پرش به محتوا

پیش‌نویس:حماس: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر
دیداریویکی‌متن
 
(۳۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۱۰ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
[[پرونده:حماس.jpg|200px|thumb|left|]]
[[پرونده:قسام-حماس.jpg|جایگزین=رژه گردان‌های قسام شاخه نظامی حماس|بندانگشتی|رژه گردان‌های قسام شاخه نظامی حماس]]
<big>'''حماس؛'''</big> جنبش اسلامی، سیاسی و نظامی متعلق به مقاومت فلسطینی برای آزادی سرزمین‌های اشغالی فلسطین.  
{{درشت|'''حماس؛'''}} جنبش اسلامی، سیاسی و نظامی متعلق به مقاومت فلسطینی برای آزادی سرزمین‌های اشغالی فلسطین.


حماس، جنبش مقاومت مردمی، ملی و اسلامی است که با تکیه بر آموزه‌های دینی و الگوگیری از [[انقلاب اسلامی|انقلاب اسلامی ایران]] تلاش می‌کند زمینه را برای رهایی ملت [[نوار غزه|فلسطین]] از ستم اسرائیل و همچنین آزادسازی سرزمین غصب شدۀ فلسطین و مقابله با طرح صهیونیستی را فراهم آورد. این جنبش مبانی اسلامی را اصل ثابت برای هر تلاش علیه صهیونیست‌های اشغاگر می‌داند. امروزه جنبش حماس به‌عنوان نیروی اصلی در مقابل پروژۀ استعماری و استکباری دنیای غرب به نام اسرائیل ایستاده است و به‌رغم حملات فراگیر و خصمانه‌ای که با آن مواجه شده، همچنان نیروی اساسی و حافظ پویایی و تداوم آرمان فلسطین محسوب می‌شود. این جنبش از بدو تأسیس تا امروز در واکنش به جنایات رژیم صهیونیستی در کشتار فلسطینیان و هتک حرمت مسجدالاقصی، حملات زیادی علیه اسرائیل انجام داده که بزرگ‌ترین آنها عملیات «طوفان الاَقصی» در ۱۵ مهر ۱۴۰۲ش است.
حماس، جنبش مقاومت مردمی، ملی و اسلامی است که با تکیه بر آموزه‌های دینی و الگوگیری از [[انقلاب اسلامی]] [[ایران]] تلاش می‌کند زمینه را برای رهایی ملت فلسطین از ستم [[رژیم کودک‌کش|اسرائیل]] و همچنین آزادسازی سرزمین غصب شدهٔ فلسطین و مقابله با طرح [[صهیونیسم|صهیونیستی]] را فراهم آورد. این جنبش مبانی اسلامی را اصل ثابت برای هر تلاش علیه صهیونیست‌های اشغاگر می‌داند.
==معرفی==
«حماس» نام اختصاری «جنبش مقاومت اسلامی»، (حركة المقاومة الإسلامية)، از جنبش‌های اسلامی و نیروهای مقاومت فلسطین است که با هدف آزادسازی کشور فلسطین از لوث وجود رژیم صهیونیستی تأسیس شده است. مقر اصلی این جنبش اسلامی، «نوار غزه» در سرزمین‌های اشغالی است، اما در کرانۀ باختری که دولت خودگران فلسطین (سازمان فتح) آن را کنترل می‌کنند، نیز حضور دارد. تأکید بر ماهیت اسلامی فلسطین و آزادی سرزمین‌های اشغال‌شده، تعلق فلسطین به تمام امت اسلامی تا روز قیامت و مبارزه با رژیم صهیونیستی از محورهای راهبردی در اساسنامۀ حماس است.<ref> علی‌نقی‌پور، «بررسی نقش جنبش حماس در تحولات سیاسی فلسطین اشغالی»، 1395ش، ص112.</ref>  این جنبش ریشه در ارادۀ مردم فلسطین و امت اسلامی دارد و اندیشۀ مبارزاتی خود را در رقابت با گروه‌های سکولار ملی در داخل و مخالفت با ادعاهاي صهیونیست‌ها در خارج، تنظیم کرده است. این نیروی مقاومت، برخلاف سازمان آزادیبخش فلسطین که در 1988م اسرائیل را به رسمیت شناخت، خواهان نابودي رژیم صهیونیستی و مخالف ماهیت وجودي آن است و باور دارد که بهترین راه‌کار براي پیشبرد این هدف، بسیج تمام نیرو و توانمندی‌هاي ملت فلسطین براي برافراشتن پرچم جهاد بر ضد حضور غاصبانۀ اسرائیل در فلسطین و تقویت هویت اسلامی به هر وسیلۀ ممکن است.<ref>  رفعت و الشبوکی، آیندۀ جنبش‌هاي اسلامی پس از سپتامبر 11، 1387ش، ص110-111.</ref>


==تاریخچه==
امروزه جنبش حماس به‌عنوان نیروی اصلی در مقابل پروژهٔ استعماری و استکباری دنیای غرب به نام اسرائیل ایستاده است و به‌رغم حملات فراگیر و خصمانه‌ای که با آن مواجه شده، همچنان نیروی اساسی و حافظ پویایی و تداوم آرمان فلسطین محسوب می‌شود. این جنبش از بدو تأسیس تا امروز در واکنش به جنایات رژیم صهیونیستی در کشتار فلسطینیان و هتک حرمت [[مسجدالاقصی]]، حملات زیادی علیه اسرائیل انجام داده که بزرگ‌ترین آنها عملیات «[[طوفان الاقصی|طوفان الاَقصی]]» در ۱۵ مهر ۱۴۰۲ش است.
حماس پيشينۀ تاريخى مشتركى با اخوان المسلین دارد<ref>  زیاد، جنبش‌هاى اسلامى، 1371ش، ص66.</ref>  و سابقۀ فعاليت آن در فلسطين به پيش از تأسيس رژيم اشغالگر در 1948م باز مى‌گردد؛ در 1935م حسن‌البنا، رهبر اخوان‌المسلمين، برادر خود عبدالرحمان البنا و محمد اسعد الحكيم را به فلسطين اعزام كرد.<ref>ابوعید و دیگران، دراسة فی‌ الفکر السیاسی لحرکة ‌المقاومة ‌الاسلامیة: حماس (۱۹۸۷ـ ۱۹۹۶م)، ۱۹۹۹م، ص31.</ref>  سعيد رمضان، يكى از رهبران اخوان‌المسلمين، نخستين شعبۀ اخوان را در 26 اكتبر 1945م در بيت‌المقدّس بنياد گذاشت. در 1947م اخوان‌المسلمين در فلسطين حدود 25 شعبه و بيست هزار نفر عضو فعال داشت و همه اين شعبه‌ها را اخوان‌المسلمين مصر رهبرى مى‌كرد.<ref>زیاد ابوعمرو، جنبش‌های اسلامی در فلسطین، 1371ش، ص3.</ref>  این گروه پیش از اعلام موجودیت حماس، نام‌های دیگری برای بیان مواضع سیاسی‌خود در قبال مسألۀ فلسطین از جمله «المرابطون علی ارض الاسرا» و «جنبش مبارز اسلامی» استفاده کرده بود.<ref>[https://www.farsnews.ir/news/13910918000349/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%B4%DA%A9%D9%84-%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4-%D8%AD%D9%85%D8%A7%D8%B3 «نگاهی به شکل‌گیری جنبش حماس»، خبرگزاری فارس.] </ref>  حماس هم‌زمان با آغاز انتفاضه، در 9 دسامبر 1987م به وجود آمد؛ در آن زمان در منزل شيخ ‌احمد ياسين نشستى برگزار شد و شش تن از ديگر رهبران اخوان‌المسلمين در نوار غزه نيز در اين جلسه شركت كردند. هدف از اين نشست بررسى حادثه‌اى بود كه در 8 دسامبر 1987م بر اثر برخورد خودرويى اسرائيلى با چند خودروى فلسطينى اتفاق افتاد و در آن جنایت شمارى از كارگران فلسطينى كشته شدند. در این جلسه علاوه‌بر برنامه‌ریزی امور تظاهرات، جنبش حماس به وجود آمد. در نخستين بيانيۀ حماس، از تظاهرات توده‌اى مردم فلسطين با عنوان انتفاضه نام برده و در 8 دسامبر 1987م به‌عنوان تاريخ رسمى آغاز انتفاضۀ اول ثبت شد.<ref>  ابوعید، دیگران، دراسة فی‌ الفکر السیاسی لحرکة ‌المقاومة ‌الاسلامیة: حماس (۱۹۸۷ـ ۱۹۹۶م)، ۱۹۹۹م، ص31.</ref>  در ژانويۀ 1988 جميل حمامى (از اعضاى اخوان‌المسلمين در كرانۀ باخترى) شاخۀ جنبش حماس در كرانۀباخترى را تأسيس كرد.<ref> زیاد، «حماس: خلفیة تاریخیة سیاسیة»، ۱۹۹۳م، ص87ـ88.</ref>


==زمینه‌های سیاسی و اجتماعی==  
==معرفی حماس==
===1. اشغال فلسطین توسط صهیونیسم===
«حماس» نام اختصاری «جنبش مقاومت اسلامی»، (حرکة المقاومة الإسلامیة)، از جنبش‌های اسلامی و نیروهای مقاومت فلسطین است که با هدف آزادسازی کشور فلسطین از لوث وجود رژیم صهیونیستی تأسیس شده است. مقر اصلی این جنبش اسلامی، «[[نوار غزه]]» در [[اشغال سرزمین فلسطین|سرزمین‌های اشغالی]] است، اما در [[کرانه باختری|کرانهٔ باختری]] که دولت خودگران فلسطین (سازمان فتح) آن را کنترل می‌کنند، نیز حضور دارد.<ref>علی‌نقی‌پور، «بررسی نقش جنبش حماس در تحولات سیاسی فلسطین اشغالی»، 1395ش، ص112.</ref>
با ضعیف‌شدن کشورهای اسلامی به‌ویژه امپراتوري عثمانی در اواخر قرن نوزدهم و هم‌زمان با اوج‌گیري سیاست‌هاي یهودی‌ستیزی در برخی کشورهای اروپایی به‌خصوص آلمان نازی، تلاش یهودیان پراکنده برای انسجام و تأسیس دولت یهودی شدت گرفت و به صهیونیزم معروف شد. آنان خواهان ایجاد یک وطن ملی و استقرار تمامی یهودیان در این سرزمین بودند. در پی این تحول، کشور فلسطین با توطئۀ کشورهای غربی، به‌ویژه انگلیس، با اهداف بلندمدت استعماری در 1947م اشغال شد. رژیم صهیونیستی در سال‌هاي طولانی پس از اشغال، از ارتکاب هرگونه جنایت‌ علیه فلسطینیان دریغ نکرد؛ حملات دائمی مسلحانه، کشتار کودکان، زنان، جوانان، ویرانسازي منازل، مصادرۀ زمین‌ها، اسکان یهودیان و ساختن شهرك‌ها، شکنجۀ مبارزان، نادیدهگرفتن حقوق انسانی و سیاسی مردم فلسطین و تحقیر آنها به‌عنوان شهروندان درجۀ دوم و تلاش  براي از بین بردن هویت اسلامی وعربی آنها برخی از این جنایات گسترده و مستمر را در سرزمین‌های اشغالی فلسطین دربر می‌گیرد.<ref>شقاقی، انتفاضه و طرح اسلامی معاصر، 1371ش، ص31.</ref>  به موازات این جنایات ضد بشری، هسته‌های مقاومت و انتفاضۀ مردم فلسطین به تدریج شکل گرفت و زمینۀ حضور حماس فراهم شد.<ref>قاسم، غروب روشنفکران عرب، 1388ش، ص122.</ref>


===2. پیروزی انقلاب اسلامی ایران===
تأکید بر ماهیت اسلامی فلسطین و آزادی سرزمین‌های اشغال‌شده، تعلق فلسطین به تمام امت اسلامی تا روز قیامت و مبارزه با رژیم صهیونیستی از محورهای راهبردی در اساسنامهٔ حماس است.<ref>علی‌نقی‌پور، «بررسی نقش جنبش حماس در تحولات سیاسی فلسطین اشغالی»، 1395ش، ص112.</ref>
با پیروزی انقلاب اسلامی ایران و رویکرد راهبردی آن در حمایت ‌از ‌مظلومان‌ جهان، فلسطین ‌‌از جایگاه‌ ویژه‌ای ‌در ‌سیاست ‌خارجی ‌ایران ‌برخوردار ‌شد و مورد حمایت معنوی قرار گرفت.<ref>صدقی، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از آغاز تا 1368ش، 1386ش، ص132.</ref> طی ‌این ‌‌حمایت‌ها‌ و مبادلات بین ایران و گروه‌های مبارز فلسطینی، ‌‌‌زمینۀ ‌شکل‌گیری‌گروه‌های مقاومت اسلامی فراهم شد که از ‌جملۀ آنها جنبش حماس بود. کنشگران این جنبش اسلامی خود نیز معترف‌اند که ‌از ‌انقلاب اسلامی الگو گرفته و انتفاضه ‌را‌ در ‌کشور ‌فلسطین‌ سازمان‌دهی کرده‌اند. برای مثال «اسامه ‌ابوحمدان»، ‌‌نمایندۀ جنبش ‌مقاومت ‌اسلامی ‌فلسطین ‌در ‌لبنان‌، معتقد است که با‌ پیروزی  انقلاب اسلامی ایران، مهم‌ترین ‌خواستۀ [[مسلمان|‌مسلمانان‌]] در ‌قرن ‌بیستم ‌تحقق ‌یافت. مسلمانان‌‌ ‌جهان انقلاب اسلامی ‌را ‌الگو‌ی ‌خود ‌می‌دانند ‌و ‌باور ‌دارند‌ که ‌نظام ‌اسلامی ‌در ‌تمامی‌ دوران‌ها قادر است حکومت تشکیل دهد. انقلاب اسلامی مایۀ افتخار و الگوی مبارزات ملت فلسطین است؛ زیرا مردم مسلمان ایران قدرتمندترین پایگاه استکبار جهانی و رژیم صهیونیستی را در منطقه فروریخت و ملت فلسطین را به گرفتن حقوق از دست‌رفتۀ خود امیدوار کرد.<ref>سالار، «انقلاب اسلامی و صدور ارزش‌های فرهنگی»، 1382ش، ص28.</ref>


==ساختار تشكيلاتى==  
این جنبش ریشه در ارادهٔ مردم فلسطین و امت اسلامی دارد و اندیشهٔ مبارزاتی خود را در رقابت با گروه‌های سکولار ملی در داخل و مخالفت با ادعاهای صهیونیست‌ها در خارج، تنظیم کرده است.<ref>رفعت و الشبوکی، آیندهٔ جنبش‌های اسلامی پس از سپتامبر 11، 1387ش، ص110-111.</ref>
حماس همانند گروه اخوان المسلمین از شورای عمومی، کمیتۀ مرکزی، دفتر سیاسی و هسته‌های مشابه تشکیل شده که دارای کمیتۀ امنیتی به نام مجد، کمیته‌های تبلیغاتی، سیاسی، نهاد بررسی روند انتفاضه، بسیج ملی، جناح نظامی و دفتر رسیدگی به امور سرزمین‌های اشغالی است.<ref>ملاابراهیمی، فرهنگ معاصر فلسطین، شخصیتها و جنبش‌ها، 1382ش، ج1، ص218.</ref> اما فعالیت کلی حماس از طریق سه دستگاه دفتر سیاسی، دفتر تبلیغاتی و بازوی نظامی (گردان‌های قسام) دنبال می‌شود. هدایت جنبش به عهدۀ  دفتر رهبری است که خود تحت نظر مجلس شورا عمل می‌کند. اعضای مجلس شورا به‌طور مستقیم از سوی اعضای جنبش انتخاب می‌شوند.<ref>الحمد و برغوثی، سیری در اندیشۀ سیاسی جنبش حماس، 1382ش، ص42-44.
 
   ابوعید و دیگران، دراسة فی ‌الفکر السیاسی لحرکة‌ المقاومة ‌الاسلامیة: حماس (۱۹۸۷ـ ۱۹۹۶م)، ۱۹۹۹م، ص43ـ44.
این نیروی مقاومت، برخلاف سازمان آزادی‌بخش فلسطین که در ۱۹۸۸م اسرائیل را به رسمیت شناخت، خواهان نابودی رژیم صهیونیستی و مخالف ماهیت وجودی آن است و باور دارد که بهترین راه‌کار برای پیشبرد این هدف، بسیج تمام نیرو و توانمندی‌های ملت فلسطین برای برافراشتن [[پرچم]] جهاد بر ضد حضور غاصبانهٔ اسرائیل در فلسطین و تقویت هویت اسلامی به هر وسیلهٔ ممکن است.<ref>رفعت و الشبوکی، آیندهٔ جنبش‌های اسلامی پس از سپتامبر 11، 1387ش، ص110-111.</ref>
</ref> همچنین دفتر رهبرى مسئوليت ايجاد واحدهاى فنى در زمينه‌هاى تبليغات دينى، امور خيريه، توسعۀ امور اجتماعى، بهداشتى و آموزشى و فعاليت دانشجويى، صنفى و سياسى و نيز مسئوليت نيروهاى امنيتى و نظامى را به‌عهده دارد.<ref>ابوعید و دیگران، دراسة فی ‌الفکر السیاسی لحرکة‌ المقاومة ‌الاسلامیة: حماس (۱۹۸۷ـ ۱۹۹۶م)، ۱۹۹۹م، ص43ـ44.</ref>
 
==تاریخچه شکل‌گیری حماس==
===ریشه‌های تاریخی حماس در اخوان‌المسلمین===
حماس پیشینهٔ تاریخی مشترکی با اخوان المسلین دارد<ref>زیاد، جنبش‌های اسلامی، 1371ش، ص66.</ref> و سابقهٔ فعالیت آن در فلسطین به پیش از تأسیس رژیم اشغالگر در ۱۹۴۸م بازمی‌گردد؛ در ۱۹۳۵م حسن‌البنا، رهبر اخوان‌المسلمین، برادر خود عبدالرحمان البنا و محمد اسعد الحکیم را به فلسطین اعزام کرد.<ref>ابوعید و دیگران، دراسة فی الفکر السیاسی لحرکة المقاومة الاسلامیة: حماس (۱۹۸۷–۱۹۹۶م)، ۱۹۹۹م، ص31.</ref> سعید رمضان، یکی از رهبران اخوان‌المسلمین، نخستین شعبهٔ اخوان را در ۲۶ اکتبر ۱۹۴۵م، در بیت‌المقدّس بنیاد گذاشت.
 
در ۱۹۴۷م اخوان‌المسلمین در فلسطین حدود ۲۵ شعبه و بیست هزار نفر عضو فعال داشت و همه این شعبه‌ها را اخوان‌المسلمین مصر رهبری می‌کرد.<ref>زیاد ابوعمرو، جنبش‌های اسلامی در فلسطین، 1371ش، ص3.</ref> این گروه پیش از اعلام موجودیت حماس، نام‌های دیگری برای بیان مواضع سیاسی‌خود در قبال مسألهٔ فلسطین از جمله «المرابطون علی ارض الاسرا» و «جنبش مبارز اسلامی» استفاده کرده بود.<ref>[https://www.farsnews.ir/news/13910918000349/نگاهی-به-شکل-گیری-جنبش-حماس «نگاهی به شکل‌گیری جنبش حماس»، خبرگزاری فارس.]</ref>
 
===تأسیس رسمی هم‌زمان با انتفاضهٔ اول===
[[پرونده:حماس۱.jpg|جایگزین=شیخ احمد یاسین، بنیان‌گذار جنبش حماس|بندانگشتی|شیخ احمد یاسین، بنیان‌گذار جنبش حماس]]
حماس هم‌زمان با آغاز انتفاضه، در ۹ دسامبر ۱۹۸۷م به وجود آمد؛ در آن زمان در منزل [[شیخ احمد یاسین]] نشستی برگزار شد و شش تن از دیگر رهبران اخوان‌المسلمین در نوار غزه نیز در این جلسه شرکت کردند. هدف از این نشست بررسی حادثه‌ای بود که در ۸ دسامبر ۱۹۸۷م بر اثر برخورد خودرویی اسرائیلی با چند خودروی فلسطینی اتفاق افتاد و در آن جنایت شماری از کارگران فلسطینی کشته شدند.
 
در این جلسه علاوه‌بر برنامه‌ریزی امور تظاهرات، جنبش حماس به وجود آمد. در نخستین بیانیهٔ حماس، از تظاهرات توده‌ای مردم فلسطین با عنوان انتفاضه نام برده و در ۸ دسامبر ۱۹۸۷م به‌عنوان تاریخ رسمی آغاز انتفاضهٔ اول ثبت شد.<ref>ابوعید، دیگران، دراسة فی الفکر السیاسی لحرکة المقاومة الاسلامیة: حماس (۱۹۸۷–۱۹۹۶م)، ۱۹۹۹م، ص31.</ref>
 
===گسترش جنبش در کرانهٔ باختری===
در ژانویهٔ ۱۹۸۸ جمیل حمامی (از اعضای اخوان‌المسلمین در کرانهٔ باختری) شاخهٔ جنبش حماس در کرانهٔ باختری را تأسیس کرد.<ref>زیاد، «حماس: خلفیة تاریخیة سیاسیة»، ۱۹۹۳م، ص87ـ88.</ref>
 
==زمینه‌های سیاسی و اجتماعی==
===اشغال فلسطین توسط صهیونیسم===
با ضعیف‌شدن کشورهای اسلامی به‌ویژه امپراتوری عثمانی در اواخر قرن نوزدهم و هم‌زمان با اوج‌گیری سیاست‌های یهودی‌ستیزی در برخی کشورهای اروپایی به‌خصوص آلمان نازی، تلاش یهودیان پراکنده برای انسجام و تأسیس دولت یهودی شدت گرفت و به صهیونیزم معروف شد. آنان خواهان ایجاد یک وطن ملی و استقرار تمامی یهودیان در این سرزمین بودند. در پی این تحول، کشور فلسطین با توطئهٔ کشورهای غربی، به‌ویژه انگلیس، با اهداف بلندمدت استعماری در ۱۹۴۷م اشغال شد.
 
