پرش به محتوا

پیش‌نویس:زبان فارسی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر
دیداریویکی‌متن
imported>Aliazad
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۸ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
<big>'''زبان فارسی؛'''</big> زبان کهن و زنده در جهان و اثرگذار در گسترش فرهنگ اسلامی ـ ایرانی.
[[پرونده:زبان فارسی.png|جایگزین=مجسمه فردوسی اثر ابوالحسن صدیقی در آرامگاه فردوسی توس|بندانگشتی|مجسمه فردوسی اثر ابوالحسن صدیقی در آرامگاه فردوسی توس]]
{{درشت|'''زبان فارسی؛'''}} زبان کهن و زنده در جهان و اثرگذار در گسترش فرهنگ اسلامی ـ ایرانی.


زبان فارسی، ميراث بزرگ ایرانیان است که امروزه در گویش مردمان ایران، افغانستان و تاجیکستان رواج دارد. این زبان از قدمت طولانی و ادبیات غنی برخوردار بوده و از زبان‌های زنده و مهم در جهان محسوب می‌شود. زبان فارسی علاوه بر نقشی که در گفت‌وگو دارد، کارکردهای فرازبانی داشته و در انتقال احساس، باورها، اندیشه، دانش و نیز در گسترش فرهنگ اسلامی و ایرانی اثرگذار بوده است.  
زبان فارسی، میراث بزرگ ایرانیان است که امروزه در گویش مردمان ایران، افغانستان و تاجیکستان رواج دارد. این زبان از قدمت طولانی و ادبیات غنی برخوردار بوده و از زبان‌های زنده و مهم در جهان محسوب می‌شود. زبان فارسی علاوه بر نقشی که در گفت‌وگو دارد، کارکردهای فرازبانی داشته و در انتقال احساس، باورها، اندیشه، دانش و نیز در گسترش فرهنگ اسلامی و ایرانی اثرگذار بوده است.
==نام‌گذاری==
در دورۀ ساسانی زبان رایج در استان پارت (پارتی) را «پهلویگ» و زبان رسمی پادشاهان ساسانی را پارسیگ می‌نامیدند، زیرا خاستگاه و مرکز آن استان پارس (فارس) بود. از سده ۳ هجری قمری به بعد، اصطلاح «پارسی» یا «فارسی» به «فارسی دری» اطلاق ‌شد.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/225278/%D9%BE%D9%87%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%8C-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA رضایی باغ‌بیدی، «زبان و ادبیات پهلوی»، وب‌سایت مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.]</ref>  امروزه این زبان در ایران و کشورهای جهان به‌نام «زبان فارسی» اما در افغانستان به «زبان دری» و در تاجیکستان به «زبان تاجیکی» خوانده می‌شود.<ref>[http://khane-adabiat.com/%D8%AD%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D9%84-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%8C-%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D9%85%D8%B4%D8%AA%D8%B1%DA%A9-%D8%A7%DB%8C%D8%B1/ «حداد عادل: زبان فارسی، سرمایۀ مشترک ایران، افغانستان و تاجیکستان است»، وب‌سایت خانۀ ادبیات افغانستان.]</ref>
==پیشینه==
زبان فارسی از شاخۀ هندواروپایی، زیرشاخۀ هندوایرانی و زیرشاخۀ زبان‌های ایرانی است. پیشینۀ کهن زبان فارسی به ایران باستان بازمی‌گردد؛ این زبان ریشه در فارسی میانه دارد و فارسی میانه از فارسی باستان و از زبان‌های اوستایی، سغدی، مادی، پارسی باستان و سکایی پدید آمده<ref>[https://www.tabnak.ir/fa/news/215908/%D8%AA%D8%A3%D8%AB%D9%8A%D8%B1-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%D9%8A-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D8%AF%D8%A8%D9%8A%D8%A7%D8%AA-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D9%8A-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86 محمدی فومنی، «تأثير فرهنگي زبان و ادبيات فارسي در جهان»، وب‌سایت تابناک.]</ref>  و به‌طور کلی دارای سه مقطع تاریخی مهم است: دورۀ اول، «فارسی قدیم» خوانده می‌شود که در زمان هخامنشی رواج داشته و به‌صورت سنگ‌نوشته‌ها، کتیبه‌ها و خطوط میخی باقی مانده است.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/5211/6083/63824/%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C?SearchText=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%20%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C&LPhrase= جدیدی، «پاسداشت زبان فارسی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref>  دورۀ دوم «فارسی میانه» (پهلوی) است که نقش واسطه میان فارسی باستان و فارسی نو امروزی را دارد و در دورۀ اشکانیان و ساسانی به‌مدت هزار سال در مناطق مختلف ایران قدیم رایج بوده است.<ref>[https://vajehyab.com/dehkhoda/%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C+%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87 دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژۀ فارسی میانه.]</ref>  پس از پیروزی [[مسلمانان]] عرب و سقوط ساسانیان، زبان فارسی میانه، به‌تدریج از رسمیت افتاد و جای آن را زبان عربی گرفت و زبان علم و ادب در ایران شد. دورۀ سوم که «فارسی نوین» نامیده می‌شود، در اوائل دورۀ اسلامی به‌وجود آمد. در آن زمان در شرق ایران، زبان دری که گونۀ گفتاری زبان فارسی میانه بود، بیش از پیش رایج شد و به «ماوراءالنهر» رسید و به‌مرور زمان جای دیگر زبان‌های ایرانی را گرفت و در سراسر ایران گسترش و رواج پیدا کرد.<ref>[https://rch.ac.ir/article/Details/9543 رضایی باغ‌بیدی، «دری زبان»، وب‌سایت دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref>  این زبان از قرن چهارم هجری تا زمان شیوع استعمار غربی در کشورهای اسلامی و شرقی در اوج شکوفایی در دنیا قرار داشت <ref>[https://www.ibna.ir/fa/longint/281869/%D8%AE%D8%B1%D9%88%D8%AC-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%87%D9%86%D8%AF-%D8%AA%D9%88%D8%B7%D8%A6%D9%87-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF-%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C-%D9%87%D8%A7 «خروج زبان فارسی از هند توطئه بزرگ انگلیسی‌ها بود»، خبرگزاری ایبنا.]</ref> و در خارج از کشورهای فارسی‌زبان، از غرب استانبول تا شرق آسیا را در بر می‌گرفت و زبان دیوانى کشور عثمانى بود و در هند و چين زبان مذهبى، ادارى، ادبيات و هنر محسوب می‌شد.‌ <ref>[http://ensani.ir/fa/article/456298/%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86-%D9%86%D9%88%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%85-%D9%85%D8%B9%D8%B8%D9%85-%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1%DB%8C میرزایی حصاریان، «جایگاه زبان فارسی در تمدن نوین اسلامی از دیدگاه مقام معظم رهبری»، 1399ش، ص60.] </ref>
==اهمیت و جایگاه==
===الف) در کشورهای فارسی‌زبان===
# ابزار ارتباط، گفت‌وگو و تفاهم میان اقوام مختلف در کشورهای فارسی‌زبان است؛<ref>[https://www.irna.ir/news/83528457/%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%88-%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%88-%DA%86%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AA%D8%A8%D8%AF%DB%8C%D9%84-%D8%A2%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%B1%DB%8C «زایایی و مانایی زبان فارسی و چرایی تبدیل آن به دُرّ دَری»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> 
# زبان رسمی و ملی در سه کشور ایران، افغانستان و تاجکستان است؛ <ref> [https://www.ibna.ir/fa/shortint/332436/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%A7%D8%B5%D8%A7%D9%84%D8%AA-%D8%AE%D9%88%D8%AF-%D8%AD%D9%81%D8%B8-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%87-%D8%AA%D8%A3%D8%B3%DB%8C%D8%B3-%D8%B4%D8%A8%DA%A9%D9%87-%D8%AA%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%B2%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C-%D9%85%D8%B4%D8%AA%D8%B1%DA%A9-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%A7%D8%AC%DB%8C%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 «زبان فارسی اصالت خود را حفظ کرده است»، خبرگزاری ایبنا.]</ref>
# قدمت طولانی دارد و از پشتوانۀ ادبیات بسیار غنی برخوردار است؛
# جزء زبان‌های زنده و مهم در جهان امروز است؛
# از ارکان مهم هویت و استقلال فرهنگی کشورهای فارسی زبان است؛
#عامل انسجام فرهنگی و اجتماعی کشورهای فارسی زبان محسوب می‌شود؛<ref> [https://www.imna.ir/news/444720/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%A7%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D9%88-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D8%A7 «زبان فارسی؛ دیروز، امروز و فردا»، خبرگزاری ایمنا.]</ref> 
# متون علمی مهم در رشته‌های مختلف به این زبان نوشته شده است؛
# نماد هویت، فرهنگ و تمدن ایران فرهنگی در جهان است؛ <ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/5211/6083/63824/%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C?SearchText=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%20%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C&LPhrase= جدیدی، «پاسداشت زبان فارسی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref>
# در طول تاریخ پرچم‌دار آثار علمي، هنري و فرهنگي در ایران، افغانستان، تاجیکستان و سرزمين‌هاي پيراموني مانند شبه‌قارۀ [[هند]]، امپراتوري عثماني و جهان عرب بوده و براي دنیای غرب نیز در قرون اخير مايۀ آموزش و الهام ‌بوده است. <ref>[https://www.pishkhan.com/news/43332 زبان فارسي و اهميت آن»، وب‌سایت پیشخوان.]</ref>


==ب) در جهان==
==نام‌گذاری زبان فارسی==
# زبان فارسی در بسیاری از کشورهای اسلامی، زبان دوم دین محسوب می‌شود؛<ref>[https://www.pishkhan.com/news/43332 زبان فارسي و اهميت آن»، وب‌سایت پیشخوان.]</ref>  
در دورهٔ [[ساسانیان|ساسانی]] زبان رایج در استان پارت (پارتی) را «پهلویگ» و زبان رسمی پادشاهان ساسانی را پارسیگ می‌نامیدند، زیرا خاستگاه و مرکز آن استان پارس (فارس) بود. از سده ۳ هجری قمری به بعد، اصطلاح «پارسی» یا «فارسی» به «فارسی دری» اطلاق شد.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/225278/پهلوی،-زبان-و-ادبیات رضایی باغ‌بیدی، «پهلوی، زبان و ادبیات پهلوی»، وب‌سایت مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.]</ref> امروزه این زبان در [[ایران]] و کشورهای جهان به‌نام «زبان فارسی» اما در افغانستان به «زبان دری» و در تاجیکستان به «زبان تاجیکی» خوانده می‌شود.<ref>[http://khane-adabiat.com/حداد-عادل-زبان-فارسی،-سرمایه-مشترک-ایر/ «حداد عادل: زبان فارسی، سرمایۀ مشترک ایران، افغانستان و تاجیکستان است»، وب‌سایت خانۀ ادبیات افغانستان.]</ref>
# اسناد ‌تاریخي ‌نشان می‌دهد که زبان فارسی چندین قرن در کشورهای مختلف جهان از جایگاه بسیار مهم برخوردار بوده است. برای مثال، در دوران عثماني، مكاتبات اداری ‌عثماني‌ها به زبان فارسي بوده و شعرای فارسي داشتند؛‌
 
# در ‌حال‌حاضر ‌کشورهایي مانند هند، پاکستان، بنگلادش و ترکمنستان ‌از اشعار حافظ، سعدی، مولانا، رودکي و فردوسي استفاده مي‌کنند؛
==پیشینه زبان فارسی==
#بعد از انقلاب اسلامی ایران، بسياری از افراد ‌به منظورآشنایي ‌با انقلاب ‌ایران، به یادگیری زبان فارسی پرداختند.<ref>[http://ensani.ir/fa/article/456298/%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86-%D9%86%D9%88%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%85-%D9%85%D8%B9%D8%B8%D9%85-%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1%DB%8C میرزایی حصاریان، «جایگاه زبان فارسی در تمدن نوین اسلامی از دیدگاه مقام معظم رهبری»، 1399ش، ص48.]</ref>
[[پرونده:زبان فارسی۲.png|جایگزین=سندی حقوقی از جنس چرم، به خط و زبان فارسی میانه، مربوط به سال ۶۸۹ میلادی|بندانگشتی|سندی حقوقی از جنس چرم، به خط و زبان فارسی میانه، مربوط به سال ۶۸۹ میلادی، از مرکز ایران به‌دست آمده و هم‌اکنون در کتابخانهٔ برکلیِ کالیفرنیا، آمریکا، با شمارهٔ ۴۷ (Berkeley no. 47) نگهداری می‌شود]]
زبان فارسی از شاخهٔ هندواروپایی، زیرشاخهٔ هندوایرانی و زیرشاخهٔ زبان‌های ایرانی است. پیشینهٔ کهن زبان فارسی به ایران باستان بازمی‌گردد؛ این زبان ریشه در فارسی میانه دارد و فارسی میانه از فارسی باستان و از زبان‌های اوستایی، سغدی، مادی، پارسی باستان و سکایی پدید آمده<ref>[https://www.tabnak.ir/fa/news/215908/تأثير-فرهنگي-زبان-و-ادبيات-فارسي-در-جهان محمدی فومنی، «تأثیر فرهنگی زبان و ادبیات فارسی در جهان»، وب‌سایت تابناک.]</ref> و به‌طور کلی دارای سه مقطع تاریخی مهم است: دورهٔ اول، «فارسی قدیم» خوانده می‌شود که در زمان هخامنشی رواج داشته و به‌صورت سنگ‌نوشته‌ها، کتیبه‌ها و خطوط میخی باقی مانده است.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/5211/6083/63824/پاسداشت-زبان-فارسی?SearchText=زبان%20فارسی&LPhrase= جدیدی، «پاسداشت زبان فارسی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref> دورهٔ دوم «فارسی میانه» (پهلوی) است که نقش واسطه میان فارسی باستان و فارسی نو امروزی را دارد و در دورهٔ [[اشکانیان]] و ساسانی به‌مدت هزار سال در مناطق مختلف ایران قدیم رایج بوده است.<ref>[https://vajehyab.com/dehkhoda/فارسی+میانه دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژۀ فارسی میانه.]</ref>
 
