پیشنویس:بازیهای قوم بلوچ: تفاوت میان نسخهها
حمید گلزار (بحث | مشارکتها) ابرابزار |
حمید گلزار (بحث | مشارکتها) زدن لینک داخلی |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{درشت|'''بازیهای قوم بلوچ؛'''}} بازیها و سرگرمیهای رایج در میان قوم بلوچ. | {{درشت|'''بازیهای قوم بلوچ؛'''}} بازیها و سرگرمیهای رایج در میان قوم بلوچ. | ||
بازیهای [[بلوچ|قوم بلوچ]]، همچون دیگر بخشهای فرهنگ این قوم، از تنوع زیادی برخوردار است و در مناسبتها و ردههای سنی مختلف انجام میشود. بازیهای سنتی قوم بلوچ با توجه به سابقهٔ طولانی در فرهنگ این مردم، میتواند جنبههای زیادی از فرهنگ این مردم را بازگو کند. این [[بازی|بازیها]] دارای کارکرد اجتماعی در حفظ و انتقال فرهنگ به نسل آینده بوده و زمینهساز اجتماعیکردن [[کودک|کودکان]] و [[زندگی]] مسالمتآمیز میشود. | |||
== جایگاه اجتماعی بازیهای سنتی بلوچ == | ==جایگاه اجتماعی بازیهای سنتی بلوچ== | ||
بازیهای سنتی مردم بلوچ با نام «بلوچیگوازی»، ریشه در فرهنگ این قوم دارد.<ref>[https://www.irna.ir/news/82237960/بازي-هاي-قومي-بلوچي-رو-به-فراموشي «بازیهای قومی بلوچی رو به فراموشی»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref> مردم بلوچ بهرغم پراکندگی در کشورهای مختلف، به کمک عواملی مانند بازیهای سنتی، هویت قومی و فرهنگی خود را حفظ میکنند<ref>[https://anthropologyandculture.com/مطالعات-انسانشناختی-بلوچستان/ شهرنازدار، «مطالعات انسانشناختی بلوچستان»، وبسایت انسانشناسی و فرهنگ.]</ref> و روز دوم مارس را بهعنوان روز جهانی فرهنگ بلوچ در کشورهایی که بلوچها حضور دارند، گرامی میدارند.<ref>[https://sinapress.ir/news/114423/روز-جهانی-فرهنگ-بلوچ/ «روزجهانی فرهنگ بلوچ»، خبرگزاری علم و فرهنگ.]</ref> بازیهای سنتی و متنوع مردم بلوچ، امروزه نیز در جامعهٔ بلوچ از اهمیت بالایی برخوردار است و در اوقات فراغت، دورهمیهای کوچک و بزرگ و مناسبتهای مختلف، وسیلهٔ سرگرمی، | بازیهای سنتی مردم بلوچ با نام «بلوچیگوازی»، ریشه در فرهنگ این قوم دارد.<ref>[https://www.irna.ir/news/82237960/بازي-هاي-قومي-بلوچي-رو-به-فراموشي «بازیهای قومی بلوچی رو به فراموشی»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref> مردم بلوچ بهرغم پراکندگی در کشورهای مختلف، به کمک عواملی مانند بازیهای سنتی، هویت قومی و فرهنگی خود را حفظ میکنند<ref>[https://anthropologyandculture.com/مطالعات-انسانشناختی-بلوچستان/ شهرنازدار، «مطالعات انسانشناختی بلوچستان»، وبسایت انسانشناسی و فرهنگ.]</ref> و روز دوم مارس را بهعنوان روز جهانی فرهنگ بلوچ در کشورهایی که بلوچها حضور دارند، گرامی میدارند.<ref>[https://sinapress.ir/news/114423/روز-جهانی-فرهنگ-بلوچ/ «روزجهانی فرهنگ بلوچ»، خبرگزاری علم و فرهنگ.]</ref> بازیهای سنتی و متنوع مردم بلوچ، امروزه نیز در جامعهٔ بلوچ از اهمیت بالایی برخوردار است و در اوقات فراغت، دورهمیهای کوچک و بزرگ و مناسبتهای مختلف، وسیلهٔ سرگرمی، نشاط و صمیمیت مردم بلوچ است.<ref>[https://www.hamshahrionline.ir/news/477887/آشنایی-با-بازی-های-بومی-سیستان-و-بلوچستان «آشنایی با بازیهای بومی سیستان و بلوچستان»، وبسایت روزنامۀ همشهری.]</ref> | ||
== انواع بازیهای قوم بلوچ == | ==انواع بازیهای قوم بلوچ== | ||
بازیهای سنتی مردم بلوچ بهدلیل بینیازی از هزینه و امکانات زیاد، طرفداران بسیاری دارد. معروفترین این بازیها عبارتاند از: | بازیهای سنتی مردم بلوچ بهدلیل بینیازی از هزینه و امکانات زیاد، طرفداران بسیاری دارد. معروفترین این بازیها عبارتاند از: | ||
=== کلاهچلچل === | ===کلاهچلچل=== | ||
این بازی گروهی با یک عدد کلاه بین دو تیم چهار یا پنجنفره در ردهٔ سنی [[جوانی|جوانان]] و [[نوجوانی|نوجوانان]] پسر زیر نظر داور، در فضای باز، در اوقات فراغت و دورهمیها، برگزار میشود.<ref>[https://powersetshop.ir/post/آشنایی-با-بازی-های-بومی-سیستان-6144 «آشنایی با بازیهای بومی سیستان و بلوچستان»، وبسایت مجلۀ پاورست.]</ref> در این بازی، تیمها دو طرف دایرهای با قُطر یکونیم متر و با فاصلهٔ پنج قدمی میایستند. داور که در کنار کلاه قرار دارد، شمارهای از تیم مهاجم و مدافع را با صدای بلند میخواند. شخص مدافع در کنار کلاه قرار میگیرد و با زدن دست و پا مانع ربودن کلاه میشود؛ اما شخص مهاجم برای ربودن کلاه تلاش میکند. اگر بدون آنکه حریف بدن او را لمس کند، کلاه را به تیم خود برساند، برنده است و حریف او حذف میشود و در صورت برخورد ضربهٔ مدافع به مهاجم، مهاجم سوخته و از بازی حذف میشود و افراد گروه مدافع نیز جابهجا میشوند. این بازی تکرار میشود تا اینکه تمام افراد یک تیم، از بازی خارج شوند. جایزه گروه برنده سوارشدن بر دوش اعضای گروه بازنده است.<ref>[https://www.shastoon.ir/interview/17654/%da%a9%d9%84%d8%a7-%da%86%d9%84-%d8%a8%d8%a7%d8%b2%db%8c-%d8%b3%d9%86%d8%aa%db%8c-%d8%b3%db%8c%d8%b3%d8%aa%d8%a7%d9%86-%d8%a8%d9%84%d9%88%da%86%d8%b3%d8%aa%d8%a7%d9%86-%d9%87%d8%af%d9%81-%d8%aa%d9%82%d9%88%db%8c%d8% «کلاچلچل بازی سنتی سیستان و بلوچستان»، پایگاه تحلیلی خبری شهرستان سراوان.]</ref> | این بازی گروهی با یک عدد کلاه بین دو تیم چهار یا پنجنفره در ردهٔ سنی [[جوانی|جوانان]] و [[نوجوانی|نوجوانان]] پسر زیر نظر داور، در فضای باز، در اوقات فراغت و دورهمیها، برگزار میشود.<ref>[https://powersetshop.ir/post/آشنایی-با-بازی-های-بومی-سیستان-6144 «آشنایی با بازیهای بومی سیستان و بلوچستان»، وبسایت مجلۀ پاورست.]</ref> در این بازی، تیمها دو طرف دایرهای با قُطر یکونیم متر و با فاصلهٔ پنج قدمی میایستند. داور که در کنار کلاه قرار دارد، شمارهای از تیم مهاجم و مدافع را با صدای بلند میخواند. شخص مدافع در کنار کلاه قرار میگیرد و با زدن دست و پا مانع ربودن کلاه میشود؛ اما شخص مهاجم برای ربودن کلاه تلاش میکند. اگر بدون آنکه حریف بدن او را لمس کند، کلاه را به تیم خود برساند، برنده است و حریف او حذف میشود و در صورت برخورد ضربهٔ مدافع به مهاجم، مهاجم سوخته و از بازی حذف میشود و افراد گروه مدافع نیز جابهجا میشوند. این بازی تکرار میشود تا اینکه تمام افراد یک تیم، از بازی خارج شوند. جایزه گروه برنده سوارشدن بر دوش اعضای گروه بازنده است.<ref>[https://www.shastoon.ir/interview/17654/%da%a9%d9%84%d8%a7-%da%86%d9%84-%d8%a8%d8%a7%d8%b2%db%8c-%d8%b3%d9%86%d8%aa%db%8c-%d8%b3%db%8c%d8%b3%d8%aa%d8%a7%d9%86-%d8%a8%d9%84%d9%88%da%86%d8%b3%d8%aa%d8%a7%d9%86-%d9%87%d8%af%d9%81-%d8%aa%d9%82%d9%88%db%8c%d8% «کلاچلچل بازی سنتی سیستان و بلوچستان»، پایگاه تحلیلی خبری شهرستان سراوان.]</ref> | ||
=== چلبازی === | ===چلبازی=== | ||
این بازی بین دو گروه پنجنفرهٔ مردانه، در داخل | این بازی بین دو گروه پنجنفرهٔ مردانه، در داخل آب رودخانه، دریا یا استخر زیر نظر یک داور، با یک قطعه چوب ۵ تا ۱۰ سانتیمتر، اجرا میشود.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/4358877/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B4%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C-%D9%88-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%BE%DB%8C-%D8%A8%DB%8C-%D8%AA%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%B1%DB% «فراموشی بازیهای بومی و محلی در پی بیتدبیری مسئولان»، خبرگزاری مهر.]</ref> دو گروه در دو طرف [[آب]] قرار میگیرند. داور چوب را در داخل آب در وسط دو تیم میاندازد و افراد هر دو تیم، با شناکردن تلاش میکنند خود را به چوب رسانده و آن را پیدا کنند و با نشان دادن آن به دیگران آن را به محل تعیین شده برسانند. اعضای تیم حریف با پاشیدن آب از پیشروی او جلوگیری میکنند. هر گروه که تکهچوب را به مقصد برساند، برندهٔ بازی است.<ref>[http://ir-handicrafts.ir/blog/sistan-culture «فرهنگ بومی مردم بلوچ»، وبسایت ایران یزد.]</ref> | ||
