پرش به محتوا

پیش‌نویس:حقوق مالی زن در زندگی مشترک: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر
دیداریویکی‌متن
←نفقه: اصلاح نویسه
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
<big>'''حقوق مالی زن در زندگی مشترک؛'''</big> مصادیق برخورداری و بهره‌مندی مالی زن از زندگی با شوهر.
[[پرونده:حقوق مالی زن در زندگی مشترک.jpg|جایگزین=امضای سند ازدواج توسط یک عروس و داماد در دفترخانه ازدواج|بندانگشتی|امضای سند ازدواج توسط یک عروس و داماد در دفترخانه ازدواج]]
{{درشت|'''حقوق مالی زن در زندگی مشترک؛'''}} مصادیق برخورداری و بهره‌مندی مالی زن از زندگی با شوهر.


بر اساس فقه اسلامی، حقوق مالی [[زن در خانواده]]، به مواردی مانند [[مهریه]]، [[نفقه]]، اجرة‌المثل، نحله، حق تنصیف مال، دریافت مستمری شوهر و ارث گفته می‌شود که در پی [[عقد آریایی|عقد]] [[ازدواج]] به او تعلق می‌گیرد. هزینه درمان، [[آرایش زن|آرایش]] و [[زیبایی زن|زیبایی]]، از مصادیق نفقه، به‌شمار می‌رود.  
بر اساس [[فقه اسلامی]]، حقوق مالی [[زن در خانواده]]، به مواردی مانند [[مهریه]]، [[نفقه]]، اجرةالمثل، نحله، حق تنصیف مال، دریافت مستمری شوهر و ارث گفته می‌شود که در پی عقد [[ازدواج]] به او تعلق می‌گیرد. هزینه درمان، [[آرایش زن|آرایش]] و [[زیبایی زن|زیبایی]]، از مصادیق نفقه، به‌شمار می‌رود.
==مفهوم‌شناسی==
 
==مفهوم‌شناسی حقوق مالی زن==
حقوق مالی زن در فقه اسلامی، امتیازات مالی حین زوجیت است که زن به موجب اصول و قواعد حقوقی از آن، برخوردار می‌شود. این امتیازات با انعقاد عقد ازدواج ایجاد شده و مواردی مانند مهریه، نفقه، اجرت‌المثل، نحله و ارث را شامل می‌شود.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/433407 زایر نوری و بحری‌طیبی، «بررسی حقوق مالی زوجه در حین زوجیت»، 1395ش، ص91.]</ref>
حقوق مالی زن در فقه اسلامی، امتیازات مالی حین زوجیت است که زن به موجب اصول و قواعد حقوقی از آن، برخوردار می‌شود. این امتیازات با انعقاد عقد ازدواج ایجاد شده و مواردی مانند مهریه، نفقه، اجرت‌المثل، نحله و ارث را شامل می‌شود.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/433407 زایر نوری و بحری‌طیبی، «بررسی حقوق مالی زوجه در حین زوجیت»، 1395ش، ص91.]</ref>


==مهریه==
==مهریه==
مهریه مالی است که به موجب عقد نکاح به ملکیت زن درآمده و او هر زمان می‌تواند آن را از شوهر مطالبه می‌کند.<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/law/show/97937 قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، مادۀ 1082.]</ref> به‌موجب قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، هر چیزی که مالیت داشته باشد می‌تواند به‌عنوان مهر قرار بگیرد.<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/law/show/97937 قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، مادۀ 1078.]</ref>   مهریۀ زن اگر وجه رایج ملی باشد متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانۀ زمان تأدیه نسبت به‌سال اجراى عقد که توسط بانک مرکزى جمهورى اسلامى ایران مشخص مى‌شود محاسبه و قابل پرداخت است.<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/law/show/97937 قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، تبصرۀ مادۀ 1082.]</ref> بر اساس قانون حمایت از خانواده، مهریۀ زن تا 110 سکۀ بهار آزادی و یا معادل آن قابل وصول شناخته شده و مشمول قانون اجرای محکومیت‌های مالی دانسته شده است. مهریۀ بیشتر از آن، تنها با رضایت شوهر قابل دریافت است.<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/law/show/840814 قانون حمایت خانوادۀ جمهوری اسلامی ایران، مصوب 1391ش، مادۀ 22.]</ref>
[[پرونده:حقوق مالی زن در زندگی مشترک۱.jpg|جایگزین=سند ازدواج  و میزان مهریه یک زن یزدی در دوره قاجار|بندانگشتی|تصویری از سند ازدواج  و میزان مهریه یک زن یزدی در دوره قاجار]]
مهریه مالی است که به موجب عقد نکاح به ملکیت زن درآمده و او هر زمان می‌تواند آن را از شوهر مطالبه می‌کند.<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/law/show/97937 قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، مادۀ 1082.]</ref> به‌موجب قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، هر چیزی که مالیت داشته باشد می‌تواند به‌عنوان مهر قرار بگیرد.<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/law/show/97937 قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، مادۀ 1078.]</ref> مهریهٔ زن اگر وجه رایج ملی باشد متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانهٔ زمان تأدیه نسبت به‌سال اجرای عقد که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مشخص می‌شود محاسبه و قابل پرداخت است.<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/law/show/97937 قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، تبصرۀ مادۀ 1082.]</ref> بر اساس قانون حمایت از [[خانواده]]، مهریهٔ زن تا ۱۱۰ سکهٔ بهار آزادی یا معادل آن قابل وصول شناخته شده و مشمول قانون اجرای محکومیت‌های مالی دانسته شده است. مهریهٔ بیشتر از آن، تنها با رضایت شوهر قابل دریافت است.<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/law/show/840814 قانون حمایت خانوادۀ جمهوری اسلامی ایران، مصوب 1391ش، مادۀ 22.]</ref>
مهریه در سبک زندگی ایرانی ـ اسلامی، ابزار تحکیم بنیان خانواده دانسته می‌شود.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/107432/%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C-%D9%85%D9%87%D8%B1%DB%8C%D9%87 یوسف‌زاده، «پایش جامعه‌شناختی مهریه»، وب سایت پرتال جامع علوم انسانی.]</ref> جبران کاستی سهم زن از ارث، کنترل مرد در بهره‌گیری از [[حق طلاق زن|حق طلاق]] و تأمین مالی زن در صورت جدایی، از کارکردهای مهریه شمرده شده است.<ref>[https://jwc.ahvaz.iau.ir/article%20525218.html زایر نوری و بحری طیبی، «بررسی حقوق مالی زوجه در حین زوجیت»، 1395ش، ص95.]</ref>
 
