پیشنویس:نوموفوبیا: تفاوت میان نسخهها
imported>فاطمه خلج بدون خلاصۀ ویرایش |
حمید گلزار (بحث | مشارکتها) زدن لینک داخلی |
||
| (۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:17-6-7-1542331.jpg|جایگزین=نموفوبیا|بندانگشتی|نموفوبیا]] | [[پرونده:17-6-7-1542331.jpg|جایگزین=نموفوبیا|بندانگشتی|نموفوبیا]] | ||
''' | '''{{درشت|نوموفوبیا}}'''؛ ترس و اضطراب شدید از نداشتن یا در دسترس نبودن تلفن همراه. | ||
گسترش | گسترش فزایندهٔ استفاده از تلفنهای همراه در دو دههٔ اخیر موجب اختلالی روانشناختی بهنام نوموفوبیا شده است. امروزه استفاده از تلفن همراه، محدود به تماس تلفنی نیست و کارکردهای گوناگونی دارد؛ از جمله ارتباط در شبکههای اجتماعی، [[برنامهریزی]] روزانه، یادآوریها، ضبط صدا و تصاویر، استفاده از مکانیاب، گوش دادن به [[موسیقی]] و رادیو یا مشاهده تلویزیون و حتی ماهواره، ارزیابی هوشمند محیط اطراف و فعالیتهای اقتصادی. وابستگی شدید انسان امروزی به تلفن همراه، [[ترس]] و [[اضطراب]] شدید از نداشتن یا در دسترس نبودن آن را برای برخی افراد، بههمراه دارد. نوموفوبیا یا بیموبایل هراسی، افراد را با مشکلات جدی تحصیلی، خانوادگی و اجتماعی روبرو میکند. | ||
==واژهشناسی== | |||
فوبیا به ترس بیش از حد و غیرمنطقی گفته میشود که موجب اختلال در زندگی عادی فرد | ==واژهشناسی نوموفوبیا== | ||
==وضعیتشناسی== | فوبیا به ترس بیش از حد و غیرمنطقی گفته میشود که موجب اختلال در زندگی عادی فرد شود.<ref>[https://www.imna.ir/news/477017/فوبیا-چیست-انواع-تست-معنی-و-درمان «فوبیا چیست؟ + انواع، تست، معنی و درمان»، خبرگزاری ایمنا.]</ref> نوموفوبیا یا بیموبایل هراسی (Nomophobia مخفف NO Mobile Phone Phobia)، یک گروه روانشناختی از علائم است که افراد هنگام دسترسی نداشتن به تلفن همراه، آنتن نداشتن یا تمام شدن باطری گوشی، دچار ترس یا اضطراب شدید میشوند.<ref>[https://dr-sanaie.com/نوموفوبیا-چیست؟/ سنایی، «نوموفوبیا چیست؟»، وبسایت تخصصی روانشناسی کامیار سنایی.]</ref> این اصطلاح برای اولینبار سال ۲۰۰۸م توسط [[روانشناسی|روانشناسان]] بریتانیایی در مؤسسه تحقیقاتی YouGov<ref>[https://www.iribnews.ir/fa/news/2943073/%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%86%D9%88%D9%85%D9%88%D9%81%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%A7-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D9%88-%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B1% «بیماری نوموفوبیا چیست و چگونه از بین میرود؟»، خبرگزاری صدا و سیما.]</ref> بهکار برده شد.<ref>[https://drmohammadkhani.com/نوموفوبیا-یا-بی-موبایل-هراسی/ محمدخانی، «نوموفوبیا یا بی موبایل هراسی: علل و پیامدها»، وبسایت دکتر محمدخانی.]</ref> | ||
==وضعیتشناسی نوموفوبیا== | |||
[[پرونده:DY4OGQ1ODU5Z.jpg|جایگزین=نموفوبیا در مترو|بندانگشتی|نموفوبیا در مترو]] | [[پرونده:DY4OGQ1ODU5Z.jpg|جایگزین=نموفوبیا در مترو|بندانگشتی|نموفوبیا در مترو]] | ||
امروزه با توسعه علم و فنآوری، محصولاتی بهمنظور آرامش و راحتی انسان به زندگی بشر وارد شده است، اما در عمل مشکلاتی را برای او ایجاد کرده است. تلفن همراه بهعنوان پرکاربردترین این محصولات، نماد خروج بشر از عصر مدرن و ورود به عصر اطلاعات یا دوران تاریخ فرامدرن شناخته شده است.<ref>[https://www.sid.ir/paper/214548/fa#downloadbottom آزادمنش و دیگران، «ساخت و هنجاریابی پرسشنامه | |||
===نوموفوبیا: اختلال و اعتیاد رفتاری قرن ۲۱=== | |||
طبق آخرین دادههای آماری، امروزه | امروزه با توسعه علم و فنآوری، محصولاتی بهمنظور آرامش و راحتی انسان به [[زندگی]] بشر وارد شده است، اما در عمل مشکلاتی را برای او ایجاد کرده است. تلفن همراه بهعنوان پرکاربردترین این محصولات، نماد خروج بشر از عصر مدرن و ورود به عصر اطلاعات یا دوران تاریخ فرامدرن شناخته شده است.<ref>[https://www.sid.ir/paper/214548/fa#downloadbottom آزادمنش و دیگران، «ساخت و هنجاریابی پرسشنامه بی موبایل هراسی»، 1395ش، ص2.]</ref> | ||
بر اساس یافتههای پژوهشها جوانان بیشترین تمایل را به استفاده از این وسیله نشان دادهاند و نوجوانان و میانسالان در ردههای بعدی قرار دارند. بر اساس تحقیقات صورت گرفته اغلب مردم نمیتوانند بدون موبایل به زندگی خود ادامه دهند، اما نیمی از آنها به بیماری نوموفوبیا یا بیموبایل هراسی مبتلا هستند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/355828/fa#downloadbottom عسگری و دلاور، «بررسی رابطه میان الگوی مصرف موبایل و احساس بی | برخی روانشناسان، [[نوموفوبیا]] یا ترس از بیگوشی ماندن را بهعنوان اختلال قرن ۲۱ معرفی کردهاند.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/473687/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D9%87-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%B3-%D8%AA%D9%86%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%88-%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%A6%D9%85-%D8%A7%D9%81%D8%B3%D8%B1%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D9%86% حسینی طبقدهی، «رابطه بین احساس تنهایی و علائم افسردگی با نوموفوبیا (بی موبایل هراسی) در دانشجویان»، 1400ش، ص69.]</ref> نوموفوبیا بهعنوان یک اعتیاد رفتاری شناخته شده است که ویژگیهای مشترکی با اعتیاد به مواد مخدر دارد.<ref>[https://drnedafarzaneh.com/مهمترین-نکات-نوموفوبیا-بی-موبایل-هراس/ فرزانه، «مهمترین نکات نوموفوبیا یا بی موبایل هراسی»، وبسایت دکتر ندا فرزانه.]</ref> | ||
==عوامل مؤثر بر نوموفوبیا== | |||
===آمار جهانی و ملی استفاده از تلفن همراه و پیامدهای آن=== | |||
طبق آخرین دادههای آماری، امروزه ۷۶ درصد مردم جهان یعنی حدود شش میلیارد نفر، از تلفن همراه استفاده میکنند و این وسیله به راحتی در اختیار کودکان هم قرار گرفته است، بهطوری که یک [[کودک]] در سن دهسالگی صاحب گوشی هوشمند میشود و نیمی از کودکان بیشتر وقت خود را در تلفن همراه میگذرانند.<ref>[https://www.isna.ir/news/1402122216062/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DA%86%D9%82%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%88%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D9%85%DB%8C-%DA%A9%D9%86%D8%A «جامعه ایرانی چقدر از موبایل استفاده میکند؟»، خبرگزاری ایسنا.]</ref> | |||
