پرش به محتوا

پیش‌نویس:بهشت زهرا: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر
دیداریویکی‌متن
imported>زینب غفاری
imported>شاهرودی
 
(۱۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۸ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
'''<big>بهشت زهرا</big>'''؛ بزرگترین آرامگاه ایران.
[[پرونده:1920px-Beheshte Zahra Cemetery 13.jpg|جایگزین=بهشت زهرا|بندانگشتی|بهشت زهرا، بزرگ‌ترین آرامستان ایران]]
'''{{درشت|بهشت زهرا}}'''؛ بزرگ‌ترین آرامگاه ایران.


قبرستان «بهشت زهرا» واقع در جنوب [[تهران]]، در سال ۱۳۴۹ش مورد بهره‌برداری قرار گرفت. این آرامگاه بزرگ با گذشت زمان توسعه پیدا کرد و در سال ۱۳۶۹ش، با تغییر شرایط اجتماعی و اقتصادی به «سازمان بهشت زهرا» تغییر یافت. قطعه‌های زیادی در این مکان وجود دارد که از مهمترین آنها می‌توان به قطعة [[شهدا]] و هنرمندان اشاره کرد. بهشت زهرا، به‌دلیل اولین سخنرانی تاریخی [[امام خمینی]]، بعد از بازگشت به [[ایران]] و همچنین وجود مزار شهدای [[انقلاب اسلامی]] و همجواری با مرقد بنیانگذار [[جمهوری اسلامی ایران]] دارای اهمیت سیاسی ـ مذهبیِ در تاریخ معاصر ایران است.
قبرستان «بهشت زهرا» واقع در جنوب [[تهران]]، در سال ۱۳۴۹ش مورد بهره‌برداری قرار گرفت. این آرامگاه بزرگ با گذشت زمان توسعه پیدا کرد و در سال ۱۳۶۹ش، با تغییر شرایط اجتماعی و اقتصادی به «سازمان بهشت زهرا» تغییر یافت. قطعه‌های زیادی در این مکان وجود دارد که از مهم‌ترین آنها می‌توان به قطعة [[شهادت|شهدا]] و هنرمندان اشاره کرد. بهشت زهرا، به‌دلیل اولین سخنرانی تاریخی [[امام خمینی]]، بعد از بازگشت به [[ایران]] و همچنین وجود مزار شهدای [[انقلاب اسلامی]] و همجواری با مرقد بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران دارای اهمیت سیاسی ـ مذهبیِ در تاریخ معاصر ایران است.
==نامگذاری==
پانزدهم [[تیر]] 1349ش، نمایندگان انجمن شهر و معتمدان بازار [[تهران]] طی نشستی در منزل آیت‌الله سید احمد خوانساری، از علمای تهران، این مکان را بهشت زهرا نامگذاری کردند و در 25 تیرماه 1349ش، این آرامگاه به شکل رسمی، در حضور مقامات شهر افتتاح شد.<ref>[https://www.arshehonline.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-118/68708-%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86-%D9%81%D8%B1%D8%AF-%D8%AF%D9%81%D9%86-%D8%B4%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D9%87%D8%B4%D8%AA-%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86-%DA%A9%D9%87-%D8%A8%D9%88%D8%AF-%D8%B9%DA%A9%D8%B3 «نخستین فرد دفن شده در بهشت زهرای تهران که بود؟»، وب‌سایت عرشه.]</ref>


==تاریخچه==
== نامگذاری بهشت زهرا ==
در سال ۱۳۴۵ش، آرامگاه بهشت زهرا به‌منظور خاتمه دادن به مسئلة تعدد قبرستان‌ها در [[تهران]] احداث شد. این آرامگاه در قطعه ‌زمینی به‌مساحت ۳۱۴ هکتار، در جنوب تهران نزدیک بارگاه عبدالعظیم حسنی در شهرری با حضور شهردار، معاونان و رؤسای سازمان قبرستان‌های تهران تأسیس شد و در سال ۱۳۴۹ش بهره‌برداری شد.<ref>[https://lib.eshia.ir/23019/1/2273 خاوری، «بهشت زهرا»، وب‌سایت دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref>  در سال ۱۳۶۹ش، با تغییر شرایط اجتماعی و اقتصادی، اساس‌نامۀ جدید قبرستان‌های تهران در وزارت کشور تصویب شد و به نام «سازمان بهشت زهرا» تغییر یافت.<ref>[https://lib.eshia.ir/23019/1/2273 خاوری، «بهشت زهرا»، وب‌سایت دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref>  فعالیت سازمان بهشت زهرا پس از انقلاب اسلامی ایران و با توسعة شهر تهران، گسترش پیدا کرد و بخش‌های خدماتی زیادی احداث شد. بخش عمده‌ای از بهشت زهرا به با عنوان «گلزار شهدا» به [[سازمان بنیاد شهید]] و امور ایثارگران سپرده شد تا پیکر شهدای جنگ [[ایران]] و [[عراق]] در آن‌جا دفن شوند.<ref>[https://lib.eshia.ir/23019/1/2273 خاوری، «بهشت زهرا»، وب‌سایت دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref>  در [[بهمن]] ۱۳۷۶ش، در قسمت شمال و شمال‌شرقی بهشت زهرا، 110 هکتار و در سال ۱۳۸۷ش، در قسمت شرقی، ۱۶۰ هکتار زمین در اطراف کهریزک و باقرشهر خریداری و به آن اضافه شد.<ref>[https://www.isna.ir/news/91081609767/%D8%A8%D9%87%D8%B4%D8%AA-%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7-%D8%B3-%D9%88-%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA «بهشت زهرا(س) و آمارهایی که محرمانه مانده است!»، خبرگزاری ایسنا.]</ref>  با درگذشت [[امام خمینی]] در [[خرداد]] 1368ش، مزاری در حاشیة بزرگراه تهران ـ [[قم]]، مجاور گلزار شهدا واقع در غرب بهشت زهرا، احداث شد.<ref>[https://lib.eshia.ir/23019/1/2273 خاوری، «بهشت زهرا»، وب‌سایت دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref>  بهشت زهرا امروزه به یکی از مکان‌های مقدس تهران تبدیل شده است و بیشتر متوفیان در آنجا به خاک سپرده می‌شوند.  تاکنون بیش از ۱٬۶۹۸٬۰۰۰ نفر در بهشت زهرا دفن شده‌اند.<ref>[https://iraniju.ir/%D8%A8%D9%87%D8%B4%D8%AA-%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7/ «بهشت زهرای تهران: بررسی صفر تا 100 دسترسی و امکانات آرامگاه بهشت زهرا تهران»، وب‌سایت ایرانیجور.]</ref>
پانزدهم [[تیر]] ۱۳۴۹ش، نمایندگان انجمن شهر و معتمدان بازار [[تهران]] طی نشستی در منزل آیت‌الله سید احمد خوانساری، از علمای تهران، این مکان را [[بهشت زهرا]] نامگذاری کردند و در ۲۵ تیرماه ۱۳۴۹ش، این آرامگاه به شکل رسمی، در حضور مقامات شهر افتتاح شد.<ref>[https://www.arshehonline.com/بخش-جامعه-118/68708-نخستین-فرد-دفن-شده-در-بهشت-زهرای-تهران-که-بود-عکس «نخستین فرد دفن شده در بهشت زهرای تهران که بود؟»، وب‌سایت عرشه.]</ref>