پس از پیروزی [[مسلمانان]] عرب و سقوط ساسانیان، [[زبان فارسی]] میانه، به‌تدریج از رسمیت افتاد و جای آن را [[زبان عربی]] گرفت هر چند بخش‌هایی از ایران کهن مثل افغانستان از این میراث پاسداری کردند. دورهٔ سوم که «فارسی نوین» نامیده می‌شود، در اوائل دورهٔ اسلامی به‌وجود آمد. در آن زمان در شرق ایران، زبان دری که گونهٔ گفتاری زبان فارسی میانه بود، بیش از پیش رایج شد و به «ماوراءالنهر» رسید و به‌مرور زمان جای دیگر زبان‌های ایرانی را گرفت و در سراسر ایران گسترش و رواج پیدا کرد.<ref>[https://rch.ac.ir/article/Details/9543 رضایی باغ‌بیدی، «دری زبان»، وب‌سایت دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref>
[[پرونده:زبان فارسی۱.png|جایگزین=پراکندگی جغرافیایی فارسی‌زبان در جهان|بندانگشتی|پراکندگی جغرافیایی فارسی‌زبان در جهان]]
این زبان از قرن چهارم هجری تا زمان شیوع استعمار غربی در کشورهای اسلامی و شرقی در اوج شکوفایی در دنیا قرار داشت<ref>[https://www.ibna.ir/fa/longint/281869/خروج-زبان-فارسی-هند-توطئه-بزرگ-انگلیسی-ها «خروج زبان فارسی از هند توطئه بزرگ انگلیسی‌ها بود»، خبرگزاری ایبنا.]</ref> و در خارج از کشورهای فارسی‌زبان، از غرب استانبول تا شرق آسیا را در بر می‌گرفت و زبان دیوانی کشور عثمانی بود و در هند و چین زبان مذهبی، اداری، ادبیات و هنر محسوب می‌شد که متأسفانه با فرهنگ دلباختگی غرب‌زدگان دستخوش تغییراتی در کاستن پرباری آن شد.<ref>[http://ensani.ir/fa/article/456298/جایگاه-زبان-فارسی-در-تمدن-نوین-اسلامی-از-دیدگاه-مقام-معظم-رهبری میرزایی حصاریان، «جایگاه زبان فارسی در تمدن نوین اسلامی از دیدگاه مقام معظم رهبری»، 1399ش، ص60.]</ref>
 
==اهمیت و جایگاه زبان فارسی==
===در کشورهای فارسی‌زبان===
#ابزار ارتباط، گفت‌وگو و تفاهم میان اقوام مختلف در کشورهای فارسی‌زبان است؛<ref>[https://www.irna.ir/news/83528457/زایایی-و-مانایی-زبان-فارسی-و-چرایی-تبدیل-آن-به-در-دری «زایایی و مانایی زبان فارسی و چرایی تبدیل آن به دُرّ دَری»، خبرگزاری ایرنا.]</ref>
#زبان رسمی و ملی در سه کشور ایران، افغانستان و تاجکستان است؛<ref>[https://www.ibna.ir/fa/shortint/332436/زبان-فارسی-اصالت-خود-حفظ-کرده-تأسیس-شبکه-تلویزیونی-مشترک-بین-ایران-افغانستان-تاجیکستان «][[زبان فارسی]] اصالت خود را حفظ کرده است»، خبرگزاری ایبنا.</ref>
#قدمت طولانی دارد و از پشتوانهٔ ادبیات بسیار غنی برخوردار است؛
#جزء زبان‌های زنده و مهم در جهان امروز است؛
#از ارکان مهم هویت و استقلال فرهنگی کشورهای فارسی زبان است؛
#عامل انسجام فرهنگی و اجتماعی کشورهای فارسی زبان محسوب می‌شود؛<ref>[https://www.imna.ir/news/444720/زبان-فارسی-دیروز-امروز-و-فردا «زبان فارسی؛ دیروز، امروز و فردا»، خبرگزاری ایمنا.]</ref>
#متون علمی مهم در رشته‌های مختلف به این زبان نوشته شده است؛
#نماد هویت، فرهنگ و تمدن ایران فرهنگی در جهان است؛<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/5211/6083/63824/پاسداشت-زبان-فارسی?SearchText=زبان%20فارسی&LPhrase= جدیدی، «پاسداشت زبان فارسی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref>
#در طول تاریخ پرچم‌دار آثار علمی، هنری و فرهنگی در ایران، افغانستان، تاجیکستان و سرزمین‌های پیرامونی مانند شبه‌قارهٔ هند، امپراتوری عثمانی و جهان عرب بوده و برای دنیای غرب نیز در قرون اخیر مایهٔ آموزش و الهام بوده است.<ref>[https://www.pishkhan.com/news/43332 زبان فارسی و اهمیت آن»، وب‌سایت پیشخوان.]</ref>
 
==در جهان==
[[پرونده:شعر فارسی.jpg|جایگزین=مجسمه رودکی شاعر بزرگ قرن سوم در تاجیکستان |بندانگشتی|مجسمه رودکی شاعر بزرگ قرن سوم در تاجیکستان ]]
#زبان فارسی در بسیاری از کشورهای اسلامی، زبان دوم [[دین]] محسوب می‌شود؛<ref>[https://www.pishkhan.com/news/43332 زبان فارسی و اهمیت آن»، وب‌سایت پیشخوان.]</ref>
#اسناد تاریخی نشان می‌دهد که زبان فارسی چندین قرن در کشورهای مختلف جهان از جایگاه بسیار مهم برخوردار بوده است. برای مثال، در دوران عثمانی، مکاتبات اداری عثمانی‌ها به زبان فارسی بوده و شعرای فارسی داشتند؛
#در حال‌حاضر کشورهایی مانند هند، پاکستان، بنگلادش و ترکمنستان از اشعار [[حافظ]]، [[سعدی شیرازی|سعدی]]، [[مولانا]]، [[رودکی]] و [[فردوسی]] استفاده می‌کنند؛
#بعد از [[انقلاب اسلامی ایران]]، بسیاری از افراد به منظورآشنایی با انقلاب ایران، به یادگیری زبان فارسی پرداختند.<ref>[http://ensani.ir/fa/article/456298/جایگاه-زبان-فارسی-در-تمدن-نوین-اسلامی-از-دیدگاه-مقام-معظم-رهبری میرزایی حصاریان، «جایگاه زبان فارسی در تمدن نوین اسلامی از دیدگاه مقام معظم رهبری»، 1399ش، ص48.]</ref>


==زبان فارسی در کشورهای غیرفارسی‌زبان==
==زبان فارسی در کشورهای غیرفارسی‌زبان==
===1. ازبکستان===
===ازبکستان===
اقلیت تاجیك در ازبكستان، بزرگ‌ترین اقلیت پارسی‌گوی جهان را تشكیل می‌دهند. <ref>[https://www.irna.ir/news/81983832/%D8%A7%D8%B3-%D8%A8%DB%8C-%D8%A7%D8%B3-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%DB%8C%D8%B4-%D8%A7%D8%B2-%D8%AD%D8%AF-%D8%AA%D8%B5%D9%88%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86-%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA «اس.بی.اس: [[زبان فارسی]] بیش از حد تصور در جهان گسترده ‌است»، خبرگزاری ایرنا.]</ref>
اقلیت تاجیک در ازبکستان، بزرگ‌ترین اقلیت پارسی‌گوی جهان را تشکیل می‌دهند.<ref>[https://www.irna.ir/news/81983832/اس-بی-اس-زبان-فارسی-بیش-از-حد-تصور-در-جهان-گسترده-است «اس.بی.اس:][[زبان فارسی]] بیش از حد تصور در جهان گسترده است»، خبرگزاری ایرنا.</ref>


===2. بحرین===
===بحرین===
كشور بحرین در سال 1971م از ایران جدا شد و به‌واسطه پیوندهای تاریخی با ایران، شهروندان ایرانی‌تبار زیادی دارد و زبان فارسی به‌طور گسترده‌ای در آن رواج دارد.<ref>[https://www.irna.ir/news/81983832/%D8%A7%D8%B3-%D8%A8%DB%8C-%D8%A7%D8%B3-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%DB%8C%D8%B4-%D8%A7%D8%B2-%D8%AD%D8%AF-%D8%AA%D8%B5%D9%88%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86-%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA «اس.بی.اس: زبان فارسی بیش از حد تصور در جهان گسترده ‌است»، خبرگزاری ایرنا.]</ref>
کشور بحرین در سال ۱۹۷۱م از ایران جدا شد و به‌واسطه پیوندهای تاریخی با ایران، شهروندان ایرانی‌تبار زیادی دارد و زبان فارسی به‌طور گسترده‌ای در آن رواج دارد.<ref>[https://www.irna.ir/news/81983832/اس-بی-اس-زبان-فارسی-بیش-از-حد-تصور-در-جهان-گسترده-است «اس.بی.اس: زبان فارسی بیش از حد تصور در جهان گسترده است»، خبرگزاری ایرنا.]</ref>


===3. هند===
===هند===
زبان فارسی در هند ریشۀ دیرینه دارد و از زمان تسلط محمود غزنوی بر هند، حدود 30 سلسلۀ حاکمان فارسی‌زبان در هند به سلطنت رسیده که 9 قرن را در بر می‌گیرد. در این مدت، زبان فارسی، زبان رسمی حکومت‌های هند بود<ref>[https://farhangeeslami.com/1397/09/10/%DA%A9%D8%A7%D9%88%D8%B4-%D8%AF%D8%B1-%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%DB%80-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%D8%A8/ شهریار، «کاوش در پیشینۀ زبان و ادبیات فارسی در شبه‌قارۀ هند فرهنگ»، وب‌سایت فرهنگ اسلامی.] </ref> و این زبان بر اندیشه، روابط اجتماعی، سیاست، اقتصاد و فرهنگ مردم هند سیطره داشت. همچنین سرزمین هند در این مدت، مرکز پرورش شعر و ادب فارسی بود.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/05/01/1471185/%D8%AA%D8%A3%D8%B3%DB%8C%D8%B3-%DA%A9%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D9%90%D8%A8%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%AD%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D9%87%D9%86%D8%AF-%DA%86%D8%B1%D8%A7%D8%BA-130-%D8%AF%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B4-%D8%B4%D8%AF «تأسیس کرسی‌های زبان عِبری با حمایت آمریکا در هند، چراغ ۱۳۰ دپارتمان فارسی خاموش شد»، خبرگزاری تسنیم.]</ref>
[[پرونده:زبان فارسی۴.jpg|جایگزین=اشعار فارسی نوشته شده بر دیوار تاج محل - شهر آگرا در هند|بندانگشتی|اشعار فارسی نوشته شده بر دیوار تاج محل - شهر آگرا در هند]]
===4. پاکستان===
زبان فارسی در هند ریشهٔ دیرینه دارد و از زمان تسلط محمود غزنوی بر هند، حدود ۳۰ سلسلهٔ حاکمان فارسی‌زبان در هند به سلطنت رسیده که ۹ قرن را در بر می‌گیرد. در این مدت، زبان فارسی، زبان رسمی حکومت‌های هند بود<ref>[https://farhangeeslami.com/1397/09/10/کاوش-در-پیشینۀ-زبان-و-ادبیات-فارسی-در-شب/ شهریار، «کاوش در پیشینۀ زبان و ادبیات فارسی در شبه‌قارۀ هند فرهنگ»، وب‌سایت فرهنگ اسلامی.]</ref> و این زبان بر اندیشه، روابط اجتماعی، سیاست، اقتصاد و فرهنگ مردم هند سیطره داشت. همچنین سرزمین هند در این مدت، مرکز پرورش شعر و ادب فارسی بود.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/05/01/1471185/تأسیس-کرسی-های-زبان-عِبری-با-حمایت-آمریکا-در-هند-چراغ-130-دپارتمان-فارسی-خاموش-شد «تأسیس کرسی‌های زبان عِبری با حمایت آمریکا در هند، چراغ ۱۳۰ دپارتمان فارسی خاموش شد»، خبرگزاری تسنیم.]</ref>
بسیاری از نخبگان پاکستانی به زبان ‌فارسی سخن می‌گویند و شاعر پارسی‌گوی بزرگ، اقبال لاهوری هم در این كشور می‌زیسته و بیش از هفت‌هزار بیت شعر به ‌فارسی سروده است. مردم پاكستان در حین استفاده از زبان اردو، از ضرب‌المثل‌های فارسی استفاده می‌كنند و زبان آنها ارتباطی تنگاتنگ با زبان فارسی دارد. سرود ملی [[پاكستان]] نیز به‌گونه‌ای سروده شده كه به هردو زبان فارسی و اردو، قابل فهم است. <ref>[https://www.irna.ir/news/81983832/%D8%A7%D8%B3-%D8%A8%DB%8C-%D8%A7%D8%B3-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%DB%8C%D8%B4-%D8%A7%D8%B2-%D8%AD%D8%AF-%D8%AA%D8%B5%D9%88%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86-%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA «اس.بی.اس: زبان فارسی بیش از حد تصور در جهان گسترده ‌است»، خبرگزاری ایرنا.]</ref>  
 
===5. عراق===
===پاکستان===
[[زبان فارسی]] در میان كردهای عراق هم شناخته شده است؛ به‌واسطه نزدیكی تاریخی این منطقه به [[ایران]]، زبان فارسی همواره از محبوبیت و نفوذ خاصی در این منطقه برخوردار بوده و تا كمتر از 100 سال پیش، فارسی به‌عنوان زبان ادبی منطقۀ كردستان عراق در مدارس تدریس می‌شد. <ref>[https://www.irna.ir/news/81983832/%D8%A7%D8%B3-%D8%A8%DB%8C-%D8%A7%D8%B3-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%DB%8C%D8%B4-%D8%A7%D8%B2-%D8%AD%D8%AF-%D8%AA%D8%B5%D9%88%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86-%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA «اس.بی.اس: زبان فارسی بیش از حد تصور در جهان گسترده ‌است»، خبرگزاری ایرنا.]</ref>
بسیاری از نخبگان پاکستانی به زبان فارسی سخن می‌گویند و شاعر پارسی‌گوی بزرگ، [[اقبال لاهوری]] هم در این کشور می‌زیسته و بیش از هفت‌هزار بیت شعر به فارسی سروده است. مردم پاکستان در حین استفاده از زبان اردو، از ضرب‌المثل‌های فارسی استفاده می‌کنند و زبان آنها ارتباطی تنگاتنگ با زبان فارسی دارد. سرود ملی پاکستان نیز به‌گونه‌ای سروده شده که به هردو زبان فارسی و اردو، قابل فهم است.<ref>[https://www.irna.ir/news/81983832/اس-بی-اس-زبان-فارسی-بیش-از-حد-تصور-در-جهان-گسترده-است «اس.بی.اس: زبان فارسی بیش از حد تصور در جهان گسترده است»، خبرگزاری ایرنا.]</ref>
 