=== کاتلی === | ===کاتلی=== | ||
این بازی بین دو گروه حداکثر ۶ نفری مردانه انجام میشود. چند خط موازی با فاصلهٔ ۳ متری به نام «کشک» و یک خط متقاطع به نام «توکی» روی سطح زمین کشیده میشود. خطها توسط اعضای یک گروه محافظت میشود. اعضای گروه دوم با چالاکی و مهارت باید از خطوط بهگونهای عبور کنند و به جای اصلی برگردند که بدن آنها با بدن اعضای تیم حریف تماس نگیرد. اگر یک نفر موفق شود، تمام تیم برنده میشود. تیم برنده با کسب امتیاز میتواند بازی را دوباره آغاز کند.<ref>[https://powersetshop.ir/post/آشنایی-با-بازی-های-بومی-سیستان-6144 «آشنایی با بازیهای بومی سیستان و بلوچستان»، وبسایت مجلۀ پاورست.]</ref> | این بازی بین دو گروه حداکثر ۶ نفری مردانه انجام میشود. چند خط موازی با فاصلهٔ ۳ متری به نام «کشک» و یک خط متقاطع به نام «توکی» روی سطح زمین کشیده میشود. خطها توسط اعضای یک گروه محافظت میشود. اعضای گروه دوم با چالاکی و مهارت باید از خطوط بهگونهای عبور کنند و به جای اصلی برگردند که بدن آنها با بدن اعضای تیم حریف تماس نگیرد. اگر یک نفر موفق شود، تمام تیم برنده میشود. تیم برنده با کسب امتیاز میتواند بازی را دوباره آغاز کند.<ref>[https://powersetshop.ir/post/آشنایی-با-بازی-های-بومی-سیستان-6144 «آشنایی با بازیهای بومی سیستان و بلوچستان»، وبسایت مجلۀ پاورست.]</ref> | ||
=== بازی پشتمهپشت === | ===بازی پشتمهپشت=== | ||
بازی پشتمهپشت بین دو گروه مردانه با اعضای مساوی در اوقات فراغت و مراسمهای شاد، انجام میشود. افراد یک گروه، در حالیکه پشتبهپشت هم چسپیدهاند، یک دایره تشکل میدهند. اعضای تیم دیگر که آغازگر بازی هستند، با سرعت دور آنها حرکت میکنند و در یک فرصت مناسب تلاش میکنند تا تکبهتک اعضای گروه حریف را از دایره خارج کنند. آنها با حمایت از یکدیگر اگر موفق به خارجکردن تمام اعضای حریف شدند، برنده میشوند.<ref>[https://www.irna.ir/news/82237960/بازي-هاي-قومي-بلوچي-رو-به-فراموشي «بازیهای قومی بلوچی رو به فراموشی»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref> | بازی پشتمهپشت بین دو گروه مردانه با اعضای مساوی در اوقات فراغت و مراسمهای شاد، انجام میشود. افراد یک گروه، در حالیکه پشتبهپشت هم چسپیدهاند، یک دایره تشکل میدهند. اعضای تیم دیگر که آغازگر بازی هستند، با سرعت دور آنها حرکت میکنند و در یک فرصت مناسب تلاش میکنند تا تکبهتک اعضای گروه حریف را از دایره خارج کنند. آنها با حمایت از یکدیگر اگر موفق به خارجکردن تمام اعضای حریف شدند، برنده میشوند.<ref>[https://www.irna.ir/news/82237960/بازي-هاي-قومي-بلوچي-رو-به-فراموشي «بازیهای قومی بلوچی رو به فراموشی»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref> | ||
=== بوتگ === | ===بوتگ=== | ||
این بازی بین دو گروه حداکثر ۴ نفری نوجوانان و جوانان پسر با ۶ یا ۸ عدد سیبل که از قسمت پهن شاخهٔ [[خرما]] درست میکند و به آن کپتک میگویند، انجام میشود. سیبلها در دو ردیف و با فاصلهٔ ۲۰ متر پشت سرهم قرار داده میشوند. برای آغاز بازی قرعهکشی صورت میگیرد. گروه آغازگر تکبهتک سیبلهای دوطرف را با سنگ هدف قرار میدهد و اگر همهٔ آنها را سرنگون کرد، برنده و حق آغاز مجدد بازی را دارد و در صورت شکست، گروه حریف وارد عمل میشود.<ref>[https://www.irna.ir/news/82237960/بازي-هاي-قومي-بلوچي-رو-به-فراموشي «بازیهای قومی بلوچی رو به فراموشی»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref> | این بازی بین دو گروه حداکثر ۴ نفری نوجوانان و جوانان پسر با ۶ یا ۸ عدد سیبل که از قسمت پهن شاخهٔ [[خرما]] درست میکند و به آن کپتک میگویند، انجام میشود. سیبلها در دو ردیف و با فاصلهٔ ۲۰ متر پشت سرهم قرار داده میشوند. برای آغاز بازی قرعهکشی صورت میگیرد. گروه آغازگر تکبهتک سیبلهای دوطرف را با سنگ هدف قرار میدهد و اگر همهٔ آنها را سرنگون کرد، برنده و حق آغاز مجدد بازی را دارد و در صورت شکست، گروه حریف وارد عمل میشود.<ref>[https://www.irna.ir/news/82237960/بازي-هاي-قومي-بلوچي-رو-به-فراموشي «بازیهای قومی بلوچی رو به فراموشی»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref> | ||
=== توتنسواری === | ===توتنسواری=== | ||
توتن یک قایق محلی است که در گذشته مردم بلوچ از آن بهمنظور انتقال دام، علوفه و ماهیگیری در تالاب هامون و رودخانهها استفاده میکردند. بازی توتنسواری یک بازی مردانه است که در مناسبتهای مختلف برگزار میشود. این بازی با بحران خشکسالی، رو به زوال است.<ref>[https://www.irna.ir/news/80541613/توتن-سواري-ورزش-مفرح-بومي-محلي-سيستان «توتنسواری ورزش مفرح بومی محلی سیستان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref> ابزار بازی، توتن (وسیلهای شبیه قایق) است که از توتک خشک (نی مخصوص) ساخته میشود و با یک پاروی دراز (پچو) هدایت میشود.<ref>[https://www.yjc.ir/fa/news/6228037/%D8%AA%D9%88%D8%AA%D9%86-%D9%82%D8%A7%DB%8C%D9%82-%DB%8C%DA%A9%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%B5%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%B9-%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DA%86%D9%87-%D9%87%D «توتن (قایق) یکی از صنایع دستی سیستان دریاچه هامون چشمانتظار حیات دوباره آن است»، باشگاه خبری خبرنگاران جوان.]</ref> در این بازی هر توتنسوار با پارو زدن تلاش میکند که خود را زودتر به خط پایان برساند. در مناسبتهای خاص، جایزهٔ این بازی یک رأس گوسفند است.<ref>[https://www.irna.ir/news/80541613/توتن-سواري-ورزش-مفرح-بومي-محلي-سيستان «توتنسواری ورزش مفرح بومی محلی سیستان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref> | توتن یک قایق محلی است که در گذشته مردم بلوچ از آن بهمنظور انتقال دام، علوفه و ماهیگیری در تالاب هامون و رودخانهها استفاده میکردند. بازی توتنسواری یک بازی مردانه است که در مناسبتهای مختلف برگزار میشود. این بازی با بحران خشکسالی، رو به زوال است.<ref>[https://www.irna.ir/news/80541613/توتن-سواري-ورزش-مفرح-بومي-محلي-سيستان «توتنسواری ورزش مفرح بومی محلی سیستان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref> ابزار بازی، توتن (وسیلهای شبیه قایق) است که از توتک خشک (نی مخصوص) ساخته میشود و با یک پاروی دراز (پچو) هدایت میشود.<ref>[https://www.yjc.ir/fa/news/6228037/%D8%AA%D9%88%D8%AA%D9%86-%D9%82%D8%A7%DB%8C%D9%82-%DB%8C%DA%A9%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%B5%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%B9-%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DA%86%D9%87-%D9%87%D «توتن (قایق) یکی از صنایع دستی سیستان دریاچه هامون چشمانتظار حیات دوباره آن است»، باشگاه خبری خبرنگاران جوان.]</ref> در این بازی هر توتنسوار با پارو زدن تلاش میکند که خود را زودتر به خط پایان برساند. در مناسبتهای خاص، جایزهٔ این بازی یک رأس گوسفند است.<ref>[https://www.irna.ir/news/80541613/توتن-سواري-ورزش-مفرح-بومي-محلي-سيستان «توتنسواری ورزش مفرح بومی محلی سیستان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref> | ||
=== کَپَگ === | ===کَپَگ=== | ||
این بازی بین دو گروه پنج یا شش نفری نوجوانان و جوانان، انجام میشود. در آغاز یک دایرهای روی زمین بازی ترسیم میکنند؛ بعد سرگروهها بهترینهای گروه خود را وارد زمین بازی میکنند. بازیکنان با دست از انگشت یک پای خود میگیرند و با تنه زدن به بازیکنان گروه حریف، رقابت شروع میشود. کسی که بر زمین بیفتد از بازی خارج میشود و تیم حریف امتیاز میگیرد.<ref>«[https://www.hamshahrionline.ir/news/477887/آشنایی-با-بازی-های-بومی-سیستان-و-بلوچستان آشنایی با بازیهای بومی سیستان و بلوچستان»، وبسایت روزنامۀ همشهری.]</ref> | این بازی بین دو گروه پنج یا شش نفری نوجوانان و جوانان، انجام میشود. در آغاز یک دایرهای روی زمین بازی ترسیم میکنند؛ بعد سرگروهها بهترینهای گروه خود را وارد زمین بازی میکنند. بازیکنان با دست از انگشت یک پای خود میگیرند و با تنه زدن به بازیکنان گروه حریف، رقابت شروع میشود. کسی که بر زمین بیفتد از بازی خارج میشود و تیم حریف امتیاز میگیرد.<ref>«[https://www.hamshahrionline.ir/news/477887/آشنایی-با-بازی-های-بومی-سیستان-و-بلوچستان آشنایی با بازیهای بومی سیستان و بلوچستان»، وبسایت روزنامۀ همشهری.]</ref> | ||
