پیشنویس:اشتغال در قوم بلوچ: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش |
حمید گلزار (بحث | مشارکتها) زدن لینک داخلی |
||
| (۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
{{درشت|'''اشتغال در قوم بلوچ؛'''}} فعالیتهای اقتصادی مردم بلوچ بهمنظور کسب درآمد و تأمین معیشت. | {{درشت|'''اشتغال در قوم بلوچ؛'''}} فعالیتهای اقتصادی مردم بلوچ بهمنظور کسب درآمد و تأمین معیشت. | ||
اشتغال در | اشتغال در [[قوم بلوچ]]، تابع شرایط جغرافیایی زیستگاه این قوم و نیز [[سبک زندگی]] آنان است. مردمان بلوچ با وجود دگرگونیهای اجتماعی، همچنان علاقمند به شغلهای سنتی و حفظ فرهنگ قومی در [[زندگی]] روزمرهٔ خود هستند. کار و تلاش در فرهنگ قوم بلوچ از اهمیت فوقالعاده برخوردار است و معمولاً کارهای خود را گروهی انجام میدهند. نقش سنتی زنان نیز در اقتصاد بلوچها بسیار پررنگ است و برخی محصولات تولیدی آنها شهرت جهانی دارد. | ||
==اهمیت اشتغال در قوم بلوچ== | ==اهمیت اشتغال در قوم بلوچ== | ||
سختکوشی، زحمت و تلاشگری مردم بلوچ، جزء افتخارات آنها و زبانزد دیگر اقوام است.<ref>[https://shoaresal.ir/fa/news/331772/فقر-توسعه-نیافتگی-و-محنت-مردم-بلوچ «فقر، توسعهنیافتگی و محنت مردم بلوچ»، وبسایت خبری تحلیلی شعار سال.]</ref> منطقهٔ بلوچستان از جمعیتی جوان و پویا برخوردار است که پتانسیل عظیمی برای پیشران توسعه اقتصادی آن محسوب میشود.<ref>[https://www.irna.ir/subject/85765390/جوان-ترین-استان-کشور-و-چالش-های-اشتغال «جوانترین استان کشور و چالشهای اشتغال»، خبرگزاری ایرنا.]</ref>[[پرونده:Baloch people in Sistan and Baluchistan and Kerman province in Iran. Canon Photography 16.jpg|جایگزین=پخت نان در تنورهای دستساز در میان مردم بلوچ|بندانگشتی|پخت نان در تنورهای دستساز در میان مردم بلوچ]] | سختکوشی، زحمت و تلاشگری مردم بلوچ، جزء افتخارات آنها و زبانزد دیگر اقوام است.<ref>[https://shoaresal.ir/fa/news/331772/فقر-توسعه-نیافتگی-و-محنت-مردم-بلوچ «فقر، توسعهنیافتگی و محنت مردم بلوچ»، وبسایت خبری تحلیلی شعار سال.]</ref> منطقهٔ بلوچستان از جمعیتی [[جوانی|جوان]] و پویا برخوردار است که پتانسیل عظیمی برای پیشران توسعه اقتصادی آن محسوب میشود.<ref>[https://www.irna.ir/subject/85765390/جوان-ترین-استان-کشور-و-چالش-های-اشتغال «جوانترین استان کشور و چالشهای اشتغال»، خبرگزاری ایرنا.]</ref>[[پرونده:Baloch people in Sistan and Baluchistan and Kerman province in Iran. Canon Photography 16.jpg|جایگزین=پخت نان در تنورهای دستساز در میان مردم بلوچ|بندانگشتی|پخت نان در تنورهای دستساز در میان مردم بلوچ]] | ||
==مشاغل قوم بلوچ== | ==مشاغل قوم بلوچ== | ||
| خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
===سوزندوزی=== | ===سوزندوزی=== | ||
[[سوزندوزی]] مهمترین صنعت دستی است که اکثر زنان و دختران بلوچ بین فاصلهٔ سنی چهار تا شصت سالگی به آن مشغول هستند و آن را نسلبهنسل انتقال میدهند و با ظرافت ویژه، لباسهای زیبا و گرانقیمتی را میسازند که دارای شهرت جهانی است. [[سوزندوزی مردم بلوچ|سوزندوزی بلوچها]] در کنار مصرف داخلی، مورد توجه گردشگران از نقاط مختلف جهان است. این صنعت بهصورت سنتی، از منابع درآمد زنان بلوچ بوده است. در گذشته [[زنان بلوچ]] سوزندوزی را در کنار دیگر فعالیتها، در خانه انجام میدادند؛ اما امروزه کارگاههایی در این عرصه فعالیت دارند و محصولات خود را صادر میکنند.<ref>[https://www.irna.ir/news/85190329/%D8%B3%D9%88%D8%B2%D9%86-%D8%AF%D9%88%D8%B2%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86-%D8%B2%DB%8C%D9%86%D8%AA-%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D9%85%D8%B2%D9%88%D9%86-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D «سوزندوزیهای زنان بلوچ زینتبخش مزونهای کانادا و دبی»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref> | [[سوزندوزی]] مهمترین صنعت دستی است که اکثر زنان و دختران بلوچ بین فاصلهٔ سنی چهار تا شصت سالگی به آن مشغول هستند و آن را نسلبهنسل انتقال میدهند و با ظرافت ویژه، لباسهای زیبا و گرانقیمتی را میسازند که دارای شهرت جهانی است. [[سوزندوزی مردم بلوچ|سوزندوزی بلوچها]] در کنار مصرف داخلی، مورد توجه گردشگران از نقاط مختلف جهان است. این صنعت بهصورت سنتی، از منابع درآمد زنان بلوچ بوده است. در گذشته [[زنان بلوچ]] سوزندوزی را در کنار دیگر فعالیتها، در [[خانه]] انجام میدادند؛ اما امروزه کارگاههایی در این عرصه فعالیت دارند و محصولات خود را صادر میکنند.<ref>[https://www.irna.ir/news/85190329/%D8%B3%D9%88%D8%B2%D9%86-%D8%AF%D9%88%D8%B2%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86-%D8%B2%DB%8C%D9%86%D8%AA-%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D9%85%D8%B2%D9%88%D9%86-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D «سوزندوزیهای زنان بلوچ زینتبخش مزونهای کانادا و دبی»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref> | ||
===سفالگری=== | ===سفالگری=== | ||
این صنعت با قدمت چند هزارساله، منبع درآمد زنان بلوچ است و مردان فقط وظیفهٔ حمل خاک از تپهها تا محل سفالگری را بر عهده دارند. تولیدات [[سفالگری مردم بلوچ|سفالگری بلوچها]] شامل دیگ، سینی، کوزه، قلیان، گلدان، لیوان، قوری و مجسمهٔ حیوانات است. [[کلپورگان|روستای کلپورگان]] در بلوچستان | این صنعت با قدمت چند هزارساله، منبع درآمد زنان بلوچ است و مردان فقط وظیفهٔ حمل خاک از تپهها تا محل سفالگری را بر عهده دارند. تولیدات [[سفالگری مردم بلوچ|سفالگری بلوچها]] شامل دیگ، سینی، کوزه، قلیان، گلدان، لیوان، قوری و مجسمهٔ حیوانات است. [[کلپورگان|روستای کلپورگان]] در بلوچستان [[ایران]] که زنان آن سفالگری را بهشکل و روش سنتی، انجام میدهند، امروزه به شهرت جهانی رسیده، بهعنوان روستای جهانی سفال ثبت شده و یکی از اهداف مهم [[گردشگری]] در این منطقه است.<ref>[https://stnews.ir/content/news/75972/%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%85%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%BA%D8%A7%D9%84-%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%B5-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AF%D «بالاترین میزان اشتغال مختص زنان روستایی در سیستان و بلوچستان»، خبرگزاری علم و فناوری استان سیستان و بلوچستان.]</ref> | ||
===زرگری=== | ===زرگری=== | ||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
===سکهدوزی=== | ===سکهدوزی=== | ||
این هنر که یک منبع درآمد مهم برای زنان بلوچ است، در تمام مناطق بلوچنشین رایج است و مصرف داخلی و خارجی دارد. این هنر بهمنظور تزیین رویههای رختخواب، زینت | این هنر که یک منبع درآمد مهم برای زنان بلوچ است، در تمام مناطق بلوچنشین رایج است و مصرف داخلی و خارجی دارد. این هنر بهمنظور تزیین رویههای رختخواب، زینت کردن [[شتر]] برای [[مراسم عروسی]] و زینت اتاق استفاده میشود.<ref>[https://stnews.ir/content/news/75972/%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%85%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%BA%D8%A7%D9%84-%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%B5-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AF%D «بالاترین میزان اشتغال مختص زنان روستایی در سیستان و بلوچستان»، خبرگزاری علم و فناوری استان سیستان و بلوچستان.]</ref> | ||