مهریه در [[سبک زندگی]] ایرانی ـ اسلامی، ابزار [[تحکیم خانواده|تحکیم بنیان خانواده]] دانسته می‌شود.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/107432/پایش-جامعه-شناختی-مهریه یوسف‌زاده، «پایش جامعه‌شناختی مهریه»، وب سایت پرتال جامع علوم انسانی.]</ref> جبران کاستی سهم زن از ارث، کنترل مرد در بهره‌گیری از حق طلاق و تأمین مالی زن در صورت جدایی، از کارکردهای مهریه شمرده شده است.<ref>[https://jwc.ahvaz.iau.ir/article%20525218.html زایر نوری و بحری طیبی، «بررسی حقوق مالی زوجه در حین زوجیت»، 1395ش، ص95.]</ref>


==حق نحله==
==حق نحله==
نِحله، مالی است که قاضی می‌تواند شوهر را هنگام طلاق همسر، علاوه بر نفقه و مهریه به پرداخت آن الزام کند. مطالبۀ نحله در صورتی ممکن است که درخواست طلاق از سوی مرد باشد و تعیین مقدار نحله بستگی به‌توانایی مالی زوج دارد.<ref>[https://www.daadyab.com/Blog/%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82-%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%B2%D9%86 «حقوق مالی زن (زوجه) چیست و حق و حقوق زن در ازدواج چگونه است»، وب‌سایت دادیاب.]</ref> نحله به‌عنوان نمودی از اهمیت و اولویت معاشرت نیک زوجین، به‌عنوان تأدیب مردی است که ارزش‌های مشترک زندگی را نادیده گرفته و به فروپاشی آن می‌پردازد.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/107221/%D8%AD%D9%82-%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AB%D9%84-%D9%88-%D9%86%D8%AD%D9%84%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%DB%8C%DA%A9-%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82%DB%8C احمدیه، مریم، «حق اجرت‌المثل و نحله در یک بررسی حقوقی»، م1383ش، ص110.]</ref>  
نِحله، مالی است که قاضی می‌تواند شوهر را هنگام [[طلاق]] همسر، علاوه بر نفقه و مهریه به پرداخت آن الزام کند. مطالبهٔ نحله در صورتی ممکن است که درخواست طلاق از سوی مرد باشد و تعیین مقدار نحله بستگی به‌توانایی مالی زوج دارد.<ref>[https://www.daadyab.com/Blog/حقوق-مالی-زن «حقوق مالی زن (زوجه) چیست و حق و حقوق زن در ازدواج چگونه است»، وب‌سایت دادیاب.]</ref> نحله به‌عنوان نمودی از اهمیت و اولویت معاشرت نیک زوجین، به‌عنوان تأدیب مردی است که ارزش‌های مشترک زندگی را نادیده گرفته و به فروپاشی آن می‌پردازد.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/107221/حق-اجرت-المثل-و-نحله-در-یک-بررسی-حقوقی احمدیه، مریم، «حق اجرت‌المثل و نحله در یک بررسی حقوقی»، م1383ش، ص110.]</ref>
 
==اجرت‌المثل==
==اجرت‌المثل==
اجرت‌المثل به حق‌الزحمۀ خدماتی گفته می‌شود که زن طی دوران زوجیت در منزل شوهر انجام داده و شرعاً به‌عهدۀ او نبوده است. شست‌وشو، نظافت، تهیۀ غذا، شیر دادن به بچه از مصادیق اجرت‌المثل شمرده شده است.<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/law/show/97937 قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، تبصرۀ مادۀ 336.]</ref> زن در صورتی مستحق دریافت این حق مالی است که این امور را به‌صورت رایگان انجام نداده و در عقدنامه نیز شرطی در این خصوص ذکر نشده باشد. میزان اجرت‌المثل با توجه به سال‌های زندگی مشترک زن و شوهر، شرایط زندگی و اموری که انجام داده است، توسط کارشناس تعیین می‌شود.<ref>[https://www.daadyab.com/Blog/%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82-%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%B2%D9%86 «حقوق مالی زن (زوجه) چیست و حق و حقوق زن در ازدواج چگونه است»، وب‌سایت دادیاب.]</ref>  
[[پرونده:حقوق مالی زن در زندگی مشترک۲.jpg|جایگزین=نمونه دادخواست اجرت‌المثل ایام زوجیت|بندانگشتی|نمونه دادخواست اجرت‌المثل ایام زوجیت]]
اجرت‌المثل به حق‌الزحمهٔ خدماتی گفته می‌شود که زن طی دوران زوجیت در منزل شوهر انجام داده و شرعاً به‌عهدهٔ او نبوده است. شست‌وشو، نظافت، تهیهٔ غذا، [[شیردهی|شیر دادن]] به [[کودک|بچه]] از مصادیق اجرت‌المثل شمرده شده است.<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/law/show/97937 قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، تبصرۀ مادۀ 336.]</ref> زن در صورتی مستحق دریافت این حق مالی است که این امور را به‌صورت رایگان انجام نداده و در عقدنامه نیز شرطی در این خصوص ذکر نشده باشد. میزان اجرت‌المثل با توجه به سال‌های زندگی مشترک زن و شوهر، شرایط زندگی و اموری که انجام داده است، توسط کارشناس تعیین می‌شود.<ref>[https://www.daadyab.com/Blog/حقوق-مالی-زن «حقوق مالی زن (زوجه) چیست و حق و حقوق زن در ازدواج چگونه است»، وب‌سایت دادیاب.]</ref>
 
==حق تنصیف اموال==
==حق تنصیف اموال==
اگر شوهر، شرط تنصیف اموال را ضمن عقد نکاح قبول کرده باشد، این حق برای زن ایجاد می‌شود که هرگاه مرد به میل و ارادۀ خود نسبت به طلاق همسر اقدام کند و دارای اموالی باشد که پس از عقد ازدواج به‌دست آمده باشد، نیمی از آن اموال به زن تعلق می‌گیرد.<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/law/show/97937 قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، تبصرۀ مادۀ 1119.]</ref> تنصیف مال در ایام زندگی مشترک موضوعیت حقوقی نداشته و تنها پس از درخواست طلاق به‌تقاضای مرد، محقق می‌شود.<ref>[https://www.mashreghnews.ir/news/1401240/%D8%B2%D9%86-%D8%AF%D8%B1 «زن در زندگی مشترک چه حقوقی دارد؟»، وب‌سایت مشرق، تاریخ درج مطلب: 2 مرداد 1401ش.]</ref>  
اگر شوهر، شرط تنصیف اموال را ضمن عقد نکاح قبول کرده باشد، این حق برای زن ایجاد می‌شود که هرگاه مرد به میل و ارادهٔ خود نسبت به طلاق همسر اقدام کند و دارای اموالی باشد که پس از عقد ازدواج به‌دست آمده باشد، نیمی از آن اموال به زن تعلق می‌گیرد.<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/law/show/97937 قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، تبصرۀ مادۀ 1119.]</ref> تنصیف مال در ایام زندگی مشترک موضوعیت حقوقی نداشته و تنها پس از درخواست طلاق به‌تقاضای مرد، محقق می‌شود.<ref>[https://www.mashreghnews.ir/news/1401240/زن-در «زن در زندگی مشترک چه حقوقی دارد؟»، وب‌سایت مشرق، تاریخ درج مطلب: 2 مرداد 1401ش.]</ref>
==دریافت مستمری شوهر==  
 
