پیشنویس:موسیقی: تفاوت میان نسخهها
imported>شاهرودی +رده:موسیقی، +رده:هنرهای نمایشی، +رده:هنر، +رده:پدیدههای هنری (هاتکت)، ابرابزار |
|||
| (۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{درشت|'''موسیقی'''}} | |||
موسیقی؛ دانش و مهارت آوایی بیان احساسات و اندیشهها. | موسیقی؛ دانش و مهارت آوایی بیان احساسات و اندیشهها. | ||
علاقمندی به موسیقی و بهرهگیری از آن برای بازنمایی احساس و اندیشه، ریشه در میل [[فطرت|فطری]] انسان به زیبایی دارد. موسیقی در طیفی از تعالی تا ابتذال، به عرصههای اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، نظامی و زیست روزمرة انسانها وارد شده و همواره حضور اثرگذار داشته است. موسیقی در فرهنگ اسلامی ـ ایرانی نیز با کارکردهای گوناگون، همراه بوده است. | علاقمندی به موسیقی و بهرهگیری از آن برای بازنمایی احساس و اندیشه، ریشه در میل [[فطرت|فطری]] انسان به زیبایی دارد. موسیقی در طیفی از تعالی تا ابتذال، به عرصههای اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، نظامی و زیست روزمرة انسانها وارد شده و همواره حضور اثرگذار داشته است. موسیقی در فرهنگ اسلامی ـ ایرانی نیز با کارکردهای گوناگون، همراه بوده است. | ||
==مفهومشناسی== | |||
== مفهومشناسی == | |||
برگرفته از واژهٔ یونانی(mousikē)<ref> [https://www.merriam-webster.com/dictionary/music .“MERRIAM-WEBSTER DICTIONARY”, “music”.]</ref> به صنعت یا فن آهنگها و نغمات، دانش | واژهٔ موسیقی | ||
==تاریخچه== | برگرفته از واژهٔ یونانی(mousikē)<ref>[https://www.merriam-webster.com/dictionary/music .“MERRIAM-WEBSTER DICTIONARY”, “music”.]</ref> به صنعت یا فن آهنگها و نغمات، دانش سازها و آوازها<ref>[https://dehkhoda.ut.ac.ir/fa/dictionary/خنیاگر دهخدا، لغتنامه، ذیل واژه موسیقی.]</ref> و مهارت تألیف الحان،<ref>کاتب بلخی خوازمی، مفاتیح العلوم، بیتا، ص259.</ref> اشاره دارد. در زبان فارسی پیش از کاربرد واژهٔ موسیقی، واژهٔ «خنیا» بهمعنای نوای خوش، رایج بوده است.<ref>حقشنو، «شاهنامة فردوسی از دریچة موسیقی (در گفتگو با استاد لوریس چکناواریان)»، 1400ش، ص160.</ref> موسیقی در اصطلاح، بهمعنای فن ترکیب صداها بهشکل متناسب است تا در شنونده مؤثر واقع شود و به آن زیبایی و مطلوبیت ببخشد.<ref>خامنهای، درسنامة غناء و موسیقی، 1400ش، ص471.</ref> موسیقی از این منظر، هنر آمیزش ساز و آواز برای بیان احساس یا انتقال زیبایی یا یک ایدهٔ اجتماعی است.<ref>[https://study.com/academy/lesson/what-is-music-definition-terminology-characteristics.html Becker, “What is Music?”], [https://www.britannica.com/art/music On study.com; Epperson, “music”], On Encyclopedia Britannica.</ref> غنا بهمعنای آواز و صدای انسان، بخشی از موسیقی است.<ref>خامنهای، درسنامة غناء و موسیقی، 1400ش، ص471؛ [https://www.porseman.com/article/فرق-موسيقي-با-غنا/31553 «فرق موسیقی با غنا»، وبسایت پرسمان دانشگاهیان.]</ref> | ||
موسیقی بهعنوان سازوکار پاسخ به بخشی از نیاز زیباییشناختی انسان، در طول تاریخ با زندگی بشر همراه بوده است؛ اما حضور موسیقی بهمثابه دانش یا مهارت مبتنی بر قواعد در زندگی بشر تا ۸ قرن پیش از میلاد، قابل رهگیری است. در آیین مسیحیت، موسیقی از طریق سرودهای مذهبی توسعه و تکامل یافت.<ref>همایون، «موسیقی در ایران: فصلی فشرده از تاریخ موسیقی در ایران»، 1377ش، ص6-7؛ فغفور، «جستاری دربارة موسیقی و معیارهای آن در اسلام»، ۱۳۸۶ش، ص124.</ref> در ایران، نخستین اطلاعات مکتوب موسیقی به دورة هخامنشی بازمیگردد که سه نوع موسیقی مذهبی، رزمی و بزمی رواج داشته است؛ اما پیشرفت موسیقی در ایران باستان، در دورهٔ [[ساسانیان|ساسانی]] و توسط چهرههایی مانند باربد، نکیسا، سرکیس، رامتین و بامشاد، تحقق یافت. تأثیر موسیقی دورهٔ ساسانی بر | |||
==جایگاه هنری موسیقی== | == تاریخچه == | ||
موسیقی بهعنوان سازوکار پاسخ به بخشی از نیاز زیباییشناختی انسان، در طول تاریخ با زندگی بشر همراه بوده است؛ اما حضور موسیقی بهمثابه دانش یا مهارت مبتنی بر قواعد در زندگی بشر تا ۸ قرن پیش از میلاد، قابل رهگیری است. در آیین مسیحیت، موسیقی از طریق سرودهای مذهبی توسعه و تکامل یافت.<ref>همایون، «موسیقی در ایران: فصلی فشرده از تاریخ موسیقی در ایران»، 1377ش، ص6-7؛ فغفور، «جستاری دربارة موسیقی و معیارهای آن در اسلام»، ۱۳۸۶ش، ص124.</ref> در ایران، نخستین اطلاعات مکتوب موسیقی به دورة هخامنشی بازمیگردد که سه نوع موسیقی مذهبی، رزمی و بزمی رواج داشته است؛ اما پیشرفت موسیقی در ایران باستان، در دورهٔ [[ساسانیان|ساسانی]] و توسط چهرههایی مانند باربد، نکیسا، سرکیس، رامتین و بامشاد، تحقق یافت. تأثیر موسیقی دورهٔ ساسانی بر کشورهای همجوار تا قرنها ادامه داشت.<ref>همایون، «موسیقی در ایران: فصلی فشرده از تاریخ موسیقی در ایران»، 1377ش، ص8.</ref> موسیقی در جهان عرب، پس از گسترش اسلام و مرزهای جغرافیایی آن، با تأثیر از موسیقی ایرانی رشد کرد و بهویژه در دورة عباسیان، به کمال رسید. در این دوره اگرچه وجه لهوی و بزمی موسیقی بهدلیل همنشینی با قدرت، بیشتر مورد توجه قرار گرفت، اما وجه نظری و هنری آن مورد توجه حکما و عرفای [[مسلمان]] واقع شد. در این دوره به دلیل غلبهٔ وجه مبتذل موسیقی، امامان [[شیعه]] آشکارا به مخالفت با آن پرداختند و در فقه اسلامی، این وجه از موسیقی، مصداق بارز «لهو» و «قولالزور» دانسته شد که در قرآن به آن اشاره شده است. پرداخت نظری و فلسفیِ اندیشمندانی چون کندی، [[فارابی]]، [[ابنسینا]]، شیخ اشراق، غزالی و [[مولانا]] موجب شد که بُعد نظری موسیقی از ابتذال نجات یابد.<ref>بلخاری قهی، سرگذشت هنر در تمدن اسلامی، ج1، 1383ش، ص49-57.</ref> | |||
== جایگاه هنری موسیقی == | |||
صاحبنظران [[مسلمان]]، هنر را حقیقتی از عالم بالا و ترکیبی از خلاقیت، ابتکار، احساس و اندیشه با کارکرد اشاعهٔ عاطفه و خلق زیبایی<ref>فغفور، «جستاری دربارة موسیقی و معیارهای آن در اسلام»، ۱۳۸۶ش، ص122.</ref> دانستهاند. در بهرهمندی از این ویژگیها، موسیقی از میان هنرهای هفتگانه، جایگاه نخست را دارد. وجه مشترک تمامی این هنرها سه عامل تخیل، احساسات و عواطف و چندمعنایی بودن است.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/3946881/%D9%87%D9%81%D8%AA-%D9%87%D9%86%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81-%D8%AA%D8%A7-%D9%88%D8%AC%D9%88%D9%87-%D9%85%D8%B4%D8%AA%D8%B1%DA%A9-%D9%86%D9%87%D9%81%D8%AA%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D9%86%D9%87%D8% دارابی، «هفت هنر؛ از تعریف تا وجوه مشترک نهفته در آنها»، خبرگزاری مهر.]</ref> | صاحبنظران [[مسلمان]]، هنر را حقیقتی از عالم بالا و ترکیبی از خلاقیت، ابتکار، احساس و اندیشه با کارکرد اشاعهٔ عاطفه و خلق زیبایی<ref>فغفور، «جستاری دربارة موسیقی و معیارهای آن در اسلام»، ۱۳۸۶ش، ص122.</ref> دانستهاند. در بهرهمندی از این ویژگیها، موسیقی از میان هنرهای هفتگانه، جایگاه نخست را دارد. وجه مشترک تمامی این هنرها سه عامل تخیل، احساسات و عواطف و چندمعنایی بودن است.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/3946881/%D9%87%D9%81%D8%AA-%D9%87%D9%86%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81-%D8%AA%D8%A7-%D9%88%D8%AC%D9%88%D9%87-%D9%85%D8%B4%D8%AA%D8%B1%DA%A9-%D9%86%D9%87%D9%81%D8%AA%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D9%86%D9%87%D8% دارابی، «هفت هنر؛ از تعریف تا وجوه مشترک نهفته در آنها»، خبرگزاری مهر.]</ref> | ||