===بافندگی=== | ===بافندگی=== | ||
[[قالی بافی|قالیبافی]] هنر دیگر | [[قالی بافی|قالیبافی]] هنر دیگر زنان بلوچ است. قالی بلوچی در کنار ارزش فرهنگی، دارای ارزش اقتصادی بالایی است که علاوه بر مصرف داخلی جامعهٔ بلوچ (مَلِکها و سرداران)، محبوبیت ملی و منطقهای دارد. مواد خام قالی بلوچی از گیاهان بومی و [[پشم]] گوسفند، بز و اسب تهیه میشود. رنگآمیزی و نقشهای روی آن، نماد قبیلهای دارد. هر چند در حال حاضر دیگر اقوام نیز در تولید فرش بلوچی مشارکت دارند؛ اما از آنجایی که خاستگاه اصلی آن جامعهٔ بلوچ است، به فرش بلوچی معروف است و بیشتر آن در مرزهای ایران، افغانستان و پاکستان، تولید میشود. مردم بلوچ علاوه بر قالی، انواع خورجین، گلیم و قالیچه را نیز تولید میکنند.<ref>[https://ghasrfarsh.com/introducing-and-familiarizing-with-baloch-handwoven-carpet «معرفی و آشنایی با فرش دستباف بلوچ»، وبسایت قصر فرش.]</ref> | ||
===دامداری=== | ===دامداری=== | ||
بخش بزرگی از قوم بلوچ بهصورت تاریخی، کوچنشین بودهاند و دامداری از منابع اصلی و مهم اقتصادی این قوم به حساب میآید. تعداد دام، نشان قدرت در قوم بلوچ است و برای پرورش آن کوچ دورانی دارند. با توجه به وضعیت اقلیمی زیستگاه مردم بلوچ در مرزهای ایران، پاکستان و افغانستان، نژادهای خاص گاو، گوسفند و بز، در آن مناطق پرورش مییابد و مردم بلوچ از گوشت، پوست، | بخش بزرگی از قوم بلوچ بهصورت تاریخی، کوچنشین بودهاند و دامداری از منابع اصلی و مهم اقتصادی این قوم به حساب میآید. تعداد دام، نشان قدرت در قوم بلوچ است و برای پرورش آن کوچ دورانی دارند. با توجه به وضعیت اقلیمی زیستگاه مردم بلوچ در مرزهای ایران، پاکستان و افغانستان، نژادهای خاص گاو، گوسفند و بز، در آن مناطق پرورش مییابد و مردم بلوچ از گوشت، پوست، پشم و [[شیر]] آن کسب درآمد میکنند.<ref>[https://www.livesheep.ir/blog/ «گوسفند نژاد بلوچی»، وبلاگ لایوشیپ.]</ref> پرورش شتر نیز یک منبع سنتی اقتصاد بلوچها است. [[آب]]، هوا و طبیعت منطقهٔ بلوچنشین و زندگی کوچنشینی مردم بلوچ را به پرورش شتر واداشته است.<ref>[https://vista.ir/w/a/21/xa00z/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%AF%D9%88-%D8%B1%D9%88%DB%8C-%D8%B3%DA%A9%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%B1%D9%88-%D8%A8%D9%87-%D8%B2%D9%88%D8%A7%D9%84-%D8%B4%D8%AA%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A «بررسی دو روی سکه فرهنگ رو به زوال شترداری در بلوچستان»، وبسایت مجلۀ ویستا.]</ref> این مردم در کنار استفاده از شتر بهعنوان وسیلهٔ حمل و نقل<ref>[https://pajhwok.com/fa/2015/01/24/مردم-نيمروز-اموال-و-مريضان-را-ذريعۀ-شتر/ «مردم نیمروز اموال و مریضان را ذریعۀ شتر انتقال میدهند»، خبرگزاری پژواک.]</ref> درآمد اقتصادی از شیر، گوشت و پشم شتر دارند.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5146262/پرورش-شتر-فرصتی-برای-استفاده-از-خشکسالی-تج «پرورش شتر فرصتی برای استفاده از خشکسالی / تجارت سودآور در دل کویر»، خبرگزاری مهر.]</ref> | ||
===مرغداری=== | ===مرغداری=== | ||
گسترش مراکز مرغداری در سیستان و بلوچستان ایران<ref>«100 [https://www.irna.ir/news/85079554/Û±Û°Û°-ÙاØد-Ù
رغدارÛ-در-سÛستاÙ-Ù-بÙÙÚستاÙ-بÙ-بÙØ واحد مرغداری در سیستان و بلوچستان به بهرهبرداری رسید»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref> و ایجاد فارمهای کوچک مرغداری در روستاهای ولایت نیمروز | گسترش مراکز مرغداری در [[سیستان]] و بلوچستان ایران<ref>«100 [https://www.irna.ir/news/85079554/Û±Û°Û°-ÙاØد-Ù
رغدارÛ-در-سÛستاÙ-Ù-بÙÙÚستاÙ-بÙ-بÙØ واحد مرغداری در سیستان و بلوچستان به بهرهبرداری رسید»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref> و ایجاد فارمهای کوچک مرغداری در روستاهای ولایت [[نیمروز]] [[افغانستان]]، منبع دیگری است که مردم بلوچ از آن درآمد اقتصادی دارند.<ref>[http://burna.tv/ایجاد-یک-هزار-فارم-های-کوچک-مرغداری-در-و/گزارش/ «ایجاد یکهزار فارمهای کوچک مرغداری در ولایت نیمروز»، خبرگزاری برنا.]</ref> | ||
===کشاورزی و باغداری=== | ===کشاورزی و باغداری=== | ||
[[پرونده:Baloch people in Sistan and Baluchistan province and Kerman province in Iran Canon photography (Photographer Mostafa Meraji) 05.jpg| | [[پرونده:Baloch people in Sistan and Baluchistan province and Kerman province in Iran Canon photography (Photographer Mostafa Meraji) 05.jpg|alt=مردم بلوچ - جنوب استان کرمان- استان سیستان و بلوچستان|بندانگشتی|کشاورزی و باغداری یک دختر بلوچ؛ جنوب استان کرمان]]یکی دیگر از منبع اقتصادی مردم بلوچ کشاورزی و باغداری است. محصولات کشاورزی و باغداری بلوچهای ایران، [[ترنج]]، پرتقال، فروت، نارنگی، [[انار]]، انبه، میوههای جالیزی،<ref>[https://www.mehrnews.com/news/4689085/%D9%85%D8%AD%D8%B5%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AA-%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B2%DB%8C-%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D «محصولات کشاورزی سیستان و بلوچستان جایگزین مناسب برای نفت خام»، خبرگزاری مهر.]</ref> [[خرما]]، [[انگور]]، هندوانه، گندم، جو، یونجه، پیاز، گوجهفرنگی، [[باقلا]]،<ref>«140 [https://www.isna.ir/news/1401053021756/Ù¡Û´Ù%A0-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%87%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%B6%DB%8C-%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B2%DB%8C-%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A8%D9% هزار هکتار از اراضی کشاورزی سیستان و بلوچستان به زیرکشت محصولات زراعی میرود»، خبرگزاری ایسنا.]</ref> دانههای روغنی و گیاهان دارویی است که امروزه محصولات گلخانهای و گیاهان صنعتی نیز به آن اضافه شده است.<ref>[https://aradbranding.com/fa/the-most-important-agricultural-industrial-and-handicraft-products-of-sistan-and-baluchestan-province/ «مهمترین محصولات زراعی، صنعتی و صنایع دستی استان سیستان و بلوچستان»، وبسایت آرد برنددینگ.]</ref> | ||
