پیشنویس:عفت: تفاوت میان نسخهها
حمید گلزار (بحث | مشارکتها) ابرابزار |
حمید گلزار (بحث | مشارکتها) |
||
| (۹ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''{{درشت|عفت؛}}''' از سجایای اخلاقی و عامل پارسایی و پاکدامنی در سبک زندگی. | '''{{درشت|عفت؛}}''' از سجایای اخلاقی و عامل پارسایی و پاکدامنی در سبک زندگی. | ||
عِفَّت، حالتی در وجود انسان است که او را از انجام محرمات بازمیدارد. [[عفت جنسی]]، عفت در گفتار، عفت مالی و عفت شکم از اقسام عفت است که آثاری مانند [[تحکیم خانواده|استحکام خانواده]]، آرامش روانی جامعه و آمرزش گناهان را در پی دارد. | |||
== | ==مفهومشناسی عفت== | ||
عفت | «عفت» در [[زبان فارسی]] بهمعنای پارسایی، پرهیزگاری و پاکدامنی است<ref>عمید، فرهنگ فارسی عمید، 1360ش، ذیل واژهٔ عفت.</ref> و به حالتی در انسان اشاره دارد که بهوسیله آن تن بهخواستههای شهوانی نداده<ref>راغب اصفهانی، مفردات ألفاظ القرآن، 1412ق، ذیل واژهٔ عف. </ref> و از انجام محرمات دوری میکند.<ref>ابنمنظور، لسان العرب، 1414ق، ذیل واژهٔ عف. </ref> عفت، در معنای خاص به پرهیز از تمایلات افراطی جنسی معطوف است.<ref>راغب اصفهانی، مفردات ألفاظ القرآن، 1412ق، ذیل واژهٔ عف.</ref> عفت نزد علمای [[اخلاق]]، از ارکان سجایای اخلاقی بهشمار میرود<ref>شبر، اخلاق، 1378ش، ص33-34؛ امام خمینی، شرح حدیث «جنود عقل و جهل»، 1382ش، ص510-511.</ref> که تهذیب<ref>نراقی، معراج السعادة، 1378ش، ص49.</ref> و اعتدال نیروی شهوت<ref>شبر، اخلاق، 1378ش، ص33.</ref> و کنترل نفس را بهدنبال دارد.<ref>خواجه نصیرالدین طوسی، اخلاق ناصری، 1413ق، ص74.</ref> | ||
== | ==اهمیت و جایگاه عفت== | ||
[[عفت]] را بهصورت [[فطرت|فطری]]، همهٔ انسانها<ref>امام خمینی، شرح حدیث «جنود عقل و جهل»، 1382ش، ص510-511.</ref> نیک میدانند<ref>مطهری، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، 1384ش، ج3، ص74.</ref> و حتی انسانهای آلوده تلاش میکنند که خود را عفیف و پاک قلمداد کنند.<ref>سبحانی تبریزی، نظام اخلاقی اسلام: تفسیر سوره مبارکه حجرات، 1377ش، ص74.</ref> دانشمندان علم اخلاق، عفت را از امور زیربنایی اخلاق شمردهاند<ref>شبر، اخلاق، 1378ش، ص33-34؛ امام خمینی، شرح حدیث «جنود عقل و جهل»، 1382ش، ص279.</ref> که زمینهساز تحقق برخی صفات اخلاقی دیگر میشود و در سعادت و شقاوت انسان نقش مهمی ایفا میکند.<ref>سبحانینیا، «عفّت مالی و اقتصادی و درآمد نامشروع»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه.[https://hawzah.net/fa/Article/View/95845/عفّت-مالی-و-اقتصادی-و-درآمد-نامشروع]</ref> از نظر [[قرآن]]، نفس در حالت اعتدال ذاتی و ساختار الهی خویش<ref>سورهٔ شمس، آیهٔ 7؛ سورهٔ انفطار، آیهٔ 7</ref> از فجور اجتناب دارد.<ref>سورهٔ طه، آیهٔ 50.</ref> در روایات از عفت به برترین عبادت،<ref>کلینی، اصول کافی، 1375ش، ج4، ص241. </ref> جمال مؤمن<ref>ابنشعبه حرانی، تحف العقول عن آلالرسول، 1404ق، ص263. </ref> و لباس تقوی یاد شده<ref>قمی، تفسیر القمی، 1404ق، ج1، ص226. </ref> و امام علی، شخص عفیف را حبیب خدا نامیده است.<ref>ابنشعبه حرانی، تحف العقول عن آلالرسول، 1404ق، ص300. </ref> | |||
=== عفت در | ==انواع عفت== | ||
===عفت در غریزهٔ جنسی=== | |||
اندیشمندان [[مسلمان]] با تکیه بر آموزههای [[اسلام]]، عفت را به انواع زیر تفکیک کردهاند: | |||
=== عفت در | ==='''عفت در غریزهٔ جنسی'''=== | ||
از نظر [[روانشناسی|روانشناسی]] یکی از علتهای اصلی پریشانی، عقدههای روانی و اخلاقی، ضعفهای عصبی، فشارها و [[انحراف جنسی|انحرافات جنسی]] است و از راههای درمان این بیماریها، [[ازدواج]] است.<ref>خیراندیش، «تأمین نیازهای جنسی»، وبسایت شورزندگی.[https://shoorezendegi-1.hozeh.org/niazhaye-jensi/]</ref> در فرهنگ غربی برخی بهسبب مشترک بودن این نیاز بین انسان و حیوان، به آن نگرش منفی و تحقیرآمیز دارند و رهبانیت را تنها راه دینداری و کسب [[معنویت]] قلمداد میکنند. برخی دیگر، همهٔ تحولات شخصیت را به این [[غریزه]] مرتبط میکنند؛ این دیدگاه بهزیادهروی و بیبندوباری در رفتار جنسی میانجامد.<ref>«تأمین نیازهای جنسی همسران»، وبسایت راسخون.[https://rasekhoon.net/lifestyle/show/1397118/تامین-نیازهای-جنسی-همسران]</ref> | |||