بر اساس آمارهایی که در سایت statista ارائه شده در سال ۲۰۲۲م، نزدیک ۶۶ میلیون ایرانی صاحب تلفن همراه بودهاند و هر سال هم به این میزان اضافه میشود و [[ایران]] در رتبه چهاردهم میزان استفاده از تلفن همراه در جهان قرار دارد. بر اساس این آمار چین، هند و ایالات متحده آمریکا رتبههای اول تا سوم کاربران گوشیهای هوشمند در دنیا را دارند.<ref>[https://www.asriran.com/fa/news/937994/%D9%85%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%DA%AF%D9%88%D8%B4%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%87%D9%88%D8%B4%D9%85%D9%86%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB% «میزان استفاده از گوشیهای هوشمند در جهان؛ ایران در رده چهاردهم»، وبسایت عصر ایران.]</ref> | |||
همچنین حدود ۳۰ درصد از مردم دنیا روزانه بیش از شش ساعت وقت خود را در تلفن همراه سپری میکنند و از سوی دیگر میزان گفتوگو در [[خانواده]] ایرانی به ۱۵ دقیقه رسیده است که این امر میتواند به [[تحکیم خانواده|استحکام بنیان خانوادهها]] ضربهٔ بزرگی وارد کند.<ref>[https://www.isna.ir/news/1402122216062/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DA%86%D9%82%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%88%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D9%85%DB%8C-%DA%A9%D9%86%D8%A «جامعه ایرانی چقدر از موبایل استفاده میکند؟»، خبرگزاری ایسنا.]</ref> | |||
===گستردگی و شیوع نوموفوبیا در میان کاربران=== | |||
بر اساس یافتههای پژوهشها [[جوانی|جوانان]] بیشترین تمایل را به استفاده از این وسیله نشان دادهاند و [[نوجوانی|نوجوانان]] و میانسالان در ردههای بعدی قرار دارند. بر اساس تحقیقات صورت گرفته اغلب مردم نمیتوانند بدون موبایل به زندگی خود ادامه دهند، اما نیمی از آنها به بیماری نوموفوبیا یا بیموبایل هراسی مبتلا هستند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/355828/fa#downloadbottom عسگری و دلاور، «بررسی رابطه میان الگوی مصرف موبایل و احساس بی موبایل هراسی در میان کاربران تلفن همراه کلانشهر تهران»، 1396ش، ص197-198.]</ref> همچنین ۷۰ درصد زنان و ۶۱ درصد مردان از جداشدن از موبایل خود ترس دارند و حدود ۷۳ درصد از افراد با تلفن همراه خود میخوابند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/355828/fa#downloadbottom عسگری و دلاور، «بررسی رابطه میان الگوی مصرف موبایل و احساس بی موبایل هراسی در میان کاربران تلفن همراه کلانشهر تهران»، 1396ش، ص202.]</ref> | |||
==زمینه و عوامل مؤثر بر نوموفوبیا== | |||
[[پرونده:662761 152.jpg|جایگزین=نموفوبیا در مترو|بندانگشتی|نموفوبیا در مترو]] | [[پرونده:662761 152.jpg|جایگزین=نموفوبیا در مترو|بندانگشتی|نموفوبیا در مترو]] | ||
===زمینه شکلگیری نوموفوبیااینترنت=== | |||
بر اساس تحقیقات صورت گرفته، عوامل فردی و خانوادگی، عوامل فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، عوامل مداخلهگر و نقش رسانهها از عوامل مؤثر بر بروز | محدودشدن بخش زیادی از سرگرمی افراد به فضای مجازی و هزینهٔ پایین وقت گذرانی در این فضا نسبت به دیگر سرگرمیها و [[تفریح|تفریحات]] از عوامل مهم اعتیاد به تلفن همراه هستند<ref>[https://www.isna.ir/news/1402122216062/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DA%86%D9%82%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%88%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D9%85%DB%8C-%DA%A9%D9%86%D8%A «جامعه ایرانی چقدر از موبایل استفاده میکند؟»، خبرگزاری ایسنا.]</ref> که استفاده و نفوذ بیش از اندازهٔ آن، موجب تغییر در [[سبک زندگی]] و عادتها و رفتارهای افراد میشود و مشکلاتی را در زندگی آنها بهوجود میآورد. نوموفوبیا یکی از مشکلاتی است که افراد با آن مواجه میشوند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/363321/fa#downloadbottom داوودی و همکاران، «مقایسه اثربخشی ذهن آگاهی نوجوان محور با درمان شناختی رفتاری و درمان هیجان مدار بر تنظیم هیجان نوجوانان دختر دارای علائم بی موبایل هراسی»، 1398ش، ص18.]</ref> | ||
===عوامل فردی، خانوادگی و شخصیتی نوموفوبیا=== | |||
بر اساس تحقیقات صورت گرفته، عوامل فردی و خانوادگی، عوامل فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، عوامل مداخلهگر و نقش رسانهها از عوامل مؤثر بر بروز پدیدهٔ نوموفوبیا هستند. در میان این متغیرها، عواملی مانند عدم خودآگاهی و اضطراب، عدم [[اعتماد به نفس]]، [[عزت نفس]] پایین، [[درونگرایی|درونگرایی]] و [[برونگرایی|برونگرایی]] زیاد، خودنمایی، [[سواد رسانه]]، میزان وابستگی و دلبستگی به تلفن همراه و فضای مجازی، کتابخوانی، مهارت و خودکنترلی ارتباط زیادی با بروز این بیماری دارند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/507242/fa#downloadbottom دستغیب شیرازی و همکاران، «تحلیل نگرش صاحبنظران علوم ارتباطات اجتماعی درباره عوامل مؤثر بر بی موبایل هراسی در میان دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی»، 1400ش، ص131.]</ref> | |||
همچنین عواملی مانند بیثباتی عاطفی و هیجانی و استفادهٔ بیش از اندازه از تلفن همراه بهمنظور کسب آرامش در روابط عاطفی بین افراد که ریشه در ارتباط عاطفی و سبک تربیتی افراد در دوران کودکی دارد، زمینههای ایجاد این اختلال را بیشتر میکنند.<ref>[https://drnedafarzaneh.com/مهمترین-نکات-نوموفوبیا-بی-موبایل-هراس/ فرزانه، «مهمترین نکات نوموفوبیا یا بی موبایل هراسی»، وبسایت دکتر ندا فرزانه.]</ref> | |||
عوامل | |||
===ارتباط دوسویه نوموفوبیا با احساس تنهایی و افسردگی=== | |||