=== چوببازی === | ===چوببازی=== | ||
این بازی در فضای باز توسط زنان و مردان جداگانه و گاهی مشترک انجام میشود.<ref>[https://www.aparat.com/v/s8p23 «چوببازی بلوچها سبک سیستانی»، وبسایت آپارات.]</ref> چوببازی در مراسم [[ازدواج|عروسی]] و [[جشن]] تولد، با [[دهل]]، ساز و نفری دو تکه چوب بازی میشود.<ref>[https://irantourismonline.com/detail.aspx?id=8709 «رقص چوب سیستان»، وبسایت ایران توریسم.]</ref> گروه بازیکنان، دایرهای تشکیل میدهند و هریک دو چوب به دست میگیرند؛ سپس بازی با نوای دهل و ساز و حرکات منظم و آرام آغاز میشود و با تند شدن [[موسیقی|آهنگ]] حرکات بازیکنان نیز سریع میشوند. بازکنان دو قدم به جلو و قرار دادن دو چوب بهشکل ضربدر در مقابل و یک قدم به عقب با بازیکن پشت سر خود نیز بازی میکنند و یکبار به دور خود میچرخند. در این بازی امتیاز خاص وجود ندارد.<ref>[http://ir-handicrafts.ir/blog/sistan-culture «فرهنگ بومی مردم بلوچ»، وبسایت ایران یزد.]</ref> | این بازی در فضای باز توسط زنان و مردان جداگانه و گاهی مشترک انجام میشود.<ref>[https://www.aparat.com/v/s8p23 «چوببازی بلوچها سبک سیستانی»، وبسایت آپارات.]</ref> چوببازی در مراسم [[ازدواج|عروسی]] و [[جشن]] تولد، با [[دهل]]، ساز و نفری دو تکه چوب بازی میشود.<ref>[https://irantourismonline.com/detail.aspx?id=8709 «رقص چوب سیستان»، وبسایت ایران توریسم.]</ref> گروه بازیکنان، دایرهای تشکیل میدهند و هریک دو چوب به دست میگیرند؛ سپس بازی با نوای دهل و ساز و حرکات منظم و آرام آغاز میشود و با تند شدن [[موسیقی|آهنگ]] حرکات بازیکنان نیز سریع میشوند. بازکنان دو قدم به جلو و قرار دادن دو چوب بهشکل ضربدر در مقابل و یک قدم به عقب با بازیکن پشت سر خود نیز بازی میکنند و یکبار به دور خود میچرخند. در این [[بازی]] امتیاز خاص وجود ندارد.<ref>[http://ir-handicrafts.ir/blog/sistan-culture «فرهنگ بومی مردم بلوچ»، وبسایت ایران یزد.]</ref> | ||
=== کیچزور === | ===کیچزور=== | ||
بازی کیچزور بهصورت گروهی میان دو گروه با اعضای ۶ تا ۸ نفری جوانان و نوجوانان پسر و یک سرگروه که بهاصطلاح محلی به آن «سراستادک» میگویند، بهطور معمول در شبهای مهتابی با ابزار بازی کیچ (قطعهٔ کوچک استخوان یا چوب و سنگ)، بازی میشود. شیوهٔ امتیازگیری به این صورت است که اعضای هر گروه با فاصلهٔ ۸ الی ۱۰ متر از محل ایستادن سرگروهها میایستند و یکی از سرگروهها کیچ را به طرف بازیکنان پرتاب میکند. بازیکنان تلاش میکنند کیچ را پیدا کرده و به سرگروه خود برسانند؛ اما اعضای گروه رقیب مانع آن میشوند. در جریان بازی، بازیکنان کیچ را به همگروههای خود میدهند تا بازیکن قوی آن را به سرگروه برساند. عضو هر گروه که موفق به رساندن کیچ به دست سرگروه خود شد، آن گروه برنده میشود. جایزهٔ این بازی سوار شدن بر پشت بازیکنان تیم بازنده است که بلوچها به آن کِفتیکه میگویند.<ref>[https://www.irna.ir/news/83052711/روحیه-نشاط-و-شادابی-با-بازی-های-بومی-محلی «روحیه نشاط و شادابی با بازیهای بومی محلی»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref> | بازی کیچزور بهصورت گروهی میان دو گروه با اعضای ۶ تا ۸ نفری [[جوانی|جوانان]] و [[نوجوانی|نوجوانان]] پسر و یک سرگروه که بهاصطلاح محلی به آن «سراستادک» میگویند، بهطور معمول در شبهای مهتابی با ابزار بازی کیچ (قطعهٔ کوچک استخوان یا چوب و سنگ)، بازی میشود. شیوهٔ امتیازگیری به این صورت است که اعضای هر گروه با فاصلهٔ ۸ الی ۱۰ متر از محل ایستادن سرگروهها میایستند و یکی از سرگروهها کیچ را به طرف بازیکنان پرتاب میکند. بازیکنان تلاش میکنند کیچ را پیدا کرده و به سرگروه خود برسانند؛ اما اعضای گروه رقیب مانع آن میشوند. در جریان بازی، بازیکنان کیچ را به همگروههای خود میدهند تا بازیکن قوی آن را به سرگروه برساند. عضو هر گروه که موفق به رساندن کیچ به دست سرگروه خود شد، آن گروه برنده میشود. جایزهٔ این بازی سوار شدن بر پشت بازیکنان تیم بازنده است که بلوچها به آن کِفتیکه میگویند.<ref>[https://www.irna.ir/news/83052711/روحیه-نشاط-و-شادابی-با-بازی-های-بومی-محلی «روحیه نشاط و شادابی با بازیهای بومی محلی»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref> | ||
=== کَبَدی === | ===کَبَدی=== | ||
این بازی گروهی، بین دو گروه ۶ نفره نوجوانان و جوانان، در زمین ۵ تا ۱۲ متری بازی میشود. در آغاز دو گروه در دو طرف خطی که از وسط زمین کشیده شده، میایستند. یک نفر از گروه آغازگر، وارد زمین حریف میشود و کلمهٔ کَبَدی را با صدای بلند تکرار میکند و بدون قطعی نفس تلاش میکند تا به زمین خود برگردد؛ اما اعضای تیم حریف تلاش میکنند، مانع برگشتن او شوند. اگر نفس شخص مهاجم قطع شود، از بازی خارج میشود و اگر دست او به یکی از اعضای گروه حریف برخورد کند و او نتواند او را بگیرد، فردی که دست مهاجم به او برخورد کرده، باید زمین بازی را ترک کند.<ref>[http://ir-handicrafts.ir/blog/sistan-culture «فرهنگ بومی مردم بلوچ»، وبسایت ایران یزد.]</ref> | این بازی گروهی، بین دو گروه ۶ نفره نوجوانان و جوانان، در زمین ۵ تا ۱۲ متری بازی میشود. در آغاز دو گروه در دو طرف خطی که از وسط زمین کشیده شده، میایستند. یک نفر از گروه آغازگر، وارد زمین حریف میشود و کلمهٔ کَبَدی را با صدای بلند تکرار میکند و بدون قطعی نفس تلاش میکند تا به زمین خود برگردد؛ اما اعضای تیم حریف تلاش میکنند، مانع برگشتن او شوند. اگر نفس شخص مهاجم قطع شود، از بازی خارج میشود و اگر دست او به یکی از اعضای گروه حریف برخورد کند و او نتواند او را بگیرد، فردی که دست مهاجم به او برخورد کرده، باید زمین بازی را ترک کند.<ref>[http://ir-handicrafts.ir/blog/sistan-culture «فرهنگ بومی مردم بلوچ»، وبسایت ایران یزد.]</ref> | ||
=== کشتی کجگردان === | ===کشتی کجگردان=== | ||
این بازی مردانه بدون محدودیت سنی، میان دو شخص در یک میدان خاکی برگزار میشود و محدودیت زمانی ندارد. کشتیگیران، با پوشیدن لباس محلی، شال را | این بازی مردانه بدون محدودیت سنی، میان دو شخص در یک میدان خاکی برگزار میشود و محدودیت زمانی ندارد. کشتیگیران، با پوشیدن لباس محلی، [[شال]] را دور کمر میبندند و با گرفتن از شال کمر حریف، به زورآزمایی میپردازند. هرکدام که موفق شد حریف را بر زمین نشاند، برندهٔ بازی میشود. بهطور معمول جایزهٔ برندهٔ این بازی یک رأس گوسفند است.<ref>[https://www.isna.ir/news/sistan-24762/کشتی-بومی-و-محلی-کچ-گردان-سیستان «کشتی بومی و محلی کچگردان سیستان»، خرگزاری دانشجویان ایران ایسنا.]</ref> | ||
=== لگوش === | ===لگوش=== | ||