رژیم صهیونیستی در سال‌های طولانی پس از اشغال، از ارتکاب هرگونه جنایت علیه فلسطینیان دریغ نکرد؛ حملات دائمی مسلحانه، کشتار [[کودک|کودکان]]، زنان، [[جوانی|جوانان]]، ویرانسازی منازل، مصادرهٔ زمین‌ها، اسکان یهودیان و ساختن شهرک‌ها، شکنجهٔ مبارزان، نادیده گرفتن حقوق انسانی و سیاسی مردم فلسطین و تحقیر آنها به‌عنوان شهروندان درجهٔ دوم و تلاش برای از بین بردن هویت اسلامی و عربی آنها برخی از این جنایات گسترده و مستمر را در سرزمین‌های اشغالی فلسطین دربر می‌گیرد.<ref>شقاقی، انتفاضه و طرح اسلامی معاصر، 1371ش، ص31.</ref> به موازات این جنایات ضد بشری، هسته‌های مقاومت و انتفاضهٔ مردم فلسطین به تدریج شکل گرفت و زمینهٔ حضور حماس فراهم شد.<ref>قاسم، غروب روشنفکران عرب، 1388ش، ص122.</ref>
 
===پیروزی انقلاب اسلامی ایران===
[[پرونده:حماس (1).jpg|بندانگشتی|جایگزین=اسامه ابوحمدان|اسامه ابوحمدان، نمایندهٔ جنبش مقاومت اسلامی فلسطین در لبنان]]
با پیروزی [[انقلاب اسلامی]] ایران و رویکرد راهبردی آن در حمایت از مظلومان جهان، فلسطین از جایگاه ویژه‌ای در سیاست خارجی ایران برخوردار شد و مورد حمایت معنوی قرار گرفت.<ref>صدقی، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از آغاز تا 1368ش، 1386ش، ص132.</ref> طی این حمایت‌ها و مبادلات بین ایران و گروه‌های مبارز فلسطینی، زمینهٔ شکل‌گیری‌گروه‌های مقاومت اسلامی فراهم شد که از جملهٔ آنها جنبش حماس بود. کنشگران این جنبش اسلامی خود نیز معترف‌اند که از انقلاب اسلامی الگو گرفته و انتفاضه را در کشور فلسطین سازمان‌دهی کرده‌اند.
 
برای مثال «اسامه ابوحمدان»، نمایندهٔ جنبش مقاومت اسلامی فلسطین در [[لبنان]]، معتقد است که با پیروزی انقلاب اسلامی ایران، مهم‌ترین خواستهٔ [[مسلمان|مسلمانان]] در قرن بیستم تحقق یافت. مسلمانان جهان انقلاب اسلامی را الگوی خود می‌دانند و باور دارند که نظام اسلامی در تمامی دوران‌ها قادر است حکومت تشکیل دهد. انقلاب اسلامی مایهٔ افتخار و الگوی مبارزات ملت فلسطین است؛ زیرا مردم مسلمان ایران قدرتمندترین پایگاه استکبار جهانی و رژیم صهیونیستی را در منطقه فروریخت و ملت فلسطین را به گرفتن حقوق از دست‌رفتهٔ خود امیدوار کرد.<ref>سالار، «انقلاب اسلامی و صدور ارزش‌های فرهنگی»، 1382ش، ص28.</ref>
 
==ساختار تشکیلاتی حماس==
حماس همانند گروه اخوان المسلمین از شورای عمومی، کمیتهٔ مرکزی، دفتر سیاسی و هسته‌های مشابه تشکیل شده که دارای کمیتهٔ امنیتی به نام مجد، کمیته‌های تبلیغاتی، سیاسی، نهاد بررسی روند انتفاضه، بسیج ملی، جناح نظامی و دفتر رسیدگی به امور سرزمین‌های اشغالی است.<ref>ملاابراهیمی، فرهنگ معاصر فلسطین، شخصیتها و جنبش‌ها، 1382ش، ج1، ص218.</ref>
 
اما فعالیت کلی حماس از طریق سه دستگاه دفتر سیاسی، دفتر تبلیغاتی و بازوی نظامی (گردان‌های قسام) دنبال می‌شود. هدایت جنبش به عهدهٔ دفتر رهبری است که خود تحت نظر مجلس شورا عمل می‌کند. اعضای مجلس شورا به‌طور مستقیم از سوی اعضای جنبش انتخاب می‌شوند.<ref>الحمد و برغوثی، سیری در اندیشهٔ سیاسی جنبش حماس، 1382ش، ص42-44.
   ابوعید و دیگران، دراسة فی الفکر السیاسی لحرکة المقاومة الاسلامیة: حماس (۱۹۸۷–۱۹۹۶م)، ۱۹۹۹م، ص43ـ44.</ref>
 
همچنین دفتر رهبری مسئولیت ایجاد واحدهای فنی در زمینه‌های تبلیغات دینی، امور خیریه، توسعهٔ امور اجتماعی، بهداشتی و آموزشی و فعالیت دانشجویی، صنفی و سیاسی و نیز مسئولیت نیروهای امنیتی و نظامی را به‌عهده دارد.<ref>ابوعید و دیگران، دراسة فی الفکر السیاسی لحرکة المقاومة الاسلامیة: حماس (۱۹۸۷–۱۹۹۶م)، ۱۹۹۹م، ص43ـ44.</ref>


==رهبران حماس==
==رهبران حماس==
مهم‌ترین رهبران حماس [[اسماعیل هنیه]]، موسی ابومرزوق، محمود الزهار، عزیز دوبک و شیخ حسن یوسف هستند که مبنای کنش‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی آنها، سبک زندگی اسلامی است. رهبرى اوليۀ این جنبش، از هفت نفر عضو مؤسس به رياست شيخ احمد ياسين تشكيل شد و سپس به تأسيس شاخه‌ها و كميته‌هاى سياسى، امنيتى، نظامى و رسانه‌اى اقدام كرد. پس از مدتى رهبرى حماس به علت بازداشت‌هاى مكرر اعضاى مؤسس تغيير يافت.<ref>[https://rch.ac.ir/article/Details?id=7893 مالکی، «حماس جنبش»، دانشنامۀ جهان اسلام.] </ref> در هندسۀ دیدگاه‌های سیاسی، مبارزاتی و فرهنگی و سیره عملی و زندگی شخصی رهبران حماس، سبک زندگی اسلامی و مسئلۀ فلسطین جایگاه محوری دارد. آنها مقاومت مردم فلسطین را دفاع از اسلام، [[کرامت]] انسانی و مسجد الاقصی می‌دانند. رهبران حماس با الگوگیری از انقلاب اسلامی ایران، روش‌های مبارزاتی خود را سازمان‌دهی کرده‌اند.<ref>مهربان، «حماس و مسئلۀ فلسطین، (بنیادها و رویکردها)»، 1386ش، ص115.</ref>
[[پرونده:حماس۴.jpg|جایگزین=دیدار رهبر انقلاب ایران با اسماعیل هنیه|بندانگشتی|دیدار رهبر انقلاب ایران با اسماعیل هنیه]]
مهم‌ترین رهبران حماس [[اسماعیل هنیه]]، موسی ابومرزوق، محمود الزهار، عزیز دوبک و شیخ حسن یوسف هستند که مبنای کنش‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی آنها، سبک زندگی اسلامی است. رهبری اولیهٔ این جنبش، از هفت نفر عضو مؤسس به ریاست شیخ احمد یاسین تشکیل شد و سپس به تأسیس شاخه‌ها و کمیته‌های سیاسی، امنیتی، نظامی و رسانه‌ای اقدام کرد. پس از مدتی رهبری حماس به علت بازداشت‌های مکرر اعضای مؤسس تغییر یافت.<ref>[https://rch.ac.ir/article/Details?id=7893 مالکی، «حماس جنبش»، دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref>
 
در هندسهٔ دیدگاه‌های سیاسی، مبارزاتی و فرهنگی و سیره عملی و [[زندگی]] شخصی رهبران حماس، سبک زندگی اسلامی و مسئلهٔ فلسطین جایگاه محوری دارد. آنها مقاومت مردم فلسطین را دفاع از اسلام، [[کرامت انسانی]] و مسجد الاقصی می‌دانند. رهبران حماس با الگوگیری از انقلاب اسلامی ایران، روش‌های مبارزاتی خود را سازمان‌دهی کرده‌اند.<ref>مهربان، «حماس و مسئلهٔ فلسطین، (بنیادها و رویکردها)»، 1386ش، ص115.</ref>
 
==راهبردها و اهداف حماس==
حماس اهداف و راهبردهای خود را در اساسنامهٔ ۱۸ اوت ۱۹۸۸م شرح داده است؛ این اساسنامه مشتمل بر ۳۶ ماده است که بر تعامل میان اسلام و ملی‌گرایی در فلسطین تأکید دارد. مواضعی که در این اساسنامه آمده با مواضع سابق اخوان‌المسلمین تفاوت اندک دارد. حماس، مانند دیگر شاخه‌های اخوان‌المسلمین، بخش عمدهٔ ایدئولوژی خود را از اندیشه‌های حسن‌البنا، مؤسس مصری جنبش اخوان‌المسلمین، گرفته است.
 
ماهیت اسلامی قضیهٔ فلسطین و منازعه با رژیم صهیونیستی محور اصلی و راهبردی حماس را تشکیل می‌دهد.<ref>زیاد «حماس: خلفیة تاریخیة سیاسیة»، ۱۹۹۳م، ص89ـ90.</ref> در اساسنامهٔ حماس این جنبش حلقه‌ای از زنجیرهٔ جهاد در برابر هجوم صهیونیسم به‌شمار رفته است.<ref>ابوعید و دیگران، دراسة فی الفکر السیاسی لحرکة المقاومة الاسلامیة: حماس (۱۹۸۷–۱۹۹۶م)، ۱۹۹۹م، ۱۹۹۹م، ص30.</ref>
 
اهداف اصلی این جنبش را دو هدف ذیل تشکیل می‌دهد:
#اهداف مرحله‌ای و کوتاه مدت که عبارت‌اند از: آزادسازی کرانهٔ باختری و [[نوار غزه]]، اسلامی‌کردن جامعهٔ فلسطین، تأکید بر مشروعیت پیکار مسلحانه، تداوم مقاومت و انتفاضه، پاسداری از وحدت ملی، برچیدن آبادی‌های یهودی‌نشین، آزادی زندانیان و عدم تجاوز به حقوق غیرنظامیان، و فعال کردن بیشتر کشورهای عربی و اسلامی برای حمایت از فلسطین.
#آزادسازی سرزمین فلسطین از وجود رژیم صهیونستی و برقراری دولت اسلامی در فلسطین از اهداف بلندمدت و راهبردی حماس است. در طرح موضوع دولت، حماس عقیده دارد که رابطهٔ آزادسازی سرزمین‌های اشغالی و برقراری دولت، رابطه‌ای ساختاری است و تأسیس دولت از رهگذر آزادسازی سرزمین فلسطین میسر می‌شود.<ref>ابوعید و دیگران، دراسة فی الفکر السیاسی لحرکة المقاومة الاسلامیة: حماس (۱۹۸۷–۱۹۹۶م)، ۱۹۹۹م، ص55ـ56.</ref>
 
==دیدگاه‌های حماس دربارهٔ فلسطین و صهیونیسم==
از نظر حماس، ماهیت اصلی مسئلهٔ فلسطین، تقابل ریشه‌دار دو نوع تفکر [[معنویت|معنوی]] و مادی در قالب جهان [[اسلام]] و [[صهیونیسم|صهیونیسمِ]] تحت حمایت کشورهای غربی است.<ref>ابوعید و دیگران، دراسة فی الفکر السیاسی لحرکة المقاومة الاسلامیة: حماس (۱۹۸۷–۱۹۹۶م)، ۱۹۹۹م، ص118.</ref> این جنبش معتقد است که سرزمین فلسطین، میراثی برای نسل‌های مسلمان است و چشم‌پوشی از تمام یا قسمتی از آن جایز نیست؛<ref>انس، میثاق حرکة المقاومة الاسلامیة (حماس)، ۱۹۸۹م، مادهٔ 11.</ref>
 
بنابراین تمامی راه‌حل‌های مسالمت‌آمیز و همایش‌های بین‌المللی برای حل قضیه فلسطین، با نگرش حماس در تعارض است و حل مسئله فلسطین تنها از راه جهاد امکان تحقق دارد.<ref>انس، میثاق حرکة المقاومة الاسلامیة (حماس)، ۱۹۸۹م، ماده 13.</ref> به نظر حماس یهودیت با صهیونیسم متفاوت بوده و معارضهٔ این جنبش با صهیونیسم به‌دلیل ماهیت اشغالگری آن است، نه داشتن باورهای متفاوت.<ref>حروب، حماس: الفکر و الممارسة السیاسیة، 1996م، ص47.</ref>
 
از دیدگاه حماس، صهیونیسم پرچم‌دار طرح سیاسی با زمینه‌های احساس قومی و دینی بود که هدف آن رسیدن به رؤیای دیرینهٔ تأسیس دولت یهودی در فلسطین است.<ref>ابوعید و دیگران، دراسة فی الفکر السیاسی لحرکة المقاومة الاسلامیة: حماس (۱۹۸۷–۱۹۹۶م)، ۱۹۹۹م، ص137ـ143.</ref> به‌همین دلیل، حل قضیهٔ فلسطین به عقیدهٔ این جنبش، فقط با نابودی رژیم اسرائیل و تشکیل دولت اسلامی به جای آن، میسر است.<ref>زیاد، «حماس: خلفیة تاریخیة سیاسیة»، ۱۹۹۳م، ص89.</ref>
 
==نمادگرایی در حماس==
در مجموعهٔ فعالیت‌ها و عناصر هویتی و تشکیلاتی حماس، نمادهای دینی به کار رفته است که تقابل سبک زندگی اسلامی با سبک زندگی مادی‌گرای صهیونسیم و دنیای غرب را نشان می‌دهد.
 
===بیانیه‌ها===
بیانیه‌های حماس با آیات قرآن شروع می‌شود و بر موضع‌گیری‌های [[دین|دینی]]، [[اخلاق|اخلاقی]] و التزام به شعائر مذهبی تأکید دارد. متن این بیانیه‌ها شامل حملهٔ قلمی به اشغالگران و سیاست‌های استعماری آنها و همچنین اعتراض صریح به زمام‌داران عرب و نقش آنها در شکست‌های مردم فلسطین و از دست‌رفتن سرزمین فلسطین است.<ref>زیاد ابوعمرو، جنبش‌های اسلامی در فلسطین، 1371ش، ص76.</ref>
 
===آرم و پرچم===
[[پرونده:حماس.jpg|200px|thumb|آرم حماس|alt=آرم حماس]]
در آرم حماس عکسی از «گنبد مسجد الصخره» وجود دارد که نقشة کوچکی از سرزمین فلسطین بر بالای آن است و پرچم‌های قوسی‌شکل فلسطین، گنبد را دربرگرفته‌اند. بر [[پرچم]] سمت راست، عبارت «لا اله الا الله» و بر پرچم سمت چپ عبارت «[[حضرت محمد|محمد رسول‌الله]]» نوشته شده است. در قسمت زیرین گنبد عکس دو شمشیر به‌شکل ضرب‌در حک شده و چارچوب زیرین قبه را تشکیل می‌دهند. کلمهٔ فلسطین در بخش زیرین تقاطع دو شمشیر قرار دارد و عبارت حرکه المقاومه الاسلامیه نیز در قسمت پایین آرم و بر روی نواری نوشته شده است.
 
به نظر کارشناسان، عکس [[مسجد]] و عبارت لا اله الا الله و محمد رسول‌الله، نماد اسلامیت مسألهٔ فلسطین بوده و عمق اعتقادی آن را نشان می‌دهد. خود نقشه بیانگر موضع اصولی جنبش حماس در قبال درگیری موجود با صهیونیست‌ها بوده و اینکه هدف اصلی این درگیری آزادسازی کل فلسطین از لوث اشغالگری و نیز بیانگر مخالفت جنبش با محدودسازی آرمان فلسطین در محدودهٔ سرزمین‌های اشغالی ۱۹۴۸م است. وجود دو شمشیر در این آرم نیز همیشه در اندیشهٔ عربی نشانگر قدرت و پاکی است.<ref>[https://www.farsnews.ir/news/13910918000349/نگاهی-به-شکل-گیری-جنبش-حماس «نگاهی به شکل‌گیری جنبش حماس»، خبرگزاری فارس.]</ref>
 
=== شعار حماس ===
شعار حماس در مادهٔ هشتم میثاق حماس آمده که خداوند هدف، پیامبر اسلام الگو، [[قرآن]] قانون اساسی، جهاد و مرگ در راه [[خدا]]، والاترین آرزوی مقاومت معرفی شده است. این شعار، با شعار اخوان المسلمین تفاوتی ندارد.<ref>قربانی و دیگران، «تأثیر جمهوری اسلامی ایران بر روند شکل‌گیری گروه مقاومت اسلامی حماس (از آغاز شکل‌گیری تا 1389ش)»، 1396ش، ص41.</ref>
 
===نماد پیروزی ایمان بر کفر===
به عقیدهٔ صاحب‌نظران، مقاومت حماس و پیروزهای آن در سایهٔ [[صبر]] و مجاهدت دینی و شکست‌دادن هیمنهٔ اسرائیل با داشتن سلاح‌های مدرن جنگی و حمایت‌های همه‌جانبهٔ قدرت‌های غربی، سمبل این پیام قرآنی است که «گروهی اندک به یاری خدا بر سپاهی بسیار غالب آمده است».<ref>[https://www.khabaronline.ir/news/1823756/قدرت-محور-مقاومت-و-هیمنه-پوشالی-صهیونیست-Ù امیرمحمودگودرزی، «قدرت محور مقاومت و هیمنه پوشالی صهیونیست‌ها»، خبر آنلاین.]</ref>
 
جنبش حماس بارها در [[جنگ]]‌های مختلف نشان داده است که بر اساس آموزه‌های قرآنی، فراوانی عِدّه و عُدّهٔ دشمن در برابر ارادهٔ خداوند چیزی نیست؛ بلکه نیروهای کیفی هرچند اندک باشند، بر نیروهای کمّی برتری دارند و مؤمن مخلص، پیروزی را از خدا می‌داند.<ref>سورهٔ بقره، آیهٔ 249.</ref>
 
==پایگاه اجتماعی و پیروزی در انتخابات==
[[پرونده:حماس۲.jpg|جایگزین=یحیی سنوار و اسماعیل هنیه در جشن پيروزی حماس در انتخابات پارلمانی فلسطين|بندانگشتی|یحیی سنوار و اسماعیل هنیه در جشن پيروزی حماس در انتخابات پارلمانی فلسطين]]
جنبش حماس به‌دلیل ماهیت اسلامی، روحیهٔ مقاومت و منطق ایستادگی در برابر اشغالگری و نقض همه‌جانبه و مداوم همهٔ حقوق بنیادین مردم فلسطین توسط اسرائیل، از محبوبیت سیاسی و اجتماعی در میان مردم فلسطین و کشورهای اسلامی و عربی برخودار شده و پایگاه اجتماعی بالایی را کسب کرده است. برای مثال پرچم‌های سبزرنگ جنبش حماس در هر کوچه و خیابان نوار غزه به چشم می‌خورد که بر سر در ساختمان‌ها و اماکن مختلف نصب شده است. به نظر کارشناسان حضور این‌گونه نشانه‌ها از حماس در اماکن مختلف شهر نشان‌دهندهٔ میزان محبوبیت بالای این جنبش در میان تودهٔ مردم است.<ref>خلیلی، «دلیل محبوبیت حماس»، وب‌سایت مجلهٔ ویستا.</ref>
 
همچنین جنبش حماس برای نخستین‌بار در انتخابات مجلس قانون‌گذاری فلسطین در ژانویه ۲۰۰۶م شرکت کرد و با کسب بیش از شصت درصد کرسی‌های مجلس پیروزی بزرگی به دست آورد که محبوبیت این جنبش را نشان می‌دهد.<ref>[https://rch.ac.ir/article/Details?id=7893 مالکی، «حماس جنبش»، دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref> پس از این رویداد، «اسماعیل هنیه» کابینه را تشکیل داد که همهٔ اعضای آن از جنبش حماس بودند. این کابینه در ۲۸ مارس ۲۰۰۶م از مجلس رأی اعتماد گرفت.<ref>ابوعید و دیگران، دراسة فی الفکر السیاسی لحرکة المقاومة الاسلامیة: حماس (۱۹۸۷–۱۹۹۶م)، ۱۹۹۹م، ص137ـ143.</ref>
 
==عوامل محبوبیت: مقاومت نظامی و خدمات اجتماعی==
به نظر کارشناسان از عوامل اصلی محبوبیت، مقاومت نیروهای این جنبش در مقابل حملات و تهدیدهای رژیم صهیونیستی است که آنها را در چشم فلسطینی‌ها و بسیاری از مردم جهان به نماد مبارزه و مقاومت تبدیل کرده است. همچنین اقدامات رفاهی و خدمات اجتماعی که حماس به مردم ارائه داده، از جمله دلایل دیگر معروفیت و حسن شهرت این جنبش است.


