اسلامی‌ایرانی را در زندگی و رفتار مصرف‌کنندگان، سبک‌جویان و به‌خصوص کودکان جاری کنند. در سال‌های اخیر، برخی آثار فرهنگی ایرانی موفق، تولید شده‌اند، اما هنوز نتوانسته‌اند تبدیل به حرکت و جریان زنده و تمدن‌ساز در سطح جامعه شده و نهاد [[خانواده]] را در ایران، تقویت کنند. ساخت پارک‌های موضوعی با موضوعات مرتبط با فرهنگ غنی و پربار ایرانیان می‌تواند این خلأ فرهنگی را پر کرده و به رونق اقتصادی ایران نیز کمک کند.<ref>[https://ircud.ir/fa/content/294391/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%A9-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%DB%8C-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86 «نگاهی به پارک‌های موضوعی در جهان»، 1402ش، ص124.]</ref>
#بررسی تجربهٔ کشورهای جهان، در زمینهٔ پارک‌های موضوعی نشان داده که تحول در [[سبک زندگی]] و ایمنی و امنیت فرهنگی، در برابر همگون‌سازی و [[تهاجم فرهنگی]]، از طریق تولید پایدار آثار فرهنگی، هنری و آموزشی و نیز بازتولید آن در ابعاد و حوزه‌های متنوع زندگی مردم، رخ می‌دهد. این آثار می‌توانند نمادها و الگوهای متناسب با ارزش‌های اسلامی‌ایرانی را در [[زندگی]] و رفتار مصرف‌کنندگان، سبک‌جویان و به‌خصوص کودکان جاری کنند. در سال‌های اخیر، برخی آثار فرهنگی ایرانی موفق، تولید شده‌اند، اما هنوز نتوانسته‌اند تبدیل به حرکت و جریان زنده و تمدن‌ساز در سطح جامعه شده و نهاد [[خانواده]] را در [[ایران]]، تقویت کنند. ساخت پارک‌های موضوعی با موضوعات مرتبط با فرهنگ غنی و پربار ایرانیان می‌تواند این خلأ فرهنگی را پر کرده و به رونق اقتصادی ایران نیز کمک کند.<ref>[https://ircud.ir/fa/content/294391/نگاهی-پارک-های-موضوعی-جهان «نگاهی به پارک‌های موضوعی در جهان»، 1402ش، ص124.]</ref>
#در ایران، براساس نیاز زنان در شهرهای مختلف ایران، به‌خصوص شهرهای بزرگ، پارک‌های موضوعی ویژۀ آنها احداث شده که متأسفانه بیشتر آنها فاقد برنامۀ راهبردی مختص بانوان هستند. در بیشتر موارد، تنها با محصور نمودن برخی از باغ‌ها و پارک‌های قدیمی در شهر، نام پارک بانوان بر آنها نهاده شده و هیچ تلاشی برای استانداردسازی آنها به‌صورت پارک متعارف به عمل نیامده است. این در حالی است که این پارک‌های موضوعی مختص بانوان به‌منظور فعالیت‌های فرهنگی، اجتماعی- مشارکتی، فراغتی- تفریحی، بهداشتی و اقتصادی، مبتنی بر ارزش‌های اجتماعی‌فرهنگی بانوان در جامعه ایجاد شده‌اند. به‌همین دلیل، کارشناسان معتقدند که طراحی و اجرای این پارک‌ها باید به‌گونه‌ای باشد که زمینه‌ساز شکوفایی، بالندگی، ایجاد حس اعتماد به نفس، مشارکت و نیز اشتغال بانوان باشد.<ref>[http://حبیب%20و%20همکاران،%20«پارک‌های%20موضوعی%20بانوان%20با%20رویکرد%20چندجانبه%20نگر»،%201390ش،%20چکیده. حبیب و همکاران، «پارک‌های موضوعی بانوان با رویکرد چندجانبه نگر»، 1390ش، چکیده.]</ref>
#در ایران، براساس نیاز زنان در شهرهای مختلف ایران، به‌خصوص شهرهای بزرگ، پارک‌های موضوعی ویژهٔ آنها احداث شده که متأسفانه بیشتر آنها فاقد برنامهٔ راهبردی مختص بانوان هستند. در بیشتر موارد، تنها با محصور نمودن برخی از باغ‌ها و پارک‌های قدیمی در شهر، نام پارک بانوان بر آنها نهاده شده و هیچ تلاشی برای استانداردسازی آنها به‌صورت پارک متعارف به عمل نیامده است. این در حالی است که این پارک‌های موضوعی مختص بانوان به‌منظور فعالیت‌های فرهنگی، اجتماعی- مشارکتی، فراغتی- تفریحی، بهداشتی و اقتصادی، مبتنی بر ارزش‌های اجتماعی‌فرهنگی بانوان در جامعه ایجاد شده‌اند. به‌همین دلیل، کارشناسان معتقدند که طراحی و اجرای این پارک‌ها باید به‌گونه‌ای باشد که زمینه‌ساز شکوفایی، بالندگی، ایجاد حس [[اعتماد به نفس]]، مشارکت و نیز [[اشتغال زن|اشتغال بانوان]] باشد.<ref>[http://حبیب%20و%20همکاران،%20«پارک‌های%20موضوعی%20بانوان%20با%20رویکرد%20چندجانبه%20نگر»،%201390ش،%20چکیده. حبیب و همکاران، «پارک‌های موضوعی بانوان با رویکرد چندجانبه نگر»، 1390ش، چکیده.]</ref>
 