لگوش بهشکل گروهی ۵ تا ۲۰ نفری نوجوانان مرد، در میان نخلستانها در اوقات فراغت، با تکهچوب ۸۰ الی ۱۰۰ سانتیمتر، انجام میشود. ابتدا همهٔ افراد جمع میشوند و با شمارش اعداد ۱۰، ۲۰ تا ۱۰۰، یک نفر را بهعنوان گرگ انتخاب میکنند. بعد یک نفر آن تکهچوب را به سمتی پرتاب میکند تا بتواند گرگ را از نخلها دور کند. در زمان رفتن گرگ به سمت چوب، دیگر افراد با چالاکی از درختهای خرما بالا میروند. گرگ تلاش میکند با زدن چوب، مانع پایینآمدن آنها شود. اگر شخصی موفق به پایینآمدن روی زمین و گفتن لگوش شود، بهمعنای پیروزی گروه در مقابل گرگ است و بازی از سر گرفته میشود؛ اما اگر گرگ موفق شود قبل از پایین آمدن شخصی را مورد ضرب چوب قرار دهد، پیروز است و نقش گرگ به شخصی که مورد ضرب قرار گرفته، داده میشود.<ref>[http://localgames.blogfa.com/post/14 «بازی لموشت یا لگوش یا آنجالسکی»، وبلاگ بازیهای بومی و محلی بلوچستان.]</ref> | لگوش بهشکل گروهی ۵ تا ۲۰ نفری نوجوانان مرد، در میان نخلستانها در اوقات فراغت، با تکهچوب ۸۰ الی ۱۰۰ سانتیمتر، انجام میشود. ابتدا همهٔ افراد جمع میشوند و با شمارش اعداد ۱۰، ۲۰ تا ۱۰۰، یک نفر را بهعنوان گرگ انتخاب میکنند. بعد یک نفر آن تکهچوب را به سمتی پرتاب میکند تا بتواند گرگ را از نخلها دور کند. در زمان رفتن گرگ به سمت چوب، دیگر افراد با چالاکی از درختهای خرما بالا میروند. گرگ تلاش میکند با زدن چوب، مانع پایینآمدن آنها شود. اگر شخصی موفق به پایینآمدن روی زمین و گفتن لگوش شود، بهمعنای پیروزی گروه در مقابل گرگ است و بازی از سر گرفته میشود؛ اما اگر گرگ موفق شود قبل از پایین آمدن شخصی را مورد ضرب چوب قرار دهد، پیروز است و نقش گرگ به شخصی که مورد ضرب قرار گرفته، داده میشود.<ref>[http://localgames.blogfa.com/post/14 «بازی لموشت یا لگوش یا آنجالسکی»، وبلاگ بازیهای بومی و محلی بلوچستان.]</ref> | ||
=== تیت === | ===تیت=== | ||
این بازی بین دو گروه ۵ الی ۸ نفری جوانان و نوجوانان بلوچ، در زمین مربع یا دایرهای بازی میشود. در این بازی یک گروه بهنام گرگ، مانع ورود اعضای گروه حریف در زمین بازی میشود و اگر یک نفر از گروه حریف وارد زمین شود و کلمهٔ تیت را بگوید، تمامی اعضای گروه آزاد و بازی به نفع آنها ادامه پیدا میکند و اگر کسی نتواند وارد زمین شود، بازی به نفع تیم گرگ تمام میشود و جای گروهها عوض میشود.<ref>[https://www.hamshahrionline.ir/news/477887/آشنایی-با-بازی-های-بومی-سیستان-و-بلوچستان «آشنایی با بازیهای بومی سیستا و بلوچستان»، روزنامۀ همشهری.]</ref> | این بازی بین دو گروه ۵ الی ۸ نفری جوانان و نوجوانان بلوچ، در زمین مربع یا دایرهای بازی میشود. در این بازی یک گروه بهنام گرگ، مانع ورود اعضای گروه حریف در زمین بازی میشود و اگر یک نفر از گروه حریف وارد زمین شود و کلمهٔ تیت را بگوید، تمامی اعضای گروه آزاد و بازی به نفع آنها ادامه پیدا میکند و اگر کسی نتواند وارد زمین شود، بازی به نفع تیم گرگ تمام میشود و جای گروهها عوض میشود.<ref>[https://www.hamshahrionline.ir/news/477887/آشنایی-با-بازی-های-بومی-سیستان-و-بلوچستان «آشنایی با بازیهای بومی سیستا و بلوچستان»، روزنامۀ همشهری.]</ref> | ||
=== شترسواری === | ===شترسواری=== | ||
شتر در فرهنگ بلوچ، حیوانی نجیب و نماد [[صبر]]، بردباری، رزق و [[برکت]] است. بازی شترسواری علاوه بر رقابت، نمایشگاه شتر نیز محسوب میشود.<ref>[https://balochistan1.blogsky.com/1390/07/27/post-84/ بلوچزهی، «فصلی برای طنازی و تاخت و تاز زیبا شتران بلوچ»، وبلاگ سرزمینم بلوچستان.]</ref> این رقابت جمعی، بدون محدودیت سنی و جنسیتی برگزار میشود.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/11/28/1659461/%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%A8%D9%82%D9%87-%D8%B4%D8%AA%D8%B1%D8%B3%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9% «سیستان و بلوچستان مسابقه شترسواری زنان بلوچ در تالاب خشک جازموریان»، خبرگزاری تسنیم.]</ref> هر شرکتکننده، سوار بر شتری که با انواع گلهای نخی و صنایع دستی تزیین شده، تلاش میکند که مسافت تعیین شده را زودتر از حریفان طی کند.<ref>[https://payamashar.blogsky.com/1391/06/01/post-4/ کریمزایی، «آداب و رسوم بلوچی»، وبلاگ بلوچستان.]</ref> | [[شتر]] در فرهنگ بلوچ، حیوانی نجیب و نماد [[صبر]]، بردباری، رزق و [[برکت]] است. بازی شترسواری علاوه بر رقابت، نمایشگاه شتر نیز محسوب میشود.<ref>[https://balochistan1.blogsky.com/1390/07/27/post-84/ بلوچزهی، «فصلی برای طنازی و تاخت و تاز زیبا شتران بلوچ»، وبلاگ سرزمینم بلوچستان.]</ref> این رقابت جمعی، بدون محدودیت سنی و جنسیتی برگزار میشود.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/11/28/1659461/%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%A8%D9%82%D9%87-%D8%B4%D8%AA%D8%B1%D8%B3%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9% «سیستان و بلوچستان مسابقه شترسواری زنان بلوچ در تالاب خشک جازموریان»، خبرگزاری تسنیم.]</ref> هر شرکتکننده، سوار بر شتری که با انواع گلهای نخی و [[صنایع دستی]] تزیین شده، تلاش میکند که مسافت تعیین شده را زودتر از حریفان طی کند.<ref>[https://payamashar.blogsky.com/1391/06/01/post-4/ کریمزایی، «آداب و رسوم بلوچی»، وبلاگ بلوچستان.]</ref> | ||
=== خسوخسو === | ===خسوخسو=== | ||
این بازی میان دو گروه ۶ نفری مردانه در یک زمین مستطیلشکل که هر نیمهٔ آن ۸ الی ۱۰ متر است، در دونیمهٔ ۲۰ دقیقهای، بازی میشود. در دو طرف زمین، یک خط مربع یکمتری به نام «اته» وجود دارد و یک گروه بهعنوان مهاجم و گروه دیگر بهعنوان مدافع بازی را آغاز میکنند. گروه مدافع دارای یک سردار است که با پیشانیبند مشخص میشود. اعضای هر گروه در حالیکه شصت پای خود را در دست دارند، بهمنظور تسخیر هدف (اته) حرکت میکنند. گروه مهاجم برای بیرون کردن سردار تیم حریف نیز تلاش میکنند. در صورتی که دست سردار از شصت پا رها شود، گروه مدافع بازنده است و بازی باید از نو آغاز شود. اگر این فرد عضو عادی باشد، فقط همان عضو از بازی خارج میشود.<ref>[https://aaligard.ir/traditional-games-of-sistan-and-baluchestan/ «بازیهای محلی سیستان و بلوچستان»، پایگاه خبری عالیگرد.]</ref> | این بازی میان دو گروه ۶ نفری مردانه در یک زمین مستطیلشکل که هر نیمهٔ آن ۸ الی ۱۰ متر است، در دونیمهٔ ۲۰ دقیقهای، بازی میشود. در دو طرف زمین، یک خط مربع یکمتری به نام «اته» وجود دارد و یک گروه بهعنوان مهاجم و گروه دیگر بهعنوان مدافع بازی را آغاز میکنند. گروه مدافع دارای یک سردار است که با پیشانیبند مشخص میشود. اعضای هر گروه در حالیکه شصت پای خود را در دست دارند، بهمنظور تسخیر هدف (اته) حرکت میکنند. گروه مهاجم برای بیرون کردن سردار تیم حریف نیز تلاش میکنند. در صورتی که دست سردار از شصت پا رها شود، گروه مدافع بازنده است و بازی باید از نو آغاز شود. اگر این فرد عضو عادی باشد، فقط همان عضو از بازی خارج میشود.<ref>[https://aaligard.ir/traditional-games-of-sistan-and-baluchestan/ «بازیهای محلی سیستان و بلوچستان»، پایگاه خبری عالیگرد.]</ref> | ||
=== دلکی/ نشانه === | ===دلکی/ نشانه=== | ||
این بازی با دو گروه پنجنفره مردانه و بدون محدودیت سنی، با یک قطعهچوب در حدود ۲۰ سانتیمتر و یک قطعه چوب یکمتری، انجام میشود. ابتدا چالهای به عرض ۲۰ سانتیمتر روی زمین ایجاد میکنند. اعضای گروه اول در فاصلهٔ ۱۰ متر با فاصلهٔ یک متری پشت سرهم قرار میگیرند. تیم حریف چوب ۲۰ سانتی را بهگونهای داخل چاله میگذارد که نصف آن داخل و نصف دیگر آن بیرون چاله قرار گیرد. بعد یک نفر با چوب یکمتری به آن ضربه وارد میکند تا به هوا پرتاب شود؛ بعد با ضربهٔ دیگر آن را به سمت حریف پرتاب میکند. اگر تیم حریف آن را در هوا بگیرد، برنده میشود؛ در غیر این صورت بازی از نو آغاز میشود.<ref>[https://www.hamshahrionline.ir/news/477887/آشنایی-با-بازی-های-بومی-سیستان-و-بلوچستان «آشنایی با بازیهای بومی سیستا و بلوچستان»، روزنامۀ همشهری.]</ref> | این بازی با دو گروه پنجنفره مردانه و بدون محدودیت سنی، با یک قطعهچوب در حدود ۲۰ سانتیمتر و یک قطعه چوب یکمتری، انجام میشود. ابتدا چالهای به عرض ۲۰ سانتیمتر روی زمین ایجاد میکنند. اعضای گروه اول در فاصلهٔ ۱۰ متر با فاصلهٔ یک متری پشت سرهم قرار میگیرند. تیم حریف چوب ۲۰ سانتی را بهگونهای داخل چاله میگذارد که نصف آن داخل و نصف دیگر آن بیرون چاله قرار گیرد. بعد یک نفر با چوب یکمتری به آن ضربه وارد میکند تا به هوا پرتاب شود؛ بعد با ضربهٔ دیگر آن را به سمت حریف پرتاب میکند. اگر تیم حریف آن را در هوا بگیرد، برنده میشود؛ در غیر این صورت بازی از نو آغاز میشود.<ref>[https://www.hamshahrionline.ir/news/477887/آشنایی-با-بازی-های-بومی-سیستان-و-بلوچستان «آشنایی با بازیهای بومی سیستا و بلوچستان»، روزنامۀ همشهری.]</ref> | ||