===عراق===
[[زبان فارسی]] در میان کردهای عراق هم شناخته شده است؛ به‌واسطه نزدیکی تاریخی این منطقه به [[ایران]]، زبان فارسی همواره از محبوبیت و نفوذ خاصی در این منطقه برخوردار بوده و تا کمتر از ۱۰۰ سال پیش، فارسی به‌عنوان زبان ادبی منطقهٔ کردستان عراق در مدارس تدریس می‌شد.<ref>[https://www.irna.ir/news/81983832/اس-بی-اس-زبان-فارسی-بیش-از-حد-تصور-در-جهان-گسترده-است «اس.بی.اس: زبان فارسی بیش از حد تصور در جهان گسترده است»، خبرگزاری ایرنا.]</ref>


==گسترش زبان فارسی در جهان==
==گسترش زبان فارسی در جهان==
زبان فارسی به‌واسطه مهاجرت ایرانیان و افغانستانی‌ها در دورۀ معاصر به‌بسیاری از كشورهای جهان راه یافته است. امروزه جمعیت بزرگی از فارسی‌زبانان در آمریكای شمالی، اروپا، كشورهای حوزۀ [[خلیج فارس]]، شرق آسیا و استرالیا زندگی می‌كنند.<ref>[https://www.irna.ir/news/81983832/%D8%A7%D8%B3-%D8%A8%DB%8C-%D8%A7%D8%B3-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%DB%8C%D8%B4-%D8%A7%D8%B2-%D8%AD%D8%AF-%D8%AA%D8%B5%D9%88%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86-%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA «اس.بی.اس: زبان فارسی بیش از حد تصور در جهان گسترده ‌است»، خبرگزاری ایرنا.]</ref>  
زبان فارسی به‌واسطه [[مهاجرت]] ایرانیان و افغانستانی‌ها در دورهٔ معاصر به‌بسیاری از کشورهای جهان راه یافته است. امروزه جمعیت بزرگی از فارسی‌زبانان در آمریکای شمالی، اروپا، کشورهای حوزهٔ [[خلیج فارس]]، شرق آسیا و استرالیا زندگی می‌کنند.<ref>[https://www.irna.ir/news/81983832/اس-بی-اس-زبان-فارسی-بیش-از-حد-تصور-در-جهان-گسترده-است «اس.بی.اس: زبان فارسی بیش از حد تصور در جهان گسترده است»، خبرگزاری ایرنا.]</ref>
 
==ظرفیت‌های زبان فارسی==
==ظرفیت‌های زبان فارسی==
زبان فارسی، به‌دلیل ظرفیت و غنای ادبیات خود، امکان انتقال مفاهیم عرفانی، فرهنگی و هنری و مباحث علمی، ادبی و تاریخی وسیعی را برای فارسی‌زبانان فراهم آورده است.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/5211/6083/63824/%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C?SearchText=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%20%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C&LPhrase= جدیدی، «پاسداشت زبان فارسی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref>  
زبان فارسی، به‌دلیل ظرفیت و غنای ادبیات خود، امکان انتقال مفاهیم عرفانی، فرهنگی و هنری و مباحث علمی، ادبی و تاریخی وسیعی را برای فارسی‌زبانان فراهم آورده است.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/5211/6083/63824/پاسداشت-زبان-فارسی?SearchText=زبان%20فارسی&LPhrase= جدیدی، «پاسداشت زبان فارسی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref>
 
==عوامل ماندگاری زبان فارسی==
==عوامل ماندگاری زبان فارسی==
===1. تولید اندیشه===
===تولید اندیشه===
زبان فارسی در طول حیات خود، زبان اندیشه‌ورزی و ابزار انتقال اندیشه بوده است؛ برای مثال، کورش و داریوش در زمان باستان به این زبان سخن می‌گفتند و خرد جمعی مردمان ایران قدیم را در قالب منشورها و فرمان‌های سیاسی و حقوقی بر صخره‌ها و ستون‌ها حک می‌کردند.<ref>فلاح، «نقش زبان فارسی در گسترش هویت ملی و فرهنگی ایران»، مجلۀ مطالعات ملی، 1387ش، ص3.</ref> در دورۀ میانه نیز فرهنگ و اندیشۀ عرفانی، سیاسی و اخلاقی ایرانی در آثاری مانند یادگار زَریران، دینْکرد، بُنْدَهِش، اَرداویراف‌نامه با این زبان تدوین شده است.<ref>[https://www.irna.ir/news/83528457/%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%88-%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%88-%DA%86%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AA%D8%A8%D8%AF%DB%8C%D9%84-%D8%A2%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%B1%DB%8C «زایایی و مانایی زبان فارسی و چرایی تبدیل آن به دُرّ دَری»، خبرگزاری ایرنا.]</ref>  
زبان فارسی در طول حیات خود، زبان اندیشه‌ورزی و ابزار انتقال اندیشه بوده است؛ برای مثال، [[کورش]] و [[داریوش]] در زمان باستان به این زبان سخن می‌گفتند و خرد جمعی مردمان ایران قدیم را در قالب منشورها و فرمان‌های سیاسی و حقوقی بر صخره‌ها و ستون‌ها حک می‌کردند.<ref>فلاح، «نقش زبان فارسی در گسترش هویت ملی و فرهنگی ایران»، مجلهٔ مطالعات ملی، 1387ش، ص3.</ref> در دورهٔ میانه نیز فرهنگ و اندیشهٔ عرفانی، سیاسی و اخلاقی ایرانی در آثاری مانند یادگار زَریران، دینْکرد، بُنْدَهِش، اَرداویراف‌نامه با این زبان تدوین شده است.<ref>[https://www.irna.ir/news/83528457/زایایی-و-مانایی-زبان-فارسی-و-چرایی-تبدیل-آن-به-در-دری «زایایی و مانایی زبان فارسی و چرایی تبدیل آن به دُرّ دَری»، خبرگزاری ایرنا.]</ref>
===2. ادبیات غنی و شعر===
 
زبان فارسی از پشتوانۀ ادبیات بسیار غنی و بی‌نظیر در جهان برخوردار بوده است. شعر، رکن اصلی ادبیات فارسی است که پیشینۀ آن به سروده‌های زرتشت در سه‌هزار سال پیش می‌رسد و در دوران جدید با تلاش و سروده‌های رودكي، سنایی غزنوی، فردوسي ، نظامي ، خاقاني ، سعدي ، مولوي ، [[حافظ]]، جامي ، [[صائب تبریزی]]، بيدل دهلوی، شهريار ، نيما، اخوان و هزاران شاعر فارسی‌گوی دیگر، آثار حماسی، عرفانی، اخلاقی و ادبی در قالب شعر پدید آمده و موجب ماندگاری این زبان شده است. <ref>[https://www.pishkhan.com/news/43332 «زبان فارسي و اهميت آن»، وب‌سایت پیشخوان.]</ref>
===ادبیات غنی و شعر===
زبان فارسی از پشتوانهٔ ادبیات بسیار غنی و بی‌نظیر در جهان برخوردار بوده است. شعر، رکن اصلی ادبیات فارسی است که پیشینهٔ آن به سروده‌های [[زرتشت]] در سه‌هزار سال پیش می‌رسد و در دوران جدید با تلاش و سروده‌های [[رودکی]]، [[سنایی|سنایی غزنوی]]، [[فردوسی]]، [[نظامی گنجوی|نظامی]]، [[خاقانی]]، [[سعدی شیرازی|سعدی]]، [[مولانا|مولوی]]، [[حافظ]]، جامی، [[صائب تبریزی]]، [[بیدل]] دهلوی، [[شهریار (شاعر)|شهریار]]، [[نیما یوشیج|نیما]]، [[اخوان ثالث|اخوان]] و هزاران شاعر فارسی‌گوی دیگر، آثار حماسی، عرفانی، اخلاقی و ادبی در قالب شعر پدید آمده و موجب ماندگاری این زبان شده است.<ref>[https://www.pishkhan.com/news/43332 «زبان فارسی و اهمیت آن»، وب‌سایت پیشخوان.]</ref>
 
===گسترش خوانشی حکیمانه از اسلام===
همراهی زبان فارسی با دین و معارف اسلامی و محتوای عرفانی آن یکی از عوامل ماندگاری و بالندگی این زبان محسوب می‌شود؛<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/5211/6083/63824/پاسداشت-زبان-فارسی?SearchText=زبان%20فارسی&LPhrase= جدیدی، «پاسداشت زبان فارسی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref> زیرا این زبان، نوعی گفتمان دینی را به‌عنوان اسلام حکیمانه در خود پرورش داد که بر فلسفه و عرفان کهن ایرانی و آداب و سنن بومی منطبق بود.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/news/265526/افغانستان-و-زبان-و-ادب-فارسی-کاظم-موسوی-بجنوردی موسوی بجنوردی، کاظم، «افغانستان و زبان و ادب فارسی»، وب‌سایت مرکز دائرةالمعارف اسلامی.]</ref>
 
==ویژگی‌های زبان فارس==
#فارسی، زبان دوم کلاسیک جهان پس از زبان یونانی شناخته شده است.
#فارسی از نظر شمار و تنوع اصطلاحات در میان سه زبان اول جهان جای دارد.
#فارسی از نظر دامنه و تنوع واژه‌ها یکی از پُر مایه‌ترین و بزرگ‌ترین زبان‌های جهان است.
#زبان فارسی توانایی ساختن ۲۲۵ میلیون واژه را دارد که در میان زبان‌های گیتی بی‌مانند است.
#فارسی سیزدهمین زبان پُرکاربرد در اینترنت است.
#زبان فارسی یک سده از لاتین و دوازده سده از انگلیسی جلوتر است.
#از ده شاعر برتر جهان، پنج تن آن فارسی‌زبان هستند.
#فارسی برای شش قرن زبان رسمی کشورهای هند، بنگلادش و پاکستان بود.
#تهاجم عربی پس از ظهور اسلام، نتوانست فارسی را مانند بسیاری از زبان‌های دیگر از بین ببرد.<ref>[https://www.khabaronline.ir/news/1280476/عجایب-زبان-فارسی-به-کارگیری-۱۹-فعل-در-یک-جمله «عجایب زبان فارسی/ به‌کارگیری ۱۹ فعل در یک جمله!»، خبر آنلاین.]</ref>


===3. همراهی با معارف دینی===
همراهی زبان فارسی با دین و معارف اسلامی و محتوای عرفانی آن یکی از عوامل ماندگاری و بالندگی این زبان محسوب می‌شود؛<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/5211/6083/63824/%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C?SearchText=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%20%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C&LPhrase= جدیدی، «پاسداشت زبان فارسی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref>  زیرا این زبان، نوعی گفتمان دینی را به‌عنوان اسلام حکیمانه در خود پرورش داد که بر فلسفه و عرفان کهن ایرانی و آداب و سنن بومی منطبق بود. <ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/news/265526/%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D8%AF%D8%A8-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D8%B8%D9%85-%D9%85%D9%88%D8%B3%D9%88%DB%8C-%D8%A8%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C موسوی بجنوردی، کاظم، «افغانستان و زبان و ادب فارسی»، وب‌سایت مرکز دائرةالمعارف اسلامی.]</ref>
==خط فارسی==
==خط فارسی==
فارسی در دوران باستان با «خط میخی» و از چپ به راست نوشته می‌شد و 36 حرف داشت اما فارسی میانه با «خط پهلوی» از راست به چپ بود و 14 حرف داشت. خط زبان فارسی نو، در دورۀ اسلام از «خط عربی» با اصلاحات و اضافاتی در نوشتن گرفته شد و در طول دوره‌های مختلف توسط فارسی زبان‌ها، ساده و نشانه‌های ویژه‌ای برای واج‌های مخصوص فارسی در آن به وجود آمد.<ref>[https://www.ariananews.af/fa/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AE%D8%B7%D9%88%D8%B7-%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C/ شهری، «نگاهی به خطوط گذشته و امروز فارسی»، وب‌سایت آریانا نیوز.]</ref> امروزه زبان فارسی با دو خط نوشته می‌شود. خط اصلی كه توسط اکثریت فارسی زبانان مورد استفاده قرار می‌گیرد «خط فارسی» است اما خط رایج در تاجیكستان، به‌نام خط «سیریلیك» خوانده می‌شود.<ref>[https://www.irna.ir/news/81983832/%D8%A7%D8%B3-%D8%A8%DB%8C-%D8%A7%D8%B3-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%DB%8C%D8%B4-%D8%A7%D8%B2-%D8%AD%D8%AF-%D8%AA%D8%B5%D9%88%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86-%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA «اس.بی.اس: زبان فارسی بیش از حد تصور در جهان گسترده ‌است»، خبرگزاری ایرنا.]</ref>  
فارسی در دوران باستان با «خط میخی» و از چپ به راست نوشته می‌شد و ۳۶ حرف داشت اما فارسی میانه با «خط پهلوی» از راست به چپ بود و ۱۴ حرف داشت. خط زبان فارسی نو، در دورهٔ اسلام از «خط عربی» با اصلاحات و اضافاتی در نوشتن گرفته شد و در طول دوره‌های مختلف توسط فارسی زبان‌ها، ساده و نشانه‌های ویژه‌ای برای واج‌های مخصوص فارسی در آن به وجود آمد.<ref>[https://www.ariananews.af/fa/نگاهی-به-خطوط-گذشته-و-امروز-فارسی/ شهری، «نگاهی به خطوط گذشته و امروز فارسی»، وب‌سایت آریانا نیوز.]</ref> امروزه زبان فارسی با دو خط نوشته می‌شود. خط اصلی که توسط اکثریت فارسی زبانان مورد استفاده قرار می‌گیرد «خط فارسی» است اما خط رایج در تاجیکستان، به‌نام خط «سیریلیک» خوانده می‌شود.<ref>[https://www.irna.ir/news/81983832/اس-بی-اس-زبان-فارسی-بیش-از-حد-تصور-در-جهان-گسترده-است «اس.بی.اس: زبان فارسی بیش از حد تصور در جهان گسترده است»، خبرگزاری ایرنا.]</ref>
==کارکردهای فرازبانی==  
 