در فرهنگ اسلامی برخلاف این دو نگاه، غریزهٔ جنسی اگر تحت فرمان عقل باشد<ref>خواجه نصیرالدین طوسی، اخلاق ناصری، 1413ق، ص74.</ref> یکی از لذتهای بیبدیل،<ref>کلینی، کافی، 1407ق، ج5، ص321.</ref> سودمند<ref>رفیعی محمدی، «تأمین نیازهای جنسی در زندگی زناشویی»، وبسایت شورزندگی.[https://shoorezendegi-1.hozeh.org/niazhaye-jensi/]</ref> و موجب دلگرمی در [[زندگی]] است.<ref>امینی، اسلام و تعلیم و تربیت، ج2، ص61.</ref> یگانه راهی که [[اسلام]] برای ارضای این غریزه تعیین کرده ازدواج است.<ref>«تأمین نیاز جنسی به سبک غرب یا اسلام»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه.[https://hawzah.net/fa/Article/View/116866/تامین-نیاز-جنسی-به-سبک-غرب-یا-اسلام]</ref> در نگاه قرآن مردان و زنان عفیف کسانی هستند که به همسران خویش بسنده میکنند.<ref>سورهٔ مؤمنون، آیهٔ 6؛ سورهٔ معارج، آیهٔ 30.</ref> [[قرآن]] اجتناب از گناهان مربوط به این غریزه را از نشانههای [[ایمان]] دانسته<ref>سورهٔ مؤمنون، آیهٔ 5</ref> و بهکسانی که بهدلیل فقر امکان ازدواج ندارند توصیه بهعفتورزی کرده تا زمانی که به فضل و رحمت خداوند امکان ازدواج پیدا کنند.<ref>سورهٔ نور، آیهٔ 33.</ref> | |||
این | |||
=== عفت | ===عفت در نگاه=== | ||
نگاه آلوده، غریزهٔ جنسی انسان را تحریک و او را دچار آشفتگی روحی میکند.<ref>[https://farsnews.ir/news/13900724000152/آثار-و-پیامدهای-عفّت-از-دیدگاه-اسلام عارفی]، «آثار و پیامدهای عفّت از دیدگاه اسلام»، خبرگزاری فارس.</ref> در [[سبک زندگی]] مؤمنانه، مردان و زنان مؤمن مکلف هستند که شرمگاه خود را بپوشانند و چشمان خویش را بر نامحرمان بپوشانند.<ref>سورهٔ نور، آیهٔ 30-31.</ref> در نگاه [[امام علی]] بهترین روش مدیریت شهوت کنترل نگاه است و هیچ ورع و مروتی، بالاتر از عفت نگاه نیست.<ref>آقا جمال خوانساری، شرح آقا جمالالدین خوانساری بر غرر الحکم و درر الکلم، 1366ش، ج7، ص385.</ref> | |||
=== عفت در | ===عفت در پوشش=== | ||
در سبک زندگی اسلامی، زنان مؤمن پوشش ویژهای دارند که اصطلاحاً به آن [[حجاب]] میگویند. در اصطلاح قرآن، حجاب عبارت است از پوششی که زن در برابر نامحرمان باید استفاده کند و از عشوهگری و خودنمایی بپرهیزد.<ref>سورهٔ نور، آیهٔ 31.</ref> حجاب، یکی از احکام مشترک ادیان ابراهیمی و بنا به گواهی متون تاریخی، در بیشتر قریب به اتفاق ملتها و آیینهای جهان، مرسوم بوده است.<ref>علیمردی و علیمردی، «حجاب و پوشش در ادیان زرتشت، یهود و مسیحیت». معرفت ادیان، 1389ش، ص118.[http://ensani.ir/fa/article/306138/حجاب-و-پوشش-در-ادیان-زرتشت-یهود-و-مسیحیت]</ref> در اسلام، پوشش زن و مرد و مسئله محرم و [[نامحرم]] از ضروریات [[دین]] قلمداد شده است.<ref>انصاریان، عرفان اسلامی، 1386ش، ج4، ص57.</ref> | |||
== آثار عفت در زندگی == | ===عفت در گفتار=== | ||
از نگاه حکما، عفت ثمرات زیادی در زندگی دارد، مانند: | این گونه از عفت بهمعنای زیبا سخن گفتن با دیگران،<ref>سورهٔ بقره، آیهٔ 83.</ref> محکم و مطابق با واقع سخن گفتن<ref>سورهٔ احزاب، آیهٔ 70، سورهٔ نساء، آیهٔ 9.</ref> و پرهیز از توهین و ناسزا است.<ref>سورهٔ انعام، آیهٔ 108.</ref> استفاده از کنایهها در فرهنگ مسلمانان، برای پاسداری از عفت در گفتار بوده و علاوه بر آن به آهنگ صدا، کیفیت القاء و درونمایه سخن نیز توجه میکنند.<ref>کانون نشر و ترویج فرهنگ اسلامی حسنات اصفهان، سیری در سپهر اخلاق، 1389ش، ج2، ص521.</ref> از این منظر، آهنگ بلند صدا شیوهٔ درازگوشان است و انسان عفیف مخاطبان خود را با آهنگ بلند مورد خطاب قرار نمیدهد.<ref>سورهٔ لقمان، آیهٔ 19.</ref> در این چارچوب به مسلمانان سفارش شده بود که آهنگ صدایشان بلندتر از آهنگ صدای [[حضرت محمد|پیامبر]]، نباشد<ref>سورهٔ حجرات، آیهٔ 10.</ref> و آهنگ صدای فرزندان نیز فروتر از صدای [[پدر]] و مادر باشد.<ref>مجلسی، بحار الانوار، 1403ق، ج71، ص40.</ref> در فرهنگ اسلامی از زنان انتظار میرود که با نامحرمان به ناز و عشوهگری سخن نگویند؛<ref>سورهٔ احزاب، آیهٔ 32.</ref> مردان نیز از شوخی با زنان نامحرم<ref>ابنبابویه، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، 1406ق، ص283.</ref> و توصیف زیباییهای زنی برای مردان نامحرم<ref>دیلمی، أعلام الدین فی صفات المؤمنین، 1408ق، ص417.</ref> بپرهیزند.<ref>کانون نشر و ترویج فرهنگ اسلامی حسنات اصفهان، سیری در سپهر اخلاق، 1389ش، ج2، ص521.</ref> | ||