=== اشکاتلی === | ===اشکاتلی=== | ||
این بازی میان دو گروه ۴ یا ۵ نفری جوانان و نوجوانان پسر، بازی میشود. در این بازی، ۶ الی ۸ خانه به ابعاد ۵ متر مربع در دو ردیف، یک راهرو طولی و ۴ یا ۵ راهرو عرضی با عرض ۵۰ سانتیمتر، روی زمین ترسیم میشود. سرگروه گروه مدافع به نام دورهگرد میتواند در راهرو طولی و راهرو اول عرضی تردد کند؛ اما باقی اعضا فقط در راهروهای ردیف دو تا پنج حق تردد دارند. سرگروه گروه مهاجم با اجازهٔ مدافعان وارد خانهٔ اول میشود و بهدنبال آن یک یا دو بازیکن با تشخیص سرگروه، بههدف سرگرم کردن مدافعان وارد خانهها میشوند تا با عبور از سد مدافعان، خود را به آنسوی خانهها رسانده و دوباره برگردند. در صورت عبور و برگشت تمام بازیکنان بدون برخورد با مدافعان، برندهاند؛ اما اگر یکی از بازیکنان توسط مدافعان زده شود، بازی متوقف و جای گروهها تغییر میکند.<ref>[http://localgames.blogfa.com/post/12 «بازی ورّا یا اشکاتلی»، وبلاگ بازیهای بومی و محلی بلوچستان.]</ref> | این بازی میان دو گروه ۴ یا ۵ نفری جوانان و نوجوانان پسر، بازی میشود. در این بازی، ۶ الی ۸ خانه به ابعاد ۵ متر مربع در دو ردیف، یک راهرو طولی و ۴ یا ۵ راهرو عرضی با عرض ۵۰ سانتیمتر، روی زمین ترسیم میشود. سرگروه گروه مدافع به نام دورهگرد میتواند در راهرو طولی و راهرو اول عرضی تردد کند؛ اما باقی اعضا فقط در راهروهای ردیف دو تا پنج حق تردد دارند. سرگروه گروه مهاجم با اجازهٔ مدافعان وارد خانهٔ اول میشود و بهدنبال آن یک یا دو بازیکن با تشخیص سرگروه، بههدف سرگرم کردن مدافعان وارد خانهها میشوند تا با عبور از سد مدافعان، خود را به آنسوی خانهها رسانده و دوباره برگردند. در صورت عبور و برگشت تمام بازیکنان بدون برخورد با مدافعان، برندهاند؛ اما اگر یکی از بازیکنان توسط مدافعان زده شود، بازی متوقف و جای گروهها تغییر میکند.<ref>[http://localgames.blogfa.com/post/12 «بازی ورّا یا اشکاتلی»، وبلاگ بازیهای بومی و محلی بلوچستان.]</ref> | ||
=== هلاری === | ===هلاری=== | ||
این بازی بین دو گروه با اعضای مساوی و یک سرگروه که به آن ماتوکان میگویند، با توپی از برگ خرما و دستک چوب، بازی میشود. در این بازی، دو دایره در میدان بازی با فاصلهٔ ۱۰۰ متر ترسیم میشود. گروه آغازگر، داخل دایره و اعضای گروه حریف در میدان قرار میگیرند. یک عضو گروه میدان، توپ را برای گروه آغازگر میاندازد و اعضای آن گروه توپ را با دستک چوب میزند. هر نفر حق یکبار زدن را دارد. اگر دستک به توپ نخورد، بازیکن میسوزد و داخل دایره میماند تا توپ توسط همگروه او به فاصلهٔ دورتر انداخته شود. در این صورت فرد سوخته تلاش میکند خود را به مقصد رسانده و به مبدأ برگردد. اگر برنگردد، منتظر فرصت بعدی همانجا میماند. اگر حریف توپ را در هوا بگیرد، امتیاز محسوب میشود.<ref>[https://seeiran.ir/هلاری؛-بازی-محلی-در-سیستان-و-بلوچستان/ «هلاری بازی محلی در سیستان و بلوچستان»، وبسایت سیری در ایران.]</ref> | این بازی بین دو گروه با اعضای مساوی و یک سرگروه که به آن ماتوکان میگویند، با توپی از برگ خرما و دستک چوب، بازی میشود. در این بازی، دو دایره در میدان بازی با فاصلهٔ ۱۰۰ متر ترسیم میشود. گروه آغازگر، داخل دایره و اعضای گروه حریف در میدان قرار میگیرند. یک عضو گروه میدان، توپ را برای گروه آغازگر میاندازد و اعضای آن گروه توپ را با دستک چوب میزند. هر نفر حق یکبار زدن را دارد. اگر دستک به توپ نخورد، بازیکن میسوزد و داخل دایره میماند تا توپ توسط همگروه او به فاصلهٔ دورتر انداخته شود. در این صورت فرد سوخته تلاش میکند خود را به مقصد رسانده و به مبدأ برگردد. اگر برنگردد، منتظر فرصت بعدی همانجا میماند. اگر حریف توپ را در هوا بگیرد، امتیاز محسوب میشود.<ref>[https://seeiran.ir/هلاری؛-بازی-محلی-در-سیستان-و-بلوچستان/ «هلاری بازی محلی در سیستان و بلوچستان»، وبسایت سیری در ایران.]</ref> | ||
== کارکردهای بازی در قوم بلوچ == | ==کارکردهای بازی در قوم بلوچ== | ||
=== کارکرد فردی بازی در قوم بلوچ === | ===کارکرد فردی بازی در قوم بلوچ=== | ||
کارشناسان بر این باورند که بازیهای سنتی علاوه بر سرگرمی و ایجاد شور و [[هیجان]]، در پرورش جسم و ایجاد آرامش روانی هم اثرگذار است. این گونه از بازیهای سنتی در تقویت دوندگی و سرعت با یکپا یا دوپا، افزایش توان جسمی، تمرکز حواس، نگهداری و [[مسئولیتپذیری|مسؤلیتپذیری]]، افزایش حس همکاری، قدرت هدفگیری، توان حرکت در آب، بالارفتن مهارت سوارکاری، زورآزمایی، قدرت تخمین، هوشیاری، افزایش توان دید چشم، استقامت و جسارت، ایجاد تعادل و هماهنگی در عمل، آشنایی با محدودیت و تنگناها، پرورش قوای ذهنی و هوشآزمایی، تأثیر قابل توجه دارند.<ref>[https://www.irna.ir/news/82237960/بازي-هاي-قومي-بلوچي-رو-به-فراموشي «بازیهای قومی بلوچی رو به فراموشی»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref> | کارشناسان بر این باورند که بازیهای سنتی علاوه بر سرگرمی و ایجاد شور و [[هیجان]]، در پرورش جسم و ایجاد آرامش روانی هم اثرگذار است. این گونه از بازیهای سنتی در تقویت دوندگی و سرعت با یکپا یا دوپا، افزایش توان جسمی، تمرکز حواس، نگهداری و [[مسئولیتپذیری|مسؤلیتپذیری]]، افزایش حس همکاری، قدرت هدفگیری، توان حرکت در آب، بالارفتن مهارت سوارکاری، زورآزمایی، قدرت تخمین، هوشیاری، افزایش توان دید چشم، استقامت و جسارت، ایجاد تعادل و هماهنگی در عمل، آشنایی با محدودیت و تنگناها، پرورش قوای ذهنی و هوشآزمایی، تأثیر قابل توجه دارند.<ref>[https://www.irna.ir/news/82237960/بازي-هاي-قومي-بلوچي-رو-به-فراموشي «بازیهای قومی بلوچی رو به فراموشی»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref> | ||
=== کارکرد اجتماعی بازی در قوم بلوچ === | ===کارکرد اجتماعی بازی در قوم بلوچ=== | ||
این بازیها در کنار کارکردهای شخصی، موجب تقویت و حفظ انسجام | این بازیها در کنار کارکردهای شخصی، موجب تقویت و حفظ [[انسجام اجتماعی]]، انتقال میراث فرهنگی به نسلهای آینده، حفظ [[هویت]] و زبان آنها میشود.<ref>[https://www.irna.ir/news/82909955/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C-%D9%88-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D8%AD%D9%84%D9%82%D9%87-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B7-%D9%86%D8%B3%D9%84-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%AE%D8%AA%D «بازیهای بومی و محلی حلقه ارتباط نسلهای مختلف»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref> همچنین باعث غنیسازی اوقات فراغت، زمینهسازی برای دورهمیهای فامیلی و عمومی و در نهایت زمینهساز [[زندگی]] مسالمتآمیز و امنیت اجتماعی میشود.<ref>[https://www.irna.ir/news/80855284/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C-%D9%88-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D8%A7%D8%A8%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AC%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D9%82%D9%88%D8% «بازیهای بومی و محلی، ابزاری برای انسجام اقوام و تقویت امنیت مناطق مرزی»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref> | ||
== پانویس == | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
== منابع == | ==منابع== | ||
{{آغاز منابع}} | {{آغاز منابع}} | ||
* «آشنایی با بازیهای بومی سیستان و بلوچستان»، وبسایت روزنامهٔ همشهری، تاریخ درج مطلب: ۲۵ دی ۱۳۹۸ش. | * «آشنایی با بازیهای بومی سیستان و بلوچستان»، وبسایت روزنامهٔ همشهری، تاریخ درج مطلب: ۲۵ دی ۱۳۹۸ش. | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۲ مهر ۱۴۰۴، ساعت ۱۵:۳۷
بازیهای قوم بلوچ؛ بازیها و سرگرمیهای رایج در میان قوم بلوچ.