== اندیشمندان برجستهٔ موسیقی == | |||
پیشینهٔ توجه علمی و اندیشهای به موسیقی، به افلاطون و ارسطو بازمیگردد. اندیشمندان [[مسلمان]] نیز از سدههای نخست تاریخ اسلام به موسیقی توجه داشته و آثار گرانسنگی را برجای نهادهاند. برخی از چهرههای موسیقی جهان اسلام عبارتند از: | |||
۱. ابراهیم موصلی (۱۲۵–۱۸۸ق)، موسیقیدان برجستهای بوده که آفرینش نزدیک به ۹۰۰ اثر موسیقایی را به او نسبت دادهاند.{{سخ}} | |||
۲. اسحاق موصلی (۱۵۰–۲۳۵ق)، از موسیقیدانهای برجستة دربار عباسیان و نویسندة کتاب «النغم و الایقاع» و مخترع یک گام بود.{{سخ}} | |||
۳. زریاب ابوالحسن بن نافع (م۲۳۲ق) ملقب به زریاب کبیر، بنیانگذار [[مدرسه]]ای در قرطبة اندلس و ترویج کننده موسیقی اسلامی ایرانی در اروپا است.{{سخ}} | |||
۴. یعقوب بن اسحاق کندی (۱۸۵–۲۶۵ق) مشهور به فیلسوف عرب، او ۱۰ رساله دربارهٔ موسیقی از «رسالة فیاللحون و النغم» نوشته است.{{سخ}} | |||
۵. ابونصر فارابی (۲۵۹–۳۳۹ق) مقلب به معلم ثانی، کتاب «الموسیقی الکبیر» او نخستین متن کامل و دقیق علمی است که سالهای متمادی در اروپا تدریس میشد.{{سخ}} | |||
۱۲. ابوالفرج اصفهانی (۲۸۳–۳۵۶ق)، صاحب کتاب «الاغانی» بزگترین اثر ادبی و موسیقایی در تمدن اسلامی است که در ۲۵ جلد شامل ۷۰۰ گزارش، ۳۰ هزار بیت و ۱۲۰۰ زندگینامه از ادیبان، شاعران و موسیقیدانان است.{{سخ}} | |||
۶. احمد بن یوسف خوارزمی (م۳۷۰ق)، او سه کتاب از دانشنامهٔ معروف «مفاتیح العلوم» را به موسیقی اختصاص داده و در آن به شرح آلات موسیقی و قواعد آهنگ و ضرب پرداخته است.{{سخ}} | |||
۷. ابوعلی سینا (۳۷۰–۴۲۸ق)، او در کتابها و رسالههای متعددی به موسیقی پرداخته، اما اثر مهم او «دانشنامهٔ علایی» است.{{سخ}} | |||
۸. ابنزیله (م۴۴۰ق)، از شاگردان ابنسینا و مؤلف کتاب «الکافی فیالموسیقی» است. از مهمترین کارهای او پرداختن به جنبههای اخلاقی موسیقی است.{{سخ}} | |||
۹. اخوان الصفا؛ در بخش پنجم رسائل اخوانالصفا به تحلیل نظری و مبانی عرفانی و معنوی موسیقی پرداختهاند.{{سخ}} | |||
۱۰. امام محمد غزالی (۴۵۰–۵۵۰ق)، «آداب السماع و الوجد» هشتمین بخش از «ربع عادات»، کتاب «احیاء علومالدین» به موسیقی اختصاص دارد.{{سخ}} | |||
صاحبنظران دیگری چون ابوالوفا بوزجانی، | ۱۱. شهابالدین سهروردی (۵۳۹–۶۳۲ق)، بابهای ۲۲ و ۲۵ کتاب «عوارف المعارف» را به موسیقی اختصاص داده است. از نظر او موسیقی بر سه گونهٔ حلال، حرام و شبههناک تقسیم میشود.{{سخ}} | ||
۱۳. صفیالدین ارموی (۶۱۳–۶۹۳ق)، او صاحب آثار متعدد از جمله کتاب «المیزان فیعلم الادوار و الاوزان» است. او مخترع دو ساز و گام مشهور ارموی است.{{سخ}} | |||
۱۴. عبدالقادر مراغی (۷۵۴–۸۳۸ق)، شرحی بر کتاب ارموی نوشته و خود مؤلف کتاب معروف «جامع الالحان» است. از وی که در دوره تیموریان میزیسته، بهعنوان آخرین موسیقیدان برجسته نام بردهاند.<ref>بلخاری قهی، سرگذشت هنر در تمدن اسلامی، 1383ش، ص26-56؛ همایون، «موسیقی در ایران: فصلی فشرده از تاریخ موسیقی در ایران»، 1377ش، ص10.</ref>{{سخ}} | |||
صاحبنظران دیگری چون ابوالوفا بوزجانی، [[ابوریحان بیرونی]]، عمر [[خیام]]، خواجه نصیرالدین طوسی و قطبالدین شیرازی نیز موسیقی را به صورت علمی مورد توجه قرار دادهاند.<ref>بلخاری قهی، سرگذشت هنر در تمدن اسلامی، 1383ش، ص56.</ref> | |||
== جایگاه موسیقی در فرهنگ ایرانی == | |||
موسیقی در فرهنگ ایرانی جایگاه برجستهای دارد تا جایی که برخی، فرهنگ ایرانی را فرهنگ «موسیقایی» مینامند. خنیای ایرانی بازتابی از باورها، سبک زندگی و اندیشهٔ ایرانیان بوده است و آنها نیایشهای مذهبی خود را با سرودهای مقدس میخواندند. در جنگها از شیپور، نقاره، [[دهل]]، کرنا و سرنا استفاده میکردند. [[کورش]] در جنگ برای ترساندن سپاه دشمن دستور به نواختن طبل و شیپور میداد و برای تهییج سربازان خود، از آنان میخواست که سرود بخوانند. ایرانیان در بزمها و [[جشن]]هایی چون [[جشن مهرگان|مهرگان]] و [[نوروز]] با استفاده از [[عود]]، [[چنگ]]، [[نی]]، چغانه و بربط هنرنمایی میکردند.<ref>[https://www.mardomsalari.ir/note/160618/چرا-فرهنگ-ایرانی-باید-موسیقایی-نامید زارعی، «چرا فرهنگ ایرانی را باید «موسیقایی» نامید؟»، وبسایت روزنامة مردمسالاری.]</ref> | |||
امروزه نیز موسیقی در ابعاد مختلف زندگی ایرانیان حضور چشمگیر دارد که برخی نمونههای آن عبارت است از: | |||
# [[تعزیه]]؛ هنری مرکب از موسیقی سازی و آوازی؛<ref>زاهدی، «نگاهی به جایگاه موسیقی در فرهنگ ایرانی، اسلامی»، 1383ش، ص306.</ref> | |||
# موسیقی زورخانهای؛ تنها [[ورزش]] در جهان که با موسیقی و همراه با اشعار حماسی، عرفانی و دینی و به صورت زنده اجرا میشود. موسیقی زورخانهای حاوی فرهنگ پهلوانی، آداب عیاری، قلندری و فتوت است.<ref>[https://irna.ir/xjMPtp «موسیقی زورخانهای؛ حافظ فرهنگ میرا و شفاهی ایرانی»، وبسایت ایرنا.]</ref> | |||
# موسیقی جنگ؛ در هشت سال دفاع مقدس ایرانیان، موسیقی در قالبهای مختلف کلاسیک، سنتی، محلی و نوحهخوانی برای همدردی، تسلیت، تهییج و روحیهدهی حضور داشت. «کجایید ای شهیدان خدایی»، «ممد نبودی..»، «دایه دایه…» و «خجسته باد این پیروزی..»، برخی از موسیقیهای نوستالژیک دوران دفاع مقدس است.<ref>[http://fna.ir/1ra65u «نوستالژی موسیقی دفاع مقدس/ کربلا کربلا ما داریم میآییم»، خبرگزاری فارس.]</ref> | |||
# موسیقی عروسی و جشنها؛ انواع موسیقی شاد در مجالس عروسی، عقد، تولد و جشنهای ملی و مذهبی ایرانیان اجرا میشود.<ref>[https://anthropologyandculture.com/موسیقی-و-جشن-در-فرهنگهای-ایرانی-برر/ فاطمی، «موسیقی و جشن در فرهنگهای ایرانی (بررسی نمونههایی از ایران،آسیای میانه، قفقاز و افغانستان)»، وبسایت انسانشناسی و فرهنگ.]</ref> | |||
# موسیقی سوگ؛ ایرانیان از موسیقی در مراسم خاکسپاری، ترحیم و سالگرد متوفیان نیز بهره میگیرند.<ref>[https://tarhimerfani.ir/گروه-سنتی-عرفانی-برای-مجالس-ترحیم/ «گروه سنتی عرفانی مجالس ترحیم»، وبسایت آوا و نوا.]</ref> | |||
# [[لالایی]]؛ یکی از موسیقیهای دیرینة مردم ایران، لالاییهایی است که در کنار گهوارهٔ کودک توسط [[آغوش مادر|مادر]]، [[دایه]] یا [[پرستار]] خوانده میشود.<ref>[https://www.roshdmag.ir/fa/news/1318/لالایی-چیست تاران، «لالایی چیست؟»، وبسایت دفتر انتشارات فناوری آموزش.]</ref> | |||
# [[کارآوا]] (موسیقی کار)؛ کارآوا از انواع مهم موسیقی سنتی ایرانیان است. کارآوا نغمههای آهنگین و کوتاهی است که ایرانیان هنگام کار همراه با شور و شادی میخوانند.<ref>[http://www.radiogoftogoo.ir/newsDetails/?m=177117&n=884188 امانی، «کارآوا چیست و چه کارکردی دارد؟»، وبسایت رادیو گفتگو.]</ref> | |||
# [[موسیقیدرمانی|موسیقی درمانی]]؛ امروزه موسیقی برای رواندرمانی و بهمنظور ایجاد نگرش مثبت، تمایل به انجام کارها بهطور دقیق و درست، بالابردن حس همکاری و موفقیت در کارها و مشاغل و ایجاد همبستگی در فعالیتهای جمعی از پیش طراحیشده، به کار میرود.<ref>ساطعی، تأثیر موسیقی بر روان، 1382ش، ص73.</ref> | |||
== مصرف موسیقی در ایران == | |||