==اهمیت بهشت زهرا==
== تاریخچه و توسعه بهشت زهرا ==
بهشت زهرا، به‌دلیل اولین سخنرانی تاریخی [[امام خمینی]] بعد از بازگشت به [[ایران]]، همچنین مزار هزاران شهید [[انقلاب اسلامی]]، دفاع مقدس، شهدای حرم و امنیت و همجواری با مرقد بنیانگذار [[جمهوری اسلامی ایران]] دارای اهمیت سیاسی ـ مذهبیِ در تاریخ معاصر ایران بوده و یکی از قطب‌های فرهنگی کشور است.<ref>[https://lib.eshia.ir/23019/1/2273 خاوری، «بهشت زهرا»، وب‌سایت دانشنامۀ جهان اسلام.]؛ [https://www.irna.ir/news/84995706/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%B4%DB%8C%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%DA%AF%D9%84%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D8%B7%D9%87%D8%B1-%D8%B4%D9%87%D8%AF%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D9%87%D8%B4%D8%AA-%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7-%D8%B3 «بازدید جمعی از شیعیان فرانسه از گلزار مطهر شهدای بهشت زهرا است».]</ref>
=== تأسیس و نام‌گذاری ===
در سال ۱۳۴۵ش، آرامگاه بهشت زهرا به‌منظور خاتمه دادن به مسئله تعدد قبرستان‌ها در [[تهران]] احداث شد. این آرامگاه در قطعه زمینی به‌مساحت ۳۱۴ هکتار، در جنوب تهران نزدیک بارگاه عبدالعظیم حسنی در شهرری با حضور شهردار، معاونان و رؤسای سازمان قبرستان‌های تهران تأسیس شد و در سال ۱۳۴۹ش بهره‌برداری شد.<ref>[https://lib.eshia.ir/23019/1/2273 خاوری، «بهشت زهرا»، وب‌سایت دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref>


==بخش‌های مختلف بهشت زهرا==
در سال ۱۳۶۹ش، با تغییر شرایط اجتماعی و اقتصادی، اساس‌نامهٔ جدید قبرستان‌های تهران در وزارت کشور تصویب شد و به نام «سازمان بهشت زهرا» تغییر یافت.<ref>[https://lib.eshia.ir/23019/1/2273 خاوری، «بهشت زهرا»، وب‌سایت دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref>
سازمان بهشت زهرا در سه ناحیه در حال ارائۀ خدمات  است:<ref>[https://www.rajeoon.com/sazman-behesht-zahra/ «آنچه باید در مورد سازمان بهشت زهرا و خدمات مربوط به بهشت زهرا دانست»، وب‌سایت راجعون.]</ref>
'''ناحیة یک''': از قطعة یک تا ۱۱۲ که از قدیمی‌ترین قطعه‌های بهشت زهرا است و قطعة  هنرمندان و کودکان در این ناحیه قرار دارد. مهم‌ترین قطعه‌های این ناحیه عبارت است از:


- '''قطعة ۴۴'''، که مزار بیش از چهار هزار [[شهید]] گمنام است.<ref>[https://beheshtezahra.tehran.ir/%D8%AC%D8%B2%D8%A6%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D8%AE%D8%A8%D8%B1/ArticleId/4751 «قطعه 44 شهدای گمنام»، وب‌سایت سازمان بهشت حضرت زهرا.]</ref>  
=== گسترش پس از انقلاب اسلامی ===
فعالیت سازمان بهشت زهرا پس از انقلاب اسلامی ایران و با توسعه شهر تهران، گسترش پیدا کرد و بخش‌های خدماتی زیادی احداث شد. بخش عمده‌ای از بهشت زهرا به با عنوان «گلزار شهدا» به سازمان بنیاد شهید و امور ایثارگران سپرده شد تا پیکر شهدای جنگ [[ایران]] و عراق در آن‌جا دفن شوند.<ref>[https://lib.eshia.ir/23019/1/2273 خاوری، «بهشت زهرا»، وب‌سایت دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref> در بهمن ۱۳۷۶ش، در قسمت شمال و شمال‌شرقی بهشت زهرا، ۱۱۰ هکتار و در سال ۱۳۸۷ش، در قسمت شرقی، ۱۶۰ هکتار زمین در اطراف کهریزک و باقرشهر خریداری و به آن اضافه شد.<ref>[https://www.isna.ir/news/91081609767/بهشت-زهرا-س-و-آمارهایی-که-محرمانه-مانده-است «بهشت زهرا(س) و آمارهایی که محرمانه مانده است!»، خبرگزاری ایسنا.]</ref> با درگذشت [[امام خمینی]] در [[خرداد]] ۱۳۶۸ش، مزاری در حاشیه بزرگراه تهران ـ قم، مجاور گلزار شهدا واقع در غرب بهشت زهرا، احداث شد.<ref>[https://lib.eshia.ir/23019/1/2273 خاوری، «بهشت زهرا»، وب‌سایت دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref>