دریافت مستمری شوهر، از حقوق مالی است که می‌تواند از آن بهره‌مند شود. استفادۀ زن از مستمری شوهر مانند حق ارث وابسته به فوت شوهر است.<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/law/print%20version/840814 قانون حمایت خانوادۀ جمهوری اسلامی ایران، مادۀ 48.]</ref>  
==دریافت مستمری شوهر==
دریافت مستمری شوهر، از حقوق مالی است که می‌تواند از آن بهره‌مند شود. استفادهٔ زن از مستمری شوهر مانند حق ارث وابسته به فوت شوهر است.<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/law/print%20version/840814 قانون حمایت خانوادۀ جمهوری اسلامی ایران، مادۀ 48.]</ref>
 
==ارث==
==ارث==
زوجه همانند سایر وابستگان متوفی، از ارث او بهره می‌برد. در سبک زندگی دینی اگر زوجه فرزند نداشته باشد یکچهارم از میراث متوفی و در صورت داشتن فرزند یک‌هشتم از دارایی او به وی ارث می‌رسد.<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/law/show/97937 قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، مادۀ 946.]</ref>
زوجه همانند سایر وابستگان متوفی، از ارث او بهره می‌برد. در [[سبک زندگی]] [[دین|دینی]] اگر زوجه فرزند نداشته باشد یک‌چهارم از میراث متوفی و در صورت داشتن فرزند یک‌هشتم از دارایی او به وی ارث می‌رسد.<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/law/show/97937 قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، مادۀ 946.]</ref>
 
==نفقه==
==نفقه==
نفقه از حقوق مالی مهم زوجه و ناظر به تمام نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، لباس، غذا، اثاث منزل، هزینه‌های درمانی و بهداشتی و خادم درصورت عادت یا احتیاج است.<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/law/show/97937 «قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران»، ماده 1107.]</ref> امروزه هزینه‌های آرایش و زیبایی نیز به‌عنوان بخشی از نیازمندی‌های زن، ذیل نفقه جای گرفته است که البته تردیدهایی را دربارۀ تعریف آن ذیل مصادیق نفقه به‌دنبال داشته است.<ref>[https://www.isna.ir/news/95080805155/%D9%85%D9%82%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%87-%D9%87%D8%B2%DB%8C%D9%86%D9%87-%D8%A2%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D9%88-%D8%B2%DB%8C%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86 «مقایسه هزینۀ آرایش و زیبایی در ایران و جهان»، خبرگزای ایسنا.]</ref>
[[نفقه]] از حقوق مالی مهم زوجه و ناظر به تمام نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، لباس، غذا، اثاث منزل، هزینه‌های درمانی و بهداشتی و خادم درصورت عادت یا احتیاج است.<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/law/show/97937 «قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران»، ماده 1107.]</ref> امروزه هزینه‌های آرایش و [[زیبایی زن|زیبایی]] نیز به‌عنوان بخشی از نیازمندی‌های زن، ذیل نفقه جای گرفته است که البته تردیدهایی را دربارهٔ تعریف آن ذیل مصادیق نفقه به‌دنبال داشته است.<ref>[https://www.isna.ir/news/95080805155/مقایسه-هزینه-آرایش-و-زیبایی-در-ایران-و-جهان «مقایسه هزینۀ آرایش و زیبایی در ایران و جهان»، خبرگزای ایسنا.]</ref>
'''الف) آرایش'''
 
آرایش و آراستگی اگرچه از بنیادهای اعتماد اجتماعی بوده<ref>[https://lib.eshia.ir/%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%B7%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DB%8C طباطبایی، المیزان، 1374ش، ج2، ص100.] </ref> و [[شادی|نشاط]]، شادابی، امنیت روانی، پرهیز از تنفرآفرینی در جامعه، احترام به‌دیگران و حفظ [[حیا]] و [[عفاف]] را به دنبال دارد،<ref>[https://eshop.iki.ac.ir/shop/2/products/2/article/492 علی‌خانی، «بدن در سبک زندگی دینی و سکولار»، 1401ش، ص58.]</ref> اما امروزه مصرف‌گرایی در آن غلبه یافته و ابزارها و شیوه‌های آرایش، هزینه‌های زیادی را بر خانواده‌ها تحمیل می‌کند.<ref>[https://eshop.iki.ac.ir/shop/2/products/2/article/492 علی‌خانی، «بدن در سبک زندگی دینی و سکولار»، معرفت فرهنگی اجتماعی، 1401ش، ص57.]</ref> بر اساس گزارش‌های موجود، هزینه‌های سالانۀ آرایش در جامعۀ ایران بیش از دو میلیارد دلار است. هزینۀ آرایش زنان ایرانی سه برابر زنان اروپایی برآورد می‌شود.<ref>[https://www.isna.ir/news/95080805155/%D9%85%D9%82%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%87-%D9%87%D8%B2%DB%8C%D9%86%D9%87-%D8%A2%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D9%88-%D8%B2%DB%8C%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86 «مقایسۀ هزینۀ آرایش و زیبایی در ایران و جهان»، خبرگزای دانشجویان ایران.]</ref> بر این اساس، از منظر فقه اسلامی، تهیۀ لوازم آرایش در حد متعارف، جزء نفقۀ زن است<ref>[https://hadana.ir/%D8%A2%D9%8A%D8%A7-%D8%AE%D8%B1%D9%8A%D8%AF-%D9%84%D9%88%D8%A7%D8%B2%D9%85-%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%8A%D8%B4-%D8%AC%D8%B2%D8%A1-%D9%86%D9%81%D9%82%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA/ «آيا خريد لوازم آرايش جزء نفقه است»، سایت هدانا.]</ref>  و از منظر قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران نیز هزینۀ آرایش از مصادیق امور بهداشتی و جزء نفقۀ زن به‌حساب آمده که شوهر ملزم به پرداخت آن است؛<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/law/show/97937 «قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران»، ماده 1107.]</ref> اما آرایش اگر از میزان معمول یا بهداشتی فراتر رود و هزینه‌های غیرمتعارفی را بر خانواده تحمیل کند، شوهر ملزم به پرداخت آن نیست.<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/law/show/97937 «قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران»، ماده 1107.] </ref>
===آرایش===
'''ب) عمل زیبایی'''
آرایش و آراستگی اگرچه از بنیادهای اعتماد اجتماعی بوده<ref>[https://lib.eshia.ir/علامه_طباطبایی طباطبایی، المیزان، 1374ش، ج2، ص100.]</ref> و نشاط، [[شادی|شادابی]]، امنیت روانی، پرهیز از تنفرآفرینی در جامعه، احترام به‌دیگران و حفظ [[حیا]] و [[عفاف]] را به دنبال دارد،<ref>[https://eshop.iki.ac.ir/shop/2/products/2/article/492 علی‌خانی، «بدن در سبک زندگی دینی و سکولار»، 1401ش، ص58.]</ref> اما امروزه [[مصرف‌گرایی]] در آن غلبه یافته و ابزارها و شیوه‌های آرایش، هزینه‌های زیادی را بر خانواده‌ها تحمیل می‌کند.<ref>[https://eshop.iki.ac.ir/shop/2/products/2/article/492 علی‌خانی، «بدن در سبک زندگی دینی و سکولار»، معرفت فرهنگی اجتماعی، 1401ش، ص57.]</ref> بر اساس گزارش‌های موجود، هزینه‌های سالانهٔ آرایش در جامعهٔ [[ایران]] بیش از دو میلیارد دلار است. هزینهٔ آرایش زنان ایرانی سه برابر زنان اروپایی برآورد می‌شود.<ref>[https://www.isna.ir/news/95080805155/مقایسه-هزینه-آرایش-و-زیبایی-در-ایران-و-جهان «مقایسۀ هزینۀ آرایش و زیبایی در ایران و جهان»، خبرگزای دانشجویان ایران.]</ref>
امروزه در ایران انواع جراحی زیبایی اعم از جراحی صورت، سینه، شکم و باسن، انجام می‌شود.<ref>[https://www.isna.ir/news/95080805155/%D9%85%D9%82%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%87-%D9%87%D8%B2%DB%8C%D9%86%D9%87-%D8%A2%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D9%88-%D8%B2%DB%8C%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86 «مقایسۀ هزینۀ آرایش و زیبایی در ایران و جهان»، خبرگزای ایسنا.]</ref> در این زمینه، هرگاه عمل جراحی زیبایی زن با اهداف درمانی یا ترمیمیِ ضروری مانند درمان سوختگی و آسیب‌های ناشی از ضرب و جرح صورت بگیرد، هزینۀ آن جزء نفقه و نیازهای مصرّح در قانون، به‌حساب آمده و شوهر مکلف به پرداخت آن است؛<ref>[https://ensani.ir/fa/article/382126/%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%87-%D9%81%D9%82%D9%87%DB%8C-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82%DB%8C-%D8%A7%D8%B0%D9%86-%D8%B2%D9%88%D8%AC-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B9%D9%85%D8%A7%D9%84-%D8%AC%D8%B1%D8%A7%D8%AD%DB%8C-%D8%B2%DB%8C% صالحی و باقری مطلق، «مطالعۀ فقهی ـ‌ حقوقی‌ اذن ‌زوج ‌در‌اعمال ‌جراحی‌ زیبایی»، 1396، ص51.] </ref>  اما عمل زیبایی غیرضروری و نامتعارف، جزء نفقه زن نبوده<ref>[https://aminedalat.com/calculate-amount-of-alimony/ «محاسبۀ میزان نفقه زن به چه صورت می‌باشد؟»، موسسۀ حقوقی و داوری امین عدالت کبریا.]</ref>  و شوهر مکلف به پرداخت هزینۀ آن نیست.<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/law/show/97937 «قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران»، ماده 1107.]</ref> 
 