# استحکام بنیان خانواده: کسانی که زندگی عفیفانه دارند همسران شان به سلامت اخلاقی آنها اطمینان داشته و با خاطری آسوده به انجام وظایف خانوادگی میپردازند.<ref>«پاکدامنی و عفت در خانواده و آثار آن»، وبسایت راسخون.[https://rasekhoon.net/article/show/1455816/پاکدامنی-و-عفت-در-خانواده-و-آثار-آن]</ref> در مقابل، همسران بیبندوبار بهیکدیگر بدبیناند و در زندگی آنها، مهر پایدار حاکم نیست.<ref>اکبری، «عفت و پاکدامنی در اسلام»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه.[https://hawzah.net/fa/Article/View/111281/فواید-و-برکات-عفاف]</ref> | |||
===عفت مالی=== | |||
این بعد از عفت، بهمعنای پرهیز از کسب حرام<ref>سورهٔ نساء، آیهٔ 6.</ref> و حفظ مناعت طبع و [[قناعت]] است.<ref>سورهٔ بقره، آیهٔ 273.</ref> عفت مالی در ادبیات فارسی با اصطلاح لقمه حرام آمده<ref>ابوسعید، سخنان منظوم ابوسعید ابوالخیر، 1350ش، رباعی614.</ref> و ناظر به درآمد نامشروع است.<ref>سبحانینیا، «عفّت مالی و اقتصادی و درآمد نامشروع»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه.[https://hawzah.net/fa/Article/View/95845/عفّت-مالی-و-اقتصادی-و-درآمد-نامشروع]</ref> در فرهنگ اسلامی در کنار سفارش به چگونگی نگهداری اموال یتیمان و سفهاء به پرهیز از تصرف شخصی در اموال آنان توجه شده است<ref>سورهٔ نساء، آیهٔ 6.</ref> و تصرف عدوانی در مال یتیم، به خوردن آتش تشبیه شده است.<ref>سورهٔ نساء، آیهٔ 10.</ref> از نظر قرآن عفّت مالی شامل پرهیز از هر درآمد نامشروع است.<ref>سورهٔ بقره، آیهٔ 188؛ سورهٔ مائده، آیهٔ 42؛ سورهٔ نساء، آیهٔ 29.</ref> از نظر قرآن انسان عفیف، بهکار و تلاش خود تکیه دارد و از سربار شدن بر مردم و درخواست از آنان ابا دارد.<ref>سبحانینیا، «عفّت مالی و اقتصادی و درآمد نامشروع»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه.[https://hawzah.net/fa/Article/View/95845/عفّت-مالی-و-اقتصادی-و-درآمد-نامشروع]</ref> | |||
===عفت در خوراک=== | |||
این گونه از عفت، ناظر به آن است که انسان غذای حرام و شبههناک نخورد و در جهت تأمین غذا، مرتکب حرام نشود.<ref>پاکنژاد، «عفت شکم»، پایگاه اطلاعرسانی سیدمحسن پاکنژاد.[http://andishehbanan.ir/عفت-شکم/]</ref> در نگاه امام علی خداوند کمخوردن، کمخفتن و کمگفتن را دوست دارد و هرگاه خداوند خیر و صلاح بندهاش را بخواهد شکم او را از طعام حرام پاکیزه میکند.<ref>لیثی واسطی، عیون الحکم و المواعظ، 1376ش، ص132.</ref> حکما معتقدند کسی که شکمش را از غذا پر میکند، حکمت در قلبش داخل نشده و به ملکوت آسمانها راهی ندارد.<ref>تویسرکانی، لئالی الأخبار، 1413ق، ج1، ص145.</ref> بر اساس روایات، [[روزه]] گرفتن، گرسنگیکشیدن و کمخوری، بدن را از بیماریها و دل را از طغیان در امان میدارد.<ref>فیض کاشانی، راه روشن، 1372ش، ج5، ص220.</ref> | |||
==آثار عفت در زندگی== | |||
از نگاه حکما، عفت ثمرات زیادی در [[زندگی]] دارد، مانند: | |||
# استحکام بنیان خانواده: کسانی که زندگی عفیفانه دارند همسران شان به سلامت [[زیست اخلاقی|اخلاقی]] آنها اطمینان داشته و با خاطری آسوده به انجام وظایف خانوادگی میپردازند.<ref>«پاکدامنی و عفت در خانواده و آثار آن»، وبسایت راسخون.[https://rasekhoon.net/article/show/1455816/پاکدامنی-و-عفت-در-خانواده-و-آثار-آن]</ref> در مقابل، همسران بیبندوبار بهیکدیگر بدبیناند و در زندگی آنها، مهر پایدار حاکم نیست.<ref>اکبری، «عفت و پاکدامنی در اسلام»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه.[https://hawzah.net/fa/Article/View/111281/فواید-و-برکات-عفاف]</ref> | |||
# آرامش روانی: در نگاه امام علی کسی که چشم از حرام فرو میبندد، اندوهش کاهش یافته و روانش آسایش مییابد.<ref>تمیمی آمدی، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، 1366ش، ص260.