بر اساس آماری که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال ۱۳۹۹ش ارائه کرده است، موسیقی در متن زندگی ایرانیان حضور دارد؛ ۹۲ درصد مردم ایران به موسیقی گوش میدهند و میانگین مصرف روزانة آنها یک ساعت و ۱۲ دقیقه و در سن ۱۵ تا ۲۹ سال، دو ساعت است. از این میزان، ۷۶٫۹ درصد افراد در [[خانه]]، ۱۷٫۹ درصد در مسیر راه و ۵٫۱ درصد در محل کار به موسیقی گوش میدهند. از میان انواع سبکهای موسیقی، موسیقی سنتی با ۴۶٫۲ درصد و پاپ ایرانی با ۳۷٫۱ درصد، در صدر سبکهای موسیقی مورد علاقه ایرانیان قرار دارد. بیش از ۵۳ درصد ایرانیان، موسیقی مورد علاقه خود را از طریق اینترنت، تهیه میکنند.<ref>[http://fdn.ir/49253 موسویتبار، «مصرف موسیقی ایرانیها به روایت آمار»، روزنامة فرهیختگان.]</ref> | |||
== | == کارکردهای موسیقی == | ||
موسیقی | کارکردهای مختلفی برای موسیقی برشمردهاند که برخی از مهمترین آنها عبارت است از: ابراز و بیان احساسات و عواطف، لذت زیباییشناختی، سرگرمی، ارتباطی، بهمثابه یک زبان، بازنمایی نمادین، واکنشهای فیزیکی و عینی مانند برانگیختن رفتارهای یک جمعیت، رفتارهای تهاجمی در [[جنگ]]، تقویت همنوایی با هنجارهای اجتماعی، کمک به تداوم و پایداری فرهنگ، کمک به یکپارچگی جامعه<ref>Merriam, THE ANTHROPOLOGYOF MUSIC, 1964, p 219-227.</ref> و رواندرمانی.<ref>ساطعی، تأثیر موسیقی بر روان، 1382ش، ص73.</ref> | ||
== | === ۱. همبستگی اجتماعی === | ||
فعالشدن ظرفیت همبستگی اجتماعی از طریق موسیقی از دو طریق موسیقی محلی (فولکور) و موسیقی ملی صورت میگیرد. موسیقی محلی حکایتکنندة شاخصههای فرهنگی هریک از [[اقوام ایرانی]] بوده و بیانکنندة فلسفة زندگی و رسومات آنها است.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/1458501/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%A7%D9%85-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%8 ارجمند، «نقش موسیقی در اتحاد میان اقوام ایرانی و مسلمان بیبدیل است»، وبسایت ایکنا نیوز.]</ref> گسترش این نوع موسیقی در بعد محلی انگیزهبخش روحیه و تلاش جمعی است و در بعد ملی بهدلیل تبلور وابستگی احساسی و عاطفی در قالب کلان ملی، موجب وحدت و انسجام اجتماعی است.<ref>[https://www.hamooniran.ir/item/5460 حقپرست، «موسیقی و همبستگی اجتماعی»، وبسایت هامون ایران.]</ref> | |||
== | === ۲. توسعة گردشگری === | ||
موسیقی در تمام جهانبخش اساسی از تجربیات فرهنگی و بهعنوان یک جاذبه و معرِّف وضعیت معیشت و سبک زندگی است. گردشگران بهطور کلیشهای انتظار دارند حضورشان در مکانهای فرهنگی با موسیقی آن محل همراه شود. موسیقی از طریق اجرای مراسم، جشنوارهها و برپایی کارگاههای آموزشی مرتبط با سبکهای مختلف محلی، کمک شایانی در توسعة [[گردشگری]] میکند.<ref>کلانتری و قیامی، «گردشگری موسیقی؛ موسیقی تربت جام»، 1394ش، ص47 و 54.</ref> | |||
=== | === ۳. توسعة اقتصادی === | ||
موسیقی | امروزه موسیقی یک فعالیتهای هنری پردرآمد محسوب میشود؛<ref>[https://www.sharghdaily.com/fa/tiny/news-846271 مرتضویکیاسری، «موسیقی و اقتصاد»، وبسایت روزنامة شرق؛] [https://irna.ir/xhW5ZF «اقتصاد موسیقی و عوامل تأثیر گذار در آن»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> اما اقتصاد موسیقی با چالشهایی دربارهٔ تعریف موسیقی فاخر،<ref>[https://www.sharghdaily.com/fa/tiny/news-846271 مرتضویکیاسری، «موسیقی و اقتصاد»، وبسایت روزنامة شرق.]</ref> بورکراسی کنسرتها،<ref>[https://donya-e-eqtesad.com/بخش-خبر-64/607001-خلأهای-اقتصاد-موسیقی-در-ایران لطفی، «خلأهای اقتصاد موسیقی در ایران»، وبسایت روزنامة اقتصاد.]</ref> حق مالکیت و فقدان زیرساختها برای شکلگیری بازار موسیقی،<ref>فاتحراد و محمدیها، «تبیین و تحلیل اقتصاد هنر (موسیقی)»، 1395، ص7-8.</ref> روبهرو است. | ||
=== | === ۴. سیاسی === | ||
حاکمیت در هر جامعهای میکوشد از ظرفیت موسیقی در جهت تحکیم قدرت، تهییج هواداران و تبلیغ برای نظام حاکم بهره بگیرد.<ref>قاسمی، «تعامل موسیقی و جامعه»، 1382ش، ص206؛ [https://www.newslaw.net/سیاست-و-موسیقی-پیشینه-سیاست-و-موسیقی-سیاست-و-م «سیاست و موسیقی|پیشینه سیاست و موسیقی|سیاست و موسیقی ایران»، وبسایت حقوق نیوز.]</ref> گروههای معارض و مخالف نیز تلاش میکنند از ظرفیت موسیقی برای انتقال و اشاعة پیامهای اعتراضآمیز، تحریک مخالفان، حفظ همبستگی درونگروهی<ref>قاسمی، «تعامل موسیقی و جامعه»، 1382ش، ص206.</ref> یا نقد نظام حاکم، استفاده میکنند.<ref>[https://fararu.com/fa/news/585133/موسیقی-اعتراضی-چه-میخواهد تهرانی، «موسیقی اعتراضی چه میخواهد؟»، وبسایت فرارو.]</ref> | |||
حاکمیت در هر جامعهای میکوشد از ظرفیت موسیقی در جهت تحکیم قدرت، تهییج هواداران و تبلیغ برای نظام حاکم بهره بگیرد.<ref>قاسمی، «تعامل موسیقی و جامعه»، 1382ش، ص206؛ [https://www.newslaw.net/ | |||
=== | === ۵. تبلیغ ارزشهای دینی === | ||
[[دین|ادیان]] مختلف از ظرفیت موسیقی برای اثرگذاری محتواهای خود بهره بردهاند. اندیشههای [[زرتشت]] در قالب مجموعه اشعاری به نام «گاتها» و آهنگ همراه سروده شده تا راحتتر در ذهن مردم جای بگیرد.<ref>قاسمی، «تعامل موسیقی و جامعه»، 1382ش، ص211؛ [http://www.t-z-a.org/Pages/141/آشنايي-با-گاتها-بخش-یکم «آشنایی با گاتها بخش یکم»، وبسایت انجمن زرتشتیان تهران.]</ref> [[کلیسا]] از موسیقی در راستای برانگیختن عواطف جمعی در جشنهای مذهبی یا جنگ بهره میبرد. مهمترین نقش موسیقی در کلیسا ایجاد حالت خضوع و خشوع محض، زدودن فردیت و حلشدن در جمع بوده است.<ref>قاسمی، «تعامل موسیقی و جامعه»، 1382ش، ص210.</ref> [[مسلمانان]] نیز در [[اذان]]، [[دعا]] و قرائت قرآن، از موسیقی آوازی بهره بردهاند.<ref>[https://fa.shafaqna.com/?p=391955 ارجمند تاجالدینی، «آیا بهرهمندی از موسیقی دستگاهی ایران در تلاوت قرآن مشروعیت دارد؟ سایة یک تردید»، وبسایت شفقنا.]</ref> ایرانیان مسلمان در تعزیه، مداحی و نوحهخوانی،<ref>[https://www.sarpoosh.com/religion/religious-articles/religious-music-iran970627.html صحافی، «نگاهی به تاریخچه موسیقی مذهبی در ایران»، وبسایت سرپوش؛«موسیقی مذهبی چیست؟»، وبسایت ویرگول.]</ref> شبیهخوانی، [[پردهخوانی]] و نقالی<ref>[https://iranmode.farhang.gov.ir/fa/news/539926/%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%B9%D8%A7%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8-%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D9%87-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D9%86%D9%82%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%AF%D «روایت عاشورا در قالب پردهخوانی و نقالی در حسینیه سرشک نطنز»، وبسایت شورای فرهنگ عمومی.]</ref> از موسیقی بهره میگیرند. | |||
== | === ۶. بهرهمندی رسانه از موسیقی === | ||
موسیقی | رسانههای مختلف مانند تلویزیون، رادیو و سینما از موسیقی بهمنظور اثرگذاری بیشتر بر مخاطب بهره میبرند. بر اساس تحقیقات، بیش از ۷۵ درصد برنامههای تلویزیون و رادیو را قطعات موسیقی در سه قالب موسیقی متن،<ref>[https://www.studiobinder.com/blog/what-is-a-film-score-definition/ Deguzman, “What is a Film Score, Movie Score vs. Soundtrack Explained”, studiobinder website.]</ref> موسیقی حاشیهای و موسیقی مستقل، تشکیل میدهند.<ref>مختاباد، «نقش و کارکرد موسیقی ایرانی در رادیو و تلویزیون»، 1388ش، ص62.</ref> | ||