'''ج) هدیه'''
بر این اساس، از منظر [[فقه اسلامی]]، تهیهٔ لوازم آرایش در حد متعارف، جزء نفقهٔ زن است<ref>[https://hadana.ir/آيا-خريد-لوازم-آرايش-جزء-نفقه-است/ «آیا خرید لوازم آرایش جزء نفقه است»، سایت هدانا.]</ref> و از منظر قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران نیز هزینهٔ آرایش از مصادیق امور بهداشتی و جزء نفقهٔ زن به‌حساب آمده که شوهر ملزم به پرداخت آن است؛<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/law/show/97937 «قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران»، ماده 1107.]</ref> اما آرایش اگر از میزان معمول یا بهداشتی فراتر رود و هزینه‌های غیرمتعارفی را بر [[خانواده]] تحمیل کند، شوهر ملزم به پرداخت آن نیست.<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/law/show/97937 «قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران»، ماده 1107.]</ref>
هدیه‌دادن و هدیه‌گرفتن از رسم‌های کهن و مورد علاقۀ ایرانیان بوده<ref>[https://ltr.atu.ac.ir/article%209155.html پشت‌دار و دهقان‌شیری،  «هدیه‌دادن و رسوم آن نزد ایرانیان با تکیه بر شاهنامه و تاریخ بیهقی»، 1399، ص170.]</ref>  و از ابزارهای همدلی، مهروزری و ابراز علاقه به هم‌نوع دانسته می‌شود.<ref>[https://hesehaftom.com/%D8%A2%D8%A6%DB%8C%D9%86-%D9%85%D9%87%D8%B1-%D9%88-%D9%87%D8%AF%DB%8C%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C/ «آیین مهر و هدیه در فرهنگ ایرانی»، وب‌سایت حس هفتم،] </ref>  هدیه‌دادن در مناسبت‌هایی مانند نوروز، شب یلدا، عید قربان، عید فطر، تولد، عروسی، سالگرد ازدواج، خرید خانه، فارغ‌التحصیلی، روز مادر، روز پدر، روز دختر، سوغاتی و مناسبت‌های شغلی، صورت می‌گیرد.<ref>[http://avalkado.com/articles/post/2046/%D8%AF%D8%B1-%DA%86%D9%87-%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A8%D8%AA%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AF-%D9%87%D8%AF%DB%8C%D9%87-%D8%A8%D8%AF%D9%87%DB%8C%D9%85- «در چه مناسبت‌هایی باید هدیه بدهیم؟»، وب‌سایت اول کادو.]</ref>  در نظام حقوقی ایران، تأمین هزینۀ هدیه‌هایی که از سوی زن به مناسبت‌های مختلف تهیه می‌شود از مصادیق نفقه نبوده و بر عهدۀ شوهر نیست.<ref>[https://fa.wikifeqh.ir/%D9%86%D9%81%D9%82%D9%87_(%D9%81%D9%82%D9%87) «نفقه»، ویکی فقه.]</ref>
 