- '''قطعة ۵0'''، در حد فاصل دو خیابان لاله چهار و شش قرار گرفته و مزار شهدای [[آتش‌نشان]]، شهدای ترور مجلس، شهدای مدافع حرم ارتش، سپاه و بسیج، شهدای هشت سال [[دفاع مقدس]]، شهدای رسانه، شهداسی منا، شهدای مدافع حرم از یگان‌های فاطمیون و زینبیون، شهدای یگان صابرین و شهدای مدافعان وطن و امنیت است.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1398/08/15/2134826/%DA%86%D9%87-%DA%A9%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D9%85%D8%B4%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D9%82%D8%B7%D8%B9%D9%87-50-%DA%AF%D9%84%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%B4%D9%87%D8%AF%D8%A7-%D9%85%DB%8C-%D8%B1%D8%B3%D8%AF «چه کسی به داد قطعه 50 گلزار شهدا می‌رسد؟»، خبرگزاری تسنیم.]</ref>
=== وضعیت کنونی ===
 
بهشت زهرا امروزه به یکی از مکان‌های مقدس تهران تبدیل شده است و بیشتر متوفیان در آنجا به خاک سپرده می‌شوند. تاکنون بیش از ۱٬۶۹۸٬۰۰۰ نفر در بهشت زهرا دفن شده‌اند.<ref>[https://iraniju.ir/بهشت-زهرا/ «بهشت زهرای تهران: بررسی صفر تا 100 دسترسی و امکانات آرامگاه بهشت زهرا تهران»، وب‌سایت ایرانیجور.]</ref>
- '''قطعة ۲۹'''، بسیاری از دیپلمات‌ها، مسئولان و نظامیان ردۀ بالا و افرادی که برای اهداف [[انقلاب اسلامی]] [[ایران]]، جان خود را فدا کرده‌‌اند، در این قطعه دفن شده‌اند. [[صیاد شیرازی]]، [[مرتضی آوینی]] و همچنین دیپلمات‌های کشته شده در واقعة تروریستی مزارشریف، در این قطعه مدفون هستند.<ref><ref>«بهشت زهرا»، وب‌سایت ویکی شیعه.</ref>[https://fa.wikishia.net/view/%D8%A8%D9%87%D8%B4%D8%AA_%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7 «بهشت زهرا»، وب‌سایت ویکی شیعه.]</ref>
 
- '''قطعة ۳۳'''، محل دفن بعضی از مبارزان مشهور علیه حکومت [[پهلوی]] که یا در درگیری و یا در زندان زمان پهلوی اعدام شدند، در این قطعه است.<ref>[https://fa.wikishia.net/view/%D8%A8%D9%87%D8%B4%D8%AA_%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7 «بهشت زهرا»، وب‌سایت ویکی شیعه.]</ref>  


- '''قطعة ۲۴'''، در این قطعه، عدة زیادی از شهدای فرمانده در جنگ [[ایران]] و [[عراق]]  و برخی مقام‌های ارشد [[جمهوری اسلامی]] در آرامگاهی که به یاد «شهدای هفت تیر» یا «۷۲تن» ساخته شده است، به ‌خاک سپرده شده‌اند.<ref>[https://fa.wikishia.net/view/%D8%A8%D9%87%D8%B4%D8%AA_%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7 «بهشت زهرا»، وب‌سایت ویکی شیعه.]</ref>
== اهمیت بهشت زهرا ==
 
[[پرونده:5777824 536.jpg|جایگزین=سخنرانی امام خمینی در بهشت زهرا|بندانگشتی|سخنرانی امام خمینی در ۱۲ بهمن ماه سال ۱۳۵۷؛ بهشت زهرا تهران]]
'''ناحیة دو''': از قطعة ۲۰۱ تا ۲۵۸ است که در سال 1376ش، کنار ضلع شمالی سازمان بهشت زهرا ساخته شد. بخشی از این ناحیه، محل دفن شهدای آتش سوزی مسجد ارک است. چهره‌های مشهور [[ایران]] در قطعة نام‌آوران به خاک سپرده ‌شده‌اند.<ref>[https://www.rajeoon.com/sazman-behesht-zahra/ «آنچه باید در مورد سازمان بهشت زهرا و خدمات مربوط به بهشت زهرا دانست،» وب‌سایت راجعون.]</ref>  
بهشت زهرا، به‌دلیل اولین سخنرانی تاریخی امام خمینی بعد از بازگشت به ایران، همچنین مزار هزاران شهید انقلاب اسلامی، دفاع مقدس، شهدای حرم و امنیت و همجواری با مرقد بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران دارای اهمیت سیاسی ـ مذهبیِ در تاریخ معاصر ایران بوده و یکی از قطب‌های فرهنگی کشور است.<ref>[https://lib.eshia.ir/23019/1/2273 خاوری، «بهشت زهرا»، وب‌سایت دانشنامۀ جهان اسلام.]؛ [https://www.irna.ir/news/84995706/بازدید-جمعی-از-شیعیان-فرانسه-از-گلزار-مطهر-شهدای-بهشت-زهرا-س «بازدید جمعی از شیعیان فرانسه از گلزار مطهر شهدای بهشت زهرا است».]</ref>


'''ناحیة سه''': ناحیه سه شامل قطعه‌های۳۰۰ تا ۳۲۲ بوده و در حال حاضر از نواحی فعال سازمان است که در سال 1382ش تاسیس شد.<ref>[https://www.rajeoon.com/sazman-behesht-zahra/ «آنچه باید در مورد سازمان بهشت زهرا و خدمات مربوط به بهشت زهرا دانست،» وب‌سایت راجعون.]</ref>
== بخش‌های مختلف بهشت زهرا ==
سازمان بهشت زهرا در سه ناحیه در حال ارائهٔ خدمات است:<ref>[https://www.rajeoon.com/sazman-behesht-zahra/ «آنچه باید در مورد سازمان بهشت زهرا و خدمات مربوط به بهشت زهرا دانست»، وب‌سایت راجعون.]</ref>