== | == چالشهای موسیقی == | ||
موسیقی بهعنوان یک کالای فرهنگی در تمام جوامع با کژکارکردها و چالشهای گوناگون روبرو میشود. | |||
==پانویس== | === ۱. آسیبهای روانی === | ||
تحقیقات ثابت کرده که افراد افسرده بیشتر به موسیقی غمگین گرایش دارند، در حالی که زیاد گوشکردن به موسیقی احتمال ابتلا به [[افسردگی]] را تا ۸ برابر افزایش میدهد. همچنین میزان [[پرخاشگری]] افرادی که موسیقی پرسروصدا گوش میکنند بیشتر است. ضمن اینکه گوشکردن زیاد موسیقی موجب اختلال در سیستم پاداش مغز و به تبع آن اعتیاد به موسیقی را در پیدارد.<ref>شریفی، «اعتیاد به موسیقی و آسیبهای آن»، 1399ش، ص3-6.</ref> از دیگر آسیبهای روانی موسیقی افزایش اضطراب، اختلال در مطالعه، ضعف اراده و ایجاد [[هیجان|هیجانات]] کاذب است.<ref>[https://minevisam.com/the-harms-of-music/ محمدی، «۱۰ تا از مضرات موسیقی بر اساس دلایل علمی (چرا گاهی موسیقی بد است؟)»، وبسایت مینویسم.]</ref> همچنین برخی جوانان، موسیقی را برای فرار از هشیاریها، فرار از اختیار و فرار از اندیشههای عمیق به کار میگیرند تا مجبور نباشند که از هواهای نفسانی و خودخواهیها دست بردارند.<ref>جعفری، موسیقی از دیدگاه فلسفی و روانی، ص10.</ref> بر این اساس، موسیقی میتواند مغز جوانها را تخدیر کند و انسان را از قاطعیت بیرون آورد.<ref>امام خمینی، صحیفه امام، 1389ش، ج12، ص326.</ref> | |||
=== ۲. آسیبهای جسمی === | |||
مصرف بیرویه موسیقی میتواند به آسیبهای شنوایی نظیر وزوز گوش، پُرشنوایی، کجشنوایی یا درک غیرعادی بینجامد.<ref>شریفی، «اعتیاد به موسیقی و آسیبهای آن»، 1399ش، ص6.</ref> | |||
=== ۳. آسیبهای معنوی === | |||
گوشدادن به انواع موسیقی غنایی موجب سستی اراده، غفلت از حقیقت، دورماندن از نجات، ضعف عقل و ضعف ایمان میشود.<ref>[https://article.tebyan.net/168155/ضرر-موسيقي-از-ديد-دانشمندان-جهان «ضرر موسیقی از دید دانشمندان جهان»، وبسایت تبیان؛ «آسیبهای موسیقی»، وبسایت پرسمان.]</ref> | |||
== پانویس == | |||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
==منابع== | == منابع == | ||
* | * «آشنایی با گاتها بخش یکم»، وبسایت انجمن زرتشتیان تهران، تاریخ بازدید، ۲۷ شهریور ۱۴۰۲ش. | ||
*ارجمند تاجالدینی، پیروز، «آیا بهرهمندی از موسیقی دستگاهی ایران در تلاوت قرآن مشروعیت دارد؟»، وبسایت شفقنا، تاریخ درج مطلب: | * ارجمند تاجالدینی، پیروز، «آیا بهرهمندی از موسیقی دستگاهی ایران در تلاوت قرآن مشروعیت دارد؟»، وبسایت شفقنا، تاریخ درج مطلب: ۱۷ خرداد ۱۳۹۶ش. | ||
*ارجمند، پیروز، «نقش موسیقی در اتحاد میان اقوام ایرانی و مسلمان بیبدیل | * ارجمند، پیروز، «نقش موسیقی در اتحاد میان اقوام ایرانی و مسلمان بیبدیل است»، وبسایت ایکنا نیوز، تاریخ درج مطلب: ۱۶ مهر ۱۳۹۳ش. | ||
*«اقتصاد | * «اقتصاد موسیقی و عوامل تأثیر گذار در آن»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۴ مرداد، ۱۳۹۱ش. | ||
*امانی، | * امانی، «کارآوا چیست و چه کارکردی دارد؟»، وبسایت رادیو گفتگو، تاریخ درج مطلب: ۱۷ مرداد ۱۴۰۰ش. | ||
*تاران، حسین، «لالایی | * تاران، حسین، «لالایی چیست؟»، وبسایت دفتر انتشارات فناوری آموزش، تاریخ درج مطلب: ۴ آبان ۱۳۹۲ش. | ||
*تهرانی، علیرضا، «موسیقی اعتراضی چه میخواهد؟»، وبسایت فرارو، تاریخ درج مطلب: | * تهرانی، علیرضا، «موسیقی اعتراضی چه میخواهد؟»، وبسایت فرارو، تاریخ درج مطلب: ۷ آبان ۱۴۰۱ش. | ||
*حقپرست، کاوه، «موسیقی و همبستگی اجتماعی»، وبسایت | * حقپرست، کاوه، «موسیقی و همبستگی اجتماعی»، وبسایت هامون ایران، تاریخ درج مطلب: ۲۰ دی ۱۳۹۳ش. | ||
*حقشنو، حورا، «شاهنامة فردوسی از دریچة موسیقی (در گفتگو با استاد لوریس چکناواریان)»، فصلنامة پاژ، شمارة | * حقشنو، حورا، «شاهنامة فردوسی از دریچة موسیقی (در گفتگو با استاد لوریس چکناواریان)»، فصلنامة پاژ، شمارة ۴۴، ۱۴۰۱ش. | ||
*خامنهای، سیدعلی، درسنامة غناء و موسیقی، تهران، انتشارات انقلاب اسلامی، نشر فقه روز، | * خامنهای، سیدعلی، درسنامة غناء و موسیقی، تهران، انتشارات انقلاب اسلامی، نشر فقه روز، ۱۴۰۰ش. | ||
*خمینی، روحالله، صحیفة امام، تهران، موسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی، | * خمینی، روحالله، صحیفة امام، تهران، موسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۹ش. | ||
*دارابی، علی، «هفت هنر؛ از تعریف تا وجوه مشترک نهفته در آنها»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: | * دارابی، علی، «هفت هنر؛ از تعریف تا وجوه مشترک نهفته در آنها»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۱۸ فروردین ۱۳۹۶ش. | ||
*دهخدا، علیاکبر، لغتنامه، وبسایت | * دهخدا، علیاکبر، لغتنامه، وبسایت مؤسسه لغتنامة دهخدا و مرکز بینالمللی آموزش زبان فارسی، تاریخ بازدید: ۲۹ مرداد، ۱۴۰۲ش. | ||
*رامتین، همایون، «موسیقی در ایران: فصلی فشرده از تاریخ موسیقی در ایران»، مجلة مقام موسیقایی، شمارة | * رامتین، همایون، «موسیقی در ایران: فصلی فشرده از تاریخ موسیقی در ایران»، مجلة مقام موسیقایی، شمارة ۳، پاییز و زمستان ۱۳۷۷ش. | ||
*«روایت عاشورا در قالب پردهخوانی و نقالی در حسینیة سرشک | * «روایت عاشورا در قالب پردهخوانی و نقالی در حسینیة سرشک نطنز»، وبسایت شورای فرهنگ عمومی، تاریخ درج مطلب: ۱۲ شهریور ۱۳۹۹ش. | ||
*زارعی، اشکان، «چرا فرهنگ ایرانی را باید موسیقایی نامید؟»، وبسایت روزنامة مردمسالاری، تاریخ درج مطلب: | * زارعی، اشکان، «چرا فرهنگ ایرانی را باید موسیقایی نامید؟»، وبسایت روزنامة مردمسالاری، تاریخ درج مطلب: ۶ بهمن ۱۴۰۰ش. | ||
*زاهدی، تورج، «نگاهی به جایگاه موسیقی در فرهنگ ایرانی، اسلامی»، مجلة بیناب، شمارة | * زاهدی، تورج، «نگاهی به جایگاه موسیقی در فرهنگ ایرانی، اسلامی»، مجلة بیناب، شمارة ۷، ۱۳۸۳ش. | ||
*ساطعی، عشرت، تأثیر موسیقی بر روان، زنجان، نیکان، | * ساطعی، عشرت، تأثیر موسیقی بر روان، زنجان، نیکان، ۱۳۸۲ش. | ||
*«سیاست و موسیقی پیشینة سیاست و | * «سیاست و موسیقی پیشینة سیاست و موسیقی، سیاست و موسیقی ایران»، وبسایت حقوق نیوز، تاریخ بازدید: ۱۰ شهریور ۱۴۰۲ش. | ||
*شریفی، احسان، «اعتیاد به موسیقی | * شریفی، احسان، «اعتیاد به موسیقی و آسیبهای آن»، کنفرانس بینالمللی روانشناسی، علوم تربیتی و سبک زندگی، ۱۳۹۹ش. | ||
*صحافی، محمدجواد، «نگاهی به | * صحافی، محمدجواد، «نگاهی به تاریخچه موسیقی مذهبی در ایران»، وبسایت سرپوش، تاریخ بازدید: ۱۱ شهریور ۱۴۰۲ش. | ||
*«ضرر موسیقی از دید دانشمندان | * «ضرر موسیقی از دید دانشمندان جهان»، وبسایت تبیان، تاریخ درج مطلب: ۱۸ خرداد ۱۳۹۰ش. | ||
*فاتحراد، غزال و محمدیها، پریا، «تبیین و تحلیل اقتصاد هنر (موسیقی)»، همایش ملی اقتصاد اخلاق، | * فاتحراد، غزال و محمدیها، پریا، «تبیین و تحلیل اقتصاد هنر (موسیقی)»، همایش ملی اقتصاد اخلاق، ۱۳۹۵ش. | ||
*فاطمی، ساسان، «موسیقی و جشن در | * فاطمی، ساسان، «موسیقی و جشن در فرهنگهای ایرانی (بررسی نمونههایی از ایران، آسیای میانه، قفقاز و افغانستان)»، وبسایت انسانشناسی و فرهنگ، تاریخ درج مطلب: ۱۰ مرداد ۱۳۹۰ش. | ||
*«فرق موسیقی با غنا»، وبسایت پرسمان دانشگاهیان، تاریخ درج مطلب: | * «فرق موسیقی با غنا»، وبسایت پرسمان دانشگاهیان، تاریخ درج مطلب: ۸ مهر ۱۳۹۵ش. | ||