===عمل زیبایی===
[[پرونده:حقوق مالی زن در زندگی مشترک۳.jpg|جایگزین= جراحی زیبایی بر روی یک زن در اتاق عمل|بندانگشتی|تصویری از انجام جراحی زیبایی بر روی یک زن در اتاق عمل]]
امروزه در ایران انواع جراحی زیبایی اعم از جراحی صورت، سینه، شکم و باسن، انجام می‌شود.<ref>[https://www.isna.ir/news/95080805155/مقایسه-هزینه-آرایش-و-زیبایی-در-ایران-و-جهان «مقایسۀ هزینۀ آرایش و زیبایی در ایران و جهان»، خبرگزای ایسنا.]</ref> در این زمینه، هرگاه عمل جراحی زیبایی زن با اهداف درمانی یا ترمیمیِ ضروری مانند درمان سوختگی و آسیب‌های ناشی از ضرب و جرح صورت بگیرد، هزینهٔ آن جزء نفقه و نیازهای مصرّح در قانون، به‌حساب آمده و شوهر مکلف به پرداخت آن است؛<ref>[https://ensani.ir/fa/article/382126/%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%87-%D9%81%D9%82%D9%87%DB%8C-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82%DB%8C-%D8%A7%D8%B0%D9%86-%D8%B2%D9%88%D8%AC-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B9%D9%85%D8%A7%D9%84-%D8%AC%D8%B1%D8%A7%D8%AD%DB%8C-%D8%B2%DB%8C% صالحی و باقری مطلق، «مطالعۀ فقهی ـ حقوقی اذن زوج دراعمال جراحی زیبایی»، 1396، ص51.]</ref> اما [[عمل زیبایی]] غیرضروری و نامتعارف، جزء نفقه زن نبوده<ref>[https://aminedalat.com/calculate-amount-of-alimony/ «محاسبۀ میزان نفقه زن به چه صورت می‌باشد؟»، موسسۀ حقوقی و داوری امین عدالت کبریا.]</ref> و شوهر مکلف به پرداخت هزینهٔ آن نیست.<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/law/show/97937 «قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران»، ماده 1107.]</ref>
 
===هدیه===
هدیه‌دادن و هدیه‌گرفتن از رسم‌های کهن و مورد علاقهٔ ایرانیان بوده<ref>[https://ltr.atu.ac.ir/article%209155.html پشت‌دار و دهقان‌شیری،  «هدیه‌دادن و رسوم آن نزد ایرانیان با تکیه بر شاهنامه و تاریخ بیهقی»، 1399، ص170.]</ref> و از ابزارهای همدلی، مهروزری و ابراز علاقه به هم‌نوع دانسته می‌شود.<ref>[https://hesehaftom.com/آئین-مهر-و-هدیه-در-فرهنگ-ایرانی/ «آیین مهر و هدیه در فرهنگ ایرانی»، وب‌سایت حس هفتم،]</ref> [[هدیه|هدیه‌دادن]] در مناسبت‌هایی مانند [[نوروز]]، [[شب یلدا]]، [[عید قربان]]، [[عید فطر]]، تولد، عروسی، سالگرد ازدواج، خرید [[خانه]]، فارغ‌التحصیلی، [[روز مادر در ایران|روز مادر]]، روز پدر، [[روز دختر]]، [[سوغاتی]] و مناسبت‌های شغلی، صورت می‌گیرد.<ref>[http://avalkado.com/articles/post/2046/در-چه-مناسبتهایی-باید-هدیه-بدهیم- «در چه مناسبت‌هایی باید هدیه بدهیم؟»، وب‌سایت اول کادو.]</ref> در نظام حقوقی ایران، تأمین هزینهٔ هدیه‌هایی که از سوی زن به مناسبت‌های مختلف تهیه می‌شود از مصادیق نفقه نبوده و بر عهدهٔ شوهر نیست.<ref>[https://fa.wikifeqh.ir/نفقه_(فقه) «نفقه»، ویکی فقه.]</ref>


==پانویس==
==پانویس==
خط ۳۳: خط ۴۸:


==منابع==
==منابع==
* «آیین مهر و هدیه در فرهنگ ایرانی»، وب‌سایت حس ‌هفتم، تاریخ بازدید:30 مرداد 1402ش.
{{آغاز منابع}}
* «آيا خريد لوازم آرايش جزء نفقه است»، وب‌سایت هدانا، تاریخ درج مطلب: 20 آبان 1394ش.
* «آیین مهر و هدیه در فرهنگ ایرانی»، وب‌سایت حس هفتم، تاریخ بازدید:۳۰ مرداد ۱۴۰۲ش.
* احمدیه، مریم، «حق اجرت‌المثل و نحله در یک بررسی حقوقی»، مطالعات راهبردی زنان، شماره 25، 1383ش.
* «آیا خرید لوازم آرایش جزء نفقه است»، وب‌سایت هدانا، تاریخ درج مطلب: ۲۰ آبان ۱۳۹۴ش.
* پشت‌دار، علی‌محمد و دهقان‌ شیری، معصومه، «هدیهدادن و رسوم آن نزد ایرانیان با تکیه بر شاهنامه و تاریخ بیهقی»، فصلنامۀ متن پژوهش ادبی، دورۀ 24، شمارۀ 58، مهر 1399ش.
* احمدیه، مریم، «حق اجرت‌المثل و نحله در یک بررسی حقوقی»، مطالعات راهبردی زنان، شماره ۲۵، ۱۳۸۳ش.
* «حقوق مالی زن (زوجه) چیست و حق و حقوق زسن در ازدواج چگونه است»، وب‌سایت دادیاب، تاریخ درج مطلب: 4 بهمن 1399ش.
* پشت‌دار، علی‌محمد و دهقان شیری، معصومه، «هدیهدادن و رسوم آن نزد ایرانیان با تکیه بر شاهنامه و تاریخ بیهقی»، فصلنامهٔ متن پژوهش ادبی، دورهٔ ۲۴، شمارهٔ ۵۸، مهر ۱۳۹۹ش.
* «در چه مناسبت‌هایی باید هدیه بدهیم؟»، وب‌سایت اول کادو، تاریخ درج مطلب: 13 آبان 1398ش.
* «حقوق مالی زن (زوجه) چیست و حق و حقوق زسن در ازدواج چگونه است»، وب‌سایت دادیاب، تاریخ درج مطلب: ۴ بهمن ۱۳۹۹ش.
* زایر نوری، شکوفه و بحری طیبی، علی «بررسی حقوق مالی زوجه در حین زوجیت»، فصلنامۀ علمی پژوهشی زن و فرهنگ، سال 7، شمارۀ 2، 1395ش.
* «در چه مناسبت‌هایی باید هدیه بدهیم؟»، وب‌سایت اول کادو، تاریخ درج مطلب: ۱۳ آبان ۱۳۹۸ش.
* «زن در زندگی مشترک چه حقوقی دارد؟»، وب‌سایت مشرق، تاریخ درج مطلب: 2 مرداد 1401ش.
* زایر نوری، شکوفه و بحری طیبی، علی «بررسی حقوق مالی زوجه در حین زوجیت»، فصلنامهٔ علمی پژوهشی زن و فرهنگ، سال ۷، شمارهٔ ۲، ۱۳۹۵ش.
* صالحی، حمیدرضا و باقری مطلق، نرگس، «مطالعۀ فقهی ـ‌ حقوقی‌ اذن ‌زوج ‌در‌اعمال ‌جراحی‌ زیبایی»، دوفصلنامۀ علمي ـ ترويجي فقه و حقوق خانواده، سال 22، شمارۀ 1، پاييز و زمستان 1396ش.
* «زن در زندگی مشترک چه حقوقی دارد؟»، وب‌سایت مشرق، تاریخ درج مطلب: ۲ مرداد ۱۴۰۱ش.
* طباطبایی، محمدحسین، ترجمۀ تفسیر المیزان، دفتر انتشارات اسلامی، قم، جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ پنجم، 1374ش.
* صالحی، حمیدرضا و باقری مطلق، نرگس، «مطالعهٔ فقهی ـ حقوقی اذن زوج دراعمال جراحی زیبایی»، دوفصلنامهٔ علمی ـ ترویجی فقه و حقوق خانواده، سال ۲۲، شمارهٔ ۱، پاییز و زمستان ۱۳۹۶ش.
* علی‌خانی، اسماعیل، «بدن در سبک زندگی دینی و سکولار»، معرفت فرهنگی اجتماعی، سال 13، شمارۀ پیاپی 50، بهار 1401ش.
* طباطبایی، محمدحسین، ترجمهٔ تفسیر المیزان، دفتر انتشارات اسلامی، قم، جامعهٔ مدرسین حوزهٔ علمیهٔ قم، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش.
* علی‌خانی، اسماعیل، «بدن در سبک زندگی دینی و سکولار»، معرفت فرهنگی اجتماعی، سال ۱۳، شمارهٔ پیاپی ۵۰، بهار ۱۴۰۱ش.
* عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، وبسایت واژه‌یاب.
* عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، وبسایت واژه‌یاب.
* قانون حمایت خانوادۀ جمهوری اسلامی ایران، مصوب 1391ش.
* قانون حمایت خانوادهٔ جمهوری اسلامی ایران، مصوب ۱۳۹۱ش.
* قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، مصوب 1307ش.
* قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، مصوب ۱۳۰۷ش.
* «محاسبۀ میزان نفقه زن به چه صورت می‌باشد؟»، موسسۀ حقوقی و داوری امین عدالت کبریا، تاریخ درج مطلب: 7 فروردین 1402ش.  
* «محاسبهٔ میزان نفقه زن به چه صورت می‌باشد؟»، مؤسسهٔ حقوقی و داوری امین عدالت کبریا، تاریخ درج مطلب: ۷ فروردین ۱۴۰۲ش.
* «مقایسۀ هزینۀ آرایش و زیبایی در ایران و جهان»، خبرگزای دانشجویان ایران (ایسنا)، تاریخ درج مطلب: 8 آبان 1399ش.
* «مقایسهٔ هزینهٔ آرایش و زیبایی در ایران و جهان»، خبرگزای دانشجویان ایران (ایسنا)، تاریخ درج مطلب: ۸ آبان ۱۳۹۹ش.
* «نفقه»، ویکی فقه، تاریخ بازدید: 1 شهریور 1402ش.
* «نفقه»، ویکی فقه، تاریخ بازدید: ۱ شهریور ۱۴۰۲ش.
* یوسف‌زاده، حسن، «پایش جامعه‌شناختی مهریه»، وبسایت پرتال جامع علوم انسانی، تاریخ بازدید: 8 شهریور 1402ش.
* یوسف‌زاده، حسن، «پایش جامعه‌شناختی مهریه»، وبسایت پرتال جامع علوم انسانی، تاریخ بازدید: ۸ شهریور ۱۴۰۲ش.
{{پایان منابع}}
 