بلوچهای افغانستان بیشتر به کاشت [[پنبه]]،<ref>[https://www.avapress.com/fa/news/217584/افزایش-کشت-پنبه-جای-کوکنار-نیمروز «افزایش کشت پنبه به جای کوکنار در نیمروز»، خبرگزاری آوا.]</ref> گندم، [[ذرت]]، هندوانه، [[خربزه]]، [[خرما]]، [[انگور]]، عناب، [[پسته]] و [[انار]] اشتغال دارند. در این اواخر محصولات گلخانهای نیز در ولایت [[نیمروز]]، مرکز بلوچهای افغانستان، رواج یافته است.<ref>[https://www.bakhtarnews.af/dr/باغ-های-میوه-درنیمروز-ایجاد-شده-است/ «باغهای میوه در نمیروز ایجاد شده است»، خبرگزاری باختر.]</ref> بلوچهای پاکستان با استفاده از آب [[قنات]]، چاه و کاریز، بخش عمدهٔ محصولات کشاورزی خود مانند خرما، [[برنج]]، [[ذرت]] و انبه را تولید میکنند. طبق گزارشهای موجود، بسیاری از کشاورزان بلوچ، صاحب زمین نیستند.<ref>[https://rch.ac.ir/article/Details/11369 «بلوچ و بلوچستان»، وبسایت دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref> | بلوچهای افغانستان بیشتر به کاشت [[پنبه]]،<ref>[https://www.avapress.com/fa/news/217584/افزایش-کشت-پنبه-جای-کوکنار-نیمروز «افزایش کشت پنبه به جای کوکنار در نیمروز»، خبرگزاری آوا.]</ref> گندم، [[ذرت]]، هندوانه، [[خربزه]]، [[خرما]]، [[انگور]]، عناب، [[پسته]] و [[انار]] اشتغال دارند. در این اواخر محصولات گلخانهای نیز در ولایت [[نیمروز]]، مرکز بلوچهای افغانستان، رواج یافته است.<ref>[https://www.bakhtarnews.af/dr/باغ-های-میوه-درنیمروز-ایجاد-شده-است/ «باغهای میوه در نمیروز ایجاد شده است»، خبرگزاری باختر.]</ref> بلوچهای پاکستان با استفاده از آب [[قنات]]، چاه و کاریز، بخش عمدهٔ محصولات کشاورزی خود مانند خرما، [[برنج]]، [[ذرت]] و انبه را تولید میکنند. طبق گزارشهای موجود، بسیاری از کشاورزان بلوچ، صاحب زمین نیستند.<ref>[https://rch.ac.ir/article/Details/11369 «بلوچ و بلوچستان»، وبسایت دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref> | ||
| خط ۴۰: | خط ۴۱: | ||
===شکار و ماهیگیری=== | ===شکار و ماهیگیری=== | ||
[[پرونده:139506251125329388664484.jpg| | [[پرونده:139506251125329388664484.jpg|alt=آواز نیمهخوانی، کارآوای دریانوردان در بوشهر |بندانگشتی|آواز نیمهخوانی، کارآوای دریانوردان در بوشهر]] | ||
ماهیگیری یکی از منابع اصلی درآمد برای بلوچهای ایران به حساب میآید که از زمانهای دور به آن مشغول بودهاند. «اَمبا» ترانهٔ مخصوص ماهیگیری نشان از اهمیت این شغل در میان مردم بلوچ است.<ref>[https://cfl.modares.ac.ir/article-11-15623-fa.pdf جهاندیده، «اَمبا، سرود ماهیگیران بلوچ»، 1397ش، ص4.]</ref> بلوچها برای ماهیگیری از تور، قلاب، گرگور (قفسی فلزی نیمکرهای شکل) و قایق که در اصطلاح محلی به آن هوری میگویند،<ref>[https://rasekhoon.net/article/show/1067078/صيادي-به-روش-سنتي-در-چابهار/ قرنجیک، «صیادی بهروش سنتی در چابهار»، وبسایت راسخون.]</ref> در سواحل و توتن که شبیه قایق است و از توتک خشک (نی مخصوص) ساخته میشود،<ref>[https://www.yjc.ir/fa/news/6228037/%D8%AA%D9%88%D8%AA%D9%86-%D9%82%D8%A7%DB%8C%D9%82-%DB%8C%DA%A9%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%B5%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%B9-%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DA%86%D9%87-%D9%87%D «توتن (قایق) یکی از صنایع دستی سیستان دریاچه هامون چشمانتظار حیات دوباره آن است»، باشگاه خبرنگاران جوان.]</ref> در تالابها و رودخانهها استفاده میکنند.<ref>[https://www.irna.ir/news/80541613/توتن-سواري-ورزش-مفرح-بومي-محلي-سيستان «توتنسواری ورزش مفرح بومی محلی سیستان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref> | ماهیگیری یکی از منابع اصلی درآمد برای بلوچهای ایران به حساب میآید که از زمانهای دور به آن مشغول بودهاند. «اَمبا» ترانهٔ مخصوص ماهیگیری نشان از اهمیت این شغل در میان مردم بلوچ است.<ref>[https://cfl.modares.ac.ir/article-11-15623-fa.pdf جهاندیده، «اَمبا، سرود ماهیگیران بلوچ»، 1397ش، ص4.]</ref> بلوچها برای ماهیگیری از تور، قلاب، گرگور (قفسی فلزی نیمکرهای شکل) و قایق که در اصطلاح محلی به آن هوری میگویند،<ref>[https://rasekhoon.net/article/show/1067078/صيادي-به-روش-سنتي-در-چابهار/ قرنجیک، «صیادی بهروش سنتی در چابهار»، وبسایت راسخون.]</ref> در سواحل و توتن که شبیه قایق است و از توتک خشک (نی مخصوص) ساخته میشود،<ref>[https://www.yjc.ir/fa/news/6228037/%D8%AA%D9%88%D8%AA%D9%86-%D9%82%D8%A7%DB%8C%D9%82-%DB%8C%DA%A9%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%B5%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%B9-%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DA%86%D9%87-%D9%87%D «توتن (قایق) یکی از صنایع دستی سیستان دریاچه هامون چشمانتظار حیات دوباره آن است»، باشگاه خبرنگاران جوان.]</ref> در تالابها و رودخانهها استفاده میکنند.<ref>[https://www.irna.ir/news/80541613/توتن-سواري-ورزش-مفرح-بومي-محلي-سيستان «توتنسواری ورزش مفرح بومی محلی سیستان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref> | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۳: | ||
===قاچاق سوخت=== | ===قاچاق سوخت=== | ||
گسترش بیکاری و فقر در منطقه بلوچستان ایران، ساکنان این ناحیه را به تجارت با همسایگان افغانستانی سوق داده است که در این میان، سوخت بهعنوان کالای اصلی مبادلات جایگاه ویژهای یافته است. این رونق تجاری، حتی موجب بازگشت برخی از خانوادههای مهاجر به منطقه، بهمنظور مشارکت در خرید و فروش سوخت شده است. سودآوری قابل توجه قاچاق سوخت، نهتنها سودجویان ایرانی، بلکه فعالان غیرقانونی از کشورهای همسایه (افغانستان و پاکستان) را نیز به این عرصه کشانده است.<ref>[https://www.irna.ir/news/83603364/چرا-خط-بطلانی-بر-قاچاق-سوخت-در-سیستان-و-بلوچستان-کشیده-نمی-شود «چرا خط بطلانی بر قاچاق سوخت در سیستان و بلوچستان کشیده نمیشود»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref> | گسترش بیکاری و فقر در منطقه بلوچستان ایران، ساکنان این ناحیه را به [[تجارت]] با همسایگان افغانستانی سوق داده است که در این میان، سوخت بهعنوان کالای اصلی مبادلات جایگاه ویژهای یافته است. این رونق تجاری، حتی موجب بازگشت برخی از خانوادههای مهاجر به منطقه، بهمنظور مشارکت در خرید و فروش سوخت شده است. سودآوری قابل توجه قاچاق سوخت، نهتنها سودجویان ایرانی، بلکه فعالان غیرقانونی از کشورهای همسایه (افغانستان و پاکستان) را نیز به این عرصه کشانده است.<ref>[https://www.irna.ir/news/83603364/چرا-خط-بطلانی-بر-قاچاق-سوخت-در-سیستان-و-بلوچستان-کشیده-نمی-شود «چرا خط بطلانی بر قاچاق سوخت در سیستان و بلوچستان کشیده نمیشود»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref> | ||
ناتوانی مالی ساکنان روستایی برای سرمایهگذاری، زمینه را برای سوءاستفاده افراد فرصتطلب فراهم آورده و در نتیجه، بسیاری از مردم محلی با دستمزدهای اندک به عنوان نیروی کار در این شبکهها مشغول به فعالیت شدهاند. معضل بیکاری در مناطق مرزی، به ابزاری در دست گروههای معاند، اشرار و قاچاقچیان مواد مخدر تبدیل شده است. این گروهها با حمایت از شبکههای قاچاق سوخت، ضمن بهرهبرداری از مشکلات اقتصادی مردم منطقه، با استفاده از تبلیغات رسانهای و فضای مجازی، در صدد تخریب وجهه اقدامات قانونی نیروهای امنیتی و مرزبانی برآمدهاند.<ref>[https://www.irna.ir/news/83603364/چرا-خط-بطلانی-بر-قاچاق-سوخت-در-سیستان-و-بلوچستان-کشیده-نمی-شود «چرا خط بطلانی بر قاچاق سوخت در سیستان و بلوچستان کشیده نمیشود»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref> | ناتوانی مالی ساکنان روستایی برای سرمایهگذاری، زمینه را برای سوءاستفاده افراد فرصتطلب فراهم آورده و در نتیجه، بسیاری از مردم محلی با دستمزدهای اندک به عنوان نیروی کار در این شبکهها مشغول به فعالیت شدهاند. معضل بیکاری در مناطق مرزی، به ابزاری در دست گروههای معاند، اشرار و قاچاقچیان مواد مخدر تبدیل شده است. این گروهها با حمایت از شبکههای قاچاق سوخت، ضمن بهرهبرداری از مشکلات اقتصادی مردم منطقه، با استفاده از تبلیغات رسانهای و فضای مجازی، در صدد تخریب وجهه اقدامات قانونی نیروهای امنیتی و مرزبانی برآمدهاند.<ref>[https://www.irna.ir/news/83603364/چرا-خط-بطلانی-بر-قاچاق-سوخت-در-سیستان-و-بلوچستان-کشیده-نمی-شود «چرا خط بطلانی بر قاچاق سوخت در سیستان و بلوچستان کشیده نمیشود»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref> | ||