</ref> عفت، نیاز فطری انسان است و کسانی که زندگی عفیفانه دارند از آرامش روانی برخوردارند. در مقابل انسانهای بیعفت مملو از احساس گناه و تنفر از خود هستند.<ref>«آثار و برکات عفت و پاکدامنی»، وبسایت مدرسهٔ علمیهٔ زینبیهٔ کرج. [https://karaj-s2.kowsarblog.ir/آثار-و-برکات-عفت-و-پاکدامنی]</ref> | # آرامش روانی: در نگاه امام علی کسی که چشم از حرام فرو میبندد، اندوهش کاهش یافته و روانش آسایش مییابد.<ref>تمیمی آمدی، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، 1366ش، ص260.</ref> عفت، نیاز فطری انسان است و کسانی که زندگی عفیفانه دارند از آرامش روانی برخوردارند. در مقابل انسانهای بیعفت مملو از احساس گناه و تنفر از خود هستند.<ref>«آثار و برکات عفت و پاکدامنی»، وبسایت مدرسهٔ علمیهٔ زینبیهٔ کرج. [https://karaj-s2.kowsarblog.ir/آثار-و-برکات-عفت-و-پاکدامنی]</ref> | ||
# سلامت روانی فرد و جامعه: اسلام کامجوییهای جنسی را به محیط خانوادگی و به همسر مشروع اختصاص داده، به همین جهت محیط زندگی، خالص برای فعالیت و سالم از آزارهای جنسی و روانی است.<ref>مطهری، مجموعهٔ آثار شهید مطهری، 1384ش، ج19، ص451</ref> | # سلامت روانی فرد و جامعه: اسلام کامجوییهای جنسی را به محیط خانوادگی و به همسر مشروع اختصاص داده، به همین جهت محیط زندگی، خالص برای فعالیت و سالم از آزارهای جنسی و روانی است.<ref>مطهری، مجموعهٔ آثار شهید مطهری، 1384ش، ج19، ص451</ref> | ||
# حفظ حرمت اشخاص: بیعفّتی، بیآبرویی در پی دارد و عفّتپیشگی افراد عفیف را نیکنام و به آنها شخصیّت و احترام میبخشد.<ref>عارفی، «آثار و پیامدهای عفّت از دیدگاه اسلام»، خبرگزاری فارس.</ref> | # حفظ حرمت اشخاص: بیعفّتی، بیآبرویی در پی دارد و عفّتپیشگی افراد عفیف را نیکنام و به آنها شخصیّت و احترام میبخشد.<ref>عارفی، «آثار و پیامدهای عفّت از دیدگاه اسلام»، خبرگزاری فارس.</ref> | ||
# آمرزش گناهان: خداوند عفت مردان و زنان را عاملی مهم برای بهرهمندی شخص از مغفرت خداوند برمیشمارد.<ref>سورهٔ نور، آیهٔ 26؛ سورهٔ احزاب، آیهٔ 35.</ref> | # آمرزش گناهان: خداوند عفت مردان و زنان را عاملی مهم برای بهرهمندی شخص از مغفرت خداوند برمیشمارد.<ref>سورهٔ نور، آیهٔ 26؛ سورهٔ احزاب، آیهٔ 35.</ref> | ||
# دستیابی به حکمت: در نگاه اندیشمندان مسلمان، عفت شکم، یگانه راه دستیابی به معارف اصیل و حکمت و همباز شدن با فرشتگان الهی است. از نظر مولوی: گر تو این انبان ز نان خالی کنی پر ز گوهرهای اجلالی کنی طفل جان از شیر شیطان باز کن بعد از آنش با ملک انباز کن<ref>مولوی بلخی، مثنوی معنوی، دفتر اول، بخش 88.[https://ganjoor.net/moulavi/masnavi/daftar1/sh88]</ref> | # دستیابی به حکمت: در نگاه اندیشمندان مسلمان، عفت شکم، یگانه راه دستیابی به معارف اصیل و حکمت و همباز شدن با فرشتگان الهی است. از نظر [[مولانا|مولوی]]: گر تو این انبان ز نان خالی کنی*پر ز گوهرهای اجلالی کنی طفل جان از شیر شیطان باز کن* بعد از آنش با ملک انباز کن<ref>مولوی بلخی، مثنوی معنوی، دفتر اول، بخش 88.[https://ganjoor.net/moulavi/masnavi/daftar1/sh88]</ref> | ||
# پایداری جمال و زیبایی: | # پایداری جمال و زیبایی: بیبندوباری در امور جنسی، پیری زودرس و ناتوانی زودهنگام جنسی را پدیدمیآورد و امکان ابتلا به بیماریهای مقاربتی را افزایش داده و سلامت و نشاط انسان را بهخطر میاندازد. در مقابل عفّتپیشگی شادابی و [[زیبایی]] انسان را پایدارتر میسازد.<ref>عارفی، «آثار و پیامدهای عفّت از دیدگاه اسلام»، خبرگزاری فارس.[https://farsnews.ir/news/13900724000152/آثار-و-پیامدهای-عفّت-از-دیدگاه-اسلام]</ref> | ||
== پانویس == | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
== منابع == | ==منابع== | ||
{{آغاز منابع}} | {{آغاز منابع}} | ||
* ابنبابویه، محمد بن علی، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، قم، دار الشریف الرضی، ۱۴۰۶ق. | * ابنبابویه، محمد بن علی، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، قم، دار الشریف الرضی، ۱۴۰۶ق. | ||
نسخهٔ کنونی تا ۸ مهر ۱۴۰۴، ساعت ۱۱:۳۰
عفت؛ از سجایای اخلاقی و عامل پارسایی و پاکدامنی در سبک زندگی.