{{خانواده-افقی}}
{{حقوق-افقی}}
{{زنان-افقی}}
 
[[رده:آسیب‌شناسی مسائل زنان و خانواده]]
[[رده:اقتصاد مالی]]
[[رده:حقوق اقتصادی]]
[[رده:حقوق زنان]]
[[رده:روابط زناشویی]]
[[رده:زنان در اسلام]]
[[رده:مطالعات زن و خانواده]]
 


[[رده: ویکی‌زندگی]]
{{#seo:
[[رده: روابط‌اجتماعی]]
|title=حقوق مالی زن شامل چیست؟ از مهریه و نفقه تا ارث و اجرت‌المثل - ویکی زندگی
|title_mode=Replaced Title
|keywords=حقوق مالی زن, حقوق مالی زن در زندگی مشترک, مهریه, نفقه, اجرت المثل, حقوق زن در اسلام, حقوق زن بعد از طلاق
|description=بر اساس فقه اسلامی، حقوق مالی زن شامل مهریه، نفقه، اجرت‌المثل و ارث است. با انواع، شرایط و مصادیق مختلف این حقوق در زندگی مشترک و پس از آن آشنا شوید - ویکی زندگی
}}

نسخهٔ کنونی تا ۳ مهر ۱۴۰۴، ساعت ۱۵:۲۳

امضای سند ازدواج توسط یک عروس و داماد در دفترخانه ازدواج
امضای سند ازدواج توسط یک عروس و داماد در دفترخانه ازدواج

حقوق مالی زن در زندگی مشترک؛ مصادیق برخورداری و بهره‌مندی مالی زن از زندگی با شوهر.

بر اساس فقه اسلامی، حقوق مالی زن در خانواده، به مواردی مانند مهریه، نفقه، اجرةالمثل، نحله، حق تنصیف مال، دریافت مستمری شوهر و ارث گفته می‌شود که در پی عقد ازدواج به او تعلق می‌گیرد. هزینه درمان، آرایش و زیبایی، از مصادیق نفقه، به‌شمار می‌رود.

مفهوم‌شناسی حقوق مالی زن

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

حقوق مالی زن در فقه اسلامی، امتیازات مالی حین زوجیت است که زن به موجب اصول و قواعد حقوقی از آن، برخوردار می‌شود. این امتیازات با انعقاد عقد ازدواج ایجاد شده و مواردی مانند مهریه، نفقه، اجرت‌المثل، نحله و ارث را شامل می‌شود.[۱]

مهریه

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
سند ازدواج و میزان مهریه یک زن یزدی در دوره قاجار
تصویری از سند ازدواج  و میزان مهریه یک زن یزدی در دوره قاجار

مهریه مالی است که به موجب عقد نکاح به ملکیت زن درآمده و او هر زمان می‌تواند آن را از شوهر مطالبه می‌کند.[۲] به‌موجب قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، هر چیزی که مالیت داشته باشد می‌تواند به‌عنوان مهر قرار بگیرد.[۳] مهریهٔ زن اگر وجه رایج ملی باشد متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانهٔ زمان تأدیه نسبت به‌سال اجرای عقد که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مشخص می‌شود محاسبه و قابل پرداخت است.[۴] بر اساس قانون حمایت از خانواده، مهریهٔ زن تا ۱۱۰ سکهٔ بهار آزادی یا معادل آن قابل وصول شناخته شده و مشمول قانون اجرای محکومیت‌های مالی دانسته شده است. مهریهٔ بیشتر از آن، تنها با رضایت شوهر قابل دریافت است.[۵]

مهریه در سبک زندگی ایرانی ـ اسلامی، ابزار تحکیم بنیان خانواده دانسته می‌شود.[۶] جبران کاستی سهم زن از ارث، کنترل مرد در بهره‌گیری از حق طلاق و تأمین مالی زن در صورت جدایی، از کارکردهای مهریه شمرده شده است.[۷]