| خط ۶۹: | خط ۷۰: | ||
==پیامدهای توسعه اشتغال برای قوم بلوچ== | ==پیامدهای توسعه اشتغال برای قوم بلوچ== | ||
از نظر کارشناسان، اشتغال مردم بلوچ و اشتغالزایی در مناطق مرزی، علاوه بر رشد [[اقتصاد خانواده]]، دسترسی اقشار آسیبپذیر بهشغلهای مناسب، کاهش [[مهاجرت]] و توسعهٔ پایدار، میتواند نقش اساسی در جلوگیری از آسیبهای اجتماعی و امنیتی و جرایمی مانند قاچاق داشته باشد.<ref>[https://www.farsnews.ir/sistan-baluchestan/news/14020526000088/کاÙØ´-آسÛبâÙاÛ-اجتÙ
اعÛ-جاÙ
عÙ-کار-Ù-تÙÙ «کاهش آسیبهای اجتماعی جامعه کار و تولید سیستان و بلوچستان در اولویت قرار دارد»، خبرگزاری فارس.]</ref> | از نظر کارشناسان، اشتغال مردم بلوچ و اشتغالزایی در مناطق مرزی، علاوه بر رشد [[اقتصاد خانواده]]، دسترسی اقشار [[آسیبپذیری|آسیبپذیر]] بهشغلهای مناسب، کاهش [[مهاجرت]] و توسعهٔ پایدار، میتواند نقش اساسی در جلوگیری از آسیبهای اجتماعی و امنیتی و جرایمی مانند قاچاق داشته باشد.<ref>[https://www.farsnews.ir/sistan-baluchestan/news/14020526000088/کاÙØ´-آسÛبâÙاÛ-اجتÙ
اعÛ-جاÙ
عÙ-کار-Ù-تÙÙ «کاهش آسیبهای اجتماعی جامعه کار و تولید سیستان و بلوچستان در اولویت قرار دارد»، خبرگزاری فارس.]</ref> | ||
==چالشهای اشتغال قوم بلوچ== | ==چالشهای اشتغال قوم بلوچ== | ||
از نظر کارشناسان با توجه به گذشتهٔ تاریخی و جغرافیای زیستی مردم بلوچ، اشتغال و منابع درآمد این مردم، با چالشهای گوناگون روبهرو است: | از نظر کارشناسان با توجه به گذشتهٔ تاریخی و جغرافیای زیستی مردم بلوچ، اشتغال و منابع درآمد این مردم، با چالشهای گوناگون روبهرو است: | ||
#خشکسالی ناشی از تغییر اقلیم موجب خشک شدن چاهها، | #خشکسالی ناشی از تغییر اقلیم موجب خشک شدن چاهها، [[قنات|قناتها]]، کاریزها، تالابها و رودخانهها در مناطق بلوچنشین پاکستان،<ref>[https://www.iess.ir/fa/analysis/2966/ «مروری بر علل تنش و بحران در بلوچستان پاکستان»، وبسایت مؤسسه مطالعات راهبردی شرق.]</ref> ایران و افغانستان، بهویژه کاهش آب هیرمند شده<ref>[https://www.avapress.com/fa/news/182405/%D8%AE%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D8%AC%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%86%D8%A7%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1-%D8%AE%D8%B4%DA%A9%D8%B3%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%B3%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%A8-%D8%B2%D8%B1%D8%A7%D8%B9%D8%AA-%D9%85%D8%A «خسارات جبران ناپذیر خشکسالی و سیلابها به زراعت و مالداری در نیمروز»، خبرگزاری آوا.]</ref> و کشاورزی، دامداری و صیادی در این مناطق را با مشکل جدی روبهرو ساخته است.<ref>[https://www.khabaronline.ir/news/769521/%D8%A8%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AE%D8%B4%DA%A9%D8%B3%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%88%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA-%D9%8 «بحران خشکسالی در سیستان و بلوچستان. امنیت ملی در خطر است»، خبرگزاری تحلیلی ایران.]</ref> بند کمالخان در ولایت نیمروز افغانستان، امیدی برای بلوچهای افغانستان است؛ اما بلوچهای ایران آن را یک تهدید میدانند.<ref>[https://www.tabnak.ir/fa/tags/218220/1/سد-کمال-خان «در مورد سد کمالخان در ویکیتابناک بیشتر بخوانید»، ویکیتابناک.]</ref> | ||
#باد، باران و سیلابهای فصلی، بهدلیل نبود سازههای مناسب برای مدیریت آنها و کاهش فرورفت آب در تابستان، محصولات کشاورزی بلوچها را با خطر مواجه کرده است.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/4823948/علل-تشدید-خسارات-سیل-در-سیستان-و-بلوچستان «علل تشدید خطرات سیل در سیستان و بلوچستان»، خبرگزاری مهر.]</ref> | #باد، باران و سیلابهای فصلی، بهدلیل نبود سازههای مناسب برای مدیریت آنها و کاهش فرورفت آب در تابستان، محصولات کشاورزی بلوچها را با خطر مواجه کرده است.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/4823948/علل-تشدید-خسارات-سیل-در-سیستان-و-بلوچستان «علل تشدید خطرات سیل در سیستان و بلوچستان»، خبرگزاری مهر.]</ref> | ||
#مدیریت ناسالم و فساد در توزیع منابع،<ref>[https://www.pishkhan.com/news/200886 «رؤیای نخنما»، وبسایت روزنامه اعتماد.]</ref> دورافتادگی و بیتوجهی حکومت مرکزی<ref>[https://www.iess.ir/fa/analysis/2966/ «مروری بر علل تنش و بحران در بلوچستان پاکستان»، وبسایت مؤسسه مطالعات راهبردی شرق.]</ref> و نبود امکانات، منابع درآمد و اشتغال مردم بلوچ را تهدید میکند و حتی با وجود بازارچههای مرزی، فقر، فرصت بهرهمندی مردم بلوچ از این بازارها را گرفته است.<ref>[https://www.khabaronline.ir/news/355620/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DA%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%AA%D8%B9%D8%B7%DB%8C%D9%84%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%B2%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%8 «بازارچههای مرزی در آستانه تعطیلی / مرزنشینان بیکار چه میکنند؟»، خبرگزاری تحلیلی ایران.]</ref> | #مدیریت ناسالم و فساد در توزیع منابع،<ref>[https://www.pishkhan.com/news/200886 «رؤیای نخنما»، وبسایت روزنامه اعتماد.]</ref> دورافتادگی و بیتوجهی حکومت مرکزی<ref>[https://www.iess.ir/fa/analysis/2966/ «مروری بر علل تنش و بحران در بلوچستان پاکستان»، وبسایت مؤسسه مطالعات راهبردی شرق.]</ref> و نبود امکانات، منابع درآمد و اشتغال مردم بلوچ را تهدید میکند و حتی با وجود بازارچههای مرزی، فقر، فرصت بهرهمندی مردم بلوچ از این بازارها را گرفته است.<ref>[https://www.khabaronline.ir/news/355620/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DA%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%AA%D8%B9%D8%B7%DB%8C%D9%84%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%B2%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%8 «بازارچههای مرزی در آستانه تعطیلی / مرزنشینان بیکار چه میکنند؟»، خبرگزاری تحلیلی ایران.]</ref> | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۲ مهر ۱۴۰۴، ساعت ۱۷:۱۶
اشتغال در قوم بلوچ؛ فعالیتهای اقتصادی مردم بلوچ بهمنظور کسب درآمد و تأمین معیشت.