==ساختار اداری بهشت زهرا==
=== ناحیه یک ===
این سازمان توسط معاونت خدمات شهرداری [[تهران]] مدیریت می‌شود که دارای آیین‌نامه‌های مالی و اداری است و تمامی فعالیت‌ها تحت نظارت هیئت مدیرة سازمان بهشت زهرا و ریاست معاونت خدمات شهری تهران، انجام می‌گیرد.<ref>[https://iraniju.ir/%D8%A8%D9%87%D8%B4%D8%AA-%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7/ «بهشت زهرای تهران: بررسی صفر تا 100 دسترسی و امکانات آرامگاه بهشت زهرا تهران»، وب‌سایت ایرانیجور.]</ref>
از قطعة یک تا ۱۱۲ که از قدیمی‌ترین قطعه‌های بهشت زهرا است و قطعه هنرمندان و کودکان در این ناحیه قرار دارد. مهم‌ترین قطعه‌های این ناحیه عبارت است از:[[پرونده:Graves-001.jpg|جایگزین=قطعه شهدای گمنام بهشت زهرا|بندانگشتی|قبور «شهدای گمنام»، قطعهٔ سرداران بی‌پلاک]]
* -'''قطعه ۴۴:''' مزار بیش از چهار هزار شهید گمنام است.<ref>[https://beheshtezahra.tehran.ir/جزئیات-خبر/ArticleId/4751 «قطعه 44 شهدای گمنام»، وب‌سایت سازمان بهشت حضرت زهرا.]</ref>
* '''قطعه ۵۰:''' در حد فاصل دو خیابان لاله چهار و شش قرار گرفته و مزار شهدای آتش‌نشان، شهدای ترور مجلس، شهدای مدافع حرم ارتش، سپاه و بسیج، شهدای هشت سال دفاع مقدس، شهدای رسانه، شهداسی منا، شهدای مدافع حرم از یگان‌های فاطمیون و زینبیون، شهدای یگان صابرین و شهدای مدافعان وطن و امنیت است.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1398/08/15/2134826/چه-کسی-به-داد-مشکلات-قطعه-50-گلزار-شهدا-می-رسد «چه کسی به داد قطعه 50 گلزار شهدا می‌رسد؟»، خبرگزاری تسنیم.]</ref>
* '''قطعه ۲۹''': بسیاری از دیپلمات‌ها، مسئولان و نظامیان ردهٔ بالا و افرادی که برای اهداف [[انقلاب اسلامی]] ایران، جان خود را فدا کرده‌اند، در این قطعه دفن شده‌اند. [[صیاد شیرازی]]، مرتضی آوینی و همچنین دیپلمات‌های کشته شده در واقعه تروریستی مزارشریف، در این قطعه مدفون هستند.<ref>«[https://fa.wikishia.net/view/بهشت_زهرا بهشت زهرا»، وب‌سایت ویکی شیعه.]</ref>
* '''قطعه ۳۳''': محل دفن بعضی از مبارزان مشهور علیه حکومت پهلوی که یا در درگیری یا در زندان زمان پهلوی اعدام شدند، در این قطعه است.<ref>[https://fa.wikishia.net/view/بهشت_زهرا «بهشت زهرا»، وب‌سایت ویکی شیعه.]</ref>
* '''قطعه ۲۴:''' در این قطعه، عده زیادی از شهدای فرمانده در جنگ ایران و عراق و برخی مقام‌های ارشد جمهوری اسلامی در آرامگاهی که به یاد «شهدای هفت تیر» یا «۷۲تن» ساخته شده است، به خاک سپرده شده‌اند.<ref>[https://fa.wikishia.net/view/بهشت_زهرا «بهشت زهرا»، وب‌سایت ویکی شیعه.]</ref>


==امکانات بهشت زهرا==
=== ناحیه دو ===
از قطعه ۲۰۱ تا ۲۵۸ است که در سال ۱۳۷۶ش، کنار ضلع شمالی سازمان بهشت زهرا ساخته شد. بخشی از این ناحیه، محل دفن شهدای آتش‌سوزی مسجد ارک است. چهره‌های مشهور [[ایران]] در قطعه نام‌آوران به خاک سپرده شده‌اند.<ref>[https://www.rajeoon.com/sazman-behesht-zahra/ «آنچه باید در مورد سازمان بهشت زهرا و خدمات مربوط به بهشت زهرا دانست،» وب‌سایت راجعون.]</ref>
 
=== ناحیه سه ===
ناحیه سه شامل قطعه‌های۳۰۰ تا ۳۲۲ بوده و در حال حاضر از نواحی فعال سازمان است که در سال ۱۳۸۲ش تأسیس شد.<ref>[https://www.rajeoon.com/sazman-behesht-zahra/ «آنچه باید در مورد سازمان بهشت زهرا و خدمات مربوط به بهشت زهرا دانست،» وب‌سایت راجعون.]</ref>
 
== ساختار اداری بهشت زهرا ==
این سازمان توسط معاونت خدمات شهرداری [[تهران]] مدیریت می‌شود که دارای آیین‌نامه‌های مالی و اداری است و تمامی فعالیت‌ها تحت نظارت هیئت مدیرت سازمان بهشت زهرا و ریاست معاونت خدمات شهری تهران، انجام می‌گیرد.<ref>[https://iraniju.ir/بهشت-زهرا/ «بهشت زهرای تهران: بررسی صفر تا 100 دسترسی و امکانات آرامگاه بهشت زهرا تهران»، وب‌سایت ایرانیجور.]</ref>
 
== امکانات بهشت زهرا ==
در بهشت زهرا امکاناتی به قرار ذیل در نظر گرفته شده است:
در بهشت زهرا امکاناتی به قرار ذیل در نظر گرفته شده است:
[[پرونده:12-12-17-111426004.jpg|جایگزین=عروجیان بهشت زهرا|بندانگشتی|مجموعه عروجیان بهشت زهرا]]
# احداث مجتمع عروجیان در سال ۱۳۹۲ش با امکاناتی مانند اورژانس، سالن‌های مختلف برای انتظار، تطهیر مخصوص خانم‌ها و آقایان و خواندن نماز میت.<ref>[https://www.rajeoon.com/sazman-behesht-zahra/ «آنچه باید در مورد سازمان بهشت زهرا و خدمات مربوط به بهشت زهرا دانست،» وب‌سایت راجعون.]</ref>
# به کار گرفتن افرادی به‌عنوان مباشر برای خدمت‌رسانی به خانواده‌های اموات در امور متوفیان مثل تهیه مزار و ثبت آن، تهیه آمبولانس برای حمل جنازه، هماهنگی‌های لازم در مورد سالن‌های مختلف و آماده‌کردن مداح، اکو و سایر اقلام مورد نیاز برای مراسمات مختلف تشییع، سوم، چهلم و سالگرد.<ref>[https://www.rajeoon.com/sazman-behesht-zahra/ «آنچه باید در مورد سازمان بهشت زهرا و خدمات مربوط به بهشت زهرا دانست،» وب‌سایت راجعون.]</ref>
# ساخت و تجهیز ساختمان تالار بهشت و سه بوستان عمومیِ شهید گمنام، شهید حیدرنیا و معراج به‌عنوان یکی از طرح‌های فرهنگی.<ref>[https://www.rajeoon.com/sazman-behesht-zahra/ «آنچه باید در مورد سازمان بهشت زهرا و خدمات مربوط به بهشت زهرا دانست،» وب‌سایت راجعون.]</ref>
# تشکیل پژوهشکده و کتابخانه واقع در ناحیه یک، برای رجوع دانشجویان و اساتید برای مطالعه و تحقیق در زمینه مرگ و مانند آن.<ref>[https://www.rajeoon.com/sazman-behesht-zahra/ «آنچه باید در مورد سازمان بهشت زهرا و خدمات مربوط به بهشت زهرا دانست،» وب‌سایت راجعون.]</ref>