حق نحله

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

نِحله، مالی است که قاضی می‌تواند شوهر را هنگام طلاق همسر، علاوه بر نفقه و مهریه به پرداخت آن الزام کند. مطالبهٔ نحله در صورتی ممکن است که درخواست طلاق از سوی مرد باشد و تعیین مقدار نحله بستگی به‌توانایی مالی زوج دارد.[۸] نحله به‌عنوان نمودی از اهمیت و اولویت معاشرت نیک زوجین، به‌عنوان تأدیب مردی است که ارزش‌های مشترک زندگی را نادیده گرفته و به فروپاشی آن می‌پردازد.[۹]

اجرت‌المثل

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
نمونه دادخواست اجرت‌المثل ایام زوجیت
نمونه دادخواست اجرت‌المثل ایام زوجیت

اجرت‌المثل به حق‌الزحمهٔ خدماتی گفته می‌شود که زن طی دوران زوجیت در منزل شوهر انجام داده و شرعاً به‌عهدهٔ او نبوده است. شست‌وشو، نظافت، تهیهٔ غذا، شیر دادن به بچه از مصادیق اجرت‌المثل شمرده شده است.[۱۰] زن در صورتی مستحق دریافت این حق مالی است که این امور را به‌صورت رایگان انجام نداده و در عقدنامه نیز شرطی در این خصوص ذکر نشده باشد. میزان اجرت‌المثل با توجه به سال‌های زندگی مشترک زن و شوهر، شرایط زندگی و اموری که انجام داده است، توسط کارشناس تعیین می‌شود.[۱۱]

حق تنصیف اموال

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

اگر شوهر، شرط تنصیف اموال را ضمن عقد نکاح قبول کرده باشد، این حق برای زن ایجاد می‌شود که هرگاه مرد به میل و ارادهٔ خود نسبت به طلاق همسر اقدام کند و دارای اموالی باشد که پس از عقد ازدواج به‌دست آمده باشد، نیمی از آن اموال به زن تعلق می‌گیرد.[۱۲] تنصیف مال در ایام زندگی مشترک موضوعیت حقوقی نداشته و تنها پس از درخواست طلاق به‌تقاضای مرد، محقق می‌شود.[۱۳]

دریافت مستمری شوهر

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

دریافت مستمری شوهر، از حقوق مالی است که می‌تواند از آن بهره‌مند شود. استفادهٔ زن از مستمری شوهر مانند حق ارث وابسته به فوت شوهر است.[۱۴]

ارث

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

زوجه همانند سایر وابستگان متوفی، از ارث او بهره می‌برد. در سبک زندگی دینی اگر زوجه فرزند نداشته باشد یک‌چهارم از میراث متوفی و در صورت داشتن فرزند یک‌هشتم از دارایی او به وی ارث می‌رسد.[۱۵]

نفقه

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

نفقه از حقوق مالی مهم زوجه و ناظر به تمام نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، لباس، غذا، اثاث منزل، هزینه‌های درمانی و بهداشتی و خادم درصورت عادت یا احتیاج است.[۱۶] امروزه هزینه‌های آرایش و زیبایی نیز به‌عنوان بخشی از نیازمندی‌های زن، ذیل نفقه جای گرفته است که البته تردیدهایی را دربارهٔ تعریف آن ذیل مصادیق نفقه به‌دنبال داشته است.[۱۷]

آرایش

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

آرایش و آراستگی اگرچه از بنیادهای اعتماد اجتماعی بوده[۱۸] و نشاط، شادابی، امنیت روانی، پرهیز از تنفرآفرینی در جامعه، احترام به‌دیگران و حفظ حیا و عفاف را به دنبال دارد،[۱۹] اما امروزه مصرف‌گرایی در آن غلبه یافته و ابزارها و شیوه‌های آرایش، هزینه‌های زیادی را بر خانواده‌ها تحمیل می‌کند.[۲۰] بر اساس گزارش‌های موجود، هزینه‌های سالانهٔ آرایش در جامعهٔ ایران بیش از دو میلیارد دلار است. هزینهٔ آرایش زنان ایرانی سه برابر زنان اروپایی برآورد می‌شود.[۲۱]

بر این اساس، از منظر فقه اسلامی، تهیهٔ لوازم آرایش در حد متعارف، جزء نفقهٔ زن است[۲۲] و از منظر قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران نیز هزینهٔ آرایش از مصادیق امور بهداشتی و جزء نفقهٔ زن به‌حساب آمده که شوهر ملزم به پرداخت آن است؛[۲۳] اما آرایش اگر از میزان معمول یا بهداشتی فراتر رود و هزینه‌های غیرمتعارفی را بر خانواده تحمیل کند، شوهر ملزم به پرداخت آن نیست.[۲۴]

عمل زیبایی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
جراحی زیبایی بر روی یک زن در اتاق عمل
تصویری از انجام جراحی زیبایی بر روی یک زن در اتاق عمل

امروزه در ایران انواع جراحی زیبایی اعم از جراحی صورت، سینه، شکم و باسن، انجام می‌شود.[۲۵] در این زمینه، هرگاه عمل جراحی زیبایی زن با اهداف درمانی یا ترمیمیِ ضروری مانند درمان سوختگی و آسیب‌های ناشی از ضرب و جرح صورت بگیرد، هزینهٔ آن جزء نفقه و نیازهای مصرّح در قانون، به‌حساب آمده و شوهر مکلف به پرداخت آن است؛[۲۶] اما عمل زیبایی غیرضروری و نامتعارف، جزء نفقه زن نبوده[۲۷] و شوهر مکلف به پرداخت هزینهٔ آن نیست.[۲۸]

هدیه

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

هدیه‌دادن و هدیه‌گرفتن از رسم‌های کهن و مورد علاقهٔ ایرانیان بوده[۲۹] و از ابزارهای همدلی، مهروزری و ابراز علاقه به هم‌نوع دانسته می‌شود.[۳۰] هدیه‌دادن در مناسبت‌هایی مانند نوروز، شب یلدا، عید قربان، عید فطر، تولد، عروسی، سالگرد ازدواج، خرید خانه، فارغ‌التحصیلی، روز مادر، روز پدر، روز دختر، سوغاتی و مناسبت‌های شغلی، صورت می‌گیرد.[۳۱] در نظام حقوقی ایران، تأمین هزینهٔ هدیه‌هایی که از سوی زن به مناسبت‌های مختلف تهیه می‌شود از مصادیق نفقه نبوده و بر عهدهٔ شوهر نیست.[۳۲]