اشتغال در قوم بلوچ، تابع شرایط جغرافیایی زیستگاه این قوم و نیز سبک زندگی آنان است. مردمان بلوچ با وجود دگرگونیهای اجتماعی، همچنان علاقمند به شغلهای سنتی و حفظ فرهنگ قومی در زندگی روزمرهٔ خود هستند. کار و تلاش در فرهنگ قوم بلوچ از اهمیت فوقالعاده برخوردار است و معمولاً کارهای خود را گروهی انجام میدهند. نقش سنتی زنان نیز در اقتصاد بلوچها بسیار پررنگ است و برخی محصولات تولیدی آنها شهرت جهانی دارد.
اهمیت اشتغال در قوم بلوچ
[ویرایش | ویرایش مبدأ]سختکوشی، زحمت و تلاشگری مردم بلوچ، جزء افتخارات آنها و زبانزد دیگر اقوام است.[۱] منطقهٔ بلوچستان از جمعیتی جوان و پویا برخوردار است که پتانسیل عظیمی برای پیشران توسعه اقتصادی آن محسوب میشود.[۲]
مشاغل قوم بلوچ
[ویرایش | ویرایش مبدأ]صنایع دستی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]
صنایع دستی در میان قوم بلوچ جایگاه ویژه دارد و طبق تحقیقات انجام شده صنایع دستی بلوچ پس از کشاورزی و دامداری سومین منبع درآمد این مردم است.[۳]
سوزندوزی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]سوزندوزی مهمترین صنعت دستی است که اکثر زنان و دختران بلوچ بین فاصلهٔ سنی چهار تا شصت سالگی به آن مشغول هستند و آن را نسلبهنسل انتقال میدهند و با ظرافت ویژه، لباسهای زیبا و گرانقیمتی را میسازند که دارای شهرت جهانی است. سوزندوزی بلوچها در کنار مصرف داخلی، مورد توجه گردشگران از نقاط مختلف جهان است. این صنعت بهصورت سنتی، از منابع درآمد زنان بلوچ بوده است. در گذشته زنان بلوچ سوزندوزی را در کنار دیگر فعالیتها، در خانه انجام میدادند؛ اما امروزه کارگاههایی در این عرصه فعالیت دارند و محصولات خود را صادر میکنند.[۴]
سفالگری
[ویرایش | ویرایش مبدأ]این صنعت با قدمت چند هزارساله، منبع درآمد زنان بلوچ است و مردان فقط وظیفهٔ حمل خاک از تپهها تا محل سفالگری را بر عهده دارند. تولیدات سفالگری بلوچها شامل دیگ، سینی، کوزه، قلیان، گلدان، لیوان، قوری و مجسمهٔ حیوانات است. روستای کلپورگان در بلوچستان ایران که زنان آن سفالگری را بهشکل و روش سنتی، انجام میدهند، امروزه به شهرت جهانی رسیده، بهعنوان روستای جهانی سفال ثبت شده و یکی از اهداف مهم گردشگری در این منطقه است.[۵]
زرگری
[ویرایش | ویرایش مبدأ]زرگری از زمانهای بسیار دور منبع درآمد مردم بلوچ بوده است. در گذشته زرگران، زیورآلات زنان را با مهارت زیاد از نقره میساختند؛ اما با گذشت زمان، نقره جای خود را به طلا داده است.[۶]
سکهدوزی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]این هنر که یک منبع درآمد مهم برای زنان بلوچ است، در تمام مناطق بلوچنشین رایج است و مصرف داخلی و خارجی دارد. این هنر بهمنظور تزیین رویههای رختخواب، زینت کردن شتر برای مراسم عروسی و زینت اتاق استفاده میشود.[۷]
بافندگی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]قالیبافی هنر دیگر زنان بلوچ است. قالی بلوچی در کنار ارزش فرهنگی، دارای ارزش اقتصادی بالایی است که علاوه بر مصرف داخلی جامعهٔ بلوچ (مَلِکها و سرداران)، محبوبیت ملی و منطقهای دارد. مواد خام قالی بلوچی از گیاهان بومی و پشم گوسفند، بز و اسب تهیه میشود. رنگآمیزی و نقشهای روی آن، نماد قبیلهای دارد. هر چند در حال حاضر دیگر اقوام نیز در تولید فرش بلوچی مشارکت دارند؛ اما از آنجایی که خاستگاه اصلی آن جامعهٔ بلوچ است، به فرش بلوچی معروف است و بیشتر آن در مرزهای ایران، افغانستان و پاکستان، تولید میشود. مردم بلوچ علاوه بر قالی، انواع خورجین، گلیم و قالیچه را نیز تولید میکنند.[۸]
دامداری
[ویرایش | ویرایش مبدأ]بخش بزرگی از قوم بلوچ بهصورت تاریخی، کوچنشین بودهاند و دامداری از منابع اصلی و مهم اقتصادی این قوم به حساب میآید. تعداد دام، نشان قدرت در قوم بلوچ است و برای پرورش آن کوچ دورانی دارند. با توجه به وضعیت اقلیمی زیستگاه مردم بلوچ در مرزهای ایران، پاکستان و افغانستان، نژادهای خاص گاو، گوسفند و بز، در آن مناطق پرورش مییابد و مردم بلوچ از گوشت، پوست، پشم و شیر آن کسب درآمد میکنند.[۹] پرورش شتر نیز یک منبع سنتی اقتصاد بلوچها است. آب، هوا و طبیعت منطقهٔ بلوچنشین و زندگی کوچنشینی مردم بلوچ را به پرورش شتر واداشته است.[۱۰] این مردم در کنار استفاده از شتر بهعنوان وسیلهٔ حمل و نقل[۱۱] درآمد اقتصادی از شیر، گوشت و پشم شتر دارند.[۱۲]
مرغداری
[ویرایش | ویرایش مبدأ]گسترش مراکز مرغداری در سیستان و بلوچستان ایران[۱۳] و ایجاد فارمهای کوچک مرغداری در روستاهای ولایت نیمروز افغانستان، منبع دیگری است که مردم بلوچ از آن درآمد اقتصادی دارند.[۱۴]
کشاورزی و باغداری
[ویرایش | ویرایش مبدأ]_05.jpg)
یکی دیگر از منبع اقتصادی مردم بلوچ کشاورزی و باغداری است. محصولات کشاورزی و باغداری بلوچهای ایران، ترنج، پرتقال، فروت، نارنگی، انار، انبه، میوههای جالیزی،[۱۵] خرما، انگور، هندوانه، گندم، جو، یونجه، پیاز، گوجهفرنگی، باقلا،[۱۶] دانههای روغنی و گیاهان دارویی است که امروزه محصولات گلخانهای و گیاهان صنعتی نیز به آن اضافه شده است.[۱۷]
بلوچهای افغانستان بیشتر به کاشت پنبه،[۱۸] گندم، ذرت، هندوانه، خربزه، خرما، انگور، عناب، پسته و انار اشتغال دارند. در این اواخر محصولات گلخانهای نیز در ولایت نیمروز، مرکز بلوچهای افغانستان، رواج یافته است.[۱۹] بلوچهای پاکستان با استفاده از آب قنات، چاه و کاریز، بخش عمدهٔ محصولات کشاورزی خود مانند خرما، برنج، ذرت و انبه را تولید میکنند. طبق گزارشهای موجود، بسیاری از کشاورزان بلوچ، صاحب زمین نیستند.[۲۰]
تحقیقات انجامشده نشان میدهد که بخش عمدهٔ بلوچهای مهاجر در شرق آفریقا نیز به کشاورزی مشغول بوده و از درآمد بالایی برخوردار هستند.[۲۱]
شکار و ماهیگیری
[ویرایش | ویرایش مبدأ]
ماهیگیری یکی از منابع اصلی درآمد برای بلوچهای ایران به حساب میآید که از زمانهای دور به آن مشغول بودهاند. «اَمبا» ترانهٔ مخصوص ماهیگیری نشان از اهمیت این شغل در میان مردم بلوچ است.[۲۲] بلوچها برای ماهیگیری از تور، قلاب، گرگور (قفسی فلزی نیمکرهای شکل) و قایق که در اصطلاح محلی به آن هوری میگویند،[۲۳] در سواحل و توتن که شبیه قایق است و از توتک خشک (نی مخصوص) ساخته میشود،[۲۴] در تالابها و رودخانهها استفاده میکنند.[۲۵]
در گذشته ماهیگیران بلوچ که در گویش محلی به آنها «مید» میگویند، ماهیهای مازاد بر مصرف خود را نمکسود میکردند و با غلات و حبوباتی که از جاهای دیگر میآوردند، معاوضه میکردند.[۲۶] امروزه با فعالیت شرکتها، صنعت صیادی میان بلوچها رونق بیشتر یافته و طبق گزارشها ماهیگیران سیستان و بلوچستان از ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۸ش مقام اول را در ایران از آن خود کردهاند.[۲۷]