===الف) گسترش فرهنگ و تمدن اسلامی===
==کارکردهای فرازبانی==
یکی از کارکردهای فرازبانی زبان فارسی، نقش آن در گسترش فرهنگ و تمدن اسلامی در جهان بوده است؛ یعنی بخش عمدۀ فلسفه، [[دین]]، عرفان، اخلاق و سياست ریشۀ اسلامی و ایرانی دارد و طي قرن‌ها به زبان فارسي در جهان اسلام منتشر و ترویج شده است.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/others-dialog?id=24911 «نقش زبان فارسی در گسترش تمدن اسلامی»، وب‌سایت دیگران.]</ref>  
===گسترش فرهنگ و تمدن اسلامی===
====1. عرفان و معارف اسلامی====
یکی از کارکردهای فرازبانی زبان فارسی، نقش آن در گسترش فرهنگ و تمدن اسلامی در جهان بوده است؛ یعنی بخش عمدهٔ فلسفه، [[دین]]، عرفان، [[اخلاق]] و سیاست ریشهٔ اسلامی و ایرانی دارد و طی قرن‌ها به زبان فارسی در جهان اسلام منتشر و ترویج شده است.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/others-dialog?id=24911 «نقش زبان فارسی در گسترش تمدن اسلامی»، وب‌سایت دیگران.]</ref>
زبان فارسی، عامل مهم گسترش معنویت اسلامی در جهان بوده است. برای مثال، در آسیای میانه به سمت شرق تا کشور مغولستان، تعداد زیادی از مزار عارفان ایرانی دیده می‌شود که به این سرزمین‌ها سفر و [[اسلام]] را با زبان فارسی ترویج کرده‌اند. در شبه‌قارۀ هند نیز «ابوالحسن علی ‌بن عثمان هجویری» از عرفای قرن پنجم هجری است که اسلام را ترویج کرد و امروزه مرقد وی در لاهور زیارتگاه مردم [[پاکستان]] است. همچنین به‌صورت عموم، مردم بخش‌هایی از چین، ویتنام، مالزی، لائوس، کامبوج، فیلیپین و اندونزی توسط عارفان فارسی‌زبان ایرانی با اسلام آشنا شدند.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/others-dialog?id=24911 «نقش زبان فارسی در گسترش تمدن اسلامی»، وب‌سایت دیگران.]</ref>  
 
====2. فرهنگ و هنر اسلامی ـ ایرانی====
====عرفان و معنویت اسلامی====
زبان فارسی، عامل ترویج فرهنگ و هنر اسلامی و ایرانی در جهان بوده است و نمونۀ آن را می‌توان در «تاج‌محل» هند نشان داد. همچنین، در مساجد پکن که دورترین نقطۀ چین نسبت به عالم اسلام محسوب می‌شود، آثار هنری از جمله کتیبه‌هایی با اشعار فارسی دیده می‌شود. بسیاری از واژگان فارسی نیز در زبان‌های مردم این مناطق به‌صورت دخیل وجود دارد که نشان از تأثیر فرهنگ ایران و اسلامی در این مناطق است.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/others-dialog?id=24911 «نقش زبان فارسی در گسترش تمدن اسلامی»، وب‌سایت دیگران.]</ref>
زبان فارسی، عامل مهم گسترش معنویت اسلامی در جهان بوده است. برای مثال، در آسیای میانه به سمت شرق تا کشور مغولستان، تعداد زیادی از مزار عارفان ایرانی دیده می‌شود که به این سرزمین‌ها سفر و اسلام را با زبان فارسی ترویج کرده‌اند. در شبه‌قارهٔ هند نیز «ابوالحسن علی بن عثمان هجویری» از عرفای قرن پنجم هجری است که اسلام را ترویج کرد و امروزه مرقد وی در لاهور زیارتگاه مردم پاکستان است. همچنین به‌صورت عموم، مردم بخش‌هایی از چین، ویتنام، مالزی، لائوس، کامبوج، فیلیپین و اندونزی توسط عارفان فارسی‌زبان ایرانی با [[اسلام]] آشنا شدند.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/others-dialog?id=24911 «نقش زبان فارسی در گسترش تمدن اسلامی»، وب‌سایت دیگران.]</ref>
====3. ترجمۀ گستردۀ قرآن====
 
====فرهنگ و هنر اسلامی ـ ایرانی====
زبان فارسی، عامل ترویج فرهنگ و هنر اسلامی و ایرانی در جهان بوده است و نمونهٔ آن را می‌توان در «[[تاج‌محل]]» هند نشان داد. همچنین، در [[مساجد]] پکن که دورترین نقطهٔ چین نسبت به عالم اسلام محسوب می‌شود، آثار هنری از جمله کتیبه‌هایی با اشعار فارسی دیده می‌شود. بسیاری از واژگان فارسی نیز در زبان‌های مردم این مناطق به‌صورت دخیل وجود دارد که نشان از تأثیر فرهنگ ایران و اسلامی در این مناطق است.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/others-dialog?id=24911 «نقش زبان فارسی در گسترش تمدن اسلامی»، وب‌سایت دیگران.]</ref>
 
====ترجمهٔ گستردهٔ قرآن====
[[پرونده:زبان فارسی۵.jpg|جایگزین=نسخه‌ای قدیمی از ترجمه قرآن به زبان فارسی که در موزه آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود|بندانگشتی|نسخه‌ای قدیمی از ترجمه قرآن به زبان فارسی که در موزه آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود]]
زبان فارسی، اولین و قدیمی‌ترین زبانی است که هزار سال پیش، قرآن به آن ترجمه شده است؛ در حالی‌که قرن‌ها طول کشیده تا قرآن به زبان‌های غیرفارسی ترجمه شود.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/others-dialog?id=24911 «نقش زبان فارسی در گسترش تمدن اسلامی»، وب‌سایت دیگران.]</ref>
زبان فارسی، اولین و قدیمی‌ترین زبانی است که هزار سال پیش، قرآن به آن ترجمه شده است؛ در حالی‌که قرن‌ها طول کشیده تا قرآن به زبان‌های غیرفارسی ترجمه شود.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/others-dialog?id=24911 «نقش زبان فارسی در گسترش تمدن اسلامی»، وب‌سایت دیگران.]</ref>


====4. تدوین و ترویج معارف دینی====
====تدوین و ترویج بینش دینی====
بسیاری از معارف دینی به زبان فارسی تدوین شده و در اختیار [[مسلمانان]] قرار گرفته است؛<ref>[https://farsi.khamenei.ir/others-dialog?id=24911 «نقش زبان فارسی در گسترش تمدن اسلامی»، وب‌سایت دیگران.]</ref>  
بسیاری از آموزه‌های دینی به زبان فارسی تدوین شده و در اختیار [[مسلمانان]] قرار گرفته است؛<ref>[https://farsi.khamenei.ir/others-dialog?id=24911 «نقش زبان فارسی در گسترش تمدن اسلامی»، وب‌سایت دیگران.]</ref>
====5. زبان دوم دین اسلام====
 
به‌دلیل نقش زبان فارسی در ترویج معارف اسلامی، این زبان در بین کشورهای دوردست تمدن اسلامی پس از زبان عربی، دومین زبان دین اسلام محسوب می‌شود.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/others-dialog?id=24911 «نقش زبان فارسی در گسترش تمدن اسلامی»، وب‌سایت دیگران.]</ref>  
====زبان دوم دین اسلام====
===ب) معرف اقتدار تمدنی ایران در جهان===  
به‌دلیل نقش زبان فارسی در ترویج معارف اسلامی، این زبان در بین کشورهای دوردست تمدن اسلامی پس از زبان عربی، دومین زبان دین اسلام محسوب می‌شود.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/others-dialog?id=24911 «نقش زبان فارسی در گسترش تمدن اسلامی»، وب‌سایت دیگران.]</ref>
====1. رتبۀ ادبی====
 
به‌نظر کارشناسان، زبان فارسی از نظر جایگاه در رتبه‌بندی ادبی می‌تواند معرف اقتدار فرهنگی و تمدنی ایران در جهان باشد؛ این زبان در رتبه‌بندی جهانی، جایگاه بالایی دارد و از ۱۰ شاعر برجستۀ جهان، دست‌کم پنج تن متعلق به زبان فارسی است.<ref>[https://www.khabaronline.ir/news/1555948/%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%DB%8C%DA%A9-%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA «چرا زبان فارسی یک «اَبَرزبان» است؟»، خبرآنلاین.]</ref>  
===معرف اقتدار تمدنی ایران در جهان===
====2. رتبۀ علمی====  
====رتبهٔ ادبی====
بر اساس مدارک منتشر شده، تولید علم به زبان فارسی در 40 سال اخیر با افزایش 140 و متوسط رشد سالانه 13 درصد، بالاترین میزان رشد در میان سایر زبان‌ها را به‌عنوان زبان علمی داشته است و با 23 پله ارتقا از رتبۀ 38 به‌رتبۀ 15 در میان سایر زبان‌های دنیا رسیده است.<ref>[https://isc.ac/fa/news/1280/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%B9%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7 «بررسی جایگاه زبان فارسی به‌عنوان زبان علم در دنیا»، وب‌سایت مؤسسۀ استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام.]</ref>  
به‌نظر کارشناسان، زبان فارسی از نظر جایگاه در رتبه‌بندی ادبی می‌تواند معرف اقتدار فرهنگی و تمدنی ایران در جهان باشد؛ این زبان در رتبه‌بندی جهانی، جایگاه بالایی دارد و از ۱۰ شاعر برجستهٔ جهان، دست‌کم پنج تن متعلق به زبان فارسی است.<ref>[https://www.khabaronline.ir/news/1555948/چرا-زبان-فارسی-یک-ابرزبان-است «چرا زبان فارسی یک «اَبَرزبان» است؟»، خبرآنلاین.]</ref>
====3. یکی از چهار زبان کلاسیک دنیا====
 
در سال ۱۸۷۲م در نشست ادیبان و زبان‌شناسان اروپایی در برلین، زبان‌های فارسی، یونانی، لاتین و سانسکریت به‌عنوان زبان‌های کلاسیک جهان برگزیده شدند. بر اساس تعریف، زبانی کلاسیک به‌شمار می‌آید که سه ویژگی باستانی بودن، ادبیات غنی داشتن و تغییرات اندک در آخرین هزارۀ عمر خود را داشته باشد.<ref>[https://www.ibna.ir/fa/naghli/116616/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D9%8A-%D9%8A%D9%83%D9%8A-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1-%D9%83%D9%84%D8%A7%D8%B3%D9%8A%D9%83-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86 زبان فارسي يكي از چهار زبان كلاسيك جهان شد»، خبرگزاری ایبنا.]</ref>  
====رتبهٔ علمی====
بر اساس مدارک منتشر شده، تولید علم به زبان فارسی در ۴۰ سال اخیر با افزایش ۱۴۰ و متوسط رشد سالانه ۱۳ درصد، بالاترین میزان رشد در میان سایر زبان‌ها را به‌عنوان زبان علمی داشته است و با ۲۳ پله ارتقا از رتبهٔ ۳۸ به‌رتبهٔ ۱۵ در میان سایر زبان‌های دنیا رسیده است.<ref>[https://isc.ac/fa/news/1280/بررسی-جایگاه-زبان-فارسی-به-عنوان-زبان-علم-در-دنیا «بررسی جایگاه زبان فارسی به‌عنوان زبان علم در دنیا»، وب‌سایت مؤسسۀ استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام.]</ref>
 
====یکی از چهار زبان کلاسیک دنیا====
در سال ۱۸۷۲م در نشست ادیبان و زبان‌شناسان اروپایی در برلین، زبان‌های فارسی، یونانی، لاتین و سانسکریت به‌عنوان زبان‌های کلاسیک جهان برگزیده شدند. بر اساس تعریف، زبانی کلاسیک به‌شمار می‌آید که سه ویژگی باستانی بودن، ادبیات غنی داشتن و تغییرات اندک در آخرین هزارهٔ عمر خود را داشته باشد.<ref>[https://www.ibna.ir/fa/naghli/116616/زبان-فارسي-يكي-چهار-كلاسيك-جهان زبان فارسی یکی از چهار زبان کلاسیک جهان شد»، خبرگزاری ایبنا.]</ref>
 
==روز زبان و ادبیات فارسی==
==روز زبان و ادبیات فارسی==
۲۵ [[اردیبهشت]] به‌عنوان روز پاسداشت زبان فارسی در تقویم ایران ثبت شده است.<ref>[https://www.iribnews.ir/fa/news/3106265/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C «گرامی‌داشت روز زبان و ادبیات فارسی»، خبرگازی صدا و سیما.]</ref>  
۲۵ [[اردیبهشت]] به‌عنوان روز پاسداشت زبان فارسی در تقویم ایران ثبت شده است.<ref>[https://www.iribnews.ir/fa/news/3106265/گرامیداشت-روز-زبان-و-ادبیات-فارسی «گرامی‌داشت روز زبان و ادبیات فارسی»، خبرگازی صدا و سیما.]</ref>
 