==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس}}  
{{پانویس}}
==منابع==  
 
*برزگر، وحید و همکاران، «معماری و شهرسازی: رابطۀ میان ادراک و شناخت در طراحی پارک‌های موضوعی»، کنگرۀ ملی مهندسی عمران، دورۀ 8، 1393ش.
==منابع==
*«نگاهی به پارک‌های موضوعی در جهان»، گزارش رصد فرهنگی (62)، رصد بین‌الملل (10)، مرکز رصد فرهنگی کشور، 1402ش. «جای خالی پارک‌های موضوعی در توسعۀ گردشگری تهران»، وب‌سایت لست‌سکند، تاریخ بازدید: 2 آبان 1403ش.
*برزگر، وحید و همکاران، «معماری و شهرسازی: رابطهٔ میان ادراک و شناخت در طراحی پارک‌های موضوعی»، کنگرهٔ ملی مهندسی عمران، دورهٔ ۸، ۱۳۹۳ش.
*حبیب، فرشته و همکاران، «پارک‌های موضوعی بانوان با رویکرد چندجانبه نگر»، نشریۀ علمی- پژوهشی معماری و شهرسازی، دورۀ 4، شمارۀ 6، 1390ش.
*«نگاهی به پارک‌های موضوعی در جهان»، گزارش رصد فرهنگی (۶۲)، رصد بین‌الملل (۱۰)، مرکز رصد فرهنگی کشور، ۱۴۰۲ش. «جای خالی پارک‌های موضوعی در توسعهٔ گردشگری تهران»، وب‌سایت لست‌سکند، تاریخ بازدید: ۲ آبان ۱۴۰۳ش.
*دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 5 آبان 1403ش.
*حبیب، فرشته و همکاران، «پارک‌های موضوعی بانوان با رویکرد چندجانبه نگر»، نشریهٔ علمی- پژوهشی معماری و شهرسازی، دورهٔ ۴، شمارهٔ ۶، ۱۳۹۰ش.
*سالاری‌پور، علی‌اکبر و همکاران، «بررسی معیارهای موفقیت پارک‌های موضوعی در ایران (مطالعۀ موردی، احداث پارک بستنی در منطقۀ 11 شهرداری اصفهان)»، مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، دورۀ 18، شمارۀ 2، پیاپی 63، 1402ش.
*دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: ۵ آبان ۱۴۰۳ش.
*«نگاهی به پارک‌های موضوعی در جهان»، وب‌سایت مرکز رصد فرهنگی کشور، تاریخ بارگذاری: 5 شهریور 1403ش.
*سالاری‌پور، علی‌اکبر و همکاران، «بررسی معیارهای موفقیت پارک‌های موضوعی در ایران (مطالعهٔ موردی، احداث پارک بستنی در منطقهٔ ۱۱ شهرداری اصفهان)»، مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، دورهٔ ۱۸، شمارهٔ ۲، پیاپی ۶۳، ۱۴۰۲ش.
*«نگاهی به پارک‌های موضوعی در جهان»، وب‌سایت مرکز رصد فرهنگی کشور، تاریخ بارگذاری: ۵ شهریور ۱۴۰۳ش.
*Milman, A, & et.al, “the global theme park industry” worldwide hospitality and tourism themes, 2010.
*Milman, A, & et.al, “the global theme park industry” worldwide hospitality and tourism themes, 2010.
*Shi, J, “Landscape design and research of future urban theme parks”, in 2016 5th international conference on social science, education and humanities research, Atlantis press, 2016.
*Shi, J, “Landscape design and research of future urban theme parks”, in 2016 5th international conference on social science, education and humanities research, Atlantis press, 2016.
[[رده: ویکی‌زندگی]]
 