عِفَّت، حالتی در وجود انسان است که او را از انجام محرمات بازمیدارد. عفت جنسی، عفت در گفتار، عفت مالی و عفت شکم از اقسام عفت است که آثاری مانند استحکام خانواده، آرامش روانی جامعه و آمرزش گناهان را در پی دارد.
مفهومشناسی عفت
[ویرایش | ویرایش مبدأ]«عفت» در زبان فارسی بهمعنای پارسایی، پرهیزگاری و پاکدامنی است[۱] و به حالتی در انسان اشاره دارد که بهوسیله آن تن بهخواستههای شهوانی نداده[۲] و از انجام محرمات دوری میکند.[۳] عفت، در معنای خاص به پرهیز از تمایلات افراطی جنسی معطوف است.[۴] عفت نزد علمای اخلاق، از ارکان سجایای اخلاقی بهشمار میرود[۵] که تهذیب[۶] و اعتدال نیروی شهوت[۷] و کنترل نفس را بهدنبال دارد.[۸]
اهمیت و جایگاه عفت
[ویرایش | ویرایش مبدأ]عفت را بهصورت فطری، همهٔ انسانها[۹] نیک میدانند[۱۰] و حتی انسانهای آلوده تلاش میکنند که خود را عفیف و پاک قلمداد کنند.[۱۱] دانشمندان علم اخلاق، عفت را از امور زیربنایی اخلاق شمردهاند[۱۲] که زمینهساز تحقق برخی صفات اخلاقی دیگر میشود و در سعادت و شقاوت انسان نقش مهمی ایفا میکند.[۱۳] از نظر قرآن، نفس در حالت اعتدال ذاتی و ساختار الهی خویش[۱۴] از فجور اجتناب دارد.[۱۵] در روایات از عفت به برترین عبادت،[۱۶] جمال مؤمن[۱۷] و لباس تقوی یاد شده[۱۸] و امام علی، شخص عفیف را حبیب خدا نامیده است.[۱۹]
انواع عفت
[ویرایش | ویرایش مبدأ]عفت در غریزهٔ جنسی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]اندیشمندان مسلمان با تکیه بر آموزههای اسلام، عفت را به انواع زیر تفکیک کردهاند:
عفت در غریزهٔ جنسی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]از نظر روانشناسی یکی از علتهای اصلی پریشانی، عقدههای روانی و اخلاقی، ضعفهای عصبی، فشارها و انحرافات جنسی است و از راههای درمان این بیماریها، ازدواج است.[۲۰] در فرهنگ غربی برخی بهسبب مشترک بودن این نیاز بین انسان و حیوان، به آن نگرش منفی و تحقیرآمیز دارند و رهبانیت را تنها راه دینداری و کسب معنویت قلمداد میکنند. برخی دیگر، همهٔ تحولات شخصیت را به این غریزه مرتبط میکنند؛ این دیدگاه بهزیادهروی و بیبندوباری در رفتار جنسی میانجامد.[۲۱]
در فرهنگ اسلامی برخلاف این دو نگاه، غریزهٔ جنسی اگر تحت فرمان عقل باشد[۲۲] یکی از لذتهای بیبدیل،[۲۳] سودمند[۲۴] و موجب دلگرمی در زندگی است.[۲۵] یگانه راهی که اسلام برای ارضای این غریزه تعیین کرده ازدواج است.[۲۶] در نگاه قرآن مردان و زنان عفیف کسانی هستند که به همسران خویش بسنده میکنند.[۲۷] قرآن اجتناب از گناهان مربوط به این غریزه را از نشانههای ایمان دانسته[۲۸] و بهکسانی که بهدلیل فقر امکان ازدواج ندارند توصیه بهعفتورزی کرده تا زمانی که به فضل و رحمت خداوند امکان ازدواج پیدا کنند.[۲۹]
عفت در نگاه
[ویرایش | ویرایش مبدأ]نگاه آلوده، غریزهٔ جنسی انسان را تحریک و او را دچار آشفتگی روحی میکند.[۳۰] در سبک زندگی مؤمنانه، مردان و زنان مؤمن مکلف هستند که شرمگاه خود را بپوشانند و چشمان خویش را بر نامحرمان بپوشانند.[۳۱] در نگاه امام علی بهترین روش مدیریت شهوت کنترل نگاه است و هیچ ورع و مروتی، بالاتر از عفت نگاه نیست.[۳۲]
عفت در پوشش
[ویرایش | ویرایش مبدأ]در سبک زندگی اسلامی، زنان مؤمن پوشش ویژهای دارند که اصطلاحاً به آن حجاب میگویند. در اصطلاح قرآن، حجاب عبارت است از پوششی که زن در برابر نامحرمان باید استفاده کند و از عشوهگری و خودنمایی بپرهیزد.[۳۳] حجاب، یکی از احکام مشترک ادیان ابراهیمی و بنا به گواهی متون تاریخی، در بیشتر قریب به اتفاق ملتها و آیینهای جهان، مرسوم بوده است.[۳۴] در اسلام، پوشش زن و مرد و مسئله محرم و نامحرم از ضروریات دین قلمداد شده است.[۳۵]
عفت در گفتار