'''-''' احداث مجتمع عروجیان در سال 1392ش با امکاناتی مانند اورژانس، سالن‌های مختلف برای انتظار، تطهیر مخصوص خانم‌ها و آقایان و خواندن نماز میت.<ref>[https://www.rajeoon.com/sazman-behesht-zahra/ «آنچه باید در مورد سازمان بهشت زهرا و خدمات مربوط به بهشت زهرا دانست،» وب‌سایت راجعون.]</ref>  
== یادمان‌ها در بهشت زهرا ==
[[پرونده:1102544.jpg|جایگزین=یادمان شهدای حج در بهشت زهرا|بندانگشتی|یادمان شهدای حج خونین در قطعه ۲۶ بهشت زهرا]]
'''- '''به کار گرفتن افرادی به‌عنوان مباشر برای خدمت‌رسانی به خانواده‌های اموات در امور متوفیان مثل تهیة مزار و ثبت آن، تهیة آمبولانس برای حمل جنازه، هماهنگی‌های لازم در مورد سالن‌های مختلف و آماده‌کردن مداح، اکو و سایر اقلام مورد نیاز برای مراسمات مختلف تشییع، سوم، چهلم و سالگرد.<ref>[https://www.rajeoon.com/sazman-behesht-zahra/ «آنچه باید در مورد سازمان بهشت زهرا و خدمات مربوط به بهشت زهرا دانست،» وب‌سایت راجعون.]</ref>  
یادمان‌هایی در بهشت زهرا برگزار شده است که عبارت‌اند از:
# '''ی'''ادمان جایگاه سخنرانی [[امام خمینی]] در ۱۲ بهمن ۱۳۵۷ش، در قطعه هفده.<ref>[https://lib.eshia.ir/23019/1/2273 خاوری، «بهشت زهرا»، وب‌سایت دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref>
# یادمان آرامگاه شهدای واقعه هفتم تیر و هشتم شهریور ۱۳۶۰ش، در قطعه ۲۴.<ref>[https://lib.eshia.ir/23019/1/2273 خاوری، «بهشت زهرا»، وب‌سایت دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref>
# یادمان شهدای حج خونین (قتل‌عام حاجیان در سال ۱۳۶۶ش توسط آل‌سعود)، در قطعه ۲۶.<ref>[https://fa.wikishia.net/view/بهشت_زهرا «بهشت زهرا»، وب‌سایت ویکی شیعه.]</ref>
# یادبودهایی برای شهید احمد کاظمی و شهید سعید سیاح طاهری، در قطعه 29.<ref>[https://fa.wikishia.net/view/بهشت_زهرا «بهشت زهرا»، وب‌سایت ویکی شیعه.]</ref>


'''- '''ساخت و تجهیز ساختمان تالار بهشت و سه بوستان عمومیِ [[شهید]] گمنام، شهید حیدرنیا و معراج به‌عنوان یکی از طرح‌های فرهنگی.<ref>[https://www.rajeoon.com/sazman-behesht-zahra/ «آنچه باید در مورد سازمان بهشت زهرا و خدمات مربوط به بهشت زهرا دانست،» وب‌سایت راجعون.]</ref>
== پانویس ==
{{پانویس}}
'''- '''تشکیل پژوهشکده و کتابخانه واقع در ناحیة یک، برای رجوع دانشجویان و اساتید برای مطالعه و تحقیق در زمینة مرگ و مانند آن.<ref>[https://www.rajeoon.com/sazman-behesht-zahra/ «آنچه باید در مورد سازمان بهشت زهرا و خدمات مربوط به بهشت زهرا دانست،» وب‌سایت راجعون.]</ref>


==یادمان‌ها در بهشت زهرا==
== منابع ==
یادمان‌هایی در بهشت زهرا برگزار ‌شده است که عبارت‌اند از:
{{آغاز منابع}}
* «آنچه باید در مورد سازمان بهشت زهرا و خدمات مربوط به بهشت زهرا دانست»، وب‌سایت راجعون، تاریخ بازدید: ۲۳ بهمن ۱۴۰۱ش.
'''- '''یادمان جایگاه سخنرانی امام خمینی در ۱۲ بهمن ۱۳۵۷ش، در قطعة هفده.  
* «بهشت زهرای تهران: بررسی صفر تا ۱۰۰ دسترسی و امکانات آرامگاه بهشت زهرا تهران»، وب‌سایت ایرانیجور، تاریخ بازدید: ۲۳ بهمن ۱۴۰۱ش.
* «بهشت زهرا»، وب‌سایت ویکی شیعه، تاریخ بازدید: ۲۱ بهمن ۱۴۰۱ش.
* «بهشت زهرا و آمارهایی که محرمانه مانده است!»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۱۳ آبان ۱۴۰۱ش.
* «چه کسی به داد قطعه ۵۰ گلزار شهدا می‌رسد؟»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۱۵ آبان ۱۳۹۸ش.
* خاوری، اجیه‌خانم، «بهشت زهرا»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، مرکز دائرهٔ المعارف اسلامی، ۱۳۷۷ش.
* «قطعه ۴۴ شهدای گمنام»، وب‌سایت سازمان بهشت حضرت زهرا، تاریخ درج مطلب: ۱۸ فروردین ۱۳۹۸ش.
* «مراسم گرامیداشت شهدای هفتم تیر در قطعه ۲۴ بهشت زهرا برگزار می‌شود»، وب‌سایت یا شهید، تاریخ درج مطلب: ۸ تیر ۱۴۰۱ش.
* «نخستین فرد دفن شده در بهشت زهرای تهران که بود؟»، وب‌سایت عرشه، تاریخ درج مطلب ۷ بهمن ۱۴۰۱ش.
{{پایان منابع}}