==متون ماندگار و مهم به زبان فارسی==
==متون ماندگار و مهم به زبان فارسی==
آثار علمی، ادبی، فلسفی، تاریخی و دینی زیادی به زبان فارسی نوشته شده و بهعنوان میراث ماندگار این زبان، شناخته می‌شوند که برخی از نمونه‌های قدیمی آن عبارت‌اند از:  
آثار علمی، ادبی، فلسفی، تاریخی و دینی زیادی به زبان فارسی نوشته شده و به عنوان میراث ماندگار این زبان، شناخته می‌شوند که برخی از نمونه‌های قدیمی آن عبارت‌اند از:
# «دانشنامۀ علائی»، نخستین دائرة‌المعارف علوم و فلسفه از «ابن‌سینا»؛<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/245466/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%A6%DB%8C پزشک و خضرایی، «دانشنامه علائی»، وب‌سایت مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی.]</ref>  
#«دانشنامهٔ علائی»، نخستین دانشامهٔ علوم و فلسفه از «[[ابن‌سینا]]»؛<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/245466/دانشنامه-علائی پزشک و خضرایی، «دانشنامه علائی»، وب‌سایت مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی.]</ref>
# «هدایة‌ المتعلمین فی‌الطب»، قدیمی‌ترین متن پزشکی از «ابوبکر ربیع‌ بن احمد الأخوینی البخاری»؛
#«هدایة المتعلمین فی‌الطب»، قدیمی‌ترین متن پزشکی از «ابوبکر ربیع بن احمد الأخوینی البخاری»؛
# «التفهیم لاوائل ‌صناعه ‌‌‌التنجیم» دربارۀ هندسه، حساب، هیئت، اسطرلاب و احکام نجوم از «ابوریحان بیرونی»؛<ref>[http://parsianjoman.org/?p=8121 متینی، «نوآوری‌های ابوریحان بیرونی در ساختن واژه‌های دانشی پارسی»، وب‌سایت پارسی انجمن.]</ref>  
#«التفهیم لاوائل صناعه التنجیم» دربارهٔ هندسه، حساب، هیئت، اسطرلاب و احکام نجوم از «[[ابوریحان بیرونی]]»؛<ref>[http://parsianjoman.org/?p=8121 متینی، «نوآوری‌های ابوریحان بیرونی در ساختن واژه‌های دانشی پارسی»، وب‌سایت پارسی انجمن.]</ref>
# «شاهنامه» شاهکار ادبی و اثر حماسی منظوم از «[[فردوسی]]»؛<ref>[https://www.khorasanzameen.net/php/read.php?id=172 رویین، «ما و شـاهنـامۀ فـردوسی»، وب‌سایت خراسان زمین.]</ref>
#«[[شاهنامه]]» شاهکار ادبی و اثر حماسی منظوم از «[[فردوسی]]»؛<ref>[https://www.khorasanzameen.net/php/read.php?id=172 رویین، «ما و شاهنامۀ فردوسی»، وب‌سایت خراسان زمین.]</ref>
# «تاریخ بیهقی» شاهکار ادبی و تاریخی از «ابوالفضل محمد بن حسین بیهقی»؛<ref>[https://rch.ac.ir/article/Details/7215 صطفوی سبزواری، «تاریخ بیهقی»، وب‌سایت دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref>  
#«تاریخ بیهقی» شاهکار ادبی و تاریخی از «[[ابوالفضل بیهقی|ابوالفضل محمد بن حسین بیهقی]]»؛<ref>[https://rch.ac.ir/article/Details/7215 صطفوی سبزواری، «تاریخ بیهقی»، وب‌سایت دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref>
# سِرَاجُ التَوَارِیخ، کتابی دربارۀ تاریخ افغانستان از «ملا فیض‌محمد کاتب هزاره».<ref>[https://fa.wikizendegy.ir/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%AC_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE «سراج التواریخ»، ویکی زندگی.]</ref>  
#سِرَاجُ التَوَارِیخ، کتابی دربارهٔ تاریخ افغانستان از «[[فیض‌محمد کاتب هزاره|ملا فیض‌محمد کاتب هزاره]]».<ref>[https://fa.wikizendegy.ir/wiki/سراج_التواریخ «سراج التواریخ»، ویکی زندگی.]</ref>
 
==نهادهای ترویج زبان فارسی==
==نهادهای ترویج زبان فارسی==
امروزه نهادهای رسمی و غیررسمی گوناگونی مانند مدرسه، رسانه‌ و انجمن‌های ادبی، متولی حفظ و ترویج زبان فارسی هستند. در کشور ایران سه نهاد به‌صورت رسمی، متولی اصلی حفظ و ترویج زبان فارسی شناخته می‌شوند:
امروزه نهادهای رسمی و غیررسمی گوناگونی مانند [[مدرسه]]، رسانه و انجمن‌های ادبی، متولی حفظ و ترویج زبان فارسی هستند. در کشور ایران سه نهاد به‌صورت رسمی، متولی اصلی حفظ و ترویج زبان فارسی شناخته می‌شوند:
# فرهنگستان ادب و زبان فارسی؛
#فرهنگستان ادب و زبان فارسی؛
# صدا و سیما؛
#صدا و سیما؛
# آموزش و پرورش؛  
#آموزش و پرورش؛
# بنیاد سعدی نیز متولی ترویج زبان فارسی در بیرون از ایران است.<ref>[https://www.nasim.news/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-148/2376446-%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%B9%D9%85%D9%84%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D9%86%D9%87%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C «مروری بر عملکرد نهادهای متولی زبان فارسی»، نسیم آنلاین.]</ref>  
#بنیاد سعدی نیز متولی ترویج زبان فارسی در بیرون از ایران است.<ref>[https://www.nasim.news/بخش-فرهنگی-148/2376446-مروری-بر-عملکرد-نهادهای-متولی-زبان-فارسی «مروری بر عملکرد نهادهای متولی زبان فارسی»، نسیم آنلاین.]</ref>
#جامعه المصطفی العالمیه<ref>[https://www.irna.ir/news/84825526/جامعه-المصطفی-در-توسعه-زبان-فارسی-پیشگام-است «جامعه المصطفی در توسعه زبان فارسی پیشگام است»، خبرگزاری ایرنا.]</ref>
 
==ترویج زبان فارسی در دنیا==
==ترویج زبان فارسی در دنیا==
===1. بورسیه‌های ترویج زبان فارسی===
===بورسیه‌های ترویج زبان فارسی===
در سال‌های اخیر برنامۀ ترویج زبان فارسی در خارج از ایران با اعطای بورسیه و جذب دانشجو از کشورهای جهان برنامه‌ریزی شده و در این چارچوب، بیش از ۱۰۰ هزار دانشجوی خارجی در دانشگاه‌های ایران در ضمن تحصیل دانش‌های گوناگون، زبان فارسی را نیز فرامی‌گیرند.<ref>[https://intlcollege.tums.ac.ir/news/%DA%AF%D8%B1%D8%AF-%D9%87%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%B3%D8%B3%D9%87-%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D9%86%D9%87%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84-%D8%AF%D8%B1-%D8%AD%D9%88%D8%B2%D9%87-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C «گرد همایی موسسه‌ها و نهادهای فعال در حوزۀ آموزش زبان فارسی»، وب‌سایت کالج بین الملل.]</ref>  
در سال‌های اخیر برنامهٔ ترویج زبان فارسی در خارج از ایران با اعطای بورسیه و جذب دانشجو از کشورهای جهان [[برنامه‌ریزی]] شده و در این چارچوب، بیش از ۱۰۰ هزار دانشجوی خارجی در دانشگاه‌های ایران در ضمن تحصیل دانش‌های گوناگون، زبان فارسی را نیز فرامی‌گیرند.<ref>[https://intlcollege.tums.ac.ir/news/گرد-همایی-موسسه-ها-و-نهادهای-فعال-در-حوزه-آموزش-زبان-فارسی «گرد همایی مؤسسه‌ها و نهادهای فعال در حوزۀ آموزش زبان فارسی»، وب‌سایت کالج بین‌الملل.]</ref>
===2. کرسی‌های ترویج و آموزش زبان فارسی===
 
امروزه جمهوری اسلامی ایران در ۴۵ نقطه از جهان با همکاری رایزنان فرهنگی خود و زیر نظر سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، کرسی‌های ترویج و آموزش زبان فارسی را بنیان نهاده است.<ref>[https://intlcollege.tums.ac.ir/news/%DA%AF%D8%B1%D8%AF-%D9%87%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%B3%D8%B3%D9%87-%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D9%86%D9%87%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84-%D8%AF%D8%B1-%D8%AD%D9%88%D8%B2%D9%87-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C «گرد همایی موسسه‌ها و نهادهای فعال در حوزۀ آموزش زبان فارسی»، وب‌سایت کالج بین الملل.]</ref>
===کرسی‌های ترویج و آموزش زبان فارسی===
امروزه جمهوری اسلامی ایران در ۴۵ نقطه از جهان با همکاری رایزنان فرهنگی خود و زیر نظر سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، کرسی‌های ترویج و آموزش زبان فارسی را بنیان نهاده است.<ref>[https://intlcollege.tums.ac.ir/news/گرد-همایی-موسسه-ها-و-نهادهای-فعال-در-حوزه-آموزش-زبان-فارسی «گرد همایی مؤسسه‌ها و نهادهای فعال در حوزۀ آموزش زبان فارسی»، وب‌سایت کالج بین‌الملل.]</ref>


==عوامل تهدیدکنندۀ زبان فارسی==
==عوامل تهدیدکنندهٔ زبان فارسی==
===الف) آموزشی===
===آموزشی===
====1. مدارس====
====مدارس====
تهدیدهای آموزشی عبارت از سهل‌انگاری در تدریس زبان و ادبیات فارسی و بی‌توجهی به املا و انشا در مدارس است. به‌نظر برخی کارشناسان مشکلات زیادی در رسم‌الخط، نگارش، گزینش متن و منابع و نیز غلط‌های املایی بسیار در کتاب‌های درسی ایران وجود دارد.<ref>[https://www.nasim.news/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-148/2376446-%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%B9%D9%85%D9%84%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D9%86%D9%87%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C «مروری بر عملکرد نهادهای متولی زبان فارسی»، نسیم آنلاین.]</ref>
تهدیدهای آموزشی عبارت از سهل‌انگاری در تدریس زبان و ادبیات فارسی و بی‌توجهی به املا و انشا در مدارس است. به‌نظر برخی کارشناسان مشکلات زیادی در رسم‌الخط، نگارش، گزینش متن و منابع و نیز غلط‌های املایی بسیار در کتاب‌های درسی ایران وجود دارد.<ref>[https://www.nasim.news/بخش-فرهنگی-148/2376446-مروری-بر-عملکرد-نهادهای-متولی-زبان-فارسی «مروری بر عملکرد نهادهای متولی زبان فارسی»، نسیم آنلاین.]</ref>
====2. دانشگاه====
 
در نهاد دانشگاه نیز مسئلۀ پاسداشت زبان فارسی به‌طور شایسته، جدی گرفته نشده و متون درسی و کنشگران دانشگاهی با واژگان فارسی همراهی نمی‌کنند. <ref>[https://www.nasim.news/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-148/2376446-%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%B9%D9%85%D9%84%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D9%86%D9%87%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C «مروری بر عملکرد نهادهای متولی زبان فارسی»، نسیم آنلاین.]</ref>
====دانشگاه====
====ب) فرهنگی====
در نهاد دانشگاه نیز مسئلهٔ پاسداشت زبان فارسی به‌طور شایسته، جدی گرفته نشده و متون درسی و کنشگران دانشگاهی با واژگان فارسی همراهی نمی‌کنند.<ref>[https://www.nasim.news/بخش-فرهنگی-148/2376446-مروری-بر-عملکرد-نهادهای-متولی-زبان-فارسی «مروری بر عملکرد نهادهای متولی زبان فارسی»، نسیم آنلاین.]</ref>
کاربرد اصطلاحات انگلیسی و فرانسوی و غفلت از وضع اصطلاحات جایگزین فارسی، از مهم‌ترین تهدیدهای فرهنگی دربارۀ زبان فارسی است. <ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/01/20/1373752/%D8%AA%D9%87%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C-%DB%8C%D8%A7-%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C «تهدید برای زبان فارسی؛ عربی یا انگلیسی؟»، خبرگزاری تسنیم.]</ref> امروزه بسیاری از محصولات فناوری و تجاری در کشورهای فارسی‌زبان، نام‌های فرنگی و بیگانه دارند.<ref>[https://www.nasim.news/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-148/2376446-%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%B9%D9%85%D9%84%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D9%86%D9%87%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C «مروری بر عملکرد نهادهای متولی زبان فارسی»، نسیم آنلاین.]</ref>
 
===فرهنگی===
کاربرد اصطلاحات انگلیسی و فرانسوی و غفلت از وضع اصطلاحات جایگزین فارسی، از مهم‌ترین تهدیدهای فرهنگی دربارهٔ زبان فارسی است.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/01/20/1373752/تهدید-برای-زبان-فارسی-عربی-یا-انگلیسی «تهدید برای زبان فارسی؛ عربی یا انگلیسی؟»، خبرگزاری تسنیم.]</ref> امروزه بسیاری از محصولات فناوری و تجاری در کشورهای فارسی‌زبان، نام‌های فرنگی و بیگانه دارند.<ref>[https://www.nasim.news/بخش-فرهنگی-148/2376446-مروری-بر-عملکرد-نهادهای-متولی-زبان-فارسی «مروری بر عملکرد نهادهای متولی زبان فارسی»، نسیم آنلاین.]</ref>