==راهبردها و اهداف==
حماس از بدو تأسیس خود در ۱۹۸۷م درکنار فعالیت‌های نظامی، اقدامات گستردهٔ اجتماعی انجام داده است که از جمله آنها می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
حماس اهداف و راهبردهاى خود را در اساسنامۀ 18 اوت 1988م شرح داده است؛ اين اساسنامه مشتمل بر 36 ماده است كه بر تعامل ميان اسلام و ملى‌گرايى در فلسطين تأكيد دارد. مواضعى كه در اين اساسنامه آمده با مواضع سابق اخوان‌المسلمين تفاوت اندک دارد. حماس، مانند ديگر شاخه‌هاى اخوان‌المسلمين، بخش عمدۀ ايدئولوژى خود را از اندیشه‌های حسن‌البنا، مؤسس مصرى جنبش اخوان‌المسلمين، گرفته است. ماهيت اسلامى قضيۀ فلسطين و منازعه با رژيم صهيونيستى محور اصلى و راهبردى حماس را تشكيل مى‌دهد.<ref> زیاد «حماس: خلفیة تاریخیة سیاسیة»، ۱۹۹۳م، ص89ـ90.</ref>  در اساسنامۀ حماس اين جنبش حلقه‌اى از زنجيرۀ جهاد در برابر هجوم صهيونيسم به شمار رفته است. <ref>ابوعید و دیگران، دراسة فی ‌الفکر السیاسی لحرکة‌ المقاومة ‌الاسلامیة: حماس (۱۹۸۷ـ ۱۹۹۶م)، ۱۹۹۹م، ۱۹۹۹م، ص30.</ref> اهداف اصلی این جنبش را دو هدف ذیل تشکیل می‌دهد:
#بسط شبکهٔ خدمات اجتماعی و اجرای برنامه‌های آموزشی و رفاهی؛
#اهداف مرحله‌اى و کوتاه مدت كه عبارت‌اند از: آزادسازى كرانۀ باخترى و نوار غزه، اسلامى‌كردن جامعۀ فلسطين، تأكيد بر مشروعيت پيكار مسلحانه، تداوم مقاومت و انتفاضه، پاسدارى از وحدت ملى، برچيدن آبادي‌هاى يهودى‌نشين، آزادى زندانيان و عدم تجاوز به حقوق غيرنظاميان، و فعال كردن بيشتر كشورهاى عربى و اسلامى براى حمايت از فلسطين.
#تأسیس و تأمین [[مدرسه|مدارس]]، یتیم‌خانه‌ها، [[مسجد|مساجد]] و کلینیک‌های بهداشتی؛
# آزادسازى سرزمين فلسطين از وجود رژیم صهیونستی و برقرارى دولت اسلامى در فلسطین از اهداف بلندمدت و راهبردی حماس است. در طرح موضوع دولت، حماس عقیده دارد كه رابطۀ آزادسازى سرزمين‌هاى اشغالى و برقرارى دولت، رابطه‌اى ساختارى است و تأسيس دولت از رهگذر آزادسازى سرزمین فلسطین ميسر مى‌شود.<ref>ابوعید و دیگران، دراسة فی ‌الفکر السیاسی لحرکة‌ المقاومة ‌الاسلامیة: حماس (۱۹۸۷ـ ۱۹۹۶م)، ۱۹۹۹م، ص55ـ56.</ref>
#برپایی مکان‌های اطعام فقرا و مکان‌های ورزشی؛
#فعالیت‌های اجتماعی، رفاهی، فرهنگی و آموزشی؛
#بورسیه دانشجویان در کشورهای مختلف؛
#خدمات بهداشتی و درمان پزشکی ارزان یا رایگان به مردم؛
#ایجاد موسسه‌های خیریه اسلامی، کتابخانه‌ها و مراکز آموزش برای زنان؛
#ساخت کودکستان‌ها، شیرخوارگاه‌ها و توزیع غذای رایگان به کودکان.<ref>[https://www.payam-aftab.com/fa/news/551/جنبش-حماس «جنبش حماس»، خبرگزاری پیام آفتاب.]</ref>


==دیدگاه‌ها دربارۀ فلسطین و صهیونیسم==
==مناسبات حماس با گروه‌های دیگر==
از نظر حماس، ماهیت اصلی مسئلۀ فلسطین، تقابل ريشه‌دار دو نوع تفکر [[معنویت|معنوی]] و مادی در قالب جهان اسلام و صهيونيسمِ تحت حمايت کشورهای غربی است.<ref>ابوعید و دیگران، دراسة فی ‌الفکر السیاسی لحرکة‌ المقاومة ‌الاسلامیة: حماس (۱۹۸۷ـ ۱۹۹۶م)، ۱۹۹۹م، ص118.</ref>  این جنبش معتقد است که سرزمين فلسطين، ميراثى براى نسل‌هاى مسلمان است و چشم‌پوشى از تمام يا قسمتى از آن جايز نيست؛<ref>انس، میثاق حرکة المقاومة الاسلامیة (حماس)، ۱۹۸۹م، مادۀ 11.</ref>  بنابراين تمامى راه‌حل‌هاى مسالمت‌آميز و همايش‌هاى بين‌المللى براى حل قضيه فلسطين، با نگرش حماس در تعارض است و حل مسئله فلسطين تنها از راه جهاد امکان تحقق دارد.<ref>انس، میثاق حرکة المقاومة الاسلامیة (حماس)، ۱۹۸۹م، ماده 13.</ref>  به نظر حماس يهوديت با صهيونيسم متفاوت بوده و معارضۀ اين جنبش با صهيونيسم به‌دليل ماهیت اشغالگری آن است، نه داشتن باورهای متفاوت. <ref>حروب، حماس: الفکر و الممارسة السیاسیة، 1996م، ص47.</ref> از ديدگاه حماس، صهيونيسم پرچم‌دار طرح سياسى با زمينه‌هاى احساس قومی و دينى بود كه هدف آن رسیدن به رؤياى ديرينۀ تأسيس دولت يهودى در فلسطين است.<ref>ابوعید و دیگران، دراسة فی ‌الفکر السیاسی لحرکة‌ المقاومة ‌الاسلامیة: حماس (۱۹۸۷ـ ۱۹۹۶م)، ۱۹۹۹م، ص137ـ143.</ref>  به‌همين دليل، حل قضيۀ فلسطين به عقیدۀ این جنبش، فقط با نابودى رژيم اسرائيل و تشكيل دولت اسلامى به جاى آن، میسر است. <ref> زیاد، «حماس: خلفیة تاریخیة سیاسیة»، ۱۹۹۳م، ص89.</ref>
===جنبش فتح===
از زمان وقوع انتفاضه، حماس با جنبش فتح (ساف) از لحاظ روش و برنامه باهم رقابت کرده‌اند و دیدگاه حماس دربارهٔ مشروعیت این گروه به‌دلیل نگاه سکولار و سازشکارانه فتح به مسئلهٔ فلسطین دچار دگرگونی شده است. حماس با انعقاد معاهدهٔ اسلو، جنبش فتح را به‌دلیل کوتاهی و امتیازدهی به رژیم صهیونیستی محکوم کرده و معتقد است این سازمان، نماینده ملت فلسطین نیست. پس از تشکیل حکومت خودگردان فلسطین در ۱۹۹۴م حماس این تشکیلات را بیشتر مورد انتقاد قرار داده است.<ref>حروب، حماس: الفکر و الممارسة السیاسیة، 1996م، ص99ـ 100.</ref>


==نمادپردازی‌های دینی و ملی==
===جهاد اسلامی===
در مجموعۀ فعالیت‌ها و عناصر هویتی و تشکیلاتی حماس، نمادهای دینی به کار رفته است که تقابل سبک زندگی اسلامی با سبک زندگی مادی‌گرای صهیونسیم و دنیای غرب را نشان می‌دهد.
[[پرونده:حماس۳.jpg|جایگزین=زیاد النخاله دبیرکل جنبش جهاد اسلامی فلسطین|بندانگشتی|زیاد النخاله دبیرکل جنبش جهاد اسلامی فلسطین]]
===1. بيانيه‌ها===
جنبش حماس و جنبش جهاد اسلامی، علاوه برداشتن دیدگاه‌های اسلامی مشترک، در هدف‌های راهبردی، یعنی آزادسازی همه سرزمین‌های اشغالی، برقراری دولت مستقل فلسطینی، مخالفت با روش‌های مسالمت‌آمیز حل‌وفصل مسئله فلسطین و تداوم جهاد، رویکرد واحد دارند. جهاد اسلامی سابقهٔ طولانی‌تری نسبت به حماس دارد. این دو گروه مقاومت در ۱۹۹۳م مذاکرات جدی‌تری را برای اتحاد و همکاری‌های بیشتر باهم آغاز کردند.<ref>ابوعید و دیگران، دراسة فی الفکر السیاسی لحرکة المقاومة الاسلامیة: حماس (۱۹۸۷–۱۹۹۶م)، ۱۹۹۹م، ص274ـ277.</ref>
بيانيه‌هاى حماس با آيات قرآن شروع مى‌شود و بر موضع‌گيري‌هاى [[دین|دينى]]، اخلاقى و التزام به شعائر مذهبى تأكيد دارد. متن اين بيانيه‌ها شامل حملۀ قلمى به اشغالگران و سياست‌هاى استعماری آنها و همچنين اعتراض صريح به زمام‌داران عرب و نقش آنها در شكست‌هاى مردم فلسطین و از دست‌رفتن سرزمین فلسطين است. <ref>زیاد ابوعمرو، جنبش‌های اسلامی در فلسطین، 1371ش، ص76.</ref>
===2. آرم و پرچم===
در آرم  حماس عکسی از «گنبد مسجد الصخره» وجود دارد که نقشة کوچکی از سرزمین فلسطین بر بالای آن است و پرچم‌های قوسی‌شکل فلسطین، گنبد را در برگرفته‌اند. بر پرچم سمت راست، عبارت «لا اله الا الله» و بر پرچم سمت چپ عبارت «[[حضرت محمد|محمد رسول الله]]» نوشته شده است. در قسمت زیرین گنبد عکس دو شمشیر به‌شکل ضرب‌در حک شده و چارچوب زیرین قبه را تشکیل می‌دهند. کلمۀ فلسطین در بخش زیرین تقاطع دو شمشیر قرار دارد و عبارت حرکه المقاومه الاسلامیه نیز در قسمت پایین آرم و بر روی نواری نوشته شده است. به نظر کارشناسان، عکس مسجد و عبارت لا اله الا الله و محمد رسول الله، نماد اسلامیت مسألۀ فلسطین بوده و عمق اعتقادی آن را نشان می‌دهد. خود نقشه بیانگر موضع اصولی جنبش حماس در قبال درگیری موجود با صهیونیست‌ها بوده و اینکه هدف اصلی این درگیری آزادسازی کل فلسطین از لوث اشغالگری و نیز بیانگر مخالفت جنبش با محدودسازی آرمان فلسطین در محدودۀ سرزمین‌های اشغالی 1948م است. وجود دو شمشیر در این آرم  نیز همیشه در اندیشۀ عربی نشانگر قدرت و پاکی است.<ref>[https://www.farsnews.ir/news/13910918000349/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%B4%DA%A9%D9%84-%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4-%D8%AD%D9%85%D8%A7%D8%B3 «نگاهی به شکل‌گیری جنبش حماس»، خبرگزاری فارس.] </ref>


==3. شعار==
==مناسبات حماس با کشورهای جهان==
شعار حماس در مادۀ هشتم میثاق حماس آمده که خداوند هدف، پیامبر اسلام الگو، قرآن قانون اساسی، جهاد راه و مرگ در راه خدا، والاترین آرزوی مقاومت معرفی شده است. این شعار، با شعار اخوان المسلمین تفاوتی ندارد.<ref>قربانی و دیگران، «تأثیر جمهوری اسلامی ایران بر روند شکل‌گیری گروه مقاومت اسلامی حماس (از آغاز شکل‌گیری تا 1389ش)»، 1396ش، ص41.</ref>
===کشورهای عربی اسلامی===
===4. نماد پیروزی ایمان بر کفر===
حماس، از تأسیس تا اواخر ۱۹۹۰م در کشورهای دیگر، دفتر نمایندگی و سخنگو نداشت، اما از جنگ دوم خلیج‌فارس در۱۹۹۰م حماس دفاتر نمایندگی خود را در بسیاری از کشورها تأسیس کرد و با مقامات بلندپایه آنها دیدار می‌کند.<ref>حروب، حماس: الفکر و الممارسة السیاسیة، 1996م، ص162.</ref>
به عقیدۀ صاحب‌نظران، مقاومت حماس و پیروزهای آن در سایۀ [[صبر]] و مجاهدت دینی و شکست‌دادن هیمنۀ اسرائیل با داشتن سلاح‌های مدرن جنگی و حمایت‌های همه‌جانبۀ قدرت‌های غربی، سمبل این پیام قرآنی است که «گروهی اندک به یاری خدا بر سپاهی بسیار غالب آمده است».<ref>[https://www.khabaronline.ir/news/1823756/%D9%82%D8%AF%D8%B1%D8%AA-%D9%85%D8%AD%D9%88%D8%B1-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA-%D9%88-%D9%87%DB%8C%D9%85%D9%86%D9%87-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%B5%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D9 امیرمحمودگودرزی، «قدرت محور مقاومت و هیمنه پوشالی صهیونیست‌ها»، خبر آنلاین.] </ref>  جنبش حماس بارها در [[جنگ|جنگ‌های]] مختلف نشان داده است که بر اساس آموزه‌های قرآنی، فراوانى عِدّه و عُدّۀ  دشمن در برابر ارادۀ خداوند چيزى نيست؛ بلکه نيروهاى كيفى هرچند اندك باشند، بر نيروهاى كمّى برترى دارند و مؤمن مخلص، پيروزى را از خدا مى‌داند. <ref>سورۀ بقره، آیۀ 249.</ref>


==محبوبیت و حمایت مردمی==  
===کشورهای غربی===
جنبش حماس به‌دلیل ماهیت اسلامی، روحیۀ مقاومت و منطق ایستادگی در برابر اشغالگری و نقض همه‌جانبه و مداوم همۀ حقوق بنیادین مردم فلسطین توسط اسرائیل، از محبوبیت سیاسی و اجتماعی در میان مردم فلسطین و کشورهای اسلامی و عربی برخودار شده و پایگاه اجتماعی بالایی را کسب کرده است. برای مثال پرچم‌های سبزرنگ جنبش حماس در هر کوچه و خیابان نوار غزه به چشم می‌خورد که بر سر در ساختمان‌ها و اماکن مختلف نصب شده است. به نظر کارشناسان حضور این‌گونه نشانه‌ها از حماس در اماکن مختلف شهر نشان‌دهندۀ میزان محبوبیت بالای این جنبش در میان تودۀ مردم است.<ref>خلیلی، «دلیل محبوبیت حماس»، وب‌سایت مجلۀ ویستا.</ref>  همچنین جنبش حماس براى نخستين‌بار در انتخابات مجلس قانون‌گذارى فلسطين در ژانويه 2006م شركت كرد و با كسب بيش از شصت درصد كرسي‌هاى مجلس پيروزى بزرگى به دست آورد که محبوبیت این جنبش را نشان می‌دهد. <ref>[https://rch.ac.ir/article/Details?id=7893 مالکی، «حماس جنبش»، دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref> پس از اين رويداد، «اسماعيل هنيه» كابينه را تشكيل داد كه همۀ اعضاى آن از جنبش حماس بودند. اين كابينه در  28 مارس 2006م از مجلس رأى اعتماد گرفت.<ref>ابوعید و دیگران، دراسة فی ‌الفکر السیاسی لحرکة‌ المقاومة ‌الاسلامیة: حماس (۱۹۸۷ـ ۱۹۹۶م)، ۱۹۹۹م، ص137ـ143.</ref> 
آمریکا، اسرائیل و کانادا به‌دلیل منطق استکباری و استعماری خود حماس را گروه تروریستی می‌دانند. استرالیا و بریتانیا شاخهٔ نظامی حماس (گردان‌های عزالدین قسام) را در فهرست گروه‌های تروریستی خود قرار داده‌اند. فعالیت حماس از سال ۱۹۹۹م در اردن نیز غیرقانونی اعلام شده است.<ref>[https://www.tabnak.ir/fa/tags/3200/1/حماس «در مورد حماس در ویکی تابناک بیشتر بدانید»، وب‌سایت تابناک.]</ref> حماس نیز کشورهای غربی به‌ویژه آمریکا را حامی اصلی رژیم اشغالگر صهیونیستی و در جنایات مستمر این رژیم علیه مردم مظلوم فلسطین شریک می‌داند.<ref>قربانی و دیگران، «تأثیر جمهوری اسلامی ایران بر روند شکل‌گیری گروه مقاومت اسلامی حماس (از آغاز شکل‌گیری تا 1389ش)»، 1396ش، ص44.</ref>
به نظر کارشناسان از عوامل اصلی محبوبیت، مقاومت نیروهای این جنبش در مقابل حملات و تهدیدهای رژیم صهیونیستی است که آنها را در چشم فلسطینی‌ها و بسیاری از مردم جهان به نماد مبارزه و مقاومت تبدیل کرده است. همچنین اقدامات رفاهی و خدمات اجتماعی که حماس به مردم ارائه داده، از جمله دلایل دیگر معروفیت و حسن شهرت این جنبش است. حماس از بدو تأسیس خود در ۱۹۸۷م درکنار فعالیت‌های نظامی، اقدامات گستردۀ اجتماعی  انجام داده است که از جمله آنها می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
# بسط شبکۀ خدمات اجتماعی و اجرای برنامه‌های آموزشی و رفاهی؛
# تأسیس و تأمین مدارس، یتیم‌خانه‌ها، مساجد و کلینیک‌های بهداشتی؛
# برپایی مکان‌های اطعام فقرا و مکان‌های ورزشی؛
# فعالیت‌های اجتماعی، رفاهی، فرهنگی و آموزشی؛
# بورسیه دانشجویان در کشورهای مختلف؛
#  خدمات بهداشتی و درمان پزشکی ارزان یا رایگان  به مردم؛
# ایجاد موسسه‌های خیریه اسلامی، کتابخانه‌ها و مراکز آموزش برای زنان؛
# ساخت کودکستان‌ها، شیرخوارگاه‌ها و توزیع غذای رایگان به کودکان. <ref>[https://www.payam-aftab.com/fa/news/551/%d8%ac%d9%86%d8%a8%d8%b4-%d8%ad%d9%85%d8%a7%d8%b3 «جنبش حماس»، خبرگزاری پیام آفتاب.]</ref>
==مناسبات با گروه‌های دیگر==
===1. جنبش فتح===
از زمان وقوع انتفاضه، حماس با جنبش فتح (ساف) از لحاظ روش و برنامه باهم رقابت کرده‌اند و ديدگاه حماس دربارۀ مشروعيت این گروه به‌دلیل نگاه سکولار و سازشکارانه فتح به مسئلۀ فلسطین دچار دگرگونى شده است. حماس با انعقاد معاهدۀ اسلو، جنبش فتح را به‌دلیل كوتاهى و امتيازدهى به رژیم صهیونیستی محکوم كرده و معتقد است اين سازمان، نماينده ملت فلسطين نيست. پس از تشكيل حكومت خودگردان فلسطين در 1994م حماس اين تشكيلات را بیشتر مورد انتقاد قرار داده است.<ref>حروب، حماس: الفکر و الممارسة السیاسیة، 1996م، ص99ـ 100. </ref> 
===2. جهاد اسلامی===
جنبش حماس و جنبش جهاد اسلامى، علاوه‌ بر داشتن ديدگاه‌هاى اسلامى مشترك، در هدف‌هاى راهبردى، يعنى آزادسازى همه سرزمين‌هاى اشغالى، برقرارى دولت مستقل فلسطينى، مخالفت با روش‌هاى مسالمت‌آميز حل‌وفصل مسئله فلسطين و تداوم جهاد، رويكرد واحد دارند. جهاد اسلامى سابقۀ طولانى‌ترى نسبت به حماس دارد. این دو گروه مقاومت در 1993م مذاكرات جدى‌ترى را براى اتحاد و همكاري‌هاى بيشتر باهم آغاز كردند. <ref> ابوعید و دیگران، دراسة فی ‌الفکر السیاسی لحرکة‌ المقاومة ‌الاسلامیة: حماس (۱۹۸۷ـ ۱۹۹۶م)، ۱۹۹۹م، ص274ـ277.</ref>
==مناسبات با کشورهای جهان==


===1. کشورهای عربی اسلامی===
===جمهوری اسلامی ایران===
حماس، از تأسيس تا اواخر 1990م در كشورهای دیگر، دفتر نمايندگى و سخنگو نداشت، اما از جنگ دوم خليج‌فارس در1990م حماس دفاتر نمايندگى خود را در بسيارى از كشورها تأسيس كرد و با مقامات بلند پايه آنها ديدار مى‌كند. <ref>حروب، حماس: الفکر و الممارسة السیاسیة، 1996م، ص162.</ref>
جمهوری اسلامی ایران همواره از مقاومت مردم فلسطین در برابر رژیم صهیونیستی حمایت کرده و این حمایت را یک مسئلهٔ راهبردی می‌داند. با پیروزی انقلاب اسلامی ایران در ۱۳۵۷ش، [[امام خمینی]] بر ضرورت دفاع از مردم مظلوم فلسطین تأکید داشته و آن را یک تکلیف دینی دانسته است<ref>قاسمی، «ژئوپلیتیک محور مقاومت و امنیت ملی جمهوری اسالمی ایران براساس گفتمان انقلاب اسلامی»، 1317ش، ص21.</ref> و بر مبنای نفی سبیل کافران بر مسلمین، پشتیبانی از نهضت‌های اسلامی آزادی‌بخش و تشکیل امت واحدهٔ جهانی بر مبنای اتحاد و ائتلاف دنیای اسلام در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران وارد شد.<ref>قربانی و دیگران، «تأثیر جمهوری اسلامی ایران بر روند شکل‌گیری گروه مقاومت اسلامی حماس (از آغاز شکل‌گیری تا 1389)»، 1396ش، ص44.</ref>
===2. کشورهای غربی===
 
آمریکا،  اسرائیل و کانادا به‌دلیل منطق استکباری و استعماری خود حماس را گروه تروریستی‌ می‌دانند. استرالیا و بریتانیا شاخۀ نظامی حماس (گردان‌های عزالدین قسام) را در فهرست گروه‌های تروریستی خود قرار داده‌اند. فعالیت حماس از سال ۱۹۹۹م در اردن نیز غیرقانونی اعلام شده ‌است.<ref>[https://www.tabnak.ir/fa/tags/3200/1/%D8%AD%D9%85%D8%A7%D8%B3 «در مورد حماس در ویکی تابناک بیشتر بدانید»، وب‌سایت تابناک.]</ref>  حماس نیز کشورهای غربی به‌ویژه آمریکا را حامی اصلی رژیم اشغالگر صهیونیستی و در جنایات مستمر این رژیم علیه مردم مظلوم فلسطین شریک می‌داند.<ref>قربانی و دیگران، «تأثیر جمهوری اسلامی ایران بر روند شکل‌گیری گروه مقاومت اسلامی حماس (از آغاز شکل‌گیری تا 1389ش)»، 1396ش، ص44.</ref> 
کارشناسان نیز حمایت‌های معنوی ایران از حماس را در راستای عملیاتی کردن اصول انقلاب اسلامی می‌دانند<ref>قاسمی، «ژئوپلیتیک محور مقاومت و امنیت ملی جمهوری اسالمی ایران براساس گفتمان انقلاب اسلامی»، 1317ش، ص21.</ref> که ایستادگی در برابر ظلم، اشغالگری، دینستیزی و سلطهٔ استکبار و متحدان آنها بخشی از این اصول بوده و هدف آن حفظ حقوق مردم، دفع ستم، رفع اشغال، جلوگیری از سلطه و حفظ دارایی‌ها مطابق آموزه‌های دین است.<ref>قاسمی، «ژئوپلیتیک محور مقاومت و امنیت ملی جمهوری اسالمی ایران براساس گفتمان انقلاب اسلامی»، 1317ش، ص11.</ref>
===3. جمهوری اسلامی ایران===
 