[ویرایش | ویرایش مبدأ]این گونه از عفت بهمعنای زیبا سخن گفتن با دیگران،[۳۶] محکم و مطابق با واقع سخن گفتن[۳۷] و پرهیز از توهین و ناسزا است.[۳۸] استفاده از کنایهها در فرهنگ مسلمانان، برای پاسداری از عفت در گفتار بوده و علاوه بر آن به آهنگ صدا، کیفیت القاء و درونمایه سخن نیز توجه میکنند.[۳۹] از این منظر، آهنگ بلند صدا شیوهٔ درازگوشان است و انسان عفیف مخاطبان خود را با آهنگ بلند مورد خطاب قرار نمیدهد.[۴۰] در این چارچوب به مسلمانان سفارش شده بود که آهنگ صدایشان بلندتر از آهنگ صدای پیامبر، نباشد[۴۱] و آهنگ صدای فرزندان نیز فروتر از صدای پدر و مادر باشد.[۴۲] در فرهنگ اسلامی از زنان انتظار میرود که با نامحرمان به ناز و عشوهگری سخن نگویند؛[۴۳] مردان نیز از شوخی با زنان نامحرم[۴۴] و توصیف زیباییهای زنی برای مردان نامحرم[۴۵] بپرهیزند.[۴۶]
عفت مالی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]این بعد از عفت، بهمعنای پرهیز از کسب حرام[۴۷] و حفظ مناعت طبع و قناعت است.[۴۸] عفت مالی در ادبیات فارسی با اصطلاح لقمه حرام آمده[۴۹] و ناظر به درآمد نامشروع است.[۵۰] در فرهنگ اسلامی در کنار سفارش به چگونگی نگهداری اموال یتیمان و سفهاء به پرهیز از تصرف شخصی در اموال آنان توجه شده است[۵۱] و تصرف عدوانی در مال یتیم، به خوردن آتش تشبیه شده است.[۵۲] از نظر قرآن عفّت مالی شامل پرهیز از هر درآمد نامشروع است.[۵۳] از نظر قرآن انسان عفیف، بهکار و تلاش خود تکیه دارد و از سربار شدن بر مردم و درخواست از آنان ابا دارد.[۵۴]
عفت در خوراک
[ویرایش | ویرایش مبدأ]این گونه از عفت، ناظر به آن است که انسان غذای حرام و شبههناک نخورد و در جهت تأمین غذا، مرتکب حرام نشود.[۵۵] در نگاه امام علی خداوند کمخوردن، کمخفتن و کمگفتن را دوست دارد و هرگاه خداوند خیر و صلاح بندهاش را بخواهد شکم او را از طعام حرام پاکیزه میکند.[۵۶] حکما معتقدند کسی که شکمش را از غذا پر میکند، حکمت در قلبش داخل نشده و به ملکوت آسمانها راهی ندارد.[۵۷] بر اساس روایات، روزه گرفتن، گرسنگیکشیدن و کمخوری، بدن را از بیماریها و دل را از طغیان در امان میدارد.[۵۸]
آثار عفت در زندگی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]از نگاه حکما، عفت ثمرات زیادی در زندگی دارد، مانند:
- استحکام بنیان خانواده: کسانی که زندگی عفیفانه دارند همسران شان به سلامت اخلاقی آنها اطمینان داشته و با خاطری آسوده به انجام وظایف خانوادگی میپردازند.[۵۹] در مقابل، همسران بیبندوبار بهیکدیگر بدبیناند و در زندگی آنها، مهر پایدار حاکم نیست.[۶۰]
- آرامش روانی: در نگاه امام علی کسی که چشم از حرام فرو میبندد، اندوهش کاهش یافته و روانش آسایش مییابد.[۶۱] عفت، نیاز فطری انسان است و کسانی که زندگی عفیفانه دارند از آرامش روانی برخوردارند. در مقابل انسانهای بیعفت مملو از احساس گناه و تنفر از خود هستند.[۶۲]
- سلامت روانی فرد و جامعه: اسلام کامجوییهای جنسی را به محیط خانوادگی و به همسر مشروع اختصاص داده، به همین جهت محیط زندگی، خالص برای فعالیت و سالم از آزارهای جنسی و روانی است.[۶۳]
- حفظ حرمت اشخاص: بیعفّتی، بیآبرویی در پی دارد و عفّتپیشگی افراد عفیف را نیکنام و به آنها شخصیّت و احترام میبخشد.[۶۴]
- آمرزش گناهان: خداوند عفت مردان و زنان را عاملی مهم برای بهرهمندی شخص از مغفرت خداوند برمیشمارد.[۶۵]
- دستیابی به حکمت: در نگاه اندیشمندان مسلمان، عفت شکم، یگانه راه دستیابی به معارف اصیل و حکمت و همباز شدن با فرشتگان الهی است. از نظر مولوی: گر تو این انبان ز نان خالی کنی*پر ز گوهرهای اجلالی کنی طفل جان از شیر شیطان باز کن* بعد از آنش با ملک انباز کن[۶۶]
- پایداری جمال و زیبایی: بیبندوباری در امور جنسی، پیری زودرس و ناتوانی زودهنگام جنسی را پدیدمیآورد و امکان ابتلا به بیماریهای مقاربتی را افزایش داده و سلامت و نشاط انسان را بهخطر میاندازد. در مقابل عفّتپیشگی شادابی و زیبایی انسان را پایدارتر میسازد.[۶۷]
پانویس
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- ↑ عمید، فرهنگ فارسی عمید، 1360ش، ذیل واژهٔ عفت.
- ↑ راغب اصفهانی، مفردات ألفاظ القرآن، 1412ق، ذیل واژهٔ عف.
- ↑ ابنمنظور، لسان العرب، 1414ق، ذیل واژهٔ عف.
- ↑ راغب اصفهانی، مفردات ألفاظ القرآن، 1412ق، ذیل واژهٔ عف.
- ↑ شبر، اخلاق، 1378ش، ص33-34؛ امام خمینی، شرح حدیث «جنود عقل و جهل»، 1382ش، ص510-511.
- ↑ نراقی، معراج السعادة، 1378ش، ص49.
- ↑ شبر، اخلاق، 1378ش، ص33.
- ↑ خواجه نصیرالدین طوسی، اخلاق ناصری، 1413ق، ص74.