*قاسمی، وحید، «تعامل موسیقی و جامعه»، مجلة | * قاسمی، وحید، «تعامل موسیقی و جامعه»، مجلة کاوشنامه، شماره ۵ و ۶، ۱۳۸۲ش. | ||
*کاتب بلخی خوارزمی، محمد بن احمد، مفاتیح العلوم، بیروت، دار | * کاتب بلخی خوارزمی، محمد بن احمد، مفاتیح العلوم، بیروت، دار الکتاب العربی، بیتا. | ||
*کلانتری، محسن و قیامی مریم، «گردشگری موسیقی؛ موسیقی تربت جام»، فصلنامة فضای گردشگری، شمارة | * کلانتری، محسن و قیامی مریم، «گردشگری موسیقی؛ موسیقی تربت جام»، فصلنامة فضای گردشگری، شمارة ۱۵، ۱۳۹۴ش. | ||
*«گروه سنتی عرفانی مجالس | * «گروه سنتی عرفانی مجالس ترحیم»، وبسایت آوا و نوا، تاریخ درج مطلب: ۷ شهریور ۱۴۰۲ش. | ||
*لطفی، «خلأهای اقتصاد موسیقی در ایران»، وبسایت روزنامة اقتصاد، تاریخ درج مطلب: | * لطفی، «خلأهای اقتصاد موسیقی در ایران»، وبسایت روزنامة اقتصاد، تاریخ درج مطلب: ۳ اردیبهشت ۱۳۸۹ش. | ||
*محمدی، سارا، «۱۰ تا از مضرات موسیقی بر اساس دلایل علمی (چرا گاهی موسیقی بد است)»، وبسایت | * محمدی، سارا، «۱۰ تا از مضرات موسیقی بر اساس دلایل علمی (چرا گاهی موسیقی بد است)»، وبسایت مینویسم، تاریخ درج مطلب، ۳۰ بهمن ۱۳۹۹ش. | ||
*مختاباد، سید غلامحسین، «نقش و کارکرد موسیقی ایرانی در رادیو و تلویزیون»، فصلنامة رادیو تلویزیون، شمارة | * مختاباد، سید غلامحسین، «نقش و کارکرد موسیقی ایرانی در رادیو و تلویزیون»، فصلنامة رادیو تلویزیون، شمارة ۹، ۱۳۸۸ش. | ||
*مرتضویکیاسری، سیدحسن، «موسیقی و اقتصاد»، وبسایت روزنامة شرق، | * مرتضویکیاسری، سیدحسن، «موسیقی و اقتصاد»، وبسایت روزنامة شرق، ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۱ش. | ||
*«موسیقی زورخانهای؛ حافظ فرهنگ میرا و شفاهی ایرانی»، وبسایت ایرنا، تاریخ درج مطلب: | * «موسیقی زورخانهای؛ حافظ فرهنگ میرا و شفاهی ایرانی»، وبسایت ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۹ تیر ۱۴۰۲ش. | ||
*موسویتبار، سیدمهدی، «مصرف موسیقی ایرانیها به روایت آمار»، روزنامة فرهیختگان، تاریخ درج مطلب: | * موسویتبار، سیدمهدی، «مصرف موسیقی ایرانیها به روایت آمار»، روزنامة فرهیختگان، تاریخ درج مطلب: ۲۹ آذر ۱۳۹۹ش. | ||
*«نوستالژی موسیقی دفاع مقدس/ کربلا کربلا ما داریم میآییم»، وبسایت خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: | * «نوستالژی موسیقی دفاع مقدس/ کربلا کربلا ما داریم میآییم»، وبسایت خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: ۴ مهر ۱۴۰۱ش. | ||
*Becker, Rachel, “What is Music?”, study.com, visited on: Sep 18, 2023. | * Becker, Rachel, “What is Music?”, study.com, visited on: Sep 18, 2023. | ||
*Deguzman, Kyle, “What is a Film Score, Movie Score vs. Soundtrack Explained”, studiobinder website, On: NOVEMBER 7, 2021. | * Deguzman, Kyle, “What is a Film Score, Movie Score vs. Soundtrack Explained”, studiobinder website, On: NOVEMBER 7, 2021. | ||
*Epperson, Gordon “music”, On Encyclopedia Britannica, on: Sep 8, 2023. | * Epperson, Gordon “music”, On Encyclopedia Britannica, on: Sep 8, 2023. | ||
*Merriam, ALAN P, THE ANTHROPOLOGYOF MUSIC, Northwestern University Press, Evanston, Illinois 60208-417 0, 1964. | * Merriam, ALAN P, THE ANTHROPOLOGYOF MUSIC, Northwestern University Press, Evanston, Illinois 60208-417 0, 1964. | ||
{{هنر-افقی}} | |||
{{موسیقی-افقی}} | |||
[[رده: | [[رده:موسیقی| ]] | ||
[[رده: | [[رده:پدیدههای هنری]] | ||
[[رده:هنر]] | |||
[[رده:هنرهای نمایشی]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۴ شهریور ۱۴۰۴، ساعت ۱۳:۱۹
موسیقی
موسیقی؛ دانش و مهارت آوایی بیان احساسات و اندیشهها. علاقمندی به موسیقی و بهرهگیری از آن برای بازنمایی احساس و اندیشه، ریشه در میل فطری انسان به زیبایی دارد. موسیقی در طیفی از تعالی تا ابتذال، به عرصههای اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، نظامی و زیست روزمرة انسانها وارد شده و همواره حضور اثرگذار داشته است. موسیقی در فرهنگ اسلامی ـ ایرانی نیز با کارکردهای گوناگون، همراه بوده است.
مفهومشناسی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]واژهٔ موسیقی برگرفته از واژهٔ یونانی(mousikē)[۱] به صنعت یا فن آهنگها و نغمات، دانش سازها و آوازها[۲] و مهارت تألیف الحان،[۳] اشاره دارد. در زبان فارسی پیش از کاربرد واژهٔ موسیقی، واژهٔ «خنیا» بهمعنای نوای خوش، رایج بوده است.[۴] موسیقی در اصطلاح، بهمعنای فن ترکیب صداها بهشکل متناسب است تا در شنونده مؤثر واقع شود و به آن زیبایی و مطلوبیت ببخشد.[۵] موسیقی از این منظر، هنر آمیزش ساز و آواز برای بیان احساس یا انتقال زیبایی یا یک ایدهٔ اجتماعی است.[۶] غنا بهمعنای آواز و صدای انسان، بخشی از موسیقی است.[۷]
تاریخچه
[ویرایش | ویرایش مبدأ]موسیقی بهعنوان سازوکار پاسخ به بخشی از نیاز زیباییشناختی انسان، در طول تاریخ با زندگی بشر همراه بوده است؛ اما حضور موسیقی بهمثابه دانش یا مهارت مبتنی بر قواعد در زندگی بشر تا ۸ قرن پیش از میلاد، قابل رهگیری است. در آیین مسیحیت، موسیقی از طریق سرودهای مذهبی توسعه و تکامل یافت.[۸] در ایران، نخستین اطلاعات مکتوب موسیقی به دورة هخامنشی بازمیگردد که سه نوع موسیقی مذهبی، رزمی و بزمی رواج داشته است؛ اما پیشرفت موسیقی در ایران باستان، در دورهٔ ساسانی و توسط چهرههایی مانند باربد، نکیسا، سرکیس، رامتین و بامشاد، تحقق یافت. تأثیر موسیقی دورهٔ ساسانی بر کشورهای همجوار تا قرنها ادامه داشت.[۹] موسیقی در جهان عرب، پس از گسترش اسلام و مرزهای جغرافیایی آن، با تأثیر از موسیقی ایرانی رشد کرد و بهویژه در دورة عباسیان، به کمال رسید. در این دوره اگرچه وجه لهوی و بزمی موسیقی بهدلیل همنشینی با قدرت، بیشتر مورد توجه قرار گرفت، اما وجه نظری و هنری آن مورد توجه حکما و عرفای مسلمان واقع شد. در این دوره به دلیل غلبهٔ وجه مبتذل موسیقی، امامان شیعه آشکارا به مخالفت با آن پرداختند و در فقه اسلامی، این وجه از موسیقی، مصداق بارز «لهو» و «قولالزور» دانسته شد که در قرآن به آن اشاره شده است. پرداخت نظری و فلسفیِ اندیشمندانی چون کندی، فارابی، ابنسینا، شیخ اشراق، غزالی و مولانا موجب شد که بُعد نظری موسیقی از ابتذال نجات یابد.[۱۰]
جایگاه هنری موسیقی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]صاحبنظران مسلمان، هنر را حقیقتی از عالم بالا و ترکیبی از خلاقیت، ابتکار، احساس و اندیشه با کارکرد اشاعهٔ عاطفه و خلق زیبایی[۱۱] دانستهاند. در بهرهمندی از این ویژگیها، موسیقی از میان هنرهای هفتگانه، جایگاه نخست را دارد. وجه مشترک تمامی این هنرها سه عامل تخیل، احساسات و عواطف و چندمعنایی بودن است.[۱۲]
اندیشمندان برجستهٔ موسیقی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]پیشینهٔ توجه علمی و اندیشهای به موسیقی، به افلاطون و ارسطو بازمیگردد. اندیشمندان مسلمان نیز از سدههای نخست تاریخ اسلام به موسیقی توجه داشته و آثار گرانسنگی را برجای نهادهاند. برخی از چهرههای موسیقی جهان اسلام عبارتند از:
۱. ابراهیم موصلی (۱۲۵–۱۸۸ق)، موسیقیدان برجستهای بوده که آفرینش نزدیک به ۹۰۰ اثر موسیقایی را به او نسبت دادهاند.