[[رده: گردشگری]]
{{گردشگری-افقی}}
{{نهادها-افقی}}
 
[[رده:اماکن تفریحی]]
[[رده:بناهای خدماتی]]
[[رده:جاذبه‌های گردشگری]]

نسخهٔ کنونی تا ۱۰ مهر ۱۴۰۴، ساعت ۱۶:۱۳

پارک ژوراسیک تهران
پارک ژوراسیک، تهران

پارک موضوعی؛ پارکی با موضوع علمی و آموزشی یا معنای الهام‌گرفته از داستان‌های تاریخی یا خاطره‌های مشترک ملی یا جهانی.

پارک موضوعی،[۱] از پارک‌های نوین به‌شمار می‌رود که با نگاهی طنزآمیز یا اغراق‌آمیز به برخی موضوعات، تأکید بیشتری بر جنبه‌های تفریحی، سرگرمی، آموزشی و گردشی نسبت به پارک‌های دیگر دارد. امروزه پارک‌های موضوعی با محوریت فرهنگ یا پارک‌های فرهنگی، از مهم‌ترین بخش‌های فضای سبز شهرها به‌شمار می‌روند که نقشی اثرگذار در بهبود کیفیت زندگی افراد، حفظ فرهنگ و نیز تاریخ جامعه دارند. این پارک‌ها، با ارائهٔ فضاهای تفریحی‌آموزشی و ترویج هنر و علم، به ارتقای سطح فرهنگیِ جامعه کمک می‌کنند.

مفهوم‌شناسی پارک موضوعی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

پارک در لغت به‌معنای تفرجگاهی با محوطهٔ وسیع و پُردرخت است.[۲] این واژه در اصطلاح به مکانی محفوظ برای تفریح و لذت‌بردن انسان یا به‌منظور حفاظت از حیات‌وحش یا زیستگاهی طبیعی، اشاره دارد که به‌صورت طبیعی یا نیمه‌طبیعی توسط دولت‌ها و بخش‌های خصوصی در جوامع ساخته یا اداره شده‌اند. اهمیت، نقش و جایگاه مدیریت کلان‌شهری در جهانِ امروزی، پارک‌های موضوعی را ایده‌ای جدید به‌شمار می‌آورد[۳] که به‌عنوان حافظان گنجینه‌های ملی، مولد ارزش‌های اقتصادی و پل‌سازان در منظر فرهنگی همیشه در حال تغییر و تحول هستند. پارک‌های موضوعی، نوعی از پارک‌های تفریحی و شهربازی‌ها هستند که ساختارها و جاذبه‌های خود را حول یک موضوع مرکزی قرار داده و بیشتر دارای مناطق متعدد، با خرده‌موضوعات مختلف هستند.[۴]

پارک‌های موضوعی، صنعتی جذاب برای ایجاد تفریح و سرگرمی در فضاهای باز یا بسته است که گردشگران و بازدیدکنندگان از جمله بازیگران اصلی و شبکه‌ای این صنعت هستند.[۵]

این پارک‌ها با رویکردهای مختلف تفریحی، نوستالژی، تاریخی و مختص کودکان طراحی می‌شوند و معرفی بهینهٔ آثار هنری، آداب‌ورسوم بومی شهر یا کشور، معرفی و تبلیغ یک شرکت یا آموزش مسائل اخلاقی و اصول شهروندی را ممکن می‌سازند.[۶] اجسامی که در پارک‌های موضوعی ارائه می‌شوند، برای مخاطبان جنبهٔ نمادین داشته و با شمایلی یکسان و کمی تغییر در مقیاس و اغراق عرضه می‌شوند.[۷]

برخی، پارک‌های موضوعی را دارای یک یا چند موضوع خاص می‌دانند که به‌عنوان بخشی از اسم آن ذکر شده یا واژه‌ای است که برای توضیح یک پارک سرگرمی که موضوعی خاص دارد، استفاده می‌شود. این موضوع یا موضوعات، در یک یا چند بخش از پارک ارائه می‌شوند.[۸]