'''- '''یادمان آرامگاه شهدای واقعة هفتم تیر و هشتم شهریور 1360ش، در قطعة ۲۴.  
{{#seo:
|title=بهشت زهرا کجاست؟ تاریخچه و اهمیت بزرگ‌ترین آرامگاه ایران - ویکی زندگی
|title_mode=Replaced Title
|keywords=بهشت زهرا، آدرس بهشت زهرا، قطعه هنرمندان، قطعه شهدا، قبرستان تهران، سخنرانی امام خمینی
|description=بهشت زهرا، بزرگ‌ترین آرامگاه ایران در جنوب تهران، دارای اهمیت سیاسی و مذهبی ویژه‌ای است. با تاریخچه، قطعه‌های مهم مانند قطعه شهدا و هنرمندان بهشت زهرا آشنا شوید - ویکی زندگی
}}


'''- '''یادمان شهدای حج خونین (قتل عام حاجیان در سال ۱۳۶۶ش توسط آل‌سعود)، در قطعة ۲۶.
{{تهران-افقی}}


'''- '''یادبودهایی برای شهید احمد کاظمی و شهید سعید سیاح طاهری، در قطعه 29.
[[رده:اماکن دینی]]
==پانویس==
[[رده:بناهای خدماتی]]
{{پانویس}}
[[رده:جاذبه‌های گردشگری استان تهران]]
==منابع==
[[رده:قبرستان‌های ایران]]
* «آنچه باید در مورد سازمان بهشت زهرا و خدمات مربوط به بهشت زهرا دانست»، وب‌سایت راجعون، تاریخ بازدید: 23 بهمن 1401ش.
* «بهشت زهرای تهران: بررسی صفر تا 100 دسترسی و امکانات آرامگاه بهشت زهرا تهران»، وب‌سایت ایرانیجور، تاریخ بازدید: 23بهمن 1401ش.
* «بهشت زهرا»، وب‌سایت ویکی شیعه، تاریخ بازدید: 21 بهمن 1401ش.
* «بهشت زهرا و آمارهایی که محرمانه مانده است!»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: 13 آبان 1401ش.
* «چه کسی به داد قطعه 50 گلزار شهدا می‌رسد؟»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: 15 آبان 1398ش.
* خاوری، اجیه‌خانم، «بهشت زهرا»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، مرکز دائرۀ المعارف اسلامی، ۱۳۷۷ش.
* «قطعه 44 شهدای گمنام»، وب‌سایت سازمان بهشت حضرت زهرا، تاریخ درج مطلب: 18 فروردین 1398ش.
* «مراسم گرامیداشت شهدای هفتم تیر در قطعه 24 بهشت زهرا برگزار می‌شود»، وب‌سایت یا شهید، تاریخ درج مطلب: 8  تیر 1401ش.
* «نخستین فرد دفن شده در بهشت زهرای تهران که بود؟»، وب‌سایت عرشه، تاریخ درج مطلب 7 بهمن 1401ش.
[[رده: ویکی‌زندگی]] [[رده: آداب و رسوم]] [[رده:محیط زیست ]] [[رده: دین و معنویت ]] [[ رده: مناسبات اجتماعی]]

نسخهٔ کنونی تا ۴ مهر ۱۴۰۴، ساعت ۱۹:۴۶

بهشت زهرا
بهشت زهرا، بزرگ‌ترین آرامستان ایران

بهشت زهرا؛ بزرگ‌ترین آرامگاه ایران.

قبرستان «بهشت زهرا» واقع در جنوب تهران، در سال ۱۳۴۹ش مورد بهره‌برداری قرار گرفت. این آرامگاه بزرگ با گذشت زمان توسعه پیدا کرد و در سال ۱۳۶۹ش، با تغییر شرایط اجتماعی و اقتصادی به «سازمان بهشت زهرا» تغییر یافت. قطعه‌های زیادی در این مکان وجود دارد که از مهم‌ترین آنها می‌توان به قطعة شهدا و هنرمندان اشاره کرد. بهشت زهرا، به‌دلیل اولین سخنرانی تاریخی امام خمینی، بعد از بازگشت به ایران و همچنین وجود مزار شهدای انقلاب اسلامی و همجواری با مرقد بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران دارای اهمیت سیاسی ـ مذهبیِ در تاریخ معاصر ایران است.

نامگذاری بهشت زهرا

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

پانزدهم تیر ۱۳۴۹ش، نمایندگان انجمن شهر و معتمدان بازار تهران طی نشستی در منزل آیت‌الله سید احمد خوانساری، از علمای تهران، این مکان را بهشت زهرا نامگذاری کردند و در ۲۵ تیرماه ۱۳۴۹ش، این آرامگاه به شکل رسمی، در حضور مقامات شهر افتتاح شد.[۱]

تاریخچه و توسعه بهشت زهرا

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

تأسیس و نام‌گذاری

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در سال ۱۳۴۵ش، آرامگاه بهشت زهرا به‌منظور خاتمه دادن به مسئله تعدد قبرستان‌ها در تهران احداث شد. این آرامگاه در قطعه زمینی به‌مساحت ۳۱۴ هکتار، در جنوب تهران نزدیک بارگاه عبدالعظیم حسنی در شهرری با حضور شهردار، معاونان و رؤسای سازمان قبرستان‌های تهران تأسیس شد و در سال ۱۳۴۹ش بهره‌برداری شد.[۲]

در سال ۱۳۶۹ش، با تغییر شرایط اجتماعی و اقتصادی، اساس‌نامهٔ جدید قبرستان‌های تهران در وزارت کشور تصویب شد و به نام «سازمان بهشت زهرا» تغییر یافت.[۳]