جمهوری اسلامی ایران همواره از مقاومت مردم فلسطین در برابر رژیم صهیونیستی حمایت کرده و این حمایت را یک مسئلۀ راهبردی می‌داند. با پیروزی انقلاب اسلامی ایران در 1357ش، امام خمینی بر ضرورت دفاع از مردم مظلوم فلسطین تأکید داشته و آن را یك تکلیف دینی دانسته است<ref>قاسمی، «ژئوپلیتیک محور مقاومت و امنیت ملی جمهوری اسالمی ایران براساس گفتمان انقلاب اسلامی»، 1317ش، ص21.</ref> و بر مبنای نفی سبیل کافران بر مسلمین، پشتیبانی از نهضت‌های اسلامی آزادی‌بخش و تشکیل امت واحدۀ جهانی بر مبنای اتحاد و ائتلاف دنیای اسلام در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران وارد شد.<ref>قربانی و دیگران، «تأثیر جمهوری اسلامی ایران بر روند شکل‌گیری گروه مقاومت اسلامی حماس (از آغاز شکل‌گیری تا 1389)»، 1396ش، ص44.</ref> کارشناسان نیز حمایت‌های معنوی ایران از حماس را در راستای عملیاتی کردن اصول انقلاب اسلامی می‌دانند <ref> قاسمی، «ژئوپلیتیک محور مقاومت و امنیت ملی جمهوری اسالمی ایران براساس گفتمان انقلاب اسلامی»، 1317ش، ص21.</ref> که ایستادگی در برابر ظلم، اشغالگری، دینستیزی و سلطۀ استکبار و متحدان آنها بخشی از این اصول بوده و هدف آن حفظ حقوق مردم، دفع ستم، رفع اشغال، جلوگیری از سلطه و حفظ دارایی‌ها مطابق آموزه‌های دین است.<ref>قاسمی، «ژئوپلیتیک محور مقاومت و امنیت ملی جمهوری اسالمی ایران براساس گفتمان انقلاب اسلامی»، 1317ش، ص11.</ref> از سوی دیگر، انقلاب اسلامی ایران تأثیر عمیقی بر ملت مسلمان فلسطین در زمینۀ بازگشت به آموزه‌های دینی، امیدوارشدن به توانایی‌های خود، الگو قرار دادن نظام اسلامی توسط مبارزان فلسطینی، انتخاب مسجد به‌عنوان پایگاه اصلی مبارزه با دشمنان، سامان‌دادن وحدت بر محور اسلام و شکل‌‌گیری جنبش حماس داشته است.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/1529489/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%DA%A9%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%A8%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D9%85%D9%81%D9%87%D9%88%D9%85- «ایران؛ کانون الهام‌بخش بیداری اسلامی/ مفهوم صدور انقلاب»، خبرگزاری مهر.] </ref> جمهوری اسلامی ایران از 1370ش مناسبات نزديك‌ترى با حماس برقرار كرد که اساس اين روابط مخالفت با سازش با رژيم اشغالگر و سياست‌هاى سازش‌كارانه سازمان آزادى‌بخش فلسطين است. بعد از آن دفتر حماس در تهران در بهمن 1370ش با رياست يكى از رهبران معروف حماس، عماد العُلى، افتتاح شد.<ref>زیاد، «حماس: خلفیة تاریخیة سیاسیة»، مجلة الدراسات الفلسطینیة، ۱۹۹۳م، ص92.</ref>
از سوی دیگر، انقلاب اسلامی ایران تأثیر عمیقی بر ملت مسلمان فلسطین در زمینهٔ بازگشت به آموزه‌های دینی، امیدوارشدن به توانایی‌های خود، الگو قرار دادن نظام اسلامی توسط مبارزان فلسطینی، انتخاب مسجد به‌عنوان پایگاه اصلی مبارزه با دشمنان، سامان‌دادن وحدت بر محور اسلام و شکل‌گیری جنبش حماس داشته است.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/1529489/ایران-کانون-الهام-بخش-بیداری-اسلامی-مفهوم- «ایران؛ کانون الهام‌بخش بیداری اسلامی/ مفهوم صدور انقلاب»، خبرگزاری مهر.]</ref>
 
جمهوری اسلامی ایران از ۱۳۷۰ش مناسبات نزدیک‌تری با حماس برقرار کرد که اساس این روابط مخالفت با سازش با رژیم اشغالگر و سیاست‌های سازش‌کارانه سازمان آزادی‌بخش فلسطین است. بعد از آن دفتر حماس در [[تهران]] در بهمن ۱۳۷۰ش با ریاست یکی از رهبران معروف حماس، عماد العُلی، افتتاح شد.<ref>زیاد، «حماس: خلفیة تاریخیة سیاسیة»، مجلة الدراسات الفلسطینیة، ۱۹۹۳م، ص92.</ref>


==شیوه‌های مبارزه حماس==
==شیوه‌های مبارزه حماس==
===1. سیاسی و اجتماعی===
===سیاسی و اجتماعی===
حماس در برابر دشمن از فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی برای زنده‌نگداشتن امید به آینده و حفظ پویایی فلسطینیان بهره می‌گیرد. برپایی مؤسسات خيريه، كتابخانه‌ها و باشگاه‌هاى ورزشى، نهادهاى اجتماعى، آموزشى و اقتصادى در نوار غزه و کرانۀ باختری، برگزارى همايش‌ها و جشنواره‌هاى مختلف، اقامۀ نمايشگاه‌هاى اسلامى به‌ويژه در دانشگاه‌هاى فلسطين، صدور بيانيه‌ها، منشورها و جزوه‌ها، برگزارى مراسم سالگرد شهدا و وقايع اسلامى از جملۀ این فعالیت‌ها است. از منظر حماس، كسب نفوذ و موفقیت در صحنۀ سياسى ابتدا از طريق فعاليت‌های اجتماعى، سپس از طريق فعاليت مذهبى و در نهايت از طريق فعاليت سياسى ممكن است. <ref>ابوعید و دیگران، دراسة فی ‌الفکر السیاسی لحرکة‌ المقاومة ‌الاسلامیة: حماس (۱۹۸۷ـ ۱۹۹۶م)، ۱۹۹۹م، ص88ـ89.</ref>  
حماس در برابر دشمن از فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی برای زنده‌نگداشتن [[امید]] به آینده و حفظ پویایی فلسطینیان بهره می‌گیرد. برپایی مؤسسات خیریه، کتابخانه‌ها و باشگاه‌های ورزشی، نهادهای اجتماعی، آموزشی و اقتصادی در نوار غزه و کرانهٔ باختری، برگزاری همایش‌ها و جشنواره‌های مختلف، اقامهٔ نمایشگاه‌های اسلامی به‌ویژه در دانشگاه‌های فلسطین، صدور بیانیه‌ها، منشورها و جزوه‌ها، برگزاری مراسم سالگرد [[شهادت|شهدا]] و وقایع اسلامی از جملهٔ این فعالیت‌ها است. از منظر حماس، کسب نفوذ و موفقیت در صحنهٔ سیاسی ابتدا از طریق فعالیت‌های اجتماعی، سپس از طریق فعالیت مذهبی و در نهایت از طریق فعالیت سیاسی ممکن است.<ref>ابوعید و دیگران، دراسة فی الفکر السیاسی لحرکة المقاومة الاسلامیة: حماس (۱۹۸۷–۱۹۹۶م)، ۱۹۹۹م، ص88ـ89.</ref>
===2. فکری و فرهنگی===
 
از روش‌های مهم مبارزاتی حماس در برابر صهیونیسم، روش فکری و فرهنگی است. این جنبش در سال‌های اخیر که حکومت غزه را در دست دارد، مسئلۀ فلسطین، آزادی قدس و سرزمین‌های اشغالی را وارد متن درسی و برنامۀ آموزشی کرده است؛ هر ساله با آغاز سال تحصیلی در نوار غزه، مدارس این منطقه شاهد فعالیت‌های فرهنگی با هدف تحکیم مفهوم مقاومت در نزد دانش‌آموزان فلسطینی به منظور تربیت نسلی است که برای مقابله با اشغالگران صهیونیست در خدمت فلسطین باشد. این فعالیت‌ها حتی در سایۀ حملۀ همیشگی رژیم اسرائیل علیه دانش‌آموزان فلسطینی که هدف آن فراموشی این سرزمین از سوی فلسطینیان است، کند نمی‌شود.<ref>[https://fa.alalam.ir/news/6701653/%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85-%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%B3-%D9%81%D9%84%D8%B3%D8%B7%DB%8C%D9%86-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA-%D8%B1%D8%A7-%D8% «گزارش العالم: مدارس فلسطین فرهنگ مقاومت را به دانش‌آموزان می‌آموزند»، وب‌سایت شبکۀ العالم.] </ref>
===فکری و فرهنگی===
===3. نظامی===
از روش‌های مهم مبارزاتی حماس در برابر صهیونیسم، روش فکری و فرهنگی است. این جنبش در سال‌های اخیر که حکومت غزه را در دست دارد، مسئلهٔ فلسطین، آزادی قدس و سرزمین‌های اشغالی را وارد متن درسی و برنامهٔ آموزشی کرده است؛ هر ساله با آغاز سال تحصیلی در نوار غزه، مدارس این منطقه شاهد فعالیت‌های فرهنگی با هدف تحکیم مفهوم مقاومت در نزد دانش‌آموزان فلسطینی به منظور [[تربیت]] نسلی است که برای مقابله با اشغالگران صهیونیست در خدمت فلسطین باشد. این فعالیت‌ها حتی در سایهٔ حملهٔ همیشگی رژیم اسرائیل علیه دانش‌آموزان فلسطینی که هدف آن فراموشی این سرزمین از سوی فلسطینیان است، کند نمی‌شود.<ref>[https://fa.alalam.ir/news/6701653/%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85-%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%B3-%D9%81%D9%84%D8%B3%D8%B7%DB%8C%D9%86-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA-%D8%B1%D8%A7-%D8% «گزارش العالم: مدارس فلسطین فرهنگ مقاومت را به دانش‌آموزان می‌آموزند»، وب‌سایت شبکۀ العالم.]</ref>
جنبش حماس از زمان تأسیس تا کنون، ۳۶ سال است که در کنار مبارزات سیاسی و فرهنگی در برابر رژیم صهیونیستی، به مبارزات نظامی خود ادامه داده است؛ سامان‌دهی انتفاضه‌های اول (۱۹۹۳-۱۹۸۷م) و دوم (۲۰۰۵-۲۰۰۰م) فلسطین از جملۀ این موفقیت‌ها بود که در نتیجه آن ‌نیروهای اسرائیلی ۳۸ سال پس از تصرف غزه به‌طور یکجانبه از غزه خارج شدند.<ref>[https://www.farsnews.ir/news/14020729000640/%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D9%88%DB%8C%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AD%D9%85%D8%A7%D8%B3-%D9%88-%D8%B1%DA%98%DB%8C%D9%85-%D8%B5%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%B3%D8% «رویارویی‌های حماس و رژیم صهیونیستی از سال 1987م تاکنون»، خبرگزاری فارس.] </ref> گردان «عز‌الدین قسام» که بخش نظامی جنبش حماس است، از قوی‌ترین جریان‌های نظامی بین گروه‌های مقاومت فلسطین محسوب می‌شود. این گردان‌ها در رویارویی‌های رژیم صهیونیستی با فلسطینیان در مقاطع مختلف ایفای نقش کرده‌اند و عملیات بزرگ و غافیلگرانۀ «طوفان الاقصی» در ۷ اکتبر ۲۰۲۳م تازه‌ترین اقدام از این دست بوده که شکست ترمیم‌ناپذیر اسرائیل لقب گرفته است.<ref>[https://www.farsnews.ir/news/14020729000640/%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D9%88%DB%8C%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AD%D9%85%D8%A7%D8%B3-%D9%88-%D8%B1%DA%98%DB%8C%D9%85-%D8%B5%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%B3%D8% «رویارویی‌های حماس و رژیم صهیونیستی از سال 1987م تاکنون»، خبرگزاری فارس.] </ref> همچنین این گردان‌ها در کارنامۀ فعالیت خود به اسارت‌گرفتن نظامیان رژیم صهیونیستی را پیش از طوفان الاقصی نیز به‌ ثبت رسانده‌اند که موجب پیروزی نظامی این جنبش و مردم فلسطین شده است.<ref>[https://www.rajanews.com/news/372132/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%88%D8%B4%DA%A9%DB%8C-%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA-%D9%81%D9%84%D8%B3%D8%B7%DB%8C%D9%86 «نگاهی به توان موشکی نیروهای مقاومت فلسطین»، خبرگزای رجا نیوز.] </ref>
 
==دست‌آوردها==
===نظامی===
===الف) منطقه‌ای===
[[پرونده:حماس۶.jpg|جایگزین=به اسارت در آوردن سربازان اسرائیلی توسط مبارزان فلسطینی در جریان عملیات سیل الاقصی|بندانگشتی|به اسارت در آوردن سربازان اسرائیلی توسط مبارزان فلسطینی در جریان عملیات سیل الاقصی]]
====1. محور اتحاد گروه‌های مقاومت====
جنبش حماس از زمان تأسیس تا کنون، ۳۶ سال است که در کنار مبارزات سیاسی و فرهنگی در برابر رژیم صهیونیستی، به مبارزات نظامی خود ادامه داده است؛ سامان‌دهی انتفاضه‌های اول (۱۹۹۳–۱۹۸۷م) و دوم (۲۰۰۵–۲۰۰۰م) فلسطین از جملهٔ این موفقیت‌ها بود که در نتیجه آن نیروهای اسرائیلی ۳۸ سال پس از تصرف غزه به‌طور یکجانبه از غزه خارج شدند.<ref>[https://www.farsnews.ir/news/14020729000640/%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D9%88%DB%8C%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AD%D9%85%D8%A7%D8%B3-%D9%88-%D8%B1%DA%98%DB%8C%D9%85-%D8%B5%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%B3%D8% «رویارویی‌های حماس و رژیم صهیونیستی از سال 1987م تاکنون»، خبرگزاری فارس.]</ref>
جنبش حماس اولین گروه تأثیرگذار فلسطینی است که موفق شد محور اتحاد گروه‌های مختلف فلسطین برای مقابله با رژیم صهیونستی قرار بگیرد. برای مثال حماس در 1993م با همکاری جنبش جهاد اسلامى، جبهه خلق براى آزادى فلسطين، جبهه دموكراتيك براى آزادى فلسطين، فرماندهى كل جبهه خلق براى آزادى فلسطين و پنج گروه كوچك مخالف، ائتلافى موقت به نام جبهۀ ملى اسلامى و دموكراتيك (الجبهة الوطنية الاسلامية و الديمقراطية) را در دمشق تشكيل داد که هدف آن مخالفت با معاهدۀ اسلو بود. <ref>[https://rch.ac.ir/article/Details?id=7893 مالکی، «حماس جنبش»، دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref>
 
====2 ناکام‌گذاشتن اسرائیل در تحقق اهداف آن====
گردان «عزالدین قسام» که بخش نظامی جنبش حماس است، از قوی‌ترین جریان‌های نظامی بین گروه‌های مقاومت فلسطین محسوب می‌شود. این گردان‌ها در رویارویی‌های رژیم صهیونیستی با فلسطینیان در مقاطع مختلف ایفای نقش کرده‌اند و عملیات بزرگ و غافیلگرانهٔ «طوفان الاقصی» در ۷ اکتبر ۲۰۲۳م تازه‌ترین اقدام از این دست بوده که شکست ترمیم‌ناپذیر اسرائیل لقب گرفته است.<ref>[https://www.farsnews.ir/news/14020729000640/%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D9%88%DB%8C%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AD%D9%85%D8%A7%D8%B3-%D9%88-%D8%B1%DA%98%DB%8C%D9%85-%D8%B5%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%B3%D8% «رویارویی‌های حماس و رژیم صهیونیستی از سال 1987م تاکنون»، خبرگزاری فارس.]</ref>
جنبش مقاومت حماس رژیم صهیونیسی را در تحقق بسیاری از اهداف اشغالگرانۀ آن ناکام گذاشته است. برای مثال، اسرائیل هدف از حمله به نوار غزه در جنگ 22 روزه را نابودی حماس،‌ توقف موشکباران آن و کنترل نوار غزه و گذرگاه‌های آن توسط نیروهای بینالمللی اعلام کرده بود، اما نتوانست در جبهۀ زمینی موفقیتی به دست آورد و با 1500 کشته و زخمی، شکست خورد.<ref>[https://basirat.ir/fa/news/72703/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA-%D8%AD%D9%85%D8%A7%D8%B3-%D8%AF%D8%B1-%D8%BA%D8%B2%D9%87-%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8% احمدی، «نگاهی به دستاوردهای مقاومت حماس در غزه»، وب‌سایت بصیرت.] </ref>
 
====3. ترویج و تقویت اندیشه و فرهنگ مقاومت====
همچنین این گردان‌ها در کارنامهٔ فعالیت خود به اسارت‌گرفتن نظامیان رژیم صهیونیستی را پیش از طوفان الاقصی نیز به ثبت رسانده‌اند که موجب پیروزی نظامی این جنبش و مردم فلسطین شده است.<ref>[https://www.rajanews.com/news/372132/نگاهی-به-توان-موشکی-نیروهای-مقاومت-فلسطین «نگاهی به توان موشکی نیروهای مقاومت فلسطین»، خبرگزای رجا نیوز.]</ref>
حماس با مقاومت شجاعانۀ خود و ایستادگی در برابر تجاوزها و ترورهای رژیم صهوینستی، اندیشۀ مقاومت در برابر ظلم را تقویت کرد و نشان داد که با روش‌های چریکی و با اتکا به خدا و نیروهای خودی می‌توان ارتش به ظاهر مسلح را به زانو در آورد و ملت‌های عربی و اسلامی نیز بار دیگر به این نکته پی‌بردند که مقاومت و سازش‌ناپذیری از طرح‌های صلح عربی که به آن چشم دوخته‌اند مؤثرتر است. مقاومت حماس در این سال‌ها باعث شده است که اندیشۀ مقاومت و دفاع از مظلوم به‌عنوان یک ارزش در افکار عمومی رسوخ پیدا کند.<ref>[https://basirat.ir/fa/news/72703/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA-%D8%AD%D9%85%D8%A7%D8%B3-%D8%AF%D8%B1-%D8%BA%D8%B2%D9%87-%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8% احمدی، «نگاهی به دستاوردهای مقاومت حماس در غزه»، وب‌سایت بصیرت.] </ref> 
====4. افزایش ناامنی روانی در میان صهیونیست‌ها====
وجود حماس با سابقۀ درخشان و اهداف سیاسی و نظامی آن و مواجه‌شدن مسمتر شهرک‌نشینان رژیم صهیونیستی با حملات موشکی حماس، ناامنی روانی را در میان اشغالگران به‌ویژه در بین شهرک‌نشینان تقویت کرده و باعث سلب آرامش و مهاجرت معکوس آنها به سرزمین‌های قبل خود شده است.<ref>رفعت و الشبوکی، آیندۀ جنبش‌هاي اسلامی پس از سپتامبر 11، 1387ش، ص110-111.</ref>
====5. تضعیف جبهۀ سازش====
با مقاومت و پیروزی حماس در جنگ‌های مختلف به‌ویژه بعد از عملیات طوفان الاقصی و تقویت اندیشۀ مقاومت، جبهۀ سازش به رهبری برخی کشورهای عربی به‌ویژه مصر و عربستان در افکار عمومی جهان عرب، تضعیف شده و بسیاری از ملت‌های منطقه در برابر دولت‌های خود قرار گرفته است. <ref>[https://basirat.ir/fa/news/72703/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA-%D8%AD%D9%85%D8%A7%D8%B3-%D8%AF%D8%B1-%D8%BA%D8%B2%D9%87-%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8% احمدی، «نگاهی به دستاوردهای مقاومت حماس در غزه»، وب‌سایت بصیرت.] </ref>


===ب‌) فرامنطقه‌ای===
==دست‌آوردهای حماس==
====1. اثبات ناکارآمدی سازمان‌های بین‌المللی====
===دستاوردهای منطقه‌ای حماس===
بعد از تأسیس حماس در فلسطین و تشدید اقدامات و تجاوزهای مکرر اسرائیل و راه‌اندازی جنگ‌های مختلف علیه این جنبش مانند جنگ 51 روزه و تجاوز اخیر بعد از طوفان الاقصی، سازمان ملل و شورای امنیت، از برگزاری جلسه مؤثر در مهار اسرائیل و حمایت از مردم فلسطین ناتوان بود و این موضوع ناکارآمدی سازمان ملل و سایر سازمان‌های بینالمللی را برای جهانیان به اثبات رساند.<ref>[https://basirat.ir/fa/news/72703/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA-%D8%AD%D9%85%D8%A7%D8%B3-%D8%AF%D8%B1-%D8%BA%D8%B2%D9%87-%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8% احمدی، «نگاهی به دستاوردهای مقاومت حماس در غزه»، وب‌سایت بصیرت.] </ref> 
====2. افزایش تنفر عمومی نسبت به رژیم صهیونیستی====
اسرائیل با فجایعی که در نوار غزه برای مقابله با حماس به بار آورد بهخصوص در کشتار کودکان مظلوم و زنان تنفر عمومی را نسبت به خود برانگیخت به گونه‌ای که علاوه‌بر راه‌پیمایی‌های گسترده در سرتاسر جهان، برخی از کشورهای آمریکای لاتین اقدام به تعلیق روابط خود با رژیم صهیونسیتی کردند.<ref>[https://basirat.ir/fa/news/72703/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA-%D8%AD%D9%85%D8%A7%D8%B3-%D8%AF%D8%B1-%D8%BA%D8%B2%D9%87-%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8% احمدی، «نگاهی به دستاوردهای مقاومت حماس در غزه»، وب‌سایت بصیرت.] </ref>