در کنار صید ماهی تعداد زیادی از مردم بلوچ در ساخت و تهیهٔ ابزار ماهیگیری مشغول هستند.[۲۸] صنعت ماهیگیری در میان بلوچهای پاکستان نیز رونق خوبی دارد.[۲۹] در گذشته شکار حیوانات و پرندگان وحشی، از فعالیتهای اقتصادی مردم بلوچ بود.[۳۰]
جمعآوری و فروش گیاهان دارویی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]جمعآوری گیاهان دارویی یکی از منابع سنتی درآمد مردم بلوچ است که با توجه به خاصیت آبوهوایی جغرافیای زیستی این مردم، گونههای زیادی از این گیاهان مانند گزروغن، پنیرباد، آنغوزه، بنه، سنا، کنار، وشاء، بادام کوهی، آلوئهورا، مریمگلی، زیرهٔ سیاه، پونه، گون، هندوانهٔ ابوجهل، خارمریم، خارشتر، استبرق، چای ترش و درخت مسواک در این مناطق وجود دارد.[۳۱]
تجارت و حمل و نقل
[ویرایش | ویرایش مبدأ]با توجه به موقعیت جغرافیایی بلوچها، بخشی از این مردم به تجارت بهویژه در بازارچههای مرزی و حمل و نقل مشغولاند. از نظر کارشناسان تأسیس بازارچهها در مرزهای مشترک ایران، پاکستان و افغانستان، فرصت مناسبی برای واردات و صادرات اقلام مجاز و عرضهٔ صنایعدستی، شیرینیهای سنتی، میوه و سبزیجات است[۳۲] که در معیشت ساکنان نقاط مرزی تأثیر قابل توجهی دارد.[۳۳]
شغلها و درآمدهای ممنوعه
[ویرایش | ویرایش مبدأ]برخی مشاغل بلوچها، شغلهای نامشروع و غیرقانونی است؛ مانند کشت و قاچاق مواد مخدر[۳۴] و قاچاق کالا از جمله مواد سوختی[۳۵] که امروزه از جمله منابع اقتصادی این مردم بهحساب میآید.[۳۶]
قاچاق مواد مخدر
[ویرایش | ویرایش مبدأ]استان سیستان و بلوچستان، بهدلیل موقعیت جغرافیایی ویژه خود، همواره بهعنوان یکی از گذرگاههای اصلی قاچاق کالا، مواد مخدر و انسان، مورد طمع سودجویان و قاچاقچیان قرار گرفته است. همجواری این استان با کشورهای پاکستان و افغانستان و همچنین دسترسی به آبهای آزاد، دشمنان ایران اسلامی را ترغیب کرده است تا با بهرهگیری از باندهای قاچاق، جوانان بیکار را از طریق وعدههای فریبنده به سمت حمل و توزیع مواد مخدر جذب کنند و آیندهسازان کشور را در دام اعتیاد گرفتار سازند.[۳۷]
این مافیای قاچاق، با سوءاستفاده از موقعیت مرزی و همسایگی ایران با بزرگترین تولیدکننده مواد مخدر در جهان، بهدنبال کسب سودهای کلان از طریق رواج قاچاق مواد مخدر، انسان، سوخت، سلاح و کالا است. آنها با بهکارگیری اشرار و تروریستها، امنیت مناطق مرزی را نیز به مخاطره میاندازند.[۳۸]
قاچاق سوخت
[ویرایش | ویرایش مبدأ]گسترش بیکاری و فقر در منطقه بلوچستان ایران، ساکنان این ناحیه را به تجارت با همسایگان افغانستانی سوق داده است که در این میان، سوخت بهعنوان کالای اصلی مبادلات جایگاه ویژهای یافته است. این رونق تجاری، حتی موجب بازگشت برخی از خانوادههای مهاجر به منطقه، بهمنظور مشارکت در خرید و فروش سوخت شده است. سودآوری قابل توجه قاچاق سوخت، نهتنها سودجویان ایرانی، بلکه فعالان غیرقانونی از کشورهای همسایه (افغانستان و پاکستان) را نیز به این عرصه کشانده است.[۳۹]
ناتوانی مالی ساکنان روستایی برای سرمایهگذاری، زمینه را برای سوءاستفاده افراد فرصتطلب فراهم آورده و در نتیجه، بسیاری از مردم محلی با دستمزدهای اندک به عنوان نیروی کار در این شبکهها مشغول به فعالیت شدهاند. معضل بیکاری در مناطق مرزی، به ابزاری در دست گروههای معاند، اشرار و قاچاقچیان مواد مخدر تبدیل شده است. این گروهها با حمایت از شبکههای قاچاق سوخت، ضمن بهرهبرداری از مشکلات اقتصادی مردم منطقه، با استفاده از تبلیغات رسانهای و فضای مجازی، در صدد تخریب وجهه اقدامات قانونی نیروهای امنیتی و مرزبانی برآمدهاند.[۴۰]
این گروهها با طرح شعارهای احساسی و ادعای حمایت از مردم محلی، تلاش میکنند تا نیروهای نظامی را به برخورد خشونتآمیز با مرزنشینانی متهم کنند که صرفاً بهمنظور تأمین معیشت خود اقدام به جابهجایی مقادیر محدودی سوخت میکنند. در این میان، بسیاری از روستاییان و مرزنشینان بهعنوان نیروی کار برای سرمایهداران اصلی این شبکهها فعالیت میکنند و وابستگی اقتصادی به این شبکهها، آنها را به تداوم همکاری وامیدارد.[۴۱]
پیامدهای توسعه اشتغال برای قوم بلوچ
[ویرایش | ویرایش مبدأ]از نظر کارشناسان، اشتغال مردم بلوچ و اشتغالزایی در مناطق مرزی، علاوه بر رشد اقتصاد خانواده، دسترسی اقشار آسیبپذیر بهشغلهای مناسب، کاهش مهاجرت و توسعهٔ پایدار، میتواند نقش اساسی در جلوگیری از آسیبهای اجتماعی و امنیتی و جرایمی مانند قاچاق داشته باشد.[۴۲]
چالشهای اشتغال قوم بلوچ
[ویرایش | ویرایش مبدأ]از نظر کارشناسان با توجه به گذشتهٔ تاریخی و جغرافیای زیستی مردم بلوچ، اشتغال و منابع درآمد این مردم، با چالشهای گوناگون روبهرو است:
- خشکسالی ناشی از تغییر اقلیم موجب خشک شدن چاهها، قناتها، کاریزها، تالابها و رودخانهها در مناطق بلوچنشین پاکستان،[۴۳] ایران و افغانستان، بهویژه کاهش آب هیرمند شده[۴۴] و کشاورزی، دامداری و صیادی در این مناطق را با مشکل جدی روبهرو ساخته است.[۴۵] بند کمالخان در ولایت نیمروز افغانستان، امیدی برای بلوچهای افغانستان است؛ اما بلوچهای ایران آن را یک تهدید میدانند.[۴۶]
- باد، باران و سیلابهای فصلی، بهدلیل نبود سازههای مناسب برای مدیریت آنها و کاهش فرورفت آب در تابستان، محصولات کشاورزی بلوچها را با خطر مواجه کرده است.[۴۷]
- مدیریت ناسالم و فساد در توزیع منابع،[۴۸] دورافتادگی و بیتوجهی حکومت مرکزی[۴۹] و نبود امکانات، منابع درآمد و اشتغال مردم بلوچ را تهدید میکند و حتی با وجود بازارچههای مرزی، فقر، فرصت بهرهمندی مردم بلوچ از این بازارها را گرفته است.[۵۰]
کارآوا در قوم بلوچ
[ویرایش | ویرایش مبدأ]مردم بلوچ بهطور معمول کارها را بهصورت گروهی انجام میدهند و برای هر کاری در کشاورزی و ماهیگیری، کارآوای مخصوصی دارند و این آواها را برای نیروگرفتن و پیشرفت کار بهصورت گروهی و بهشکل سؤال و جواب میخوانند. بلوچها برای هر مرحلهٔ ماهیگیری ترانهٔ ویژه دارند که یک مصرع آن تکخوان است و مصرع دیگر بهصورت گروهی جواب داده میشود؛ بهعنوان نمونه این ترانه در هنگام کشیدن تور ماهی از زیر آب خوانده میشود «جُمبِت بچَکّان ای والله، ماهورَ کشّ ات ماهورَ کشَگ ای والله، مردانِ کارِنت، کشَ ات ماهورَ ای والله، مردانِ کارِنت.» (برخیزید ای دوستان ای والله! تور پر از ماهی را بالا بکشید. از آب کشیدن تور ماهی، ای والله! کار مردان است. تور ماهی را از آب بیرون بکشید، ای والله! این کار مردان است)[۵۱]
پانویس
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- ↑ «فقر، توسعهنیافتگی و محنت مردم بلوچ»، وبسایت خبری تحلیلی شعار سال.