۲. اسحاق موصلی (۱۵۰–۲۳۵ق)، از موسیقیدانهای برجستة دربار عباسیان و نویسندة کتاب «النغم و الایقاع» و مخترع یک گام بود.
۳. زریاب ابوالحسن بن نافع (م۲۳۲ق) ملقب به زریاب کبیر، بنیانگذار مدرسهای در قرطبة اندلس و ترویج کننده موسیقی اسلامی ایرانی در اروپا است.
۴. یعقوب بن اسحاق کندی (۱۸۵–۲۶۵ق) مشهور به فیلسوف عرب، او ۱۰ رساله دربارهٔ موسیقی از «رسالة فیاللحون و النغم» نوشته است.
۵. ابونصر فارابی (۲۵۹–۳۳۹ق) مقلب به معلم ثانی، کتاب «الموسیقی الکبیر» او نخستین متن کامل و دقیق علمی است که سالهای متمادی در اروپا تدریس میشد.
۱۲. ابوالفرج اصفهانی (۲۸۳–۳۵۶ق)، صاحب کتاب «الاغانی» بزگترین اثر ادبی و موسیقایی در تمدن اسلامی است که در ۲۵ جلد شامل ۷۰۰ گزارش، ۳۰ هزار بیت و ۱۲۰۰ زندگینامه از ادیبان، شاعران و موسیقیدانان است.
۶. احمد بن یوسف خوارزمی (م۳۷۰ق)، او سه کتاب از دانشنامهٔ معروف «مفاتیح العلوم» را به موسیقی اختصاص داده و در آن به شرح آلات موسیقی و قواعد آهنگ و ضرب پرداخته است.
۷. ابوعلی سینا (۳۷۰–۴۲۸ق)، او در کتابها و رسالههای متعددی به موسیقی پرداخته، اما اثر مهم او «دانشنامهٔ علایی» است.
۸. ابنزیله (م۴۴۰ق)، از شاگردان ابنسینا و مؤلف کتاب «الکافی فیالموسیقی» است. از مهمترین کارهای او پرداختن به جنبههای اخلاقی موسیقی است.
۹. اخوان الصفا؛ در بخش پنجم رسائل اخوانالصفا به تحلیل نظری و مبانی عرفانی و معنوی موسیقی پرداختهاند.
۱۰. امام محمد غزالی (۴۵۰–۵۵۰ق)، «آداب السماع و الوجد» هشتمین بخش از «ربع عادات»، کتاب «احیاء علومالدین» به موسیقی اختصاص دارد.
۱۱. شهابالدین سهروردی (۵۳۹–۶۳۲ق)، بابهای ۲۲ و ۲۵ کتاب «عوارف المعارف» را به موسیقی اختصاص داده است. از نظر او موسیقی بر سه گونهٔ حلال، حرام و شبههناک تقسیم میشود.
۱۳. صفیالدین ارموی (۶۱۳–۶۹۳ق)، او صاحب آثار متعدد از جمله کتاب «المیزان فیعلم الادوار و الاوزان» است. او مخترع دو ساز و گام مشهور ارموی است.
۱۴. عبدالقادر مراغی (۷۵۴–۸۳۸ق)، شرحی بر کتاب ارموی نوشته و خود مؤلف کتاب معروف «جامع الالحان» است. از وی که در دوره تیموریان میزیسته، بهعنوان آخرین موسیقیدان برجسته نام بردهاند.[۱۳]
صاحبنظران دیگری چون ابوالوفا بوزجانی، ابوریحان بیرونی، عمر خیام، خواجه نصیرالدین طوسی و قطبالدین شیرازی نیز موسیقی را به صورت علمی مورد توجه قرار دادهاند.[۱۴]
جایگاه موسیقی در فرهنگ ایرانی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]موسیقی در فرهنگ ایرانی جایگاه برجستهای دارد تا جایی که برخی، فرهنگ ایرانی را فرهنگ «موسیقایی» مینامند. خنیای ایرانی بازتابی از باورها، سبک زندگی و اندیشهٔ ایرانیان بوده است و آنها نیایشهای مذهبی خود را با سرودهای مقدس میخواندند. در جنگها از شیپور، نقاره، دهل، کرنا و سرنا استفاده میکردند. کورش در جنگ برای ترساندن سپاه دشمن دستور به نواختن طبل و شیپور میداد و برای تهییج سربازان خود، از آنان میخواست که سرود بخوانند. ایرانیان در بزمها و جشنهایی چون مهرگان و نوروز با استفاده از عود، چنگ، نی، چغانه و بربط هنرنمایی میکردند.[۱۵] امروزه نیز موسیقی در ابعاد مختلف زندگی ایرانیان حضور چشمگیر دارد که برخی نمونههای آن عبارت است از:
- تعزیه؛ هنری مرکب از موسیقی سازی و آوازی؛[۱۶]
- موسیقی زورخانهای؛ تنها ورزش در جهان که با موسیقی و همراه با اشعار حماسی، عرفانی و دینی و به صورت زنده اجرا میشود. موسیقی زورخانهای حاوی فرهنگ پهلوانی، آداب عیاری، قلندری و فتوت است.[۱۷]
- موسیقی جنگ؛ در هشت سال دفاع مقدس ایرانیان، موسیقی در قالبهای مختلف کلاسیک، سنتی، محلی و نوحهخوانی برای همدردی، تسلیت، تهییج و روحیهدهی حضور داشت. «کجایید ای شهیدان خدایی»، «ممد نبودی..»، «دایه دایه…» و «خجسته باد این پیروزی..»، برخی از موسیقیهای نوستالژیک دوران دفاع مقدس است.[۱۸]
- موسیقی عروسی و جشنها؛ انواع موسیقی شاد در مجالس عروسی، عقد، تولد و جشنهای ملی و مذهبی ایرانیان اجرا میشود.[۱۹]
- موسیقی سوگ؛ ایرانیان از موسیقی در مراسم خاکسپاری، ترحیم و سالگرد متوفیان نیز بهره میگیرند.[۲۰]
- لالایی؛ یکی از موسیقیهای دیرینة مردم ایران، لالاییهایی است که در کنار گهوارهٔ کودک توسط مادر، دایه یا پرستار خوانده میشود.[۲۱]
- کارآوا (موسیقی کار)؛ کارآوا از انواع مهم موسیقی سنتی ایرانیان است. کارآوا نغمههای آهنگین و کوتاهی است که ایرانیان هنگام کار همراه با شور و شادی میخوانند.[۲۲]
- موسیقی درمانی؛ امروزه موسیقی برای رواندرمانی و بهمنظور ایجاد نگرش مثبت، تمایل به انجام کارها بهطور دقیق و درست، بالابردن حس همکاری و موفقیت در کارها و مشاغل و ایجاد همبستگی در فعالیتهای جمعی از پیش طراحیشده، به کار میرود.[۲۳]
مصرف موسیقی در ایران
[ویرایش | ویرایش مبدأ]بر اساس آماری که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال ۱۳۹۹ش ارائه کرده است، موسیقی در متن زندگی ایرانیان حضور دارد؛ ۹۲ درصد مردم ایران به موسیقی گوش میدهند و میانگین مصرف روزانة آنها یک ساعت و ۱۲ دقیقه و در سن ۱۵ تا ۲۹ سال، دو ساعت است. از این میزان، ۷۶٫۹ درصد افراد در خانه، ۱۷٫۹ درصد در مسیر راه و ۵٫۱ درصد در محل کار به موسیقی گوش میدهند. از میان انواع سبکهای موسیقی، موسیقی سنتی با ۴۶٫۲ درصد و پاپ ایرانی با ۳۷٫۱ درصد، در صدر سبکهای موسیقی مورد علاقه ایرانیان قرار دارد. بیش از ۵۳ درصد ایرانیان، موسیقی مورد علاقه خود را از طریق اینترنت، تهیه میکنند.[۲۴]
کارکردهای موسیقی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]کارکردهای مختلفی برای موسیقی برشمردهاند که برخی از مهمترین آنها عبارت است از: ابراز و بیان احساسات و عواطف، لذت زیباییشناختی، سرگرمی، ارتباطی، بهمثابه یک زبان، بازنمایی نمادین، واکنشهای فیزیکی و عینی مانند برانگیختن رفتارهای یک جمعیت، رفتارهای تهاجمی در جنگ، تقویت همنوایی با هنجارهای اجتماعی، کمک به تداوم و پایداری فرهنگ، کمک به یکپارچگی جامعه[۲۵] و رواندرمانی.[۲۶]
۱. همبستگی اجتماعی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]فعالشدن ظرفیت همبستگی اجتماعی از طریق موسیقی از دو طریق موسیقی محلی (فولکور) و موسیقی ملی صورت میگیرد. موسیقی محلی حکایتکنندة شاخصههای فرهنگی هریک از اقوام ایرانی بوده و بیانکنندة فلسفة زندگی و رسومات آنها است.[۲۷] گسترش این نوع موسیقی در بعد محلی انگیزهبخش روحیه و تلاش جمعی است و در بعد ملی بهدلیل تبلور وابستگی احساسی و عاطفی در قالب کلان ملی، موجب وحدت و انسجام اجتماعی است.[۲۸]
۲. توسعة گردشگری
[ویرایش | ویرایش مبدأ]موسیقی در تمام جهانبخش اساسی از تجربیات فرهنگی و بهعنوان یک جاذبه و معرِّف وضعیت معیشت و سبک زندگی است. گردشگران بهطور کلیشهای انتظار دارند حضورشان در مکانهای فرهنگی با موسیقی آن محل همراه شود. موسیقی از طریق اجرای مراسم، جشنوارهها و برپایی کارگاههای آموزشی مرتبط با سبکهای مختلف محلی، کمک شایانی در توسعة گردشگری میکند.[۲۹]
۳. توسعة اقتصادی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]امروزه موسیقی یک فعالیتهای هنری پردرآمد محسوب میشود؛[۳۰] اما اقتصاد موسیقی با چالشهایی دربارهٔ تعریف موسیقی فاخر،[۳۱] بورکراسی کنسرتها،[۳۲] حق مالکیت و فقدان زیرساختها برای شکلگیری بازار موسیقی،[۳۳] روبهرو است.