بازیهای قوم بلوچ، همچون دیگر بخشهای فرهنگ این قوم، از تنوع زیادی برخوردار است و در مناسبتها و ردههای سنی مختلف انجام میشود. بازیهای سنتی قوم بلوچ با توجه به سابقهٔ طولانی در فرهنگ این مردم، میتواند جنبههای زیادی از فرهنگ این مردم را بازگو کند. این بازیها دارای کارکرد اجتماعی در حفظ و انتقال فرهنگ به نسل آینده بوده و زمینهساز اجتماعیکردن کودکان و زندگی مسالمتآمیز میشود.
جایگاه اجتماعی بازیهای سنتی بلوچ
[ویرایش | ویرایش مبدأ]بازیهای سنتی مردم بلوچ با نام «بلوچیگوازی»، ریشه در فرهنگ این قوم دارد.[۱] مردم بلوچ بهرغم پراکندگی در کشورهای مختلف، به کمک عواملی مانند بازیهای سنتی، هویت قومی و فرهنگی خود را حفظ میکنند[۲] و روز دوم مارس را بهعنوان روز جهانی فرهنگ بلوچ در کشورهایی که بلوچها حضور دارند، گرامی میدارند.[۳] بازیهای سنتی و متنوع مردم بلوچ، امروزه نیز در جامعهٔ بلوچ از اهمیت بالایی برخوردار است و در اوقات فراغت، دورهمیهای کوچک و بزرگ و مناسبتهای مختلف، وسیلهٔ سرگرمی، نشاط و صمیمیت مردم بلوچ است.[۴]
انواع بازیهای قوم بلوچ
[ویرایش | ویرایش مبدأ]بازیهای سنتی مردم بلوچ بهدلیل بینیازی از هزینه و امکانات زیاد، طرفداران بسیاری دارد. معروفترین این بازیها عبارتاند از:
کلاهچلچل
[ویرایش | ویرایش مبدأ]این بازی گروهی با یک عدد کلاه بین دو تیم چهار یا پنجنفره در ردهٔ سنی جوانان و نوجوانان پسر زیر نظر داور، در فضای باز، در اوقات فراغت و دورهمیها، برگزار میشود.[۵] در این بازی، تیمها دو طرف دایرهای با قُطر یکونیم متر و با فاصلهٔ پنج قدمی میایستند. داور که در کنار کلاه قرار دارد، شمارهای از تیم مهاجم و مدافع را با صدای بلند میخواند. شخص مدافع در کنار کلاه قرار میگیرد و با زدن دست و پا مانع ربودن کلاه میشود؛ اما شخص مهاجم برای ربودن کلاه تلاش میکند. اگر بدون آنکه حریف بدن او را لمس کند، کلاه را به تیم خود برساند، برنده است و حریف او حذف میشود و در صورت برخورد ضربهٔ مدافع به مهاجم، مهاجم سوخته و از بازی حذف میشود و افراد گروه مدافع نیز جابهجا میشوند. این بازی تکرار میشود تا اینکه تمام افراد یک تیم، از بازی خارج شوند. جایزه گروه برنده سوارشدن بر دوش اعضای گروه بازنده است.[۶]
چلبازی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]این بازی بین دو گروه پنجنفرهٔ مردانه، در داخل آب رودخانه، دریا یا استخر زیر نظر یک داور، با یک قطعه چوب ۵ تا ۱۰ سانتیمتر، اجرا میشود.[۷] دو گروه در دو طرف آب قرار میگیرند. داور چوب را در داخل آب در وسط دو تیم میاندازد و افراد هر دو تیم، با شناکردن تلاش میکنند خود را به چوب رسانده و آن را پیدا کنند و با نشان دادن آن به دیگران آن را به محل تعیین شده برسانند. اعضای تیم حریف با پاشیدن آب از پیشروی او جلوگیری میکنند. هر گروه که تکهچوب را به مقصد برساند، برندهٔ بازی است.[۸]
کاتلی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]این بازی بین دو گروه حداکثر ۶ نفری مردانه انجام میشود. چند خط موازی با فاصلهٔ ۳ متری به نام «کشک» و یک خط متقاطع به نام «توکی» روی سطح زمین کشیده میشود. خطها توسط اعضای یک گروه محافظت میشود. اعضای گروه دوم با چالاکی و مهارت باید از خطوط بهگونهای عبور کنند و به جای اصلی برگردند که بدن آنها با بدن اعضای تیم حریف تماس نگیرد. اگر یک نفر موفق شود، تمام تیم برنده میشود. تیم برنده با کسب امتیاز میتواند بازی را دوباره آغاز کند.[۹]
بازی پشتمهپشت
[ویرایش | ویرایش مبدأ]بازی پشتمهپشت بین دو گروه مردانه با اعضای مساوی در اوقات فراغت و مراسمهای شاد، انجام میشود. افراد یک گروه، در حالیکه پشتبهپشت هم چسپیدهاند، یک دایره تشکل میدهند. اعضای تیم دیگر که آغازگر بازی هستند، با سرعت دور آنها حرکت میکنند و در یک فرصت مناسب تلاش میکنند تا تکبهتک اعضای گروه حریف را از دایره خارج کنند. آنها با حمایت از یکدیگر اگر موفق به خارجکردن تمام اعضای حریف شدند، برنده میشوند.[۱۰]
بوتگ
[ویرایش | ویرایش مبدأ]این بازی بین دو گروه حداکثر ۴ نفری نوجوانان و جوانان پسر با ۶ یا ۸ عدد سیبل که از قسمت پهن شاخهٔ خرما درست میکند و به آن کپتک میگویند، انجام میشود. سیبلها در دو ردیف و با فاصلهٔ ۲۰ متر پشت سرهم قرار داده میشوند. برای آغاز بازی قرعهکشی صورت میگیرد. گروه آغازگر تکبهتک سیبلهای دوطرف را با سنگ هدف قرار میدهد و اگر همهٔ آنها را سرنگون کرد، برنده و حق آغاز مجدد بازی را دارد و در صورت شکست، گروه حریف وارد عمل میشود.[۱۱]
توتنسواری
[ویرایش | ویرایش مبدأ]توتن یک قایق محلی است که در گذشته مردم بلوچ از آن بهمنظور انتقال دام، علوفه و ماهیگیری در تالاب هامون و رودخانهها استفاده میکردند. بازی توتنسواری یک بازی مردانه است که در مناسبتهای مختلف برگزار میشود. این بازی با بحران خشکسالی، رو به زوال است.[۱۲] ابزار بازی، توتن (وسیلهای شبیه قایق) است که از توتک خشک (نی مخصوص) ساخته میشود و با یک پاروی دراز (پچو) هدایت میشود.[۱۳] در این بازی هر توتنسوار با پارو زدن تلاش میکند که خود را زودتر به خط پایان برساند. در مناسبتهای خاص، جایزهٔ این بازی یک رأس گوسفند است.[۱۴]
کَپَگ
[ویرایش | ویرایش مبدأ]این بازی بین دو گروه پنج یا شش نفری نوجوانان و جوانان، انجام میشود. در آغاز یک دایرهای روی زمین بازی ترسیم میکنند؛ بعد سرگروهها بهترینهای گروه خود را وارد زمین بازی میکنند. بازیکنان با دست از انگشت یک پای خود میگیرند و با تنه زدن به بازیکنان گروه حریف، رقابت شروع میشود. کسی که بر زمین بیفتد از بازی خارج میشود و تیم حریف امتیاز میگیرد.[۱۵]
چوببازی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]این بازی در فضای باز توسط زنان و مردان جداگانه و گاهی مشترک انجام میشود.[۱۶] چوببازی در مراسم عروسی و جشن تولد، با دهل، ساز و نفری دو تکه چوب بازی میشود.[۱۷] گروه بازیکنان، دایرهای تشکیل میدهند و هریک دو چوب به دست میگیرند؛ سپس بازی با نوای دهل و ساز و حرکات منظم و آرام آغاز میشود و با تند شدن آهنگ حرکات بازیکنان نیز سریع میشوند. بازکنان دو قدم به جلو و قرار دادن دو چوب بهشکل ضربدر در مقابل و یک قدم به عقب با بازیکن پشت سر خود نیز بازی میکنند و یکبار به دور خود میچرخند. در این بازی امتیاز خاص وجود ندارد.[۱۸]
کیچزور
[ویرایش | ویرایش مبدأ]بازی کیچزور بهصورت گروهی میان دو گروه با اعضای ۶ تا ۸ نفری جوانان و نوجوانان پسر و یک سرگروه که بهاصطلاح محلی به آن «سراستادک» میگویند، بهطور معمول در شبهای مهتابی با ابزار بازی کیچ (قطعهٔ کوچک استخوان یا چوب و سنگ)، بازی میشود. شیوهٔ امتیازگیری به این صورت است که اعضای هر گروه با فاصلهٔ ۸ الی ۱۰ متر از محل ایستادن سرگروهها میایستند و یکی از سرگروهها کیچ را به طرف بازیکنان پرتاب میکند. بازیکنان تلاش میکنند کیچ را پیدا کرده و به سرگروه خود برسانند؛ اما اعضای گروه رقیب مانع آن میشوند. در جریان بازی، بازیکنان کیچ را به همگروههای خود میدهند تا بازیکن قوی آن را به سرگروه برساند. عضو هر گروه که موفق به رساندن کیچ به دست سرگروه خود شد، آن گروه برنده میشود. جایزهٔ این بازی سوار شدن بر پشت بازیکنان تیم بازنده است که بلوچها به آن کِفتیکه میگویند.[۱۹]