ویژگی‌های پارک موضوعی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

پارک‌های موضوعی، در مقایسه با دیگر پارک‌های شهری دارای ویژگی‌هایی متمایز هستند:

  1. هرکدام از پارک‌های موضوعی، در سراسر جهان، با هدف و رویکرد مفهومی خاص خود، سفری متمایز را برای بازدیدکنندگان ارائه کرده، دیدگاه‌های آنها را شکل داده و بر هویت آنها تأثیر می‌گذارند.[۹]
  2. پارک‌های موضوعی، برخلاف نمایشگاه‌ها و کارناوال‌های موقت و سیار، فضاهای فرهنگی و اقتصادی ثابتی هستند که برای کارکرد طولانی‌مدت ساخته شده‌اند.
  3. همچنین، این پارک‌ها، در مقایسه با پارک‌های معمولی و شهربازی‌ها، از پیچیدگی بیشتری برخوردار بوده و برای گروه‌های سنی مختلف، ارائه شده‌اند. پارک‌های موضوعی، به‌عنوان جاذبه‌های تفریحی، بر مبنای موضوعی خاص شکل گرفته و تمامی فعالیت‌ها، ساخت‌وسازها و هر آنچه که در این‌گونه پارک‌ها ارائه می‌شوند، تحت تأثیر همان موضوع هستند. این موضوع می‌تواند داستانی را با خود به‌همراه داشته باشد و مثلاً داستان شخصیت رمانی معروف یا انیمیشنی کودکانه یا موضوعی علمی یا مذهبی را ارائه کرده و روایت‌هایی را برای مخاطبان خود بازگو کند.
  4. بسیاری از پارک‌های موضوعی مشهور در سراسر جهان، به‌عنوان دنیای کوچکی از ارزش‌ها، باورها و آرزوهای یک جامعه عمل کرده و اهدافی والاتر از سرگرمی را دنبال می‌کنند. این اماکن، کاتالیزورهایی برای تأثیر فرهنگی و اقتصادی هستند که مرزهای بین تجارت و فرهنگ را محو کرده و با بسیاری از موضوعات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در جهان، در ارتباط هستند.[۱۰]
  5. پارک‌های موضوعی، از جمله اصلی‌ترین بازیگران صنعت گردشگری، به‌خصوص گردشگری شهری به‌شمار می‌روند که نقش مهمی نیز در ایجاد تقاضای گردشگری مقاصد دارند.
  6. پارک‌های موضوعی، علاوه بر پتانسیل بالا در آموزش و پرکردن اوقات فراغت مردم، آثار اقتصادی مثبت مستقیم و غیرمستقیمی را نیز در پی دارند.[۱۱]

توسعهٔ پارک‌های موضوعی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

پارک‌های موضوعی که ترکیبی چندمنظوره از خدمات فرهنگی و سرگرمی را ارائه می‌کنند، با ظرفیت تأثیرگذاری بر سلایق، رفتارها و آرمان‌های کودکان و نوجوانان، بر هویت نسل‌های آیندهٔ جوامع تأثیر می‌گذارند.[۱۲] علاوه بر آن، امروزه، رشد و پیشرفت تکنولوژی به گسترش پارک‌های موضوعی در جهان منجر شده است.[۱۳]

فعالان فرهنگی و هنری در ایران نیز می‌کوشند با بهره‌گیری از پتانسیل فناوری‌های مدرن، نه‌تنها کالا و خدمات بلکه مفاهیم غنی فرهنگ ایرانی‌اسلامی را به سراسر جهان صادر کنند. پارک‌های موضوعی، به‌عنوان چیزی فراتر از مکان‌های تفریحی و به‌عنوان یکی از عناصر استراتژی فرهنگی و اقتصادی، علاوه بر میراث فرهنگی و تمدنی و ارزشی ایرانیان، آورده‌های مالی بسیاری به‌دنبال دارند و اقتصاد فرهنگ و هنر را رونق می‌بخشند.[۱۴]

جهت‌گیری پارک‌های موضوعی، با گذر زمان، به‌سمت کوچک‌سازی، از جمله راهکارهای توسعهٔ این گروه از پارک‌ها است. پارک‌های موضوعی کوچک، از نظر محتوای پارک، کمتر غنی هستند، اما به سرمایه‌گذاری کمتری نیاز داشته و دورهٔ ساخت کوتاه‌تری را نسبت به پارک‌های بزرگ دارند.[۱۵]