- ↑ «جوانترین استان کشور و چالشهای اشتغال»، خبرگزاری ایرنا.
- ↑ «صادرات استان سیستان و بلوچستان، فرصتها و کشورهای هدف»، وبلاگ جیتسا.
- ↑ «سوزندوزیهای زنان بلوچ زینتبخش مزونهای کانادا و دبی»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
- ↑ «بالاترین میزان اشتغال مختص زنان روستایی در سیستان و بلوچستان»، خبرگزاری علم و فناوری استان سیستان و بلوچستان.
- ↑ «بالاترین میزان اشتغال مختص زنان روستایی در سیستان و بلوچستان»، خبرگزاری علم و فناوری استان سیستان و بلوچستان.
- ↑ «بالاترین میزان اشتغال مختص زنان روستایی در سیستان و بلوچستان»، خبرگزاری علم و فناوری استان سیستان و بلوچستان.
- ↑ «معرفی و آشنایی با فرش دستباف بلوچ»، وبسایت قصر فرش.
- ↑ «گوسفند نژاد بلوچی»، وبلاگ لایوشیپ.
- ↑ «بررسی دو روی سکه فرهنگ رو به زوال شترداری در بلوچستان»، وبسایت مجلۀ ویستا.
- ↑ «مردم نیمروز اموال و مریضان را ذریعۀ شتر انتقال میدهند»، خبرگزاری پژواک.
- ↑ «پرورش شتر فرصتی برای استفاده از خشکسالی / تجارت سودآور در دل کویر»، خبرگزاری مهر.
- ↑ «100 واحد مرغداری در سیستان و بلوچستان به بهرهبرداری رسید»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
- ↑ «ایجاد یکهزار فارمهای کوچک مرغداری در ولایت نیمروز»، خبرگزاری برنا.
- ↑ «محصولات کشاورزی سیستان و بلوچستان جایگزین مناسب برای نفت خام»، خبرگزاری مهر.
- ↑ «140 هزار هکتار از اراضی کشاورزی سیستان و بلوچستان به زیرکشت محصولات زراعی میرود»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ «مهمترین محصولات زراعی، صنعتی و صنایع دستی استان سیستان و بلوچستان»، وبسایت آرد برنددینگ.
- ↑ «افزایش کشت پنبه به جای کوکنار در نیمروز»، خبرگزاری آوا.
- ↑ «باغهای میوه در نمیروز ایجاد شده است»، خبرگزاری باختر.
- ↑ «بلوچ و بلوچستان»، وبسایت دانشنامۀ جهان اسلام.
- ↑ خالقینژاد، «بلوچهای ایرانی در آفریقا»، مرکز پژوهشهای علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه.
- ↑ جهاندیده، «اَمبا، سرود ماهیگیران بلوچ»، 1397ش، ص4.
- ↑ قرنجیک، «صیادی بهروش سنتی در چابهار»، وبسایت راسخون.
- ↑ «توتن (قایق) یکی از صنایع دستی سیستان دریاچه هامون چشمانتظار حیات دوباره آن است»، باشگاه خبرنگاران جوان.
- ↑ «توتنسواری ورزش مفرح بومی محلی سیستان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
- ↑ بلوکباشی، «بلوچ»، وبسایت کتابخانۀ مدرسۀ فقاهت.
- ↑ «کسب رتبه نخست صید در ایران توسط صیادان سیستان و بلوچستان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
- ↑ «سالانه 600 تُن نخ ماهیگیری در سیستان و بلوچستان تولید میشود»، وبسایت ایران اکوا.
- ↑ «در مورد پاکستان در ویکیتابناک بیشتر بخوانید»، وییکی تابناک.
- ↑ بلوکباشی، «بلوچ»، وبسایت کتابخانۀ مدرسۀ فقاهت.
- ↑ «گیاهان دارویی، نسخه شفابخش اقتصاد و اشتغال سیستان و بلوچستان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
- ↑ «در مورد سیستان و بلوچستان در ویکی تابناک بیشتر بخوانید»، ویکیتابناک.
- ↑ «رونق تجارت و رفاه مرزنشینان سیستان و بلوچستان با توسعه بازارچههای مرزی»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
- ↑ «تخریب 55 هکتار زمین کوکنار در ولایت نیمروز»، خبرگزاری جمهوری.
- ↑ «گزارش تکاندهنده از یک شغل خطرناک در سیستان و بلوچستان»، پایگاه خبری آفتاب.
- ↑ بلوکباشی، «بلوچ»، وبسایت کتابخانۀ مدرسۀ فقاهت.
- ↑ «سیستان و بلوچستان پرچمدار مبارزه با موادمخدر»، خبرگزاری ایرنا.
- ↑ «سیستان و بلوچستان پرچمدار مبارزه با موادمخدر»، خبرگزاری ایرنا.
- ↑ «چرا خط بطلانی بر قاچاق سوخت در سیستان و بلوچستان کشیده نمیشود»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
- ↑ «چرا خط بطلانی بر قاچاق سوخت در سیستان و بلوچستان کشیده نمیشود»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
- ↑ «چرا خط بطلانی بر قاچاق سوخت در سیستان و بلوچستان کشیده نمیشود»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
- ↑ «کاهش آسیبهای اجتماعی جامعه کار و تولید سیستان و بلوچستان در اولویت قرار دارد»، خبرگزاری فارس.
- ↑ «مروری بر علل تنش و بحران در بلوچستان پاکستان»، وبسایت مؤسسه مطالعات راهبردی شرق.
- ↑ «خسارات جبران ناپذیر خشکسالی و سیلابها به زراعت و مالداری در نیمروز»، خبرگزاری آوا.
- ↑ «بحران خشکسالی در سیستان و بلوچستان. امنیت ملی در خطر است»، خبرگزاری تحلیلی ایران.
- ↑ «در مورد سد کمالخان در ویکیتابناک بیشتر بخوانید»، ویکیتابناک.
- ↑ «علل تشدید خطرات سیل در سیستان و بلوچستان»، خبرگزاری مهر.
- ↑ «رؤیای نخنما»، وبسایت روزنامه اعتماد.
- ↑ «مروری بر علل تنش و بحران در بلوچستان پاکستان»، وبسایت مؤسسه مطالعات راهبردی شرق.
- ↑ «بازارچههای مرزی در آستانه تعطیلی / مرزنشینان بیکار چه میکنند؟»، خبرگزاری تحلیلی ایران.
- ↑ جهاندیده، «اَمبا، سرود ماهیگیران بلوچ»، 1397ش، ص3.
منابع
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- «افزایش کشت پنبه به جای کوکنار در نیمروز»، خبرگزاری آوا، تاریخ درج مطلب: ۵ شهریور ۱۳۹۹ش.