کَبَدی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]این بازی گروهی، بین دو گروه ۶ نفره نوجوانان و جوانان، در زمین ۵ تا ۱۲ متری بازی میشود. در آغاز دو گروه در دو طرف خطی که از وسط زمین کشیده شده، میایستند. یک نفر از گروه آغازگر، وارد زمین حریف میشود و کلمهٔ کَبَدی را با صدای بلند تکرار میکند و بدون قطعی نفس تلاش میکند تا به زمین خود برگردد؛ اما اعضای تیم حریف تلاش میکنند، مانع برگشتن او شوند. اگر نفس شخص مهاجم قطع شود، از بازی خارج میشود و اگر دست او به یکی از اعضای گروه حریف برخورد کند و او نتواند او را بگیرد، فردی که دست مهاجم به او برخورد کرده، باید زمین بازی را ترک کند.[۲۰]
کشتی کجگردان
[ویرایش | ویرایش مبدأ]این بازی مردانه بدون محدودیت سنی، میان دو شخص در یک میدان خاکی برگزار میشود و محدودیت زمانی ندارد. کشتیگیران، با پوشیدن لباس محلی، شال را دور کمر میبندند و با گرفتن از شال کمر حریف، به زورآزمایی میپردازند. هرکدام که موفق شد حریف را بر زمین نشاند، برندهٔ بازی میشود. بهطور معمول جایزهٔ برندهٔ این بازی یک رأس گوسفند است.[۲۱]
لگوش
[ویرایش | ویرایش مبدأ]لگوش بهشکل گروهی ۵ تا ۲۰ نفری نوجوانان مرد، در میان نخلستانها در اوقات فراغت، با تکهچوب ۸۰ الی ۱۰۰ سانتیمتر، انجام میشود. ابتدا همهٔ افراد جمع میشوند و با شمارش اعداد ۱۰، ۲۰ تا ۱۰۰، یک نفر را بهعنوان گرگ انتخاب میکنند. بعد یک نفر آن تکهچوب را به سمتی پرتاب میکند تا بتواند گرگ را از نخلها دور کند. در زمان رفتن گرگ به سمت چوب، دیگر افراد با چالاکی از درختهای خرما بالا میروند. گرگ تلاش میکند با زدن چوب، مانع پایینآمدن آنها شود. اگر شخصی موفق به پایینآمدن روی زمین و گفتن لگوش شود، بهمعنای پیروزی گروه در مقابل گرگ است و بازی از سر گرفته میشود؛ اما اگر گرگ موفق شود قبل از پایین آمدن شخصی را مورد ضرب چوب قرار دهد، پیروز است و نقش گرگ به شخصی که مورد ضرب قرار گرفته، داده میشود.[۲۲]
تیت
[ویرایش | ویرایش مبدأ]این بازی بین دو گروه ۵ الی ۸ نفری جوانان و نوجوانان بلوچ، در زمین مربع یا دایرهای بازی میشود. در این بازی یک گروه بهنام گرگ، مانع ورود اعضای گروه حریف در زمین بازی میشود و اگر یک نفر از گروه حریف وارد زمین شود و کلمهٔ تیت را بگوید، تمامی اعضای گروه آزاد و بازی به نفع آنها ادامه پیدا میکند و اگر کسی نتواند وارد زمین شود، بازی به نفع تیم گرگ تمام میشود و جای گروهها عوض میشود.[۲۳]
شترسواری
[ویرایش | ویرایش مبدأ]شتر در فرهنگ بلوچ، حیوانی نجیب و نماد صبر، بردباری، رزق و برکت است. بازی شترسواری علاوه بر رقابت، نمایشگاه شتر نیز محسوب میشود.[۲۴] این رقابت جمعی، بدون محدودیت سنی و جنسیتی برگزار میشود.[۲۵] هر شرکتکننده، سوار بر شتری که با انواع گلهای نخی و صنایع دستی تزیین شده، تلاش میکند که مسافت تعیین شده را زودتر از حریفان طی کند.[۲۶]
خسوخسو
[ویرایش | ویرایش مبدأ]این بازی میان دو گروه ۶ نفری مردانه در یک زمین مستطیلشکل که هر نیمهٔ آن ۸ الی ۱۰ متر است، در دونیمهٔ ۲۰ دقیقهای، بازی میشود. در دو طرف زمین، یک خط مربع یکمتری به نام «اته» وجود دارد و یک گروه بهعنوان مهاجم و گروه دیگر بهعنوان مدافع بازی را آغاز میکنند. گروه مدافع دارای یک سردار است که با پیشانیبند مشخص میشود. اعضای هر گروه در حالیکه شصت پای خود را در دست دارند، بهمنظور تسخیر هدف (اته) حرکت میکنند. گروه مهاجم برای بیرون کردن سردار تیم حریف نیز تلاش میکنند. در صورتی که دست سردار از شصت پا رها شود، گروه مدافع بازنده است و بازی باید از نو آغاز شود. اگر این فرد عضو عادی باشد، فقط همان عضو از بازی خارج میشود.[۲۷]
دلکی/ نشانه
[ویرایش | ویرایش مبدأ]این بازی با دو گروه پنجنفره مردانه و بدون محدودیت سنی، با یک قطعهچوب در حدود ۲۰ سانتیمتر و یک قطعه چوب یکمتری، انجام میشود. ابتدا چالهای به عرض ۲۰ سانتیمتر روی زمین ایجاد میکنند. اعضای گروه اول در فاصلهٔ ۱۰ متر با فاصلهٔ یک متری پشت سرهم قرار میگیرند. تیم حریف چوب ۲۰ سانتی را بهگونهای داخل چاله میگذارد که نصف آن داخل و نصف دیگر آن بیرون چاله قرار گیرد. بعد یک نفر با چوب یکمتری به آن ضربه وارد میکند تا به هوا پرتاب شود؛ بعد با ضربهٔ دیگر آن را به سمت حریف پرتاب میکند. اگر تیم حریف آن را در هوا بگیرد، برنده میشود؛ در غیر این صورت بازی از نو آغاز میشود.[۲۸]
اشکاتلی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]این بازی میان دو گروه ۴ یا ۵ نفری جوانان و نوجوانان پسر، بازی میشود. در این بازی، ۶ الی ۸ خانه به ابعاد ۵ متر مربع در دو ردیف، یک راهرو طولی و ۴ یا ۵ راهرو عرضی با عرض ۵۰ سانتیمتر، روی زمین ترسیم میشود. سرگروه گروه مدافع به نام دورهگرد میتواند در راهرو طولی و راهرو اول عرضی تردد کند؛ اما باقی اعضا فقط در راهروهای ردیف دو تا پنج حق تردد دارند. سرگروه گروه مهاجم با اجازهٔ مدافعان وارد خانهٔ اول میشود و بهدنبال آن یک یا دو بازیکن با تشخیص سرگروه، بههدف سرگرم کردن مدافعان وارد خانهها میشوند تا با عبور از سد مدافعان، خود را به آنسوی خانهها رسانده و دوباره برگردند. در صورت عبور و برگشت تمام بازیکنان بدون برخورد با مدافعان، برندهاند؛ اما اگر یکی از بازیکنان توسط مدافعان زده شود، بازی متوقف و جای گروهها تغییر میکند.[۲۹]
هلاری
[ویرایش | ویرایش مبدأ]این بازی بین دو گروه با اعضای مساوی و یک سرگروه که به آن ماتوکان میگویند، با توپی از برگ خرما و دستک چوب، بازی میشود. در این بازی، دو دایره در میدان بازی با فاصلهٔ ۱۰۰ متر ترسیم میشود. گروه آغازگر، داخل دایره و اعضای گروه حریف در میدان قرار میگیرند. یک عضو گروه میدان، توپ را برای گروه آغازگر میاندازد و اعضای آن گروه توپ را با دستک چوب میزند. هر نفر حق یکبار زدن را دارد. اگر دستک به توپ نخورد، بازیکن میسوزد و داخل دایره میماند تا توپ توسط همگروه او به فاصلهٔ دورتر انداخته شود. در این صورت فرد سوخته تلاش میکند خود را به مقصد رسانده و به مبدأ برگردد. اگر برنگردد، منتظر فرصت بعدی همانجا میماند. اگر حریف توپ را در هوا بگیرد، امتیاز محسوب میشود.[۳۰]
کارکردهای بازی در قوم بلوچ
[ویرایش | ویرایش مبدأ]کارکرد فردی بازی در قوم بلوچ
[ویرایش | ویرایش مبدأ]کارشناسان بر این باورند که بازیهای سنتی علاوه بر سرگرمی و ایجاد شور و هیجان، در پرورش جسم و ایجاد آرامش روانی هم اثرگذار است. این گونه از بازیهای سنتی در تقویت دوندگی و سرعت با یکپا یا دوپا، افزایش توان جسمی، تمرکز حواس، نگهداری و مسؤلیتپذیری، افزایش حس همکاری، قدرت هدفگیری، توان حرکت در آب، بالارفتن مهارت سوارکاری، زورآزمایی، قدرت تخمین، هوشیاری، افزایش توان دید چشم، استقامت و جسارت، ایجاد تعادل و هماهنگی در عمل، آشنایی با محدودیت و تنگناها، پرورش قوای ذهنی و هوشآزمایی، تأثیر قابل توجه دارند.[۳۱]
کارکرد اجتماعی بازی در قوم بلوچ
[ویرایش | ویرایش مبدأ]این بازیها در کنار کارکردهای شخصی، موجب تقویت و حفظ انسجام اجتماعی، انتقال میراث فرهنگی به نسلهای آینده، حفظ هویت و زبان آنها میشود.[۳۲] همچنین باعث غنیسازی اوقات فراغت، زمینهسازی برای دورهمیهای فامیلی و عمومی و در نهایت زمینهساز زندگی مسالمتآمیز و امنیت اجتماعی میشود.[۳۳]
پانویس
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- ↑ «بازیهای قومی بلوچی رو به فراموشی»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
- ↑ شهرنازدار، «مطالعات انسانشناختی بلوچستان»، وبسایت انسانشناسی و فرهنگ.