====3. بیداری مردم کشورهای عربی====
==== '''محور اتحاد گروه‌های مقاومت''' ====
برخی کشورهای عربی مانند مصر و عربستان که خود را در جهان عرب پیشرو معرفی می‌کنند با موضع منفعلانه در قبال فلسطین، از طرف ملت‌های خود مورد سرزنش قرار گرفته و در برخی کشورها این فاصله گسترش یافت و باعث اختلافات و درگیری‌هایی نیز شده است. <ref>[https://basirat.ir/fa/news/72703/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA-%D8%AD%D9%85%D8%A7%D8%B3-%D8%AF%D8%B1-%D8%BA%D8%B2%D9%87-%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8% احمدی، «نگاهی به دستاوردهای مقاومت حماس در غزه»، وب‌سایت بصیرت.] </ref>
جنبش حماس اولین گروه تأثیرگذار فلسطینی است که موفق شد محور اتحاد گروه‌های مختلف فلسطین برای مقابله با رژیم صهیونستی قرار بگیرد. برای مثال حماس در ۱۹۹۳م با همکاری جنبش جهاد اسلامی، جبهه خلق برای آزادی فلسطین، جبهه دموکراتیک برای آزادی فلسطین، فرماندهی کل جبهه خلق برای آزادی فلسطین و پنج گروه کوچک مخالف، ائتلافی موقت به نام جبههٔ ملی اسلامی و دموکراتیک (الجبهة الوطنیة الاسلامیة و الدیمقراطیة) را در دمشق تشکیل داد که هدف آن مخالفت با معاهدهٔ اسلو بود.<ref>[https://rch.ac.ir/article/Details?id=7893 مالکی، «حماس جنبش»، دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref>


====4. تثبیت حماس در افکار عمومی جهان====  
==== '''ناکام‌گذاشتن اسرائیل در تحقق اهداف آن''' ====
جنبش حماس با مقاومت در نوار غزه و حمایتهای گسترده مردمی در فلسطین و سایر کشورهای منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای ضمن تثبیت خود به‌عنوان دولت مردمی و قانونی، به‌عنوان یک قدرت مهم و اثرگذار در برابر صهونیست‌ها مطرح شده است. <ref>[https://basirat.ir/fa/news/72703/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA-%D8%AD%D9%85%D8%A7%D8%B3-%D8%AF%D8%B1-%D8%BA%D8%B2%D9%87-%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8% احمدی، «نگاهی به دستاوردهای مقاومت حماس در غزه»، وب‌سایت بصیرت.] </ref> 
جنبش مقاومت حماس رژیم صهیونیسی را در تحقق بسیاری از اهداف اشغالگرانهٔ آن ناکام گذاشته است. برای مثال، اسرائیل هدف از حمله به [[نوار غزه]] در جنگ ۲۲ روزه را نابودی حماس، توقف موشکباران آن و کنترل نوار غزه و گذرگاه‌های آن توسط نیروهای بینالمللی اعلام کرده بود، اما نتوانست در جبههٔ زمینی موفقیتی به دست آورد و با ۱۵۰۰ کشته و زخمی، شکست خورد.<ref>[https://basirat.ir/fa/news/72703/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA-%D8%AD%D9%85%D8%A7%D8%B3-%D8%AF%D8%B1-%D8%BA%D8%B2%D9%87-%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8% احمدی، «نگاهی به دستاوردهای مقاومت حماس در غزه»، وب‌سایت بصیرت.]</ref>
====5. تحکیم وحدت امت اسلامی====
به استثنای اختلاف نظرهای سران برخی کشورهای عرب، مردم کشورهای اسلامی در سرتاسر جهان به‌خصوص بعد از عملیات طوفان الاقصی و تجاوز و جنایات رژیم صهیونیستی در غزه، یکپارچه از حماس حمایت کرده و این جنبش باعث وحدت دوبارۀ امت اسلامی و عربی شده است.<ref>[https://basirat.ir/fa/news/72703/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA-%D8%AD%D9%85%D8%A7%D8%B3-%D8%AF%D8%B1-%D8%BA%D8%B2%D9%87-%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8% احمدی، «نگاهی به دستاوردهای مقاومت حماس در غزه»، وب‌سایت بصیرت.] </ref>


==توانمندی‌های نظامی==  
==== '''ترویج و تقویت اندیشه و فرهنگ مقاومت''' ====
===1. ابزارهای ابتدایی===
حماس با مقاومت شجاعانهٔ خود و ایستادگی در برابر تجاوزها و ترورهای رژیم صهوینستی، اندیشهٔ مقاومت در برابر ظلم را تقویت کرد و نشان داد که با روش‌های چریکی و با اتکا به خدا و نیروهای خودی می‌توان ارتش به ظاهر مسلح را به زانو درآورد و ملت‌های عربی و اسلامی نیز بار دیگر به این نکته پی‌بردند که مقاومت و سازش‌ناپذیری از طرح‌های صلح عربی که به آن چشم دوخته‌اند مؤثرتر است. مقاومت حماس در این سال‌ها باعث شده است که اندیشهٔ مقاومت و دفاع از مظلوم به‌عنوان یک ارزش در افکار عمومی رسوخ پیدا کند.<ref>[https://basirat.ir/fa/news/72703/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA-%D8%AD%D9%85%D8%A7%D8%B3-%D8%AF%D8%B1-%D8%BA%D8%B2%D9%87-%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8% احمدی، «نگاهی به دستاوردهای مقاومت حماس در غزه»، وب‌سایت بصیرت.]</ref>
مقاومت فلسطین از جمله جنبش حماس در ابتدای انتفاضه با ابزار ابتدایی مانند سنگ، چاقو، تیر و کمان و کوکتل مولوتوف با رژیم مسلح صهیونیستی مبارزه می‌کردند. سپس با سلاح گرم مانند بمب و مواد منفجره به عملیات استشهادی دست زد و روش جدیدی را در مقاومت علیه وحشیگری رژیم صهیونیستی بنیان نهاد. آزادی غزه فرصت بزرگی به مقاومت فلسطین جهت افزایش قوای نظامی داد.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5498076/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA-%D9%81%D9%84%D8%B3%D8%B7%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%B6%D9%87-%D8%B3%D9%86%DA%AF-%D8%AA% «دستاوردهای مقاومت فلسطین؛ از انتفاضه سنگ تا عملیات شمشیر قدس»، خبرگزاری مهر.] </ref>  
 
==== '''افزایش ناامنی روانی در میان صهیونیست‌ها''' ====
===2. توان موشکی===  
وجود حماس با سابقهٔ درخشان و اهداف سیاسی و نظامی آن و مواجه‌شدن مسمتر شهرک‌نشینان رژیم صهیونیستی با حملات موشکی حماس، ناامنی روانی را در میان اشغالگران به‌ویژه در بین شهرک‌نشینان تقویت کرده و باعث سلب آرامش و [[مهاجرت]] معکوس آنها به سرزمین‌های قبل خود شده است.<ref>رفعت و الشبوکی، آیندهٔ جنبش‌های اسلامی پس از سپتامبر 11، 1387ش، ص110-111.</ref>
جنبش مقاومت اسلامی فلسطین برنامه موشکی خود را از سال 2001 با ساخت موشک قسام 1 آغاز کرد که کلاهک انفجاری کوچک و بردی کمتر از 3 کیلومتر داشت. بسیاری از مسئولان عربی و فلسطینی در آن زمان موشک‌های حماس را به تمسخر گرفته و آن را بیهوده توصیف کردند، اما این جریان خیلی زود توانمندی موشکی خود را به صورت خارق‌العاده‌ای گسترش داد تا اینکه موفق به هدف قرار دادن شهرهای مختلف رژیم صهیونیستی در جریان درگیری‌های مختلف شد.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1402/07/18/2968949/%D9%88%D9%82%D8%AA%DB%8C-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA-%D9%81%D9%84%D8%B3%D8%B7%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7-%D8 «وقتی مقاومت فلسطین معادلات نظامی دنیا را به چالش کشید»، خبرگزاری تسنیم.] </ref> برای مثال در عملیات طوفان الاقصی، در کمتر از نیم‌ساعت حدود ۵ هزار موشک به سمت سرزمین‌های اشغالی شلیک کرد.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/others-note?id=54194 «طوفان الاقصی؛ خشم و غرور فلسطین در نقطه برگشت‌ناپذیر»، وب‌سایت دیگران.]</ref>
 
===3. یگان‌های ویژه ===
==== '''تضعیف جبههٔ سازش''' ====
اطلاعات دقیقی از تعداد نیروهای ویژۀ گردان‌های عزالدین قسام وجود ندارد، اما این گردان‌ها اعلام کرده‌اند که در جریان عملیات طوفان الاقصی حدود هزار نفر از نیروهای نخبۀ خود را به داخل سرزمین‌های اشغالی اعزام کرده و تعدادی از نیروها نیز اقدام به فعالیت‌های لجستیک و تأمین سلاح و مهمات برای آنها در میدان‌های مبارزه می‌کنند.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1402/07/18/2968949/%D9%88%D9%82%D8%AA%DB%8C-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA-%D9%81%D9%84%D8%B3%D8%B7%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7-%D8 «وقتی مقاومت فلسطین معادلات نظامی دنیا را به چالش کشید»، خبرگزاری تسنیم.] </ref>  
با مقاومت و پیروزی حماس در جنگ‌های مختلف به‌ویژه بعد از عملیات طوفان الاقصی و تقویت اندیشهٔ مقاومت، جبههٔ سازش به رهبری برخی کشورهای عربی به‌ویژه مصر و عربستان در افکار عمومی جهان عرب، تضعیف شده و بسیاری از ملت‌های منطقه در برابر دولت‌های خود قرار گرفته است.<ref>[https://basirat.ir/fa/news/72703/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA-%D8%AD%D9%85%D8%A7%D8%B3-%D8%AF%D8%B1-%D8%BA%D8%B2%D9%87-%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8% احمدی، «نگاهی به دستاوردهای مقاومت حماس در غزه»، وب‌سایت بصیرت.]</ref>
===4. سامانۀ پهپادی===
 
حماس در 2014م هواپیمای بدون سرنشین «ابابیل» را به خدمت گرفت و از آن در درگیری با رژیم صهیونیستی استفاده کرد. «شهاب» سامانۀ پهپادی دیگر است که بارها تجمعات نظامی رژیم صهیونیستی در مرز غزه را هدف قرار داده است. این جنبش سیستم پهپادی خود را تقویت کرده و از مشارکت 35 فروند از این  پهپادها در محورهای عملیاتی خود در لحظات اولیۀ عملیات طوفان الاقصی خبر داده است. <ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1402/07/18/2968949/%D9%88%D9%82%D8%AA%DB%8C-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA-%D9%81%D9%84%D8%B3%D8%B7%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7-%D8 «وقتی مقاومت فلسطین معادلات نظامی دنیا را به چالش کشید»، خبرگزاری تسنیم.] </ref>
===دستاوردهای فرامنطقه‌ای حماس===
===5. یگان دریایی===
 
جنبش حماس از نیروی ویژۀ دریایی برخوردار بوده و از این نیروها نیز در لحظات ابتدایی عملیات طوفان الاقصی استفاده کرده است.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1402/07/18/2968949/%D9%88%D9%82%D8%AA%DB%8C-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA-%D9%81%D9%84%D8%B3%D8%B7%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7-%D8 «وقتی مقاومت فلسطین معادلات نظامی دنیا را به چالش کشید»، خبرگزاری تسنیم.] </ref>
==== '''اثبات ناکارآمدی سازمان‌های بین‌المللی''' ====
بعد از تأسیس حماس در فلسطین و تشدید اقدامات و تجاوزهای مکرر اسرائیل و راه‌اندازی جنگ‌های مختلف علیه این جنبش مانند جنگ ۵۱ روزه و تجاوز اخیر بعد از طوفان الاقصی، سازمان ملل و شورای امنیت، از برگزاری جلسه مؤثر در مهار اسرائیل و حمایت از مردم فلسطین ناتوان بود و این موضوع ناکارآمدی سازمان ملل و سایر سازمان‌های بین‌المللی را برای جهانیان به اثبات رساند.<ref>[https://basirat.ir/fa/news/72703/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA-%D8%AD%D9%85%D8%A7%D8%B3-%D8%AF%D8%B1-%D8%BA%D8%B2%D9%87-%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8% احمدی، «نگاهی به دستاوردهای مقاومت حماس در غزه»، وب‌سایت بصیرت.]</ref>
 
==== '''افزایش تنفر عمومی نسبت به رژیم صهیونیستی''' ====
اسرائیل با فجایعی که در نوار غزه برای مقابله با حماس به بار آورد به‌خصوص در کشتار کودکان مظلوم و زنان تنفر عمومی را نسبت به خود برانگیخت به گونه‌ای که علاوه‌بر راه‌پیمایی‌های گسترده در سرتاسر جهان، برخی از کشورهای آمریکای لاتین اقدام به تعلیق روابط خود با رژیم صهیونسیتی کردند.<ref>[https://basirat.ir/fa/news/72703/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA-%D8%AD%D9%85%D8%A7%D8%B3-%D8%AF%D8%B1-%D8%BA%D8%B2%D9%87-%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8% احمدی، «نگاهی به دستاوردهای مقاومت حماس در غزه»، وب‌سایت بصیرت.]</ref>
 
==== '''بیداری مردم کشورهای عربی''' ====
برخی کشورهای عربی مانند مصر و عربستان که خود را در جهان عرب پیشرو معرفی می‌کنند با موضع منفعلانه در قبال فلسطین، از طرف ملت‌های خود مورد سرزنش قرار گرفته و در برخی کشورها این فاصله گسترش یافت و باعث اختلافات و درگیری‌هایی نیز شده است.<ref>[https://basirat.ir/fa/news/72703/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA-%D8%AD%D9%85%D8%A7%D8%B3-%D8%AF%D8%B1-%D8%BA%D8%B2%D9%87-%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8% احمدی، «نگاهی به دستاوردهای مقاومت حماس در غزه»، وب‌سایت بصیرت.]</ref>
 
==== '''تثبیت حماس در افکار عمومی جهان''' ====
جنبش حماس با مقاومت در نوار غزه و حمایتهای گسترده مردمی در فلسطین و سایر کشورهای منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای ضمن تثبیت خود به‌عنوان دولت مردمی و قانونی، به‌عنوان یک قدرت مهم و اثرگذار در برابر صهونیست‌ها مطرح شده است.<ref>[https://basirat.ir/fa/news/72703/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA-%D8%AD%D9%85%D8%A7%D8%B3-%D8%AF%D8%B1-%D8%BA%D8%B2%D9%87-%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8% احمدی، «نگاهی به دستاوردهای مقاومت حماس در غزه»، وب‌سایت بصیرت.]</ref>
 
==== '''تحکیم وحدت امت اسلامی''' ====
به استثنای اختلاف نظرهای سران برخی کشورهای عرب، مردم کشورهای اسلامی در سرتاسر جهان به‌خصوص بعد از عملیات [[طوفان الاقصی]] و تجاوز و جنایات رژیم صهیونیستی در غزه، یکپارچه از حماس حمایت کرده و این جنبش باعث وحدت دوبارهٔ امت اسلامی و عربی شده است.<ref>[https://basirat.ir/fa/news/72703/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA-%D8%AD%D9%85%D8%A7%D8%B3-%D8%AF%D8%B1-%D8%BA%D8%B2%D9%87-%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8% احمدی، «نگاهی به دستاوردهای مقاومت حماس در غزه»، وب‌سایت بصیرت.]</ref>
 
==توانمندی‌های نظامی حماس==
===ابزارهای ابتدایی===
مقاومت فلسطین از جمله جنبش حماس در ابتدای انتفاضه با ابزار ابتدایی مانند سنگ، [[چاقو]]، [[تیر و کمان]] و کوکتل مولوتوف با رژیم مسلح صهیونیستی مبارزه می‌کردند. سپس با سلاح گرم مانند بمب و مواد منفجره به عملیات استشهادی دست زد و روش جدیدی را در مقاومت علیه وحشیگری رژیم صهیونیستی بنیان نهاد. آزادی غزه فرصت بزرگی به مقاومت فلسطین جهت افزایش قوای نظامی داد.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5498076/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA-%D9%81%D9%84%D8%B3%D8%B7%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%B6%D9%87-%D8%B3%D9%86%DA%AF-%D8%AA% «دستاوردهای مقاومت فلسطین؛ از انتفاضه سنگ تا عملیات شمشیر قدس»، خبرگزاری مهر.]</ref>
 
===توان موشکی===
[[پرونده:حماس۵.png|جایگزین=رونمایی  گردان‌های قسام از موشک جدید خود به اسم «طوفان»|بندانگشتی|رونمایی گردان‌های قسام از موشک جدید خود به اسم «طوفان»]]
جنبش مقاومت اسلامی فلسطین برنامه موشکی خود را از سال ۲۰۰۱ با ساخت موشک قسام ۱ آغاز کرد که کلاهک انفجاری کوچک و بردی کمتر از ۳ کیلومتر داشت. بسیاری از مسئولان عربی و فلسطینی در آن زمان موشک‌های حماس را به تمسخر گرفته و آن را بیهوده توصیف کردند، اما این جریان خیلی زود توانمندی موشکی خود را به صورت خارق‌العاده‌ای گسترش داد تا اینکه موفق به هدف قرار دادن شهرهای مختلف رژیم صهیونیستی در جریان درگیری‌های مختلف شد.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1402/07/18/2968949/وقتی-مقاومت-فلسطین-معادلات-نظامی-دنیا-Ø «وقتی مقاومت فلسطین معادلات نظامی دنیا را به چالش کشید»، خبرگزاری تسنیم.]</ref> برای مثال در عملیات طوفان الاقصی، در کمتر از نیم‌ساعت حدود ۵ هزار موشک به سمت سرزمین‌های اشغالی شلیک کرد.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/others-note?id=54194 «طوفان الاقصی؛ خشم و غرور فلسطین در نقطه برگشت‌ناپذیر»، وب‌سایت دیگران.]</ref>
 
===یگان‌های ویژه===
اطلاعات دقیقی از تعداد نیروهای ویژهٔ گردان‌های عزالدین قسام وجود ندارد، اما این گردان‌ها اعلام کرده‌اند که در جریان عملیات طوفان الاقصی حدود هزار نفر از نیروهای نخبهٔ خود را به داخل سرزمین‌های اشغالی اعزام کرده و تعدادی از نیروها نیز اقدام به فعالیت‌های لجستیک و تأمین سلاح و مهمات برای آنها در میدان‌های مبارزه می‌کنند.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1402/07/18/2968949/وقتی-مقاومت-فلسطین-معادلات-نظامی-دنیا-Ø «وقتی مقاومت فلسطین معادلات نظامی دنیا را به چالش کشید»، خبرگزاری تسنیم.]</ref>
 
===سامانهٔ پهپادی===
حماس در ۲۰۱۴م هواپیمای بدون سرنشین «ابابیل» را به خدمت گرفت و از آن در درگیری با رژیم صهیونیستی استفاده کرد. «شهاب» سامانهٔ پهپادی دیگر است که بارها تجمعات نظامی رژیم صهیونیستی در مرز غزه را هدف قرار داده است. این جنبش سیستم پهپادی خود را تقویت کرده و از مشارکت ۳۵ فروند از این پهپادها در محورهای عملیاتی خود در لحظات اولیهٔ عملیات طوفان الاقصی خبر داده است.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1402/07/18/2968949/وقتی-مقاومت-فلسطین-معادلات-نظامی-دنیا-Ø «وقتی مقاومت فلسطین معادلات نظامی دنیا را به چالش کشید»، خبرگزاری تسنیم.]</ref>
 
===یگان دریایی===
جنبش حماس از نیروی ویژهٔ دریایی برخوردار بوده و از این نیروها نیز در لحظات ابتدایی عملیات طوفان الاقصی استفاده کرده است.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1402/07/18/2968949/وقتی-مقاومت-فلسطین-معادلات-نظامی-دنیا-Ø «وقتی مقاومت فلسطین معادلات نظامی دنیا را به چالش کشید»، خبرگزاری تسنیم.]</ref>