بین [[احساس تنهایی]] و برخی ویژگیهای شخصیتی مانند اضطراب و [[افسردگی]] و افزایش ابتلا به نوموفوبیا ارتباطی دوسویه وجود دارد. بر اساس مطالعات صورت گرفته، نوموفوبیا موجب بروز احساس تنهایی، افسردگی، اختلال [[اضطراب اجتماعی]] و اختلال [[وسواس فکری|وسواس]] و اجبار میشود.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/473687/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D9%87-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%B3-%D8%AA%D9%86%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%88-%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%A6%D9%85-%D8%A7%D9%81%D8%B3%D8%B1%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D9%86% حسینی طبقدهی، «رابطه بین احساس تنهایی و علائم افسردگی با نوموفوبیا (بی موبایل هراسی) در دانشجویان»، 1400ش، ص69.]</ref> | |||
از سوی دیگر احساس تنهایی و افسردگی نیز با نوموفوبیا ارتباط معناداری دارند. افرادی که احساس تنهایی میکنند و احساس صمیمیت با دیگران ندارند، بهمنظور دریافت محبت از طریق شبکههای مجازی در تلفن همراه جایگزینی برای روابط اجتماعی پیدا میکنند. همچنین افرادی که افسردگی دارند یا زمینهٔ ابتلا به آن را دارند، بهدلیل نداشتن اعتماد به نفس و رهایی از احساسات ناخوشایند به دنبال راهی برای آرامش میگردند. این افراد با دسترسی نداشتن به تلفن همراه کنار خود، دچار سردرگمی و اضطراب میشوند. همچنین زندگی آنها بهخاطر فعالیت زیاد در شبکههای مجازی و ارسال پیامک و تماسهای زیاد، دچار اختلال میشود.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/473687/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D9%87-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%B3-%D8%AA%D9%86%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%88-%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%A6%D9%85-%D8%A7%D9%81%D8%B3%D8%B1%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D9%86% حسینی طبقدهی، «رابطه بین احساس تنهایی و علائم افسردگی با نوموفوبیا (بی موبایل هراسی) در دانشجویان»، 1400ش، ص78-80.]</ref> | |||
===عوامل مرتبط با میزان و دلیل استفاده از تلفن همراه=== | |||
*'''میزان استفاده:''' در برخی تحقیقات انجام شده، نوموفوبیا با عواملی چون سن، جنس، سطح تحصیلات، سطح درآمد، وضعیت تأهل و تعداد اپلیکیشنها و ابزارهای هوشمند در تلفن همراه ارتباط ندارد و تنها با میزان زمان استفاده از تلفن همراه ارتباط دارد.<ref>[https://www.sid.ir/paper/507242/fa#downloadbottom دستغیب شیرازی و همکاران، «تحلیل نگرش صاحبنظران علوم ارتباطات اجتماعی درباره عوامل مؤثر بر بی موبایل هراسی در میان دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی»، 1400ش، ص131.]</ref> | |||
*'''وابستگی به کارکردها:''' عوامل دیگری مانند؛ احساس عدم امکان ارتباط با دیگران، احساس قطع بودن از جهان، احساس از دست دادن گنجینه اطلاعات خود و احساس از بین رفتن آسایش و دشوار شدن فعالیتها، موجب شکلگیری نوموفوبیا در افراد میشود.<ref>[https://motamem.org/نوموفوبیا/ «نوموفوبیا چیست؟ آیا شما هم گرفتار آن هستید؟»، وبسایت متمم.]</ref> | |||
===نقش عوامل بیرونی (همهگیری کرونا)=== | |||
البته بیماری کرونا هم بهدلیل قرنطینه و امکان نداشتن حضور در مدارس و دانشگاهها و آموزش دروس در فضای مجازی، در شیوع نوموفوبیا بین جوامع اثر زیادی داشته است.<ref>[https://drnedafarzaneh.com/بهترین-درمان-نوموفوبیا-بی-موبایل-هراس/ فرزانه، «بهترین درمان بی موبایل هراسی نوموفوبیا»، وبسایت دکتر ندا فرزانه.]</ref> | |||
==علائم نوموفوبیا== | ==علائم نوموفوبیا== | ||
#اضطراب؛ در مواردی مانند چککردن زودبهزود تلفن همراه برای کشف تماسهای از دست رفته و بازبینی پیامهای کوتاه، شنیدن صداهای خیالی مانند به صدا | #اضطراب؛ در مواردی مانند چککردن زودبهزود تلفن همراه برای کشف تماسهای از دست رفته و بازبینی پیامهای کوتاه، شنیدن صداهای خیالی مانند به صدا درآمدن زنگ تلفن همراه، چک کردن جیب یا کیف برای اطمینان از بودن تلفن همراه؛<ref>[https://www.sid.ir/paper/214548/fa#downloadbottom آزادمنش و دیگران، «ساخت و هنجاریابی پرسشنامه بی موبایل هراسی»، 1395ش، ص7.]</ref> | ||
#افسردگی، احساس تنهایی و پوچی؛ | #افسردگی، احساس تنهایی و پوچی؛ | ||
#ناکامی؛ با دوری از تلفن همراه، افراد دچار احساس عصبانیت، ناکامی و نادیده گرفتن میشوند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/214548/fa#downloadbottom آزادمنش و دیگران، «ساخت و هنجاریابی پرسشنامه | #ناکامی؛ با دوری از تلفن همراه، افراد دچار احساس عصبانیت، ناکامی و نادیده گرفتن میشوند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/214548/fa#downloadbottom آزادمنش و دیگران، «ساخت و هنجاریابی پرسشنامه بی موبایل هراسی»، 1395ش، ص19-20.]</ref> | ||
==پیامدهای نوموفوبیا== | ==پیامدهای نوموفوبیا== | ||
استفاده از تلفن همراه میتواند برای ارتباط با خانواده و دوستان، امکان دستیابی به حمایت و همراهی در فضای مجازی از طریق اینترنت و تنظیم عواطف مورد استفاده قرار گیرد، اما در عین حال میتواند | استفاده از تلفن همراه میتواند برای ارتباط با خانواده و دوستان، امکان دستیابی به حمایت و همراهی در فضای مجازی از طریق اینترنت و تنظیم عواطف مورد استفاده قرار گیرد، اما در عین حال میتواند به دلایلی مانند فشار کاری زیاد، ارتباط بین فردی زیاد، گردش سریع اطلاعات موجب ایجاد استرس در [[زندگی]] افراد شود و پیامدهایی را به دنبال داشته باشد، از جمله: | ||
*افت تحصیلی دانشآموزان و دانشجویان بهدلیل عدم تمرکز بر درسها؛ | *افت تحصیلی دانشآموزان و [[دانشجو|دانشجویان]] بهدلیل عدم تمرکز بر درسها؛ | ||
*افزایش اضطراب و استرس، لرزیدن و عرق کردن، افزایش ضربان قلب و مشکل در تنفس هنگام در دسترس نبودن تلفن همراه؛<ref>[https://drnedafarzaneh.com/ | *افزایش اضطراب و استرس، لرزیدن و عرق کردن، افزایش ضربان قلب و مشکل در تنفس هنگام در دسترس نبودن تلفن همراه؛<ref>[https://drnedafarzaneh.com/بهترین-درمان-نوموفوبیا-بی-موبایل-هراس/ فرزانه، «بهترین درمان بی موبایل هراسی نوموفوبیا»، وبسایت دکتر ندا فرزانه.]</ref> | ||
*کاهش میزان [[رضایت از زندگی]]؛ | *کاهش میزان [[رضایت از زندگی]]؛ | ||