==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
==منابع==
==منابع==
* «اس.بی.اس: زبان فارسی بیش از حد تصور در جهان گسترده ‌است»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۱۰ اسفند ۱۳۹۴ش.
{{آغاز منابع}}
* «بررسی جایگاه زبان فارسی به‌عنوان زبان علم در دنیا»، وب‌سایت مؤسسۀ استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام، تاریخ درج مطلب: ۱۵ آبان ۱۳۹۸ش.
* «اس.بی. اس: زبان فارسی بیش از حد تصور در جهان گسترده است»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۱۰ اسفند ۱۳۹۴ش.
* پزشک، منوچهر و خضرایی، بابک، «دانشنامه علائی»، وب‌سایت مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تاریخ درج مطلب: 7 دی 1398ش.
* «بررسی جایگاه زبان فارسی به‌عنوان زبان علم در دنیا»، وب‌سایت مؤسسهٔ استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام، تاریخ درج مطلب: ۱۵ آبان ۱۳۹۸ش.
* «تأسیس کرسی‌های زبان عِبری با حمایت آمریکا در هند، چراغ ۱۳۰ دپارتمان فارسی خاموش شد»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: 1 مرداد ۱۳۹۶ش.
* پزشک، منوچهر و خضرایی، بابک، «دانشنامه علائی»، وب‌سایت مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۷ دی ۱۳۹۸ش.
* «تهدید برای زبان فارسی؛ عربی یا انگلیسی؟»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۲۰ فروردين ۱۳۹۶ش.
* «تأسیس کرسی‌های زبان عِبری با حمایت آمریکا در هند، چراغ ۱۳۰ دپارتمان فارسی خاموش شد»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۱ مرداد ۱۳۹۶ش.
* جدیدی، رضا، «پاسداشت زبان فارسی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ بازدید: 18 اردیبهشت 1402ش.
* «تهدید برای زبان فارسی؛ عربی یا انگلیسی؟»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۲۰ فروردین ۱۳۹۶ش.
* «جامعه المصطفی در توسعه زبان فارسی پیشگام است»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب:۲۸ تیر ۱۴۰۱ش.
* جدیدی، رضا، «پاسداشت زبان فارسی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ بازدید: ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
* «چرا زبان فارسی یک اَبَرزبان است؟»، خبر آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۲۷ شهریور ۱۴۰۰ش.
* «چرا زبان فارسی یک اَبَرزبان است؟»، خبر آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۲۷ شهریور ۱۴۰۰ش.
* دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 18 اردیبهشت 1402ش.
* دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
* رضایی باغ‌بیدی، حسن، «زبان و ادبیات پهلوی»، وب‌سایت مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، تاریخ درج مطلب: 2 آبان 1398ش.
* رضایی باغ‌بیدی، حسن، «زبان و ادبیات پهلوی»، وب‌سایت مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۲ آبان ۱۳۹۸ش.
* رویین، رازق، «ما و شـاهنـامۀ فـردوسی»، وب‌سایت خراسان زمین، تاریخ درج مطلب: 4 بهمن 1388ش.
* رویین، رازق، «ما و شاهنامهٔ فردوسی»، وب‌سایت خراسان زمین، تاریخ درج مطلب: ۴ بهمن ۱۳۸۸ش.
* «زایایی و مانایی زبان فارسی و چرایی تبدیل آن به دُرّ دَری»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۱ آبان ۱۳۹۸ش.
* «زایایی و مانایی زبان فارسی و چرایی تبدیل آن به دُرّ دَری»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۱ آبان ۱۳۹۸ش.
* «زبان فارسی اصالت خود را حفظ کرده است»، خبرگزاری ایبنا، تاریخ درج مطلب: شنبه ۱۸ بهمن ۱۴۰۱ش.
* «زبان فارسی اصالت خود را حفظ کرده است»، خبرگزاری ایبنا، تاریخ درج مطلب: شنبه ۱۸ بهمن ۱۴۰۱ش.
* «زبان فارسی؛ دیروز، امروز و فردا»، خبرگزاری ایمنا، تاریخ درج مطلب: ۲۷ شهریور ۱۳۹۹ش.
* «زبان فارسی؛ دیروز، امروز و فردا»، خبرگزاری ایمنا، تاریخ درج مطلب: ۲۷ شهریور ۱۳۹۹ش.
* «زبان فارسي و اهميت آن»، وب‌سایت پیشخوان، تاریخ درج مطلب: 30 شهریور 1396ش.
* «زبان فارسی و اهمیت آن»، وب‌سایت پیشخوان، تاریخ درج مطلب: ۳۰ شهریور ۱۳۹۶ش.
* «زبان فارسي يكي از چهار زبان كلاسيك جهان شد»، خبرگزاری ایبنا، تاریخ درج مطلب: ۲۶ شهريور ۱۳۹۰ش.
* «زبان فارسی یکی از چهار زبان کلاسیک جهان شد»، خبرگزاری ایبنا، تاریخ درج مطلب: ۲۶ شهریور ۱۳۹۰ش.
* شهریار، سیداحمد، «کاوش در پیشینۀ زبان و ادبیات فارسی در شبه‌قارۀ هند»، وب‌سایت فرهنگ اسلامی، تاریخ درج مطلب: 26 آذر 1397ش.
* شهریار، سیداحمد، «کاوش در پیشینهٔ زبان و ادبیات فارسی در شبه‌قارهٔ هند»، وب‌سایت فرهنگ اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۲۶ آذر ۱۳۹۷ش.
* شهری، بهمن، «نگاهی به خطوط گذشته و امروز فارسی»، وب‌سایت آریانا نیوز، تاریخ درج مطلب: 19 اسفند 1399ش.
* شهری، بهمن، «نگاهی به خطوط گذشته و امروز فارسی»، وب‌سایت آریانا نیوز، تاریخ درج مطلب: ۱۹ اسفند ۱۳۹۹ش.
* فلاح، مرتضی، «نقش زبان فارسی در گسترش هویت ملی و فرهنگی ایران»، مجلۀ مطالعات ملی، شمارۀ 34،  1387ش.
* «عجایب زبان فارسی/ به‌کارگیری ۱۹ فعل در یک جمله!»، خبر آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۲۶ تیر ۱۳۹۸ش.
* «گرامی‌داشت روز زبان و ادبیات فارسی»، خبرگزاری صدا و سیما، تاریخ درج مطلب: ۲۵ ارديبهشت ۱۴۰۰ش.
* فلاح، مرتضی، «نقش زبان فارسی در گسترش هویت ملی و فرهنگی ایران»، مجلهٔ مطالعات ملی، شمارهٔ ۳۴، ۱۳۸۷ش.
* «گردهمایی موسسه‌ها و نهادهای فعال در حوزۀ آموزش زبان فارسی»، وب‌سایت کالج بینالملل، تاریخ درج مطلب: 10 اسفند 1401ش.
* «گرامی‌داشت روز زبان و ادبیات فارسی»، خبرگزاری صدا و سیما، تاریخ درج مطلب: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۰ش.
* «گردهمایی مؤسسه‌ها و نهادهای فعال در حوزهٔ آموزش زبان فارسی»، وب‌سایت کالج بینالملل، تاریخ درج مطلب: ۱۰ اسفند ۱۴۰۱ش.
* متینی، «نوآوری‌های ابوریحان بیرونی در ساختن واژه‌های دانشی پارسی»، وب‌سایت پارسی انجمن، تاریخ درج مطلب: ۲۲ آبان ۱۳۹۹ش.
* متینی، «نوآوری‌های ابوریحان بیرونی در ساختن واژه‌های دانشی پارسی»، وب‌سایت پارسی انجمن، تاریخ درج مطلب: ۲۲ آبان ۱۳۹۹ش.
* محمدی فومنی، حسین، «تأثير فرهنگي زبان و ادبيات فارسي در جهان»، وب‌سایت تابناک، تاریخ درج مطلب: ۱۲ دی ۱۳۹۰ش.
* محمدی فومنی، حسین، «تأثیر فرهنگی زبان و ادبیات فارسی در جهان»، وب‌سایت تابناک، تاریخ درج مطلب: ۱۲ دی ۱۳۹۰ش.
* «مروری بر عملکرد نهادهای متولی زبان فارسی»، نسیم آنلاین، تاریخ درج مطلب: 15 فروردین 1402ش.
* «مروری بر عملکرد نهادهای متولی زبان فارسی»، نسیم آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۱۵ فروردین ۱۴۰۲ش.
* مصطفوی سبزواری، رضا، «تاریخ بیهقی»، وب‌سایت دانشنامۀ جهان اسلام، تاریخ درج مطلب: 1393ش.
* مصطفوی سبزواری، رضا، «تاریخ بیهقی»، وب‌سایت دانشنامهٔ جهان اسلام، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۳ش.
* موسوی بجنوردی، کاظم، «افغانستان و زبان و ادب فارسی»، وب‌سایت مرکز دائرةالمعارف اسلامی، تاریخ درج مطلب: 31 شهریور 1400ش.
* موسوی بجنوردی، کاظم، «افغانستان و زبان و ادب فارسی»، وب‌سایت مرکز دائرةالمعارف اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۳۱ شهریور ۱۴۰۰ش.
* میرزایی حصاریان، محمدباقر، «جایگاه زبان فارسی در تمدن نوین اسلامی از دیدگاه مقام معظم رهبری»، دوفصلنامۀ مطالعات الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی، دورۀ 8، شمارۀ 2، اسفند 1399ش.
* میرزایی حصاریان، محمدباقر، «جایگاه زبان فارسی در تمدن نوین اسلامی از دیدگاه مقام معظم رهبری»، دوفصلنامهٔ مطالعات الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی، دورهٔ ۸، شمارهٔ ۲، اسفند ۱۳۹۹ش.
*«نقش زبان فارسی در گسترش تمدن اسلامی»، وب‌سایت دیگران، تاریخ درج مطلب: 21 دی 1392ش.
* «نقش زبان فارسی در گسترش تمدن اسلامی»، وب‌سایت دیگران، تاریخ درج مطلب: ۲۱ دی ۱۳۹۲ش.
[[رده:ویکی‌زندگی]]
{{پایان منابع}}
{{ادبیات فارسی-افقی}}
{{ایران-افقی}}
{{ازبکستان-افقی}}
 
[[رده:زبان فارسی| ]]
[[رده:ادبیات فارسی]]
[[رده:ادبیات فارسی]]
[[رده:زبان فارسی]]
[[رده:جامعه ایران]]
[[رده:میراث فرهنگی]] [[رده:ویژه‌ها]]

نسخهٔ کنونی تا ۲۶ مهر ۱۴۰۴، ساعت ۱۳:۴۷

مجسمه فردوسی اثر ابوالحسن صدیقی در آرامگاه فردوسی توس
مجسمه فردوسی اثر ابوالحسن صدیقی در آرامگاه فردوسی توس

زبان فارسی؛ زبان کهن و زنده در جهان و اثرگذار در گسترش فرهنگ اسلامی ـ ایرانی.

زبان فارسی، میراث بزرگ ایرانیان است که امروزه در گویش مردمان ایران، افغانستان و تاجیکستان رواج دارد. این زبان از قدمت طولانی و ادبیات غنی برخوردار بوده و از زبان‌های زنده و مهم در جهان محسوب می‌شود. زبان فارسی علاوه بر نقشی که در گفت‌وگو دارد، کارکردهای فرازبانی داشته و در انتقال احساس، باورها، اندیشه، دانش و نیز در گسترش فرهنگ اسلامی و ایرانی اثرگذار بوده است.

نام‌گذاری زبان فارسی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در دورهٔ ساسانی زبان رایج در استان پارت (پارتی) را «پهلویگ» و زبان رسمی پادشاهان ساسانی را پارسیگ می‌نامیدند، زیرا خاستگاه و مرکز آن استان پارس (فارس) بود. از سده ۳ هجری قمری به بعد، اصطلاح «پارسی» یا «فارسی» به «فارسی دری» اطلاق شد.[۱] امروزه این زبان در ایران و کشورهای جهان به‌نام «زبان فارسی» اما در افغانستان به «زبان دری» و در تاجیکستان به «زبان تاجیکی» خوانده می‌شود.[۲]

پیشینه زبان فارسی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
سندی حقوقی از جنس چرم، به خط و زبان فارسی میانه، مربوط به سال ۶۸۹ میلادی
سندی حقوقی از جنس چرم، به خط و زبان فارسی میانه، مربوط به سال ۶۸۹ میلادی، از مرکز ایران به‌دست آمده و هم‌اکنون در کتابخانهٔ برکلیِ کالیفرنیا، آمریکا، با شمارهٔ ۴۷ (Berkeley no. 47) نگهداری می‌شود

زبان فارسی از شاخهٔ هندواروپایی، زیرشاخهٔ هندوایرانی و زیرشاخهٔ زبان‌های ایرانی است. پیشینهٔ کهن زبان فارسی به ایران باستان بازمی‌گردد؛ این زبان ریشه در فارسی میانه دارد و فارسی میانه از فارسی باستان و از زبان‌های اوستایی، سغدی، مادی، پارسی باستان و سکایی پدید آمده[۳] و به‌طور کلی دارای سه مقطع تاریخی مهم است: دورهٔ اول، «فارسی قدیم» خوانده می‌شود که در زمان هخامنشی رواج داشته و به‌صورت سنگ‌نوشته‌ها، کتیبه‌ها و خطوط میخی باقی مانده است.[۴] دورهٔ دوم «فارسی میانه» (پهلوی) است که نقش واسطه میان فارسی باستان و فارسی نو امروزی را دارد و در دورهٔ اشکانیان و ساسانی به‌مدت هزار سال در مناطق مختلف ایران قدیم رایج بوده است.[۵]

پس از پیروزی مسلمانان عرب و سقوط ساسانیان، زبان فارسی میانه، به‌تدریج از رسمیت افتاد و جای آن را زبان عربی گرفت هر چند بخش‌هایی از ایران کهن مثل افغانستان از این میراث پاسداری کردند. دورهٔ سوم که «فارسی نوین» نامیده می‌شود، در اوائل دورهٔ اسلامی به‌وجود آمد. در آن زمان در شرق ایران، زبان دری که گونهٔ گفتاری زبان فارسی میانه بود، بیش از پیش رایج شد و به «ماوراءالنهر» رسید و به‌مرور زمان جای دیگر زبان‌های ایرانی را گرفت و در سراسر ایران گسترش و رواج پیدا کرد.[۶]

پراکندگی جغرافیایی فارسی‌زبان در جهان
پراکندگی جغرافیایی فارسی‌زبان در جهان

این زبان از قرن چهارم هجری تا زمان شیوع استعمار غربی در کشورهای اسلامی و شرقی در اوج شکوفایی در دنیا قرار داشت[۷] و در خارج از کشورهای فارسی‌زبان، از غرب استانبول تا شرق آسیا را در بر می‌گرفت و زبان دیوانی کشور عثمانی بود و در هند و چین زبان مذهبی، اداری، ادبیات و هنر محسوب می‌شد که متأسفانه با فرهنگ دلباختگی غرب‌زدگان دستخوش تغییراتی در کاستن پرباری آن شد.[۸]

اهمیت و جایگاه زبان فارسی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در کشورهای فارسی‌زبان

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  1. ابزار ارتباط، گفت‌وگو و تفاهم میان اقوام مختلف در کشورهای فارسی‌زبان است؛[۹]
  2. زبان رسمی و ملی در سه کشور ایران، افغانستان و تاجکستان است؛[۱۰]
  3. قدمت طولانی دارد و از پشتوانهٔ ادبیات بسیار غنی برخوردار است؛
  4. جزء زبان‌های زنده و مهم در جهان امروز است؛
  5. از ارکان مهم هویت و استقلال فرهنگی کشورهای فارسی زبان است؛
  6. عامل انسجام فرهنگی و اجتماعی کشورهای فارسی زبان محسوب می‌شود؛[۱۱]
  7. متون علمی مهم در رشته‌های مختلف به این زبان نوشته شده است؛
  8. نماد هویت، فرهنگ و تمدن ایران فرهنگی در جهان است؛[۱۲]
  9. در طول تاریخ پرچم‌دار آثار علمی، هنری و فرهنگی در ایران، افغانستان، تاجیکستان و سرزمین‌های پیرامونی مانند شبه‌قارهٔ هند، امپراتوری عثمانی و جهان عرب بوده و برای دنیای غرب نیز در قرون اخیر مایهٔ آموزش و الهام بوده است.[۱۳]