- «ایجاد یکهزار فارمهای کوچک مرغداری در ولایت نیمروز»، خبرگزاری برنا، تاریخ درج مطلب: ۷ آبان ۱۳۹۹ش.
- بلوکباشی، علی، «بلوچ»، وبسایت کتابخانهٔ مدرسهٔ فقاهت، تاریخ درج مطلب: ۱ تیر ۱۳۹۹ش.
- «بالاترین میزان اشتغال مختص زنان روستایی در سیستان و بلوچستان»، خبرگزاری علم و فناوری استان سیستان و بلوچستان، تاریخ درج مطلب: ۲۱ بهمن ۱۳۹۷ش.
- «باغهای میوه در نمیروز ایجاد شده است»، خبرگزاری باختر، تاریخ درج مطلب: ۴ می ۲۰۲۰م.
- «بازارچههای مرزی در آستانه تعطیلی / مرزنشینان بیکار چه میکنند؟»، خبرگزاری تحلیلی ایران، تاریخ درج مطلب: ۲۸ اردیبشت ۱۳۹۳ش.
- «بررسی دو روی سکه فرهنگ رو به زوال شترداری در بلوچستان»، وبسایت مجلهٔ ویستا، تاریخ بازدید: ۲۳ آذر ۱۴۰۲ش.
- ابراهیمزاده آسمین، حسین و عباسیان، مجتبی، «بررسی عوامل و دلایل قاچاق در استان سیستان و بلوچستان و راهکارهای رفع آن»، دوماهنامهٔ توسعهٔ انسانی پلیس، سال هفتم، شماره ۳۱، مهر و آبان ۱۳۸۹ش.
- «بلوچ و بلوچستان»، وبسایت دانشنامهٔ جهان اسلام، تاریخ بازدید: ۵ مهر ۱۴۰۲ش.
- «بحران خشکسالی در سیستان و بلوچستان. امنیت ملی در خطر است»، خبرگزاری تحلیلی ایران، تاریخ درج مطلب: ۲۵ فروردین ۱۳۹۷ش.
- «پرورش شتر فرصتی برای استفاده از خشکسالی / تجارت سودآور در دل کویر»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۲۶ بهمن ۱۳۹۹ش.
- «تهدید دوباره سیل بر معیشت سیستان»، وبسایت روزنامهٔ همشهری، تاریخ درج مطلب: ۱۹ فروردین ۱۳۹۹ش.
- توتنسواری ورزش مفرح بومی محلی سیستان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۲۴ بهمن ۱۳۹۱ش.
- «تخریب ۵۵ هکتار زمین کوکنار در ولایت نیمروز»، خبرگزاری جمهوری، تاریخ درج مطلب: ۴ فروردین ۱۳۹۴ش.
«جوانترین استان کشور و چالشهای اشتغال»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ بازدید: ۱۴ شهریور ۱۴۰۴ش.
- جهاندیده، عبدالغفور، «اَمبا، سرود ماهیگیران بلوچ»، دوماهنامهٔ فرهنگ و ابیات عامه، سال ۶، شمارهٔ ۲۲، مهر و آبان ۱۳۹۷ش.
«چرا خط بطلانی بر قاچاق سوخت در سیستان و بلوچستان کشیده نمیشود»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۱ دی ۱۳۹۸ش.
- خالقینژاد، مریم، «بلوچهای ایرانی در آفریقا»، مرکز پژوهشهای علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه، تاریخ درج مطلب» ۱۲ مرداد ۱۴۰۰ش.
- «خسارات جبران ناپذیر خشکسالی و سیلابها به زراعت و مالداری در نیمروز»، خبرگزاری آوا، تاریخ درج مطلب: ۱۱ فروردین ۱۳۹۸ش.
- «در مورد پاکستان در ویکیتابناک بیشتر بخوانید»، وییکی تابناک، تاریخ بازدید: ۲۴ آذر ۱۴۰۲ش.
- «در مورد سد کمالخان در ویکیتابناک بیشتر بخوانید»، ویکیتابناک، تاریخ بازدید: ۲۸ آذر ۱۴۰۲ش.
- «در مورد سیستان و بلوچستان در ویکی تابناک بیشتر بخوانید»، ویکیتابناک، تاریخ بازدید: ۲۴ آذر ۱۴۰۲ش.
- «رؤیای نخنما»، وبسایت روزنامه اعتماد، تاریخ درج مطلب: ۱۲ آّبان ۱۳۹۹ش.
- «رونق تجارت و رفاه مرزنشینان سیستان و بلوچستان با توسعه بازارچههای مرزی»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۲۹ آذر ۱۴۰۱ش.
- زوروتازا، کارلوس، «ظهور دوبارهٔ بلوچهای افغانستان»، وبسایت روزنامهٔ اطلاعات روز، تاریخ درج مطلب: ۱۵ مهر ۱۳۹۳ش.
- «سالانه ۶۰۰ تُن نخ ماهیگیری در سیستان و بلوچستان تولید میشود»، وبسایت ایران اکوا، تاریخ درج مطلب: ۶ خرداد ۱۳۹۹ش.
- «سوزندوزیهای زنان بلوچ زینت بخش مزونهای کانادا و دبی»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۱۷ مرداد ۱۴۰۲ش.
- «سیستان و بلوچستان پرچمدار مبارزه با موادمخدر»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۲ تیر ۱۳۹۹ش.
- «صادرات استان سیستان و بلوچستان، فرصتها و کشورهای هدف»، وبلاگ جیتسا، تاریخ بازدید: ۲۸ آذر ۱۴۰۲ش.
- «فقر، توسعه نیافتگی و محنت مردم بلوچ»، سایت خبری تحلیلی شعار سال، تاریخ درج مطلب: ۱۷ اسفند ۱۳۹۹ش.
- قرنجیک، زلیخا، «صیادی به روش سنتی در چابهار»، وبسایت راسخون، تاریخ درج مطلب: ۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۴ش.
- «کسب رتبه نخست صید در ایران توسط صیادان سیستان و بلوچستان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۱ خرداد ۱۳۹۸ش.
- «کلیشهسازی جوانان بلوچ»، پایگاه تخصصی تحلیلی جامعه و فرهنگ ملل، تاریخ درج مطلب: ۲۶ خرداد ۱۴۰۲ش.
- «کاهش آسیبهای اجتماعی جامعه کار و تولید سیستان و بلوچستان در اولویت قرار دارد»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: ۲۶ مرداد ۱۴۰۲ش.
- «گیاهان دارویی، نسخه شفابخش اقتصاد و اشتغال سیستان و بلوچستان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۱ آذر ۱۳۹۷ش.
- «گزارش تکاندهنده از یک شغل خطرناک در سیستان و بلوچستان»، پایگاه خبری آفتاب، تاریخ درج مطلب: ۲۵ خرداد ۱۴۰۲ش.
- «علل تشدید خطرات سیل در سیستان و بلوچستان»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۲۳ دی ۱۳۹۸ش.
- «معرفی و آشنایی با فرش دستباف بلوچ»، وبسایت قصر فرش، تاریخ درج مطلب: ۲ مرداد ۱۴۰۱ش.
- «محصولات کشاورزی سیستان و بلوچستان جایگزین مناسب برای نفت خام»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۲۳ مرداد ۱۳۹۷ش.
- «مردم نیمروز اموال و مریضان را ذریعهٔ شتر انتقال میدهند»، خبرگزاری پژواک، تاریخ درج مطلب: ۲۴ ژانویهٔ ۲۰۱۵م.
- «مهمترین محصولات زراعی، صنعتی و صنایع دستی استان سیستانوبلوچستان»، وبسایت آرد برنددینگ، تاریخ بازدید: ۲۳ آذر ۱۴۰۲ش.
- «همه چیز در باره بازراچههای ایران»، وبلاگ گردشگری اسنپتریپ، تاریخ درج مطلب: ۲۵ آبان ۱۴۰۰ش.
- «۱۴۰ هزاره هکتار از اراضی کشاورزی سیستان و بلوچستان به زیرکشت محصولات زراعی میرود»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب:۳۰ مرداد ۱۴۰۱ش.
- «۱۰۰ واحد مرغداری در سیستان و بلوچستان به بهرهبرداری رسید»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۲۲ فروردین ۱۴۰۲ش.
کسب و کار | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| اقتصاد کسب و کار | |||||||
| رشتههای علمی | |||||||
| پیشهها |
| ||||||
| شهرها | |
|---|---|
| اقتصاد | |
| مشاهیر | |