==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
==منابع==
==منابع==
* ابوعید، عبدالله و دیگران، دراسة فی ‌الفکر السیاسی لحرکة ‌المقاومة ‌الاسلامیة: حماس (۱۹۸۷ـ ۱۹۹۶م)، عمان، مرکز دراسات الشرق الاوسط، ۱۹۹۹م.
{{آغاز منابع}}
* احمدی، حسن، «نگاهی به دستاوردهای مقاومت حماس در غزه»، وب‌سات بصیرت، تاریخ درج مطلب: ۳ بهمن ۱۳۸۷ش.  
* ابوعید، عبدالله و دیگران، دراسة فی الفکر السیاسی لحرکة المقاومة الاسلامیة: حماس (۱۹۸۷–۱۹۹۶م)، عمان، مرکز دراسات الشرق الاوسط، ۱۹۹۹م.
* احمدی، حسن، «نگاهی به دستاوردهای مقاومت حماس در غزه»، وب‌سات بصیرت، تاریخ درج مطلب: ۳ بهمن ۱۳۸۷ش.
* انس، عبدالرحمان، میثاق حرکة المقاومة الاسلامیة (حماس)، کویت، مکتبة دارالبیان، ۱۹۸۹م.
* انس، عبدالرحمان، میثاق حرکة المقاومة الاسلامیة (حماس)، کویت، مکتبة دارالبیان، ۱۹۸۹م.
* «ایران؛ کانون الهام‌بخش بیداری اسلامی/ مفهوم صدور انقلاب»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۲۱ بهمن ۱۳۹۰ش.  
* «ایران؛ کانون الهام‌بخش بیداری اسلامی/ مفهوم صدور انقلاب»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۲۱ بهمن ۱۳۹۰ش.
* «جنبش حماس»، خبرگزاری پیام آفتاب، تاریخ درج مطلب: ۱۴ آذر ۱۳۸۶ش.
* «جنبش حماس»، خبرگزاری پیام آفتاب، تاریخ درج مطلب: ۱۴ آذر ۱۳۸۶ش.
* حروب، خالد، حماس: الفکر و الممارسة السیاسیة، بیروت، موسسة الدراسات الفلسطينية، 1996م.
* حروب، خالد، حماس: الفکر و الممارسة السیاسیة، بیروت، موسسة الدراسات الفلسطینیة، ۱۹۹۶م.
* الحمد، جواد و برغوثی، ایاد، سیری در اندیشۀ سیاسی جنبش حماس، ترجمۀ سیدحسین موسوی، تهران، مرکز پژوهش‌های علمی و مطالعات استراتیژک خاور میانه، 1382ش.
* الحمد، جواد و برغوثی، ایاد، سیری در اندیشهٔ سیاسی جنبش حماس، ترجمهٔ سیدحسین موسوی، تهران، مرکز پژوهش‌های علمی و مطالعات استراتیژک خاور میانه، ۱۳۸۲ش.
* خلیلی، حسین، «دلیل محبوبیت حماس»، وب‌سایت مجلۀ ویستا، تاریخ درج بازدید: 28 آبان 1402ش.
* خلیلی، حسین، «دلیل محبوبیت حماس»، وب‌سایت مجلهٔ ویستا، تاریخ درج بازدید: ۲۸ آبان ۱۴۰۲ش.
* «در مورد حماس در ویکی تابناک بیشتر بدانید»، وب‌سایت تابناک، تاریخ بازدید: 28 آبان 1402ش.
* «در مورد حماس در ویکی تابناک بیشتر بدانید»، وب‌سایت تابناک، تاریخ بازدید: ۲۸ آبان ۱۴۰۲ش.
* «دستاوردهای مقاومت فلسطین؛ از انتفاضۀ سنگ تا عملیات شمشیر قدس»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۳ خرداد ۱۴۰۱ش.
* «دستاوردهای مقاومت فلسطین؛ از انتفاضهٔ سنگ تا عملیات شمشیر قدس»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۳ خرداد ۱۴۰۱ش.
* رفعت، سیداحمد و الشبوکی، عمرو، آیندۀ جنبش‌هاي اسلامی پس از سپتامبر 11، ترجمۀ میثم شیروانی، تهران، امام صادق، 1387ش.
* رفعت، سیداحمد و الشبوکی، عمرو، آیندهٔ جنبش‌های اسلامی پس از سپتامبر ۱۱، ترجمهٔ میثم شیروانی، تهران، امام صادق، ۱۳۸۷ش.
* «رویارویی‌های حماس و رژیم صهیونیستی از سال 1987 تاکنون»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: 30 مهر 1402ش.
* «رویارویی‌های حماس و رژیم صهیونیستی از سال ۱۹۸۷ تاکنون»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: ۳۰ مهر ۱۴۰۲ش.
* زیاد، ابوعمر، جنبش‌هاى اسلامى در فلسطين، ترجمۀ هادى صبا، تهران، 1371ش.
* زیاد، ابوعمر، جنبش‌های اسلامی در فلسطین، ترجمهٔ هادی صبا، تهران، ۱۳۷۱ش.
* زیاد، ابوعمرو، «حماس: خلفیة تاریخیة سیاسیة»، مجلة الدراسات الفلسطینیة، شمارۀ ۱۳، ۱۹۹۳م.
* زیاد، ابوعمرو، «حماس: خلفیة تاریخیة سیاسیة»، مجلة الدراسات الفلسطینیة، شمارهٔ ۱۳، ۱۹۹۳م.
* سالار، محمد، انقلاب اسلامی و صدور ارزش‌های فرهنگی، مجلۀ انقلاب اسلامی، ش5، 1382ش.
* سالار، محمد، انقلاب اسلامی و صدور ارزش‌های فرهنگی، مجلهٔ انقلاب اسلامی، ش۵، ۱۳۸۲ش.
* شقاقی، فتحی ابراهیم، انتفاضه و طرح اسلامی معاصر، تهران، هدی، 1371ش.
* شقاقی، فتحی ابراهیم، انتفاضه و طرح اسلامی معاصر، تهران، هدی، ۱۳۷۱ش.
* صدقی، ابوالفضل، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از آغاز تا 1368ش، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1386ش.
* صدقی، ابوالفضل، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از آغاز تا ۱۳۶۸ش، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۸۶ش.
* «طوفان الاقصی؛ خشم و غرور فلسطین در نقطه برگشت‌ناپذیر»، وب‌سایت دیگران، تاریخ درج مطلب: 1 آبان 1402ش.
* «طوفان الاقصی؛ خشم و غرور فلسطین در نقطه برگشت‌ناپذیر»، وب‌سایت دیگران، تاریخ درج مطلب: ۱ آبان ۱۴۰۲ش.
* علی‌نقی‌پور، علی، «بررسی نقش جنبش حماس در تحولات سیاسی فلسطین اشغالی»، مجلۀ تاریخنامه خوارزمی، سال سوم، شمارۀ 3، بهار 1395ش.
* علی‌نقی‌پور، علی، «بررسی نقش جنبش حماس در تحولات سیاسی فلسطین اشغالی»، مجلهٔ تاریخنامه خوارزمی، سال سوم، شمارهٔ ۳، بهار ۱۳۹۵ش.
* قاسم، عبدالستار، غروب روشنفکران عرب، ترجمۀ محمدرضا بلوردي و میترا فرهادي، تهران، مؤسسه مطالعات اندیشه‌سازان نور، 1388ش.
* قاسم، عبدالستار، غروب روشنفکران عرب، ترجمهٔ محمدرضا بلوردی و میترا فرهادی، تهران، مؤسسه مطالعات اندیشه‌سازان نور، ۱۳۸۸ش.
* قاسمی، بهزاد، «ژئوپلیتیک محور مقاومت و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران براساس گفتمان انقلاب اسلامی»، فصلنامۀ آفاق امنیت، سال یازدهم، شمارۀ 37، بهار 1317ش.
* قاسمی، بهزاد، «ژئوپلیتیک محور مقاومت و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران براساس گفتمان انقلاب اسلامی»، فصلنامهٔ آفاق امنیت، سال یازدهم، شمارهٔ ۳۷، بهار ۱۳۱۷ش.
* قربانی، سعید و دیگران، «تأثیر جمهوری اسلامی ایران بر روند شکل‌گیری گروه مقاومت اسلامی حماس (از آغاز شکل‌گیری تا 1389)»، مجلۀ مطالعات انقلاب اسلامی و دفاع مقدس سال سوم، شمارۀ 1، بهار و تابستان 1396ش.
* قربانی، سعید و دیگران، «تأثیر جمهوری اسلامی ایران بر روند شکل‌گیری گروه مقاومت اسلامی حماس (از آغاز شکل‌گیری تا ۱۳۸۹)»، مجلهٔ مطالعات انقلاب اسلامی و دفاع مقدس سال سوم، شمارهٔ ۱، بهار و تابستان ۱۳۹۶ش.
* «گزارش العالم: مدارس فلسطین فرهنگ مقاومت را به دانش‌آموزان می‌آموزند»، وب‌سایت شبکۀ العالم، تاریخ درج مطلب: 19 شهريور 1402ش.  
* «گزارش العالم: مدارس فلسطین فرهنگ مقاومت را به دانش‌آموزان می‌آموزند»، وب‌سایت شبکهٔ العالم، تاریخ درج مطلب: ۱۹ شهریور ۱۴۰۲ش.
* گودرزی، امیرمحمود، «قدرت محور مقاومت و هیمنۀ پوشالی صهیونیست‌ها»، خبر آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۱۹ مهر ۱۴۰۲ش.
* گودرزی، امیرمحمود، «قدرت محور مقاومت و هیمنهٔ پوشالی صهیونیست‌ها»، خبر آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۱۹ مهر ۱۴۰۲ش.
* مالکی، محمد، «حماس جنبش»، دانشنامۀ جهان اسلام، تاریخ درج مطلب: 1393ش.  
* مالکی، محمد، «حماس جنبش»، دانشنامهٔ جهان اسلام، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۳ش.
* ملاابراهیمی، فرهنگ معاصر فلسطین، شخصیتها و جنبش‌ها، تهران اندیشه‌سازان نور، 1382ش.
* ملاابراهیمی، فرهنگ معاصر فلسطین، شخصیتها و جنبش‌ها، تهران اندیشه‌سازان نور، ۱۳۸۲ش.
* مهربان، حسین، «حماس و مسئلۀ فلسطین، (بنیادها و رویکردها)»، شمارۀ 114، 1386ش.
* مهربان، حسین، «حماس و مسئلهٔ فلسطین، (بنیادها و رویکردها)»، شمارهٔ ۱۱۴، ۱۳۸۶ش.
* «ميثاق حركة المقاومة الإسلامية حماس»، وب‌سایت الجزیره، تاریخ درج مطلب: 2 می 2017م.  
* «میثاق حرکة المقاومة الإسلامیة حماس»، وب‌سایت الجزیره، تاریخ درج مطلب: ۲ می ۲۰۱۷م.
* «نگاهی به توان موشکی نیروهای مقاومت فلسطین»، خبرگزای رجا نیوز، تاریخ درج مطلب: 1 آبان 1402ش.  
* «نگاهی به توان موشکی نیروهای مقاومت فلسطین»، خبرگزای رجا نیوز، تاریخ درج مطلب: ۱ آبان ۱۴۰۲ش.
* «نگاهی به شکل‌گیری جنبش حماس»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: 18 آذر 1391ش.  
* «نگاهی به شکل‌گیری جنبش حماس»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: ۱۸ آذر ۱۳۹۱ش.
* «وقتی مقاومت فلسطین معادلات نظامی دنیا را به چالش کشید»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: 18 مهر 1402ش.
* «وقتی مقاومت فلسطین معادلات نظامی دنیا را به چالش کشید»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۱۸ مهر ۱۴۰۲ش.
{{پایان منابع}}
 
{{#seo:
|title= حماس چیست - معرفی کامل گروه حماس - بنیان‌گذار حماس - ویکی زندگی
|title_mode=Replaced Title
|keywords= حماس
|description= حماس چیست - معرفی گروه حماس از بنیان‌گذار تا سیاست‌های آن - رئیس فعلی گروه حماس - ویکی زندگی
}}
 
{{فلسطین-افقی}}
 
[[رده:سازمان‌های نظامی]]
[[رده:مقاومت اسلامی]]
[[رده:نظامی‌گری در فلسطین]]
[[رده:ویکی‌زندگی]]
[[رده:ویکی‌زندگی]]
[[رده:پیشگامان]]
[[رده:رویدادها]]
[[رده:گروه‌های مرجع‏ ]]

نسخهٔ کنونی تا ۸ مهر ۱۴۰۴، ساعت ۰۸:۰۸

رژه گردان‌های قسام شاخه نظامی حماس
رژه گردان‌های قسام شاخه نظامی حماس

حماس؛ جنبش اسلامی، سیاسی و نظامی متعلق به مقاومت فلسطینی برای آزادی سرزمین‌های اشغالی فلسطین.

حماس، جنبش مقاومت مردمی، ملی و اسلامی است که با تکیه بر آموزه‌های دینی و الگوگیری از انقلاب اسلامی ایران تلاش می‌کند زمینه را برای رهایی ملت فلسطین از ستم اسرائیل و همچنین آزادسازی سرزمین غصب شدهٔ فلسطین و مقابله با طرح صهیونیستی را فراهم آورد. این جنبش مبانی اسلامی را اصل ثابت برای هر تلاش علیه صهیونیست‌های اشغاگر می‌داند.

امروزه جنبش حماس به‌عنوان نیروی اصلی در مقابل پروژهٔ استعماری و استکباری دنیای غرب به نام اسرائیل ایستاده است و به‌رغم حملات فراگیر و خصمانه‌ای که با آن مواجه شده، همچنان نیروی اساسی و حافظ پویایی و تداوم آرمان فلسطین محسوب می‌شود. این جنبش از بدو تأسیس تا امروز در واکنش به جنایات رژیم صهیونیستی در کشتار فلسطینیان و هتک حرمت مسجدالاقصی، حملات زیادی علیه اسرائیل انجام داده که بزرگ‌ترین آنها عملیات «طوفان الاَقصی» در ۱۵ مهر ۱۴۰۲ش است.

معرفی حماس

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

«حماس» نام اختصاری «جنبش مقاومت اسلامی»، (حرکة المقاومة الإسلامیة)، از جنبش‌های اسلامی و نیروهای مقاومت فلسطین است که با هدف آزادسازی کشور فلسطین از لوث وجود رژیم صهیونیستی تأسیس شده است. مقر اصلی این جنبش اسلامی، «نوار غزه» در سرزمین‌های اشغالی است، اما در کرانهٔ باختری که دولت خودگران فلسطین (سازمان فتح) آن را کنترل می‌کنند، نیز حضور دارد.[۱]

تأکید بر ماهیت اسلامی فلسطین و آزادی سرزمین‌های اشغال‌شده، تعلق فلسطین به تمام امت اسلامی تا روز قیامت و مبارزه با رژیم صهیونیستی از محورهای راهبردی در اساسنامهٔ حماس است.[۲]

این جنبش ریشه در ارادهٔ مردم فلسطین و امت اسلامی دارد و اندیشهٔ مبارزاتی خود را در رقابت با گروه‌های سکولار ملی در داخل و مخالفت با ادعاهای صهیونیست‌ها در خارج، تنظیم کرده است.[۳]

این نیروی مقاومت، برخلاف سازمان آزادی‌بخش فلسطین که در ۱۹۸۸م اسرائیل را به رسمیت شناخت، خواهان نابودی رژیم صهیونیستی و مخالف ماهیت وجودی آن است و باور دارد که بهترین راه‌کار برای پیشبرد این هدف، بسیج تمام نیرو و توانمندی‌های ملت فلسطین برای برافراشتن پرچم جهاد بر ضد حضور غاصبانهٔ اسرائیل در فلسطین و تقویت هویت اسلامی به هر وسیلهٔ ممکن است.[۴]

تاریخچه شکل‌گیری حماس

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

ریشه‌های تاریخی حماس در اخوان‌المسلمین

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

حماس پیشینهٔ تاریخی مشترکی با اخوان المسلین دارد[۵] و سابقهٔ فعالیت آن در فلسطین به پیش از تأسیس رژیم اشغالگر در ۱۹۴۸م بازمی‌گردد؛ در ۱۹۳۵م حسن‌البنا، رهبر اخوان‌المسلمین، برادر خود عبدالرحمان البنا و محمد اسعد الحکیم را به فلسطین اعزام کرد.[۶] سعید رمضان، یکی از رهبران اخوان‌المسلمین، نخستین شعبهٔ اخوان را در ۲۶ اکتبر ۱۹۴۵م، در بیت‌المقدّس بنیاد گذاشت.

در ۱۹۴۷م اخوان‌المسلمین در فلسطین حدود ۲۵ شعبه و بیست هزار نفر عضو فعال داشت و همه این شعبه‌ها را اخوان‌المسلمین مصر رهبری می‌کرد.[۷] این گروه پیش از اعلام موجودیت حماس، نام‌های دیگری برای بیان مواضع سیاسی‌خود در قبال مسألهٔ فلسطین از جمله «المرابطون علی ارض الاسرا» و «جنبش مبارز اسلامی» استفاده کرده بود.[۸]

تأسیس رسمی هم‌زمان با انتفاضهٔ اول

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
شیخ احمد یاسین، بنیان‌گذار جنبش حماس
شیخ احمد یاسین، بنیان‌گذار جنبش حماس

حماس هم‌زمان با آغاز انتفاضه، در ۹ دسامبر ۱۹۸۷م به وجود آمد؛ در آن زمان در منزل شیخ احمد یاسین نشستی برگزار شد و شش تن از دیگر رهبران اخوان‌المسلمین در نوار غزه نیز در این جلسه شرکت کردند. هدف از این نشست بررسی حادثه‌ای بود که در ۸ دسامبر ۱۹۸۷م بر اثر برخورد خودرویی اسرائیلی با چند خودروی فلسطینی اتفاق افتاد و در آن جنایت شماری از کارگران فلسطینی کشته شدند.

در این جلسه علاوه‌بر برنامه‌ریزی امور تظاهرات، جنبش حماس به وجود آمد. در نخستین بیانیهٔ حماس، از تظاهرات توده‌ای مردم فلسطین با عنوان انتفاضه نام برده و در ۸ دسامبر ۱۹۸۷م به‌عنوان تاریخ رسمی آغاز انتفاضهٔ اول ثبت شد.[۹]

گسترش جنبش در کرانهٔ باختری

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در ژانویهٔ ۱۹۸۸ جمیل حمامی (از اعضای اخوان‌المسلمین در کرانهٔ باختری) شاخهٔ جنبش حماس در کرانهٔ باختری را تأسیس کرد.[۱۰]

زمینه‌های سیاسی و اجتماعی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

اشغال فلسطین توسط صهیونیسم

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

با ضعیف‌شدن کشورهای اسلامی به‌ویژه امپراتوری عثمانی در اواخر قرن نوزدهم و هم‌زمان با اوج‌گیری سیاست‌های یهودی‌ستیزی در برخی کشورهای اروپایی به‌خصوص آلمان نازی، تلاش یهودیان پراکنده برای انسجام و تأسیس دولت یهودی شدت گرفت و به صهیونیزم معروف شد. آنان خواهان ایجاد یک وطن ملی و استقرار تمامی یهودیان در این سرزمین بودند. در پی این تحول، کشور فلسطین با توطئهٔ کشورهای غربی، به‌ویژه انگلیس، با اهداف بلندمدت استعماری در ۱۹۴۷م اشغال شد.

رژیم صهیونیستی در سال‌های طولانی پس از اشغال، از ارتکاب هرگونه جنایت علیه فلسطینیان دریغ نکرد؛ حملات دائمی مسلحانه، کشتار کودکان، زنان، جوانان، ویرانسازی منازل، مصادرهٔ زمین‌ها، اسکان یهودیان و ساختن شهرک‌ها، شکنجهٔ مبارزان، نادیده گرفتن حقوق انسانی و سیاسی مردم فلسطین و تحقیر آنها به‌عنوان شهروندان درجهٔ دوم و تلاش برای از بین بردن هویت اسلامی و عربی آنها برخی از این جنایات گسترده و مستمر را در سرزمین‌های اشغالی فلسطین دربر می‌گیرد.[۱۱] به موازات این جنایات ضد بشری، هسته‌های مقاومت و انتفاضهٔ مردم فلسطین به تدریج شکل گرفت و زمینهٔ حضور حماس فراهم شد.[۱۲]

پیروزی انقلاب اسلامی ایران

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
اسامه ابوحمدان
اسامه ابوحمدان، نمایندهٔ جنبش مقاومت اسلامی فلسطین در لبنان

با پیروزی انقلاب اسلامی ایران و رویکرد راهبردی آن در حمایت از مظلومان جهان، فلسطین از جایگاه ویژه‌ای در سیاست خارجی ایران برخوردار شد و مورد حمایت معنوی قرار گرفت.[۱۳] طی این حمایت‌ها و مبادلات بین ایران و گروه‌های مبارز فلسطینی، زمینهٔ شکل‌گیری‌گروه‌های مقاومت اسلامی فراهم شد که از جملهٔ آنها جنبش حماس بود. کنشگران این جنبش اسلامی خود نیز معترف‌اند که از انقلاب اسلامی الگو گرفته و انتفاضه را در کشور فلسطین سازمان‌دهی کرده‌اند.

برای مثال «اسامه ابوحمدان»، نمایندهٔ جنبش مقاومت اسلامی فلسطین در لبنان، معتقد است که با پیروزی انقلاب اسلامی ایران، مهم‌ترین خواستهٔ مسلمانان در قرن بیستم تحقق یافت. مسلمانان جهان انقلاب اسلامی را الگوی خود می‌دانند و باور دارند که نظام اسلامی در تمامی دوران‌ها قادر است حکومت تشکیل دهد. انقلاب اسلامی مایهٔ افتخار و الگوی مبارزات ملت فلسطین است؛ زیرا مردم مسلمان ایران قدرتمندترین پایگاه استکبار جهانی و رژیم صهیونیستی را در منطقه فروریخت و ملت فلسطین را به گرفتن حقوق از دست‌رفتهٔ خود امیدوار کرد.[۱۴]

ساختار تشکیلاتی حماس

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

حماس همانند گروه اخوان المسلمین از شورای عمومی، کمیتهٔ مرکزی، دفتر سیاسی و هسته‌های مشابه تشکیل شده که دارای کمیتهٔ امنیتی به نام مجد، کمیته‌های تبلیغاتی، سیاسی، نهاد بررسی روند انتفاضه، بسیج ملی، جناح نظامی و دفتر رسیدگی به امور سرزمین‌های اشغالی است.[۱۵]

اما فعالیت کلی حماس از طریق سه دستگاه دفتر سیاسی، دفتر تبلیغاتی و بازوی نظامی (گردان‌های قسام) دنبال می‌شود. هدایت جنبش به عهدهٔ دفتر رهبری است که خود تحت نظر مجلس شورا عمل می‌کند. اعضای مجلس شورا به‌طور مستقیم از سوی اعضای جنبش انتخاب می‌شوند.[۱۶]

همچنین دفتر رهبری مسئولیت ایجاد واحدهای فنی در زمینه‌های تبلیغات دینی، امور خیریه، توسعهٔ امور اجتماعی، بهداشتی و آموزشی و فعالیت دانشجویی، صنفی و سیاسی و نیز مسئولیت نیروهای امنیتی و نظامی را به‌عهده دارد.[۱۷]

رهبران حماس

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
دیدار رهبر انقلاب ایران با اسماعیل هنیه
دیدار رهبر انقلاب ایران با اسماعیل هنیه

مهم‌ترین رهبران حماس اسماعیل هنیه، موسی ابومرزوق، محمود الزهار، عزیز دوبک و شیخ حسن یوسف هستند که مبنای کنش‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی آنها، سبک زندگی اسلامی است. رهبری اولیهٔ این جنبش، از هفت نفر عضو مؤسس به ریاست شیخ احمد یاسین تشکیل شد و سپس به تأسیس شاخه‌ها و کمیته‌های سیاسی، امنیتی، نظامی و رسانه‌ای اقدام کرد. پس از مدتی رهبری حماس به علت بازداشت‌های مکرر اعضای مؤسس تغییر یافت.[۱۸]

در هندسهٔ دیدگاه‌های سیاسی، مبارزاتی و فرهنگی و سیره عملی و زندگی شخصی رهبران حماس، سبک زندگی اسلامی و مسئلهٔ فلسطین جایگاه محوری دارد. آنها مقاومت مردم فلسطین را دفاع از اسلام، کرامت انسانی و مسجد الاقصی می‌دانند. رهبران حماس با الگوگیری از انقلاب اسلامی ایران، روش‌های مبارزاتی خود را سازمان‌دهی کرده‌اند.[۱۹]

راهبردها و اهداف حماس

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

حماس اهداف و راهبردهای خود را در اساسنامهٔ ۱۸ اوت ۱۹۸۸م شرح داده است؛ این اساسنامه مشتمل بر ۳۶ ماده است که بر تعامل میان اسلام و ملی‌گرایی در فلسطین تأکید دارد. مواضعی که در این اساسنامه آمده با مواضع سابق اخوان‌المسلمین تفاوت اندک دارد. حماس، مانند دیگر شاخه‌های اخوان‌المسلمین، بخش عمدهٔ ایدئولوژی خود را از اندیشه‌های حسن‌البنا، مؤسس مصری جنبش اخوان‌المسلمین، گرفته است.