در جهان

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
مجسمه رودکی شاعر بزرگ قرن سوم در تاجیکستان
مجسمه رودکی شاعر بزرگ قرن سوم در تاجیکستان
  1. زبان فارسی در بسیاری از کشورهای اسلامی، زبان دوم دین محسوب می‌شود؛[۱۴]
  2. اسناد تاریخی نشان می‌دهد که زبان فارسی چندین قرن در کشورهای مختلف جهان از جایگاه بسیار مهم برخوردار بوده است. برای مثال، در دوران عثمانی، مکاتبات اداری عثمانی‌ها به زبان فارسی بوده و شعرای فارسی داشتند؛
  3. در حال‌حاضر کشورهایی مانند هند، پاکستان، بنگلادش و ترکمنستان از اشعار حافظ، سعدی، مولانا، رودکی و فردوسی استفاده می‌کنند؛
  4. بعد از انقلاب اسلامی ایران، بسیاری از افراد به منظورآشنایی با انقلاب ایران، به یادگیری زبان فارسی پرداختند.[۱۵]

زبان فارسی در کشورهای غیرفارسی‌زبان

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

ازبکستان

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

اقلیت تاجیک در ازبکستان، بزرگ‌ترین اقلیت پارسی‌گوی جهان را تشکیل می‌دهند.[۱۶]

بحرین

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

کشور بحرین در سال ۱۹۷۱م از ایران جدا شد و به‌واسطه پیوندهای تاریخی با ایران، شهروندان ایرانی‌تبار زیادی دارد و زبان فارسی به‌طور گسترده‌ای در آن رواج دارد.[۱۷]

هند

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
اشعار فارسی نوشته شده بر دیوار تاج محل - شهر آگرا در هند
اشعار فارسی نوشته شده بر دیوار تاج محل - شهر آگرا در هند

زبان فارسی در هند ریشهٔ دیرینه دارد و از زمان تسلط محمود غزنوی بر هند، حدود ۳۰ سلسلهٔ حاکمان فارسی‌زبان در هند به سلطنت رسیده که ۹ قرن را در بر می‌گیرد. در این مدت، زبان فارسی، زبان رسمی حکومت‌های هند بود[۱۸] و این زبان بر اندیشه، روابط اجتماعی، سیاست، اقتصاد و فرهنگ مردم هند سیطره داشت. همچنین سرزمین هند در این مدت، مرکز پرورش شعر و ادب فارسی بود.[۱۹]

پاکستان

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بسیاری از نخبگان پاکستانی به زبان فارسی سخن می‌گویند و شاعر پارسی‌گوی بزرگ، اقبال لاهوری هم در این کشور می‌زیسته و بیش از هفت‌هزار بیت شعر به فارسی سروده است. مردم پاکستان در حین استفاده از زبان اردو، از ضرب‌المثل‌های فارسی استفاده می‌کنند و زبان آنها ارتباطی تنگاتنگ با زبان فارسی دارد. سرود ملی پاکستان نیز به‌گونه‌ای سروده شده که به هردو زبان فارسی و اردو، قابل فهم است.[۲۰]

عراق

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

زبان فارسی در میان کردهای عراق هم شناخته شده است؛ به‌واسطه نزدیکی تاریخی این منطقه به ایران، زبان فارسی همواره از محبوبیت و نفوذ خاصی در این منطقه برخوردار بوده و تا کمتر از ۱۰۰ سال پیش، فارسی به‌عنوان زبان ادبی منطقهٔ کردستان عراق در مدارس تدریس می‌شد.[۲۱]

گسترش زبان فارسی در جهان

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

زبان فارسی به‌واسطه مهاجرت ایرانیان و افغانستانی‌ها در دورهٔ معاصر به‌بسیاری از کشورهای جهان راه یافته است. امروزه جمعیت بزرگی از فارسی‌زبانان در آمریکای شمالی، اروپا، کشورهای حوزهٔ خلیج فارس، شرق آسیا و استرالیا زندگی می‌کنند.[۲۲]

ظرفیت‌های زبان فارسی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

زبان فارسی، به‌دلیل ظرفیت و غنای ادبیات خود، امکان انتقال مفاهیم عرفانی، فرهنگی و هنری و مباحث علمی، ادبی و تاریخی وسیعی را برای فارسی‌زبانان فراهم آورده است.[۲۳]

عوامل ماندگاری زبان فارسی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

تولید اندیشه

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

زبان فارسی در طول حیات خود، زبان اندیشه‌ورزی و ابزار انتقال اندیشه بوده است؛ برای مثال، کورش و داریوش در زمان باستان به این زبان سخن می‌گفتند و خرد جمعی مردمان ایران قدیم را در قالب منشورها و فرمان‌های سیاسی و حقوقی بر صخره‌ها و ستون‌ها حک می‌کردند.[۲۴] در دورهٔ میانه نیز فرهنگ و اندیشهٔ عرفانی، سیاسی و اخلاقی ایرانی در آثاری مانند یادگار زَریران، دینْکرد، بُنْدَهِش، اَرداویراف‌نامه با این زبان تدوین شده است.[۲۵]

ادبیات غنی و شعر

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

زبان فارسی از پشتوانهٔ ادبیات بسیار غنی و بی‌نظیر در جهان برخوردار بوده است. شعر، رکن اصلی ادبیات فارسی است که پیشینهٔ آن به سروده‌های زرتشت در سه‌هزار سال پیش می‌رسد و در دوران جدید با تلاش و سروده‌های رودکی، سنایی غزنوی، فردوسی، نظامی، خاقانی، سعدی، مولوی، حافظ، جامی، صائب تبریزی، بیدل دهلوی، شهریار، نیما، اخوان و هزاران شاعر فارسی‌گوی دیگر، آثار حماسی، عرفانی، اخلاقی و ادبی در قالب شعر پدید آمده و موجب ماندگاری این زبان شده است.[۲۶]

گسترش خوانشی حکیمانه از اسلام

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

همراهی زبان فارسی با دین و معارف اسلامی و محتوای عرفانی آن یکی از عوامل ماندگاری و بالندگی این زبان محسوب می‌شود؛[۲۷] زیرا این زبان، نوعی گفتمان دینی را به‌عنوان اسلام حکیمانه در خود پرورش داد که بر فلسفه و عرفان کهن ایرانی و آداب و سنن بومی منطبق بود.[۲۸]

ویژگی‌های زبان فارس

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  1. فارسی، زبان دوم کلاسیک جهان پس از زبان یونانی شناخته شده است.
  2. فارسی از نظر شمار و تنوع اصطلاحات در میان سه زبان اول جهان جای دارد.
  3. فارسی از نظر دامنه و تنوع واژه‌ها یکی از پُر مایه‌ترین و بزرگ‌ترین زبان‌های جهان است.
  4. زبان فارسی توانایی ساختن ۲۲۵ میلیون واژه را دارد که در میان زبان‌های گیتی بی‌مانند است.
  5. فارسی سیزدهمین زبان پُرکاربرد در اینترنت است.
  6. زبان فارسی یک سده از لاتین و دوازده سده از انگلیسی جلوتر است.
  7. از ده شاعر برتر جهان، پنج تن آن فارسی‌زبان هستند.
  8. فارسی برای شش قرن زبان رسمی کشورهای هند، بنگلادش و پاکستان بود.
  9. تهاجم عربی پس از ظهور اسلام، نتوانست فارسی را مانند بسیاری از زبان‌های دیگر از بین ببرد.[۲۹]

خط فارسی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

فارسی در دوران باستان با «خط میخی» و از چپ به راست نوشته می‌شد و ۳۶ حرف داشت اما فارسی میانه با «خط پهلوی» از راست به چپ بود و ۱۴ حرف داشت. خط زبان فارسی نو، در دورهٔ اسلام از «خط عربی» با اصلاحات و اضافاتی در نوشتن گرفته شد و در طول دوره‌های مختلف توسط فارسی زبان‌ها، ساده و نشانه‌های ویژه‌ای برای واج‌های مخصوص فارسی در آن به وجود آمد.[۳۰] امروزه زبان فارسی با دو خط نوشته می‌شود. خط اصلی که توسط اکثریت فارسی زبانان مورد استفاده قرار می‌گیرد «خط فارسی» است اما خط رایج در تاجیکستان، به‌نام خط «سیریلیک» خوانده می‌شود.[۳۱]

کارکردهای فرازبانی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

گسترش فرهنگ و تمدن اسلامی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

یکی از کارکردهای فرازبانی زبان فارسی، نقش آن در گسترش فرهنگ و تمدن اسلامی در جهان بوده است؛ یعنی بخش عمدهٔ فلسفه، دین، عرفان، اخلاق و سیاست ریشهٔ اسلامی و ایرانی دارد و طی قرن‌ها به زبان فارسی در جهان اسلام منتشر و ترویج شده است.[۳۲]

عرفان و معنویت اسلامی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

زبان فارسی، عامل مهم گسترش معنویت اسلامی در جهان بوده است. برای مثال، در آسیای میانه به سمت شرق تا کشور مغولستان، تعداد زیادی از مزار عارفان ایرانی دیده می‌شود که به این سرزمین‌ها سفر و اسلام را با زبان فارسی ترویج کرده‌اند. در شبه‌قارهٔ هند نیز «ابوالحسن علی بن عثمان هجویری» از عرفای قرن پنجم هجری است که اسلام را ترویج کرد و امروزه مرقد وی در لاهور زیارتگاه مردم پاکستان است. همچنین به‌صورت عموم، مردم بخش‌هایی از چین، ویتنام، مالزی، لائوس، کامبوج، فیلیپین و اندونزی توسط عارفان فارسی‌زبان ایرانی با اسلام آشنا شدند.[۳۳]

فرهنگ و هنر اسلامی ـ ایرانی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

زبان فارسی، عامل ترویج فرهنگ و هنر اسلامی و ایرانی در جهان بوده است و نمونهٔ آن را می‌توان در «تاج‌محل» هند نشان داد. همچنین، در مساجد پکن که دورترین نقطهٔ چین نسبت به عالم اسلام محسوب می‌شود، آثار هنری از جمله کتیبه‌هایی با اشعار فارسی دیده می‌شود. بسیاری از واژگان فارسی نیز در زبان‌های مردم این مناطق به‌صورت دخیل وجود دارد که نشان از تأثیر فرهنگ ایران و اسلامی در این مناطق است.[۳۴]

ترجمهٔ گستردهٔ قرآن

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
نسخه‌ای قدیمی از ترجمه قرآن به زبان فارسی که در موزه آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود
نسخه‌ای قدیمی از ترجمه قرآن به زبان فارسی که در موزه آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود

زبان فارسی، اولین و قدیمی‌ترین زبانی است که هزار سال پیش، قرآن به آن ترجمه شده است؛ در حالی‌که قرن‌ها طول کشیده تا قرآن به زبان‌های غیرفارسی ترجمه شود.[۳۵]

تدوین و ترویج بینش دینی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بسیاری از آموزه‌های دینی به زبان فارسی تدوین شده و در اختیار مسلمانان قرار گرفته است؛[۳۶]

زبان دوم دین اسلام

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

به‌دلیل نقش زبان فارسی در ترویج معارف اسلامی، این زبان در بین کشورهای دوردست تمدن اسلامی پس از زبان عربی، دومین زبان دین اسلام محسوب می‌شود.[۳۷]

معرف اقتدار تمدنی ایران در جهان

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

رتبهٔ ادبی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

به‌نظر کارشناسان، زبان فارسی از نظر جایگاه در رتبه‌بندی ادبی می‌تواند معرف اقتدار فرهنگی و تمدنی ایران در جهان باشد؛ این زبان در رتبه‌بندی جهانی، جایگاه بالایی دارد و از ۱۰ شاعر برجستهٔ جهان، دست‌کم پنج تن متعلق به زبان فارسی است.[۳۸]

رتبهٔ علمی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بر اساس مدارک منتشر شده، تولید علم به زبان فارسی در ۴۰ سال اخیر با افزایش ۱۴۰ و متوسط رشد سالانه ۱۳ درصد، بالاترین میزان رشد در میان سایر زبان‌ها را به‌عنوان زبان علمی داشته است و با ۲۳ پله ارتقا از رتبهٔ ۳۸ به‌رتبهٔ ۱۵ در میان سایر زبان‌های دنیا رسیده است.[۳۹]

یکی از چهار زبان کلاسیک دنیا

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در سال ۱۸۷۲م در نشست ادیبان و زبان‌شناسان اروپایی در برلین، زبان‌های فارسی، یونانی، لاتین و سانسکریت به‌عنوان زبان‌های کلاسیک جهان برگزیده شدند. بر اساس تعریف، زبانی کلاسیک به‌شمار می‌آید که سه ویژگی باستانی بودن، ادبیات غنی داشتن و تغییرات اندک در آخرین هزارهٔ عمر خود را داشته باشد.[۴۰]

روز زبان و ادبیات فارسی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

۲۵ اردیبهشت به‌عنوان روز پاسداشت زبان فارسی در تقویم ایران ثبت شده است.[۴۱]

متون ماندگار و مهم به زبان فارسی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

آثار علمی، ادبی، فلسفی، تاریخی و دینی زیادی به زبان فارسی نوشته شده و به عنوان میراث ماندگار این زبان، شناخته می‌شوند که برخی از نمونه‌های قدیمی آن عبارت‌اند از:

  1. «دانشنامهٔ علائی»، نخستین دانشامهٔ علوم و فلسفه از «ابن‌سینا»؛[۴۲]
  2. «هدایة المتعلمین فی‌الطب»، قدیمی‌ترین متن پزشکی از «ابوبکر ربیع بن احمد الأخوینی البخاری»؛
  3. «التفهیم لاوائل صناعه التنجیم» دربارهٔ هندسه، حساب، هیئت، اسطرلاب و احکام نجوم از «ابوریحان بیرونی»؛[۴۳]
  4. «شاهنامه» شاهکار ادبی و اثر حماسی منظوم از «فردوسی»؛[۴۴]
  5. «تاریخ بیهقی» شاهکار ادبی و تاریخی از «ابوالفضل محمد بن حسین بیهقی»؛[۴۵]
  6. سِرَاجُ التَوَارِیخ، کتابی دربارهٔ تاریخ افغانستان از «ملا فیض‌محمد کاتب هزاره».[۴۶]

نهادهای ترویج زبان فارسی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

امروزه نهادهای رسمی و غیررسمی گوناگونی مانند مدرسه، رسانه و انجمن‌های ادبی، متولی حفظ و ترویج زبان فارسی هستند. در کشور ایران سه نهاد به‌صورت رسمی، متولی اصلی حفظ و ترویج زبان فارسی شناخته می‌شوند:

  1. فرهنگستان ادب و زبان فارسی؛
  2. صدا و سیما؛
  3. آموزش و پرورش؛
  4. بنیاد سعدی نیز متولی ترویج زبان فارسی در بیرون از ایران است.[۴۷]
  5. جامعه المصطفی العالمیه[۴۸]

ترویج زبان فارسی در دنیا

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بورسیه‌های ترویج زبان فارسی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در سال‌های اخیر برنامهٔ ترویج زبان فارسی در خارج از ایران با اعطای بورسیه و جذب دانشجو از کشورهای جهان برنامه‌ریزی شده و در این چارچوب، بیش از ۱۰۰ هزار دانشجوی خارجی در دانشگاه‌های ایران در ضمن تحصیل دانش‌های گوناگون، زبان فارسی را نیز فرامی‌گیرند.[۴۹]

کرسی‌های ترویج و آموزش زبان فارسی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

امروزه جمهوری اسلامی ایران در ۴۵ نقطه از جهان با همکاری رایزنان فرهنگی خود و زیر نظر سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، کرسی‌های ترویج و آموزش زبان فارسی را بنیان نهاده است.[۵۰]

عوامل تهدیدکنندهٔ زبان فارسی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

آموزشی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مدارس

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

تهدیدهای آموزشی عبارت از سهل‌انگاری در تدریس زبان و ادبیات فارسی و بی‌توجهی به املا و انشا در مدارس است. به‌نظر برخی کارشناسان مشکلات زیادی در رسم‌الخط، نگارش، گزینش متن و منابع و نیز غلط‌های املایی بسیار در کتاب‌های درسی ایران وجود دارد.[۵۱]

دانشگاه

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در نهاد دانشگاه نیز مسئلهٔ پاسداشت زبان فارسی به‌طور شایسته، جدی گرفته نشده و متون درسی و کنشگران دانشگاهی با واژگان فارسی همراهی نمی‌کنند.[۵۲]

فرهنگی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

کاربرد اصطلاحات انگلیسی و فرانسوی و غفلت از وضع اصطلاحات جایگزین فارسی، از مهم‌ترین تهدیدهای فرهنگی دربارهٔ زبان فارسی است.[۵۳] امروزه بسیاری از محصولات فناوری و تجاری در کشورهای فارسی‌زبان، نام‌های فرنگی و بیگانه دارند.[۵۴]

پانویس

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  1. ↑ رضایی باغ‌بیدی، «پهلوی، زبان و ادبیات پهلوی»، وب‌سایت مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.
  2. ↑ «حداد عادل: زبان فارسی، سرمایۀ مشترک ایران، افغانستان و تاجیکستان است»، وب‌سایت خانۀ ادبیات افغانستان.
  3. ↑ محمدی فومنی، «تأثیر فرهنگی زبان و ادبیات فارسی در جهان»، وب‌سایت تابناک.
  4. ↑ جدیدی، «پاسداشت زبان فارسی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
  5. ↑ دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژۀ فارسی میانه.
  6. ↑ رضایی باغ‌بیدی، «دری زبان»، وب‌سایت دانشنامۀ جهان اسلام.
  7. ↑ «خروج زبان فارسی از هند توطئه بزرگ انگلیسی‌ها بود»، خبرگزاری ایبنا.
  8. ↑ میرزایی حصاریان، «جایگاه زبان فارسی در تمدن نوین اسلامی از دیدگاه مقام معظم رهبری»، 1399ش، ص60.
  9. ↑ «زایایی و مانایی زبان فارسی و چرایی تبدیل آن به دُرّ دَری»، خبرگزاری ایرنا.
  10. ↑ «زبان فارسی اصالت خود را حفظ کرده است»، خبرگزاری ایبنا.
  11. ↑ «زبان فارسی؛ دیروز، امروز و فردا»، خبرگزاری ایمنا.
  12. ↑ جدیدی، «پاسداشت زبان فارسی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
  13. ↑ زبان فارسی و اهمیت آن»، وب‌سایت پیشخوان.
  14. ↑ زبان فارسی و اهمیت آن»، وب‌سایت پیشخوان.
  15. ↑ میرزایی حصاریان، «جایگاه زبان فارسی در تمدن نوین اسلامی از دیدگاه مقام معظم رهبری»، 1399ش، ص48.
  16. ↑ «اس.بی.اس:زبان فارسی بیش از حد تصور در جهان گسترده است»، خبرگزاری ایرنا.
  17. ↑ «اس.بی.اس: زبان فارسی بیش از حد تصور در جهان گسترده است»، خبرگزاری ایرنا.
  18. ↑ شهریار، «کاوش در پیشینۀ زبان و ادبیات فارسی در شبه‌قارۀ هند فرهنگ»، وب‌سایت فرهنگ اسلامی.
  19. ↑ «تأسیس کرسی‌های زبان عِبری با حمایت آمریکا در هند، چراغ ۱۳۰ دپارتمان فارسی خاموش شد»، خبرگزاری تسنیم.
  20. ↑ «اس.بی.اس: زبان فارسی بیش از حد تصور در جهان گسترده است»، خبرگزاری ایرنا.
  21. ↑ «اس.بی.اس: زبان فارسی بیش از حد تصور در جهان گسترده است»، خبرگزاری ایرنا.
  22. ↑ «اس.بی.اس: زبان فارسی بیش از حد تصور در جهان گسترده است»، خبرگزاری ایرنا.
  23. ↑ جدیدی، «پاسداشت زبان فارسی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
  24. ↑ فلاح، «نقش زبان فارسی در گسترش هویت ملی و فرهنگی ایران»، مجلهٔ مطالعات ملی، 1387ش، ص3.
  25. ↑ «زایایی و مانایی زبان فارسی و چرایی تبدیل آن به دُرّ دَری»، خبرگزاری ایرنا.
  26. ↑ «زبان فارسی و اهمیت آن»، وب‌سایت پیشخوان.
  27. ↑ جدیدی، «پاسداشت زبان فارسی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
  28. ↑ موسوی بجنوردی، کاظم، «افغانستان و زبان و ادب فارسی»، وب‌سایت مرکز دائرةالمعارف اسلامی.
  29. ↑ «عجایب زبان فارسی/ به‌کارگیری ۱۹ فعل در یک جمله!»، خبر آنلاین.
  30. ↑ شهری، «نگاهی به خطوط گذشته و امروز فارسی»، وب‌سایت آریانا نیوز.
  31. ↑ «اس.بی.اس: زبان فارسی بیش از حد تصور در جهان گسترده است»، خبرگزاری ایرنا.
  32. ↑ «نقش زبان فارسی در گسترش تمدن اسلامی»، وب‌سایت دیگران.
  33. ↑ «نقش زبان فارسی در گسترش تمدن اسلامی»، وب‌سایت دیگران.
  34. ↑ «نقش زبان فارسی در گسترش تمدن اسلامی»، وب‌سایت دیگران.
  35. ↑ «نقش زبان فارسی در گسترش تمدن اسلامی»، وب‌سایت دیگران.
  36. ↑ «نقش زبان فارسی در گسترش تمدن اسلامی»، وب‌سایت دیگران.
  37. ↑ «نقش زبان فارسی در گسترش تمدن اسلامی»، وب‌سایت دیگران.
  38. ↑ «چرا زبان فارسی یک «اَبَرزبان» است؟»، خبرآنلاین.
  39. ↑ «بررسی جایگاه زبان فارسی به‌عنوان زبان علم در دنیا»، وب‌سایت مؤسسۀ استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام.
  40. ↑ زبان فارسی یکی از چهار زبان کلاسیک جهان شد»، خبرگزاری ایبنا.
  41. ↑ «گرامی‌داشت روز زبان و ادبیات فارسی»، خبرگازی صدا و سیما.
  42. ↑ پزشک و خضرایی، «دانشنامه علائی»، وب‌سایت مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی.
  43. ↑ متینی، «نوآوری‌های ابوریحان بیرونی در ساختن واژه‌های دانشی پارسی»، وب‌سایت پارسی انجمن.
  44. ↑ رویین، «ما و شاهنامۀ فردوسی»، وب‌سایت خراسان زمین.
  45. ↑ صطفوی سبزواری، «تاریخ بیهقی»، وب‌سایت دانشنامۀ جهان اسلام.
  46. ↑ «سراج التواریخ»، ویکی زندگی.
  47. ↑ «مروری بر عملکرد نهادهای متولی زبان فارسی»، نسیم آنلاین.
  48. ↑ «جامعه المصطفی در توسعه زبان فارسی پیشگام است»، خبرگزاری ایرنا.
  49. ↑ «گرد همایی مؤسسه‌ها و نهادهای فعال در حوزۀ آموزش زبان فارسی»، وب‌سایت کالج بین‌الملل.
  50. ↑ «گرد همایی مؤسسه‌ها و نهادهای فعال در حوزۀ آموزش زبان فارسی»، وب‌سایت کالج بین‌الملل.
  51. ↑ «مروری بر عملکرد نهادهای متولی زبان فارسی»، نسیم آنلاین.
  52. ↑ «مروری بر عملکرد نهادهای متولی زبان فارسی»، نسیم آنلاین.
  53. ↑ «تهدید برای زبان فارسی؛ عربی یا انگلیسی؟»، خبرگزاری تسنیم.
  54. ↑ «مروری بر عملکرد نهادهای متولی زبان فارسی»، نسیم آنلاین.

منابع

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  • «اس.بی. اس: زبان فارسی بیش از حد تصور در جهان گسترده است»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۱۰ اسفند ۱۳۹۴ش.
  • «بررسی جایگاه زبان فارسی به‌عنوان زبان علم در دنیا»، وب‌سایت مؤسسهٔ استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام، تاریخ درج مطلب: ۱۵ آبان ۱۳۹۸ش.
  • پزشک، منوچهر و خضرایی، بابک، «دانشنامه علائی»، وب‌سایت مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۷ دی ۱۳۹۸ش.
  • «تأسیس کرسی‌های زبان عِبری با حمایت آمریکا در هند، چراغ ۱۳۰ دپارتمان فارسی خاموش شد»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۱ مرداد ۱۳۹۶ش.
  • «تهدید برای زبان فارسی؛ عربی یا انگلیسی؟»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۲۰ فروردین ۱۳۹۶ش.
  • «جامعه المصطفی در توسعه زبان فارسی پیشگام است»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب:۲۸ تیر ۱۴۰۱ش.
  • جدیدی، رضا، «پاسداشت زبان فارسی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ بازدید: ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
  • «چرا زبان فارسی یک اَبَرزبان است؟»، خبر آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۲۷ شهریور ۱۴۰۰ش.
  • دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
  • رضایی باغ‌بیدی، حسن، «زبان و ادبیات پهلوی»، وب‌سایت مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۲ آبان ۱۳۹۸ش.
  • رویین، رازق، «ما و شاهنامهٔ فردوسی»، وب‌سایت خراسان زمین، تاریخ درج مطلب: ۴ بهمن ۱۳۸۸ش.
  • «زایایی و مانایی زبان فارسی و چرایی تبدیل آن به دُرّ دَری»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۱ آبان ۱۳۹۸ش.
  • «زبان فارسی اصالت خود را حفظ کرده است»، خبرگزاری ایبنا، تاریخ درج مطلب: شنبه ۱۸ بهمن ۱۴۰۱ش.
  • «زبان فارسی؛ دیروز، امروز و فردا»، خبرگزاری ایمنا، تاریخ درج مطلب: ۲۷ شهریور ۱۳۹۹ش.
  • «زبان فارسی و اهمیت آن»، وب‌سایت پیشخوان، تاریخ درج مطلب: ۳۰ شهریور ۱۳۹۶ش.
  • «زبان فارسی یکی از چهار زبان کلاسیک جهان شد»، خبرگزاری ایبنا، تاریخ درج مطلب: ۲۶ شهریور ۱۳۹۰ش.
  • شهریار، سیداحمد، «کاوش در پیشینهٔ زبان و ادبیات فارسی در شبه‌قارهٔ هند»، وب‌سایت فرهنگ اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۲۶ آذر ۱۳۹۷ش.
  • شهری، بهمن، «نگاهی به خطوط گذشته و امروز فارسی»، وب‌سایت آریانا نیوز، تاریخ درج مطلب: ۱۹ اسفند ۱۳۹۹ش.
  • «عجایب زبان فارسی/ به‌کارگیری ۱۹ فعل در یک جمله!»، خبر آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۲۶ تیر ۱۳۹۸ش.
  • فلاح، مرتضی، «نقش زبان فارسی در گسترش هویت ملی و فرهنگی ایران»، مجلهٔ مطالعات ملی، شمارهٔ ۳۴، ۱۳۸۷ش.
  • «گرامی‌داشت روز زبان و ادبیات فارسی»، خبرگزاری صدا و سیما، تاریخ درج مطلب: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۰ش.
  • «گردهمایی مؤسسه‌ها و نهادهای فعال در حوزهٔ آموزش زبان فارسی»، وب‌سایت کالج بینالملل، تاریخ درج مطلب: ۱۰ اسفند ۱۴۰۱ش.
  • متینی، «نوآوری‌های ابوریحان بیرونی در ساختن واژه‌های دانشی پارسی»، وب‌سایت پارسی انجمن، تاریخ درج مطلب: ۲۲ آبان ۱۳۹۹ش.
  • محمدی فومنی، حسین، «تأثیر فرهنگی زبان و ادبیات فارسی در جهان»، وب‌سایت تابناک، تاریخ درج مطلب: ۱۲ دی ۱۳۹۰ش.
  • «مروری بر عملکرد نهادهای متولی زبان فارسی»، نسیم آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۱۵ فروردین ۱۴۰۲ش.
  • مصطفوی سبزواری، رضا، «تاریخ بیهقی»، وب‌سایت دانشنامهٔ جهان اسلام، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۳ش.
  • موسوی بجنوردی، کاظم، «افغانستان و زبان و ادب فارسی»، وب‌سایت مرکز دائرةالمعارف اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۳۱ شهریور ۱۴۰۰ش.
  • میرزایی حصاریان، محمدباقر، «جایگاه زبان فارسی در تمدن نوین اسلامی از دیدگاه مقام معظم رهبری»، دوفصلنامهٔ مطالعات الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی، دورهٔ ۸، شمارهٔ ۲، اسفند ۱۳۹۹ش.
  • «نقش زبان فارسی در گسترش تمدن اسلامی»، وب‌سایت دیگران، تاریخ درج مطلب: ۲۱ دی ۱۳۹۲ش.
برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:زبان_فارسی&oldid=39888»