- ↑ امام خمینی، شرح حدیث «جنود عقل و جهل»، 1382ش، ص510-511.
- ↑ مطهری، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، 1384ش، ج3، ص74.
- ↑ سبحانی تبریزی، نظام اخلاقی اسلام: تفسیر سوره مبارکه حجرات، 1377ش، ص74.
- ↑ شبر، اخلاق، 1378ش، ص33-34؛ امام خمینی، شرح حدیث «جنود عقل و جهل»، 1382ش، ص279.
- ↑ سبحانینیا، «عفّت مالی و اقتصادی و درآمد نامشروع»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه.[۱]
- ↑ سورهٔ شمس، آیهٔ 7؛ سورهٔ انفطار، آیهٔ 7
- ↑ سورهٔ طه، آیهٔ 50.
- ↑ کلینی، اصول کافی، 1375ش، ج4، ص241.
- ↑ ابنشعبه حرانی، تحف العقول عن آلالرسول، 1404ق، ص263.
- ↑ قمی، تفسیر القمی، 1404ق، ج1، ص226.
- ↑ ابنشعبه حرانی، تحف العقول عن آلالرسول، 1404ق، ص300.
- ↑ خیراندیش، «تأمین نیازهای جنسی»، وبسایت شورزندگی.[۲]
- ↑ «تأمین نیازهای جنسی همسران»، وبسایت راسخون.[۳]
- ↑ خواجه نصیرالدین طوسی، اخلاق ناصری، 1413ق، ص74.
- ↑ کلینی، کافی، 1407ق، ج5، ص321.
- ↑ رفیعی محمدی، «تأمین نیازهای جنسی در زندگی زناشویی»، وبسایت شورزندگی.[۴]
- ↑ امینی، اسلام و تعلیم و تربیت، ج2، ص61.
- ↑ «تأمین نیاز جنسی به سبک غرب یا اسلام»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه.[۵]
- ↑ سورهٔ مؤمنون، آیهٔ 6؛ سورهٔ معارج، آیهٔ 30.
- ↑ سورهٔ مؤمنون، آیهٔ 5
- ↑ سورهٔ نور، آیهٔ 33.
- ↑ عارفی، «آثار و پیامدهای عفّت از دیدگاه اسلام»، خبرگزاری فارس.
- ↑ سورهٔ نور، آیهٔ 30-31.
- ↑ آقا جمال خوانساری، شرح آقا جمالالدین خوانساری بر غرر الحکم و درر الکلم، 1366ش، ج7، ص385.
- ↑ سورهٔ نور، آیهٔ 31.
- ↑ علیمردی و علیمردی، «حجاب و پوشش در ادیان زرتشت، یهود و مسیحیت». معرفت ادیان، 1389ش، ص118.[۶]
- ↑ انصاریان، عرفان اسلامی، 1386ش، ج4، ص57.
- ↑ سورهٔ بقره، آیهٔ 83.
- ↑ سورهٔ احزاب، آیهٔ 70، سورهٔ نساء، آیهٔ 9.
- ↑ سورهٔ انعام، آیهٔ 108.
- ↑ کانون نشر و ترویج فرهنگ اسلامی حسنات اصفهان، سیری در سپهر اخلاق، 1389ش، ج2، ص521.
- ↑ سورهٔ لقمان، آیهٔ 19.
- ↑ سورهٔ حجرات، آیهٔ 10.
- ↑ مجلسی، بحار الانوار، 1403ق، ج71، ص40.
- ↑ سورهٔ احزاب، آیهٔ 32.
- ↑ ابنبابویه، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، 1406ق، ص283.
- ↑ دیلمی، أعلام الدین فی صفات المؤمنین، 1408ق، ص417.
- ↑ کانون نشر و ترویج فرهنگ اسلامی حسنات اصفهان، سیری در سپهر اخلاق، 1389ش، ج2، ص521.
- ↑ سورهٔ نساء، آیهٔ 6.
- ↑ سورهٔ بقره، آیهٔ 273.
- ↑ ابوسعید، سخنان منظوم ابوسعید ابوالخیر، 1350ش، رباعی614.
- ↑ سبحانینیا، «عفّت مالی و اقتصادی و درآمد نامشروع»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه.[۷]
- ↑ سورهٔ نساء، آیهٔ 6.
- ↑ سورهٔ نساء، آیهٔ 10.
- ↑ سورهٔ بقره، آیهٔ 188؛ سورهٔ مائده، آیهٔ 42؛ سورهٔ نساء، آیهٔ 29.
- ↑ سبحانینیا، «عفّت مالی و اقتصادی و درآمد نامشروع»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه.[۸]
- ↑ پاکنژاد، «عفت شکم»، پایگاه اطلاعرسانی سیدمحسن پاکنژاد.[۹]
- ↑ لیثی واسطی، عیون الحکم و المواعظ، 1376ش، ص132.
- ↑ تویسرکانی، لئالی الأخبار، 1413ق، ج1، ص145.
- ↑ فیض کاشانی، راه روشن، 1372ش، ج5، ص220.
- ↑ «پاکدامنی و عفت در خانواده و آثار آن»، وبسایت راسخون.[۱۰]
- ↑ اکبری، «عفت و پاکدامنی در اسلام»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه.[۱۱]
- ↑ تمیمی آمدی، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، 1366ش، ص260.
- ↑ «آثار و برکات عفت و پاکدامنی»، وبسایت مدرسهٔ علمیهٔ زینبیهٔ کرج. [۱۲]
- ↑ مطهری، مجموعهٔ آثار شهید مطهری، 1384ش، ج19، ص451
- ↑ عارفی، «آثار و پیامدهای عفّت از دیدگاه اسلام»، خبرگزاری فارس.