کارشناسان معتقدند که کوچک‌سازی پارک‌های موضوعی نباید به‌معنای کاهش ظرفیت معنایی آنها باشد و برای بهبود کالبد موضوع، باید تحقیقات بسیاری صورت بگیرد. در این راستا، متصدیان امر باید از منابع غنی در فرهنگ محلی نیز استفاده کنند.[۱۶] از دیگر راهکارهای توسعهٔ پارک‌های موضوعی، بهره‌گیری از روش‌هایی جهت تقویت خوانایی و درک مفاهیم لحاظ شده در طراحی این نوع پارک‌ها، توسط مخاطبین عام آنها است.[۱۷]

مهم‌ترین پارک‌های موضوعی ایران و جهان

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
پارک آبی وایلد وادی
پارک آبی وایلد وادی در دبی

قارهٔ آسیا از نظر سرمایه‌گذاری در پارک‌های موضوعی، از سایر قاره‌های جهان جلوتر است. امروزه، آسیا را بازار پارک‌های موضوعی در هزارهٔ جدید می‌دانند. همچنین، تعدادی از شهرها و کشورهای آسیایی همچون بانکوک، سنگاپور و کوآلالامپور سعی دارند تا در آینده‌ای نزدیک، به مراکز گردشگری بر مبنای پارک‌های موضوعی تبدیل شوند. پارک آبی «وایلد وادی» در دبی، شهرت بسیار یافته است.[۱۸] از مهم‌ترین پارک‌های موضوعی در جهانِ امروزی می‌توان به «دیزنی لند» و پارک «هری پاتر» در آمریکا، پارک «چارلز دیکنز» در انگستان و «بالیودپارک» در امارات اشاره کرد.[۱۹]

دیزنی لند آمریکا
دیزنی لند واقع در آمریکا

در ایران نیز در طول سال‌های اخیر، پارک‌های موضوعی متنوعی احداث شده‌اند که از آن جمله می‌توان به احداث موفقیت‌آمیز شهر رؤیاها، آکواریوم ماهیان آبزی، پارک پرندگان و خزندگان ناژواندر اصفهان، پارک بستنی اصفهان، پارک پروفسور بازیما و انواع پارک‌های آبی در مشهد، پارک ژوراسیک در تهران و پارک‌های بانوان در سراسر ایران، اشاره کرد.[۲۰] پارک‌های علم و فناوری و زیست‌فناوری نیز از گسترده‌ترین پارک‌ها در ایران به‌شمار می‌روند که تحت نظارت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به ارائهٔ خدمات مشغول هستند.[۲۱]

مؤلفه‌های پارک موضوعی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

پژوهش‌های صورت‌گرفته در ایران نشان داده‌اند که در مجموع، پارک‌های موضوعی، چهار مؤلفهٔ اصلی دارند:

  1. محیط و منظر: دقت در شرایط محیطی و اقلیم محلِ طرح، از جمله بافت تاریخی، فرهنگی و گردشگری؛ مانند استفاده از مصالح منطبق با اقلیم و فرهنگ. گفته شده است که منظر باید به‌گونه‌ای باشد که نخستین نگاه بازدیدکننده را به خود جلب کرده و رعایت شاخص‌هایی مانند مبلمان و فضای عمومی مانند فضای بازی کودکان، ایجاد فضاهای شاد و خاطره‌انگیز با انتخاب درست نور و رنگ در طراحی که می‌تواند با تلفیقی از نورپردازی مناسب در شب همراه باشد.
  2. برندسازی مکان: از جمله مؤلفه‌های مهمی است که می‌توان براساس آن، پارک‌های موضوعی را ایجاد کرده و به آن هویت بخشید؛ برای مثال، در رابطه با پارک بستنی در اصفهان، بستنی به‌عنوان برند مکانی دارای هویت و مؤلفهٔ اصلی و اثرگذار در نظر گرفته شده است. کارشناسان بر این باورند که با توجه به پیشینهٔ تاریخی شهرهای ایران، آداب‌ورسوم متفاوت و چشم‌نواز آن می‌توان با یافتن برند مناسب به آفرینشی جذاب در خصوص پارک‌های موضوعی دست یافت. علاوه بر آن، در برندسازی مکان، ایجاد امنیت محیطی در فضای پارک، از شاخص‌های مهم به‌شمار می‌رود که به ایجاد احساس آرامش و رضایت‌مندی در بازدیدکنندگان مؤثر است؛ برای مثال، نورپردازی در شب، علاوه بر ایجاد زیبایی و لطافت، به تقویت احساس امنیت و آرامش نیز منتهی خواهد شد.
  3. سلامت: از مهم‌ترین ویژگی‌هایی است که با رعایت شاخص‌ها و معیارهای بهداشتی، نه‌تنها در زمان طراحی و ساخت بلکه در زمان بهره‌برداری نیز می‌تواند موفقیتِ طرح را به‌همراه داشته باشد. در این راستا، فضاهای باز و بسته باید به‌گونه‌ای طراحی شوند که در تمامی فصول سال، امکان بهره‌برداری از آنها فراهم باشد. همچنین، امکان دسترسی مناسب به پارک موضوعی توسط گردشگران سالمند و ناتوان نیز باید فراهم شود. علاوه بر آن، پژوهش‌ها نشان داده‌اند که رعایت بهداشت توسط کارکنانی که ارتباط مستقیم با گردشگران دارند، منجر به افزایش و تکرار بازدیدهای بعدی خواهد شد و رونق اقتصادی پارک را نیز به‌دنبال خواهد داشت.
  4. اقتصاد: این مؤلفه، ارتباطی تنگاتنگ با سه مؤلفهٔ دیگر دارد. توجه به بازگشت سرمایه و نیز کسب درآمد از پارک‌های موضوعی از جمله دغدغه‌های سازندگان پارک‌های موضوعی است. در این زمینه، تبلیغات مناسب، ارائهٔ محصولات و سرویس‌دهی مناسب به بازدیدکنندگان از جمله عوامل موفقیت آنها به‌شمار می‌رود.[۲۲]

انواع پارک‌های موضوعی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
پارک مینیاتوری ملایر
پارک مینیاتوری ملایر

از جمله پارک‌های موضوعی در سراسر جهان می‌توان به انواع پارک‌های ملی، منطقه‌ای، تفریحی، آبی، آموزشی، گل‌وگیاه، علم و فناوری اشاره کرد. در ایران پارک‌های بانوان به‌عنوان پارک‌های موضوعی مختص بانوان ارائه شده‌اند.[۲۳] همچنین، چندین پارک مینیاتوری از جمله در شهرهای تهران، مشهد و ملایر وجود دارد که در آنها، سازه‌های تاریخی و فرهنگی ایران مانند تخت جمشید، آرامگاه عطار، حافظیه و سی‌وسه‌پل ساخته شده‌اند.[۲۴]

در پارک مینیاتوری ملایر، علاوه بر بناهای تاریخی ایرانی، برخی بناهای شاخص جهان از جمله برج ایفل، برج پیزا و پارتنون یونان نیز معرفی شده‌اند. کارشناسان بر این باورند که این پارک‌ها، در مقایسه با پارک «مینیاتورک» در ترکیه بسیار ناچیز بوده و اهداف اقتصادی، فرهنگی و سیاسی خاصی را دنبال نمی‌کنند.[۲۵]