ماهیت اسلامی قضیهٔ فلسطین و منازعه با رژیم صهیونیستی محور اصلی و راهبردی حماس را تشکیل می‌دهد.[۲۰] در اساسنامهٔ حماس این جنبش حلقه‌ای از زنجیرهٔ جهاد در برابر هجوم صهیونیسم به‌شمار رفته است.[۲۱]

اهداف اصلی این جنبش را دو هدف ذیل تشکیل می‌دهد:

  1. اهداف مرحله‌ای و کوتاه مدت که عبارت‌اند از: آزادسازی کرانهٔ باختری و نوار غزه، اسلامی‌کردن جامعهٔ فلسطین، تأکید بر مشروعیت پیکار مسلحانه، تداوم مقاومت و انتفاضه، پاسداری از وحدت ملی، برچیدن آبادی‌های یهودی‌نشین، آزادی زندانیان و عدم تجاوز به حقوق غیرنظامیان، و فعال کردن بیشتر کشورهای عربی و اسلامی برای حمایت از فلسطین.
  2. آزادسازی سرزمین فلسطین از وجود رژیم صهیونستی و برقراری دولت اسلامی در فلسطین از اهداف بلندمدت و راهبردی حماس است. در طرح موضوع دولت، حماس عقیده دارد که رابطهٔ آزادسازی سرزمین‌های اشغالی و برقراری دولت، رابطه‌ای ساختاری است و تأسیس دولت از رهگذر آزادسازی سرزمین فلسطین میسر می‌شود.[۲۲]

دیدگاه‌های حماس دربارهٔ فلسطین و صهیونیسم

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

از نظر حماس، ماهیت اصلی مسئلهٔ فلسطین، تقابل ریشه‌دار دو نوع تفکر معنوی و مادی در قالب جهان اسلام و صهیونیسمِ تحت حمایت کشورهای غربی است.[۲۳] این جنبش معتقد است که سرزمین فلسطین، میراثی برای نسل‌های مسلمان است و چشم‌پوشی از تمام یا قسمتی از آن جایز نیست؛[۲۴]

بنابراین تمامی راه‌حل‌های مسالمت‌آمیز و همایش‌های بین‌المللی برای حل قضیه فلسطین، با نگرش حماس در تعارض است و حل مسئله فلسطین تنها از راه جهاد امکان تحقق دارد.[۲۵] به نظر حماس یهودیت با صهیونیسم متفاوت بوده و معارضهٔ این جنبش با صهیونیسم به‌دلیل ماهیت اشغالگری آن است، نه داشتن باورهای متفاوت.[۲۶]

از دیدگاه حماس، صهیونیسم پرچم‌دار طرح سیاسی با زمینه‌های احساس قومی و دینی بود که هدف آن رسیدن به رؤیای دیرینهٔ تأسیس دولت یهودی در فلسطین است.[۲۷] به‌همین دلیل، حل قضیهٔ فلسطین به عقیدهٔ این جنبش، فقط با نابودی رژیم اسرائیل و تشکیل دولت اسلامی به جای آن، میسر است.[۲۸]

نمادگرایی در حماس

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در مجموعهٔ فعالیت‌ها و عناصر هویتی و تشکیلاتی حماس، نمادهای دینی به کار رفته است که تقابل سبک زندگی اسلامی با سبک زندگی مادی‌گرای صهیونسیم و دنیای غرب را نشان می‌دهد.

بیانیه‌ها

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بیانیه‌های حماس با آیات قرآن شروع می‌شود و بر موضع‌گیری‌های دینی، اخلاقی و التزام به شعائر مذهبی تأکید دارد. متن این بیانیه‌ها شامل حملهٔ قلمی به اشغالگران و سیاست‌های استعماری آنها و همچنین اعتراض صریح به زمام‌داران عرب و نقش آنها در شکست‌های مردم فلسطین و از دست‌رفتن سرزمین فلسطین است.[۲۹]

آرم و پرچم

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
آرم حماس
آرم حماس

در آرم حماس عکسی از «گنبد مسجد الصخره» وجود دارد که نقشة کوچکی از سرزمین فلسطین بر بالای آن است و پرچم‌های قوسی‌شکل فلسطین، گنبد را دربرگرفته‌اند. بر پرچم سمت راست، عبارت «لا اله الا الله» و بر پرچم سمت چپ عبارت «محمد رسول‌الله» نوشته شده است. در قسمت زیرین گنبد عکس دو شمشیر به‌شکل ضرب‌در حک شده و چارچوب زیرین قبه را تشکیل می‌دهند. کلمهٔ فلسطین در بخش زیرین تقاطع دو شمشیر قرار دارد و عبارت حرکه المقاومه الاسلامیه نیز در قسمت پایین آرم و بر روی نواری نوشته شده است.

به نظر کارشناسان، عکس مسجد و عبارت لا اله الا الله و محمد رسول‌الله، نماد اسلامیت مسألهٔ فلسطین بوده و عمق اعتقادی آن را نشان می‌دهد. خود نقشه بیانگر موضع اصولی جنبش حماس در قبال درگیری موجود با صهیونیست‌ها بوده و اینکه هدف اصلی این درگیری آزادسازی کل فلسطین از لوث اشغالگری و نیز بیانگر مخالفت جنبش با محدودسازی آرمان فلسطین در محدودهٔ سرزمین‌های اشغالی ۱۹۴۸م است. وجود دو شمشیر در این آرم نیز همیشه در اندیشهٔ عربی نشانگر قدرت و پاکی است.[۳۰]

شعار حماس

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

شعار حماس در مادهٔ هشتم میثاق حماس آمده که خداوند هدف، پیامبر اسلام الگو، قرآن قانون اساسی، جهاد و مرگ در راه خدا، والاترین آرزوی مقاومت معرفی شده است. این شعار، با شعار اخوان المسلمین تفاوتی ندارد.[۳۱]

نماد پیروزی ایمان بر کفر

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

به عقیدهٔ صاحب‌نظران، مقاومت حماس و پیروزهای آن در سایهٔ صبر و مجاهدت دینی و شکست‌دادن هیمنهٔ اسرائیل با داشتن سلاح‌های مدرن جنگی و حمایت‌های همه‌جانبهٔ قدرت‌های غربی، سمبل این پیام قرآنی است که «گروهی اندک به یاری خدا بر سپاهی بسیار غالب آمده است».[۳۲]

جنبش حماس بارها در جنگ‌های مختلف نشان داده است که بر اساس آموزه‌های قرآنی، فراوانی عِدّه و عُدّهٔ دشمن در برابر ارادهٔ خداوند چیزی نیست؛ بلکه نیروهای کیفی هرچند اندک باشند، بر نیروهای کمّی برتری دارند و مؤمن مخلص، پیروزی را از خدا می‌داند.[۳۳]

پایگاه اجتماعی و پیروزی در انتخابات

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
یحیی سنوار و اسماعیل هنیه در جشن پيروزی حماس در انتخابات پارلمانی فلسطين
یحیی سنوار و اسماعیل هنیه در جشن پيروزی حماس در انتخابات پارلمانی فلسطين

جنبش حماس به‌دلیل ماهیت اسلامی، روحیهٔ مقاومت و منطق ایستادگی در برابر اشغالگری و نقض همه‌جانبه و مداوم همهٔ حقوق بنیادین مردم فلسطین توسط اسرائیل، از محبوبیت سیاسی و اجتماعی در میان مردم فلسطین و کشورهای اسلامی و عربی برخودار شده و پایگاه اجتماعی بالایی را کسب کرده است. برای مثال پرچم‌های سبزرنگ جنبش حماس در هر کوچه و خیابان نوار غزه به چشم می‌خورد که بر سر در ساختمان‌ها و اماکن مختلف نصب شده است. به نظر کارشناسان حضور این‌گونه نشانه‌ها از حماس در اماکن مختلف شهر نشان‌دهندهٔ میزان محبوبیت بالای این جنبش در میان تودهٔ مردم است.[۳۴]

همچنین جنبش حماس برای نخستین‌بار در انتخابات مجلس قانون‌گذاری فلسطین در ژانویه ۲۰۰۶م شرکت کرد و با کسب بیش از شصت درصد کرسی‌های مجلس پیروزی بزرگی به دست آورد که محبوبیت این جنبش را نشان می‌دهد.[۳۵] پس از این رویداد، «اسماعیل هنیه» کابینه را تشکیل داد که همهٔ اعضای آن از جنبش حماس بودند. این کابینه در ۲۸ مارس ۲۰۰۶م از مجلس رأی اعتماد گرفت.[۳۶]

عوامل محبوبیت: مقاومت نظامی و خدمات اجتماعی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

به نظر کارشناسان از عوامل اصلی محبوبیت، مقاومت نیروهای این جنبش در مقابل حملات و تهدیدهای رژیم صهیونیستی است که آنها را در چشم فلسطینی‌ها و بسیاری از مردم جهان به نماد مبارزه و مقاومت تبدیل کرده است. همچنین اقدامات رفاهی و خدمات اجتماعی که حماس به مردم ارائه داده، از جمله دلایل دیگر معروفیت و حسن شهرت این جنبش است.

حماس از بدو تأسیس خود در ۱۹۸۷م درکنار فعالیت‌های نظامی، اقدامات گستردهٔ اجتماعی انجام داده است که از جمله آنها می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

  1. بسط شبکهٔ خدمات اجتماعی و اجرای برنامه‌های آموزشی و رفاهی؛
  2. تأسیس و تأمین مدارس، یتیم‌خانه‌ها، مساجد و کلینیک‌های بهداشتی؛
  3. برپایی مکان‌های اطعام فقرا و مکان‌های ورزشی؛
  4. فعالیت‌های اجتماعی، رفاهی، فرهنگی و آموزشی؛
  5. بورسیه دانشجویان در کشورهای مختلف؛
  6. خدمات بهداشتی و درمان پزشکی ارزان یا رایگان به مردم؛
  7. ایجاد موسسه‌های خیریه اسلامی، کتابخانه‌ها و مراکز آموزش برای زنان؛
  8. ساخت کودکستان‌ها، شیرخوارگاه‌ها و توزیع غذای رایگان به کودکان.[۳۷]

مناسبات حماس با گروه‌های دیگر

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

جنبش فتح

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

از زمان وقوع انتفاضه، حماس با جنبش فتح (ساف) از لحاظ روش و برنامه باهم رقابت کرده‌اند و دیدگاه حماس دربارهٔ مشروعیت این گروه به‌دلیل نگاه سکولار و سازشکارانه فتح به مسئلهٔ فلسطین دچار دگرگونی شده است. حماس با انعقاد معاهدهٔ اسلو، جنبش فتح را به‌دلیل کوتاهی و امتیازدهی به رژیم صهیونیستی محکوم کرده و معتقد است این سازمان، نماینده ملت فلسطین نیست. پس از تشکیل حکومت خودگردان فلسطین در ۱۹۹۴م حماس این تشکیلات را بیشتر مورد انتقاد قرار داده است.[۳۸]

جهاد اسلامی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
زیاد النخاله دبیرکل جنبش جهاد اسلامی فلسطین
زیاد النخاله دبیرکل جنبش جهاد اسلامی فلسطین

جنبش حماس و جنبش جهاد اسلامی، علاوه برداشتن دیدگاه‌های اسلامی مشترک، در هدف‌های راهبردی، یعنی آزادسازی همه سرزمین‌های اشغالی، برقراری دولت مستقل فلسطینی، مخالفت با روش‌های مسالمت‌آمیز حل‌وفصل مسئله فلسطین و تداوم جهاد، رویکرد واحد دارند. جهاد اسلامی سابقهٔ طولانی‌تری نسبت به حماس دارد. این دو گروه مقاومت در ۱۹۹۳م مذاکرات جدی‌تری را برای اتحاد و همکاری‌های بیشتر باهم آغاز کردند.[۳۹]

مناسبات حماس با کشورهای جهان

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

کشورهای عربی اسلامی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

حماس، از تأسیس تا اواخر ۱۹۹۰م در کشورهای دیگر، دفتر نمایندگی و سخنگو نداشت، اما از جنگ دوم خلیج‌فارس در۱۹۹۰م حماس دفاتر نمایندگی خود را در بسیاری از کشورها تأسیس کرد و با مقامات بلندپایه آنها دیدار می‌کند.[۴۰]

کشورهای غربی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

آمریکا، اسرائیل و کانادا به‌دلیل منطق استکباری و استعماری خود حماس را گروه تروریستی می‌دانند. استرالیا و بریتانیا شاخهٔ نظامی حماس (گردان‌های عزالدین قسام) را در فهرست گروه‌های تروریستی خود قرار داده‌اند. فعالیت حماس از سال ۱۹۹۹م در اردن نیز غیرقانونی اعلام شده است.[۴۱] حماس نیز کشورهای غربی به‌ویژه آمریکا را حامی اصلی رژیم اشغالگر صهیونیستی و در جنایات مستمر این رژیم علیه مردم مظلوم فلسطین شریک می‌داند.[۴۲]

جمهوری اسلامی ایران

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

جمهوری اسلامی ایران همواره از مقاومت مردم فلسطین در برابر رژیم صهیونیستی حمایت کرده و این حمایت را یک مسئلهٔ راهبردی می‌داند. با پیروزی انقلاب اسلامی ایران در ۱۳۵۷ش، امام خمینی بر ضرورت دفاع از مردم مظلوم فلسطین تأکید داشته و آن را یک تکلیف دینی دانسته است[۴۳] و بر مبنای نفی سبیل کافران بر مسلمین، پشتیبانی از نهضت‌های اسلامی آزادی‌بخش و تشکیل امت واحدهٔ جهانی بر مبنای اتحاد و ائتلاف دنیای اسلام در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران وارد شد.[۴۴]

کارشناسان نیز حمایت‌های معنوی ایران از حماس را در راستای عملیاتی کردن اصول انقلاب اسلامی می‌دانند[۴۵] که ایستادگی در برابر ظلم، اشغالگری، دینستیزی و سلطهٔ استکبار و متحدان آنها بخشی از این اصول بوده و هدف آن حفظ حقوق مردم، دفع ستم، رفع اشغال، جلوگیری از سلطه و حفظ دارایی‌ها مطابق آموزه‌های دین است.[۴۶]

از سوی دیگر، انقلاب اسلامی ایران تأثیر عمیقی بر ملت مسلمان فلسطین در زمینهٔ بازگشت به آموزه‌های دینی، امیدوارشدن به توانایی‌های خود، الگو قرار دادن نظام اسلامی توسط مبارزان فلسطینی، انتخاب مسجد به‌عنوان پایگاه اصلی مبارزه با دشمنان، سامان‌دادن وحدت بر محور اسلام و شکل‌گیری جنبش حماس داشته است.[۴۷]

جمهوری اسلامی ایران از ۱۳۷۰ش مناسبات نزدیک‌تری با حماس برقرار کرد که اساس این روابط مخالفت با سازش با رژیم اشغالگر و سیاست‌های سازش‌کارانه سازمان آزادی‌بخش فلسطین است. بعد از آن دفتر حماس در تهران در بهمن ۱۳۷۰ش با ریاست یکی از رهبران معروف حماس، عماد العُلی، افتتاح شد.[۴۸]

شیوه‌های مبارزه حماس

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

سیاسی و اجتماعی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

حماس در برابر دشمن از فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی برای زنده‌نگداشتن امید به آینده و حفظ پویایی فلسطینیان بهره می‌گیرد. برپایی مؤسسات خیریه، کتابخانه‌ها و باشگاه‌های ورزشی، نهادهای اجتماعی، آموزشی و اقتصادی در نوار غزه و کرانهٔ باختری، برگزاری همایش‌ها و جشنواره‌های مختلف، اقامهٔ نمایشگاه‌های اسلامی به‌ویژه در دانشگاه‌های فلسطین، صدور بیانیه‌ها، منشورها و جزوه‌ها، برگزاری مراسم سالگرد شهدا و وقایع اسلامی از جملهٔ این فعالیت‌ها است. از منظر حماس، کسب نفوذ و موفقیت در صحنهٔ سیاسی ابتدا از طریق فعالیت‌های اجتماعی، سپس از طریق فعالیت مذهبی و در نهایت از طریق فعالیت سیاسی ممکن است.[۴۹]

فکری و فرهنگی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

از روش‌های مهم مبارزاتی حماس در برابر صهیونیسم، روش فکری و فرهنگی است. این جنبش در سال‌های اخیر که حکومت غزه را در دست دارد، مسئلهٔ فلسطین، آزادی قدس و سرزمین‌های اشغالی را وارد متن درسی و برنامهٔ آموزشی کرده است؛ هر ساله با آغاز سال تحصیلی در نوار غزه، مدارس این منطقه شاهد فعالیت‌های فرهنگی با هدف تحکیم مفهوم مقاومت در نزد دانش‌آموزان فلسطینی به منظور تربیت نسلی است که برای مقابله با اشغالگران صهیونیست در خدمت فلسطین باشد. این فعالیت‌ها حتی در سایهٔ حملهٔ همیشگی رژیم اسرائیل علیه دانش‌آموزان فلسطینی که هدف آن فراموشی این سرزمین از سوی فلسطینیان است، کند نمی‌شود.[۵۰]

نظامی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
به اسارت در آوردن سربازان اسرائیلی توسط مبارزان فلسطینی در جریان عملیات سیل الاقصی
به اسارت در آوردن سربازان اسرائیلی توسط مبارزان فلسطینی در جریان عملیات سیل الاقصی

جنبش حماس از زمان تأسیس تا کنون، ۳۶ سال است که در کنار مبارزات سیاسی و فرهنگی در برابر رژیم صهیونیستی، به مبارزات نظامی خود ادامه داده است؛ سامان‌دهی انتفاضه‌های اول (۱۹۹۳–۱۹۸۷م) و دوم (۲۰۰۵–۲۰۰۰م) فلسطین از جملهٔ این موفقیت‌ها بود که در نتیجه آن نیروهای اسرائیلی ۳۸ سال پس از تصرف غزه به‌طور یکجانبه از غزه خارج شدند.[۵۱]

گردان «عزالدین قسام» که بخش نظامی جنبش حماس است، از قوی‌ترین جریان‌های نظامی بین گروه‌های مقاومت فلسطین محسوب می‌شود. این گردان‌ها در رویارویی‌های رژیم صهیونیستی با فلسطینیان در مقاطع مختلف ایفای نقش کرده‌اند و عملیات بزرگ و غافیلگرانهٔ «طوفان الاقصی» در ۷ اکتبر ۲۰۲۳م تازه‌ترین اقدام از این دست بوده که شکست ترمیم‌ناپذیر اسرائیل لقب گرفته است.[۵۲]

همچنین این گردان‌ها در کارنامهٔ فعالیت خود به اسارت‌گرفتن نظامیان رژیم صهیونیستی را پیش از طوفان الاقصی نیز به ثبت رسانده‌اند که موجب پیروزی نظامی این جنبش و مردم فلسطین شده است.[۵۳]

دست‌آوردهای حماس

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

دستاوردهای منطقه‌ای حماس

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

محور اتحاد گروه‌های مقاومت

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

جنبش حماس اولین گروه تأثیرگذار فلسطینی است که موفق شد محور اتحاد گروه‌های مختلف فلسطین برای مقابله با رژیم صهیونستی قرار بگیرد. برای مثال حماس در ۱۹۹۳م با همکاری جنبش جهاد اسلامی، جبهه خلق برای آزادی فلسطین، جبهه دموکراتیک برای آزادی فلسطین، فرماندهی کل جبهه خلق برای آزادی فلسطین و پنج گروه کوچک مخالف، ائتلافی موقت به نام جبههٔ ملی اسلامی و دموکراتیک (الجبهة الوطنیة الاسلامیة و الدیمقراطیة) را در دمشق تشکیل داد که هدف آن مخالفت با معاهدهٔ اسلو بود.[۵۴]

ناکام‌گذاشتن اسرائیل در تحقق اهداف آن

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

جنبش مقاومت حماس رژیم صهیونیسی را در تحقق بسیاری از اهداف اشغالگرانهٔ آن ناکام گذاشته است. برای مثال، اسرائیل هدف از حمله به نوار غزه در جنگ ۲۲ روزه را نابودی حماس، توقف موشکباران آن و کنترل نوار غزه و گذرگاه‌های آن توسط نیروهای بینالمللی اعلام کرده بود، اما نتوانست در جبههٔ زمینی موفقیتی به دست آورد و با ۱۵۰۰ کشته و زخمی، شکست خورد.[۵۵]

ترویج و تقویت اندیشه و فرهنگ مقاومت

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

حماس با مقاومت شجاعانهٔ خود و ایستادگی در برابر تجاوزها و ترورهای رژیم صهوینستی، اندیشهٔ مقاومت در برابر ظلم را تقویت کرد و نشان داد که با روش‌های چریکی و با اتکا به خدا و نیروهای خودی می‌توان ارتش به ظاهر مسلح را به زانو درآورد و ملت‌های عربی و اسلامی نیز بار دیگر به این نکته پی‌بردند که مقاومت و سازش‌ناپذیری از طرح‌های صلح عربی که به آن چشم دوخته‌اند مؤثرتر است. مقاومت حماس در این سال‌ها باعث شده است که اندیشهٔ مقاومت و دفاع از مظلوم به‌عنوان یک ارزش در افکار عمومی رسوخ پیدا کند.[۵۶]

افزایش ناامنی روانی در میان صهیونیست‌ها

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

وجود حماس با سابقهٔ درخشان و اهداف سیاسی و نظامی آن و مواجه‌شدن مسمتر شهرک‌نشینان رژیم صهیونیستی با حملات موشکی حماس، ناامنی روانی را در میان اشغالگران به‌ویژه در بین شهرک‌نشینان تقویت کرده و باعث سلب آرامش و مهاجرت معکوس آنها به سرزمین‌های قبل خود شده است.[۵۷]

تضعیف جبههٔ سازش

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

با مقاومت و پیروزی حماس در جنگ‌های مختلف به‌ویژه بعد از عملیات طوفان الاقصی و تقویت اندیشهٔ مقاومت، جبههٔ سازش به رهبری برخی کشورهای عربی به‌ویژه مصر و عربستان در افکار عمومی جهان عرب، تضعیف شده و بسیاری از ملت‌های منطقه در برابر دولت‌های خود قرار گرفته است.[۵۸]