- ↑ «روزجهانی فرهنگ بلوچ»، خبرگزاری علم و فرهنگ.
- ↑ «آشنایی با بازیهای بومی سیستان و بلوچستان»، وبسایت روزنامۀ همشهری.
- ↑ «آشنایی با بازیهای بومی سیستان و بلوچستان»، وبسایت مجلۀ پاورست.
- ↑ «کلاچلچل بازی سنتی سیستان و بلوچستان»، پایگاه تحلیلی خبری شهرستان سراوان.
- ↑ «فراموشی بازیهای بومی و محلی در پی بیتدبیری مسئولان»، خبرگزاری مهر.
- ↑ «فرهنگ بومی مردم بلوچ»، وبسایت ایران یزد.
- ↑ «آشنایی با بازیهای بومی سیستان و بلوچستان»، وبسایت مجلۀ پاورست.
- ↑ «بازیهای قومی بلوچی رو به فراموشی»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
- ↑ «بازیهای قومی بلوچی رو به فراموشی»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
- ↑ «توتنسواری ورزش مفرح بومی محلی سیستان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
- ↑ «توتن (قایق) یکی از صنایع دستی سیستان دریاچه هامون چشمانتظار حیات دوباره آن است»، باشگاه خبری خبرنگاران جوان.
- ↑ «توتنسواری ورزش مفرح بومی محلی سیستان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
- ↑ «آشنایی با بازیهای بومی سیستان و بلوچستان»، وبسایت روزنامۀ همشهری.
- ↑ «چوببازی بلوچها سبک سیستانی»، وبسایت آپارات.
- ↑ «رقص چوب سیستان»، وبسایت ایران توریسم.
- ↑ «فرهنگ بومی مردم بلوچ»، وبسایت ایران یزد.
- ↑ «روحیه نشاط و شادابی با بازیهای بومی محلی»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
- ↑ «فرهنگ بومی مردم بلوچ»، وبسایت ایران یزد.
- ↑ «کشتی بومی و محلی کچگردان سیستان»، خرگزاری دانشجویان ایران ایسنا.
- ↑ «بازی لموشت یا لگوش یا آنجالسکی»، وبلاگ بازیهای بومی و محلی بلوچستان.
- ↑ «آشنایی با بازیهای بومی سیستا و بلوچستان»، روزنامۀ همشهری.
- ↑ بلوچزهی، «فصلی برای طنازی و تاخت و تاز زیبا شتران بلوچ»، وبلاگ سرزمینم بلوچستان.
- ↑ «سیستان و بلوچستان مسابقه شترسواری زنان بلوچ در تالاب خشک جازموریان»، خبرگزاری تسنیم.
- ↑ کریمزایی، «آداب و رسوم بلوچی»، وبلاگ بلوچستان.
- ↑ «بازیهای محلی سیستان و بلوچستان»، پایگاه خبری عالیگرد.
- ↑ «آشنایی با بازیهای بومی سیستا و بلوچستان»، روزنامۀ همشهری.
- ↑ «بازی ورّا یا اشکاتلی»، وبلاگ بازیهای بومی و محلی بلوچستان.
- ↑ «هلاری بازی محلی در سیستان و بلوچستان»، وبسایت سیری در ایران.
- ↑ «بازیهای قومی بلوچی رو به فراموشی»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
- ↑ «بازیهای بومی و محلی حلقه ارتباط نسلهای مختلف»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
- ↑ «بازیهای بومی و محلی، ابزاری برای انسجام اقوام و تقویت امنیت مناطق مرزی»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
منابع
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- «آشنایی با بازیهای بومی سیستان و بلوچستان»، وبسایت روزنامهٔ همشهری، تاریخ درج مطلب: ۲۵ دی ۱۳۹۸ش.
- «آشنایی با بازیهای بومی سیستان و بلوچستان»، وبسایت مجلهٔ پاورست، تاریخ درج مطلب: ۱۲ اسفند ۱۳۹۸ش.
- اربابی، اسحاق، «بازی لموشت یا لگوش یا آنجالسکی»، وبلاگ بازیهای بومی و محلی بلوچستان، تاریخ درج مطلب: ۹ آذر ۱۳۹۴ش.
- «بازیهای قومی بلوچی رو به فراموشی»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۳۱ شهریور ۱۳۹۵ش.
- «بازیهای بومی و محلی، ابزاری برای انسجام اقوام و تقویت امنیت مناطق مرزی»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۱۹ مهر ۱۳۹۲ش.
- «بازیهای بومی و محلی حلقه ارتباط نسلهای مختلف»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۷ش.
- «بازیهای محلی سیستان و بلوچستان»، پایگاه خبری عالیگرد، تاریخ درج مطلب: ۱۹ بهمن ۱۴۰۱ش.
- «بازی لموشت یا لگوش یا آنجالسکی»، وبلاگ بازیهای بومی و محلی بلوچستان، تاریخ درج مطلب: ۱۹ آبان ۱۳۹۴ش.
- بلوچزهی، محمد، «فصلی برای طنازی و تاخت و تاز زیبا شتران بلوچ»، وبلاگ سرزمینم بلوچستان، تاریخ درج مطلب: ۲۷ مهر ۱۳۹۰ش.
- «توتنسواری ورزش مفرح بومی محلی سیستان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۲۴ بهمن ۱۳۹۱ش.
- «توتن (قایق) یکی از صنایعدستی سیستان دریاچه هامون چشمانتظار حیات دوباره آن است»، باشگاه خبری خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب: ۱۱ شهریور ۱۳۹۵ش.
- «چوببازی بلوچها سبک سیستانی»، وبسایت آپارات، تاریخ بازدید: ۲۳ آبان ۱۴۰۲ش.
- «رقص چوب سیستان»، وبسایت ایران توریسم، تاریخ درج مطلب: ۲۶ بهمن ۱۴۰۰ش.
- «روحیه نشاط و شادابی با بازیهای بومی محلی»، خبرگزار جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۱۱ مهر ۱۳۹۷ش.
- «روز جهانی فرهنگ بلوچ»، خبرگزاری علم و فرهنگ، تاریخ درج مطلب: ۲۸ آبان ۱۴۰۲ش.
- «سیستان و بلوچستان مسابقه شترسواری زنان بلوچ در تالاب خشک جازموریان»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۲۸ بهمن ۱۳۹۶ش.
- شهرنازدار، محسن، «مطالعات انسانشناختی بلوچستان»، وبسایت انسانشناسی و فرهنگ، تاریخ درج مطلب: ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۱ش.
- «فراموشی بازیهای بومی و محلی در پی بیتدبیری مسئولان»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۶ مرداد ۱۳۹۷ش.
- «فرهنگ بومی مردم بلوچ»، وبسایت ایران یزد، تاریخ بازدید: ۲۲ آبان ۱۴۰۲ش.
- کریمزایی، هاشم، «آداب و رسوم بلوچی»، وبلاگ بلوچستان، تاریخ درج مطلب: ۱ شهریور ۱۳۹۱ش.
- «کلاچلچل بازی سنتی سیستان و بلوچستان»، پایگاه تحلیلی خبری شهرستان سراوان، تاریخ درج مطلب: ۵ فروردین ۱۳۹۹ش.
- «کشتی بومی و محلی کچگردان سیستان»، خبرگزاری دانشجویان ایران ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۲۹ خرداد ۱۳۹۰ش.
- «نگاهی به بازی محلی کبدی کبدی ویژه منطقه سیستان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۵ اسفند ۱۳۹۱ش.
- «هلاری بازی محلی در سیستان و بلوچستان»، وبسایت سیری در ایران، تاریخ درج مطلب: ۱۵ آذر ۱۳۹۵ش.