چالش‌های پارک‌های موضوعی در ایران

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  1. پارک‌های موضوعی در ایران، نه‌تنها در سطح جهانی بلکه در سطح منطقه‌ای نیز هنوز حرفی برای گفتن ندارند. این پارک‌ها، به‌خصوص در کلان‌شهر تهران، از استانداردهای کافی در ارائهٔ خدمات، امنیت و کیفیت برخوردار نبوده و مورد استقبال عموم مردم ایران قرار نگرفته‌اند.
  2. وجود فناوری و سرمایه‌گذاری‌های کلان در پارک‌های موضوعی، مسئله‌ای بسیار مهم است که سازوکارها و ترتیبات قراردادی خاصی را بین بخش‌های دولتی و خصوصی می‌طلبد.
  3. عدم توجه به تقاضای گردشگران خارجی در کنار گردشگران داخلی در پارک‌های موضوعی باعث شده تا این پارک‌ها، پاسخ‌گوی نیاز و تقاضای در حال رشد گردشگران نبوده و در نتیجه، مورد اقبال آنها قرار نگیرند؛ جاذبه‌های گردشگری و برگزاری نمایشگاه‌ها، رویدادها، ارائهٔ امکانات بهداشتی و حمل‌ونقل مناسب، خدمات غذایی و فروشگاه‌ها، از جمله حداقل‌های ضروری برای این‌گونه پارک‌ها هستند.
  4. نوآوری و خلاقیت در پارک‌های موضوعی بسیار حائز اهمیت بوده و باید پابه‌پای خواسته‌های گردشگران به‌روزرسانی شوند؛ مانند پارک‌های موضوعی angry birds در فنلاند که ترکیبی منحصربه‌فرد از خلاقیت، دانش فنی و نیز فرهنگ داستان‌سرایی در آن منطقه است.[۲۶]
  5. بررسی تجربهٔ کشورهای جهان، در زمینهٔ پارک‌های موضوعی نشان داده که تحول در سبک زندگی و ایمنی و امنیت فرهنگی، در برابر همگون‌سازی و تهاجم فرهنگی، از طریق تولید پایدار آثار فرهنگی، هنری و آموزشی و نیز بازتولید آن در ابعاد و حوزه‌های متنوع زندگی مردم، رخ می‌دهد. این آثار می‌توانند نمادها و الگوهای متناسب با ارزش‌های اسلامی‌ایرانی را در زندگی و رفتار مصرف‌کنندگان، سبک‌جویان و به‌خصوص کودکان جاری کنند. در سال‌های اخیر، برخی آثار فرهنگی ایرانی موفق، تولید شده‌اند، اما هنوز نتوانسته‌اند تبدیل به حرکت و جریان زنده و تمدن‌ساز در سطح جامعه شده و نهاد خانواده را در ایران، تقویت کنند. ساخت پارک‌های موضوعی با موضوعات مرتبط با فرهنگ غنی و پربار ایرانیان می‌تواند این خلأ فرهنگی را پر کرده و به رونق اقتصادی ایران نیز کمک کند.[۲۷]
  6. در ایران، براساس نیاز زنان در شهرهای مختلف ایران، به‌خصوص شهرهای بزرگ، پارک‌های موضوعی ویژهٔ آنها احداث شده که متأسفانه بیشتر آنها فاقد برنامهٔ راهبردی مختص بانوان هستند. در بیشتر موارد، تنها با محصور نمودن برخی از باغ‌ها و پارک‌های قدیمی در شهر، نام پارک بانوان بر آنها نهاده شده و هیچ تلاشی برای استانداردسازی آنها به‌صورت پارک متعارف به عمل نیامده است. این در حالی است که این پارک‌های موضوعی مختص بانوان به‌منظور فعالیت‌های فرهنگی، اجتماعی- مشارکتی، فراغتی- تفریحی، بهداشتی و اقتصادی، مبتنی بر ارزش‌های اجتماعی‌فرهنگی بانوان در جامعه ایجاد شده‌اند. به‌همین دلیل، کارشناسان معتقدند که طراحی و اجرای این پارک‌ها باید به‌گونه‌ای باشد که زمینه‌ساز شکوفایی، بالندگی، ایجاد حس اعتماد به نفس، مشارکت و نیز اشتغال بانوان باشد.[۲۸]