*از بین بردن فضای امن و آرام در کنار خانواده؛ | *از بین بردن فضای امن و آرام در کنار خانواده؛ | ||
*ایجاد اختلال در خواب | *ایجاد اختلال در خواب شبانهٔ افراد بهدلیل چک کردن مداوم گوشی در زمان خواب؛<ref>[https://drnedafarzaneh.com/مهمترین-نکات-نوموفوبیا-بی-موبایل-هراس/ فرزانه، «مهمترین نکات نوموفوبیا یا بی موبایل هراسی»، وبسایت دکتر ندا فرزانه.]</ref> | ||
*کاهش تعاملات چهره به | *کاهش تعاملات چهره به چهرهٔ افراد و افزایش ارتباطات از طریق ابزارهای الکترونیکی؛ | ||
*ایجاد مشکلات جسمی مانند درد آرنج، گردن یا دست، بهدلیل | *ایجاد مشکلات جسمی مانند درد آرنج، گردن یا دست، بهدلیل استفادهٔ مداوم در حالتهای ثابت؛ | ||
*واکنشهای غیرمنطقی و افراطی افراد دارای این اختلال در مکانهایی که استفاده از تلفن همراه دارای محدودیت است، مانند فرودگاهها، بیمارستانها یا محل کار افراد؛ | *واکنشهای غیرمنطقی و افراطی افراد دارای این اختلال در مکانهایی که استفاده از تلفن همراه دارای محدودیت است، مانند فرودگاهها، بیمارستانها یا محل کار افراد؛ | ||
*نگهداشتن موبایل بهصورت مداوم در دست و جدانشدن از آن؛ | *نگهداشتن موبایل بهصورت مداوم در دست و جدانشدن از آن؛ | ||
*احساس طردشدگی، تنهایی و ناامنی در صورت تماس نداشتن یا ورودی کم تماس و پیام.<ref>[https://drnedafarzaneh.com/ | *احساس طردشدگی، تنهایی و ناامنی در صورت تماس نداشتن یا ورودی کم تماس و پیام.<ref>[https://drnedafarzaneh.com/بهترین-درمان-نوموفوبیا-بی-موبایل-هراس/ فرزانه، «بهترین درمان بی موبایل هراسی نوموفوبیا»، وبسایت دکتر ندا فرزانه.]</ref> | ||
==راههای درمان== | ==راههای درمان== | ||
استفاده از ابزارهای ارتباطی در خلقوخو و هیجانات افراد تأثیر زیادی دارد. در صورت وابستگی به تلفن همراه، زمانیکه افراد آن را به هر دلیلی خارج از دسترس خود میبینند، علائم و نشانههای بیموبایل هراسی به آنها هجوم میآورد که در قدم اول تنظیم هیجان افراد را دچار اختلال میکند. روانشناسان در درمان نوموفوبیا به احساسات دردناک و هیجانات بیماران خود توجه میکنند و درمانهای متعددی را به کار میگیرند، مانند: | استفاده از ابزارهای ارتباطی در خلقوخو و هیجانات افراد تأثیر زیادی دارد. در صورت وابستگی به تلفن همراه، زمانیکه افراد آن را به هر دلیلی خارج از دسترس خود میبینند، علائم و نشانههای بیموبایل هراسی به آنها هجوم میآورد که در قدم اول تنظیم هیجان افراد را دچار اختلال میکند. روانشناسان در درمان نوموفوبیا به احساسات دردناک و هیجانات بیماران خود توجه میکنند و درمانهای متعددی را به کار میگیرند، مانند: | ||
#درمان هیجانمحور: این روش موجب رشد مهارتهای هیجانی افراد میشود و الگوی ذهنی مؤثری را در فرد بهوجود میآورد. | #درمان هیجانمحور: این روش موجب رشد مهارتهای هیجانی افراد میشود و الگوی ذهنی مؤثری را در فرد بهوجود میآورد. | ||
#درمان شناختی-رفتاری: در این روش سطح تنظیم مثبت هیجانی افزایش مییابد و عوامل منفی و ناکارآمد تنظیم هیجان ضعیف میشود. | #درمان شناختی-رفتاری: در این روش سطح تنظیم مثبت هیجانی افزایش مییابد و عوامل منفی و ناکارآمد تنظیم هیجان ضعیف میشود. | ||
#درمان ذهنآگاهی: در این روش که بهطور ویژه برای [[کودک|کودکان]] استفاده میشود با هدف افزایش توجه و کاهش اضطراب در کودکان بهکار گرفته میشود. این روش موجب افزایش مهارتهای اجتماعی، کنترل بهتر توجه و تمرکز، افزایش حافظه فعال، بالارفتن عزت نفس و احساس آرامش در کودکان میشود.<ref>[https://www.sid.ir/paper/363321/fa#downloadbottom داوودی و همکاران، «مقایسه اثربخشی ذهن آگاهی نوجوان محور با درمان شناختی رفتاری و درمان هیجان مدار بر تنظیم هیجان نوجوانان دختر دارای علائم بی موبایل هراسی»، 1398ش، ص18.]</ref> | #درمان ذهنآگاهی: در این روش که بهطور ویژه برای [[کودک|کودکان]] استفاده میشود با هدف افزایش توجه و کاهش اضطراب در کودکان بهکار گرفته میشود. این روش موجب افزایش مهارتهای اجتماعی، کنترل بهتر توجه و تمرکز، افزایش حافظه فعال، بالارفتن عزت نفس و احساس آرامش در کودکان میشود.<ref>[https://www.sid.ir/paper/363321/fa#downloadbottom داوودی و همکاران، «مقایسه اثربخشی ذهن آگاهی نوجوان محور با درمان شناختی رفتاری و درمان هیجان مدار بر تنظیم هیجان نوجوانان دختر دارای علائم بی موبایل هراسی»، 1398ش، ص18.]</ref> | ||
#دارودرمانی: تجویز داروهایی مانند کلونازپام یا ترانیل سیپرومین توسط | #دارودرمانی: تجویز داروهایی مانند کلونازپام یا ترانیل سیپرومین توسط روانپزشک بهمنظور کمک به درمان نوموفوبیا.<ref>[https://dr-sanaie.com/نوموفوبیا-چیست؟/ سنایی، «نوموفوبیا چیست؟»، وبسایت تخصصی روانشناسی کامیار سنایی.]</ref> | ||
روانشناسان قبل از اینکه بیماری نوموفوبیا به مراحل حادتری برسد، انجام کارهای ساده را در درمان و پیشگیری از بیماری نوموفوبیا مؤثر دانستهاند، از جمله این موارد عبارتند از: | روانشناسان قبل از اینکه بیماری نوموفوبیا به مراحل حادتری برسد، انجام کارهای ساده را در درمان و پیشگیری از بیماری نوموفوبیا مؤثر دانستهاند، از جمله این موارد عبارتند از: | ||
#عدم [[برنامهریزی]] روزانه بر اساس | #عدم [[برنامهریزی]] روزانه بر اساس استفادهٔ مداوم از تلفن همراه و جایگزین کردن کارهایی مانند خواندن کتابهای کاغذی به جای کتابهای صوتی و دیجیتال؛ | ||
#پیچیده کردن قفل گوشی؛ | #پیچیده کردن قفل گوشی؛ | ||
#خاموش کردن اعلانهای هشدار؛ | #خاموش کردن اعلانهای هشدار؛ | ||
#گذاشتن آلارم برای استفاده از تلفن همراه در زمانهای ثابت؛ | #گذاشتن آلارم برای استفاده از تلفن همراه در زمانهای ثابت؛ | ||
#دور نگهداشتن گوشی از خود؛ | #دور نگهداشتن گوشی از خود؛ | ||
#استفاده از نرمافزارهای محدود | #استفاده از نرمافزارهای محدود کنندهٔ گوشی؛<ref>[https://www.iribnews.ir/fa/news/2943073/%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%86%D9%88%D9%85%D9%88%D9%81%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%A7-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D9%88-%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B1% «بیماری نوموفوبیا چیست و چگونه از بین میرود؟»، خبرگزاری صدا و سیما.]</ref> | ||