۴. سیاسی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]حاکمیت در هر جامعهای میکوشد از ظرفیت موسیقی در جهت تحکیم قدرت، تهییج هواداران و تبلیغ برای نظام حاکم بهره بگیرد.[۳۴] گروههای معارض و مخالف نیز تلاش میکنند از ظرفیت موسیقی برای انتقال و اشاعة پیامهای اعتراضآمیز، تحریک مخالفان، حفظ همبستگی درونگروهی[۳۵] یا نقد نظام حاکم، استفاده میکنند.[۳۶]
۵. تبلیغ ارزشهای دینی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]ادیان مختلف از ظرفیت موسیقی برای اثرگذاری محتواهای خود بهره بردهاند. اندیشههای زرتشت در قالب مجموعه اشعاری به نام «گاتها» و آهنگ همراه سروده شده تا راحتتر در ذهن مردم جای بگیرد.[۳۷] کلیسا از موسیقی در راستای برانگیختن عواطف جمعی در جشنهای مذهبی یا جنگ بهره میبرد. مهمترین نقش موسیقی در کلیسا ایجاد حالت خضوع و خشوع محض، زدودن فردیت و حلشدن در جمع بوده است.[۳۸] مسلمانان نیز در اذان، دعا و قرائت قرآن، از موسیقی آوازی بهره بردهاند.[۳۹] ایرانیان مسلمان در تعزیه، مداحی و نوحهخوانی،[۴۰] شبیهخوانی، پردهخوانی و نقالی[۴۱] از موسیقی بهره میگیرند.
۶. بهرهمندی رسانه از موسیقی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]رسانههای مختلف مانند تلویزیون، رادیو و سینما از موسیقی بهمنظور اثرگذاری بیشتر بر مخاطب بهره میبرند. بر اساس تحقیقات، بیش از ۷۵ درصد برنامههای تلویزیون و رادیو را قطعات موسیقی در سه قالب موسیقی متن،[۴۲] موسیقی حاشیهای و موسیقی مستقل، تشکیل میدهند.[۴۳]
چالشهای موسیقی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]موسیقی بهعنوان یک کالای فرهنگی در تمام جوامع با کژکارکردها و چالشهای گوناگون روبرو میشود.
۱. آسیبهای روانی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]تحقیقات ثابت کرده که افراد افسرده بیشتر به موسیقی غمگین گرایش دارند، در حالی که زیاد گوشکردن به موسیقی احتمال ابتلا به افسردگی را تا ۸ برابر افزایش میدهد. همچنین میزان پرخاشگری افرادی که موسیقی پرسروصدا گوش میکنند بیشتر است. ضمن اینکه گوشکردن زیاد موسیقی موجب اختلال در سیستم پاداش مغز و به تبع آن اعتیاد به موسیقی را در پیدارد.[۴۴] از دیگر آسیبهای روانی موسیقی افزایش اضطراب، اختلال در مطالعه، ضعف اراده و ایجاد هیجانات کاذب است.[۴۵] همچنین برخی جوانان، موسیقی را برای فرار از هشیاریها، فرار از اختیار و فرار از اندیشههای عمیق به کار میگیرند تا مجبور نباشند که از هواهای نفسانی و خودخواهیها دست بردارند.[۴۶] بر این اساس، موسیقی میتواند مغز جوانها را تخدیر کند و انسان را از قاطعیت بیرون آورد.[۴۷]
۲. آسیبهای جسمی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]مصرف بیرویه موسیقی میتواند به آسیبهای شنوایی نظیر وزوز گوش، پُرشنوایی، کجشنوایی یا درک غیرعادی بینجامد.[۴۸]
۳. آسیبهای معنوی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]گوشدادن به انواع موسیقی غنایی موجب سستی اراده، غفلت از حقیقت، دورماندن از نجات، ضعف عقل و ضعف ایمان میشود.[۴۹]
پانویس
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- ↑ .“MERRIAM-WEBSTER DICTIONARY”, “music”.
- ↑ دهخدا، لغتنامه، ذیل واژه موسیقی.
- ↑ کاتب بلخی خوازمی، مفاتیح العلوم، بیتا، ص259.
- ↑ حقشنو، «شاهنامة فردوسی از دریچة موسیقی (در گفتگو با استاد لوریس چکناواریان)»، 1400ش، ص160.
- ↑ خامنهای، درسنامة غناء و موسیقی، 1400ش، ص471.
- ↑ Becker, “What is Music?”, On study.com; Epperson, “music”, On Encyclopedia Britannica.
- ↑ خامنهای، درسنامة غناء و موسیقی، 1400ش، ص471؛ «فرق موسیقی با غنا»، وبسایت پرسمان دانشگاهیان.
- ↑ همایون، «موسیقی در ایران: فصلی فشرده از تاریخ موسیقی در ایران»، 1377ش، ص6-7؛ فغفور، «جستاری دربارة موسیقی و معیارهای آن در اسلام»، ۱۳۸۶ش، ص124.
- ↑ همایون، «موسیقی در ایران: فصلی فشرده از تاریخ موسیقی در ایران»، 1377ش، ص8.
- ↑ بلخاری قهی، سرگذشت هنر در تمدن اسلامی، ج1، 1383ش، ص49-57.
- ↑ فغفور، «جستاری دربارة موسیقی و معیارهای آن در اسلام»، ۱۳۸۶ش، ص122.
- ↑ دارابی، «هفت هنر؛ از تعریف تا وجوه مشترک نهفته در آنها»، خبرگزاری مهر.
- ↑ بلخاری قهی، سرگذشت هنر در تمدن اسلامی، 1383ش، ص26-56؛ همایون، «موسیقی در ایران: فصلی فشرده از تاریخ موسیقی در ایران»، 1377ش، ص10.
- ↑ بلخاری قهی، سرگذشت هنر در تمدن اسلامی، 1383ش، ص56.
- ↑ زارعی، «چرا فرهنگ ایرانی را باید «موسیقایی» نامید؟»، وبسایت روزنامة مردمسالاری.
- ↑ زاهدی، «نگاهی به جایگاه موسیقی در فرهنگ ایرانی، اسلامی»، 1383ش، ص306.
- ↑ «موسیقی زورخانهای؛ حافظ فرهنگ میرا و شفاهی ایرانی»، وبسایت ایرنا.
- ↑ «نوستالژی موسیقی دفاع مقدس/ کربلا کربلا ما داریم میآییم»، خبرگزاری فارس.
- ↑ فاطمی، «موسیقی و جشن در فرهنگهای ایرانی (بررسی نمونههایی از ایران،آسیای میانه، قفقاز و افغانستان)»، وبسایت انسانشناسی و فرهنگ.
- ↑ «گروه سنتی عرفانی مجالس ترحیم»، وبسایت آوا و نوا.
- ↑ تاران، «لالایی چیست؟»، وبسایت دفتر انتشارات فناوری آموزش.
- ↑ امانی، «کارآوا چیست و چه کارکردی دارد؟»، وبسایت رادیو گفتگو.
- ↑ ساطعی، تأثیر موسیقی بر روان، 1382ش، ص73.
- ↑ موسویتبار، «مصرف موسیقی ایرانیها به روایت آمار»، روزنامة فرهیختگان.
- ↑ Merriam, THE ANTHROPOLOGYOF MUSIC, 1964, p 219-227.
- ↑ ساطعی، تأثیر موسیقی بر روان، 1382ش، ص73.
- ↑ ارجمند، «نقش موسیقی در اتحاد میان اقوام ایرانی و مسلمان بیبدیل است»، وبسایت ایکنا نیوز.
- ↑ حقپرست، «موسیقی و همبستگی اجتماعی»، وبسایت هامون ایران.
- ↑ کلانتری و قیامی، «گردشگری موسیقی؛ موسیقی تربت جام»، 1394ش، ص47 و 54.
- ↑ مرتضویکیاسری، «موسیقی و اقتصاد»، وبسایت روزنامة شرق؛ «اقتصاد موسیقی و عوامل تأثیر گذار در آن»، خبرگزاری ایرنا.
- ↑ مرتضویکیاسری، «موسیقی و اقتصاد»، وبسایت روزنامة شرق.
- ↑ لطفی، «خلأهای اقتصاد موسیقی در ایران»، وبسایت روزنامة اقتصاد.
- ↑ فاتحراد و محمدیها، «تبیین و تحلیل اقتصاد هنر (موسیقی)»، 1395، ص7-8.
- ↑ قاسمی، «تعامل موسیقی و جامعه»، 1382ش، ص206؛ «سیاست و موسیقی|پیشینه سیاست و موسیقی|سیاست و موسیقی ایران»، وبسایت حقوق نیوز.
- ↑ قاسمی، «تعامل موسیقی و جامعه»، 1382ش، ص206.
- ↑ تهرانی، «موسیقی اعتراضی چه میخواهد؟»، وبسایت فرارو.