گسترش پس از انقلاب اسلامی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

فعالیت سازمان بهشت زهرا پس از انقلاب اسلامی ایران و با توسعه شهر تهران، گسترش پیدا کرد و بخش‌های خدماتی زیادی احداث شد. بخش عمده‌ای از بهشت زهرا به با عنوان «گلزار شهدا» به سازمان بنیاد شهید و امور ایثارگران سپرده شد تا پیکر شهدای جنگ ایران و عراق در آن‌جا دفن شوند.[۴] در بهمن ۱۳۷۶ش، در قسمت شمال و شمال‌شرقی بهشت زهرا، ۱۱۰ هکتار و در سال ۱۳۸۷ش، در قسمت شرقی، ۱۶۰ هکتار زمین در اطراف کهریزک و باقرشهر خریداری و به آن اضافه شد.[۵] با درگذشت امام خمینی در خرداد ۱۳۶۸ش، مزاری در حاشیه بزرگراه تهران ـ قم، مجاور گلزار شهدا واقع در غرب بهشت زهرا، احداث شد.[۶]

وضعیت کنونی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بهشت زهرا امروزه به یکی از مکان‌های مقدس تهران تبدیل شده است و بیشتر متوفیان در آنجا به خاک سپرده می‌شوند. تاکنون بیش از ۱٬۶۹۸٬۰۰۰ نفر در بهشت زهرا دفن شده‌اند.[۷]

اهمیت بهشت زهرا

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
سخنرانی امام خمینی در بهشت زهرا
سخنرانی امام خمینی در ۱۲ بهمن ماه سال ۱۳۵۷؛ بهشت زهرا تهران

بهشت زهرا، به‌دلیل اولین سخنرانی تاریخی امام خمینی بعد از بازگشت به ایران، همچنین مزار هزاران شهید انقلاب اسلامی، دفاع مقدس، شهدای حرم و امنیت و همجواری با مرقد بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران دارای اهمیت سیاسی ـ مذهبیِ در تاریخ معاصر ایران بوده و یکی از قطب‌های فرهنگی کشور است.[۸]

بخش‌های مختلف بهشت زهرا

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

سازمان بهشت زهرا در سه ناحیه در حال ارائهٔ خدمات است:[۹]

ناحیه یک

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

از قطعة یک تا ۱۱۲ که از قدیمی‌ترین قطعه‌های بهشت زهرا است و قطعه هنرمندان و کودکان در این ناحیه قرار دارد. مهم‌ترین قطعه‌های این ناحیه عبارت است از:

قطعه شهدای گمنام بهشت زهرا
قبور «شهدای گمنام»، قطعهٔ سرداران بی‌پلاک
  • -قطعه ۴۴: مزار بیش از چهار هزار شهید گمنام است.[۱۰]
  • قطعه ۵۰: در حد فاصل دو خیابان لاله چهار و شش قرار گرفته و مزار شهدای آتش‌نشان، شهدای ترور مجلس، شهدای مدافع حرم ارتش، سپاه و بسیج، شهدای هشت سال دفاع مقدس، شهدای رسانه، شهداسی منا، شهدای مدافع حرم از یگان‌های فاطمیون و زینبیون، شهدای یگان صابرین و شهدای مدافعان وطن و امنیت است.[۱۱]
  • قطعه ۲۹: بسیاری از دیپلمات‌ها، مسئولان و نظامیان ردهٔ بالا و افرادی که برای اهداف انقلاب اسلامی ایران، جان خود را فدا کرده‌اند، در این قطعه دفن شده‌اند. صیاد شیرازی، مرتضی آوینی و همچنین دیپلمات‌های کشته شده در واقعه تروریستی مزارشریف، در این قطعه مدفون هستند.[۱۲]
  • قطعه ۳۳: محل دفن بعضی از مبارزان مشهور علیه حکومت پهلوی که یا در درگیری یا در زندان زمان پهلوی اعدام شدند، در این قطعه است.[۱۳]
  • قطعه ۲۴: در این قطعه، عده زیادی از شهدای فرمانده در جنگ ایران و عراق و برخی مقام‌های ارشد جمهوری اسلامی در آرامگاهی که به یاد «شهدای هفت تیر» یا «۷۲تن» ساخته شده است، به خاک سپرده شده‌اند.[۱۴]

ناحیه دو

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

از قطعه ۲۰۱ تا ۲۵۸ است که در سال ۱۳۷۶ش، کنار ضلع شمالی سازمان بهشت زهرا ساخته شد. بخشی از این ناحیه، محل دفن شهدای آتش‌سوزی مسجد ارک است. چهره‌های مشهور ایران در قطعه نام‌آوران به خاک سپرده شده‌اند.[۱۵]

ناحیه سه

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

ناحیه سه شامل قطعه‌های۳۰۰ تا ۳۲۲ بوده و در حال حاضر از نواحی فعال سازمان است که در سال ۱۳۸۲ش تأسیس شد.[۱۶]

ساختار اداری بهشت زهرا

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

این سازمان توسط معاونت خدمات شهرداری تهران مدیریت می‌شود که دارای آیین‌نامه‌های مالی و اداری است و تمامی فعالیت‌ها تحت نظارت هیئت مدیرت سازمان بهشت زهرا و ریاست معاونت خدمات شهری تهران، انجام می‌گیرد.[۱۷]

امکانات بهشت زهرا

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در بهشت زهرا امکاناتی به قرار ذیل در نظر گرفته شده است:

عروجیان بهشت زهرا
مجموعه عروجیان بهشت زهرا
  1. احداث مجتمع عروجیان در سال ۱۳۹۲ش با امکاناتی مانند اورژانس، سالن‌های مختلف برای انتظار، تطهیر مخصوص خانم‌ها و آقایان و خواندن نماز میت.[۱۸]
  2. به کار گرفتن افرادی به‌عنوان مباشر برای خدمت‌رسانی به خانواده‌های اموات در امور متوفیان مثل تهیه مزار و ثبت آن، تهیه آمبولانس برای حمل جنازه، هماهنگی‌های لازم در مورد سالن‌های مختلف و آماده‌کردن مداح، اکو و سایر اقلام مورد نیاز برای مراسمات مختلف تشییع، سوم، چهلم و سالگرد.[۱۹]
  3. ساخت و تجهیز ساختمان تالار بهشت و سه بوستان عمومیِ شهید گمنام، شهید حیدرنیا و معراج به‌عنوان یکی از طرح‌های فرهنگی.[۲۰]
  4. تشکیل پژوهشکده و کتابخانه واقع در ناحیه یک، برای رجوع دانشجویان و اساتید برای مطالعه و تحقیق در زمینه مرگ و مانند آن.[۲۱]