#استفاده از درمانهای شناختی رفتاری مانند تغییر دادن افکار | #استفاده از درمانهای شناختی رفتاری مانند تغییر دادن افکار دربارهٔ استفاده از موبایل، استفاده از جایگزینهای مناسبتر یا رفتن به طبیعت و مکانهایی که استفاده از گوشی و اینترنت در آنها امکان ندارد.<ref>[https://www.imna.ir/news/707263/%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%86%D9%88%D9%85%D9%88%D9%81%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%A7-%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%A6%D9%85-%D9%88-%D8%B1%D8%A7%D9%87%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7% «مروری بر بیماری نوموفوبیا؛ علائم و راهکارهای رهایی»، خبرگزاری ایمنا.]</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
*آزادمنش، حمیرا و دیگران، «ساخت و هنجاریابی پرسشنامه بی موبایل هراسی»، نشریه اندازهگیری تربیتی، دوره | {{آغاز منابع}} | ||
*«بیماری نوموفوبیا چیست و چگونه از بین میرود؟»، خبرگزاری صدا و سیما، تاریخ درج مطلب: | * آزادمنش، حمیرا و دیگران، «ساخت و هنجاریابی پرسشنامه بی موبایل هراسی»، نشریه اندازهگیری تربیتی، دوره ۶، شماره ۲۳، ۱۳۹۵ش. | ||
*«جامعه ایرانی چقدر از موبایل استفاده میکند؟»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: | * «بیماری نوموفوبیا چیست و چگونه از بین میرود؟»، خبرگزاری صدا و سیما، تاریخ درج مطلب: ۱۵ آذر ۱۳۹۹ش. | ||
*حسینی طبقدهی، لیلا، «رابطه بین احساس تنهایی و علائم افسردگی با نوموفوبیا (بی موبایل هراسی) در دانشجویان»، سال دوازدهم، شماره | * «جامعه ایرانی چقدر از موبایل استفاده میکند؟»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۲۲ اسفند ۱۴۰۲ش. | ||
*داوودی، روژین و همکاران، «مقایسه اثربخشی ذهن آگاهی نوجوان محور با درمان شناختی رفتاری و درمان هیجان مدار بر تنظیم هیجان نوجوانان دختر دارای علائم بی موبایل هراسی»، نشریه مدیریت ارتقای سلامت، دوره | * حسینی طبقدهی، لیلا، «رابطه بین احساس تنهایی و علائم افسردگی با نوموفوبیا (بی موبایل هراسی) در دانشجویان»، سال دوازدهم، شماره ۱، ۱۴۰۰ش. | ||
*دستغیب شیرازی، زهرا و همکاران، «تحلیل نگرش صاحبنظران علوم ارتباطات اجتماعی | * داوودی، روژین و همکاران، «مقایسه اثربخشی ذهن آگاهی نوجوان محور با درمان شناختی رفتاری و درمان هیجان مدار بر تنظیم هیجان نوجوانان دختر دارای علائم بی موبایل هراسی»، نشریه مدیریت ارتقای سلامت، دوره ۸، شماره ۴، ۱۳۹۸ش. | ||
*سنایی، کامیار، «نوموفوبیا چیست؟»، وبسایت تخصصی | * دستغیب شیرازی، زهرا و همکاران، «تحلیل نگرش صاحبنظران علوم ارتباطات اجتماعی دربارهٔ عوامل مؤثر بر بی موبایل هراسی در میان دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی»، نشریه مطالعات فرهنگ-ارتباطات، دوره ۲۲، شماره ۵۵، ۱۴۰۰ش. | ||
*عسگری، سعید و دلاور، علی، «بررسی رابطه میان الگوی مصرف موبایل و احساس بی موبایل هراسی در میان کاربران تلفن همراه کلانشهر تهران»، نشریه ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، دوره | * سنایی، کامیار، «نوموفوبیا چیست؟»، وبسایت تخصصی روانشناسی کامیار سنایی، تاریخ درج مطلب: ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۱ش. | ||
*«فوبیا چیست؟ + انواع، تست، معنی و درمان»، خبرگزاری ایمنا، تاریخ درج مطلب: | * عسگری، سعید و دلاور، علی، «بررسی رابطه میان الگوی مصرف موبایل و احساس بی موبایل هراسی در میان کاربران تلفن همراه کلانشهر تهران»، نشریه ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، دوره ۶، شماره ۴، ۱۳۹۶ش. | ||
*فرزانه، ندا، «بهترین درمان بی موبایل هراسی نوموفوبیا»، وبسایت دکتر ندا فرزانه، تاریخ بازدید: | * «فوبیا چیست؟ + انواع، تست، معنی و درمان»، خبرگزاری ایمنا، تاریخ درج مطلب: ۵ اسفند ۱۳۹۹ش. | ||
*فرزانه، ندا، «مهمترین نکات نوموفوبیا یا بی موبایل هراسی»، وبسایت دکتر ندا فرزانه، تاریخ بازدید: | * فرزانه، ندا، «بهترین درمان بی موبایل هراسی نوموفوبیا»، وبسایت دکتر ندا فرزانه، تاریخ بازدید: ۱ مرداد ۱۴۰۳ش. | ||
*محمدخانی، شهرام، «نوموفوبیا یا بی موبایل هراسی: علل و پیامدها»، وبسایت دکتر محمدخانی، تاریخ بهروزرسانی: | * فرزانه، ندا، «مهمترین نکات نوموفوبیا یا بی موبایل هراسی»، وبسایت دکتر ندا فرزانه، تاریخ بازدید: ۳۱ تیر ۱۴۰۳ش. | ||
*«مروری بر بیماری نوموفوبیا؛ علائم و راهکارهای رهایی»، خبرگزاری ایمنا، تاریخ درج مطلب: | * محمدخانی، شهرام، «نوموفوبیا یا بی موبایل هراسی: علل و پیامدها»، وبسایت دکتر محمدخانی، تاریخ بهروزرسانی: ۲۴ ژوئن ۲۰۲۰م. | ||
*«میزان استفاده از گوشیهای هوشمند در جهان؛ ایران در رده چهاردهم»، وبسایت عصر ایران، تاریخ درج مطلب: | * «مروری بر بیماری نوموفوبیا؛ علائم و راهکارهای رهایی»، خبرگزاری ایمنا، تاریخ درج مطلب: ۱۵ آذر ۱۴۰۲ش. | ||
*«نوموفوبیا چیست؟ آیا شما هم گرفتار آن هستید؟»، وبسایت متمم، تاریخ بازدید: | * «میزان استفاده از گوشیهای هوشمند در جهان؛ ایران در رده چهاردهم»، وبسایت عصر ایران، تاریخ درج مطلب: ۴ بهمن ۱۴۰۲ش. | ||
* «نوموفوبیا چیست؟ آیا شما هم گرفتار آن هستید؟»، وبسایت متمم، تاریخ بازدید: ۱ مرداد ۱۴۰۳ش. | |||
{{پایان منابع}} | |||
نسخهٔ کنونی تا ۳۰ شهریور ۱۴۰۴، ساعت ۱۵:۰۸
نوموفوبیا؛ ترس و اضطراب شدید از نداشتن یا در دسترس نبودن تلفن همراه.
گسترش فزایندهٔ استفاده از تلفنهای همراه در دو دههٔ اخیر موجب اختلالی روانشناختی بهنام نوموفوبیا شده است. امروزه استفاده از تلفن همراه، محدود به تماس تلفنی نیست و کارکردهای گوناگونی دارد؛ از جمله ارتباط در شبکههای اجتماعی، برنامهریزی روزانه، یادآوریها، ضبط صدا و تصاویر، استفاده از مکانیاب، گوش دادن به موسیقی و رادیو یا مشاهده تلویزیون و حتی ماهواره، ارزیابی هوشمند محیط اطراف و فعالیتهای اقتصادی. وابستگی شدید انسان امروزی به تلفن همراه، ترس و اضطراب شدید از نداشتن یا در دسترس نبودن آن را برای برخی افراد، بههمراه دارد. نوموفوبیا یا بیموبایل هراسی، افراد را با مشکلات جدی تحصیلی، خانوادگی و اجتماعی روبرو میکند.