- ↑ سورهٔ نور، آیهٔ 26؛ سورهٔ احزاب، آیهٔ 35.
- ↑ مولوی بلخی، مثنوی معنوی، دفتر اول، بخش 88.[۱۳]
- ↑ عارفی، «آثار و پیامدهای عفّت از دیدگاه اسلام»، خبرگزاری فارس.[۱۴]
منابع
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- ابنبابویه، محمد بن علی، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، قم، دار الشریف الرضی، ۱۴۰۶ق.
- ابنشعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول عن آل الرسول قم، جامعه مدرسین، ۱۴۰۴ق.
- ابنمنظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دار صادر، ۱۴۱۴ق.
- ابوسعید، فضلالله بن ابیالخیر، سخنان منظوم ابوسعید ابوالخیر، تهران، کتابخانهٔ سنایی، ۱۳۵۰ش.
- «آثار و برکات عفت و پاکدامنی»، وبسایت مدرسهٔ علمیهٔ زینبیهٔ کرج، تاریخ درج مطلب: ۱ بهمن ۱۳۹۸ش.
- اکبری، محمود، «عفت و پاکدامنی در اسلام»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۲۷ مهر ۱۳۹۶ش.
- امامخمینی، سیدروح الله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۲ش.
- امینی، ابراهیم، اسلام و تعلیم و تربیت، قم، بوستان کتاب قم، ۱۳۸۷ش.
- انصاریان، حسین، عرفان اسلامی، قم، دارالعرفان، ۱۳۸۶ش.
- آقاجمال خوانساری، محمد بن حسین، شرح آقا جمالالدین خوانساری بر غرر الحکم و درر الکلم، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۶۶ش.
- «پاکدامنی و عفت در خانواده و آثار آن»، وبسایت راسخون، تاریخ درج مطلب: ۱۱ شهریور ۱۳۹۸ش.
- پاکنژاد، «عفت شکم»، پایگاه اطلاعرسانی سیدمحسن پاکنژاد، تاریخ درج مطلب: ۸ دسامبر ۲۰۲۰م.
- «تأمین نیاز جنسی به سبک غرب یا اسلام»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۲۹ تیر ۱۳۹۸ش.
- «تأمین نیازهای جنسی همسران»، وبسایت راسخون، تاریخ درج مطلب: ۲۸ مهر ۱۳۹۷ش.
- تویسرکانی، محمدنبی بن احمد، لئالی الأخبار، قم، العلامة، ۱۴۱۳ق.
- خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اخلاق ناصری، تهران، علمیه اسلامیه، ۱۴۱۳ق.
- خیراندیش، حسین، «تأمین نیازهای جنسی»، وبسایت شورزندگی، تاریخ بازدید: ۲۴ بهمن ۱۴۰۲ش.
- دیلمی، حسن بن محمد، أعلام الدین فی صفات المؤمنین، قم، مؤسسة آلالبیت، ۱۴۰۸ق.
- راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، بیروت، دار القلم، ۱۴۱۲ق.
- رفیعی محمدی، «تأمین نیازهای جنسی در زندگی زناشویی»، وبسایت شورزندگی، تاریخ بازدید: ۳۰ بهمن ۱۴۰۲ش.
- سبحانی تبریزی، جعفر، نظام اخلاقی اسلام: تفسیر سورهٔ مبارکهٔ حجرات، قم، بوستان کتاب، ۱۳۷۷ش.
- سبحانینیا، محمد، «عفّت مالی و اقتصادی و درآمد نامشروع»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۱۱ دی ۱۳۹۶ش.
- شبر، عبدالله، اخلاق، ترجمهٔ محمدرضا جباران، قم، هجرت، ۱۳۷۸ش.
- عارفی، محمدیونس، «آثار و پیامدهای عفّت از دیدگاه اسلام»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: ۲۴ مهر ۱۳۹۰ش.
- علیمردی، مهناز و علیمردی، محمدمهدی، «حجاب و پوشش در ادیان زرتشت، یهود و مسیحیت»، معرفت ادیان، سال اول شمارهٔ سوم، تابستان ۱۳۸۹ش.
- عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، تهران، امیرکبیر، ۱۳۶۰ش.
- فیض کاشانی، محمد، راه روشن، ترجمة محمدصادق عارف، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی، ۱۳۷۲ش.
- کانون نشر و ترویج فرهنگ اسلامی حسنات اصفهان، سیری در سپهر اخلاق، قم، صحیفه خرد، ۱۳۸۹ش.
- کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی (ترجمه کمره ای)، قم، اسوه، ۱۳۷۵ش.
- لیثی واسطی، علی بن محمد، عیون الحکم و المواعظ، قم، دارالحدیث، ۱۳۷۶ش.
- مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوارالجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
- مطهری، مرتضی، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، تهران، صدرا، ۱۳۸۴ش.
- مظاهری، حسین، خانواده در اسلام (مظاهری)، قم، شفق، بیتا.
- مولوی بلخی رومی، جلالالدین محمد، مثنوی معنوی، وبسایت گنجور، تاریخ بازدید: ۲ اسفند ۱۴۰۲ش.
- نراقی، احمد، معراج السعادة، قم، هجرت، ۱۳۷۸ش.
| کیفیت زندگی | |
|---|---|
| مفاهیم سبک زندگی | |
| مهارتهای زندگی | |
| مراحل زندگی | |
| فلسفه و معنای زندگی | |
| سبکهای فرهنگی و اجتماعی زندگی | |
| زنان در ادیان | |
|---|---|
| زن در جامعه | |
| زن در سیاست | |
| زن در خانواده | |
| افراد مرتبط | |
| مشاغل زنانه | |
| اخلاق زنان | |
| حقوق زنان | |
| تاریخ زنان | |
| زن در ادبیات و فرهنگ | |