یادمان‌ها در بهشت زهرا

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
یادمان شهدای حج در بهشت زهرا
یادمان شهدای حج خونین در قطعه ۲۶ بهشت زهرا

یادمان‌هایی در بهشت زهرا برگزار شده است که عبارت‌اند از:

  1. یادمان جایگاه سخنرانی امام خمینی در ۱۲ بهمن ۱۳۵۷ش، در قطعه هفده.[۲۲]
  2. یادمان آرامگاه شهدای واقعه هفتم تیر و هشتم شهریور ۱۳۶۰ش، در قطعه ۲۴.[۲۳]
  3. یادمان شهدای حج خونین (قتل‌عام حاجیان در سال ۱۳۶۶ش توسط آل‌سعود)، در قطعه ۲۶.[۲۴]
  4. یادبودهایی برای شهید احمد کاظمی و شهید سعید سیاح طاهری، در قطعه 29.[۲۵]

پانویس

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  1. ↑ «نخستین فرد دفن شده در بهشت زهرای تهران که بود؟»، وب‌سایت عرشه.
  2. ↑ خاوری، «بهشت زهرا»، وب‌سایت دانشنامۀ جهان اسلام.
  3. ↑ خاوری، «بهشت زهرا»، وب‌سایت دانشنامۀ جهان اسلام.
  4. ↑ خاوری، «بهشت زهرا»، وب‌سایت دانشنامۀ جهان اسلام.
  5. ↑ «بهشت زهرا(س) و آمارهایی که محرمانه مانده است!»، خبرگزاری ایسنا.
  6. ↑ خاوری، «بهشت زهرا»، وب‌سایت دانشنامۀ جهان اسلام.
  7. ↑ «بهشت زهرای تهران: بررسی صفر تا 100 دسترسی و امکانات آرامگاه بهشت زهرا تهران»، وب‌سایت ایرانیجور.
  8. ↑ خاوری، «بهشت زهرا»، وب‌سایت دانشنامۀ جهان اسلام.؛ «بازدید جمعی از شیعیان فرانسه از گلزار مطهر شهدای بهشت زهرا است».
  9. ↑ «آنچه باید در مورد سازمان بهشت زهرا و خدمات مربوط به بهشت زهرا دانست»، وب‌سایت راجعون.
  10. ↑ «قطعه 44 شهدای گمنام»، وب‌سایت سازمان بهشت حضرت زهرا.
  11. ↑ «چه کسی به داد قطعه 50 گلزار شهدا می‌رسد؟»، خبرگزاری تسنیم.
  12. ↑ «بهشت زهرا»، وب‌سایت ویکی شیعه.
  13. ↑ «بهشت زهرا»، وب‌سایت ویکی شیعه.
  14. ↑ «بهشت زهرا»، وب‌سایت ویکی شیعه.
  15. ↑ «آنچه باید در مورد سازمان بهشت زهرا و خدمات مربوط به بهشت زهرا دانست،» وب‌سایت راجعون.
  16. ↑ «آنچه باید در مورد سازمان بهشت زهرا و خدمات مربوط به بهشت زهرا دانست،» وب‌سایت راجعون.
  17. ↑ «بهشت زهرای تهران: بررسی صفر تا 100 دسترسی و امکانات آرامگاه بهشت زهرا تهران»، وب‌سایت ایرانیجور.
  18. ↑ «آنچه باید در مورد سازمان بهشت زهرا و خدمات مربوط به بهشت زهرا دانست،» وب‌سایت راجعون.
  19. ↑ «آنچه باید در مورد سازمان بهشت زهرا و خدمات مربوط به بهشت زهرا دانست،» وب‌سایت راجعون.
  20. ↑ «آنچه باید در مورد سازمان بهشت زهرا و خدمات مربوط به بهشت زهرا دانست،» وب‌سایت راجعون.
  21. ↑ «آنچه باید در مورد سازمان بهشت زهرا و خدمات مربوط به بهشت زهرا دانست،» وب‌سایت راجعون.
  22. ↑ خاوری، «بهشت زهرا»، وب‌سایت دانشنامۀ جهان اسلام.
  23. ↑ خاوری، «بهشت زهرا»، وب‌سایت دانشنامۀ جهان اسلام.
  24. ↑ «بهشت زهرا»، وب‌سایت ویکی شیعه.
  25. ↑ «بهشت زهرا»، وب‌سایت ویکی شیعه.

منابع

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  • «آنچه باید در مورد سازمان بهشت زهرا و خدمات مربوط به بهشت زهرا دانست»، وب‌سایت راجعون، تاریخ بازدید: ۲۳ بهمن ۱۴۰۱ش.
  • «بهشت زهرای تهران: بررسی صفر تا ۱۰۰ دسترسی و امکانات آرامگاه بهشت زهرا تهران»، وب‌سایت ایرانیجور، تاریخ بازدید: ۲۳ بهمن ۱۴۰۱ش.
  • «بهشت زهرا»، وب‌سایت ویکی شیعه، تاریخ بازدید: ۲۱ بهمن ۱۴۰۱ش.
  • «بهشت زهرا و آمارهایی که محرمانه مانده است!»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۱۳ آبان ۱۴۰۱ش.
  • «چه کسی به داد قطعه ۵۰ گلزار شهدا می‌رسد؟»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۱۵ آبان ۱۳۹۸ش.
  • خاوری، اجیه‌خانم، «بهشت زهرا»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، مرکز دائرهٔ المعارف اسلامی، ۱۳۷۷ش.
  • «قطعه ۴۴ شهدای گمنام»، وب‌سایت سازمان بهشت حضرت زهرا، تاریخ درج مطلب: ۱۸ فروردین ۱۳۹۸ش.
  • «مراسم گرامیداشت شهدای هفتم تیر در قطعه ۲۴ بهشت زهرا برگزار می‌شود»، وب‌سایت یا شهید، تاریخ درج مطلب: ۸ تیر ۱۴۰۱ش.
  • «نخستین فرد دفن شده در بهشت زهرای تهران که بود؟»، وب‌سایت عرشه، تاریخ درج مطلب ۷ بهمن ۱۴۰۱ش.


برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:بهشت_زهرا&oldid=37846»