واژهشناسی نوموفوبیا
[ویرایش | ویرایش مبدأ]فوبیا به ترس بیش از حد و غیرمنطقی گفته میشود که موجب اختلال در زندگی عادی فرد شود.[۱] نوموفوبیا یا بیموبایل هراسی (Nomophobia مخفف NO Mobile Phone Phobia)، یک گروه روانشناختی از علائم است که افراد هنگام دسترسی نداشتن به تلفن همراه، آنتن نداشتن یا تمام شدن باطری گوشی، دچار ترس یا اضطراب شدید میشوند.[۲] این اصطلاح برای اولینبار سال ۲۰۰۸م توسط روانشناسان بریتانیایی در مؤسسه تحقیقاتی YouGov[۳] بهکار برده شد.[۴]
وضعیتشناسی نوموفوبیا
[ویرایش | ویرایش مبدأ]
نوموفوبیا: اختلال و اعتیاد رفتاری قرن ۲۱
[ویرایش | ویرایش مبدأ]امروزه با توسعه علم و فنآوری، محصولاتی بهمنظور آرامش و راحتی انسان به زندگی بشر وارد شده است، اما در عمل مشکلاتی را برای او ایجاد کرده است. تلفن همراه بهعنوان پرکاربردترین این محصولات، نماد خروج بشر از عصر مدرن و ورود به عصر اطلاعات یا دوران تاریخ فرامدرن شناخته شده است.[۵]
برخی روانشناسان، نوموفوبیا یا ترس از بیگوشی ماندن را بهعنوان اختلال قرن ۲۱ معرفی کردهاند.[۶] نوموفوبیا بهعنوان یک اعتیاد رفتاری شناخته شده است که ویژگیهای مشترکی با اعتیاد به مواد مخدر دارد.[۷]
آمار جهانی و ملی استفاده از تلفن همراه و پیامدهای آن
[ویرایش | ویرایش مبدأ]طبق آخرین دادههای آماری، امروزه ۷۶ درصد مردم جهان یعنی حدود شش میلیارد نفر، از تلفن همراه استفاده میکنند و این وسیله به راحتی در اختیار کودکان هم قرار گرفته است، بهطوری که یک کودک در سن دهسالگی صاحب گوشی هوشمند میشود و نیمی از کودکان بیشتر وقت خود را در تلفن همراه میگذرانند.[۸]
بر اساس آمارهایی که در سایت statista ارائه شده در سال ۲۰۲۲م، نزدیک ۶۶ میلیون ایرانی صاحب تلفن همراه بودهاند و هر سال هم به این میزان اضافه میشود و ایران در رتبه چهاردهم میزان استفاده از تلفن همراه در جهان قرار دارد. بر اساس این آمار چین، هند و ایالات متحده آمریکا رتبههای اول تا سوم کاربران گوشیهای هوشمند در دنیا را دارند.[۹]
همچنین حدود ۳۰ درصد از مردم دنیا روزانه بیش از شش ساعت وقت خود را در تلفن همراه سپری میکنند و از سوی دیگر میزان گفتوگو در خانواده ایرانی به ۱۵ دقیقه رسیده است که این امر میتواند به استحکام بنیان خانوادهها ضربهٔ بزرگی وارد کند.[۱۰]
گستردگی و شیوع نوموفوبیا در میان کاربران
[ویرایش | ویرایش مبدأ]بر اساس یافتههای پژوهشها جوانان بیشترین تمایل را به استفاده از این وسیله نشان دادهاند و نوجوانان و میانسالان در ردههای بعدی قرار دارند. بر اساس تحقیقات صورت گرفته اغلب مردم نمیتوانند بدون موبایل به زندگی خود ادامه دهند، اما نیمی از آنها به بیماری نوموفوبیا یا بیموبایل هراسی مبتلا هستند.[۱۱] همچنین ۷۰ درصد زنان و ۶۱ درصد مردان از جداشدن از موبایل خود ترس دارند و حدود ۷۳ درصد از افراد با تلفن همراه خود میخوابند.[۱۲]
زمینه و عوامل مؤثر بر نوموفوبیا
[ویرایش | ویرایش مبدأ]
زمینه شکلگیری نوموفوبیااینترنت
[ویرایش | ویرایش مبدأ]محدودشدن بخش زیادی از سرگرمی افراد به فضای مجازی و هزینهٔ پایین وقت گذرانی در این فضا نسبت به دیگر سرگرمیها و تفریحات از عوامل مهم اعتیاد به تلفن همراه هستند[۱۳] که استفاده و نفوذ بیش از اندازهٔ آن، موجب تغییر در سبک زندگی و عادتها و رفتارهای افراد میشود و مشکلاتی را در زندگی آنها بهوجود میآورد. نوموفوبیا یکی از مشکلاتی است که افراد با آن مواجه میشوند.[۱۴]
عوامل فردی، خانوادگی و شخصیتی نوموفوبیا
[ویرایش | ویرایش مبدأ]بر اساس تحقیقات صورت گرفته، عوامل فردی و خانوادگی، عوامل فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، عوامل مداخلهگر و نقش رسانهها از عوامل مؤثر بر بروز پدیدهٔ نوموفوبیا هستند. در میان این متغیرها، عواملی مانند عدم خودآگاهی و اضطراب، عدم اعتماد به نفس، عزت نفس پایین، درونگرایی و برونگرایی زیاد، خودنمایی، سواد رسانه، میزان وابستگی و دلبستگی به تلفن همراه و فضای مجازی، کتابخوانی، مهارت و خودکنترلی ارتباط زیادی با بروز این بیماری دارند.[۱۵]
همچنین عواملی مانند بیثباتی عاطفی و هیجانی و استفادهٔ بیش از اندازه از تلفن همراه بهمنظور کسب آرامش در روابط عاطفی بین افراد که ریشه در ارتباط عاطفی و سبک تربیتی افراد در دوران کودکی دارد، زمینههای ایجاد این اختلال را بیشتر میکنند.[۱۶]
ارتباط دوسویه نوموفوبیا با احساس تنهایی و افسردگی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]بین احساس تنهایی و برخی ویژگیهای شخصیتی مانند اضطراب و افسردگی و افزایش ابتلا به نوموفوبیا ارتباطی دوسویه وجود دارد. بر اساس مطالعات صورت گرفته، نوموفوبیا موجب بروز احساس تنهایی، افسردگی، اختلال اضطراب اجتماعی و اختلال وسواس و اجبار میشود.[۱۷]
از سوی دیگر احساس تنهایی و افسردگی نیز با نوموفوبیا ارتباط معناداری دارند. افرادی که احساس تنهایی میکنند و احساس صمیمیت با دیگران ندارند، بهمنظور دریافت محبت از طریق شبکههای مجازی در تلفن همراه جایگزینی برای روابط اجتماعی پیدا میکنند. همچنین افرادی که افسردگی دارند یا زمینهٔ ابتلا به آن را دارند، بهدلیل نداشتن اعتماد به نفس و رهایی از احساسات ناخوشایند به دنبال راهی برای آرامش میگردند. این افراد با دسترسی نداشتن به تلفن همراه کنار خود، دچار سردرگمی و اضطراب میشوند. همچنین زندگی آنها بهخاطر فعالیت زیاد در شبکههای مجازی و ارسال پیامک و تماسهای زیاد، دچار اختلال میشود.[۱۸]
عوامل مرتبط با میزان و دلیل استفاده از تلفن همراه