پانویس

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  1. ↑ زایر نوری و بحری‌طیبی، «بررسی حقوق مالی زوجه در حین زوجیت»، 1395ش، ص91.
  2. ↑ قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، مادۀ 1082.
  3. ↑ قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، مادۀ 1078.
  4. ↑ قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، تبصرۀ مادۀ 1082.
  5. ↑ قانون حمایت خانوادۀ جمهوری اسلامی ایران، مصوب 1391ش، مادۀ 22.
  6. ↑ یوسف‌زاده، «پایش جامعه‌شناختی مهریه»، وب سایت پرتال جامع علوم انسانی.
  7. ↑ زایر نوری و بحری طیبی، «بررسی حقوق مالی زوجه در حین زوجیت»، 1395ش، ص95.
  8. ↑ «حقوق مالی زن (زوجه) چیست و حق و حقوق زن در ازدواج چگونه است»، وب‌سایت دادیاب.
  9. ↑ احمدیه، مریم، «حق اجرت‌المثل و نحله در یک بررسی حقوقی»، م1383ش، ص110.
  10. ↑ قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، تبصرۀ مادۀ 336.
  11. ↑ «حقوق مالی زن (زوجه) چیست و حق و حقوق زن در ازدواج چگونه است»، وب‌سایت دادیاب.
  12. ↑ قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، تبصرۀ مادۀ 1119.
  13. ↑ «زن در زندگی مشترک چه حقوقی دارد؟»، وب‌سایت مشرق، تاریخ درج مطلب: 2 مرداد 1401ش.
  14. ↑ قانون حمایت خانوادۀ جمهوری اسلامی ایران، مادۀ 48.
  15. ↑ قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، مادۀ 946.
  16. ↑ «قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران»، ماده 1107.
  17. ↑ «مقایسه هزینۀ آرایش و زیبایی در ایران و جهان»، خبرگزای ایسنا.
  18. ↑ طباطبایی، المیزان، 1374ش، ج2، ص100.
  19. ↑ علی‌خانی، «بدن در سبک زندگی دینی و سکولار»، 1401ش، ص58.
  20. ↑ علی‌خانی، «بدن در سبک زندگی دینی و سکولار»، معرفت فرهنگی اجتماعی، 1401ش، ص57.
  21. ↑ «مقایسۀ هزینۀ آرایش و زیبایی در ایران و جهان»، خبرگزای دانشجویان ایران.
  22. ↑ «آیا خرید لوازم آرایش جزء نفقه است»، سایت هدانا.
  23. ↑ «قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران»، ماده 1107.
  24. ↑ «قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران»، ماده 1107.
  25. ↑ «مقایسۀ هزینۀ آرایش و زیبایی در ایران و جهان»، خبرگزای ایسنا.
  26. ↑ صالحی و باقری مطلق، «مطالعۀ فقهی ـ حقوقی اذن زوج دراعمال جراحی زیبایی»، 1396، ص51.
  27. ↑ «محاسبۀ میزان نفقه زن به چه صورت می‌باشد؟»، موسسۀ حقوقی و داوری امین عدالت کبریا.
  28. ↑ «قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران»، ماده 1107.
  29. ↑ پشت‌دار و دهقان‌شیری، «هدیه‌دادن و رسوم آن نزد ایرانیان با تکیه بر شاهنامه و تاریخ بیهقی»، 1399، ص170.
  30. ↑ «آیین مهر و هدیه در فرهنگ ایرانی»، وب‌سایت حس هفتم،
  31. ↑ «در چه مناسبت‌هایی باید هدیه بدهیم؟»، وب‌سایت اول کادو.
  32. ↑ «نفقه»، ویکی فقه.

منابع

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  • «آیین مهر و هدیه در فرهنگ ایرانی»، وب‌سایت حس هفتم، تاریخ بازدید:۳۰ مرداد ۱۴۰۲ش.
  • «آیا خرید لوازم آرایش جزء نفقه است»، وب‌سایت هدانا، تاریخ درج مطلب: ۲۰ آبان ۱۳۹۴ش.
  • احمدیه، مریم، «حق اجرت‌المثل و نحله در یک بررسی حقوقی»، مطالعات راهبردی زنان، شماره ۲۵، ۱۳۸۳ش.
  • پشت‌دار، علی‌محمد و دهقان شیری، معصومه، «هدیهدادن و رسوم آن نزد ایرانیان با تکیه بر شاهنامه و تاریخ بیهقی»، فصلنامهٔ متن پژوهش ادبی، دورهٔ ۲۴، شمارهٔ ۵۸، مهر ۱۳۹۹ش.
  • «حقوق مالی زن (زوجه) چیست و حق و حقوق زسن در ازدواج چگونه است»، وب‌سایت دادیاب، تاریخ درج مطلب: ۴ بهمن ۱۳۹۹ش.
  • «در چه مناسبت‌هایی باید هدیه بدهیم؟»، وب‌سایت اول کادو، تاریخ درج مطلب: ۱۳ آبان ۱۳۹۸ش.
  • زایر نوری، شکوفه و بحری طیبی، علی «بررسی حقوق مالی زوجه در حین زوجیت»، فصلنامهٔ علمی پژوهشی زن و فرهنگ، سال ۷، شمارهٔ ۲، ۱۳۹۵ش.
  • «زن در زندگی مشترک چه حقوقی دارد؟»، وب‌سایت مشرق، تاریخ درج مطلب: ۲ مرداد ۱۴۰۱ش.
  • صالحی، حمیدرضا و باقری مطلق، نرگس، «مطالعهٔ فقهی ـ حقوقی اذن زوج دراعمال جراحی زیبایی»، دوفصلنامهٔ علمی ـ ترویجی فقه و حقوق خانواده، سال ۲۲، شمارهٔ ۱، پاییز و زمستان ۱۳۹۶ش.
  • طباطبایی، محمدحسین، ترجمهٔ تفسیر المیزان، دفتر انتشارات اسلامی، قم، جامعهٔ مدرسین حوزهٔ علمیهٔ قم، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش.
  • علی‌خانی، اسماعیل، «بدن در سبک زندگی دینی و سکولار»، معرفت فرهنگی اجتماعی، سال ۱۳، شمارهٔ پیاپی ۵۰، بهار ۱۴۰۱ش.
  • عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، وبسایت واژه‌یاب.
  • قانون حمایت خانوادهٔ جمهوری اسلامی ایران، مصوب ۱۳۹۱ش.
  • قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، مصوب ۱۳۰۷ش.
  • «محاسبهٔ میزان نفقه زن به چه صورت می‌باشد؟»، مؤسسهٔ حقوقی و داوری امین عدالت کبریا، تاریخ درج مطلب: ۷ فروردین ۱۴۰۲ش.
  • «مقایسهٔ هزینهٔ آرایش و زیبایی در ایران و جهان»، خبرگزای دانشجویان ایران (ایسنا)، تاریخ درج مطلب: ۸ آبان ۱۳۹۹ش.
  • «نفقه»، ویکی فقه، تاریخ بازدید: ۱ شهریور ۱۴۰۲ش.
  • یوسف‌زاده، حسن، «پایش جامعه‌شناختی مهریه»، وبسایت پرتال جامع علوم انسانی، تاریخ بازدید: ۸ شهریور ۱۴۰۲ش.


برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:حقوق_مالی_زن_در_زندگی_مشترک&oldid=45250»