- ↑ قاسمی، «تعامل موسیقی و جامعه»، 1382ش، ص211؛ «آشنایی با گاتها بخش یکم»، وبسایت انجمن زرتشتیان تهران.
- ↑ قاسمی، «تعامل موسیقی و جامعه»، 1382ش، ص210.
- ↑ ارجمند تاجالدینی، «آیا بهرهمندی از موسیقی دستگاهی ایران در تلاوت قرآن مشروعیت دارد؟ سایة یک تردید»، وبسایت شفقنا.
- ↑ صحافی، «نگاهی به تاریخچه موسیقی مذهبی در ایران»، وبسایت سرپوش؛«موسیقی مذهبی چیست؟»، وبسایت ویرگول.
- ↑ «روایت عاشورا در قالب پردهخوانی و نقالی در حسینیه سرشک نطنز»، وبسایت شورای فرهنگ عمومی.
- ↑ Deguzman, “What is a Film Score, Movie Score vs. Soundtrack Explained”, studiobinder website.
- ↑ مختاباد، «نقش و کارکرد موسیقی ایرانی در رادیو و تلویزیون»، 1388ش، ص62.
- ↑ شریفی، «اعتیاد به موسیقی و آسیبهای آن»، 1399ش، ص3-6.
- ↑ محمدی، «۱۰ تا از مضرات موسیقی بر اساس دلایل علمی (چرا گاهی موسیقی بد است؟)»، وبسایت مینویسم.
- ↑ جعفری، موسیقی از دیدگاه فلسفی و روانی، ص10.
- ↑ امام خمینی، صحیفه امام، 1389ش، ج12، ص326.
- ↑ شریفی، «اعتیاد به موسیقی و آسیبهای آن»، 1399ش، ص6.
- ↑ «ضرر موسیقی از دید دانشمندان جهان»، وبسایت تبیان؛ «آسیبهای موسیقی»، وبسایت پرسمان.
منابع
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- «آشنایی با گاتها بخش یکم»، وبسایت انجمن زرتشتیان تهران، تاریخ بازدید، ۲۷ شهریور ۱۴۰۲ش.
- ارجمند تاجالدینی، پیروز، «آیا بهرهمندی از موسیقی دستگاهی ایران در تلاوت قرآن مشروعیت دارد؟»، وبسایت شفقنا، تاریخ درج مطلب: ۱۷ خرداد ۱۳۹۶ش.
- ارجمند، پیروز، «نقش موسیقی در اتحاد میان اقوام ایرانی و مسلمان بیبدیل است»، وبسایت ایکنا نیوز، تاریخ درج مطلب: ۱۶ مهر ۱۳۹۳ش.
- «اقتصاد موسیقی و عوامل تأثیر گذار در آن»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۴ مرداد، ۱۳۹۱ش.
- امانی، «کارآوا چیست و چه کارکردی دارد؟»، وبسایت رادیو گفتگو، تاریخ درج مطلب: ۱۷ مرداد ۱۴۰۰ش.
- تاران، حسین، «لالایی چیست؟»، وبسایت دفتر انتشارات فناوری آموزش، تاریخ درج مطلب: ۴ آبان ۱۳۹۲ش.
- تهرانی، علیرضا، «موسیقی اعتراضی چه میخواهد؟»، وبسایت فرارو، تاریخ درج مطلب: ۷ آبان ۱۴۰۱ش.
- حقپرست، کاوه، «موسیقی و همبستگی اجتماعی»، وبسایت هامون ایران، تاریخ درج مطلب: ۲۰ دی ۱۳۹۳ش.
- حقشنو، حورا، «شاهنامة فردوسی از دریچة موسیقی (در گفتگو با استاد لوریس چکناواریان)»، فصلنامة پاژ، شمارة ۴۴، ۱۴۰۱ش.
- خامنهای، سیدعلی، درسنامة غناء و موسیقی، تهران، انتشارات انقلاب اسلامی، نشر فقه روز، ۱۴۰۰ش.
- خمینی، روحالله، صحیفة امام، تهران، موسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۹ش.
- دارابی، علی، «هفت هنر؛ از تعریف تا وجوه مشترک نهفته در آنها»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۱۸ فروردین ۱۳۹۶ش.
- دهخدا، علیاکبر، لغتنامه، وبسایت مؤسسه لغتنامة دهخدا و مرکز بینالمللی آموزش زبان فارسی، تاریخ بازدید: ۲۹ مرداد، ۱۴۰۲ش.
- رامتین، همایون، «موسیقی در ایران: فصلی فشرده از تاریخ موسیقی در ایران»، مجلة مقام موسیقایی، شمارة ۳، پاییز و زمستان ۱۳۷۷ش.
- «روایت عاشورا در قالب پردهخوانی و نقالی در حسینیة سرشک نطنز»، وبسایت شورای فرهنگ عمومی، تاریخ درج مطلب: ۱۲ شهریور ۱۳۹۹ش.
- زارعی، اشکان، «چرا فرهنگ ایرانی را باید موسیقایی نامید؟»، وبسایت روزنامة مردمسالاری، تاریخ درج مطلب: ۶ بهمن ۱۴۰۰ش.
- زاهدی، تورج، «نگاهی به جایگاه موسیقی در فرهنگ ایرانی، اسلامی»، مجلة بیناب، شمارة ۷، ۱۳۸۳ش.
- ساطعی، عشرت، تأثیر موسیقی بر روان، زنجان، نیکان، ۱۳۸۲ش.
- «سیاست و موسیقی پیشینة سیاست و موسیقی، سیاست و موسیقی ایران»، وبسایت حقوق نیوز، تاریخ بازدید: ۱۰ شهریور ۱۴۰۲ش.
- شریفی، احسان، «اعتیاد به موسیقی و آسیبهای آن»، کنفرانس بینالمللی روانشناسی، علوم تربیتی و سبک زندگی، ۱۳۹۹ش.
- صحافی، محمدجواد، «نگاهی به تاریخچه موسیقی مذهبی در ایران»، وبسایت سرپوش، تاریخ بازدید: ۱۱ شهریور ۱۴۰۲ش.
- «ضرر موسیقی از دید دانشمندان جهان»، وبسایت تبیان، تاریخ درج مطلب: ۱۸ خرداد ۱۳۹۰ش.
- فاتحراد، غزال و محمدیها، پریا، «تبیین و تحلیل اقتصاد هنر (موسیقی)»، همایش ملی اقتصاد اخلاق، ۱۳۹۵ش.
- فاطمی، ساسان، «موسیقی و جشن در فرهنگهای ایرانی (بررسی نمونههایی از ایران، آسیای میانه، قفقاز و افغانستان)»، وبسایت انسانشناسی و فرهنگ، تاریخ درج مطلب: ۱۰ مرداد ۱۳۹۰ش.
- «فرق موسیقی با غنا»، وبسایت پرسمان دانشگاهیان، تاریخ درج مطلب: ۸ مهر ۱۳۹۵ش.
- قاسمی، وحید، «تعامل موسیقی و جامعه»، مجلة کاوشنامه، شماره ۵ و ۶، ۱۳۸۲ش.
- کاتب بلخی خوارزمی، محمد بن احمد، مفاتیح العلوم، بیروت، دار الکتاب العربی، بیتا.
- کلانتری، محسن و قیامی مریم، «گردشگری موسیقی؛ موسیقی تربت جام»، فصلنامة فضای گردشگری، شمارة ۱۵، ۱۳۹۴ش.
- «گروه سنتی عرفانی مجالس ترحیم»، وبسایت آوا و نوا، تاریخ درج مطلب: ۷ شهریور ۱۴۰۲ش.
- لطفی، «خلأهای اقتصاد موسیقی در ایران»، وبسایت روزنامة اقتصاد، تاریخ درج مطلب: ۳ اردیبهشت ۱۳۸۹ش.
- محمدی، سارا، «۱۰ تا از مضرات موسیقی بر اساس دلایل علمی (چرا گاهی موسیقی بد است)»، وبسایت مینویسم، تاریخ درج مطلب، ۳۰ بهمن ۱۳۹۹ش.
- مختاباد، سید غلامحسین، «نقش و کارکرد موسیقی ایرانی در رادیو و تلویزیون»، فصلنامة رادیو تلویزیون، شمارة ۹، ۱۳۸۸ش.
- مرتضویکیاسری، سیدحسن، «موسیقی و اقتصاد»، وبسایت روزنامة شرق، ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۱ش.
- «موسیقی زورخانهای؛ حافظ فرهنگ میرا و شفاهی ایرانی»، وبسایت ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۹ تیر ۱۴۰۲ش.
- موسویتبار، سیدمهدی، «مصرف موسیقی ایرانیها به روایت آمار»، روزنامة فرهیختگان، تاریخ درج مطلب: ۲۹ آذر ۱۳۹۹ش.
- «نوستالژی موسیقی دفاع مقدس/ کربلا کربلا ما داریم میآییم»، وبسایت خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: ۴ مهر ۱۴۰۱ش.
- Becker, Rachel, “What is Music?”, study.com, visited on: Sep 18, 2023.
- Deguzman, Kyle, “What is a Film Score, Movie Score vs. Soundtrack Explained”, studiobinder website, On: NOVEMBER 7, 2021.
- Epperson, Gordon “music”, On Encyclopedia Britannica, on: Sep 8, 2023.
- Merriam, ALAN P, THE ANTHROPOLOGYOF MUSIC, Northwestern University Press, Evanston, Illinois 60208-417 0, 1964.
هنر | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| اصطلاحات هنری | |||||||||||||||
| هنرمندان |
| ||||||||||||||
| اقتصاد هنر | |||||||||||||||
| هنر ملل | |||||||||||||||
| هنرها |
| ||||||||||||||
| انواع موسیقی | |||
|---|---|---|---|
| آلات موسیقی | |||
| فرهنگهای موسیقی | |||
| روانشناسی موسیقی | |||
| ژانرهای موسیقی | |||
| موسیقیدانان |
| ||
| موارد مرتبط | |||