پانویس

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  1. ↑ Theme Park.
  2. ↑ دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژۀ پارک.
  3. ↑ سالاری‌پور و همکاران، «بررسی معیارهای موفقیت پارک‌های موضوعی در ایران»، 1402ش، ص80.
  4. ↑ «نگاهی به پارک‌های موضوعی در جهان»، وب‌سایت مرکز رصد فرهنگی کشور.
  5. ↑ سالاری‌پور و همکاران، «بررسی معیارهای موفقیت پارک‌های موضوعی در ایران»، 1402ش، چکیده.
  6. ↑ سالاری‌پور و همکاران، «بررسی معیارهای موفقیت پارک‌های موضوعی در ایران»، 1402ش، ص80.
  7. ↑ برزگر و همکاران، «معماری و شهرسازی: رابطۀ میان ادراک و شناخت در طراحی پارک‌های موضوعی»، 1393ش، ص2.
  8. ↑ برزگر و همکاران، «معماری و شهرسازی: رابطۀ میان ادراک و شناخت در طراحی پارک‌های موضوعی»، 1393ش، ص7.
  9. ↑ «نگاهی به پارک‌های موضوعی در جهان»، وب‌سایت مرکز رصد فرهنگی کشور.
  10. ↑ «نگاهی به پارک‌های موضوعی در جهان»، 1402ش، ص2.
  11. ↑ «جای خالی پارک‌های موضوعی در توسعۀ گردشگری تهران»، وب‌سایت لست‌سکند.
  12. ↑ «نگاهی به پارک‌های موضوعی در جهان»، 1402ش، ص3.
  13. ↑ Milman, & et.al, “the global theme park industry” 2010, P235.
  14. ↑ «نگاهی به پارک‌های موضوعی در جهان»، 1402ش، ص3-4.
  15. ↑ Shi, J, “Landscape design and research of future urban theme parks”, 2016, P1095.
  16. ↑ سالاری‌پور و همکاران، «بررسی معیارهای موفقیت پارک‌های موضوعی در ایران»، 1402ش، ص81.
  17. ↑ برزگر و همکاران، «معماری و شهرسازی: رابطۀ میان ادراک و شناخت در طراحی پارک‌های موضوعی»، 1393ش، چکیده.
  18. ↑ «جای خالی پارک‌های موضوعی در توسعۀ گردشگری تهران»، وب‌سایت لست‌سکند.
  19. ↑ سالاری‌پور و همکاران، «بررسی معیارهای موفقیت پارک‌های موضوعی در ایران»، 1402ش، ص80.
  20. ↑ سالاری‌پور و همکاران، «بررسی معیارهای موفقیت پارک‌های موضوعی در ایران»، 1402ش، ص80.
  21. ↑ جای خالی پارک‌های موضوعی در توسعۀ گردشگری تهران»، وب‌سایت لست‌سکند.
  22. ↑ سالاری‌پور و همکاران، «بررسی معیارهای موفقیت پارک‌های موضوعی در ایران»، 1402ش، ص89.
  23. ↑ «جای خالی پارک‌های موضوعی در توسعۀ گردشگری تهران»، وب‌سایت لست‌سکند.
  24. ↑ «نگاهی به پارک‌های موضوعی در جهان»، گزارش رصد فرهنگی (62)، رصد بین‌الملل (10)، مرکز رصد فرهنگی کشور، 1402ش، ص122-123.
  25. ↑ «نگاهی به پارک‌های موضوعی در جهان»، گزارش رصد فرهنگی (62)، رصد بین‌الملل (10)، مرکز رصد فرهنگی کشور، 1402ش، ص122-123.
  26. ↑ «جای خالی پارک‌های موضوعی در توسعۀ گردشگری تهران»، وب‌سایت لست‌سکند.
  27. ↑ «نگاهی به پارک‌های موضوعی در جهان»، 1402ش، ص124.
  28. ↑ حبیب و همکاران، «پارک‌های موضوعی بانوان با رویکرد چندجانبه نگر»، 1390ش، چکیده.

منابع

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  • برزگر، وحید و همکاران، «معماری و شهرسازی: رابطهٔ میان ادراک و شناخت در طراحی پارک‌های موضوعی»، کنگرهٔ ملی مهندسی عمران، دورهٔ ۸، ۱۳۹۳ش.
  • «نگاهی به پارک‌های موضوعی در جهان»، گزارش رصد فرهنگی (۶۲)، رصد بین‌الملل (۱۰)، مرکز رصد فرهنگی کشور، ۱۴۰۲ش. «جای خالی پارک‌های موضوعی در توسعهٔ گردشگری تهران»، وب‌سایت لست‌سکند، تاریخ بازدید: ۲ آبان ۱۴۰۳ش.
  • حبیب، فرشته و همکاران، «پارک‌های موضوعی بانوان با رویکرد چندجانبه نگر»، نشریهٔ علمی- پژوهشی معماری و شهرسازی، دورهٔ ۴، شمارهٔ ۶، ۱۳۹۰ش.
  • دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: ۵ آبان ۱۴۰۳ش.
  • سالاری‌پور، علی‌اکبر و همکاران، «بررسی معیارهای موفقیت پارک‌های موضوعی در ایران (مطالعهٔ موردی، احداث پارک بستنی در منطقهٔ ۱۱ شهرداری اصفهان)»، مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، دورهٔ ۱۸، شمارهٔ ۲، پیاپی ۶۳، ۱۴۰۲ش.
  • «نگاهی به پارک‌های موضوعی در جهان»، وب‌سایت مرکز رصد فرهنگی کشور، تاریخ بارگذاری: ۵ شهریور ۱۴۰۳ش.
  • Milman, A, & et.al, “the global theme park industry” worldwide hospitality and tourism themes, 2010.
  • Shi, J, “Landscape design and research of future urban theme parks”, in 2016 5th international conference on social science, education and humanities research, Atlantis press, 2016.
برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:پارک_موضوعی&oldid=53629»