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- میزان استفاده: در برخی تحقیقات انجام شده، نوموفوبیا با عواملی چون سن، جنس، سطح تحصیلات، سطح درآمد، وضعیت تأهل و تعداد اپلیکیشنها و ابزارهای هوشمند در تلفن همراه ارتباط ندارد و تنها با میزان زمان استفاده از تلفن همراه ارتباط دارد.[۱۹]
- وابستگی به کارکردها: عوامل دیگری مانند؛ احساس عدم امکان ارتباط با دیگران، احساس قطع بودن از جهان، احساس از دست دادن گنجینه اطلاعات خود و احساس از بین رفتن آسایش و دشوار شدن فعالیتها، موجب شکلگیری نوموفوبیا در افراد میشود.[۲۰]
نقش عوامل بیرونی (همهگیری کرونا)
[ویرایش | ویرایش مبدأ]البته بیماری کرونا هم بهدلیل قرنطینه و امکان نداشتن حضور در مدارس و دانشگاهها و آموزش دروس در فضای مجازی، در شیوع نوموفوبیا بین جوامع اثر زیادی داشته است.[۲۱]
علائم نوموفوبیا
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- اضطراب؛ در مواردی مانند چککردن زودبهزود تلفن همراه برای کشف تماسهای از دست رفته و بازبینی پیامهای کوتاه، شنیدن صداهای خیالی مانند به صدا درآمدن زنگ تلفن همراه، چک کردن جیب یا کیف برای اطمینان از بودن تلفن همراه؛[۲۲]
- افسردگی، احساس تنهایی و پوچی؛
- ناکامی؛ با دوری از تلفن همراه، افراد دچار احساس عصبانیت، ناکامی و نادیده گرفتن میشوند.[۲۳]
پیامدهای نوموفوبیا
[ویرایش | ویرایش مبدأ]استفاده از تلفن همراه میتواند برای ارتباط با خانواده و دوستان، امکان دستیابی به حمایت و همراهی در فضای مجازی از طریق اینترنت و تنظیم عواطف مورد استفاده قرار گیرد، اما در عین حال میتواند به دلایلی مانند فشار کاری زیاد، ارتباط بین فردی زیاد، گردش سریع اطلاعات موجب ایجاد استرس در زندگی افراد شود و پیامدهایی را به دنبال داشته باشد، از جمله:
- افت تحصیلی دانشآموزان و دانشجویان بهدلیل عدم تمرکز بر درسها؛
- افزایش اضطراب و استرس، لرزیدن و عرق کردن، افزایش ضربان قلب و مشکل در تنفس هنگام در دسترس نبودن تلفن همراه؛[۲۴]
- کاهش میزان رضایت از زندگی؛
- از بین بردن فضای امن و آرام در کنار خانواده؛
- ایجاد اختلال در خواب شبانهٔ افراد بهدلیل چک کردن مداوم گوشی در زمان خواب؛[۲۵]
- کاهش تعاملات چهره به چهرهٔ افراد و افزایش ارتباطات از طریق ابزارهای الکترونیکی؛
- ایجاد مشکلات جسمی مانند درد آرنج، گردن یا دست، بهدلیل استفادهٔ مداوم در حالتهای ثابت؛
- واکنشهای غیرمنطقی و افراطی افراد دارای این اختلال در مکانهایی که استفاده از تلفن همراه دارای محدودیت است، مانند فرودگاهها، بیمارستانها یا محل کار افراد؛
- نگهداشتن موبایل بهصورت مداوم در دست و جدانشدن از آن؛
- احساس طردشدگی، تنهایی و ناامنی در صورت تماس نداشتن یا ورودی کم تماس و پیام.[۲۶]
راههای درمان
[ویرایش | ویرایش مبدأ]استفاده از ابزارهای ارتباطی در خلقوخو و هیجانات افراد تأثیر زیادی دارد. در صورت وابستگی به تلفن همراه، زمانیکه افراد آن را به هر دلیلی خارج از دسترس خود میبینند، علائم و نشانههای بیموبایل هراسی به آنها هجوم میآورد که در قدم اول تنظیم هیجان افراد را دچار اختلال میکند. روانشناسان در درمان نوموفوبیا به احساسات دردناک و هیجانات بیماران خود توجه میکنند و درمانهای متعددی را به کار میگیرند، مانند:
- درمان هیجانمحور: این روش موجب رشد مهارتهای هیجانی افراد میشود و الگوی ذهنی مؤثری را در فرد بهوجود میآورد.
- درمان شناختی-رفتاری: در این روش سطح تنظیم مثبت هیجانی افزایش مییابد و عوامل منفی و ناکارآمد تنظیم هیجان ضعیف میشود.
- درمان ذهنآگاهی: در این روش که بهطور ویژه برای کودکان استفاده میشود با هدف افزایش توجه و کاهش اضطراب در کودکان بهکار گرفته میشود. این روش موجب افزایش مهارتهای اجتماعی، کنترل بهتر توجه و تمرکز، افزایش حافظه فعال، بالارفتن عزت نفس و احساس آرامش در کودکان میشود.[۲۷]
- دارودرمانی: تجویز داروهایی مانند کلونازپام یا ترانیل سیپرومین توسط روانپزشک بهمنظور کمک به درمان نوموفوبیا.[۲۸]
روانشناسان قبل از اینکه بیماری نوموفوبیا به مراحل حادتری برسد، انجام کارهای ساده را در درمان و پیشگیری از بیماری نوموفوبیا مؤثر دانستهاند، از جمله این موارد عبارتند از:
- عدم برنامهریزی روزانه بر اساس استفادهٔ مداوم از تلفن همراه و جایگزین کردن کارهایی مانند خواندن کتابهای کاغذی به جای کتابهای صوتی و دیجیتال؛
- پیچیده کردن قفل گوشی؛
- خاموش کردن اعلانهای هشدار؛
- گذاشتن آلارم برای استفاده از تلفن همراه در زمانهای ثابت؛
- دور نگهداشتن گوشی از خود؛
- استفاده از نرمافزارهای محدود کنندهٔ گوشی؛[۲۹]
- استفاده از درمانهای شناختی رفتاری مانند تغییر دادن افکار دربارهٔ استفاده از موبایل، استفاده از جایگزینهای مناسبتر یا رفتن به طبیعت و مکانهایی که استفاده از گوشی و اینترنت در آنها امکان ندارد.[۳۰]
پانویس
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- ↑ «فوبیا چیست؟ + انواع، تست، معنی و درمان»، خبرگزاری ایمنا.
- ↑ سنایی، «نوموفوبیا چیست؟»، وبسایت تخصصی روانشناسی کامیار سنایی.
- ↑ «بیماری نوموفوبیا چیست و چگونه از بین میرود؟»، خبرگزاری صدا و سیما.
- ↑ محمدخانی، «نوموفوبیا یا بی موبایل هراسی: علل و پیامدها»، وبسایت دکتر محمدخانی.
- ↑ آزادمنش و دیگران، «ساخت و هنجاریابی پرسشنامه بی موبایل هراسی»، 1395ش، ص2.
- ↑ حسینی طبقدهی، «رابطه بین احساس تنهایی و علائم افسردگی با نوموفوبیا (بی موبایل هراسی) در دانشجویان»، 1400ش، ص69.