دستاوردهای فرامنطقه‌ای حماس

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

اثبات ناکارآمدی سازمان‌های بین‌المللی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بعد از تأسیس حماس در فلسطین و تشدید اقدامات و تجاوزهای مکرر اسرائیل و راه‌اندازی جنگ‌های مختلف علیه این جنبش مانند جنگ ۵۱ روزه و تجاوز اخیر بعد از طوفان الاقصی، سازمان ملل و شورای امنیت، از برگزاری جلسه مؤثر در مهار اسرائیل و حمایت از مردم فلسطین ناتوان بود و این موضوع ناکارآمدی سازمان ملل و سایر سازمان‌های بین‌المللی را برای جهانیان به اثبات رساند.[۵۹]

افزایش تنفر عمومی نسبت به رژیم صهیونیستی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

اسرائیل با فجایعی که در نوار غزه برای مقابله با حماس به بار آورد به‌خصوص در کشتار کودکان مظلوم و زنان تنفر عمومی را نسبت به خود برانگیخت به گونه‌ای که علاوه‌بر راه‌پیمایی‌های گسترده در سرتاسر جهان، برخی از کشورهای آمریکای لاتین اقدام به تعلیق روابط خود با رژیم صهیونسیتی کردند.[۶۰]

بیداری مردم کشورهای عربی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

برخی کشورهای عربی مانند مصر و عربستان که خود را در جهان عرب پیشرو معرفی می‌کنند با موضع منفعلانه در قبال فلسطین، از طرف ملت‌های خود مورد سرزنش قرار گرفته و در برخی کشورها این فاصله گسترش یافت و باعث اختلافات و درگیری‌هایی نیز شده است.[۶۱]

تثبیت حماس در افکار عمومی جهان

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

جنبش حماس با مقاومت در نوار غزه و حمایتهای گسترده مردمی در فلسطین و سایر کشورهای منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای ضمن تثبیت خود به‌عنوان دولت مردمی و قانونی، به‌عنوان یک قدرت مهم و اثرگذار در برابر صهونیست‌ها مطرح شده است.[۶۲]

تحکیم وحدت امت اسلامی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

به استثنای اختلاف نظرهای سران برخی کشورهای عرب، مردم کشورهای اسلامی در سرتاسر جهان به‌خصوص بعد از عملیات طوفان الاقصی و تجاوز و جنایات رژیم صهیونیستی در غزه، یکپارچه از حماس حمایت کرده و این جنبش باعث وحدت دوبارهٔ امت اسلامی و عربی شده است.[۶۳]

توانمندی‌های نظامی حماس

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

ابزارهای ابتدایی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مقاومت فلسطین از جمله جنبش حماس در ابتدای انتفاضه با ابزار ابتدایی مانند سنگ، چاقو، تیر و کمان و کوکتل مولوتوف با رژیم مسلح صهیونیستی مبارزه می‌کردند. سپس با سلاح گرم مانند بمب و مواد منفجره به عملیات استشهادی دست زد و روش جدیدی را در مقاومت علیه وحشیگری رژیم صهیونیستی بنیان نهاد. آزادی غزه فرصت بزرگی به مقاومت فلسطین جهت افزایش قوای نظامی داد.[۶۴]

توان موشکی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
رونمایی گردان‌های قسام از موشک جدید خود به اسم «طوفان»
رونمایی گردان‌های قسام از موشک جدید خود به اسم «طوفان»

جنبش مقاومت اسلامی فلسطین برنامه موشکی خود را از سال ۲۰۰۱ با ساخت موشک قسام ۱ آغاز کرد که کلاهک انفجاری کوچک و بردی کمتر از ۳ کیلومتر داشت. بسیاری از مسئولان عربی و فلسطینی در آن زمان موشک‌های حماس را به تمسخر گرفته و آن را بیهوده توصیف کردند، اما این جریان خیلی زود توانمندی موشکی خود را به صورت خارق‌العاده‌ای گسترش داد تا اینکه موفق به هدف قرار دادن شهرهای مختلف رژیم صهیونیستی در جریان درگیری‌های مختلف شد.[۶۵] برای مثال در عملیات طوفان الاقصی، در کمتر از نیم‌ساعت حدود ۵ هزار موشک به سمت سرزمین‌های اشغالی شلیک کرد.[۶۶]

یگان‌های ویژه

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

اطلاعات دقیقی از تعداد نیروهای ویژهٔ گردان‌های عزالدین قسام وجود ندارد، اما این گردان‌ها اعلام کرده‌اند که در جریان عملیات طوفان الاقصی حدود هزار نفر از نیروهای نخبهٔ خود را به داخل سرزمین‌های اشغالی اعزام کرده و تعدادی از نیروها نیز اقدام به فعالیت‌های لجستیک و تأمین سلاح و مهمات برای آنها در میدان‌های مبارزه می‌کنند.[۶۷]

سامانهٔ پهپادی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

حماس در ۲۰۱۴م هواپیمای بدون سرنشین «ابابیل» را به خدمت گرفت و از آن در درگیری با رژیم صهیونیستی استفاده کرد. «شهاب» سامانهٔ پهپادی دیگر است که بارها تجمعات نظامی رژیم صهیونیستی در مرز غزه را هدف قرار داده است. این جنبش سیستم پهپادی خود را تقویت کرده و از مشارکت ۳۵ فروند از این پهپادها در محورهای عملیاتی خود در لحظات اولیهٔ عملیات طوفان الاقصی خبر داده است.[۶۸]

یگان دریایی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

جنبش حماس از نیروی ویژهٔ دریایی برخوردار بوده و از این نیروها نیز در لحظات ابتدایی عملیات طوفان الاقصی استفاده کرده است.[۶۹]

پانویس

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  1. ↑ علی‌نقی‌پور، «بررسی نقش جنبش حماس در تحولات سیاسی فلسطین اشغالی»، 1395ش، ص112.
  2. ↑ علی‌نقی‌پور، «بررسی نقش جنبش حماس در تحولات سیاسی فلسطین اشغالی»، 1395ش، ص112.
  3. ↑ رفعت و الشبوکی، آیندهٔ جنبش‌های اسلامی پس از سپتامبر 11، 1387ش، ص110-111.
  4. ↑ رفعت و الشبوکی، آیندهٔ جنبش‌های اسلامی پس از سپتامبر 11، 1387ش، ص110-111.
  5. ↑ زیاد، جنبش‌های اسلامی، 1371ش، ص66.
  6. ↑ ابوعید و دیگران، دراسة فی الفکر السیاسی لحرکة المقاومة الاسلامیة: حماس (۱۹۸۷–۱۹۹۶م)، ۱۹۹۹م، ص31.
  7. ↑ زیاد ابوعمرو، جنبش‌های اسلامی در فلسطین، 1371ش، ص3.
  8. ↑ «نگاهی به شکل‌گیری جنبش حماس»، خبرگزاری فارس.
  9. ↑ ابوعید، دیگران، دراسة فی الفکر السیاسی لحرکة المقاومة الاسلامیة: حماس (۱۹۸۷–۱۹۹۶م)، ۱۹۹۹م، ص31.
  10. ↑ زیاد، «حماس: خلفیة تاریخیة سیاسیة»، ۱۹۹۳م، ص87ـ88.
  11. ↑ شقاقی، انتفاضه و طرح اسلامی معاصر، 1371ش، ص31.
  12. ↑ قاسم، غروب روشنفکران عرب، 1388ش، ص122.
  13. ↑ صدقی، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از آغاز تا 1368ش، 1386ش، ص132.
  14. ↑ سالار، «انقلاب اسلامی و صدور ارزش‌های فرهنگی»، 1382ش، ص28.
  15. ↑ ملاابراهیمی، فرهنگ معاصر فلسطین، شخصیتها و جنبش‌ها، 1382ش، ج1، ص218.
  16. ↑ الحمد و برغوثی، سیری در اندیشهٔ سیاسی جنبش حماس، 1382ش، ص42-44. ابوعید و دیگران، دراسة فی الفکر السیاسی لحرکة المقاومة الاسلامیة: حماس (۱۹۸۷–۱۹۹۶م)، ۱۹۹۹م، ص43ـ44.
  17. ↑ ابوعید و دیگران، دراسة فی الفکر السیاسی لحرکة المقاومة الاسلامیة: حماس (۱۹۸۷–۱۹۹۶م)، ۱۹۹۹م، ص43ـ44.
  18. ↑ مالکی، «حماس جنبش»، دانشنامۀ جهان اسلام.
  19. ↑ مهربان، «حماس و مسئلهٔ فلسطین، (بنیادها و رویکردها)»، 1386ش، ص115.
  20. ↑ زیاد «حماس: خلفیة تاریخیة سیاسیة»، ۱۹۹۳م، ص89ـ90.
  21. ↑ ابوعید و دیگران، دراسة فی الفکر السیاسی لحرکة المقاومة الاسلامیة: حماس (۱۹۸۷–۱۹۹۶م)، ۱۹۹۹م، ۱۹۹۹م، ص30.
  22. ↑ ابوعید و دیگران، دراسة فی الفکر السیاسی لحرکة المقاومة الاسلامیة: حماس (۱۹۸۷–۱۹۹۶م)، ۱۹۹۹م، ص55ـ56.
  23. ↑ ابوعید و دیگران، دراسة فی الفکر السیاسی لحرکة المقاومة الاسلامیة: حماس (۱۹۸۷–۱۹۹۶م)، ۱۹۹۹م، ص118.
  24. ↑ انس، میثاق حرکة المقاومة الاسلامیة (حماس)، ۱۹۸۹م، مادهٔ 11.
  25. ↑ انس، میثاق حرکة المقاومة الاسلامیة (حماس)، ۱۹۸۹م، ماده 13.
  26. ↑ حروب، حماس: الفکر و الممارسة السیاسیة، 1996م، ص47.
  27. ↑ ابوعید و دیگران، دراسة فی الفکر السیاسی لحرکة المقاومة الاسلامیة: حماس (۱۹۸۷–۱۹۹۶م)، ۱۹۹۹م، ص137ـ143.
  28. ↑ زیاد، «حماس: خلفیة تاریخیة سیاسیة»، ۱۹۹۳م، ص89.
  29. ↑ زیاد ابوعمرو، جنبش‌های اسلامی در فلسطین، 1371ش، ص76.
  30. ↑ «نگاهی به شکل‌گیری جنبش حماس»، خبرگزاری فارس.
  31. ↑ قربانی و دیگران، «تأثیر جمهوری اسلامی ایران بر روند شکل‌گیری گروه مقاومت اسلامی حماس (از آغاز شکل‌گیری تا 1389ش)»، 1396ش، ص41.
  32. ↑ امیرمحمودگودرزی، «قدرت محور مقاومت و هیمنه پوشالی صهیونیست‌ها»، خبر آنلاین.
  33. ↑ سورهٔ بقره، آیهٔ 249.
  34. ↑ خلیلی، «دلیل محبوبیت حماس»، وب‌سایت مجلهٔ ویستا.
  35. ↑ مالکی، «حماس جنبش»، دانشنامۀ جهان اسلام.
  36. ↑ ابوعید و دیگران، دراسة فی الفکر السیاسی لحرکة المقاومة الاسلامیة: حماس (۱۹۸۷–۱۹۹۶م)، ۱۹۹۹م، ص137ـ143.
  37. ↑ «جنبش حماس»، خبرگزاری پیام آفتاب.
  38. ↑ حروب، حماس: الفکر و الممارسة السیاسیة، 1996م، ص99ـ 100.
  39. ↑ ابوعید و دیگران، دراسة فی الفکر السیاسی لحرکة المقاومة الاسلامیة: حماس (۱۹۸۷–۱۹۹۶م)، ۱۹۹۹م، ص274ـ277.
  40. ↑ حروب، حماس: الفکر و الممارسة السیاسیة، 1996م، ص162.
  41. ↑ «در مورد حماس در ویکی تابناک بیشتر بدانید»، وب‌سایت تابناک.
  42. ↑ قربانی و دیگران، «تأثیر جمهوری اسلامی ایران بر روند شکل‌گیری گروه مقاومت اسلامی حماس (از آغاز شکل‌گیری تا 1389ش)»، 1396ش، ص44.
  43. ↑ قاسمی، «ژئوپلیتیک محور مقاومت و امنیت ملی جمهوری اسالمی ایران براساس گفتمان انقلاب اسلامی»، 1317ش، ص21.
  44. ↑ قربانی و دیگران، «تأثیر جمهوری اسلامی ایران بر روند شکل‌گیری گروه مقاومت اسلامی حماس (از آغاز شکل‌گیری تا 1389)»، 1396ش، ص44.
  45. ↑ قاسمی، «ژئوپلیتیک محور مقاومت و امنیت ملی جمهوری اسالمی ایران براساس گفتمان انقلاب اسلامی»، 1317ش، ص21.
  46. ↑ قاسمی، «ژئوپلیتیک محور مقاومت و امنیت ملی جمهوری اسالمی ایران براساس گفتمان انقلاب اسلامی»، 1317ش، ص11.
  47. ↑ «ایران؛ کانون الهام‌بخش بیداری اسلامی/ مفهوم صدور انقلاب»، خبرگزاری مهر.
  48. ↑ زیاد، «حماس: خلفیة تاریخیة سیاسیة»، مجلة الدراسات الفلسطینیة، ۱۹۹۳م، ص92.
  49. ↑ ابوعید و دیگران، دراسة فی الفکر السیاسی لحرکة المقاومة الاسلامیة: حماس (۱۹۸۷–۱۹۹۶م)، ۱۹۹۹م، ص88ـ89.
  50. ↑ «گزارش العالم: مدارس فلسطین فرهنگ مقاومت را به دانش‌آموزان می‌آموزند»، وب‌سایت شبکۀ العالم.
  51. ↑ «رویارویی‌های حماس و رژیم صهیونیستی از سال 1987م تاکنون»، خبرگزاری فارس.
  52. ↑ «رویارویی‌های حماس و رژیم صهیونیستی از سال 1987م تاکنون»، خبرگزاری فارس.
  53. ↑ «نگاهی به توان موشکی نیروهای مقاومت فلسطین»، خبرگزای رجا نیوز.
  54. ↑ مالکی، «حماس جنبش»، دانشنامۀ جهان اسلام.
  55. ↑ احمدی، «نگاهی به دستاوردهای مقاومت حماس در غزه»، وب‌سایت بصیرت.
  56. ↑ احمدی، «نگاهی به دستاوردهای مقاومت حماس در غزه»، وب‌سایت بصیرت.
  57. ↑ رفعت و الشبوکی، آیندهٔ جنبش‌های اسلامی پس از سپتامبر 11، 1387ش، ص110-111.
  58. ↑ احمدی، «نگاهی به دستاوردهای مقاومت حماس در غزه»، وب‌سایت بصیرت.
  59. ↑ احمدی، «نگاهی به دستاوردهای مقاومت حماس در غزه»، وب‌سایت بصیرت.
  60. ↑ احمدی، «نگاهی به دستاوردهای مقاومت حماس در غزه»، وب‌سایت بصیرت.
  61. ↑ احمدی، «نگاهی به دستاوردهای مقاومت حماس در غزه»، وب‌سایت بصیرت.
  62. ↑ احمدی، «نگاهی به دستاوردهای مقاومت حماس در غزه»، وب‌سایت بصیرت.
  63. ↑ احمدی، «نگاهی به دستاوردهای مقاومت حماس در غزه»، وب‌سایت بصیرت.
  64. ↑ «دستاوردهای مقاومت فلسطین؛ از انتفاضه سنگ تا عملیات شمشیر قدس»، خبرگزاری مهر.
  65. ↑ «وقتی مقاومت فلسطین معادلات نظامی دنیا را به چالش کشید»، خبرگزاری تسنیم.
  66. ↑ «طوفان الاقصی؛ خشم و غرور فلسطین در نقطه برگشت‌ناپذیر»، وب‌سایت دیگران.
  67. ↑ «وقتی مقاومت فلسطین معادلات نظامی دنیا را به چالش کشید»، خبرگزاری تسنیم.
  68. ↑ «وقتی مقاومت فلسطین معادلات نظامی دنیا را به چالش کشید»، خبرگزاری تسنیم.
  69. ↑ «وقتی مقاومت فلسطین معادلات نظامی دنیا را به چالش کشید»، خبرگزاری تسنیم.

منابع

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  • ابوعید، عبدالله و دیگران، دراسة فی الفکر السیاسی لحرکة المقاومة الاسلامیة: حماس (۱۹۸۷–۱۹۹۶م)، عمان، مرکز دراسات الشرق الاوسط، ۱۹۹۹م.
  • احمدی، حسن، «نگاهی به دستاوردهای مقاومت حماس در غزه»، وب‌سات بصیرت، تاریخ درج مطلب: ۳ بهمن ۱۳۸۷ش.
  • انس، عبدالرحمان، میثاق حرکة المقاومة الاسلامیة (حماس)، کویت، مکتبة دارالبیان، ۱۹۸۹م.
  • «ایران؛ کانون الهام‌بخش بیداری اسلامی/ مفهوم صدور انقلاب»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۲۱ بهمن ۱۳۹۰ش.
  • «جنبش حماس»، خبرگزاری پیام آفتاب، تاریخ درج مطلب: ۱۴ آذر ۱۳۸۶ش.
  • حروب، خالد، حماس: الفکر و الممارسة السیاسیة، بیروت، موسسة الدراسات الفلسطینیة، ۱۹۹۶م.
  • الحمد، جواد و برغوثی، ایاد، سیری در اندیشهٔ سیاسی جنبش حماس، ترجمهٔ سیدحسین موسوی، تهران، مرکز پژوهش‌های علمی و مطالعات استراتیژک خاور میانه، ۱۳۸۲ش.
  • خلیلی، حسین، «دلیل محبوبیت حماس»، وب‌سایت مجلهٔ ویستا، تاریخ درج بازدید: ۲۸ آبان ۱۴۰۲ش.
  • «در مورد حماس در ویکی تابناک بیشتر بدانید»، وب‌سایت تابناک، تاریخ بازدید: ۲۸ آبان ۱۴۰۲ش.
  • «دستاوردهای مقاومت فلسطین؛ از انتفاضهٔ سنگ تا عملیات شمشیر قدس»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۳ خرداد ۱۴۰۱ش.
  • رفعت، سیداحمد و الشبوکی، عمرو، آیندهٔ جنبش‌های اسلامی پس از سپتامبر ۱۱، ترجمهٔ میثم شیروانی، تهران، امام صادق، ۱۳۸۷ش.
  • «رویارویی‌های حماس و رژیم صهیونیستی از سال ۱۹۸۷ تاکنون»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: ۳۰ مهر ۱۴۰۲ش.
  • زیاد، ابوعمر، جنبش‌های اسلامی در فلسطین، ترجمهٔ هادی صبا، تهران، ۱۳۷۱ش.
  • زیاد، ابوعمرو، «حماس: خلفیة تاریخیة سیاسیة»، مجلة الدراسات الفلسطینیة، شمارهٔ ۱۳، ۱۹۹۳م.
  • سالار، محمد، انقلاب اسلامی و صدور ارزش‌های فرهنگی، مجلهٔ انقلاب اسلامی، ش۵، ۱۳۸۲ش.
  • شقاقی، فتحی ابراهیم، انتفاضه و طرح اسلامی معاصر، تهران، هدی، ۱۳۷۱ش.
  • صدقی، ابوالفضل، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از آغاز تا ۱۳۶۸ش، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۸۶ش.
  • «طوفان الاقصی؛ خشم و غرور فلسطین در نقطه برگشت‌ناپذیر»، وب‌سایت دیگران، تاریخ درج مطلب: ۱ آبان ۱۴۰۲ش.
  • علی‌نقی‌پور، علی، «بررسی نقش جنبش حماس در تحولات سیاسی فلسطین اشغالی»، مجلهٔ تاریخنامه خوارزمی، سال سوم، شمارهٔ ۳، بهار ۱۳۹۵ش.
  • قاسم، عبدالستار، غروب روشنفکران عرب، ترجمهٔ محمدرضا بلوردی و میترا فرهادی، تهران، مؤسسه مطالعات اندیشه‌سازان نور، ۱۳۸۸ش.
  • قاسمی، بهزاد، «ژئوپلیتیک محور مقاومت و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران براساس گفتمان انقلاب اسلامی»، فصلنامهٔ آفاق امنیت، سال یازدهم، شمارهٔ ۳۷، بهار ۱۳۱۷ش.
  • قربانی، سعید و دیگران، «تأثیر جمهوری اسلامی ایران بر روند شکل‌گیری گروه مقاومت اسلامی حماس (از آغاز شکل‌گیری تا ۱۳۸۹)»، مجلهٔ مطالعات انقلاب اسلامی و دفاع مقدس سال سوم، شمارهٔ ۱، بهار و تابستان ۱۳۹۶ش.
  • «گزارش العالم: مدارس فلسطین فرهنگ مقاومت را به دانش‌آموزان می‌آموزند»، وب‌سایت شبکهٔ العالم، تاریخ درج مطلب: ۱۹ شهریور ۱۴۰۲ش.
  • گودرزی، امیرمحمود، «قدرت محور مقاومت و هیمنهٔ پوشالی صهیونیست‌ها»، خبر آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۱۹ مهر ۱۴۰۲ش.
  • مالکی، محمد، «حماس جنبش»، دانشنامهٔ جهان اسلام، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۳ش.
  • ملاابراهیمی، فرهنگ معاصر فلسطین، شخصیتها و جنبش‌ها، تهران اندیشه‌سازان نور، ۱۳۸۲ش.
  • مهربان، حسین، «حماس و مسئلهٔ فلسطین، (بنیادها و رویکردها)»، شمارهٔ ۱۱۴، ۱۳۸۶ش.
  • «میثاق حرکة المقاومة الإسلامیة حماس»، وب‌سایت الجزیره، تاریخ درج مطلب: ۲ می ۲۰۱۷م.
  • «نگاهی به توان موشکی نیروهای مقاومت فلسطین»، خبرگزای رجا نیوز، تاریخ درج مطلب: ۱ آبان ۱۴۰۲ش.
  • «نگاهی به شکل‌گیری جنبش حماس»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: ۱۸ آذر ۱۳۹۱ش.
  • «وقتی مقاومت فلسطین معادلات نظامی دنیا را به چالش کشید»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۱۸ مهر ۱۴۰۲ش.


برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:حماس&oldid=44878»