- ↑ فرزانه، «مهمترین نکات نوموفوبیا یا بی موبایل هراسی»، وبسایت دکتر ندا فرزانه.
- ↑ «جامعه ایرانی چقدر از موبایل استفاده میکند؟»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ «میزان استفاده از گوشیهای هوشمند در جهان؛ ایران در رده چهاردهم»، وبسایت عصر ایران.
- ↑ «جامعه ایرانی چقدر از موبایل استفاده میکند؟»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ عسگری و دلاور، «بررسی رابطه میان الگوی مصرف موبایل و احساس بی موبایل هراسی در میان کاربران تلفن همراه کلانشهر تهران»، 1396ش، ص197-198.
- ↑ عسگری و دلاور، «بررسی رابطه میان الگوی مصرف موبایل و احساس بی موبایل هراسی در میان کاربران تلفن همراه کلانشهر تهران»، 1396ش، ص202.
- ↑ «جامعه ایرانی چقدر از موبایل استفاده میکند؟»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ داوودی و همکاران، «مقایسه اثربخشی ذهن آگاهی نوجوان محور با درمان شناختی رفتاری و درمان هیجان مدار بر تنظیم هیجان نوجوانان دختر دارای علائم بی موبایل هراسی»، 1398ش، ص18.
- ↑ دستغیب شیرازی و همکاران، «تحلیل نگرش صاحبنظران علوم ارتباطات اجتماعی درباره عوامل مؤثر بر بی موبایل هراسی در میان دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی»، 1400ش، ص131.
- ↑ فرزانه، «مهمترین نکات نوموفوبیا یا بی موبایل هراسی»، وبسایت دکتر ندا فرزانه.
- ↑ حسینی طبقدهی، «رابطه بین احساس تنهایی و علائم افسردگی با نوموفوبیا (بی موبایل هراسی) در دانشجویان»، 1400ش، ص69.
- ↑ حسینی طبقدهی، «رابطه بین احساس تنهایی و علائم افسردگی با نوموفوبیا (بی موبایل هراسی) در دانشجویان»، 1400ش، ص78-80.
- ↑ دستغیب شیرازی و همکاران، «تحلیل نگرش صاحبنظران علوم ارتباطات اجتماعی درباره عوامل مؤثر بر بی موبایل هراسی در میان دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی»، 1400ش، ص131.
- ↑ «نوموفوبیا چیست؟ آیا شما هم گرفتار آن هستید؟»، وبسایت متمم.
- ↑ فرزانه، «بهترین درمان بی موبایل هراسی نوموفوبیا»، وبسایت دکتر ندا فرزانه.
- ↑ آزادمنش و دیگران، «ساخت و هنجاریابی پرسشنامه بی موبایل هراسی»، 1395ش، ص7.
- ↑ آزادمنش و دیگران، «ساخت و هنجاریابی پرسشنامه بی موبایل هراسی»، 1395ش، ص19-20.
- ↑ فرزانه، «بهترین درمان بی موبایل هراسی نوموفوبیا»، وبسایت دکتر ندا فرزانه.
- ↑ فرزانه، «مهمترین نکات نوموفوبیا یا بی موبایل هراسی»، وبسایت دکتر ندا فرزانه.
- ↑ فرزانه، «بهترین درمان بی موبایل هراسی نوموفوبیا»، وبسایت دکتر ندا فرزانه.
- ↑ داوودی و همکاران، «مقایسه اثربخشی ذهن آگاهی نوجوان محور با درمان شناختی رفتاری و درمان هیجان مدار بر تنظیم هیجان نوجوانان دختر دارای علائم بی موبایل هراسی»، 1398ش، ص18.
- ↑ سنایی، «نوموفوبیا چیست؟»، وبسایت تخصصی روانشناسی کامیار سنایی.
- ↑ «بیماری نوموفوبیا چیست و چگونه از بین میرود؟»، خبرگزاری صدا و سیما.
- ↑ «مروری بر بیماری نوموفوبیا؛ علائم و راهکارهای رهایی»، خبرگزاری ایمنا.
منابع
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- آزادمنش، حمیرا و دیگران، «ساخت و هنجاریابی پرسشنامه بی موبایل هراسی»، نشریه اندازهگیری تربیتی، دوره ۶، شماره ۲۳، ۱۳۹۵ش.
- «بیماری نوموفوبیا چیست و چگونه از بین میرود؟»، خبرگزاری صدا و سیما، تاریخ درج مطلب: ۱۵ آذر ۱۳۹۹ش.
- «جامعه ایرانی چقدر از موبایل استفاده میکند؟»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۲۲ اسفند ۱۴۰۲ش.
- حسینی طبقدهی، لیلا، «رابطه بین احساس تنهایی و علائم افسردگی با نوموفوبیا (بی موبایل هراسی) در دانشجویان»، سال دوازدهم، شماره ۱، ۱۴۰۰ش.
- داوودی، روژین و همکاران، «مقایسه اثربخشی ذهن آگاهی نوجوان محور با درمان شناختی رفتاری و درمان هیجان مدار بر تنظیم هیجان نوجوانان دختر دارای علائم بی موبایل هراسی»، نشریه مدیریت ارتقای سلامت، دوره ۸، شماره ۴، ۱۳۹۸ش.
- دستغیب شیرازی، زهرا و همکاران، «تحلیل نگرش صاحبنظران علوم ارتباطات اجتماعی دربارهٔ عوامل مؤثر بر بی موبایل هراسی در میان دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی»، نشریه مطالعات فرهنگ-ارتباطات، دوره ۲۲، شماره ۵۵، ۱۴۰۰ش.
- سنایی، کامیار، «نوموفوبیا چیست؟»، وبسایت تخصصی روانشناسی کامیار سنایی، تاریخ درج مطلب: ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۱ش.
- عسگری، سعید و دلاور، علی، «بررسی رابطه میان الگوی مصرف موبایل و احساس بی موبایل هراسی در میان کاربران تلفن همراه کلانشهر تهران»، نشریه ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، دوره ۶، شماره ۴، ۱۳۹۶ش.
- «فوبیا چیست؟ + انواع، تست، معنی و درمان»، خبرگزاری ایمنا، تاریخ درج مطلب: ۵ اسفند ۱۳۹۹ش.
- فرزانه، ندا، «بهترین درمان بی موبایل هراسی نوموفوبیا»، وبسایت دکتر ندا فرزانه، تاریخ بازدید: ۱ مرداد ۱۴۰۳ش.
- فرزانه، ندا، «مهمترین نکات نوموفوبیا یا بی موبایل هراسی»، وبسایت دکتر ندا فرزانه، تاریخ بازدید: ۳۱ تیر ۱۴۰۳ش.
- محمدخانی، شهرام، «نوموفوبیا یا بی موبایل هراسی: علل و پیامدها»، وبسایت دکتر محمدخانی، تاریخ بهروزرسانی: ۲۴ ژوئن ۲۰۲۰م.
- «مروری بر بیماری نوموفوبیا؛ علائم و راهکارهای رهایی»، خبرگزاری ایمنا، تاریخ درج مطلب: ۱۵ آذر ۱۴۰۲ش.
- «میزان استفاده از گوشیهای هوشمند در جهان؛ ایران در رده چهاردهم»، وبسایت عصر ایران، تاریخ درج مطلب: ۴ بهمن ۱۴۰۲ش.
- «نوموفوبیا چیست؟ آیا شما هم گرفتار آن هستید؟»، وبسایت متمم، تاریخ بازدید: ۱ مرداد ۱۴۰۳ش.